Você está na página 1de 7

12/10/2015

. LAESCUELA
Estatutos
Autoridades
AsambleasyCongresosOrdinarios
Sedeyhorariosdeatencin
Secciones
Anuario

EscueladelaOrientacinLacaniana

PUBLICACIONES

Online
Virtualia
Entrelibros
Cuatro+Uno

LacanQuotidien|LacanCotidiano
etextos
Otraspublicacionesonline

Psicoanlisisysociedad

. AGENDA
. NOCHESDELAESCUELA
. TEXTOSPRESENTADOS

I.Lautilidaddirecta
PorJacquesAlainMiller

. SEMINARIOSDIURNOS

1.Lazosocial

. ELPASE

Modernidad
Elpsicoanlisis,laclnicaanaltica,laposicindelanalista,eldiscursodelanalista,porunlado,ylasociedad,porotro,estossonlos
trminosquemepropongointerrogar.[*]NosotrosynuestroOtro,aquelloqueconsideramosnuestroOtro:lasociedad.

. ELCARTEL
. BIBLIOTECA
. LIBRERA
. PUBLICACIONES
Impresas
Online

. PRENSA
. AUDIO&VIDEO
. JORNADASYEVENTOS
. CONGRESOSYENCUENTROS
. LARED
. PAUSA
. ACERCADELAAMP
LacanQuotidien
LacanCotidiano

. LASESCUELAS
EventosdelasEscuelas

. INSTITUTOSDEL
CAMPOFREUDIANO

Nosetratatantodeuntrminoqueyohayaelegidocomodeuntrminoconelquehetopado,aldecirqueLacan,yconl,el
psicoanalistalacaniano,concebaquesuposicinenlasociedaderaladeunexiliadoenelinterior.Estolohedichoenelcursodemi
reflexinsobrelacomunidaddedestinoexistenteentreelpsicoanlisisylapoesa.Esprecisoreconocerestoalospoetas,sonellosal
menosenFranciaquienessesublevaroncontraloquellamaronlamodernidad.
NoesindiferentequefueraBaudelairequienforjeltrmino"modernidad".Lospoetasfueronlosprimerosencaptaraquelloquelos
socilogos,especialmenteMaxWeber,llamaron"eldesencantodelmundo".Fueronellosquienespercibieronquenacaunmundo
nuevoregidoporlautilidad,"lautilidaddirecta"comodecaEdgarPoe,yqueestemundodelautilidaddirectaahuyentabalapoesa.
EnesemomentonaciFreud.Noesexcesivodecirqueelpsicoanlisistomelrelevodelapoesayque,asumanera,cumpleun
reencantamientodelmundo.Reencantarelmundo,noesloqueseconsigueencadasesindepsicoanlisis?
Unasesindeanlisis
Enunasesindepsicoanlisisseprescindedecualquierevaluacindeutilidaddirecta.Laverdadesquenosesabeparaqusirve.
Unocuentacosas.Daunlugaraloquepodramosllamarsuautobiografa,escribeuncaptulodeella.Salvoque,enlugardeescribirla,
lacuenta,lanarra.Eslaautobionarracinconloquecomportadeautoficcinque,enlaactualidad,sequiereconvertirenungnero
literario,tributarioenciertamedidadelaprcticadelpsicoanlisis.
Cadasesindeanlisis,conlacontingencia,azarymiseriaqueconlleva,afirmaqueloquevivomereceserdicho.Poresto,unasesin
deanlisisquenoesnada,quesesubstraealcursodelaexistencia,enlaqueseformulaloquesepuedecuandoseestasfixiadoy
sesacaunahoraparapoderhablar,antesdequedardenuevoatrapado,rpidamente,porelritmodelaexistencia,unasesinde
anlisis,porpocoquesea,desmienteelprincipiodeutilidaddirecta.Suponeconfiarenunautilidadindirecta,unautilidadmisteriosa,una
causalidaddifcildeprecisar,delaquenoseconocenlosmediosdelosquesesirve,pero,endefinitiva,necesaria.
Enestesentido,unasesindeanlisisconstituyesiempreunesfuerzodepoesa,unafranjadepoesa,queelsujetosereservaenuna
existencia,lasuya,determinada,gobernadaporlautilidaddirectaqueeshoyendalasuertedetodos.
Ququieredecir"poesa"?Noesunacuestindetalento.Cuandohablamosdeunasesindeanlisis,"poesa"quieredecirqueuno
nosepreocupaporlaexactitud,porlaconformidadentreloquedigoyloquelosdemspuedanpensar,nitampocoporloquepueda
transmitir.Lasesindeanlisisesunlugardondepodemosdejardeladolapreocupacinporlocomn.Enlavidasocial,dependemos
deello,peroenunasesindeanlisispodemosabstraemos,nonosocupamosdeloqueescomn,comnatodos,amuchosoa
algunos.Unopuedeconcentrarseenaquelloqueleespropioyquealcanzaadeciraunoslo,adecirenlalengualoquelehace,ya,
compartir.
Enunasesinunonohablaalanalista,hablaasuanalista,aste,aunoquediferenciadelamasa,queextraedeella.Sevinculaconl
atravsdelalenguay,aunquelalenguaescomn,eldestinatarioesnico.Sinoesste,esotro.EsUno,queestallparadarsu
conformidad.Loquehacefundamentalmenteesacoger,decirs,acusarreciboennombredelahumanidad,ennombredelosque
hablan.Elanalistanoestallparaacusarme,parajuzgarme,sinoparaacusarreciboy,alhacerlo,medisculpa.
Losqueentranenanlisissonculpables,inocentesquesecreenculpables.Estnbajoelyugodeunaleylosuficientementeabstractae
ilegibleparaqueelhechodesometerseaellanolesconviertaeninocentes.Nodejadeserunaaberracinpropiadelostiempos
modernos,quesecaracterizanporhaberdadoorigenaunaleytalqueunonuncapuedeajustarseaella,porloquerequierenla
mediacindealguienenquienunopuedaconfiarse,aquienpuedaconfiarsusangustiasparaestarenpazhastalaprximasesin.
Unasesindeanlisisescomounparntesis.Nadamsynadamenos.Unparntesisenlaexistenciacronometradadelsujeto
contemporneo,estesujetocondenadoalautilidaddirecta.
Lasesinanalticaesunaplayadegocesustradaalaleydelmundo,peroquepermiteastaejercersureinadoporqueleprocuraun
descanso,unalivio,unalto,mientrasseprosigueesaextraccinincansable,esaextraccindeplusvala,quejustificaesloquesecree
queunoexista.
Unconceptodudoso
Digo"elpsicoanlisisylasociedad"parahacermecomprenderporque,desdelaperspectivadelpsicoanlisis,haylasociedad?
Tenemosquepreguntrnosloporquenoesseguro.
Consideramosquelasociedadesunaevidenciayestonosllevaaconfiarenunasmaquinariasquenotenemoslamenorideadecmo
funcionan.PensamosquetenemosluzmientraslaEDF[**]nohagahuelga,quehaysalasabiertasparaestarcmodos,confiamosen
podertomareltrenalahoraanunciada,subimosamquinasitinerantes.Estoeslasociedad,unsujetosupuestoquesuscitanuestra
confianza,aunquenotengamoslamenorideadecmosesostieneycmofunciona.Vivimosenmediodelsujetosupuestosabersin
pensarenesteactodefequenoestreferidoaladivinidad,sinoaladivinidadsocial.Hacemosunactodefeenlasociedad.
Sinembargo,lasociedadesunconceptodudoso.Lacanhabladelazosociallohaceatentamente,paranoperturbarnosyestonos
permiteseguirsoando.Ellazosocialquieredecirqueelsujetonoestsoloconsuello,suyoysusuperyo,quelaverdaddelavida
psquicanoeselsolipsismo,queelsujetonoesautista,queestsiempreelcampodelOtro,eincluso,queelcampodelOtroprecedeal
sujeto,elsujetonaceenelcampodelOtro.Peroellazosocialnoequivalealasociedad.

