Projekty AVT

Aktywny subwoofer
samochodowy o mocy 70W
2458
Wielu posiadaczy samochodw przywizu
je du wag do marki i jakoci sprztu au
dio, jaki zainstalowany jest w aucie. Cho
w niektrych przypadkach jedynym celem
jest zaimponowanie znajomym, ogromna
rzesza automobilistw chciaaby cieszy
si jakoci dwiku. I tu w gr wchodz
goniki. Kupowanie drogiego sprztu,
ktry bdzie wsppracowa z kiepskiej ja
koci gonikami jest zupenie irracjonalne.
Z drugiej strony okazuje si, e dobre go
niki i prawidowa instalacja (odpowiednio
grube przewody) pozwol uzyska znako
mity dwik nawet ze sprztu ze redniej
pki cenowej.
Typowy samochodowy system audio to
dzi radioodtwarzacz z czterokanaowym
wzmacniaczem mocy. Sumaryczna moc
wszystkich kanaw (4x9W...4x30W) cako
wicie wystarczy do uzyskania potrzebnej
gonoci. Szalecami bywaj nazywani ci,
ktrzy w swych autach instaluj wzmacnia
cze o mocach rzdu kilowatw. Indywidual
ne instalacje pozwalajce uzyska wewntrz
auta natenie dwiku rzdu 150dB, czyli
znacznie wicej ni startujcy odrzutowiec,
s jedynie ciekawostk na targach sprztu
aden normalny czowiek nie wytrzyma tak
gonego dwiku bez powanej szkody na
zdrowiu. Pomijajc takie ciekawostki two
rzone przez fanatykw oraz w celach rekla
mowych trzeba jednak stwierdzi, e co bar
dziej zorientowani zwolennicy dobrego
dwiku poszukuj moliwoci rozszerzenia
pasma w d.
Cho wspomniane cztery typowe goniki
umoliwiaj uzyskanie wystarczajcej go
noci, jednak ich wymiary, sposb zamoco
wania i warunki pracy zwykle nie umoli
wiaj prawidowego przenoszenia najni
szych czstotliwoci.

Elektronika dla Wszystkich

Najprostsz, a czasem jedyn metod po

prawy odtwarzania tak ulubionego przez wie
lu basu jest zastosowanie zewntrznego sub
woofera, czyli oddzielnego gonika dla naj
niszych tonw. Czstokro nie jest moliwe
wbudowanie takiego gonika w tyln pecz
k i pozostaje woenie do baganika subwo
ofera w obudowie majcej ksztat rury. Taki
typowy rurowy subwoofer mona zobaczy
na fotografii. Osobom zupenie niezoriento
wanym naley wyjani, i umieszczenie sub
woofera w baganiku nie jest bdem, ponie
wa najnisze tony w tak maych przestrze
niach i tak s odczuwane jako drgania i wibra
cje i przenosz si nie tylko przez powietrze,
ale te przez konstrukcj samochodu.
W kadym przypadku zastosowanie do
datkowego gonika wymaga dodania
wzmacniacza, poniewa typowe radioodtwa
rzacze samochodowe nie maj wewntrzne
go wzmacniacza dla subwoofera. Mao tego
czsto nie maj nawet oddzielnego wyjcia
dla subwoofera i trzeba sygna stereofonicz
ny z wyj gonikowych najpierw zmikso
wa, a potem odfiltrowa, pozostawiajc sy
gnay z zakresu 40...150Hz.
Zadanie takie spenia opisany dalej ukad.
Zasilany napiciem z akumulatora (14,4V)
zawiera on wzmacniacz o zadziwiajco duej
mocy 70W, filtr aktywny o przeczanej cha
rakterystyce oraz rnicowe stopnie wejcio
we, pozwalajce wykorzysta sygna z do
wolnego rda.
Dziki zastosowaniu nowoczesnego
wzmacniacza scalonego TDA1562Q, pracu
jcego w klasie H, udaje si uzyska na ob
cieniu 4 przy napiciu zasilania
14,4V niewiarygodnie du moc wyjciow
70W. Wykorzystanie tego wanie wzmac
niacza to najtasza i najprostsza droga do bu
dowy praktycznego aktywnego subwoofera.

