Você está na página 1de 37
ID IPOD DDH KD HORT S IHF I STIDIIIIDIIIODS EDD FP DF KO si ewé ko si 6risé, sem follha ndo ha orixa ‘Sem folha nao ha orixa, sem folha certamente nio existiria candomblé. Virias séo as londas que justificam essa relagdo das folhas com Oseanyin, sendo este rind oriundo da cidade de iréw6, atualmento dontro da Nigéria, nas proximidades da fronteira com os ex-Dzomé; snuitos pesquisadores acrescentam a Ligagio deste aos orixés Aréni, Ogi, Osd6si e Esu, também habitantes das florestas. Relata-se no Brasil que, Oxossi cra irmao de Ogun ¢ de Exu, todos trés filhos Iemanjé. Exu era indisciplinado e insolente com sua mée, por isso ela o mandou embora.Os outros dois, filhos que possuiam uma condula disciplinada, continuavam ao lado de sua mae, Ogum vabalhava no campo, Enquanto, Oxéssi, ensinado por Ogua, tomara-se um grande cayador, abastecendo sua casa, de forma fata, nifo apenas de caya, mas também de produtos agricolas. Sua mie andava inquieta, ¢ resolveu consulter um babalad. este Ihe disse que deveria proibir Oxéssi de ir cagar. pois artiscava-se a encontrar Ossain, equele que detén o poder des plantas, € que vivia nas profundezas da floresta. Oxossi ficaria exposto a um feitigo de Ossaim para obtiga-lo a permanecer em sux companhia. lemanjé exigiu, entio que seu filho Oxossi renunciasse a suas atividades de caga, o que nfo acanteceu; € como sempre faziam. Oxossi ¢ seus amigos, citiviram-se a floresta, 1d chegando diante de uma grande érvore (it6k6 ), sopararam-se prosseguicam isoladamente, devendo encontrarem-se ali no final da cagada, Final da tarde, todos se reuniram no ponto mareado, mas e Oxéssi, dele nem sinal cchamaram, gritaram exaustivamente e Oxossi nfo respondia. Ele havis encontrado Ossain e.este dera-le para beber uma porgdo onde foram maceradas certas folhas, corno aminimilye, cujo 0 nome significa. “ apossa-se da pessoa e de sua inteligencia “ Oxossi sem meméria passou a morar com Ossain, coneveticando assim a previsao do babalad, Ogun inconformado com a auséneia do irmio, partiu a sua procura, encontrando-o nas profudezas da floresta, ele 0 trouxe de volta, mas lemanjd nio mais quis saber do filho e Ogun revoltando-se desta vez com a atitude de sua mie, ganhou © mundo, nio mais querendo compartilnar da casa com sua mie, enquanto Oxossi retornou para a companhia de Ossain, Temanja desesperada por ter perdido todos os seus filhos chorou tanto de que suas ligrimas nasecu 0 RIO OGUN. Una outra histbria fala do cerdtor © da habilidade de Osonyin. “os pais de Ossain 0 haviam paride e deixado nu, Quando ele cresceu foi para a floresta e muito aborrecido fez um trabaltio contra o pai. a fim de que ela no pudesse respirar bem e ficasse sufocado. Feito isso, aitiu em passcio pelo mundo. ‘Todos tentavam curar 0 pai e como nfo conseguiram forarn procurar Ossain, o fillo, que assim disse: Meu pai é dono de uma roupa uma calga e um gorro que deve me dat’. © pai, arquejante, conseatiu em der as coisas. Ossain ao saber, foi arrancar da porta o trabalho feito que ali havia colocado. Desde entdio passow-a estar vestido, deixando de usar folhas para cobrir-se Ossain fez,..Entdo, um trabalho para sua mae ter dor de barriga ¢ saiu em passeio pelo mundo. Tentaram cura-la em vao af as pessoas lembraram-se de Ossain e foram procura-to, Ele disse; “Minha mie tm um pano listrado, de preto branco ¢ vermelho' ... A ile envio @ pano para o filho ¢ ficou curada, Ossaim teve um filho © pensou: * O que eu fiz a ‘meus pais, o