http://www.eol.org.ar/template.asp?Sec=publicaciones&SubSec=on_line&File=on_line/psicoanalisis_sociedad/millerja_lautilidad.html

1/7

12/10/2015

EscueladelaOrientacinLacaniana
HeaqulaprestidigitacinqueLacanoperasinquenosdemoscuenta.LapromocindelconceptodelazosocialhaceestallarelUnode
lasociedad,pluralizaaquelloquenosfascinacomoeltododelasociedad.Elmaternadeloscuatrodiscursosfundadossobreellazo
social,queLacanintrodujoenlosaos70enconsonanciaconelmovimientodeoposicinqueprovena,enaquellosmomentos,dela
juventudinstruida,losestudiantes,sinqueenaquellosmomentossecomprendieranada,tenacomoefectopluralizareldolodela
sociedad,haceraparecerqueelUnodelasociedadesilusorio.Ellonoimpidequeestasociedadtengaunporvenir,attulodeilusin,
perolasociedadcomotalesilusoria,unailusin.
EstoinspiraLacanlaoperacinquenoshaorientadodurantemuchosaosyqueesteneltextomismodeFreuddecompararla
accindegobernar,ladeeducaryladepsicoanalizar.Lacanaadiladelahisteria,quenoesnigobernar,nieducar,nipsicoanalizar,
sinocontestaralamo.Lahisteriaapuntaalamosignificante.Ellaaadienelmomentopreciso,despusde1968,cuandosevioquela
histeriapodaconvocarmasas,serunapasinsocialeinspirarlaironaylastira.
Merecomiendoestastiraammismo.Sinembargo,nomehagoilusionessobrelosefectosquepuedatenerdereafirmarloqueya
existe,puestoquepermitequeunoseburledeello.Estonohacedaoalasinstituciones,quesonmsslidasenlamedidaquetoleran
lasburlas.
Lazodominial
ParaLacan,ellazosocialesunarelacindedominacin,unarelacindedominanteadominado.Sisequiereescribirabstractamente,
estofiguraensusesquemascomo"xdominay".

Lacanllamalazosocialnoseinteresaporlasociedadalaarticulacindedoslugaresyestojustificapreguntarsecadavezquines
dominanteyquinesdominado.Elconsideraquelasociedadestintrnsecamentefragmentadaendiversoslazossociales.Pensarque
sereneenuntodonoesmsqueunactodefe.Seramejorutilizarunneologismoyhablardeunlazodominial,esdecir,unlazoque
comportaladominacindeunosobreotro.
ParaLacan,ellazosocialnoconsisteenelintercambio,lacooperacin,lacoordinacindeunosconotros,lacomplementariedad,la
divisindeltrabajo.Nosetratatampocodeldon,nideladistribucinjusta,quesuponeunOtroquecalculademaneraimpecable.
SihubieraunOtroquecalculaseas,noseentenderaporqudaraelfaloaunosynoaotros.Estaconstituyelaprimerainfraccin
contralajusticiadistributiva,quesevuelvedudosacuandoconsideramoslarelacinsexual,lasexuacin.Sinembargo,tenemoslaidea
queelespritunoserealizaporlasvasdelajusticiadistributiva.
LoqueLacanllamadominacin,yqueyotraduzcocomolazodominial,proscribeyvuelveextremadamentesospechosotodoloquese
enuncia,inclusiveeneldiscursopoltico,ennombredeloigualitario.Yjustificaqueseinterroguealoigualitarioacercadeloque
esconde.Tambinvuelvesospechosotodoaquelloqueseenunciacomounavariantedelreconocimiento:"Yotereconozcodepleno
derechocomoaquelquepuedereconocerme.Sevebienelintersquetengoenello".Endeterminadomomento,estoseenunciytuvo
susefectosenlahistoriadelasideasentrminosdeintersubjetividadigualitaria,laqueseestableceenlarelacinyotypromoviun
talMartnBuber.
Esarelacinpareceinspirardeterminadapolticaactual,laqueseembriagaconelderechointernacional,aquellaenlaquecadacual
podraestartranquilamenteensulugarporqueserareconocidodemanerasimtricaaqueldierasureconocimientoalotro.Europase
distingueporsufeadmirableenlasvirtudesdelreconocimientojurdico.Oeselparasoonoesmsqueunsueodespierto,hayque
elegir.Hayuncontinente,Europa,quecreeenelfindelaHistoria,quecreequesehaacabado,queyanohaynadaquesea
absolutamenteincompatibleoheterogneoyquesiemprepodemosllegaraunacuerdo.Esunaconviccinfirmementearraigadaenel
Antiguomundo.
ElNuevomundo,quenocreeeso,parecesalvaje.Elporvenirdirsiesqueverdaderamentelahistoriahallegadoaunmomentoenel
quegraciasalsignificantetodopuederesolverse,esdecir,siemprepuedellegarseaunacuerdo.Noesseguroqueelpsicoanlisis
induzcaapensareso.Msbienenseaquehayelementosquesonradicalmentenosignificantes,quenosetratanconbuenaspalabras.
ParaLacan,losocialnoesigualitariosinodominial.Estonoquieredecirquenoexistaloigualitario,sinoqueloigualitario,enelfondo,
esasocial,esdecir,nopermiteestableceryestabilizarunlazo.Esloquelenuncicon"Elestadiodelespejo",quepodemostratar
comounenunciadodefilosofapoltica.Haymuchasconsideracionesdeordenclnicoquetienenunaincidenciapolticadirectastees
elcasodeloquellamamoselestadiodelespejo.
Desdeelpuntodevistadelafilosofapoltica,noesotracosaqueelenunciadodeaquelloquecomportaunlazoigualitario,larelacin
delsemejanteconelsemejante.LacanrepiteloqueHobbesdicealrespecto:"Eslaguerra!".Larelacindelsemejanteconel
semejante,larelacinentredostrminosqueslotienenentreellosunadiferencianumricaimplicaquesonequivalentesencuantoa
sucontenido,quehayunoyotro,ynounoslo.Unovaleporotro,simplementehaydosenlugardehaberunoslo.Encuantotenemos
estarelacindelsemejanteconelsemejante,queslosedistinguenporunadiferencianumrica,demaneraquetnoeresdistintode
m,Lacanformulaquenohayposibilidaddeacuerdo.Esprecisoquedesaparezcaunoporquet,elotro,eresytienesmsdeloqueyo
soyytengo.LaepistemologadeLacanestambinunafilosofapolticaycomportaque,enelplanoimaginario,sloesposiblelaguerra.
Esnecesariolosimblicoparaponerorden,jerarqua,paraintroducirlodominial.Ysinoocurrequeunopuedamsqueotro,esla
guerra!
2.Elpoderdelsignificanteamo
EvaluacinsignificantedelOtro
Lasociedadeslosimblico,implicasuperarelestadiodelespejo:haylazosocialapartirdelmomentoenquesesuperalarelacindual.
Esunadefinicindelasociedadperfectamentevlida,quecomportapensarlosimblicocomoelprincipioqueotorgaacadaunosu
lugar,enlamedidaqueestelugarescompatibleconotros.Siseconcibealanalistacomoelguardindelosimblico,comoaquelque
restituyelainstanciadelosimblicoenlosconflictosimaginarios,estoharadelanalistaelguardindelasociedad.
Sepuedeverestoenlaposicindelanalistacuandosedirigenal,enlaindigenciaactual,comoaunsabioquelesdice"mejorporaqu
queporall","acepteestaindignidadparaevitarunmalmayor","bajelacabezaporquenotieneconquoponersealordendelmundo".
Elanalistaquedademasiadoamenudoreducidoadorarlapldoraalanecesidad,adistribuida,ahacerentenderquelascosasson
comoson.Ustednotieneconqucambiadas.Desdeestaperspectiva,elpsicoanlisisconstituyeunaleccindehumildad.Enseaa
dejarenloslibroslosgrandespensamientos,lacreenciaenlavoluntad.Y,adems,enlaprctica,lesenseaaponerseenlafilacomo
todoelmundo.Yonolohehechodeltodo.Porestoreflexionosobreququieredecirlasociedad.
Lacanhizosutesisdemedicinasobrelapsicosisparanoicaensusrelacionesconlapersonalidad.Porqueligilaparanoia?La
paranoiaconciernealarelacinconelOtro,conlosotrossemanifiestadeentradacomountrastornodelarelacinsocial.Eldefini,en
primerlugar,losfenmenosdepersonalidadapartirdelabiografa,queeslamaneraenqueelsujetocuentasuhistoriayla
experimentaafectivamente.Mstardehablardelpsicoanlisisentrminosdenarracinyconstruccindelapropiaepopeya,enla
confluenciaentrelabiografaylaficcin,yhastasutesissobreelpase,dondeverurdirseconjuntamenteelrelatodelavida,el
desprendimientodelaestructuraylaficcinquenecesariamenteseaadeaello,laficcinquieredecir"hacerverdaderos"losdatosde
laexistencia.
Ensegundolugar,Lacanplantequelapersonalidadimplicaunaconcepcindesmismo,laautoconcepcinqueelsujetotienedes
mismo,elenunciadodesusimgenesideales.