Opisywany ukad powsta na prob fir

my, ktra zajmuje si sprzeda gonikw,
w tym subwooferw. Prototyp pokazywany
na zdjciach zosta przetestowany w rnych
warunkach, przy wsppracy z rnymi go
nikami i potwierdzi sw warto.

Opis ukadu scalonego

TDA1562
Podstaw konstrukcji aktywnego subwoofera
jest nowoczesny ukad scalony TDA1562.
Jest to nastpca znanej od kilku adnych lat
kostki TDA1560, ale uwaga, rozkad i funk
cje poszczeglnych wyprowadze s inne.
Ukady TDA1560 i 1562 nie s wzajemnie
wymienne. Wczeniejszy ukad (TDA1560)
mia wtpliw przydatno praktyczn ze
wzgldu na konieczno stosowania subwoo
fera o zupenie nietypowej jak na goniki sa
mochodowe opornoci 8 (lub dwch po
czonych w szereg 4omowych) i niezbyt du
moc maksymaln, wynoszc 40W. Wik
sz moc mona z powodzeniem uzyska
z dwch zwykych, taniutkich wzmacniaczy
mostkowych, napdzajcych dwa goniki 4
omowe, np. TDA1554. Kostka TDA1560 re
klamowana jako rewelacja nie zyskaa popu
larnoci.
Zupenie inaczej wygldaj perspektywy
nowego ukadu TDA1562. Kostka wsppra
cuje z typowym gonikiem 4omowym
i dziki pracy w klasie H ma dwie bardzo
istotne zalety.
Po pierwsze moliwe jest uzyskanie mocy
szczytowej 70W przy zasilaniu z akumulato
ra. Inne sposoby uzyskania mocy wikszej
ni 25W s duo bardziej skomplikowane
i kosztowne (stosowanie przetwornic albo
gonikw 1 lub 2omowych).
Po drugie wzmacniacz klasy H ze swej
natury ma mniejsz moc strat ni typowy

15

Projekty AVT
wzmacniacz klasy AB. Oznacza to mniejsze
straty mocy i moliwo stosowania mniej
szych radiatorw, co w warunkach samocho
dowych jest bardzo wane.
Nawet gdyby wystpiy wyjtkowo nie
sprzyjajce warunki (wzrost temperatury oto
czenia, rnego typu zwarcia), kostka ma
wiele obwodw zabezpieczajcych oraz sy
gnalizacyjnych. Na przykad wycza si
przy obnieniu napicia poniej 8V (7...9V).
Gdy struktura podgrzeje si do temperatury
+120oC, ukad automatycznie obniy moc
wyjciow i bdzie pracowa jako zwyky
wzmacniacz mostkowy klasy AB.
Analiza wszystkich szczegw poda
nych w karcie katalogowej niewtpliwie
przyprawi mniej odpornych o bl gowy.
Ukad ma bowiem wiele rnych funkcji,
opcji, a jego dziaanie w rnych ekstremal
nych warunkach naprawd nie jest atwe do
zrozumienia. Nie naley si jednak ba tego
ukadu. Okazuje si bowiem, e prawie za
wsze kostka bdzie pracowa w swej podsta
wowej, katalogowej aplikacji patrz rysu
nek 1 i nie ma potrzeby wgbia si we
wszystkie szczegy.