meu filho far’ comigo’ Pegou o filho e queimo-o e fez um pé preto. Depois de trés ‘a quiatto anos, o rei da cidade ficou doente e ninguém conseguia curé-lo, Ossain foi chamado e deu-lhe o p6 preto para tomar. O rei ficou bom e ordenou que Ossamn ficasse sempre a seu lado e que recebesse a metade das oferendas que Ihe fossem dedicadas. Ossain possui caracteristices bem proximas a Exu, Conta-se que o poder das folhas poderia ter sido dado a Exu, diaute do ito de que: por ocasiao de varias epidemias lasirantes no mundo, Exu retoma ao Orun a fim de comunicar a Olodumare, suplicando-Ihe ajuda, No caminko encontra-se com Ossaim que estaria, naquela ecasido, vindo residir ao Ayié, ¢ resolve contar-Ihe ou avisarthe da situagdo desesperadora que iria se deparar. Assim sendo, diante dos fatos eles decidiram que Ext retorneria para a terra, uma vez. que uma vez que também poderia estar enfermo, e Ossain retomaria 20 Orun com a missio de ielatar os fatos a Olodumaré; buscar junto ao criador a cura das enfermidades Olodumaré, ent. resolve passar a Ossaim urna cabaga contend toda a sabedoria ¢ o poder das folhas para que ele pudesse curar e restabelecer a manutengato da terra Ordnmilé dé a Osanyin o nome das plantas Como dsanyin descotre o nome des folhas, Oninmilé dé a Osanyin o nome das plantas fa foi consultado por Orinmil que estava partindo da terra para o céu e que estava indo apanhar todas as folhas. Quando Orinrnilé chegou ao céu Ol6diimnaré disse. eis todas as folhas que queiza pegar, que fara com elas ? Ordnmila respondeu que ira usé-las, disse que iria usé-las em beneficio dos seres humanos da Terra, Todas as folhas. que Orunmnila estava pegando carregaria para a Tetra. Quando chegou 4 pedra Agbisaldaarin Ayié Lérun ( pedra que se encontra no meio do caminho entre o céu ¢ a terra ).Ai Orunmild encontrou Ossanin no caminho ¢ perguntou “~ Osanyin onde vai ? * dsaayin disse “ - Vou ao c&u, disse ele, vou buscar folhas e remédios” . Oriinmié disse. muito bem, disse, que jé havia ido buscar folhas no céu, disse, para boneficio dos seres humanos da terra. Diese, ollie todas esses folhas *, Osanyin pode apenas arrebatar todas as folhas. Ele poderia fazer remédios ( feitiso ) com elas porém nio conhecia seus nomes. Foi Oninmilé quem deu nome a todas as folhas. Ele disse, vocé Osanyin carreza todas as folha para a terra, disse, volte, iremos para a terra juntos. Foi assim que Oninmila entregou todas as folhas para Osanyin naquele dia. Foi ele quem ensinou Osanyin O nome das folhas apanhadas. “0 passaro em ferro forjado, pousado sobre a extremidade superior de uma haste de ferro. cereada por mais seis outras hastes ditigidas em leque para o alto” ¢ a representago do poder de Ossain, Seu mensageito que vai a toda parte, volta e se empoleira sobre a cabega de Oss: para Ihe fazer 0 seu relaio”. Assim nos ensina urna historia de If Simbolizando 0 pissaro - poder de que se apropriam as feiticeiras, também conhecidas como Eliys Ossanin estd estritamente relacionado ao Senhor das adivinhagdes ~ Orinmila, apesar de no passado terem atravessado periodos de grande sivalidade, ein fungdo da primazia e pelo prestigio entre os Babalads e os Onixeguns. Uma vez que as histérias sio transmitidas pelos Babalads a tendéncia é glorificar a cles mesmos. Ossain recusa-se a cortar as ervas miraculosas Osanyn era 0 nome de um escravo que foi vendido a Orunmila, Um dia ele fol & floresta e la conheceu Ardni, que sabia tudo sobre as plantas. Aroni. o znomo de uma