Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
JZYK POLSKI
343
Anna Niepytalska-Osiecka
Krakw, Instytut Jzyka Polskiego PAN
W niniejszym artykule zamierzam omwi funkcjonowanie w polszczynie zapoyczonych z angielskiego leksemw like, fake i hate. Wyrazy te po przenikniciu z angielskiego slangu internetowego do jzyka wypowiedzi w polskim Internecie przystosoway si pod
wzgldem pisowni, zaadaptoway do rodzimej odmiany, a nastpnie na ich podstawie zaczto tworzy neologizmy sowotwrcze. W dalszej czci artykuu zostan opisane takie
derywaty, jak zalajkowa, odlajkowa, shejtowa / zhejtowa, sfejkowa, hejterstwo, lajkerski,
ktre powstay na podstawie wymienionych w tytule zapoycze.
Sposb zapisywania wyrazw like, fake i hate a. lajk, fejk i hejt w tekstach w polskiej
sieci jest jeszcze nieustalony. Na forach internetowych obok form spolszczonych pod wzgldem graficznym spotyka si take pisowni oryginaln, por.:
Techcrunch zrobi mae ledztwo natemat tego filmu iniestety okazao si, eto fake. Ujcia,
ktre widzimy nafilmie, s toskopiowane obrazki zrnych aplikacji Google (www.antyweb.pl,
dostp: 24 listopada 2013).
Dla artu stwierdzia, e pjdzie z nim doka, jeeli ten zbierze milion likew na Facebooku
(www.tech.wp.pl, dostp: 24 listopada 2013).
Zachodnie fora zalaa kolejna fala hateu wzgldem tej produkcji. Przyznam, e osobicie mnie
to troch dziwi, bo nie bardzo widz, czym sobie zasuya na tle innych tytuw (www.forum.
insi.pl, dostp: 26 listopada 2013).
Ten film to chyba jaki fake (www.filmweb.pl, dostp: 26 listopada 2013).
Jednak prosty eksperyment z zastosowaniem wyszukiwarki Google pokazuje, e najwyraniej w wypowiedziach internautw przewag zaczynaj zdobywa formy spolszczone.
Wyszukiwarka Google wskazuje 1730000 wynikw dla lajkw i jedynie 458000 dla zapytania likew, 10 600 dla fejkw i 9480 dla fakew, 112000 dla hejtw i 13500 dla
hatew.
Wyrazy lajk, fejk i hejt pojawiaj si take w swobodnych rozmowach uytkownikw polszczyzny potocznej, w mediach innych ni Internet, np. w telewizyjnych wypowiedziach aktorw czy politykw. Trafiaj rwnie do tekstw w portalach publikujcych wiadomoci z kraju
i ze wiata; por. np. Jak zdobywa lajki i cay czas by na topie, tumaczya studentom Uniwersytetu Wrocawskiego Natalia Siwiec (www.tvn24.pl, dostp: 29 listopada 2013). Nieliczne
przykady wywietlaj si ju w Narodowym Korpusie Jzyka Polskiego (www.nkjp.pl), por.:
344
JZYK POLSKI
XCIV 4
Prosz uwzgldni szczeglnie opisane przez Pana prby podszywania si. Oczywicie bd to
wszystko weryfikowa. Jeli posty byy wysyane z Pana sieci, uznam je za Pana dzieo, chyba e
w wiarygodny sposb udokumentuje Pan, e byy tofejki (NKJP: http://pl.wikipedia.org/wiki/
Dyskusja%3AArnold_Buzdygan%2FArchiwum2).
Warto zaznaczy, e bezporedniego rda, z ktrego polszczyzna zapoyczya wymienione leksemy, nie naley szuka w oglnej angielszczynie, lecz raczej w jej potocznym,
internetowym wariancie.
Definiuj omawiane zapoyczenia na podstawie analizy przykadw ich uywania
wyekscerpowanych z rnorodnych rde internetowych, tj. forw, artykuw zamieszczanych w sieci i komentarzy pod artykuami. Rozpowszechniony przez internautw wyraz fejk
(a.fake) pochodzi od ang. fake podrbka, imitacja, faszerstwo2). W angielszczynie oglnej
jego znaczenie obejmuje spor liczb desygnatw. Po przenikniciu do polszczyzny wyraz ten
okrela gwnie faszerstwo w Internecie podszywanie si pod czyj wizerunek czy preparowanie grafiki, zdj bd nagra. Na podstawie przegldu uywania leksemu fejk w wypowiedziach internetowych jego znaczenie definiuj jako sfaszowany profil internetowy lub
inny obiekt elektroniczny pojawiajcy si w portalach spoecznociowych, por. przykady:
Jeeli domylasz si, e kto jestfejkiem, wylij nam link do profilu tej osoby (http://ask.fm/zfejki,
dostp: 26 listopada 2013).