Wejcie MODE (nka 4), obecne we

wszystkich wzmacniaczach samochodo
wych, pozwala zdalnie wcza i wycza
wzmacniacz. Gdy napicie na tej kocwce,
mierzone
wzgldem
masy,
wynosi
0...2V wzmacniacz jest w stanie bezprdowe
go upienia STANDBY. Pobiera prd rzdu
1 mikroampera. Gdy napicie wynosi
2...4V wzmacniacz budzi si, jest gotw do
pracy, pobiera okoo 110...150mA prdu spo
czynkowego, ale sygna przeze nie przecho
dzi. Jest to stan wyciszenia MUTE. Gdy
napicie na nce 4 przekracza 4,2V wzmac
niacz pracuje normalnie.
Kocwka DIAG (nka 8) to wyjcie
diagnostyczne. Warto wiedzie, e jest to
wyjcie typu otwarty kolektor, gdzie tranzy
stor wyjciowy w normalnych warunkach jest
zatkany. Tranzystor wyjciowy otwiera si,
sygnalizujc wiele niekorzystnych sytuacji:
clipping przesterowanie (obcinanie
wierzchokw przebiegu audio),
nadmierny wzrost temperatury struktury
zwarcie jednego z wyj do masy albo
plusa zasilania,
zwarcie obu wyj ze sob,

wyjcia diagnostycznego nie moe przekra

cza 150mA
W prostszych zastosowaniach wyjcie
DIAG mona pozostawi niepodczone, al
bo doczy do diod LED wraz z szerego
wym rezystorem ograniczajcym prd.
Kocwka STAT (nka 16) jest jedno
czenie wejciem i wyjciem. Przy pierwszej
lekturze katalogu jej funkcje wydaj si bar
dzo dziwne i niezrozumiae. W zrozumieniu
jej roli pomog nastpujce informacje:
w prostej aplikacji nka ta nie jest
podczona wisi w powietrzu,
w roli wyjcia wykazuje waciwoci jak
logiczna bramka trjstanowa (stany: wysoki,
niski i duej impedancji),
we wzmacniaczach wielokanaowych
nki I/O kilku kostek (do 8) mog by
czone razem albo sterowane niezalenie
przez mikroprocesor.
Przy zwarciu tych kocwek z kilku uka
dw jeden wzmacniacz moe wyciszy albo
ograniczy moc pozostaych w przypadku
awarii, przegrzania bd w innych nietypo
wych warunkach.
Pozostae kocwki maj swoje odpowie
dniki w klasycznych wzmacniaczach samo
chodowych i nie ma potrzeby ich omawia.
Do praktycznego wykorzystania tej bar
dzo interesujcej kostki wcale nie jest po
trzebna znajomo wszystkich parametrw
katalogowych. Mona skorzysta z zalecane
go firmowego schematu aplikacyjnego (rysu
nek 1). Podstawowe parametry podane s
poniej:
Robocze napicie zasilania . . . . . . . . . . . . . . 8...18V
Dopuszczalne napicie zasilania . . . . . . . . . . 0...30V
(chwilowo do 45V)
Prd spoczynkowy . . . . . . typ. 110mA, max 150mA
Wzmocnienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26dB (20x)
Moc maksymalna . (14,4V, 4, THD10%) typ.70W
Moc maksymalna . . . (14,4V, 4, THD0,5%) typ. 55W
Maksymalny prd wyjciowy . . . . . . . cigy 8A,
szczytowy 10A
Znieksztacenia nieliniowe (14,4V, 4, 20W) . . typ. 0,06%
Grna czstotliwo graniczna. . . . . . . . . . . >20kHz

Opis moduu

Rys. 1 Katalogowa aplikacja TDA1562

Wystarczy rozumie funkcje poszczegl

nych wyprowadze, w tym z grubsza rol
kocwek MODE, STAT oraz DIAG.
Do nek 3,5 oraz 13, 15 s doczone
kondensatory podcigajce umoliwiajce
prac w klasie H. Ich zadaniem jest chwilowe
zwikszanie napicia zasilajcego dany ka
na, by uzyska du moc. Uwaga! Od warto
ci doczonych pojemnoci zaley dolna gra
niczna czstotliwo pasma penej mocy.

