Annemin Giinahr

Ayno'dan bagka krzkardeqim yoktu. O da kiigtik

ailemizin gdzbebefiydi ve onu hepimiz seviyorduk. Ama
onu hepimizderr daha da Qok seven biri varsa o da
annemizdi. Masada onu yaruna oturtur, her qeyin en giizelin
ona verirdi. Bize rahmetli babarnrn eskilerini giydirirken
Anyo'ya dunnadan ycni qeyler alrrdr.
Annem onu derslerinde bile srkrqtrnnazdr. istedi[i
ziuran okula gider, istemedi mi evde kahrdr. Bize asla
tamrnadrlr bir serbestlikti bu.
O giinlcrde ben ve di[er iki erkek kaLrdeqim herne kadar
ktigiik idiysek de, bdylc ayncahklann ktiqiik gocuklar
arasrnda zararb krskanEhklara yol aqmasl, tabii ki
kagrnrlmazdr.
Ama biz, annernizin hig taraf tutrnadan bUtiin
gocuklanna aynr rgefkati besledifini biliyorduk. Bu
ayrrcahklann, evin tek krzrna kargr duyulan gok labii bir
sevginin ifadesi oldulundiur ernindik. Krza gosterilen bu
ihtimarnr yalntz sabrda hoq gdrmekle kahnryor, elimizder-r
gcldifi kadar daha da artmasrna galu;ryorduk.
qtnkti Anyo. 1ek krzkardeqimiz olmasr bir yana, ne
yazk ki devarnh z.ayf ve hastahkhydr. Daha ana kamrnda
yetim kaldr[r igin annemiz tarafindan herkesten daha qok
okqanma hakhna sahip olan evin en kiiqiik erkek goculu
bile bu hakkrm seve seve krzkardeqirnize devrettifi halde
Anyo ne $lmanyor. ne de bize tepeden bakryordu.
Aksine, bize karqr gok algak g0ni.illii davranryor ve
 *gariptir ama-- bize olan ziyaret etmek hakkrna sahipti. Qevremizin tek resmi
heoimizi candan seviyordu' Ve de doktoruydu.
l"tr"oikge azalaca[r yerde tam tersine
;;ffi: h^iuitgt Ne zaman onun geldifini gcirsem hemen bakkala
artryordu. koqmak zorundaydrm. Qtinkti en azrndan elli dram* rakr
Onun iri kara gozlerini, ytizii soldukqa daha da kara igrneden hastaya yanaqrnryordu. Sabrrsrzlanan anneme:
gtirtin.n-Oitt irine 6itiqlt yay gibi T1$tut],T haurhyorum' "Yaqhyrm, llori**" diyordu, "yaqhyrm ve bir kadeh
?uiuOtftgtun dalgrn ve m6tantcolik yiiztine'
yantnda
bir tath giiliimseme atmaymca gozlerim iyi g0rmtiyor."
ofO"g*it, zam-anlarda qdyle Besbelli, yalan da sriylemiyordu. Qtinkii ne kadar gok
yayrlrrdt.
getirdikleri igerse gdzleri, giderken ahp g6ttireceli avlumuzun en etli
Hasta ziyaretine gelen komgu kadtnlann butlu tavulunu o kadar iyi segiyordu.
meyvalan
'uirl yaitrg,nrn aitrna satctar, okuldan ddndiifiimiizde
gizlice- y apardr' Qtinkti Annenr, onun ildqlanru kullanmaktan vazgeqti[i halde
O.gttt iOr. alrru bunu her zamut
klzlrun birazctk olsun tadtna diizenli olarak ve glt gftannadan parusrm Odiiyordu. Bu, bir
."".t"ir- rtiryor, hasta
bitirmemrze yandan onu krnnamak igindi: 6biir yandan da adamrn srk
Uutrnurrnt isteOigi meyvalan bizim atlqtrnp srk, hastahfirn, bilimin regetelerinden hakh olarak bekledili
razt olmuYordu'
k6tiiye gidiygr ydnde iyiye dolru gittifi yolunda verdili garantilerde
Bu arada Anyo'nun hastah[r durmadan teselli buluyordu.
ve annemizin biitiin dikkati de hep onun iizerinde Bu son dedifi ne yazrk ki gok do!ruydu. Anyo'nun
toplamYordu.
gtkmaml$tl' durumu yava$ ve farkrna vanlmayacak qekilde, arna
Babamtz 61dti[tinden beri evden drgarr durmadan daha kdtiiye gidiyordu. Bu belirsiz hastahgrn
q"f. g"tE V"gta dul faldrfir igln, Tiirkiye de her Eok gocuklu
bile utamvordu' oz.ayrp gitmesi yiizi.inden annerniz barnbaEka bir insan
;;;ilffi;* seruestlilien faydalanmaya
utanmayr bir oLnu$tu.
Ama Anyo'nun yata[a dtiqtligii giinden sonra
Bilinrneyerr her hastah[m, halk tarafrndan dofal bir
tarafa brrakb
deft olarak gOriilmesi iEin ya o ydrede kullanrlan ildglarla
Nerede, ayni hastahfr gekmiq biri oldu[unu
duysa
gegmesi, ya da krsa zamanda dliimti beraberinde getinnesi
oraya koquyor ve nastl iyilegti[ini soruyordu'
gerekiyordu. Ama uzaytp mtinninleqti mi bu. tabiat tistii
qifah otlar mt
Her hangi bir yerde ihtiyar bir kadrn nedenlere, cinlere perilere ball anryordu.
sakhyor-- heinen gidip satrn ahyordu' Hasta tekinsiz yere oturdu. Gece, su perileri gdze
Bir yerler<len drg gbriiniiqii acayip bir yabancr y1.dl goriinmeden alem yaparlarten dereden geEti. Ontine kara
yalvanp gdry$-Ynii
bilgisiyle tanlnml$ biri-qrka gelse ona kedi grktr-- ki, bu "evlerden drqan" hlft defiqtinniq
halktn
;ffi;ki. hiE tereddiit etrniyordS.gkl*uqlar' krhptna cinlerdendi.
kiqilerdit fukil bir volcu
ilil;; ttei q"Vi bilengizleyen, tabiat iistii giiglere sahip Annem, boq qeylere inanan biri olmaklan gok dindar bir
Eirerek tenOiteri*
6srarengiz Yarattklar da vardtr' * Dram: Dirhem
bizi
Mahallemizin qiqman berberi davetsiz olarak *x Mori: Bre ktz! (erkekler iQin'more'),

65
64
 giinah Annem, saranp solmuq ktzcaprzt kucalrna altp kiliseye
insandt. Bu teqhisler onu baqlangrgta iirki'itrnii$tti Ye g6tiirdi.i. Ben ve biiyiik kardeqim yatak yorgaru yiiklenerek
iiitti r.ottusuyta hasta igin biiyii yaptlmastna peqlerinden gittik. Orada, Meryem Ana ikonast* dntindeki
uunur*u.,su. zaten papaz n-e olur ne olmaz diyerek rslak ve sopuk ddqeme taqlarr iizerine yataEl serdik ve
il,,illi'fi t";** igin ituit*tn tizerine okuyup i'iflemiqti' iizerine titredilimiz en tath varltItmtz biricik
ar"u uin.* gok geqmeden fikrini deliqtirdi' krzkardeqirnizi yattrdk.
Hastarun durumu gittikge kdtiileqiyordu'
Anne gefkati
yan yana Herkes onun cine u[radr[rnr sdyliiyordu' Annemin
siinah korkusuna galipgeldi' Din, bog inanglarla
bundan aftlk hig qiiphesi yoktu, hasta da bunu anlamaya
laEamat< zorundaYdr. baqlamtqtt.