pera s6 ficow Seu amigo ¢ 0 ensinou todo 0 segredo das ervas. Um dia, Orunmila, desejoso de fazer uma grande plantaga. ardenou a Ossain que rogasse o mato de suassterras. Diante das plantas que ue Ihe foram determinadas o corte Ossain exclamava: “Esta no pode ser cortada a a erva das dores.Bsta ndo, cura hemorragias, esta também udo cura febre,¢ esta reftesca 0 compo, ¢ assim or diante uma a uma Ossanin se recusava a corti-las e dizia sua serventis.. Orunmilé. que era tum babalawo muito procurado por doentes interessou-se entio pelo poder curativo das plantas ordenou que Osanyn ficasse junto dele nos momentos de consulta, que e ajudasse a curar os enfermos com uso das ervas mitaculosas. E assim Ossain ajudava Orunmilé a receitar a acabou sendo conhecido como o grande médico que é ' Ossein dé uma folha para cada Orixé Ossein filho de Nand ¢ imo de Oxumart, Yewa ¢ Obaluayé, era o senhor das folhas. Da Ciéncia e das ervas, 0 orixé que conhece ¢ segredo da cura co mistério da vida. Todos os Orixiis recorriam a Ossain para curar qualquer moléstia, qualquer mal do corpo. Todos depen- diam de Ossain na luta contra a doenga, Todos iam A casa de Ossain oferecer seus sacrificios Em troca Ossain Ihes dava preparedos migicos, banhos, chis, infuses, pomadas, abo, bebera- gens. Curava as dores, as feridas, os sangramentos, as diseaterias, os inchagos e fraturas, curava a3 postes, febres, érgdos corrompidos; limpava a pele purulenia ¢ 0 sangue pisado; livrava o compo de todos os males, Un dia Xangd,julgou que todos os orixés deveriam compartilhar 0 poder de Ossain, conhiecendo o segredo das ervas € 0 dom da cura Xangé sentenciou que Ossain dividisse suas follias com o9 outrus Oris, Mas Ossafn negou-se a dividir suas folhas com os outros. lansti que também tinha 1é seu interesse, assumiu a responsabilidade de dividir as folhas enire todos, com seu elemento o vento, e assim o fez.. Seu vendaval, seria mesmo um furacdo, espalhou todas as folhas, todos os orix4s correram a pegar as folha que se espalhavam, Ossain ao perceber que as fothas estavam partindo, ordenou que elas voltasse, EWE Asa as folhas obedeveram as ordens de Ossanin, ¢ retornaram, mas ¢ 25 folhas que estavam com os orixas, ¢ estes 0 que fazer com elas, se nada sabiam sobre 0 seu poder. Ossain foi chamado 20 palicio de Xang6, e juntos acordaram que as follias pegas pelos orixis a estes pertenciam e que acle somente a cle caberia 9 conhecimento sobre o poder de suas folhas... Ossain no conta seus segredos para ninguém, Ossain nem mesmo fale, quem fala por ele & Aron Exisie uma rivalidade entre os Babalads ¢ os Olossain, diante da submissto vangloria-se de ser mais importante do que Orunrnild por possuir 0 segredo, o poder ea magia sobre as folhas. Cobrando até mesmo respeito diante da alegagio de ser mais antigo Ter chegedo ao mundo primeiro. Assim © Rei Ajalayé decide submeté-los 2 uma prova a fim de saber qual 0 mais importante dos dois, Ele 0s convoca acompanhaddos dos seus primogenitos Objetivando serem eniexrados durante sete dias. Aquele que quando chamado responder primeiro com vor claa © forie, no final do periods, seu pai serd declarado veneedor.Orunmila, voltando para cis, consultou Ifé, que aconselhou oferccer muito ekuru, bolo de feij20, pimenta, um galo, uin bode, um pombo, um, coelho e dezesseis biizios da costa, Colocada em quatro lugares: na estrada, numa eneruzithada, diante de Exu e no mercado, Exu ressuscitou 0 coelho que cavou um buraco até o filho de Orunmila, 0 