Ten filmikto jaki kiepskifejk (www.zmianynaziemi.pl, dostp: 26 listopada 2013).
W sieci pojawio si zdjcie USG pono wskazujce na to, e Selena Gomez spodziewa si dziec
ka. Fani artystki twierdz, eto zwyky fake! (www.eska.pl, dostp: 26 marca 2014).
1) Por.
(2014).
XCIV 4
JZYK POLSKI
345
Wyraz hejt a. hate zamieszczona w komentarzu internetowym nienawistna wypowied krytykujca jakie zdarzenie, czyj postaw lub jak osob w angielskim oglnym ma znaczenie nienawidzi; nienawi. Jego sens w wypowiedziach internetowych
dotyczy gwnie nienawistnych komentarzy pod zdjciami i tekstami publikowanymi
w sieci, por.: W komentarzach na blogach parentingowych jest wyjtkowo duo hejtu
(www.blogostrefa.com/2013/05/o-blogujacych-mamach-hejcie-i.html, dostp: 27 listopada2013) albo Jak sobie poradzi z hejtem w Internecie? (www.natemat.pl, dostp: 28listopada 2013).
Znaczenie wyrazu lajk a. like rwnie ogranicza si w polszczynie do aktywnoci
w Internecie. Naley mu przypisa znaczenie kliknicie odpowiedniego przycisku4), oznaczajcego aprobat dla okrelonej treci w Internecie, por.: Wspomcie koleg lajkiem
(www.cafe.allegro.pl, dostp: 11 grudnia 2013); Ma sporo lajkw na fejsie (www.wykop.pl,
dostp: 12 grudnia 2013).
Przystosowanie do rodzimej odmiany
Przyjrzenie si formom wyrazw hejt, fejk i lajk na forach internetowych i w komentarzach pod artykuami prowadzi do wniosku, e przystosoway si one do polskiej fleksji.
Uytkownicy polszczyzny potocznej bez trudu dopasowali je do odpowiednich paradygmatw i swobodnie je deklinuj. Wyrazy te zaczto odmienia przez przypadki i podawa
w liczbie mnogiej, np. hejty, fejki, lajki, por.:
Wyjtkowo irytuj mnie pojawiajce si co jaki czas obrazki, ktre eruj na ludzkiej naiwnoci
i wspczuciu, a przede wszystkim gupocie. Nie wiem, jaki cel maj osoby, ktre tworz podobne fejki, ale jest to wyjtkowo prymitywny dowcip (www.zbychowcowo.blogspot.com, dostp:
25 listopada 2013).
Niemniej trzeba przyzna, e to wrd modszych uytkownikw proby o lubi to zdarzajsinajczciej. Kwitn gimnazjalne wojenki o to, kto ma wicej lajkw pod profilowym(http://
natemat.pl/74481,lajki-ktore-lecza, dostp: 25 listopada 2013).
Wczoraj wieczoremDawid Kwiatkowskinapisa na swoim fanpageu: Hejtw coraz wicej, ale
trzeba robi swoje. Oczywicie wierni faniKwiatazareagowali natychmiast: Nie przejmuj si
hejtami... Pomyl, ile dziewczyn ci kocha, napisaa Maja, jedna z fanekDawida Kwiatkowskiego (www.eska.pl, dostp: 25 listopada 2013).
O ile dopasowanie omawianych leksemw do odpowiednich wzorcw odmiany nie nastrcza problemw uytkownikom Internetu, o tyle trudnoci sprawia niekiedy sposb zapisywania form w przypadkach zalenych. Internautom bardziej wiadomym jzykowo udaje
si zgodnie z regu docza kocwki fleksyjne po apostrofie, np. w poniszych przykadach z form narzdnika wyrazu like i form dopeniacza leksemu hate, por.:
Jak to moliwe z tymi likeami? Taka jedna znajoma polubia wszystkie moje odpowiedzi na
ask.fm w jednej chwili. Jak to moliwe?(www.zapytaj.onet.pl, dostp: 24 marca 2014).
4) w
346
JZYK POLSKI
XCIV 4
Bardzo duo jest tzw. hateu na polsk federacj, a UFC jest traktowane jak co najlepszego na
wiecie(www.cohones.mmarocks.pl/topic/czego-oczekujemy-od-ksw, dostp: 25 listopada 2013).
Uytkownicy gorzej zaznajomieni z reguami poprawnoci jzykowej stosuj takie sposoby zapisu, jak fak-w, like-w, likew, hatew5), por.:
Zobacz blog, ktrego wacicielem jest uytkownik owcafake-w, a ktrego wpisy moesz przeczyta pod adresem fake.pinger.pl (www.fake.pinger.pl, dostp: 26 kwietnia 2014).
Pikej mwi o tym, e kiedy mia wicej likew nihatewna jednym filmiku (www.facebook.
com, dostp: 26 kwietnia 2014).