Anyo'nun gdfsiindeki istavrozun yanlna' iiz'eri O halde, krrk gi.in krrk gece kilisede, kutsal kiirsi.i
Arap harfleriyle yazrh bir muska asu' 6niinde, Kurtanct'run* * annesiniu ayaklan dibinde kalmast
Ayazmalarrn* yerini -biiyiici'iliikle kullanrlan
"srurengi, gerekiyordu. Ancak onlann merhameti ve yardtmtyla
kadtnlann
rnalzemeler aldr, papizlann dualartnr biiyiicil krzca[rz, igine yuva kurdufu giinden beri narin hayat
salAvatlan izledi. alacrnr arnanslzca kemiren bu qeytani hastaltktan
Arna biitiin bunlar boqa gidiyordu' kurtulabilirdi. Krrk gtin krrk gece. Qiinki.i $eytanlar, ilah?
kOttileqiyor ve aru-Iefil merhametle aralarrndaki gdrtinmez sava$a ancak o kadar
Qocufun durumu durmadan
Gdrsen' bar;ka gocuklan dayanabiliyodardt.
tanrnilayaiat hallere geliyordu'
oldufunu unutmu$ santrdtn' Bu siireden sonra kdtiili.ik yeniliyor ve utanq igittde geri
niri t i* yediriyor, kim yrkryor' elbiselerimizi kim gekiliyordu. Ve de hastalann, son sava$ln sarstnttstnt
yamlyor, bilmek bile istemiYordu' vticutlartntn iEinde duyduklarr, Kutsal Enranetler
Yrllardrr evimizde kalan giin gonniiq yagh bir
kadtn' dolaqtrnhrken ya da "Allah Korkusu" duast okunurken
bize bakryordu' korkung krhkh diiqrnzuun nastl kaqtrElil gdrdtikleri ile ilgili
yaqhhlrmn elverdipi dlEiide
hikdyeler de eksik delildi. Ne mutluydu o anda bu savaqtn
Zarnan 7aman annemizi biitiin bir gtin boyunca sarsmtl slna katlanabilecek g iicti ol anlara ! Giicii olmay anlar
g6rmedifimiz oluYordu. ise tA iqlerinde kendisini gosteren bu mucizeirin btiyiiklti!il
Bazan, Anyo'nun elbisesinden kopardtlt bir
parqayt'
yarattlgma altrnda ez.ilip gidiyorlardt. Arna buna tiztlen yoktu' gtinki.i
kotiiluk hastadan uzaklaqsrn i.imidiyle mucize
hayatlarrnr kaybetseler de hig olmazsa en deferli geyi:
inuntf* bir yere baphyoi, bazan da kendi eliyle ddktii[ii Ruhlarmr kurtarmrq oluyorlardr.
AnVo noyunduti tirt'*umlan' qans eseri o anda
dyin
kiliselere taqryordu' Ne var ki Bununla beraber btiyle bir ihtimal annemizi son derece
vaornakta olan yakrndaki
huzursuz ediyordu. Anyo'yu yeni yatrnnrqhk ki titreyerek
i,iiltl" u""rar,'her qey boqunaydr' Krzkardeqimizin ona, kendisini nastl hissettifini sonrlaya baqladt.
hastah[rna gare Yok1u.
iginde bulundufumuz yerin kutsal havast, ikonalar'
FIer yola baqwrulduktan, her ildq denendikten
yere gittik' * Ikorut: Kutsal resim
Uu eibi OurumtaiOa sr[rnrlacak en son
** Kurlarrct: Hz. isa
ffi; nihodokt H ristiy anlonrun zemze m'i'
67
66
 uzatfilrru goriiyordum.
zi n melankolik
buhurdanhktan glkan koku, ktzkardeqimi Bdyleyken bile en kiigiik bir korku belirtisi gOstermeye
ilk dakikalardan
*i*"iyf y.tOe ett<ilemiqti' Qtinkti' daha
baglarm qtr. Annem cesaret edemiyordum. Qtinkil ktzkardegimi seviyor,
;;;;"i; gurutuqrnaya
;"arak bizi*rle devamh onun ve korktufurnu anlayacak olsa beni hemen
ona $efkatle: eve yollayaca[mr bildifim annemin yanrnda bulurunayt
istiyorsun"'
"Yamnda seninle oynamak iqin kim kalsm biiyiik bir ayncahk olarak g6rdyordum.
"Hristakis mi' Yoryts mt I
diye sordu. Btrylece diqimi srkryor, birbirini kovalayan korku dolu
Hasta ku, anneme kaqamak' ama
anlamh baku ve bize gecelere metanetle katlanryor ve elimden geldilince hog
eort"tdi gi if gisizlik ytiztinden onu suql am ak i stemiyormuq g6riinmeye gahqarak yapmam gereken ne iq varsa yerine
liUl yuuiq ve otqritu cevaP verdi: getiriyordum.
"ikisinden hangisini mi istiyorurn? Ya
ikisi' ya hiE I{er giin ateq yakryor, su taqryor ve kiliseyi
.''
ti*t".^-e iilil tardeflerimi' hepsini i stiyorum siipi.irtiyordutn. Yottularda ve Pazar gtinlcri ktzkardegimi
Annem kendisini toParlaYP sustu' elinden tutarak papazm grkp Incil okudu[u kiirstiniitt altlna
de getirdi' ama gdtiiriiyordum. Ayin srrasrnda ktzkardc;imin yi.izi.ikoyun
Az sonra gidip en kiigiik kardegirnizi
yatmasl ve Kutsal Emanetler'in ijzcrindcn gegirilmesi igin
yalmzo ilk gtin iEin'
d-rr;an grkanp beni yere kilim seriyordurn. Ayine ara vcrilincc. krzkardcqimin
Akqarn olunca difer iki ]."tElt]i
ilk. g.ccenin Eocuksu iizerine diz gcikrne.si, papazrn ciibbesini onun iizerinde
ur,r.oyiii. kilisede feqirdigirniz grkarmasr ve "Ey Isa, seuin qarmlha gcrihncnlc zultim
ii
tt""aiii"O. nasrl bir- nrrat<trgrnr hAld hattrltyorum'
r oll, rnerdi venlerini ortadan kalktr, diiqmanrn giicii ktnldt" v.s. gibi dualar
itt"ipi"i.*Ilunoiu"tin lor; gevremizi
r qr ! :: saran karanhft' mrnldanrrken elindeki kurban btqaft yl a A nyil' tt u tt y ii ziittc
aydrnlatmaya ancak yetiyor ve
ve alnrna haE grkarmasr iqin yastlflnl ahp kuts;tl lra-(illll
;ifitt;;#tltu mrui^ulun daira qiipheli ve iirkiittici'i bir
bulundufiu bdliimiin sol kaptsrna gbtiirtiyordum.
hale getiriYordu.
ikonad aki Biitiin bunlar olurken solgun ve melankolik yti,,ii.
llerin alevi kr prrdadrkE a karq-rd a duran
Kan<li
baqtntn iist yava$ ve gtivensiz adtmlarryla zavallt Ltt1i'pilq". irrt
uri/ri, stfttnda krnnrzi renktc bol elbisesi' peqimden geliyordu. Kilise ziyaretqileri ntcrhlrncl t!, il
it.ft"O. iqir'aar"t ftaesi, solgun ve ifadeden Yoksun Yilztinde
grlcrp yere atlayacagl gdzlerle ona baktyor ve iyileqmesi iqin dua c'tliyttrl.tt,lt .i',r
dikkatle aErlmrq gozieriyleletleveden
qifa bir tiirlii gelmiyordu.
duygusuua kaPrhYordum'
riizg{ yiiksek pencerelerde Tam tersine, nemli ve sofuk kiliscdt: gr.:r, rrrl"'r
Yine onun gibi' sofuk
-ul ahqrlmamtq korku dolu geceler, hastayr ,r1urttt,17 . ,rr,1,'
gurJuy utat< gti-rtlittitu qet<itOe t a ml art s arsttkqa'
r
u
ditlterin duvarlara ttnnanarak etkilemekte gecikmedi ve durumu son dcrccc crtdilc r i ' .
kilisenin q"ur"r,t'o"-gointiltl
sanrvordum' Dehqet iginde bir qekilde kotiileqmeye baqladr.