16

brak obcienia (testowane tylko raz

w chwili wczenia zasilania).
Sygna z tego wyjcia moe by podany
na przykad na mikroprocesor sterujcy
i wykorzystany do zmniejszenia gonoci
bd wyciszenia wzmacniacza w przypad
ku przegrzania, przesterowania, zwarcia.
Mona czy rwnolegle wyjcia DIAG
kilku kostek.
Wyjcie to ma do du wydajno re
zystancja obcienia nie moe by mniejsza
ni 100, co oznacza, e maksymalny prd

Schemat ideowy moduu aktywnego sub

woofera pokazany jest na rysunku 2.
Wzmacniacz operacyjny U1A pracuje jako
wzmacniacz rnicowy. W wersji podsta
wowej wystarczajce tumienie sygnau
wsplnego (okoo 40dB) zapewni precy
zyjne rezystory R6...R11 o tolerancji 1%.
Jedynie jeli kto chce uzyska jeszcze lep
sze tumienie sygnau wspbienego, mo
e zastosowa cermetowy PRek PR1 (np.
2,2k) i w szereg z R10 doda rezystor
o wartoci 1k. W wersji podstawowej po
tencjometru PR1 nie naley montowa
jak wskazuje schemat, jego punkty lutow
nicze s zwarte.

Elektronika dla Wszystkich

Projekty AVT

Rys. 2 Schemat ideowy moduu

Rys. 3 Charakterystyki filtru

Obwody wej z rezystorami R6...R9 mog

si wyda bardzo dziwne, poniewa nie wida
tu punktu doczenia masy. I tak jest w istocie
jest to prawdziwe wejcie rnicowe. Punkt
B albo C moe by doczony do masy, jednak
wejciowy ukad rnicowy wprowadzono po
to, by wyeliminowa spadki napi na obwo
dzie masy midzy odtwarzaczem umieszczo
nym z przodu kabiny samochodu a opisywa
nym ukadem, ktry bdzie umieszczony w ba
ganiku. Wejcia A, B bd wykorzystane do
wsppracy z radioodtwarzaczem, ktry ma
wyjcie sygnaowe. Czciej wykorzystane b
d wejcia C, D, ktre umoliwiaj pobranie
sygnau wprost z wyj gonikowych dowol
nego radioodtwarzacza. Dwa niewykorzystane
wejcia zawsze bd niepodczone.
Informacja, e w danym zastosowaniu b
d wykorzystane tylko dwa punkty (A, B al
bo C, D) moe si wyda dziwna, poniewa
oznacza to, e na subwoofer bdzie podawa
ny sygna z jednego tylko kanau. Tak rze
czywicie jest, lecz w przypadku subwoofe
rw samochodowych praktyka taka jest po
wszechna. Nie sumuje si sygnaw z obu
kanaw, tylko wykorzystuje jeden z nich za
kadajc, e realizator nagrania wiedzia, i
najnisze dwiki rozchodz si we wszyst
kich kierunkach i zawarto skadowych
o najniszych czstotliwociach jest jednako
wa w obu kanaach stereo.
Sygna z nki 1 wzmacniacza U1A poda
wany jest na trzystopniowy filtr aktywny
o charakterystyce przeczanej skokowo za
pomoc trzypozycyjnego, dwuobwodowego
przecznika. Rysunek 3 pokazuje charakte
rystyki czstotliwociowe tego stopnia
w rnych pozycjach przecznika W2.
Z kolei przecznik W1 pozwala zmieni
faz sygnau o 180o, gdy doczymy wzmac
niacz mocy albo do wyjcia 7, albo 14 kostki

