01

02

Obxectivos
Obxectivos desta unidade:
Como preguntar e responder sobre o estado fsico e anmico
Como demandar aclaracins ou repeticins ante dificultades de comprensin
Como explicar sntomas dunha enfermidade
Como falar do coidado corporal
Como dar consellos e facer recomendacins
Coecemento do cdigo
Imperativo afirmativo e negativo
Perfrases verbais
Lxico sobre estados de sade
Lxico sobre as partes do corpo
Lxico de enfermidades
Lxico relacionado co coidado corporal
A acentuacin

03

Actividade introdutoria
1. Unha persoa chama a un centro de sade. Escoita a audicin e contesta estas preguntas:
Para que chama por telfono a paciente?
Que debe levar a paciente ao centro de sade?
A que hora lle deron cita?
Onde est a sala das anlises?
En que condicins debe ir a paciente ao centro de sade?

04

Gramtica e lxico

Prcticas guiadas

IMPERATIVO
Afirmativo
-AR

-ER

-IR

(TI)

traballa

come

abre

(VS)

traballade

comede

abride

(VOSTEDE)

traballe

coma

abra

(VOSTEDES)

traballen

coman

abran

-AR

-ER

-IR

(TI)

non traballes

non comas

non abras

(VS)

non traballedes

non comades

non abrades

(VOSTEDE)

non traballe

non coma

non abra

(VOSTEDES)

non traballen

non coman

non abran

Negativo

IRREGULARES
Afirmativo
TI

VOS
+

VOSTEDE

Lembra que no IM-

PERATIVO, para as formas de

poer

pon

non poas

poede

poa

non poa

cortesa (VOSTEDE, VOSTEDES)

vir

ven

non veas

vide

vea

non vea

e as formas negativas usamos

ter

ten

non teas

tede

tea

non tea

o presente de subxuntivo.

sar

sae

non saias

sade

saia

non saia

dicir

di

non digas

dicide

diga

non diga

facer

fai

non fagas

facede

faga

non faga

ir

vai

non vaias

ide

vaia

non vaia

ser

non sexas

sede

sexa

non sexa

05

1. De consellos.
A Dlles consellos aos teus compaeiros que che din... (un con imperativo afirmativo e outro con imperativo negativo). Primeiro
escrbeos e despois dllelos.
- Estou engordando moito e iso que case non como nada.
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
- A mia vecia pon a televisin altsima pola noite!
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
- Deme moito a gorxa, pero con este traballo que teo non podo estar calada.
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
- Canso moito ao subir escaleiras.
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
- O meu fillo non che me come nada ben.
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________

B En parellas. O teu compaeiro escolle un dos seguintes temas e ti aconsellaralo para que consiga o seu propsito en cada un
destes casos. Podes usar os imperativos ou as perfrases.

LEMBRA

Para empezar ben o da

Lembra as perfrases que indican obriga que

Para non mollarse cando chove

vimos na unidade 4:

Para aforrar
Para ser un bo deportista

HABER+QUE+INF
Hai que poer o cinto ao subir ao coche.

Para conseguir o amor da vida

Para ser bo estudante de galego
Para ser feliz
Para empezar ben o da, tes que poer o espertador sempre
mesma hora, canta na ducha, toma un bo almorzo, non leas
o xornal mentres almorzas...

TER+QUE/DE+INF
Ten que ir en xaxn.
DEBER+(DE)+INF
Debes deixar de fumar.

06

2. O corpo humano.
Sinala coa axuda do compaeiro as partes do corpo e os rganos internos nas imaxes:

os ollos

o nariz

a boca

a cabeza

a fronte

o queixelo

o pescozo

o odo

a gorxa

os ombreiros

o cbado

as costas

os cadrs

o corazn

os riles

o estmago

a barriga

o brazo

a man

os dedos

o van

as cadeiras

a perna

o xeonllo

o nocello

o p

3. Coeces estas enfermidades?

Elixe unha que coezas e describe os sntomas: que hai que facer e que non se debe facer. Os teus compaeiros teen que
adiviar cal .

Doenzas

Sntomas

Lesins ou trastornos

anxinas

calafro

clico

cambra

cefalea

arrefriado

desmaio

escordadura

croque

diarrea

apendicite

febre

hemorraxia

ferida

gran

asma

inchazn

lumbago

indixestin

tiriz

cancro

maniotas

prodo

vexiga

diabete

sarabullo

vmito

hepatite
varicela

- Deche a cabeza e tes febre. Tes vexigas e prodo. contaxioso. Non te podes rascar.

sarampelo

- A varicela!