;;;ffi;v. Eurtstirtlannr
iskeletin' etleri Bunu anlayan annem de kilisede, hastayla il1,rl,
titrerkcn zafir^n ;"^^; kargrmda'.bir. mangala olmayan her qeye karqt acrklt bir ilgisizlik gOslcnntr,'
dOkiilmiiq efferini ;ii;ak iqin dniirni'izdeki
baqladt. Anyo'dan ve dua ederkcn acllartnt attt-ititttt
x Temtslo: Kilisenin en kutsal leri
69
68
 kakrlmrgtrm. O zaman, babamrn beni nigin stk stk "garip
konuqmuyordu'
azizlerden baqkasryla alz:rrr aqrp yavrum; diye galrrdrfrru hatrrladtm ve anladrm. iqime bir
gdkmiig
Bir gtin, Kurtanct'run ikonast Ontinde diz htizi.in gdktti ve allamaya bagladm. "Ahr" dedim, "Annert
g6riinmeden yanlna yaklaqfim :
beni sevmiyor ve istemiyor!" Bir daha asla kiliseye
agf ayatafi Oua ederken
:'Hangisini istersen a1''' diyordu'-"Ama ktztmt bana gitrneyecefim, asla." Uzgiin ve timitlerim krnlmtE olarak
Urrat. Ctifiantmr hatrrladrn ue qimdi beni cezalandrrmak evin yolunu tuttum.
giikiirler
ilil;ililrnu Lrmo.n alrnak istivorsun' Sana Annem, yamnda hasta arkarndan gelmekte gecikmedi.
olsun, ya Rab!"x Benim gr$rklanmdan iirken papaz kiliseye gitmiq ve
nir kaq saniyelik bir sessizlikten sonra-- taqlara hastayl g6riince anneme onu altp eve gOtiirmesini tavsiye
derin derin iqini
Oa*iayun gbzyaqtarrrun sesleri arastnda etmi$ti:
gekti, durakladt ve ekledi: "Allah btiyiiktiir, klztm," demigti, "O'nun merhameti
"iki gocu[umu sana kurban getirdim"' Ktztmt bana biitiin diinyayr kaplar. Ktztnm iyilegece[i varsa, Allah onu
balrqla!" evinde de iyileqtirir."
Bu s0zleri duyunca iliklerim dondu' kulaklanm halsiz
Bu sdzleri dinlemek zorunda kalan zavallt annem!
rguflu'*uyu Uaqladt- Qektipi korkung .acrlardan qiinkil bunlar, dlmek iizere olanlarrn kilisede 6lerek, bu
Ofi i"" *""t-n mermerierin
iizerine yrlrldrprnr-gordii.e111 kutsal yeri kirletmelerini Onlemek igin papazlartn
koqup ona yardtm edece[ime bunu firsat bilip sOylemeyi Odet edindikleri tipik sdzlerdi.
^kiir;id
halde,
birden gozlerirnin
h,qan fttludt-' Suntti oltim Annem eve geldifinde her zamankinden gok daha
gibi gtlgtnca
oniinde belirmiq ve beni kovahyormuq kederliydi. Ama, dzellikle bana karqr gok tatlt ve yaktn
gr[hklar atarak koqrnaya ba';ladun' davrandr. Beni kucalrna ahp okqadt, Qefkatle 6ptti, hem de
Korkudan diglerim takrrdtyor ve ben kendirni
koquyor' tekrar tekrar. Beni, kendisiyle banqtlrrnaya galtqtyor
koquyordum. Nusti-oiOufunu, anlayamadan gibiydi.
O zaman nefes
kiliseden uzakta, Qok uzaftan buldum' Buna ra[men o gece ne yemek yiyebildim, ne de
bakmaya cesaret
;ii";k iqin durdum ve dontip arkamayoKtu'
uyuyabildim. Gdzlerim kapah ddgelirnde yatlyor, ama her
eOeuifOiin. Beni kovalayan kimse zamanki gibi yine hastantn bagrnda uykusuz bir gece
ve dtiqtimneye gegirecek olan annemin her hareketini duyabilmek igin
Derken yava$ yava$ kendime gehneye
ba;ladtm. dikkatle kulak kabarflyordum.
Anneminbeninasrlqefkatlesevip.okqadrfrakltma Herhalde gece yansr ohnahydr ki odada bir aga[t bir
ru et1fun
g"fOii"f.t" ona tca4i Uit ftutu rm iqledim' hakszhk
bulamadtm'
yukan gezinrneye bagladt. Uzanrp yatacaglnl saruyordum,
diye hatrrlarnaya gairqtrP:.1la UbVtl !i1gey ama yanrlmrqttm, az sonra oturup algak sesle bir altta
sadece
airin., krzkardeqinii oogout<tan sonra annemden baqladr. Babamrzm a[ttrydt bu. Anyo hastalarunadan 6nce
daha da Eok itilip annern bu a[rtr gok srk okurdu, ama krzn hastalanmasurdan
il;igil*vgiyi gtinnem6ne kalmarnrq'
sonra ilk defa duyuyordum.
* Hz. isa Hr.ristiyanlar tirftn lun Tanrintn o'llu ve d<tlaynt,-la
Tttnrt olarak kahul edilmektedir '
71
70

Bu afttt, annemin sipariqi ,ti1e1ne Eevremizde
ozanhfryia tanlnan pejmiirde krhkh bir gingene
diizmtiqtii.
yafh saqlannt, ktiqiik ve alevli g6zlerini' aqtk
Siyah ve
gtimlelinin ortaya serdifi krlh gO[stinii hdl0 goriir
gibiyim.
Avlunun giriqinde, kalaylamak iEin toplamrq oldupu
bakudan kap kacak arastnda oturuyordu' Baqt omuzuna
;6;d, niiitirrtu bir makamla elincleki tig telli rebabtn
aflamakh sesine eqlik ediYordu'
Kuca[rn<la Anyo ile annem kar;tsrnda durmuq'
dikkatle ve gdz.leri yaqh onu dinliyordu'
Bense stmstkt annemin etefine yapl$ml$' yiiziitnii
krrr qlkltklann araslna sakhyordum' eU+Y
rniizifin btitiln
luirirtgtnu ralmen qarktct goz{irne daha da korkunq
gdrilnijyordu.
sonra
Annein, bu ig karartrcr miizik dersini Ofrendiklen
mcndilinin ucunu gdzerek gingeneye iki "rupi" verdi-- o
ekrnck ve qarapla o
ziunanlar daha pararnt t. vardt. Sonra ona
anda haztr olan ne yiyecek varsa ikram etti' Qingene
yemefln yerken annern iist katta tek baqrna o afrtr oklYarak
Lrterie*eye gahqryordu. Besbelli gok befemniqti' Qilnkii
;t urtiu.toi'* yoti Erkrnca arkastrtlan korgarak ona babatntn
qalvartanndan birini hediye etti' $a;rran garkrct:
"Allah kocana rahmet eylesin' gelinim!" diye
bafrrdrktan sonra bakrr kaplan
Erktt.
iqte, o gece annem bu afltr okuyordu'
Ben onu dinliyor ve sessiz sessiz afltyor' ama
hmrldarnaya cesarei edemiyordurn' Birden bumuma
t0tsii
kokusu geldi!
"Ah!" dedirn. "Zavallt' Anyo'muz 6ldii!" vc
1 l"
K at s it' el o : lJ luhE a " c aS iv e s e
72
sltlna wrdu ve avlumuzdtrn
o zt:ii !'iinde n : Q i ng
yatalrmdan firladrm.
O zaman acayip bir sahneyle karqrlaqtrm.
Hasta her zaman oldu[u gibi a[rr alrr nefes ahyordu.
Yanrnda, giyilig srrasma grire dizilmiq erkek elbiseleri istif
edilmiqti. Siyah basma ile drtiilmiiq iskemlenin tizerinde bir
tas su vardr. Anrrem diz gdkmtiq bu eqyalan tiitsiiliiyor ve
dikkatle suyun yi.iziine bakryordu.