Elektronika dla Wszystkich

17

Projekty AVT
U1. Wzmacniacz U1B odwraca faz, nie
zmieniajc poziomu sygnau.
Ukad U1C jest zwyczajnym buforem.
W zasadzie sygna z suwaka POT1 mgby
by podany wprost na wejcie kostki
TDA1562, jednak przy potencjometrze o re
zystancji 100k mogyby wtedy wystpi
kopoty zwizane ze szkodliwym sprzeniem
pojemnociowym midzy wejciem a obwo
dami podcigajcymi kostki U3. Wzmacniacz
mocy U3 pracuje w konfiguracji podobnej do
firmowego schematu aplikacyjnego. Dodano
tylko obwody nki MODE i zmodyfikowano
obwody wyjcia DIAG. Zwikszono take
dwukrotnie pojemno kondensatorw pod
cigajcych, by dodatkowo obniy doln
czstotliwo pasma penej mocy.
Kondensatory C5, C10 zapobiegaj sa
mowzbudzeniu wzmacniacza. Ukad U2 sta
bilizuje napicie zasilajce obwody filtru.
Elementy R16, R17, C6, C19...C21 tworz
obwody zasilajce kostki U1.
W ogromnej wikszoci przypadkw mo
du (punkty P, O) bdzie cay czas podczo
ny do napicia zasilajcego przez bezpiecz
nik 10A, ale bez wycznika zasilania. Ewen
tualny wycznik zasilania musiaby mie so
lidne styki o obcialnoci co najmniej 10A.
Dlatego zastosowano inne rozwizanie sta
e poaczenie punktw P, O do rda zasila
nia i zdalne sterowanie za pomoc punktu J.
Punkt J trzeba poczy z tym punktem
wyjciowym radioodtwarzacza, gdzie napi
cie 12V pojawia si dopiero po jego wcze
niu. Kady radioodtwarzacz ma taki zacisk,
bywa on wykorzystywany na przykad do
sterowania wysuwanej elektrycznie anteny
czy wanie do sterowania subwoofera.
Aby stabilizator U2 i kostka U1, ktre po
bieraj okoo 10mA prdu, nie byy cay czas
aktywne, doczono je do punktu J. Dziki
temu w spoczynku modu praktycznie nie po
biera prdu (co najwyej pojedyncze mikro
ampery). Po podaniu napicia na punkt J za
czyna pracowa stabilizator U2 i kostka U1,
a po czasie opnienia wyznaczonym przez
R2C2 wcza si wzmacniacz mocy U3.
Wida z tego, e praca moduu jest moli
wa dopiero po podaniu na punkt J napicia
zasilajcego, dlatego podczas testw nie na
ley zapomina o zwarciu punktw P1 i J.
W zasadzie modu take w samochodzie
mgby cay czas pracowa w trybie z punk
tem J doczonym nie do radioodtwarzacza,
tylko wprost do plusa zasilania. Gdyby jed
nak kostki U1, U2 i wzmacniacz mocy U3
byy cay czas wczone i pobierany prd
spoczynkowy wynosiby 120...160mA, przez
dob zuyj okoo 2,9...3,8Ah. Oznacza to,
e w samochodzie, ktry nie jest uytkowa
ny, po kilkunastu dniach cakowicie rozado
wayby akumulator. Takie rozwizanie mo
na wprawdzie dopuci w pojedzie, ktry
jest stale eksploatowany ju wczenie sil
nika na kilka minut doaduje akumulator.

18

W wikszoci przypadkw punkt J doczo

ny bdzie do radioodtwarzacza.

Monta i uruchomienie
Ukad z rysunku 2 mona zmontowa na
dwustronnej pytce drukowanej, pokazanej
na rysunku 4.
Monta nie powinien sprawi specjalnych
trudnoci, jednak naley zwrci uwag na
nietypowy sposb montau wzmacniacza U3
i zachowa waciw kolejno. Najpierw,
traktujc pust pytk jako szablon, trzeba
wywierci w radiatorze otwory mocujce. Je
li bd gwintowane, naley uy wierta
o rednicy 2,4...2,5mm i gwintownika M3.
Podczas gwintowania aluminium trzeba
gwintownik zwila denaturatem. Mona te
wywierci otwory o rednicy 3,2...3,5mm
i zastosowa ruby z nakrtkami. Rozstaw
otworw w pytce jest taki, by trafi pomi
dzy ebra typowego radiatora. W pytce jest
sze otworw mocujcych, ale wystarczy
wykorzysta trzy: dwa zwizane z ukadem
scalonym U3 oraz jeden midzy kostk U1
a gniazdem chinch.
Gdy otwory w radiatorze s przygotowa
ne, naley w klasyczny sposb zmontowa
na pytce elementy z wyjtkiem wzmacnia
cza U3. W wersji podstawowej nie bdzie te
montowany potencjometr montaowy PR1,
ktrego punkty lutownicze s zwarte kawa
kiem cieki.
Wszystkie due kondensatory elektroli
tyczne mog by zmontowane pionowo, jak
w modelu, ale mona je te zmontowa pozio
mo, wykorzystujc dodatkowe otwory i dodat
kowo zamocowa obejmami z drutu. Wtedy
wysoko wzmacniacza bdzie radykalnie
mniejsza . Ma to due znaczenie, gdy kto nie
wbuduje wzmacniacza do rury subwoofera,
tylko zastosuje jak niewielk obudow.