qual chamava-se Sacrificio, levando alimento para ele . Remédio. o filho de Ossain , nada tinha para come, mas possuia alguns talismis que agindo sob a terra permitiram-Ihe chegar até Sactificio, Remédie pede-Ihe comida ¢ promete ficar calade quando chamado, Ao final da prova, nao é diferente, Remédio foi chamado em vo, sendo considerado pelos juizes como ‘morto. Chamam entio Sacrificio que responde imediatamente, so e salvo. Remédio sai, em seguida igualmente vivo. © relalo do fato ~ comida contra siléncio ~ ao seu pai, gerou 0 provérbio “ Sactificio ndo deixa Remédio falar “, colocando Orunmila numa posigao mais elevada que Ossain. Diante da relagdo Ossain com Orunmila, respectivamente do Olossain com 0 Babalad, encontrsmos em algumas casas que cultuam Ossain, mais préximo de tadiges afficanas, em especial a Nigéria, um simbolo ou ferramenta de Ossain composto de um pssaro pousado na extremidade de um ferro, tal qual citado, porém , cereado por mais dezesseis péssaros pousados nas extremidades das dezesseis hastes, fixadas, horizontalmente na haste central, Como simboliza um pissaro para cada um dos dezesseis Oiu, zelandlo por diversos ceminkos. OLOOSONYUN — Os Sacerdotes de Osonyin Os Oldosonyin, Sacerdotes de Ossain, sio também chamados Oniiségin, curandeiros, em virtude de suas atividade no dominio das plantas medicinais. Na Africa, os curandeiros no entram em: transe de possesso, Porém existem relatos que descrevem que nos festivais anuais realizados em Ibidén, ocorrem os transes, atestando a existéncia de um culto organizado. a iniciagao sacerdotal de um Oléosonyin, sem divvida ¢ embasada no profundo conhecimento ¢ sabedoria adquiridos 20 longo dos anos, desde a infancia, tal e qual ¢ procedida a iniciagdo dos Babalads. A colheita da folha deve ser feita com extremo cuidado, sempre em lugar selvagem, onde as plantes ercsgam livremente. Aqucla cultivadas nos jardins, devem ser desprezadas porque Osssin vive na floresta, em companhia de Aroni, um andozinho, comparivel so Saci-Perer8, e segundo se diz no Brasil, fuma_permanentemente um cachimbo feito de casca de caracol, enfiado num talo 00 € cheio de suas folhas favoritas. Por causa dessa unido com Aroni, Ossain é saudado com a seguinte fiase: * Ola ! Proprietdrio de uma Gnica pema que come com 0 proprictirio de duas pemas ! alusio as oferendas de galos © pombos que possuem duas paias, feitas a Ossain Aroni , que possui apenas uma perna Aroni é um duende imaginério que tem a cabega rabo de cachorro ¢ s6 uma perna, 0 resto do corpo é de forma humana. £ dito que este duende pode desaparecer a vontade € como Aaja, ensina 0 uso de ervas. Adj, é © nome de urn espitito bondoso, de dois pés, alto, feminino, Dizem que ela leva as pessoas no fundo de arbustos para Ihes ensinar 0 uso das ervas. Assiin, 0 herbolirio ( profundo conhecedor ) deve considericta, como deidade ( divindade ) tutclar dele/dela © dispor oferendas de comida para ela. Pois bem, o Oldosouyin vai a mata em busca de folhas que serdo usadas na preparagao do agbé © da eni, Ao adentrar as matas para colher as fothas, deve seguir o seguinte preceito: mastigar alguns gros de atar$ e soprar para 0s quatro lados, em seguida colocar uma oferenda a Osonyin. Dever’ manter-se cantando os cénticos de Ossain o tempo todo que estiver dentro de uma mata, para que se posse enxergar e conhecer as folhas necessirias. As folhas devem ser retiradas uma a uina com a mio, evitando o méximo 0 uso de facas. © Prof. José Flavio Pessoa de Bartos