Korkudan yUztiniin sararrnl$ oldulu gdriili.iyordu.
Qiinkti beni gdrtir gdrmez hemen yatr$tlrmaya qahqtr:
"Korkma, yavrum," dedi gizlice, "Babanrn elbiseleri
bunlar. Gel, sen de ona gelip Anyo'yu iyileqtinnesi iEin
yalvar."
Ve bana da yanrnda diz, gdktiirttij. igimi Eeke geke
aflayarak:
"Baba, gel --onun yerine beni a1-- yeter ki Anyo
iyilegsin." diye frsrldadrm.
Sonra da, krzkardeqimin yerine beninr 6lmem igin
yalvardr [rnr anladrlrmr gdstenn ek igin krrgr n bzkr ql anrnr
ona gevirdirl. Ben, bu ahmak, bu davrant;nnla annemi
hepten iimilsi zli [e diiqiirdtifiiirn ii farkedemerni gtim. B eni
affetmig olacafrna inanryorum. O zananlar gok ki.igi.iktiim
ve onun kalbini anlayacak durumda delildim.
Bir kaE saniye siiren derin bir sessizlikten sonra
oniimtizde bulunan eqyalarr yeniden tiitstiledi ve biitiin
dikkatini tastaki suyurl flzerinde topladr.
Aniden ortaya grkan kiigtik bir kelebek kabrn iizerinde
daireler gizmeye baqlad. Kanatlarr suya defiyor ve suyun
yiizii hafiften krprrdryordu. Annern, Kutsal Ernanetler
kilisede dolaqtnhrken oldulu gibi, dindar bir tavrrla bagrru
elerek istavroz grkardr. Qok duygulanmrq bir halde
g6zlerini kaldrnnaya cesaret edemeden:
"Sen de istavroz qrkar, yavrum." diye fisrldadr bma.
ne Bir makina gibi dedifini yaptrm.
73
 gOzden
O kiigflk kelebek odantn 6biir ucunda
ve mutlu bir
sakin
f.avUifuG'n annem Oerin nir nefes aldt'
#ffi;;ffi; tutt'. $erkat leysi dolu bakrqlannt
v9
aytrmadan:
kanatlannt glrpa Elrpa uiutttuqun kelebekten
"Babatrrn ruhu geldi!" dedi' Babamrn Oliimiine yabancr kadrnlar bile ba[trtgtp
verdi'
Sonra sudan igti, birazrm da bana qr[rrqarak yas tuttuklarr halde annemin, belki de, geng
uyandr[rmrzda bize ayni gelinlerden beklenen alrrbaqhh[tn stntrlannt bozarak
O anda, baqka zamanlarda da'
Vebize her su iqiriqinde
tast; * iqttdl'gi anrma geldi' yanhq anlaqrlmak korkusuyla sessizce gdzyaqt d6kmesi pek
mutluluk duyuyormug gibi
irt g*tiii". "Jtiyur.;gfii birhatrrladtm' gok kiqi tarafindan aylplanml$tl.
ttui"f.atfi ve negeii gegirdi[ini Krzkardeqimiz Oldtiliinde de annern pek yaqlt
tas' Anyo'nun
Bana da su igirdikten sonra elinde sayilmazdr. Ama bu defa, millet ne der diye dtiqiinmeden
aqrktt' fiVatt'1e
yamgma uzamp yatu. Gdz kapaklan.yan igler acrsr feryatlar ediyordu.
lii-rop*rerinin arasrnda gtizleri acayip bir rqtkla BUtUn mahalle onu teselli enneye koqtu. Ama acilan
panldrYordu. teselli edilemeyecek kadar korkungtu. Onu, babamla
Krzr, zayrfvilcudunu dikkatle tutup
yerinden kaldrrdt' krzkardegimin mezarlan arastnda iki btikliim olmuq
obtir eliyle tasr solgun
nir ei-iyf" ttrtrnr desteklerken a$arken g6renler:
dudaklanna uzaltl. Ona: "Akltnt kagtracak." diye fisrldaqryorlardr. .Bizi,
de iyileq'"
"Haydi, sevgili yavrum"' dedi' "Sudan i9 bakrmstz ve baqrboq, sokakta gorenler ise:
duydufu ve
Hasta gOzlerini agmadr' ama soylenenteri "Qocuklan ortada kalacak." diyorlardt'
urruOiEi U"rt oluyorhu' Tath ve ievinrli bir giiliiciikle Kilisenin nasihatleri ve Erkrqmalan ile kendine
bir kaE Yldqq
dudaklan aralandt' Gerqekten d"'.lygun gelmesi, hayatta olan gocuklannt hahrlamasl ve evinin
gelir giLi'orou' Qiinkii iger igmez g6zlerini
ici".. [."Oine iqlerine ddrunesi uzun zaman aldt.
.'".i"r. ui,tuyi gahqtr' hafifEe inledi ve yeniden O zaman da, krzkardegimizin uzun siiren hastaltltntn
""r",
airnernin kollanna Yrfrldt' bizi yiyip bitimiq oldulunu g0rdti. Eldeki avuEtaki para
kurtulmuqtu!
Zav alhAnyo'rnuz! Qektifi actlardan doktorlara ve ilAglara gitmigti. Kendi elleriyle dnntiq
oldufu battaniyeler ve kilirnler ya yok pahasrna satilml$ ya
da pratik doktorlara ve btiyi.ictilere rrtikAfat olarak
verihniqti. Bunlar ve benzeri kiqiler, evde hastadan baqka
her geye karqr hiikiim siiren ilgisizlikten yararlamp baqka
egyalanmra gahmqlardr. Buna bir de erzaprmrzln tiikenmi$
ve elimizde gegimimizi sallamaya yarayacak bir gey
kalmarmq oldulunu ekleyin.

75
74
 F!

bir bakrma zafer havasr iginde yapilmrgtr. Kdytin en yaqhsr

B6yleyken, bu durum annemi iirkiitece[ine' tam
oldufu ve annem yanlannda kiigtik krz ile Onden yola gtkmtglardt.
tersine on*, attyo'nun hastaltltndan 6nce sahip
Actstnt basttrdt' Arkalarrnda biz geliyorduk. Bizim akrabalanmnla yeni
enerSisini yeniden toplamaya itiyordu'
krzkardeqimizin akrabalan bizi avlu kaprsrna kadar takip
Outtl Oog*su gizlemeyi baqardr' Yaqtnin ve
trktntn
cesaretsllifini yendi ve hayatta bir gtin oturup
yanrnda
euiler. Drg kaprmn oni.inde kdyrin yaqhsr kiigtik hzr elleriyle
havaya kaldrnp etrafimrzr gevirenlere gdsterdi. Sonra
dint.n*"toig gibi elinde yaba, bagkalanntn balrrarak sordu:
gahqmaya baqladt.
az' "iginizde, Despinyo Mihaliessa'dan bagka bu gocu[un
Uzun zarnmrbizi almmn teriyle besledi' Yevmiyesi
sahibi veya akrabasr veya annesiyle babasr oldu$unu
ittiyugtutt*rz ise Eoktu, ama bir kere olsun bizden sdyleyen kimse var ml?"
t"nititin" yardrm ederek iqini hafifletmemizi istemedi'
Kiigtik krzrn babasr yiizti saramlg, i.iziinti.iyle dniine
Gelecelimiz iEin planlar kumluyor ve her akgaun ocak
babatntn bakryordu. Kansr baqrm onun omzuna yaslamrq a$ayp
baqrnda tarirqrhyordu' ntiytitt tardeqim ailedc
zorundaydt' duruyordu. Annem biri grkar da "Ben!" der ve sevincini
u".itti ut*uk'iqin otlun meslelini Ofrenmek
gurbete qrkmak boqa grkanr korkusuyla titriyordu. Ama hig kimse karqtltk
i;;i* niyetim, daha dogrusu istedi[imderslere gahgarak vermedi. O zaman annesiyle babasr kiigi.ik krzt son bir defa
iuiu"Ot. Ama bundan 6nce hepimiz
annemiz: kucakladrktan sonra akrabalanyla oradan aynhrken kOytin
okulumuzu bitirrnek zorundaydrk' Qiinkti yaqhsryla bizirnkiler misafirimiz olmak iizere igeri
"Okutnamtq insan yontulmarntq odun gibidir' diyordu'
girdiler.