http://www.eol.org.ar/template.asp?Sec=publicaciones&SubSec=on_line&File=on_line/psicoanalisis_sociedad/millerja_lautilidad.html

2/7

12/10/2015

EscueladelaOrientacinLacaniana
Yentercerlugar,dicequelapersonalidadsecaracterizaporlatensindelasrelacionessocialesqueenellaactan,porsuslazosde
participacintica,esdecir,porelvalorrepresentativodelqueelsujetosesienteafectado&entealprjimo.Lacanformalizarestevalor
representativodecadacualconelnombredesignificanteamo,queesdeentradaelvalorrepresentativodelsujetofrentealprjimo,su
valorrepresentativosocial.Elproblemaessaberquinledasuvalorrepresentativo.
CuandoLacanescribeeldiscursodelamo,entiendequeeselOtroconmaysculaquienledasuvalorrepresentativo.Ladominacin
quieredecir,antetodo,queeselOtroquienhacelaevaluacinsignificantedelsujeto,laevaluacinquehacedelunapersona.
Gays
Actualmentepodemosver,cadada,cmoestosecuestiona.LossujetosnovalidanlaevaluacinrepresentativadelOtrosinoque
elaboranminuciosamentesuspropiossignificantesamo.Losconstruyen,selosadjudican.
Unejemploactual:laEscueladelaCausafreudianaconvocalasJornadasdeEstudiosobreGaysenanlisis.Ah!Lospsicoanalistas
estnperdidos,porqueelsignificante"gay"noesunsignificantequeprovengadeldiscursoanaltico.Eldiscursoanalticopodavalidar
elsignificante"homosexual"o,incluso,darsentidoalsignificante"perverso".Esformidable!Estabaverdaderamentebienconstruidoy
validadotantoporFreudcomoporLacan.Elnicoproblemaesqueellosnoloquieren.Yhala!Hancreadounsignificanteparaellos.
Hayquehacerunaeleccin.Podemosdecir:"Setratadeeso,eseldiagnstico,sefundaenlaestructura".Porquno?Notengonada
encontradehacervalerelprincipiodeautoridad.Alivia,peronofunciona.Lossujetosdelosquehablamoshanbuscado
cuidadosamenteunsignificanteparaellosperfectamentebarroco,quehantomado,adems,deunalenguaextranjera.Esunsignificante
quelesrepresentayrompeconeldiscursodelOtro.Tenemosqueelegir:oinvalidarelsignificanteamoqueelloshanescogidoypreferir
lossignificantesamodelatradicino,porelcontrario,remitimosalainvencindelossujetos.LaEscueladelaCausafreudianaeligi
tenerenconsideracinlainvencindelossujetos,yponerenelttulodelasJornadasunsignodeinterrogacin,queslosealasu
propiavacilacinenirenesesentido,alavezqueindicaalgodeterminante:eldiscursodelamofuevlidodesdelaAntigedadhasta
1950,despussedebilita,hayotracosaqueLacanpusoensulugar.Eldiscursodelamocomportaqueelsujetoestrepresentadopor
unsignificanteamo,unsignificantedelOtro.Enlosaos70,Lacanindicquehabaotrotipodediscurso,quelllameldiscurso
capitalista,quecomportabaqueelsujeto,ennombredelqueesediscursosesostena,notenaunsignificantey,porlotanto,eralibrede
inventarlosusignificanteeraimposibledeencontrar.Seentrabaenunapocaenquelossujetosinventaransussignificantesamo.En
adelante,nosedeterminarneneldiscursodelOtroparadesignarseasmismos.

LaEscueladelaCausafreudianaharegistradoelcambiodepoca.Estadeferencia,estahumildadparecaprescrita,indicadapor
Lacan.Eldecaqueellazosocialessignificante,esdecir,queelpoderesdelsignificante.
Indiscutible
Estosignifcadoscosas.Enprimerlugar,queloquesellamaelpoderessiempreunpodersignificante,elsignificanteeslasustanciadel
poder.Elpodernoeslafuerza.Lafuerzasiguealsignificante,eslafuerzailocutoria,lafuerzadelsignificanteentantoqueseemite
desdeunlugarsignificadocomoeldelpoder.Ensegundolugar,elpodereselpodersobreelsignificante.Estoesloquecomportael
discursodelamoenelsentidodeLacan.PorunladoelS1identifica,fija,capturaalsujeto.Elsignificanteamopermitedecir:"Soyestoa
losojosdelotro".Pero,almismotiempo,ordenaelconjuntodelossignificantesquedesignaS2.

