Você está na página 1de 6

Lima,diecinuevedeNoviembrededosmilnueve.

LaSalaCivilPermanentedelaCorteSupremadeJusticiadelaRepblica,vistalacausanmero
milquinientostreintaytresdosmilnueveenaudienciapblicadelafechayproducidala
votacindeacuerdoaley,emitelasiguientesentencia:

1.MATERIADELRECURSO:
SetratadelrecursodecasacininterpuestoporlosdemandantesBenitoBernabArteaga
Taypeyotros,afojastrescientosonce,contralaresolucindevistadefojastrescientoscinco,
sufechaveintisisdeenerodedosmilnueve,expedidaporlaSalaMixtaDescentralizadade
PiscodelaCorteSuperiordeJusticiadeIca,querevocalasentenciaapeladadefojas
trescientosonce(corregidaposteriormentecomofojasdoscientosochentayuno),sufecha
diecinuevedejuniodedosmilocho,quedeclarfundadaenpartelademandadedivisiny
particinrespectoalterrenoquecorrespondealinmueblesignadocomoLoteveintiuno,
Manzanaveintiuno,ubicadoenlaCalleBeatitadeHumaynmerocientocincodelDistritode
SanClemente,ProvinciadePisco,conunasuperficiedecientonoventaycincopuntoochenta
yseismetroscuadrados,contodolodemsquecontienelaresolucinapeladay,
reformndola,declaraImprocedentelacitadademanda;enlosseguidosconOtiliaArteaga
Taypeyotros,sobredivisinyparticindebieninmuebleyorosconceptos.

2.FUNDAMENTOSPORLOSCUALESHASIDODECLARADOPROCEDELELRECURSO:
Medianteresolucindefechaveinticuatrodejuniodelaoencurso,sehadeclaradola
procedenciadelrecursodecasacin,porlacausalprevistaenelinciso3delartculo386del
CdigoProcesalCivil,referidoalaContravencindelasnormasquegarantizanelderechoaun
debidoproceso,sustentadoenquelaSalaSuperiordevistarepiteunQuintoconsiderandoen
laresolucinrecurrida,enelcualsecometeelvicioqueviolaelprincipioconstitucionaldel
debidoproceso,afirmando:sibienesciertoexisteunaresolucinjudicialfirmequedeclara
alosdemandantesherederoslegalesdedonGabinoArteagaMedinayordenaalademandada
OtiliaArteagaTaypelareivindicacindelbieninmuebleenlitis,porconformarpartedela
masahereditaria,enconsecuenciacadaunodelosherederoslegalesdeclaradoscomotales
concurrencomocopropietariosdelcitadobien,conformeasloestableceelartculo844del
CdigoSustantivo;sinembargo,tambinesciertoqueconformeseobservadelTtulode
Propiedadobranteafojasonceydoce,laMunicipalidadProvincialdePiscoadjudicla
propiedaddelbienenlitigioalosdemandadosPedroLuisGonzlezChacnyMarthaIsabel
GalndezArteaga,tercerosajenosalasucesindedonGabinoArteagaMedina,alamparodel
DecretoSupremo0052001JUSpublicadaelcuatrodemarzodedosmiluno,conloqueseha
destruidolaseguridadjurdica.Agreganlosrecurrentesque,existeincongruenciaentrelo
expresadoenlosdosquintosconsiderandosdelasentenciaylainstanciadefallo,loque
ademsdemuestrafaltademotivacindelaresolucinqueimponeelartculo139inciso5de
nuestraConstitucin,siendonotorioquenoseexpresacualeslaleyaplicableparadecidirque
laentregadeunttuloadministrativoexpedidoporelAlcaldedelaMunicipalidadProvincialde

Pisco,superajerrquicamenteydejasinefecto,lasresolucionesjudicialesqueobranenel
expediente,deloquefluyequesehavioladoelderechoaldebidoproceso.