Memlekette kurakhk olup da yiyecek fiyatlart
O andan itibaren annemiz yeni krzkardeqimize, belki
yiikselince geqim stktnttmtz tepe noktastna vardt Ama
kapil acafr de onun yaglarrndayken bizim kazanmayr bir ttirlti
i"""* Ui zi'i nif*unrzr diiqii' iip de timitsizlifeyabancr bir becerernedipiniz derecede ilgi ve sevgi gdsterrneye
v.iJ" uinni, ufiraqrdan sonra ouiathk edindigi baqladr. Qok gegmeden bcn gurbette ytirefim hasret dolu
icrz Eocufiuyla sayultzt arttrrdt'
siirtiniirken ve uyumaya vakit bulaunayan difer kardeqlerim
Bu olay monolon ve ciddi olan yaqantrrnrzr defiqtirdi'
uslalann elinde gile gekerken bu yabancr krz, sanki
eve yeniden biraz canhhk getirdi' kendisininmiq gibi btittin eve htikmediyordu.
Annery
Bu evldthk ir;i bayran havast iEinde yaprlmrgtr' Karder;lerim ktigiiciik kazanglan yla annemi n yiikiinii
ilk deia bayrarrirklannr giymiq' bizi yrkayrp tarayarak
hafifletmek istiyorlar ve bunun igin btitiin paralanm ona
f.iiit.y" g6ti.irmiiEtii. Ayinden sonra etrafimrzr geviren halk veriyorlardr. Annem ise bu parayrbiraz" nefes alabihnek iEin
ururrnOul ytttrrrrida kran gerEek annesiyle babasr
oldu[u
Annem' herkesin kullanaca[rna, tam tersine, evldthk krzrrun geyizi igin
nJO. itu ntn ikonast dniinde durduk' sakhyor ve drqanda gahgmaya devam ediyordu. Ben
duyabilecefii bir sesle onu "kendi etinden ve uzakta, gok uzaklardaydrm ve yillarca, evimizde ueler olup
t"itigi"O"n;tiq gibi sevip biiyiiteceline sdz verdikten bitlifiinden habcrirn olmamrqtr. Ben daha bir frrsatrnr bulup
sonra evtatrgt oiaiaL krz gocufunu papazln
elinden teslim
geri d6nerneden bu el krzr, aiicmizin gergek bir iiyesi gibi
aldt. drahomasrnr verip cvlemni;ti. Dti[iinii --mahsus acele
,, Kutn evilnize getiriligi de daha az etkiieyici ohnamtq'
77
76

yaprldlEl anlaqlllyordu-- kardeqlerimi gerqekten
sevindirmigti. Big-areler bu fazlahk yiikten kurtulunca rahat
bir nefes almrqlardr. Haklan da vardr. Qtinkii bu krz, onlara
karqr asla kaideqge bir sevgi duymadr[r gibi, pek got
gocugun kendi 6z annelerinden gdnnedikleri bir gefkatle
i<endisini biiytitmii; olan kadrna karqr da nankdrce
davraruntqtt.
G0ri.ilecefi gibi kardeqlerimin sevinmeye oldllu
kadar annemizin bu eziyetlerden yeterince ders almtg
oldufuna inanmaya da haklan vardt.
Ama dtiEiinden bir kaq gtin sonra onun kuca[tnda
ikinci, ama bu defa daha kundaktaki bir krz Eoculuyla eve
geldilini g6rtince qaqkrnhktan a|tzlan aqrk kahmqtr! Sevgi
ve merhametle bebelin iizerine efilen arulemiz:
"Talihsiz yavrucuk!" diye faryat etmi$ti. "Daha
do[madan yetim kaldrlr yetrniyormug gibi annesi de 6ldii
ve onu sokakta btraku!"
Ve bu acr tesadiiften duydufu mutlulukla ganimetini,
savaq kazanmrq bir kumandan edastyla gagktnltktan ta$
kesihniq duran kardeglerime gdstermiEti'
Annemize sayglmlz goktu, annemizin otoritesi de
biiyiiktii. Ama kardeqlerim oylesine hayll krnkltftna
ugramrqlardr ki giizellikle annelerine bu fikirden
vizgegmesinin daha iyi olacalrnr sdylemekte tereddiit
ennemiqlerdi. Ama onun boyun elmedifini gdmriiqlerdi. O
zarnan da ona bu durumdan hoqlanmadtklannt bildirerek
paralannr vermeyi reddetmiqlerdi. Hepsi boquna. Annem
on"lara:
"Sizin bir Eeyinizi istemem," diyonnug, "Ben
gahqryorurn ve sizleri btiytittii!il gibi onu da besleyip
Utiytiiecegirn. Yoryis'ciIirn gurbetten d'6niince de
drahornasrnt verip onu evlendirecek. Ne sandtntz!
satra da
Qocufum bana sdz verdi: Atme, ben sana bakanm,
evldtirlrn krza da! dedi. Evet, 0y1e dedi bana' ondan
78
duactyrm."
Yoryis dedifi bendim. Gergekten de ona bOyle bir sdz
vermigtim, ama gok eskiden. Bizi ve ilk evlatlt[t
krzkardeqimizi btiyUtmek igin igte galtgttpt giinledeydi.
Okul tatilinde, annem tarlalarda gapa sallarken ben yantnda
oynayarak ona eqlik ederdim. Bir giin paydostan sonra
tarlalardan ddntiyorduk; hava dylesine stcaku ki annemin
baylmasma ramak kalmrEtr. Yolda, halkrn "lavra" adlnl
verdifi aqrn srcaklardan sonra gdrtilen ttirde bir yapmura
yakalandrk. Kdyiimiize az kalmrqtr ama, bir anda ortaltlt
basan sellerle ta$an derenin iginden gegmek zorundaydtk.
Annem beni kucalrna almak istediyse de ben kabul etme-
dim:
"Qok halsizsin," dedim ona, "Beni dtigtiriirstin
sonra."
Ve elbiselerimi topladrktan sonra, annemin tutmasma
firsat vermeden koqarak rrmafa girdim. Gerelinden fazla
giiciirne giivenrniqtirn. Qi.inkti kendimi yeniden dtgart
atmayr akrl etmeye vakit bularnadan dizlerim qoziildii,
ayaklanrn yerden kesildi ve tepetaklak stiriikleruneye
baqladrm.
Onden sonra olanlardan hatrrlayabildilitn hepsi hepsi
ytirekler acrsr bir gr$rktl. Bu, beni kurtannak iEin kendisini
suya a0rll$ olan arurcmin sesiydi.
Yorgun ve halsiz olan annetn strttnda, en iyi
ytiziiciilerin bile bolulmastna sebep olabilccek aitr kdyl{i
elbiseleriyle canrnr tehlikeye atmaklan bir an igin bile
gekinmemiqti. I{ern de, ktztntn yerine canlnl altnast igin
Allah'a yalvardrlr gocu[u oldufurn halde beni kurtannak
igin...
Eve vanp da beni yere brraktr[rnda hdlA akhm ba.Srrnda
defildi. Onun igin, bu olaydan kendimi suglu tutacaErm yer-
de, sugu amemin tarlalarda qaltgmasrna verdim. Strtuna
kuru elbiseler gegirirken ona:
79

"Artlk gah$ma, ana." dedim. O ise igini gekerek:
"Ama ben qahqmasam ekrnelimizi kim verir?" diye
sordu. O zaman gocukluk gururumla:
"Ben, ana, ben!" diye cevap verdirn.