Elsignificanteamoespodersobreelsignificante,elpoderdehacerlolegible.LacanloindicaenelseminarioElreversodel
psicoanlisis:"Seacomofuere,loseguroesqueestaintroduccindelSI'delsignificanteamo,latienenasualcanceenelmenor
discurso,esloquedefinesulegibilidad.[...]
Quhacequepodamospreguntamossiempre,cuandoleemoscualquiertexto,enqusedistinguecomolegible?Debemosbuscarel
secretoporelladodeloquehaceelsignificanteamo".[1]Explicaqueloquelllamenotrotiempoelpuntodealmohadilladocomo
metforadesignabaelS1comosignificanteamo.Elsignificanteamodacuentadequelo"queseextiendeenellenguajecomoun
reguerodeplvora,eslegible,esdecir,queprende,hacediscurso".
Lacanllamasignificanteamoaloqueconstituyelajuntura,porunladoconelsujetoy,porelotro,conelconjuntodelossignificantes.Es,
porunaparte,elamodelsujeto,aquelloporloqueelsujetoserepresentacomoteniendounvaloreneldiscursouniversaly,porotra,lo
queordena,loqueenmarcaelordendelossignificantes.Eselmediadorentreelsujetoyelconjuntodelossignificantes.
Ensmismo,elsignificanteamoesindiscutible.Hoyendasiunosededicaalapoltica,loqueesindiscutible,aquellorespectoaloque
nosepuedecometerningunainfraccin,eselsignificanteamodelademocracia.Estoseconoceenfilosofapolticacomoelvalor,es
decir,aquelloquesesabequeesrelativo,quevieneallugardeloqueesindiscutible,yennombredeloqueseleeloquepasayse
acta.
Eslopostmoderno.Enquconsiste?Consisteensaberqueellugardelvaloresmsimportantequeelvalorens,elvalorenque
creen,yqueloqueseinscribeeneselugarescontingentepuedeserunacosauotra.Esteeselefectopostmodernoporexcelencia:
conocerelpoderdellugar,relativizaraquelloqueloocupa,saberquenoexisteningnabsoluto.EldiscursodelademocraciadifundeS
( ):nohaysignificanteltimo.Slohayellugarenelqueseinscribenlossignificantesquenospermitenorientamosylosvaloresque
ocultanelagujeroquehaydeunvalorltimo.
Lademocraciadelaquesehaceunprincipiodeacciny,llegadoelcaso,deguerraeselenunciadodequenohaysignificanteamo
ltimo,demaneraquelatolerancia,valorquepromovieldiscursodelasLuces,constituyedehechounaintoleranciaalsignificante
amoabsoluto,unainvitacinasoportarquehayaotrosvalores.Estoesloquelasdistintasversionesdelabsolutismo,elintegrismo,el
fundamentalismo...,sitancomoenemigo.Elvaloremergenteeselrelativismo,esdecir,"tnovalesmsqueotro".
3.Unacontrasociedad
Tratemos,enlamedidadeloposible,deecharunamiradafrasobrenuestromododeexistenciaypensemoscmosehacumplidoo
realizadoestoenpsicoanlisis.Deesto,hanacidoenpsicoanlisisunacontrasociedad.Lasociedaddelosanalistasseconcibecomo
unacontrasociedadestablecidasobreelrechazoalsignificanteamo,queponeencuestinalasociedadcomotalporelbiesdeloque
produce,elplusdegozarcomoresiduo.
Enlosaos70enlosquelajuventudestudiantecontestalamoLacanhizodelpsicoanlisiselreversodeldiscursodelamo.Elnos
instaleneselugaryallnosquedamos.Instalelpsicoanlisisenlaposicindeinvalidareldiscursodelamoy,tambin,deinvalidar
lasreivindicacionescontraeldiscursodelamo.Loenuncien'Televisin,cuandoyolehacapreguntas,yllegadecirqueprotestar
contraeldiscursodelamoesentrarenlseentraraenlattulodeprotestarcontral.Setratabaentoncesderechazarlostrminos
mismosdeldebate,deinscribiralpsicoanlisisyalpsicoanalistaenotrolugar.
Elsepreguntaba:"Estoquieredecirreprobarlapoltica?"Yresponda:"Lotengoporalgoexcluido".Pero,estimabaqueentrarenlas
consideracionesdeldiscursodelamo,inclusoparaprotestar,eradelordendelacolaboracin.Protestaresigualquecolaborar,puesto
queprotestaresaceptarlostrminosdeldiscursocontraloscualesunosealzaytratardecorregirsusconsecuencias.Setratabade

http://www.eol.org.ar/template.asp?Sec=publicaciones&SubSec=on_line&File=on_line/psicoanalisis_sociedad/millerja_lautilidad.html

3/7

12/10/2015

EscueladelaOrientacinLacaniana
situarelpsicoanlisisenotrolugar,derechazartodacolaboracin,todaentradaenloqueestructuraelfuncionamientosocialcomo
discursodelamoyestablecerelgrupoanalticocomocontrasociedad,lanzarunamaldicin,quepodemosllamargnstica,sobrela
sociedad.Entrarenelfuncionamientosocial,inclusoparaprotestar,escolaborarconlaexplotacindelplusdegozar,conla
representacinporelsignificanteamo.Setratadepredicarunaposicinxtimadelanalista,laextimidaddelpsicoanalista.
Nosotrosnoshemosmantenidoallyestoesloqueahorainterrogamos.Lademocraciaautorizalapluralidaddellazosocial,ellazo
socialuniversitariopuedemantenersecomolazosocialfundadoenlarelacinalsaberenunrgimendemocrtico.Tenemoselejemplo
deotrostiposdesociedadquenopermitenenabsolutolaautonomadelarelacinalsaber.
Eldiscursodelahisteriaesunadisidenciadiscursiva'.Sabemosquehayregmenessocialesquereprimenladisidenciaentantotal,que
lamedicalizanylaencierran,Nohablamosdeldiscursodelanlisisqueestestrictamenteprohibidoenciertostiposderegmenes
sociales.Enotraspalabras,lasubsistenciamismadeldiscursoanalticoentantoquelazosocialespecfico,aligualqueeldiscurso
universitariooeldiscursodelahisteria,suponeunaformadeterminadadeorganizacinsocial.Enparticular,laqueconocemoscomo
formatotalitarianopermiteestafragmentacinyestapluralizacindellazosocial.
Setratadesaberqumedidayqusentidohayquedaraestasustraccin,delpsicoanlisisrespectoalasociedad,qusentidodarala
posicindeextimidaddelanalista.Setrata,sinduda,deunaposicindeexterioridadconrelacinalossignificantesamo,conrelacina
lasexigenciasdelajusticiadistributivaperoestaposicinnosepuedesostenerencualquierrgimensocial.
Porestemismohecho,seplantealacuestindesaberqupuede,juntoalactoanalticotalcomoLacanlohadefinido,tomarlugarcomo
accinanalticao,inclusomeatrevoadecir,accinlacanianaquedaenlasociedad,alactoanaltico,susconsecuencias.Almismo
tiempoqueponaelacentosobreelapartheidpsicoanaltico,Lacannocesabadedeplorarquesuenseanzanotuvieralas
consecuenciasquelhabradeseadoenlasociedad.Esestecampoelquesenosabreahora.
1.Fbricadeactus
Unobjetoideolgiconoidentificado
Vengodelaradio,dondehetenidoqueresponderaalgunaspreguntasquemehanpermitidoexplicarqumeimpulsaredactaruna
obratanabsolutamenterara.[2]Memoviaelloelsentimientodequeunobjetoideolgiconoidentificadopasabaporelcielo,porel
campopblico.Setratabadeestepequeolibro,sindudayaolvidado,peroquefuncion,sinduda,duranteuntiempocomounabolaen
unjuegodebolosyquedejabaveralgoraroenlamaneraenqueestabaconformadotambindelaprimerapginadeldiarioLeMonde