Aby umoliwi poziomy monta konden

satorw, zmodyfikowano pytk prototypow
std pewne rnice midzy modelem z fo
tografii a pytk z rysunku 4.
Poniewa ukad pobiera prd o duej war
toci, zastosowano szerokie pola miedzi,
a dodatkowo przewidziano zwor wzmacnia
jc ciek doprowadzajc plus zasilania
do kostki U3.
Pytk zaprojektowano pod konkretne
przeczniki i potencjometr. Oczywicie jeli
kto miaby trudnoci z ich zdobyciem, za
stosuje jakiekolwiek popularne zamienniki
i doczy je za pomoc krtkich przewodw.
Przy lutowaniu przewodw do tanich prze
cznikw naley bardzo uwaa, by ich nie
uszkodzi tworzywo, z ktrego jest wyko
nany ich korpus jest nieodporne na tempera
tur i podgrzane styki mog si przemie
szcza, uniemoliwiajc kontakt.
Po wlutowaniu elementw w pytk ko
cwki lutownicze naley skrci, by nie byy
dusze ni 2...2,5mm.
Ostatnim etapem jest monta wzmacnia
cza U3 i radiatora.
Nki wzmacniacza naley delikatnie wy
gi pod katem 90 stopni. Wzmacniacz umie
szczony bdzie nietypowo od strony lutowa
nia, napisem do pytki, wkadk radiatorow
na zewntrz, czyli inaczej ni pozostae ele
menty. Taka konstrukcja gwarantuje dobry
kontakt z radiatorem. Ilustruje to rysunek 5.
Uwaga! Najpierw trzeba jedynie wygi n
ki ukadu U3, by wycicia w ukadzie scalo
nym pasoway do duych otworw w pytce
i radiatorze. Nastpnie trzeba skrci rubami
pytk, kostk U3 i radiator (stosujc przewo
dzcy ciepo smar silikonowy) i dopiero wte
dy, gdy wszystko pasuje, lutowa nki U3
od strony elementw. Wanie ze wzgldu na
Rys. 4 Schemat montaowy

Elektronika dla Wszystkich

Projekty AVT
taki nietypowy sposb montau konieczne
okazao si uycie pytki dwustronnej.
Ukad zmontowany ze sprawnych ele
mentw nie wymaga uruchamiania i od razu
bdzie pracowa poprawnie. Zmontowany
ukad mona sprawdzi, podajc zasilanie na

Wykaz elementw
Rezystory
R1,R2,R4,R14 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10k
R10,R11 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100k 1%
R12,R16,R17 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1k
R13 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4,3k
R15 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18k
R18,R19 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .680
R3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .nie montowa
R5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .220 1W
R6,R7 . . . . . . . . . .46,4k 1% (42,2k...61,9k 1%)
R8,R9 . . . . . . . . . . . .464k 1% (422k...619k 1%)
POT1 . . . . . . . . . . . . .10kB (do druku) (4,7...100k)
PR1 . . . . . . . . . . . . . . . .nie montowa zwarty
Kondensatory
C1,C11 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .470nF
C10,C19,C20 . . . . . . . . . . . . . . . .100nF ceramiczny
C12 . . . . . . . . . . . . . . . . .1F MKT (nie ceramiczny)
C13,C14,C22,C23 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .220nF
C15 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100nF
C16,C18 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .68nF
C17 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33nF
C2,C21 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100F/16V
C3,C4,C8,C9 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4700F/16V
C5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2200F/25V
C6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .220F/16V
C7,C24 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10F/16V
Pprzewodniki
D1,D2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .LED
U1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .TL074
U2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .LM78L09
U3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .TDA1562Q
Pozostae
W1 . . . .Wcznik dwupozycyjny dwuobwodowy (do druku)
W2 . . . .Wcznik trzypozycyjny dwuobwodowy (do druku)
Gniazdo CINCH do druku (poziome) szt.2
Radiator
Przewody
Odpowiedni rurowy subwoofer mona zamwi
w Dziale Handlowym AVT patrz strona z ofert AVT.
Na yczenie mona te zamwi sam gonik.