"Ya evldth!rmrz?"
"Ona da bakanm ben!"
B6yle derken tzrkrndl[rm havah poza elinde olmadan
giiliirnsedi annem. Sonra da:
"Sen tince kendine bak da ondatr sonra g6riiriiz."
diyerek konuqmaya son verdi.
Aradan gok zaman gegmeden gurbete gitmeye
handandrm.
Dofrusu. annem bu sdziirni.i bana hig bir zaman
haurlatmamrgtr. Ama ben onun fedakdrhftnt ve hayattmt
ikinci defa ona borglu oldulumu hig unutmamtqttm. Bu
yiizden de verdifirn sdzii hep iEimde saklamtq ve ya$lm
btiytitltikge de sdztimii yerine getirmek zorunda oldulumu
daha Eok diiEtintir olmur;tum. Yola gtkarken:
"A!lama, anne," dedim ona, "Para kazanmaya
gidiyorum. Uztitme! Bundan soffa sana da, evldtlt$tna da
ben bakacalrm. Ama, dinle beni, arttk Ealtqmant
istemiyorum."
On yaqrndaki bir goculun de[il annesine, kendisine
bile bakarnayacak durumda oldufunu o zamanlar daha
bilmiyordum. Ve de, ne korku dolu tecriibelerin beni
bekledi[inden ve onu rahat ettirmek i.imidiyle giriqtifim bu
gurbet iqi yiiziiriden arrrreme daha ne acrlar gektirece[imden
haberim yoktu.
Uzun yrllar boyunca de[il ona yardun e[nek, bir tek
mektup bile gdnderememigtim. Yrllarca kargtlaqttlt
yolculara beni g6rtip. g6rmediklerini sorarak yollanmt
beklerniqti. Bazen de Istanbul'da stkrnfiya diiqtti[timii ve
Mtisli.iman oldu[umu sdylemiqlerdi ona. Btiyle durumlarda
80
annem:
"Bu iftirayr edenlerin dilleri kurusun!" diyormug,
"Benim goculum asla bdyle bir qey yaprnaz!"
Ama az sonra dehqet iginde odaya kapanryor ve
gdztimii agsm da yeniden ecdadrmrzrn dinine dOneyim diye
oluk oluk g6zyaglan d0kerek Allah'a yalvanyordu.
Bazanda bindi$m geminin Krbns kryrlannda kazaya
ufradrfrnr ve pagavralar iginde yollarda dilendilimi
sdyleyenler oluyordu. B6ylelerine de annem:
"Cehennemde yansrnlar!" diye karqrhk veriyordu,
"Krskanghklanndan b6yle diyorlar. Benim gocu[um
gahqrp para kazanrnaya ve Kudi.is'e hacca gitti."
Ama gok gegmeden yollara diigerek kargrlagtrfir
dilencilerden beni soruyor ve nerede bir "gemi kazazeAesi"
bulundufunu duysa buruk bir iimitle oraya koquyor ve ben
de gurbette bagkalanndan bdyle iyilik gtireyim diye birik-
tirdiliparalan ona veriyordu.
Yine de, evlathk krzr sdzkonusu oldu[u anlarda btiti.in
bunlan unutuyor ve gurbetten dtindi.ili.imde cOmertlilimle
onlan utandlracallml ve geyizini diiziip krzrm "dillere
destan" bir di.ili.in y'aparak evlendirecelimi sdyleyerek
kardeglerimi incitiyordu.
"E! Ne sandmrz? Qoculum bana sdz verdi! Ondan
duactyrm!"
Qok giikiir ki bu kdtti haberlerin ash yoktu. Uzun bir
aynlrktan sonra evimize d6ndii$iimde, azla yetinen bir
insan olan anneme verdilim sOzii yerine getirmeye
hazrrdrm. Ama evldthlr igin pek bir gey yapmaya istekli
olmadr[rmr gOrdii. Aksine, daha gelir gelmez krzrmn
nrtumunu eleqtirdi[irn igin hayretler iginde kaldr.
Do!rusu, annernin bu hza olan zaafina pek dyle kargr
defildirh. Onun krz gocuklanna olan tutkusu benim de
duygulanma ve arzuma uygundu.
81
 0ylede[il ki, yabano!" Annem:
Tek istedi[im eve ddndti[iimde -ve
giiler yrizii ve sempatik "Haylr!" diye hrglcrdr, "Haylr! Yabanct delil! Benim
grru gurbette gekti lim
Ouurunt qi;yli, bana y atnr z1 goculum! Onu dlti anhesinin kucalrndan aldtltmda iig
;t1;iffi;iioiu.ut uir tcrzt<aideqle karqrlaqmaktr' ona ayhktr. A$adrkga meme verdim, yatlgtlrdlm. Onu sizin
yolculuklanml ve
i<arsrhk ben de ona yabancr iilkeleri' kundak bederinize sardrm, begi[inizde uyuttum. O benim
canr ne isterse sattn alacak'
;lplttttt;;i* .ttrti;tr' ve sonunda geyizini
goculum ve kardeqiniz!"
ovunlara ve panaylrlara gdtUrecgk Sert ve etkileyici bir tavtrla s6yledi[i bu s6zlerden
-'--__ eOip dtigtiniinOe
frazrr hora tepecektim' sonra baqrru kaldnp goderimin igine bakfi. Krzgtn, benden
Arnu trayAimOeti krzkardeqim
giizel ve sevimli' bir cevap bekliyordu. Ama ben a$zrmr agmaya cesaret
yarnasml bilen becerikli ve o gtine edemedim. O zaman bakrqlarrnr yeniden yere elerek
fedaka-r ve zeki, okuyup
krzlar gibi
ffiffi;itp tlivtiotlgiitiAma
Eevrenin kdvlerindeki
biitiin bunlann yerine ne
hastahkh ve tizgiin bir sesle s0zlerine devam etti:
i"tfl"ii".ftfbi biriydi' "Eh! Ne yapalm! Ben de daha iyisini istemez miydim,
buldum? Tam tersini' ama-- hdlA gekecek gilem varmrq, gdrtiyorsun. Allah bdyle
kdtd
Bu evldthk krzkardeq daha kilgiik' hastahkh' istemiq, sabnmr denemek ve beni affetmek igin. Sana
nivetli, qirkin ve h"t';;v;;;;;ce
geri zekflirvdr' 9v1tt1tt qi.ikiirler olsun, yarabbi ! "
luq ttoan benoe zu'rtipati uv and
rdr' B i r
LJ"" i.tXitvot r.li urtt
r
Boyle dedikten sonra sa! elini kalbinin iizerine
giin anneme: koyarak yagh gdzlerini gdkyiiziine dikti ve bir kag saniye
- "Ku,"rinyo'yu geri ver"' dedim' "Beni seviyorsan onu sustu. O zaman gekine gekine:
konuquyorum! Bert "Senin bir derdin var, anne," dedim, "Klzma ama!"
seri ver. Bu defa seninte akhm baqrmda
getiririm! Bir giin 'Pigmanhk duydufumu gostermek igin soluk elini
:il'il;;tio.t bir baska r<1z..eytit
evimizi si.isleyecek gtizel ve zeK blr
Krz' tutup 6pti.im. Annem gayet kararh:
getirercfimi ve onu ne
Sonra, ona ne qeqit bir yetim "Evet!" dedi, "igimde gok, gok a[rr bir dert var,
t"vecefimi"c anlt renklerle t ari f ettim' yavrum. Bu derdi bugi.ine kadar bir Allah bir de ruhum
--- iot
r.uOut
nuqtrn, kaldrnp baktnca alnelin afladtftnt' biliyordu. Sen okumuq gocuksun ve bu ruh hallerinden daha
ve
gtiryuqiunnrn solgun yanaklanndan stiztildtipiini'i
pkunduEunu
iyi anlarsrn. Kalk, kapryr kapat ve yanlma otur da sana
sdzlerinde urrtat,rmust imkdnsrz
bir keder anlatayrm. Belki bana acrr, teselli etmeye galtqrr ve
! Umitsizce: Katerinyo'yu 6z kardeqin gibi seversin."
laqkrnhkla gdrdtim
o'Ah!" dedi, "Katerino'yu hepimizden gok sevecelini Annemin bu s0zlerini duyunca kalbim hrzh hrz.h
istemiyor' sen garpmaya baqladr. Kardeqlerimden gizli olarak bana
*unorqu*, yamlmrqrm! Onu kardeqlerinde
ile-uiqd' 6it nriuioeg istivors-un!attuh onu bovle
-giinurit verebilecefi ne srr olabilirdi? Benim yoklufumda gekmig
ve saf bir
nc? Qirkin
,lr.i"iiit.