Porotrolado,lohedichoamablemente.Estclaroqueellosjugueteanparacrearlaactualidaddeunamaneraprovocadora,loqueno
mehetomadoamal.Peroundestacadoperiodistaexplicabalasemanapasadaqueeratanenemigodeestamaneradehacerlascosas
quenolealaprimerapginadeLeMondedesdehacavariosaos.Estediariotiene,otena,unafuncinenFranciaquizslahaya
perdidoahora,oduranteuntiempooparasiempre,unlado"Biblia".Sinduda,esomeafectabaporquememovilizaaunque,en
absoluto,alfuror.Miinterrogacinaparecienelmomentoenquealgunacosadelafbricadelaactualidadalcanzabaciertopunto
crticoyguardarelacinconloque,porotraparte,desdehacepocotiempoydemanerarotundasehadesencadenadoalrededordela
"Bibliadelaactualidad",merefieroaestaobrasobrelacaraocultadeLeMonde.'Hedebidosentiralgo,oesosehizosentirenm,que
llegabaatalpuntoquetenaqueestallar.
Seranecesarioconceptualizar,enelmarcodeloqueenotrotiempollamamos"ElOtroquenoexiste",[3]lafabricacindelaactualidad,
lafabricadeactus,tematizarlaactuindustria.Hayactosdeactuy,sinduda,eldiarioLeMondedebedehaberabusadodeellospara
conseguirenervaratantagente.
Artificio
Lafabricadeactusseinscribeenalgoquepodemosconsiderarunprincipioparadescifraraquelloqueproduce,asaber,quenosetrata
nuncadeunadescripcinsino,siempre,deunaconstruccin.Lanocinmismadeactualidadincluyeunelementodeartificio
indispensable.Esteelementoestpresentedesdequehayactualidad,desdequehayactu.Laactualidadseconstruye,esabsorbidaa
estettulo.Elactuseabsorbetodoslosdascomounrelato.EstostitularesdelLeMonde,consusfrmulasesanmssensibleaveces
eninglssoncomopoemas,haikus,queacompaannuestravidacotidiana.
Abrirlaradio,encenderlatelevisin,leereldiarioesutilitario?PuedenporSupuestocomprareldiarioparaverlascotizacionesdela
bolsa,culessehunden.Noesseguroquenuestrarelacinconlarealidadseautilitaria,salvoalgunaexcepcin.Setratamsbiende
unarelacinliteraria,novelescaopotica,oqueguardarelacinconciertamodalidaddelovisible.Esarte,artificio.Aparentemente
tenemosnecesidad,unaodosvecesporda,deintroducirnos,deconectarnosconlanoveladelavidacotidiana.Estonosdala
sensacindepoderabrazar,aunqueseabrevemente,elconjuntodelmomentopresentedelplaneta.
EnlapocadelaguerradelGolfo,untalBaudrillardllevlascosasunpocolejosaldecir:"Todoestoesunanovela,estaguerrano
existe,esvirtual,sloSonlasimgenesquesehanmostradoylaspalabrasquesehancontado".Sepuedeverquellegaradeciresto
enloquenohayquecreerexcesivamenteimplicaponerderelieveestecerodelareferencia.Ellenguajemismohacedesaparecersu
referencia,entantoqueeselasesinatodelacosa.Seguirestociegamentellevaadecirqueloquehaceactualidadnoexiste.Lanica
guerraquehayeslaguerradellenguajeolaguerradelarepresentacincontralareferencia.Evidentemente,estatesistienecomo
objetivoprovocar.
Sincronizacindelplaneta
Nosepuedepensardeningnmodoquelaactualidadsepsicoanalizaysipensamoselpsicoanlisisapartirdelanoveladela
actualidad,hayquedecirquesetratadeotrorelato:unpsicoanlisisesunrelatoquesloestenustedes.Dealgunamanera,un
anlisisconsisteenescucharlaradio,salvoqueunoseescucheasmismohablandoporlaradio.Elanlisiseseloperadorquepermite
escucharseasmismoporlaradioendirecto.Esunacmaradeecos.EsunamaneradehablarloquedecaLacanalforo.Hayun
efectoradio,tambinelefectofolletn,elensimoepisodiodeLaapasionadavidade...Elpsicoanalistaesunaespeciedeservidor,de
provider,quelespermiteconectarse.
Nosepuedepsicoanalizarlaactualidad.Perosepuede,cuandoseestinformadodelpsicoanlisis,leerla,conciertogustoporel
detalleyhaceralgodelocualelpsicoanlisisnotienelaexclusivaqueesinterpretar.Enqusentido?Sevenaumentarlosactu
objetos,algunosdeloscualesmeparecenmuycalculados,ycalculadosconmuchainteligencia.Setratadeobjetosmuycomplejos,
comolosonlosmsnnimosempaquetados.Sepuedeleerlahistoriadelembalajedelosobjetosmercantiles,queexplicaenqu
momentosecomenzapensarenelembalaje.[4]Sevioquesteconstituaunaparteesencialdelaplusvalaquesetratabadeextraery
que,paraobtenerelreflejodecompra,eranecesariocalcularmuchoelembalaje.Noessloquethemediumisthemessage,esquela
botellaeslaembriaguez.Cadaunodeestosactuobjetospuededesmontarse,deshacerse,esalgoabsorbente.Meheaficionadoa
desmenuzarestospequeosobjetos,porejemplo,loseditorialesdelosdiarios.Comosonperecederos,nohansidoobjetodelestudio
crticoquemerecenenlamedidaquecreanopinin.Enocasionessecompilan,peroestosvolmenesnosiempreseleen.Todoestose
disipa,pasa,comopasanlassesionesdeanlisis.Perostasltimasestnenmarcadasenunaestructura,mientrasqueenla
actualidad,almismotiempoquealgosedisipa,sevelaconsistenciadeesteobjetotanparticularquesellamalaopinin.
Tenemoslaimpresindequeelplanetaestsincronizado.Actualmente,yentornoaunacontecimientodelquepodramosdecir,sise
pudieraevaluarporfueradeldiscursodelactu,quenoesdemasiadoextraordinariosehanlanzadobombasmuchasvecesycon
intencionesmuchomssanguinarias,asistimosalnacimientodeunaopininmundial,ynomuydividida.Estoesloasombroso:hayun
debatequeestosdastomamsconsistenciaquenunca.Pasaalgo.Nohayquecegarsediciendoque"essiemprelomismo"hayallun
acontecimiento.
2.Undebateuniversal
Bornagain

http://www.eol.org.ar/template.asp?Sec=publicaciones&SubSec=on_line&File=on_line/psicoanalisis_sociedad/millerja_lautilidad.html