3.CONSIDERANDO:
Primero.Que,previoaexaminarlosagraviosquesustentanladenunciainprocedendoypor
tratarsedecuestionamientosalamotivacindelasentenciadevista,resultaconvenienteque
esteSupremoTribunaltranscribaacontinuacinlosprincipalesextractosdelareferida
resolucin,loscualesconformanlaratiodecidendideladecisinjudicial:(Quinto
Considerando)Que,delarevisinminuciosadelapresentecausa,ascomodelavaloracin
conjuntadelosmediosprobatoriosactuadosenautosesdeverificarseque,antelamuerte
delposeedororiginariolademandadaOtiliaArteagaTaypeiniciaprocesojudicialdeSucesin
Intestada,conformeesdeversedelacopiadefojasocho,correspondientealaAudienciade
SucesinIntestada,enlacualseresuelvedeclararelfallecimientointestadodeGavinoArteaga
Medinaydeclararcomosunicayuniversalherederaadichademandada;sinembargo,ante
talsituacinlosahorademandantesCristinaArteagaTaypeyBenitoBernabArteagaTaype
inicianprocesodePeticindeHerenciayReivindicacindeHerenciadirigidacontralaahora
tambindemandadaOtiliaArteagaTaype,conrespectoalloteveintiunodelamanzana
veintiunodelDistritodeSanClementeubicadoenlacalleBeatitadeHumaynmerociento
cinco(bienenlitis),conformeesdeversedelascopiasdelexpedientenmerodoscientos
cincuentaydosnoventayseis;siendoquemedianteresolucintrecedefechacatorcede
febrerodemilnovecientosnoventaysieteexpedidaporelJuzgadoEspecializadoCivildePisco
yconfirmadaenpartemedianteresolucindevistadefojascatorce,seresuelvedeclarar
tambinherederosdequienenvidafueraGavinoArteagaMedina,alosactoresCristinay
BenitoBernabArteagaTaypeyasushermanosEligioGabino,AdolfoGernimo,AdinaPlutari
yTomasAlmagroArteagaTaype;yFundadalademandadePeticindeHerenciayla
Reivindicacindelbienantesmencionado;inscribindoseladeclaracindeherederosdelos
antesmencionadosenelRegistrorespectivodelosRegistrosPblicosconformeseobservade
laficharegistraldefojasquince.(SextoConsiderando)sibienesciertoexisteuna
resolucinjudicialfirmequedeclaraalosdemandantesherederoslegalesdedonGabino
ArteagaMedinayordenaalademandadaOtiliaArteagaTaypelareivindicacindelbien
inmuebleenlitis,porconformarpartedelamasahereditaria,enconsecuenciacadaunodelos
herederoslegalesdeclaradoscomotalesconcurrencomocopropietariosdelcitadobien,
conformeasloestableceelartculo844delCdigoSustantivo;sinembargo,tambines
ciertoqueconformeseobservadelTtulodePropiedadobranteafojasonceydoce,la
MunicipalidadProvincialdePiscoadjudiclapropiedaddelbienlitigioalosdemandados
PedroLuisGonzlezChacnyMarthaIsabelGalndezArteagatercerosajenosalasucesinde
donGabinoArteagaMedinaalamparodelDecretoSupremoN0052001JUS,publicadael
cuatrodemarzodeldosmiluno().
Segundo.Que,ahorabien,sedebesealarrespectodeldeberdedebidamotivacin,quetal
comosehadesarrolladoenlajurisprudenciaconstitucionaldenuestropasyenlapropia
CorteSuprema,esteconstituyeunderechoquenoexigeunadeterminadaextensindela
motivacin,porloquesucontenidoserespetasiemprequeexistaunafundamentacin