'#;;;;;s*
zavattrntn oldulu srkrntrlan anlannrgtr. Hayalrun ilk yllanru da masal
oriuvo',ontiLu v[zden.sokafa atarak verine gibi biliyordum. O halde, bu giine kadar bizden sakladrlr,
rnt alacakttn?" kimseye agmaya cesaret edemedili ve sadece Allah ile
o--'"Huyrr, bir baqkasrm
il;;i;;.tktllr
anne! Vuttuhl' haytr!" diye cevap verdim' ruhunun bildiEi ne olabilirdi?
Amabu ktz
"Ama o, benim gibi senin 0z eviadrn olacaktt'
83
82

Kaprdan ddntip yamna oturdulumda dizlerim belli
beliniz, arna qiddetli bir korkudan titriyordu' Annemin'
hakim karqrsrnda alrr bir ceza karan bekleyen bir miicrim
gibi boynu btkiikfli. Bir kaq saniye siiren brkttnct bir
sessizlikten sonra bana:
"Bizim Anyo'yu haflrhyor musun?" diye sordu'
"Tabii, anne! Nastl hatrrlamam! Krzkardeqimizdi ve
gdzlerimizin Oniinde can verdi."
Annem derin derin igini gekerek:
"Evet!" dedi bana, "Ama ilk krzrm defildi! Sen
Hristakis'ten dtirt yaq kiigtiktiin. Onun do[umundan bir
yil
Fotis'in
sonra ilk krztm 6tdu. O giinlerde Defirmenci
diifii.inti yakrndr. Rahmetli baban krrk giinilm dolsun da
oniu.rn evlililinde sa[drghk yapabilelim diye dii[iinti
erteletti. Benim de insanlann araslna grkmamr ve evli trir
kadrn oldu[um halde eflenmemi istiyordu, giinkii ninem
krzhfrmda ellenmeme hig izin vermezdi'
Ak$am giftlerin evlilik taglarrnr taklk ve o akgam
evleri davetliierle doldu. Kemanlar gahyor, herkes avluda
vemek viYor ve sarap testisi elden ele dolagryordu' Babantn
ha Xeyff yerindeydi, e[lenrneyi severdi rahmetli ve
kalkayrm da birlikte oynayahm diye mendilini bana attt'
Onu oynarken gOriince bniro de igin agrlmrqtr;
Sfncectlri*
daha ve oynanayl seviyordum. Bdylece birlikte hora teptik'
arkamrzdan dtekiler de kalkrp oynadrlar' Ama babanla ben
dtekilerden daha iyi ve daha gok oynamtquk'
dgliyt
Gece yansma dofru babam bir kOqeye Eekip ona
ki: "Adam, benim beqikte Eocu[um var, daha fazla
84
kalamam. Qocufun kamr ag, bense elleniyorum. Milletin
iginde, hem de seyranhk elbiselerimle onu nasil emziririm!
Sen daha istedi[in kadar kal, ellen. Ben bebe[i ahp eve
gideyim."
"E, olur be kadm!" dedi merhum ve omuzuma vurdu:
"Gel, bu oyunu da bizimle oyna, sonra birlikte gideriz.
Zaten garap da baqrma vurunaya baqladr, gitmek igin iyi
bahane."
O oyunu da oynadrktan sonra yola grktrk.
Damat galgrcrlan savdr ve bizi yolun yansma kadar
ulurladr. Ama eve daha vardr. Qiinkti di.iliin
Kargrmahalle'de olmugtu. HizmetEi elinde fener
oniimiizden ytiriiyordu. Baban bebe$i kucalrna aldr, bir
yandan da benim elimi tutuyordu-
"Goriiyorum, yoruldun, hanlm."
o'Eveto
Mihalyo, yoruldum."
"Hayde, eve vanncaya kadar srkrver digini. Yataklan
ben sererim. Seni o kadar gok oyuna kaldrrdrluna pigman
oldum."
"Zarart yok, bey," dedim ona, "Senin hatrrrn igin
kalkflm. Yann yine dinlenirim."
B6ylece eve vardrk. Ben gocufu kunda[a sarrp
emzirirken baban yataklan yapfi. Ilristakis, ona gdz kulak
olsun diye yanrna brraktrprm Venetya ile uyuyordu. Az
sonra biz de yattrk. Uyku arasrnda gocuk alhyormuq gibi
geldi bana. ZavaLh, dedim, bugtin karnrnr iyice
doyuramadr. Ernzirmek igin beqifine e[ildim. Ama gok
yorgundum, ayakta duracak halim yoktu. Onun igin onu
yanrma, yataglma aldrm ve memeyi agnna verdim. O ara
uyuyakalmryrm.
Sabah olmasma ne kalmqil, bilmiyorurn. Ama havamn
alardrfim hisseder efinez goculu kaldrnp yerine yatlraylm,
dedim. Ama onu elime ahnca ne sdrevin! Cocuk
85

krmrldamryordu!
Babant uyandrrdtm; bebeEin kundalrnr agtlk,
vticudunu ovup lsltrnaya gahqtrk, boquna! Baban:
"Ezdingocu[umu, kadm!" dedi ve aflamaya baqladt'
O zaman Uen Oe allayrp ylrtlnmaya bagladrm. Ama baban
eliyle apzrmr kapatarak: "Sus!" dedi, "Ne ba[tnp
duruyorsun 6yle, bre inek!" Allah affetsin, 6yle dedi bana'
Ug yildrr evliydik ve bana tek kdtti sdz sdylememiqti. Ama o
gece bana dyie dedi: "Ne ba[tnyorsun 6yle, he? Mahalleyi
iyafa kaldrrmak, sarhog oldu, goculunu ezdi dedirtrnek mi
istiyorsun?"
Hakltydt, toprafr bol olsun! Qtinkii bu duyulsaydt,
yapilgrm kdtiili.ikten yerin dibine girerdim.
Ama ne dersin! Gi.inah giinahtrr' Qocufu g6mdtikten
sonra kiliseden dtiniiyorduk ki acrlann en biiyiigii baglad' O
zmflan artlk gizli gidi allarnayr brraktrm. "Gengsin, yine
gocuk yaparstn" diyorlardr bana. Halbuki zaman gegiyor'
ima anah bize bir gey vermiyordu. Nah! diyordum
igimden, bana verdili Eocu[u koruyamadrlrm igin Allah
beni cezalandrrryor! Ve herkesten utaruyor, baban igin
korkuyordum. Qi.inkti gocufun dltimtinden sonraki bir yil
boyunca hig bir gey olmarmq gibi davranmrq ve beni teselli
etmeye galiqmrgtr. Ne varki ondan sonra sessizleqmiq ve
dtiqtinceli bir hal almaya baqlamtqfi.
Tam iig yrl yedi$im ekmek bolazrmdan gegmedi. Bu
iig yrhn arkasmdan sen doldun. Qok mutluydum.
Sen doldulunda kalbimdeki aftrltk kalkmtq, ama
yatl$mam$tun. Baban krz istiyordu' Bir giin bana:
"Bu oplan bize hog geldi, Despinyo, ama ktz olsun
isterdim."