4/7

12/10/2015

EscueladelaOrientacinLacaniana
Quesloquevemosemerger?Nopuedoevitarpensarenloquemedecaunodenuestroscolegasitalianosqueestabamuy
introducidoenlasmsaltasesferasdelaIglesia:"VerqueenfrentedeWashington,sloestRoma".Estosdaspodemoscomprobarla
profundidaddeestedichoyque,loqueestapuntodepasar,yasehabapensado,reflexionado.NosetrataslodelaviejaEuropa
cuyaunidades,porotraparte,absolutamentesorprendente.Alcanzatambinalncleodurodelevangelismoamericano,alos
representantesyguasdelasprincipalesfamiliasespiritualesreligiosas.LoqueestenfrenteesloAntiguo,unaancianasabiduraque
dice:"Nocreanqueenlahistoria,lascosasseconsiguenatravsdelafuerza,forzndolas".Estoocurreavecesperofinalmentesiempre
quedareabsorbidohayquetocarloqueexisteconmuchaprudencia,sinprovocar.Eslaideadequelascosasprogresanfinalmenteen
elbuensentidohayenellaciertacreencia.Lospartidariosdeforzarlascosaslollaman"creerenPapNoel",creerqueallarribahay,
endefinitiva,alguienquevela.
Delotrolado,losdirigentessonlosllamadosbornagain,aquellosquehanvueltoanacer,queendeterminadomomentorectificansus
erroresyseunenaCristo.ElpresidentedelosEstadosUnidospertenecealtipobornagain,recinnacido,nacidoporsegundavez.En
laAntigedadsetenaideadelbornagainatravsdelpersonajedeDionisos,quehabanacidounavezyluegootrams.Sabemoslo
quepodallegarahacerenesemomento.Elbornagainpiensaque,enunmomentodado,sepuedecortar,romper,recomenzar,
reconfigurardegolpe.Podemosverclaramentehoyquelosotrosestnanimadosporotravisindelmundo.
Envolturadiscursiva
Hayunpensadorquerecientementehateorizadosobreesto.Setratadeunterico,unensayistaamericanoquedistingueenEstados
UnidosyEuropadosposturas,dosconviccionesexactamenteopuestas.Msfemeninasdeunladoytalcomolloconsidera,ms
maternalesylavirilidadarmadadelotro.EnEuropasedecidenohacerlaguerrapero,porotraparte,sepensaraenhacerlaaunqueno
sepudiese.Seobservaallunasatisfaccin,unagloriadelaimpotenciabastanteimportanteperotambinlapotenciadeldiscursopara
reteneraaquellosquetienenlosmedios.
CuandoseempezabanaorlostamboresdelaguerralaprimeraideadelpresidenteBush,muysaludabledesdesupuntodevista,fue
nopasarporlaONU.Eralalgicamisma.EstamaanahabaenInternetelartculodeunperiodistaquerecordabaestehecho:"Por
qudecidipasarporlaONU?Porquevioasupap".Suponequehablconl,queesmultilateralista,yacabdecidiendopasarporla
ONU.
Cuandosetratadeentrarenelcampodelapalabrayellenguajeylanegociacin,ynoeneldelafuerza,levemosliado,embrollado.
HayquehacersealaideadeloquesignificaparalosamericanostenerencuentaloqueGuineayMxicoopinan.Tienenunmillarde
bajas.Lespareceintolerablequelosfrancesessecomportendeesamanera.Lasrepresaliassoninmediatas:desbautizanlaspatatas
fritas,queyanosellamanfrenchfrites,sinolibertyfries,ofreefries,ylastostadas,enlugardefrenchtoasts,devienenfreetoasts.Hayun
precedente:durantelaSegundaGuerramundial,noqueranseguirdiciendo"hamburguesas".Esteeselmarcoenquenosinscriben.
Losamericanossonmuchomsantifrancesesquelosfranceses,antiamericanos.PerodespusdeFrancia,ponenaChile,Mxico,
Guinea...Lalistasehacemuylarga.Ysegnlasltimasnoticias,tambinInglaterrahaentradoenella.Asistimosaunextraordinarioy
paralizanteenvolvimientodiscursivo.ycomprobamoshastaqupuntolaquees,delejos,lafuerzamilitarmsimportantedelmundose
envuelveconciertonmerodevaloresprogresistasycristianoscuyosrepresentantesmseminentessonlasIglesiascristianas,
inclusivelamsimportante,numricamente,deellas.Heaqulanovelaqueleemosahoracadadayqueesapasionante.Nadiesabe
cmoacabaresto.Lacontingenciaestmanosalaobra.Esunobjetodeactualidadqueconcierneaciertafracturadeldiscurso
universalyjustificaqueseleprestemuchaatencin.
SobreelfondodelOtroquenoexiste,seveemergerundiscursouniversalcomonuncahabaocurridoantes.Ydentrodel,surgeun
debate,tambin,universal.Nocreoqueenmipocahayahabidonuncaunacuestinquedierarostro,deestamanera,alahumanidad
discursiva.
Extimidaddelanalista
Estonoquieredecirqueelpsicoanlisisseinscribaenestedebateoquetengaunlugarparainscribirse,salvoporlaposicinde
extimidadenlacualLacantratdeinscribiralpsicoanlisis,queesdepuraprocedenciafreudiana.Elpsicoanalistaseocupadeloque
noestilenlavidacotidianaactiva,seocupadeloquehacefiguradedesechoenlavidapragmticayenlavidasocial,inclusocuando
estosdesechossepescanenlasrelacionessociales.Ellapsus,porejemplo,sepescaenlasrelacionessociales,perohastaqueno
llegaFreud,yconlentraeneldiscursouniversal,notieneningunafuncin.Despustieneuna,porsupuesto.Estaverdadfreudianase
haextendidodetalmaneraqueLacannotuvootroremedioquesepararsedeelladiciendo:"Unlapsusesunaburdaequivocacin".
Tratadetomarderevslabanalizacindelaverdadfreudiana.Incluso,unobjetopsicoanalticocomoelsueo,tomadodeundominio
queconstituyeunenclaveenlosocial,parecaserlapartenosocializadadelhombre.Laspulsionestambinfueronacometidascomola
partenosocializada.
Lacandenunciqueelpsicoanlisissesatisfacaensuextraterritorialidad.lmismocondenalaorganizacinanalticaporestar
demasiadosatisfechaenunaposicinextraterritorial,sintenerquedemostrarnada,negndosealapruebacientfica,resistindose
tambinalaexposicinpblica,oreclamandoelprivilegiodeserunaexperienciaincommuntable.Alprincipiodesuenseanza
encontramosestacrticadelaextraterritorialidad,mientrasquealfinal,oentodocasomstarde,vemoslavaloracindeloquehe
llamadolaextimidaddelpsicoanlisis:"Nocreanque,porserpsis,sonpsicoanalistas".
Estotraducemuybienloscambiosquehantenidolugarenlasociedadentrelosaos50ylosaos70.Enlosaos50,Lacansedirige
hacialasociedad,conunmovimientoquecontraraeldeslizamientoextraterritorialdelpsicoanlisis.ElmismoLacan,enloqueenla
pocaeslaSocitFranaisedePsychanalyse,invitaalosfilsofos,MerleauPonty,ClaudeLviStrauss,lesplanteapreguntas,yse
haceinvitarporlaSocitFranaisedePhilosophie,altiempoqueexplicaqueelpsicoanlisisestaliadoconlaantropologaestructural
deLviStraussyqueavanzagraciasalalingsticaestructuraldeSaussureyJakobson.
3.Santos
Exclusin
Lacanconstruyeunasociedadintelectualyalojaenellaalpsicoanlisis.LamismapublicacindelosEscritoscumpleestemovimiento
dedesextraterritorializacin,deintraterritorializacin,devolveraentrareneldebatepblico,desuscitado.Enesemomentoseprodujo
unesbozodedebatepblicoquenosatisfizoaLacan,peroquedioaconocersunombre.Cuandomanejamosestelibromanejamos
estepuntodealmohadillado.
Progresivamente,Lacandespegaelpsicoanlisisdeestasociedadquelhabacreado.EnScilicetysustextosdelosOtrosescritos,
rechazalaantropologaestructuralaunqueenelltimotextodelosEscritos,"Lacienciaylaverdad",paradefiniralsujetodelaciencia
queeseldelinconsciente,seapoyaporelcontrario,demaneraeminente,enelcaptulo"Lailusinarcaica"deLasestructuras
elementalesdelparentescodeLviStrauss.
Noalaantropologa,noalalingstica,noalafilosofa.Estosdiscursosquedansituadosenelsacodeldiscursouniversitario.El
psicoanlisiseselreversodeloquedominaenlasociedad.Eldiscursodelamoes,sinduda,eldelinconsciente,peroestructurael
ordensocial.Comonolefaltaelaliento,enelmovimientodemayodel68,Lacandice:"Todoestoeselreversodelpsicoanlisis".Nose
puededecirmejorquelospsicoanalistas,silleganaentenderseentreellos,estnenlaposicin,loquieranono,deunacontrasociedad.
Detodosmodos,apartirdeestemomentolejosdeabrirse,laEscueladeLacansepusoavivircomounacontrasociedad.
Lacandiounnombreaestaposicinxtimadelpsicoanalista:elsanto,serunsantodesdeentonces,estenombrenohadejadodetener
resonanciasparanosotros.FueabuscadoenBaltasarGracin,unjesuitaquehabatenidoseverasdificultadesconsuorden.Dice"el
santo",no"elreligioso".Sibienintroduce,atravsdesuscuatrodiscursos,quelasociedadnoexiste,notratalareligincomounlazo
social,oentodocasonoledaunlugaraparte.Todoinduceacreerque,situvieraqueinscribirlaensusdiscursos,laordenaraenel
discursodelamo,menossitomaracomoreferencialaorganizacineclesistica,laIglesiacatlica.Elnotomalareligin,notomala
Iglesia,queevoc,porelcontrario,comouncontramodeloenelmomentoenquecomenzsuseminarioLoscuatroconceptos.Para

http://www.eol.org.ar/template.asp?Sec=publicaciones&SubSec=on_line&File=on_line/psicoanalisis_sociedad/millerja_lautilidad.html