07

Fontica
1. Escoita as seguintes palabras e marca a slaba acentuada no grfico. Observa que hai un cadrado para cada slaba.
xarope

alerxia

termmetro

febre

hospital

doutor

anlise

insolacin

aspirina

2. Pronuncia as palabras do exercicio anterior prestndolle atencin ao grfico.

3. Clasifica as palabras do exercicio 1 na seguinte tboa.

AGUDAS

GRAVES

ESDRXULAS

Na pronuncia destas palabras,

Na pronuncia destas palabras,

Na pronuncia destas palabras,

a forza de entoacin est na

a forza de entoacin est na

a forza de entoacin est na

ltima slaba, ao final da pa-

penltima slaba, a anterior

antepenltima slaba, a ante-

labra.

ltima.

rior penltima.

08

Galego en accin
1. En parellas, un fai de mdico/a e o outro de enfermo/a. Escollede unha das seguintes fichas, contdelle ao mdico o que vos pasa
ou pasou e el ter que darvos un consello. Lembrade os imperativos e as perfrases de obriga!

2. Representade o dilogo ante a clase.

Enfermos

Mdicos

ter febre

gripe: tomar aspirinas/vitamina C/xarope para a

estar acatarrado

tose

tusir

febre: tomar antibiticos

ter dor de cabeza

ter dor de gorxa

indixestin: comer pouco durante uns das, non

tomar graxas, tomar macela despois das comidas

ter dor de estmago

e non tomar alcohol

vomitar despois de comer

estar mareado

problemas do ril: beber moita auga, gardar repouso (quedar un par de das na cama), tomar

doer os cadrs

analxsicos para a dor, facer unhas anlises

ter dor de barriga

ter problemas para facer pis

traumatismo: poer xeo sobre o p, poer unha

pomada analxsica, descanso co p erguido, non

caer na estrada esta ma

inchrselle un p
doer moito ao movelo
- Doutor, non me atopo moi ben.
- Que lle pasa?
- Deme moito o estmago e estou mareado....
...
- Non tome graxas...

moverse nuns das

09

Contido sociocultural
1. Antes de ler o texto fala co teu compaeiro:
- A que che soa p de len?
- Coeces algunha herba que sirva para curar?

2. Le o texto e contesta as preguntas:

Do Libro de mulleres de Hlne Jans
Herba chamada p de len (Alchemilla xanthochlora)
A que chaman p de len unha herba, mis ca planta, de poderosas races, que soporta unha rosetia de follas terrestres onde adoita resgardarse unha pinga de auga
de chuvia ou de rosada (...) Esa pinga ten propiedades mxicas: con non mis de
cinco pingas restitese a fortaleza que debe repoerse tras a perda dun ser querido.
Asemade, as persoas que beban desas pingas con regularidade sern vehementes,
decididas, seguras no dicir e no actuar, e tremendamente vigorosas (...) O p de len
unha planta boa e de efectos moi saudables(...) As follas do p de len deben recollerse cando vai bo tempo e secar sombra (...) Fanse infusins con catro culleradas
por cada cunha de auga fervendo e, logo de deixala repousar un anaco, usarase
para aliviar as cambras ou para estimular os riles. Tamn as mulleres encinta deben
tomar ata tres cuncas ao da durante as catro semanas anteriores ao parto para as
facilitalo, que o p de len amolece as carnes e faille algo de traballo ao tempo. E
como o extracto de p de len, seco e modo, favorece a suor e os intercambios de
fluxo, vou intentar usalo para os apticos, os indecisos ou pouco vigorosos, doenzas estas que se dan con maior frecuencia nos
homes ca nas mulleres, porque aqueles non intercambian fluxos con natura como estas fan cada mes (...) Para os apticos pode
probarse a mesturar unha parte de roseira brava, das de hibisco, un petisco de casca de laranxa amarga relada, uns bagos de
sabugueiro e mais unha man de menta. A tal infusin debe tomarse con ganas, adozada con mel e procurarase aspirar o seu
aroma tanto coma o seu sabor, que por todos os sentidos nos veen as ganas de amar a vida e de enfrontarmos a aflicin.
Adaptacin de Herba moura de Teresa Moure, Xerais, 2005, px. 20-21