5) Podobne bdne zapisy zdarzaj si w wypadku leksemw lajkowa, hejtowa i fejkowa, omawianych w dalszej czci artykuu. W polskim Internecie pojawiaj si niekiedy w postaci likeowa czy
like-owa, por. Dlaczego nie mog komentowa,likeowai dodawa administratorw nastronie?
(www.facebook.com, dostp: 26 kwietnia 2014).
6) Klikanie przycisku lubi to na Facebooku (tum. A.N.-O.).
XCIV 4
JZYK POLSKI
347
Zaadaptowany
czasownik
Przykady uywania
lajkowa klika przy- Z bada wynika, e modzi najchtniej lajkuj swoje ulucisk lubi to pod czy- bione zespoy czy wykonawcw (http://www.zdrowemiasto.pl/
j aktywnoci w por- i/16/rozmaitosci/facebook,6426.html#.UonKmsRFUto, dolajk
fejk
hejt
hejci jw.
Dobra, moecie mnie hejci, ale jak dla mnie film nie powinien nazywa si Hobbit, bo jego tam prawie nie ma (www.
filmweb.pl, dostp: 16 grudnia 2013).
348
JZYK POLSKI
XCIV 4
nie byaby moliwa, gdyby przyj punkt widzenia niektrych jzykoznawcw, e neologizm
przestaje nim by z chwil upowszechnienia (Satkiewicz 1969: 15).
Wyodrbnione i omwione poniej neologizmy sowotwrcze, do ktrych utworzenia
posuyy zapoyczenia lajk, fejk i hejt, s niewtpliwie nowe w jzyku. Goszcz w nim od
kilku lat. Nie trafiy jeszcze do adnych sownikw, maj jednak stosunkowo liczne reprezentacje tekstowe, przede wszystkim w Internecie. Nieliczne wystpienia pojawiaj si ju
w Narodowym Korpusie Jzyka Polskiego, np.:
Najgoniej byo jednak o Wielkiej ciszy, ktra mnie osobicie nie do koca przekonaa, ale te
nie bya na pewno takim gniotem jak fejkowy Zabi prezydenta o hipotetycznym zabjstwie
Busha (NKJP: Poraki i sukcesy AD 2007, Esensja, nr 1, 2008).
XCIV 4
349
JZYK POLSKI
lajk
Derywaty sufiksalne
lajkerski jw.
fejk
hejt
Przykady uywania
Fejkowekonta na Facebooku i Twitterze to zmofejkowy taki, ktry zosta sfara kadego celebryty (www.atakuj.com, dostp:
szowany
18 grudnia 2013).
Hejterskiekomentarze przerosy niektrych uczesthejterski zawierajcy nienawistnikw Warsaw Shore (www.natemat.pl, dostp:
ne komentarze
18 grudnia 2013).
hejtowy jw.
Nie czaj tego oburzenia i nie czajhejtowegobicia piany (www.forum.gram.pl, dostp: 18 grudnia 2013).
350
JZYK POLSKI
XCIV 4
Przykady uywania
zalajkowa klikn przycisk lubi Czy jeeli odlajkuj jaki tam fangape, a potem znowu zalajto pod czyj aktywnoci w porta- kuj, to czy to bdzie widoczne w ustawieniach? (www.zapylu spoecznociowym
wylajkowa 13) klikn przyciski lubi to pod wszystkimi wypowiedzia- Lajkuj mi posty! Masz mi wszystkie wylajkowa (www.ask.fm,
mi lub innymi aktywnociami danej dostp: 26 kwietnia 2014).
osoby
sfejkowa a. zfejkowa 1. podszy si
pod czyj profil na portalu spoecznociowym; 2. spreparowa film,
zdjcie lub inny obiekt rozsyany drog elektroniczn
shejtowa a. zhejtowa obsypa ko- Zostaam shejtowana za suchanie One Direction (www.fago bezwzgldnie krytycznymi ko- cebook.com).
mentarzami na forach lub w komen- Cookie, jak si czujesz z tym e ci bunny zhejtowaa?
tarzach internetowych
Jakbym tak napisa (z tym objects packiem) do innej organizacji, toby mniezhejciliod razu, take widz progres jest (www.
pseudol.pl, dostp: 10 grudnia 2013).
Podsumowanie13
XCIV 4
JZYK POLSKI
351
www.megamodels.pl
www.natemat.pl
www.paranormalne.pl
www.plus.google.com
www.polskatimes.pl
www.socjomania.pl
www.tech.wp.pl
www.tvn24.pl
www.twitter.com
www.wykop.pl
www.zapytaj.onet.pl
www.zmianynaziemi.pl
352
JZYK POLSKI
XCIV 4
Summary
About the words fejk, lajk and hejt in Internet Polish