5/7

12/10/2015

EscueladelaOrientacinLacaniana
condenaralaAsociacinInternacionaldePsicoanlisis,IPA,lacalificade"Iglesia"y,lmismo,seidentificaconSpinoza,aquelquela
Sinagogahabaanatemizado.EstoesloqueLacanentiendepor"elsanto".SevebienqueelelementocomnentreelsantoySpinoza
eslaexclusin,laposicindedesechodeunaorden.CuandohomologaalpsicoanalistaconelsantovalidadoporlaIglesiacatlica,
Lacanapunta,ponederelievequeelsujetonosabedndemeterse.
Desechodelaorden
Seranecesarioentrarenlatipologadelossantos.Noviventodoseneldesierto.Alcontrario,setratadesujetosquesedierona
conocer,endeterminadomomento,alcrearsupropioespacioprecisamenteporquenosesabadndemeterlesyporqueellosmismos
nosabandndemeterse.EsloquevemosensantaTeresadevila,queesunaextraordinariajefadeempresaytambinensan
IgnaciodeLoyola,quecreunaextraordinariaempresamultinacional,unimperiodelafe.Losjesuitasmismossepavonean,llegadoel
caso,comparndoseconlosconquistadoresycoqueteanconloqueellosreconocencomosurealismotodoyrecordandoquesetrata
deunrealismoconfinessobrenaturales.
PeronoeselespritudeempresaloqueLacansealaenellosaunque,despusdetodo,Freudquisounaempresamultinacionaly
consiguicrearuna.Subrayaqueelmuchachoqueestenposicindedesechoesespecialmenteapropiadoparaproducirunmundo.
Eslgico:noencuentrasulugarenelmundodelosotrosyporellofabricauno,construyeunmundoenelqueubicarse.Aunolegusta
recordarqueIgnaciodeLoyola,aunquefuesecojo,vistieraharaposytuvieramalaspecto,tenaelpoderdemodificarlacabezadela
gente,loquelevalialgunosproblemascuandoestudiabaenlamontaadeSainteGenevive.Notenamuchosmediosyporeso
estuvoprimeroenelcolegiodeMontaigulosricosestabanenSainteBarbe,dondelfuemstarde.Todoelmundoquedperturbado
cuandoloshijosdebuenafamiliadeSainteBarbecomenzaronadecir:"Noqueremosmsdetodoesto,renunciamosanuestras
herencias".Lasfamiliasseinquietaron."Quosocurre?".EraqueIgnacioleshablabamuydecerca.ElpobreIgnaciofueexaminado
porlosDoctores,losInquisidores.TenareputacindeexcntricoYmantuvosuestilodedesecho,inclusocuandocomenzacartearse
contodoelmundoconemperadoresehijasdeemperadoresdesdeesastrespequeashabitacionesqueestabansituadasalladode
loqueahoraeslasederomanadelaCompaadeJess.Podemosdejamosdeslumbrarporlagrandezadelaempresaydesu
realizacinpero,enelcorazndeellas,encontramosloqueLacanllamaeldesechodelaorden.ldirigesumiradahaciaeselugar.
Almismotiempodicequeelsantonoalborota.AunqueestoseamspropiodeBaltasarGracinquedeIgnaciodeLoyola,cuyaobraes
motivodeescndalo.Peropodemospensarquenoseconocetodo,quelomsesencialdelaempresapasadesapercibido.Elgran
alborotoquesecreanodejaverloqueoperarealmente.
4.Vacodeverdad
Desvalorizacindelaverdad
Siplanteamoslacuestindelareligin,desuausenciaenlatipologadellazosocialqueproponeLacan,vemosque,enelltimotexto
delosEscritos,trataexplcitamentelareligindentrodeunconjuntodecuatrocampos,queprecedeencincooseisaosasu
construccindeloscuatrodiscursos.
Estoscuatrocampossonlamagia,lareligin,lacienciayelpsicoanlisismientrasque,enloscuatrodiscursos,tendremosunaseriede
cuatrodistinta:elamo,launiversidad,lahistricayelanalista.Enelmarcodeloscuatrodiscursos,yprecisamenteapropsitodel
discursodelanalista,Lacanintroducesu"serunsanto",mientrasqueeneltextodeloscuatrocampos,"Lacienciaylaverdad",introduce
lareliginensudiferenciaconelpsicoanlisis.
Estoscamposseagrupansegnunprincipiocomn:setratadecamposqueapelanalaverdad.[5]Lacanlosdistribuyeenfuncinde
estanocin.Dedndeleviene?Enesafecha,eindudablementeconelefectoconclusivoqueproduceelpuntodealmohadilladodela
publicacindesusEscritos,consideraquelanocindeverdadeshastaentonceselhiloconductordesuproduccin.Esevidentequelos
cuatrodiscursosseorganizarnapartirdeotroprincipio,eldelgoceoplusdegozar,eimplicarnunadesvalorizacindelafuncinde
laverdadenpsicoanlisis.
AlfinaldelosEscritos,Lacanconsideraquelapalabra"verdad"eselpuntodealmohadilladodesuenseanzayhacereferenciaa"La
cosafreudiana",dondecelebralaprosopopeyadelaverdad.Escribeestetextoparadecir:dasDing,laCosafreudiana,eslaverdad.Es
laconsecuenciadequeelinconscientesealenguajeylaverdad,palabra,oparadecidomejor,quelaverdades"Yohablo".Nosepuede
decirquelaverdadespalabradelamismamaneraquesedicequeelinconscienteeslenguaje.Cuandosetratadelapalabra,es
precisoqueunotrabaje,quehableoesttransidoporella.Alconcluiren1966,Lacanpiensaquelafuncindelapalabrayelcampodel
lenguaje,puntosdepartidadesuenseanza,culminanenestaprosopopeyadelaverdad.
En"Lacosafreudiana",Lacanhablade"horror"ydice,incluso,queprestarsuvoza"Yo,laverdadhablo":resultaintolerable.Porqu
introduceelhorrorapropsitode"Yo,laverdadhablo"?Noesporlacastracin,sinoesencialmenteporquenosrefiereunapropiedad
esencialdelaverdad,asaber,que"nohaymetalenguaje","nohayloverdaderodeloverdadero"y"nohayDios""Diosesdecir".Los
valoresenqueustedescreen,losvaloresalosqueseconsagran,slosonvelosdeestaausenciadeloverdaderodeloverdadero.Si
estocausahorroresporquedesnudaaDiosypermiteverquenohaynadadetrsdelvelo.Lacanconsideraque"Yo,laverdadhablo"al
enunciarestevaco,enunciatodoloquehayquedecirdelaverdad.
Neurosisdelareligin
Podemosapreciareldesplazamientoqueseproduceentelevision,dondeLacanretornalacuestindelaverdad.Comienzadiciendo
msomenoslomismo:laverdad,"decidatodaesimposible".Peroaade:"Poreseimposiblelaverdadtocaloreal".[6]Eltrmino"real",
queseintroduceeneste"Yo,laverdadhablo",conlafaltaqueelladesignaponederelieveeldesplazamientodeLacan.