10

Usaches algunha vez o p de len? Para que se toma, segundo o texto anterior?
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
Usas outras herbas medicinais?
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
Coeces outros remedios caseiros? Cales?
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
Que opinas da medicina tradicional?
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________

3. Unha receita sobre algunha herba medicinal ou remedio caseiro.

11

Modelo actividade Celga

Sade e ordenadores.
Para traballar en parellas

Ficha para o alumno A:

1. Pasas moitas horas diante do ordenador? Marca cunha cruz se tes ou tiveches algunha destas molestias:
Dor de cabeza

Dor de costas

Tremor nos dedos

Dor de pescozo

Dor de ombreiros

Molestias nos pulsos

Ollos irritados

Dor nos brazos

Tensin en xeral

2. Explcalle ao teu compaeiro as molestias que tes ou que tiveches. El recomendarache algns exercicios.
3. O teu compaeiro dirache que molestias ten el. Explcalle cal a postura ideal fronte ao ordenador e como
ten que sentar.
O monitor non pode estar a menos de 15 cm dos ollos.
A parte superior do monitor debe estar altura dos ollos.
Mirar o monitor coa cabeza dereita e o queixelo cara a dentro.
Apoiar as costas na cadeira.
Ter as mans altura do cbado e manter os ombreiros relaxados.
Manter as cadeiras nun ngulo de 90 graos.
Dobrar os xeonllos nun ngulo de 90 graos.
Apoiar os ps no chan.

12

Ficha para o alumno B:

1. Pasas moitas horas diante do ordenador? Marca cunha cruz se tes ou tiveches algunha destas molestias:
Dor de cabeza

Dor de costas

Tremor nos dedos

Dor de pescozo

Dor de ombreiros

Molestias nos pulsos

Ollos irritados

Dor nos brazos

Tensin en xeral

2. O teu compaeiro dirache que molestias ten ou tivo. Le estes textos e recomndalle algn exercicio.
Ollos
- Pechar os ollos con forza e logo abrilos. Repetir varias veces
- Fixar uns segundos a vista nun obxecto que estea a poucos metros de distancia.
Pescozo
- Xirar a cabeza amodo cara a un lado e permanecer as uns segundos. Xirar a cabeza cara ao outro lado e
manter. Repetir varias veces.
Ombreiros
- Levar os ombreiros cara a adiante facendo un movemento circular. Despois facer o mesmo movemento en
sentido contrario.
Costas e van
-Coas mans sobre o van e os ps separados, levar as cadeiras
lentamente cara a adiante e os ombreiros un pouco cara a atrs.
Manterse nesa postura uns segundos.
Mans
- Estirar e separar ben os dedos durante uns segundos, despois
pechar o puo. Repetir varias veces.
- Xuntar as mans e subilas altura do queixelo, cos dedos
estendidos e separados.
- Baixar as mans lentamente e separalas. Repetir varias veces.

3. Explcalle ao teu compaeiro as molestias que tes ou que tiveches. El recomendarache algns exercicios.

13

Repaso
1. Para protexerse da calor
Neste folleto para protexerse contra a calor faltan algns verbos. Engdeos usando imperativos afirmativos e negativos.
protexerse

pedir

beber
chamar

consumir

evitar (x3)
esforzarse

e___ da calor!
s_
a_
x_
__
__t
___P_ro

sar

refrescarse

permanecer (x2)

aumentar
ducharse

cubrir

vestirse

. Non se
___ facer deporte
__
__
__
__
__
__
lorosas do da. __
sombra.
___________
nas horas mis ca
__
a
r
__

r
_
sa
__
e
__
qu
n
__
- Non ______
os.
moita calor. Se te
eira de cores clar
asiado cando faga
m
de
__
__
__
___ con roupa lix
__
__
__
__
______
__
__
e
ro ou cunha gorra
beza cun sombrei
ca
a
__
mis fresca.
__
__
__
- ____
da casa na parte
ro
nt
de
e
bl
si
po
aior tempo
.
___ durante o m
n panos hmidos
- ____________
___________ co
__
__
ou
a
d
o
e
te durant
__ frecuentemen
- ____________
non sinta sede.
encia anda que
cu
fre
n
co
to azucre e
e
ga
bastante au
fena ou con moi
_
ca
n
__
co
__
s
__
da
__
bi
__
be
as
- __
______________
da de alcohol. __
na
_
__
__
__
__
- Non ______
o consumo de
masiado fros.
_____________
__
a.
nt
le
beber lquidos de
n
i
st
xe
copiosas e de di
comidas quentes,
as
__
__
__
__
__
- ____
.
osto pola calor.
froitas e verduras
se se nota indisp
o
ci
ve
un
a
ou
rente
.
_ axuda a un pa
do seu Concello
- ____________
Servizos Sociais
s
ao
__
__
__
__
__
ngun preto, ____
- Se non ten a ni