jurdica,congruenciaentrelopedidoyloresueltoy,porsmisma,expreseunasuficiente
justificacindeladecisinadoptada.
Tercero.Que,elexamendelaresolucindevista,obligaaesteTribunaladestacarqueel
principiodecongruencia,entendidocomoeldesajusteexternoentreelfallojudicialylas
pretensionesdelaspartes,noslosevulneracuandolapretensinenconcretonorecibe
respuesta,sinotambincuandosesoslayatodavaloracinoexamendealgunaalegacin
sustancialformuladaoportunamenteporlaspartes.Ciertamentedebedistinguirseentrela
respuestajudicialquedebenmerecerlaspretensiones,siendolaexigenciadecongruencia
muchomsintensa,ydeotrolado,lasalegacionesquesustentanlapretensin,lasque
puedendividirse,segnlasparticularidadesdecadacaso,entrealegacionessustancialesy
merasalegaciones.Porlasprimeras,seidentificaaaquellasalegacionesquecontienenhechos
oargumentosjurdicosbsicosyfundamentalesquenutrenlapretensin,debiendoser
tratadasenformaexpresa,osiquieraimplcita,enelqueserevelequetalargumentohasido
tomadoencuenta,delocontrariosedesatiendeunadefensaconposibleincidenciaenelfallo.
Nosucedeasconlasmerasalegaciones,lascualessecomponenporsimplesargumentos
secundariosoinstrumentalesdelrazonamientojurdicosustancial,paraloscualesessuficiente
unarespuestagenrica.
Cuarto.Que,elprincipiodeeconomaprocesal...Esteesunautnticoprincipiorectordel
procesocivil.RecordemosqueChiovendaloconsidercomounodelosdosprincipios
columnasdelosprocesos,basadoenlautilidadqueprestaaldesarrollodelosmismos.Segn
GOZAINI,paracomprenderesteprincipiodebemosenfocarlosobrelabasedesusdostemas
centrales:economadegastosyeconomadeesfuerzosesunautnticoprincipiorectordel
procesocivil.RecordemosqueChiovendaloconsidercomounodelosdosprincipios
columnasdelosprocesos,basadoenlautilidadqueprestaaldesarrollodelosmismos.Segn
GOZAINI,paracomprenderesteprincipiodebemosenfocarlosobrelabasedesusdostemas
centrales:economadegastosyeconomadeesfuerzos.Mientrasque,elprincipiode
celeridadprocesalAtravsdeesteprincipioseapuntaaimpedirlainerciadelaspartes,los
abogadosymagistrados,queconspiraconunaprontasolucindelproceso.LaspartesyelJuez
tieneneldeberdeactuardiligentemente,cumplirconlosactosprocesalesenlasfechas
previstas,esdecir,impedirlaparalizacindelproceso.seapuntaaimpedirlainerciadelas
partes,losabogadosymagistrados,queconspiraconunaprontasolucindelproceso.Las
partesyelJueztieneneldeberdeactuardiligentemente,cumplirconlosactosprocesalesen
lasfechasprevistas,esdecir,impedirlaparalizacindelproceso.
Quinto.Que,delanlisisdelaresolucinrecurridaseapreciaquelaSalaSuperiornoaplic
losprincipiosdeeconomayceleridadprocesal,todavezquedebidilucidarelderechode
propiedadyluegopronunciarsesobreelpetitoriodelapartedemandante;tambinelAd
quemdeberdesarrollarsiunaresolucinadministrativapuededejarsinefectoresoluciones
judiciales,deconformidadconelartculo4delTextonicoOrdenadodelaLeyOrgnicadel
PoderJudicial,todavez,quenosepuedeomitirlaeficacialegaldelosmediosprobatoriosque
obranenelexpediente,talescomolasentenciarecadaenelexpedientenmero25296,
sobrepeticindeherenciayreivindicacindeherencia;lasentenciarecadaenelexpediente
nmero248C97;y,lasentenciadevistarecadaenelexpedientenmero98266140501JC
01,resolucinnmeroveintidsdefechasietedeoctubredemilnovecientosnoventayocho.