Komplet podzespow z pytk jest

dostpny w sieci handlowej AVT
jako kit szkolny AVT 2458

Elektronika dla Wszystkich

punkty P, J, a sygna o czstotliwoci

50...100Hz na punkty A, B lub C, D. Dobrze
byoby do wyjcia (punkty L, M) doczy
gonik o mocy ponad 80W lub rezystor
4/70W (zestaw rezystorw).
Kto chce, moe sprawdzi oscyloskopem
ksztaty przebiegw w punktach L,
M wzgldem masy, i zdziwi si, e przy du
ych poziomach s one znieksztacone. Nie
trzeba si tym martwi kto ma moliwo,
niech sprawdzi ksztat przebiegu midzy
punktami L, M (z pominiciem masy) oka
e si, i przebiegi s prawidowe. To wa
nie jest jedna z ciekawszych cech tego
wzmacniacza klasy H.
Kto si obawia, moe najpierw, przed
wlutowaniem kostki U3 i skrceniem caoci
sprawdzi dziaanie obwodw z kostkami
U1, U2.
Rys. 5 Monta mechaniczny

Stopie trudnoci ukadu dwie gwiazdki

wskazuje, e podczas montau naley wy
kaza si umiejtnociami mechanicznymi
(wiercenie i ewentualne gwintowanie radia
tora) oraz zastosowa si do wszystkich po
danych wskazwek. Natomiast ukad elek
troniczny nie powinien sprawi jakichkol
wiek kopotw.
Jak ju wspomniano, w praktyce wyko
rzystywane bdzie tylko jedno z gniazd wej
ciowych chinch. Rysunek 6 pokazuje przy
kady doczenia do typowego czterokanao
wego radioodtwarzacza ze wzmacniaczami
mostkowymi.
Uwaga! Ze wzgldu na du moc wzmac
niacza, przewody zasilajce oraz goniko
we, doczane do punktw P, O, L, M, po
winny mie przekrj 4mm2, a jeszcze lepiej
10mm2 (absolutne minimum to 2,5mm2). Po
winna to by solidna linka. Sam gonik sub
woofera musi mie oporno 4 i moc mini
mum 80W.

Podczas praktycznych eksperymentw

przecznik odwracajcy faz okaza si
potrzebny barwa dwiku w pamie gra
nicznym zauwaalnie zmienia si w zale
noci od fazy subwoofera. Przecznik W1
naley ustawi w odpowiednie pooenie
podczas kocowych testw w samocho
dzie. Trzypozycyjny przecznik W2, okre
lajcy grn czstotliwo filtru, oraz po
tencjometr gonoci POT1 naley ustawi
wedug upodobania w trakcie kocowych
prb w samochodzie. Nie mona tu poda
recepty, jaka pozycja jest najlepsza, ponie
wa kocowy efekt silnie zaley od jakoci
zainstalowanych gonikw samochodo
wych i ustawienia regulatorw basu w ra
dioodtwarzaczu.
Podczas testw modelu nie wystpiy ad
ne przykre niespodzianki. Badany ukad
w peni potwierdzi sw przydatno.

Piotr Grecki
Leszek Potocki

Rys. 6 Przykady doczenia do instalacji

19