14

2. O doutor fala.
A Escoita con atencin o que di o doutor.
De que enfermidade est falando o doutor?
________________________________________________________________________________________
Cales son os seus sntomas?
________________________________________________________________________________________
unha enfermidade grave?
________________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________________

B Escoita outra vez a audicin e escribe algns consellos para combater

a enfermidade.

15

Porfolio
O fro
Nos exercicios anteriores, tiades varias recomendacins para previr os efectos da calor e a gripe. Elaborade agora un folleto con
recomendacins para previr os efectos do fro.
A Facede unha lista co vocabulario que ides necesitar. Buscade imaxes para o voso folleto.

B Describide o problema. Elaborade unha lista de recomendacins para combatelo ou evitalo.

Exemplos:
Use varias capas de roupa.
Protexa os odos, cara, mans e os ps en tempo moi fro.
Pensade un slogan.

C Presentdellelo oralmente aos vosos compaeiros.

16

Que sei facer?

Son capaz de...

BEN

Preguntar e responder sobre o estado fsico e

anmico
Explicar sntomas dunha enfermidade
Falar do coidado corporal
Dar consellos e facer recomendacins

Que palabras desta unidade quero recordar?

Que cuestins gramaticais me parecen mis complicadas?
Que actividade me foi de maior axuda?
Cal non me gustou? Por que?
Participei suficientemente na clase?
Que podo mellorar?

REGULAR

MAL

17

Transcricin do audio
1. Actividade introdutoria.
RECEPCIONISTA: Centro de Sade Pontias, dgame?
PACIENTE: Bos das, quera pedir cita para facer unhas anlises.
RECEPCIONISTA: Moi ben, ten vostede o volante do seu mdico de cabeceira?
PACIENTE: Si, si que o teo.
RECEPCIONISTA: Tome nota, por favor: o prximo luns s 8:45, na sala 3 do primeiro andar.
PACIENTE: Onde est a sala 3?
RECEPCIONISTA: Entre pola porta lateral, suba primeira planta e xire esquerda, a sala 3 est ao final do corredor.
PACIENTE: Moitas grazas.
RECEPCIONISTA: Non esqueza que antes da facer as anlises ten que presentar o volante en recepcin.
PACIENTE: Moi ben.
RECEPCIONISTA: Lembre tamn que ten que vir en xaxn.
PACIENTE: Perdn?
RECEPCIONISTA: Non coma nin beba nada antes de vir pincharse.
PACIENTE: Ah, si, gracias.
RECEPCIONISTA: Dgame o seu nome, por favor.
PACIENTE: Sagrario Lpez Martio.
RECEPCIONISTA: Entn o luns s 8:45 e traia o volante.
PACIENTE: Vale, moitas grazas
RECEPCIONISTA: Ata logo.
PACIENTE: Adeus.

18

2. Repaso.
Escoita o que di o doutor.
No programa de hoxe imos falar da gripe, dos seus sntomas, de como combatela e como previla.
A gripe unha enfermidade respiratoria causada por un virus. Cando temos gripe temos febre, dor muscular
e dor de cabeza e unha sensacin de debilidade e malestar xeral. Estes son os seus sntomas mis claros, anda que s veces tamn se manifesta con tose, esbirros, conxestin nasal e somnolencia. Non se trata dunha
enfermidade grave, pero si incmoda porque debemos estar varios das na cama, e a causa mis importante
de baixa laboral.
Algunhas recomendacins para poder combatela. Cando sintas algn deses sntomas acude ao mdico para
que realice o diagnstico correcto e che proporcione o tratamento especfico. S un mdico pode determinar
que medicinas son as mis adecuadas para cada paciente. Automedicarse non bo. Consume grandes cantidades de lquidos, como zumes, bebidas quentes e evita sar da casa. Que non te colla o fro! Se te sentes
canso, aproveita para durmir.