Elesmuyfreudianoaldenunciartodaencarnacinqueveleestaausenciatodoslosfalsossemblantescomodiceen1966,despusdir
simplemente"semblantes".Searmaconestanocin,latomaparaubicar,parahacergravitaralrededorsuyolamagia,lareliginyla
ciencia.
VayamosdirectosaloqueLacandicedelareligin.Estomeafectaahoraquesloquesucedaentoncesentornoal.Ciertocolectivo
sehabareunidoyrefunfuabaporellugarqueconsiderabanquelconceda,oporlainfluenciaqueejerceciertonmerodemalos
esprituslgicosydescredosmalosespritusquedesvanaLacandeloquesehabaesperadodel,asaber,quehicieraflorecerel
injertocristianoenelcuerpodelpsicoanlisis.EnelmomentodelapublicacindesusEscritos,habrapodidopedir,naturalmente,a
algunosestudiososquesabanelaborarndicesqueleayudaranahacerla.Afaltadebol,otrorecogisusfresas.
Lacantienelanecesidaddehacerunapequeaperoratasobrelareligin,delestilode:"Albuenentendedor,pocaspalabrasbastan".Lo
habaledoamenudo,peronomehedadocuentahastaahoradeque,enparte,estdedicadaalforo.NoesqueLacanfueraun
enemigodelareligin.Curiosamente,algunosaosmstarde,enrelacinconaquelaquienhabaconfiadosundice,hizosupequea
peroratasobre"serunsanto",otro"Albuenentendedor,pocaspalabrasbastan",delgnero"Noalborotesdemasiado,querido".Cuando
tratalareliginalfinaldelosEscritos,comoharmstardeconlasociedad,recuerdaalosbuenospadresquelvalidatodoloque
Freuddijodelareligin,asaber,queestrelacionadaconlaneurosisobsesiva.NosetratadelgranOtro,allnosetratadelotrodela
palabradelcualAlthusserlehabadichoeraelbuenDios.Noseocupadelpequeoa,delsignificante,sinoquelesdice:neurosis
obsesiva.

http://www.eol.org.ar/template.asp?Sec=publicaciones&SubSec=on_line&File=on_line/psicoanalisis_sociedad/millerja_lautilidad.html

6/7

12/10/2015

EscueladelaOrientacinLacaniana
Horroroesplendor
Quesquemanosdibujadelaposicinreligiosa?setrataesencialmentedelaposicincatlica.Lacanseexcusaportratarslo
religionesdelafamiliajudeocristiana.Enefecto,pocoinclinadoporlareliginreformadayeljudasmosudebateesconlareligin,es
decir,conlareligincatlica.Daunesquemamuyprecisodecules,paral,enesafecha,laposicincatlica:consisteenremitira
Dioslacargadelaverdadyalojar,enl,enelmismomovimiento,elobjetodelsacrificio,unobjetosacrificado.
Silaposicindelsujetosesitaaqu,esinevitablequeelOtrocomoDiosseaellugardondeseinscribeelobjetodelsacrificio,almismo
tiempoquelacargadelaverdad.

ElsacrificioaDiosesunaposicinque,contodassusvariaciones,recorre,animaatodalafamiliajudeocristiana.Cuandolosmisioneros
jesuitasseinstalanentrelosindiosguaranes,quesecasanmuyjveneslapoligamiaestpermitida,laantropofagiaestbienvista,
quierenponerordenentodoello.Siseguimoslaadmirableorganizacinqueintroducenenestapoblacin,vemoscmoelgocese
desborda.Correportodaspartes,seentraenunhorribledesordendeadulterios,incestos,yanosesabequinesquin.Encuanto
llegan,elgoceesapartado,frenado,controlado.
ParaLacan,decirquelaverdadquedaremitidaaladivinidadapuntaaalgomuypreciso.Esunadenegacindelaverdadcomocausa.
lentiendeporestoquecreerenunareliginrevelada,enunarevelacin,escreerqueelOtrohahablado.Esloopuestoa"Yo,la
verdadhablo".EselOtrolaverdadquienhabla.Esprecisoabsorberla,comerlaeventualmenteenformadelLibro,digerirla,asumida,
destacada.Perolaverdadestenotraparte,yesopuedejustificarelmagisteriodelosquelaguardan,laencierranovienencomoel
InquisidoraescudriadascomolepasalpocoortodoxoLoyola.
Enesemomento,LacanconsideraquehayunaVerneinungconstitutivadelaposicindelreligioso.Yestolellevaaoponerlaal
psicoanlisis,quedesignacomoelcampoenque"Yo,laverdadhablo"manadelafuente,estpermitidoporelContrario,laverdad
tiene,enlareligin,unestatutodeculpabilidad.Laverdadestpermitidaenpsicoanlisis:"Testsinvitadoaponerteenposicinde
'Yo,laverdad,hablo","Testsinvitadoaprestartuvozalaverdad",paraqueellahable.
Enlareligin,nosetrataexactamentedebuscarlaverdad.staqueda,all,Postergada.LacandicequesereenvaalJuiciofinal,al
ltimojuicio.Enlareliginreinalacausafinal.Laverdadslopodraparecerenelfinaldelosfinales,enelregistroescatolgico,noen
elhorrordelafaltadefundamentoporquetodosonrelatos,enelhorrordelafallaquesetratadevelar,sinoenelesplendor.Bello
ttuloeldeestaEncclica:Elesplendordeloverdadero.
QuizsKarolWojtyla,quefuefilsofoantesdeserJuanPablo11,leyera"Lacienciaylaverdad"y"Lacosafreudiana"yseescandalizara
antelanocindehorrordelaverdad,porloqueconsuEncclica,quisierareafirmar:"Nosetratadelhorrordelaverdad,sinodel
esplendordeloverdadero".

Traduccin:Margaritalvarez|FuenteFreudiana43/44,marzooctubre2005,pp730.

Notas
1 JacquesLacan,LeSminaire,livreXVII:L'enversdelapsychanalyse(196970),Seuil,Paris,1991,pp.218219.Encastellano:Elreversodel
psicoanlisis,Paids,Barcelona,1992,pp.204205.
2 CjJacquesAlainMiller,LeneveudeLacan,Verdier,Lagrasse,2003.
3 CjEricLaurent,).A,Miller,L'autrequin'existepasetsescomitsd'thique(199697).SeminariopronunciadoenelmarcodelaSeccinClnicade
ParisSaintDenis.
4 Cf.T.Hine,The7btalPackage:theEvolutionandsecretMeaningsofBoxes,Bottles,CanandTubes,hardcoveredition,Litde,Brown&Company,1995.
5 JacquesLacan,"Lascienceetlavrit"(1966),crits,Paris,Seuil,1966,pp.866868.Encastellano:"Lacienciaylaverdad",Escritos2,SigloXXI,
Mxico,1984,pp.844847.
6 JacquesLacan,"Tlvision"(1973),Autrescrits,Seuil,Paris,2001,p.509.
* TextosynotasestablecidasporCatherineBonnigueapartirdelasleccionesdelS,12,19,26demarzoy2deabrilde2003deL'orientationlacaniennellI,
5,Unq[ortdeposie,pronunciadoenelmarcodelDpartementdePsychanalysedeParisVIIIydelaSectionCliniquedeParisSaintDnis.Seleeraqu
laprimeraparte(leccionesdel5Y12demarzo).EstetextohasidopublicadooriginalmenteenfrancsenlarevistaQuarto83,Bruxelles,enerode2005,
conlaamableautorizacindeJacquesAlainMiller.
** EDFsonlasiglasdelaempresaElectricitdeFrance.(Notadelatraduccin)
* PhilippeCohen,PierrePan,LafacecacheduMonde.Ducontrepouvoirauxabusdepouvoir,documentMilleetunenuit,fvrier2003.(Notadela
traduccin)
* Francs,"Moi,lavrit,jeparle".(Notadelatraduccin).

EscueladelaOrientacinLacaniana2002|www.eol.org.ar|eol@eol.org.ar|Tel:(5411)48112707/Fax:(5411)48154300
Av.Callao1033,5piso(C1023AAD)|CiudadAutnomadeBuenosAiresArgentina

Megusta

60

http://www.eol.org.ar/template.asp?Sec=publicaciones&SubSec=on_line&File=on_line/psicoanalisis_sociedad/millerja_lautilidad.html

7/7

Você também pode gostar