Amayorabundamiento,sehadejadosinefectoelcarcterimperativodelartculo13delTexto
nicoOrdenadodelaLeyOrgnicadelPoderJudicial,queprivilegialasdecisionesdelPoder
Judicialsobrelasdelaautoridadadministrativa,decidiendoqueelTtuloOtorgadoporla
MunicipalidadProvincialdePisco,anulalassentenciasquehaexpedidoelPoderJudiciala
favordelosderechoshereditariosdelosdemandantes.
Sexto.Que,laSalaSuperioralexpedirlaresolucindevistanoguardacoherenciayarmona
conloactuadoenelproceso,nitampocoexistecongruenciadelosconsiderandosquintoy
sextodelarecurridaconlapartedecisoria.DichoaspectollevaaesteTribunalaconsiderar
queelrganorevisor,almenosrespectodeestaalegacindecarctersustancial,haincurrido
enviciodeincongruenciaexsilentio,porloquelaSaladebecumplirconabsolverdemanera
adecuadatalargumentoimpugnatorio,mximesideellodependeunadecuadocontrol
judicialdelasdecisionesjurisdiccionalesylaposibilidaddeasegurarelderechodedefensade
laspartes.
Stimo.Que,esteTribunaldebeafirmarfinalmente,quesibienlamotivacinjudicialno
puedeconvertirseenunextensoyminuciosodesarrollodecadaalegacinefectuadaporlas
partesdadoquesepermitequelafundamentacinseabreveoconcisa,sielloessuficiente,
perodeotrolado,lamotivacinjudicialnopuedeinstituirseenunaactividadautnomao
independientedelasalegacionessustancialesesgrimidasporlaspartesenelejerciciodesu
derechodedefensa,enespecialenmateriadeimpugnacin,enlaqueoperalareglatantum
appellatumquantumdevolutum,porlacuallasfacultadesdelrganoadquemseextienden
aaquelloquehasidoobjetodelrecurso,omejor,alenjuiciamientodeaquellascuestiones
deducidasenlainstanciaalasqueserefierelaimpugnacindelrecurrenteprincipalo,ensu
caso,delapelado;lgicamente,teniendoencuentatambinlasalegacionesformuladaspor
esteltimo(elsubrayadoesnuestro),conformelosealaacertadamenteelautorPascual
Serrats(en:ElRecursodeApelacinCivil,EditorialTirantLoBlanch,Aodosmiluno,pgina
veintiuno).

4.DECISIN:
Estandoalasconsideracionesexpuestasyaloestablecidoporelartculo396,inciso2
apartado2.1,delCdigoProcesalCivil:
DeclararonFUNDADOelrecursodecasacininterpuestoporBenitoBernabArteagaTaypey
otros,afojastrescientosonce;enconsecuenciaNULAlasentenciadevistadefojastrescientos
cinco,sufechaveintisisdeenerodedosmilnueve,expedidaporlaSalaMixta
DescentralizadadePiscodelaCorteSuperiordeJusticiadeIca.
ORDENARONaSalaSuperiordeorigenemitanuevofallodeacuerdoalasconsideraciones
precedentes;enlosseguidosconOtiliaArteagaTaypeyotros,sobredivisinyparticinde
bieninmuebleyotroconcepto.
DISPUSIERONlapublicacindeestaresolucinenelDiarioOficialElPeruano,bajo
responsabilidad;intervinocomoPonenteelJuezSupremoTvaraCrdovaylosdevolvieron.

SS.
ALMENARABRYSON
TAVARACORDOVA
PALOMINOGARCIA
CASTAEDASERRANO
ALVAREZLOPEZ

jd.
Elresaltadoesnuestro.
GOZAINI,Osvaldo,"DerechoProcesalCivil"T.I.Pag.355.GOZAINI,Osvaldo,"Derecho
ProcesalCivil".TomoI.Pginatrescientoscincuentaycinco.

PAGE

PAGE1
SENTENCIA
CAS.N15332009
ICA

PAGE

Você também pode gostar