Ninen hacca giderken, oradan bana af ka[rdr grkartsrn
diye onunla oniki g6mlek ve tig Konstantin altrm yolladm'
Ve qu iqe bak! Ninen kafrtla Kudiis'ten ddndii[ii ay
86
Anyo'nun dolum sancilanm gekmeye baqladtm.
Arada bir falcr kadrnt gafrnyor: "Gel hele, bak
bakalrm, ktz mr?" diye soruyoidum. Ninen de: "Krz ya,
krzrm! G0rmiiyor musun, elbiselerine stfmtyorsun!"
diyordu. Ettilim onca dualar kabul olrnuqtu.
Dopum olup da gergekten krz gtkmca, iqte, o zatnur
kalbim huzura erdi. Bize, evden hig bir kimse eksilmemig
gibi gelsin diye ona, 0len yavrumuzun adtru vererek Anyo
dedik. Gece giindiiz: "Allahtm, sana qiikiirler olsun!"
diyordum, "Ben, bu gtinahkdr, sana teqekki.ir ediyorum.
Ayrbrmr 0rttiin, giinalumr sildin!"
Ve artrk Anyo'ya gozi.imtiz gibi bakyorduk. Sen onu
knkamyor, krskanghktan gatltyordun.
Baban sana "garip yavrum" diyordu, gtinki.i seni gok
erken memeden kesmi$tim. Zaman zaman seni ihmal
ettifimi sdyleyerek beni azarltyordu. Senin kdtiiye giden
halini g6rdiikge igim pargalamyordu. Gel gor ki Anyo'yu
elimden brrakamryordum! Her an bir baqrna bir qey gelebilir
diye ridiim pathyordu. Baban da, rahmetli, biitiin
azarlamalanna ralmen artlk goculun tizerine titriyordu.
Ama bu mtibarek gocuk biz ne kadar gok sevip
olqadrkga o kadar gok hastalaruyordu. Sanki Allah onu bize
verdi$ne pl$man olmugtu. Siz ollanlar al yanakh, hareketli
ve uyaruktmrz. O ise sakin, yavaq ve hastahkh! Onu 6yle
solgun solgun gdrdtikge dlen gocufum akltma geliyor ve
onu dldiirdiiliim diigtincesi igimi kaphyordu. Derken bir
giin bu ikincisi de Oldii!
Bunun acrsmr ancak geken bilir, yavmm. Artlk bir kz
gocu[u sahibi olmak haydldi benim igin. Baban dlmtigtii.
Kram evldthk verecek bir aile bulunmasaydt, ahp baqtmt
dallara kagmak istiyordum.
Dolru, o da iyi huylu grkmadt. Onu besleyip
biiyiitiirken, okqarken kendi gocufunmug samyor ve Olen
87
yavrumu unutuyor, vicdantmt uyutuyordum!
Bir sOz vardrr, el gocufu igkencedir diye' Ama bu
igkence benim igin teselli ve ferahlama idi. Qiinkii ne kadar
gok eziyet getcip tiztiltirsem, Allah da bana gocu[umu ezip
titOtirOtigtim iEin o kadar azap etrneyecekti.
Onun igin -- senden duactyrm-- ama Katerino'yu kapt
drqan ernemi, onun yerine akrlh ve hamarat bagka bir
gocuk
almamt isteme benden."
"Haylr, haytr, ana!" diye ba[rrdrm onun soztinii
keserek, "Hig bir $ey istemiyorum' Bana bu
anlattrklanndan sonra kalpsiz davrandrlrm igin beni
afferneni rica ediyorum. Katerino'yu 6z kardeqimmiq gibi
sevece[ime, ona hoguna gitmeyecek hig bir $ey
stiylemiyecelime sOz veriyorum."
Derin bir nefes alan annem:
"O zaman da isa ile Meryem'in nzaslnt kazanmtg
olursun!" dedi, "Qiinkii, biliyor musun, ona aclyomm ve
kusur bulmalarrnr istemiyorum. Kim bilebilir ki?
olsunistedi? Ne kadar
$ansrmdan mr, yoksa Allah mr bdyle
ttitti u" hoggdriisiiz de olsa-- o ktzrn vebalini boynuma
aldrm, hepsi bu."
Annemin bana bOyle srr verigi beni derinden etkiledi,
sdzlerimi aQtl. Annemin, bana bazen hurafe ve bazen de
'fapris gibi gbrtinen pek gok davrarugmm anladtm'
rydenini
nri to*ung tecrtibe sade, namuslu ve Allah'tan korkan bir
insan olan annemin b[ttin hayahnl son derece etkilemiqti'
Giinah iqlemiq olmaktan duydulu vicdan azabt, ahlAktn bir
Cehennem hiyatr! Qileli kadrn yirmisekiz yrh aqkrn bir
zamandtr mutlu mutsuz, vicdan huzuruna eremeden azap
gekiyordu.
Acrkh hikOyesini dlrendilim andan itibaren kendimi,
bir yandan ona bu gtinahrn kasten ve isteyerek iqlenmemig
oldulunu gOstermeye ve Allah'rn sonsuz merhamet ve
88
adaletini, kimseyi krsasa krsas cezalandrrmadrlrnr,
iqlerimizedefil niyetimize bakulmr anlatm.aya gahgarak
annemin acrslru hafifletmeye adadrm. Oyle anlarrm
oluyordu ki bu emeklerimin boga gitmediline
inamyordum.
Bununla beraber, iki yrl aynhktan sonra annem beni
gOrmek igin istanbul'a gelince ona unutamayacalr bir olay
ya$atmamn iyi olacalm diiqiindiim.
istanbul'da tarunmrq bir ailenin yamnda kahyordum ve
orada patrik ikinci Yoakim ile tamqma firsatmr buldum. Bir
gtin bahgede alaglann g6lgesi altrnda birlikte gezinirken
ona annemin hik6yesini anlatarak yardrmmr istedim. Ilahi
makamr, otoritesi ve biittin din alarum kaplayan bilgisi ile
annemi, giipheye yer kalmayacak qekilde iqledili giinalun
defterden silindiline ikna edebilirdi. Patrik hazretleri beni
dindarltlmdar dolay Ovdiikten sonra seve seve yardrm
edeceline sdz verdi.
B6ylece gok geEmeden annemi, bizzat Patrik
hazretlerine itirafta bulunsun diye Patrikhane'ye g6ttirdtim.
itirafr uzun zaman aldr ve Patrit'in hareket ve stizlerinden,
istenilen sonuca varmak igin sade ve anlaqrlrr bir dille
elinden geleni yaptrfrm anladrm.
Sevincim tarif edilecek gibi defildi. Annem igtenlikle
ve minnetle dinimizin muhterem Bagkam'm seldmlayarak
yanrndan grktr. Sanki gOlstinden biiyiik bir defirmen taqr
kalkmg gibi mutlu ve o kadar huzur iEindeydi.
Kaldtlrm eve ddndtiliimi.izde koynundan Patrik
hazretlerinin hediyesi olan bir istavrozu grkardr, dptti
di.igiinceli diiqiinceli ve gevirmeye baqladr. Ona:
"iyi adam bu Patrik, defil mi?" dedim. "Artlk kalbin
huzura ermiqtir." Annern kargrhk vermedi. Biraz gekin-
gen:
"Neden bir gey sdylemiyorsun, anne?" diye sordum. O
89
zaman yine o diiqiinceli haliYle:
"Sana ne diyeyrm, yavrum?" diye cevap verdi' "Patrik
bilgili ve mtibirdk bir insan. Allah'm emirlerini ve ne
irtJOigini biliyor, herkesin gtinahlanm bafrqhyor' Ama'
nutJiiv.vim sana! Kendisi ayni zamanda keqiq'* Hiq
goculunu dldiirmesi ne
Eoiut yup*u*tq ki insarun kendi
demek, anlaYabilsin!"
Gdzleri dolu dolu olmugtu, sustum'

* KegiE: Hig evlenmemis PaPaz

90