Sacerdote, em seu trabalho denominado” () Segredo das Folhas”, classificou-as por compartimentos, levando om corsideragio primeiramente © quase que unicamente, a folha em todos os seus aspectos tamanho ¢ forma, cor, cheiro, textura e habitat. Basicamente, enta, 0, nos sistemas de classificaglo sto detectiv quatto categorias fundamentais, ligadas aos compartimentos Agua, Terra, Ar © Fogo; acrescidos do critérios de diferenciagio estabelecides pelos pares complementares de oposieio, Macho/Fémea A gitagao/Calma Todas servem para “remédios” © so mistetiosas, mégicas com vida / prépria. Sc todo ser vivente para que possa existir deve possuir o sou Bara, enquanto principio de existéncia individualizada. Logo, inclusive as folhas possuem um Bara Individual {A simples citagao do nome religioso ou ritual da folha, jé ¢ um encantamento; pois carrega consigo um verbo atuante. que, para agir, deve ser pronunciado. As curtas frases off, dofinem a agio esperada das plantas, comportam um verbo geralmente monossilibice que figura no nome da planta servindo assim para facilitar sua memorizagao. Citamos exemplo: Ojti ord c Oxiba/é. So duas plantas aquiticas que tem valor terapéutico. Seus of evocam a idéia de superioridade e dominagao, Ojicroaié Koni I ——Oju oro esta sobre a agua Osibitdniikkods ET ——Qsidald esté sobre o rio &kb oni mom «=O boné est sobre a cabega Ti obani iléké ori re — ei att acima de todos De um nodo geral as folhas siio utilizadas nas receitas medicinais, para nascimento, de adoragdio & orisé. de uso benéfico, de uso maléfico e contra o uso maléfico. Fila ni Na terra yoruha, nado sd, @ nomeagio das plantas, coro também. a sua, utilizagdo, leva em conta seu cheiro sua cor, a textura de suas folhas, sua reagdo ao toque © a sensagio provecada por seu contato, entre outras, Pemitinds-nos encontrar: A) Pluralidade de nomes cientificas para um sd nome Yorubé - diferentes folhas com a mesma caracteristica e propriedade: B) Pluralidade de nomes Yorub’ para um so nome cientifico ~ uma nica folha com diversas propriedades C) Plantas © nomes de origem esirangeira levadas de diversos paises para a Africa, apos © refluxo da imigragio. O nome giabé, deriva do portugués goiaba, fruta levada do Brasil, Todo terreiro carece da inclusio da “ Floresta Afficana“ - espago cultivado cujo protetor € OKO 0 Deus da Agricultura, pouco cultuado no Brasil devido o desiteresse dos antepassados , afro-descendentes, em cultuar um Deus que favorecia a fertilidade do solo Inimigo. As folhas para sacrficio, sp as que utilizamos para colocar na boca do animal e no espago considerado a sua morada, elas possuem um efeito de encantamento, um poder de atrair © orixiAlgumas das mms comuns ¢ usualmente uiilizadas, goiabeira cajazeira, arocira ou pitangucira, e KO SI EWE KO SI ORISA v EWE ORISA iSU (ELEMENTO FOGO ) YORUBA | ___ POPULAR TRADUCAO | ___ Observagies @ Ata ite, Atay, Ataye 7" Ewé ATA Pimenta malaguete | Isa, Atayé ijobi, - | Atayérere, Ataié u | Liya G | Especificamente a Pimenta da Costa | malagueta. Ata ~ Nava Costa, cotta ati _ © _Masonha | _ u EWE Pexpéwa Eke mentiroso g EXBLEGBARA Elegbara - Est - u } | | t Esisi pupa, urtiga de | ewe Esisi | Untiga Branca folha grande, “ cansangao EWE ORISA OGUN (clemento fogo ) EWE GUABA Goiabeira EWEBONOKO | Capixaba EWE IDA ORISA Espada de Sao Jorge | Folha Espada de | Canhamo brasileiro Onixa Cerget ), Ewe off Korincd EWE TETE, Bredo, — Caruru-de- | Insulta, maltrata Tee € cauda-de- oreo raposa ¢ bredo é | carumu-de-poreo, Tee | aelédiye, THE atclendénji, THE | | kékéré, Tété ghologi, - _____| Tete pupa ( Verget EWURO, Fica de cabelo branco | Aluma (— Verget ), Ewiro, Ewiro Gidi, Ewiiro Okd, Ewiro Jife, Paké ¢ Orin PEWE OKIKA / EKUKA Cajazeira Fol forte ( azeda ) [ EWE ORO OIMBO_| Mangueira EWE SEGUNSETS | Beldroga amor | Vence a paralisia / PAPASAN cxescido ligar de cura. EWE TENUMBE Botio de — Santo | A boca implora | Anténio_ PEREGUN Native ‘Chama o transe Ewé pérégin e Ewe Péregin lese, comespondente 40 Coqueiro-de Venus (Verget ) EWE ORISA OSOOSI (elemento terra ) EWE AGBAD Millio Agbadd, Tguwuibido, Oka Yangan, Frinigbado, Erinké, Eginrin —_agbaido, Elépee, 1jeeré EWE ALEKESi ‘So Gongalinho, Pode se chamada EWE fTETE Jasmim - manga "EWE ODE Carrapicho beigo-de- | Folha de cagador boi EWE KANERI | Cargueja Folha orvalho azedo EWE QDE KOSUN | Caigara Cazador nio dorme EWE ORisA OSONYIN EWEPATIOBA | Patioba | Agua EWE ABARA Baunilha-de- Terra OKE nicuri EWE AKOKO. ‘Akoko, Tempo Terra, Arvore sagrada, ARIDAN ‘Aridam [V8 baithay, | Terra | tentagfio [EWEBOJUTONA | Quebrapedra | Terra EWE LARA ‘Mamona, ] Terra Funfun ou Pupa carrapatcira | EWEOKOWO | Erve-vintsm | Folha do | Tena | dinheiro EWE Jequititi Enrola para | Terra | ultrapassar Pitangueira Fotha que atrai_| Terra EWE OBI ‘Noz.de.cola Terra [oGB6 ‘Oabs Fazouvis_| Terra OROGBO Orobs ‘Torna vermelho | Terra ‘SEN Barba de Sao | Faz hoje | Terra Pedto | EWE IGUN, Tunubebaroxa | Sino do sbuire_| Fogo. Ou Agoxd Igin Wit ORISA OBALUWAIVE (elemento terra) EWEAPOMOM | Frvade-passarinho | Parasita EWE AFON. Espelhinha false EWE AMUN Sete sangrias Nés bebemos. _| EWE APEJEBI Rabujo Sendo chamada, faz cculpado [Ewe Bue Tenipapo EWE Patinho roxo Folha muito azeda do KANKANESIN cavalo, (EWE ond Erva-de-passarinho | Brilho [EweTO Biabacde-boi Folha para aleangar EWE ORISA OSUMARE (elemento terra) EWE Batata doce Fotha doce até a KUNKUNDUNKUN, morte PEREGUN Cogueiro-de-Vénus__| Chama wanse Funfun/Ko/Lese EWE ORISA SANGO ( clemento fogo ) Ewe ABITOLA Cambara vermelho | Folha nascido para | riguoze hae EWE ISIN | Cascaveleiia I \GBAG [ — Embaaba _| EWE AJAGBAO Tamarineiro Folha do aja mais Lvelho EWE AJOBIJININ | Arocira [Fela dedistincia | Funfun ou pupa U | Fedegoso | Folha do galo Jaqueira |Folha nio pode ser oe ___| eonquistada |Sabuguciro __| Vara de fogo, Ewa tostic, pega | Folha limite afiado da pinto riqueza Cansagiio branco_| Folha de proga WE INON Follia de fogo ide fogo - EWE ILA Quiabo | Biva-de-Sto Joao {uruoun —T castanheiro do | Fotha de dee ris fo | cantor | Cebota EWE ASARAGOGO | Vassourinha de telégio | Fela incomoda_ 0 7 _serpo_ “Mal me quer olla senta comigo Manjerictio ‘Sopro molhado, EUREPEPE _ Jambu | Chama touco _| EWE AE. ‘olha da feiticeira EWE GBEGL Grama-de-burro Folia faz fio B | Salsa teva TAceita a palavia de | Para todas as ayaba GBOROAYABA — ___| mie a EWE JOKEJE | Papo de peru | Fetna senta sossegado | JOKONU | Sertinha os _ EWE MISIN MISIN | Vassourinla, mofina | Folha muito do. EWE OJUORO | Erva-de-Santa Luzia | Folha fonte do culto OSiBATA | Neméifar | Folha nao se submete RINRIN | Alfavaquinha de cobra_| Molhada molhada EWE ORISA NANA ( clemento égua ) EWE ABAMODA. Fotha da fortuna Milagse EWE ALOPAUIDA | Lingua de galinha ‘A que foi forjada | como espada EWE EJINRIN Meléo de Sao | Intensa molhada Caetano EWE GODOGBODO __| Marianinha Grande rio EWE IDE | Feto Pulseira [ewe imu ~[Azedinha Sabedoria ino EWE ludbein Mile Boa EWE JOBO Neves: Fuma escondido LATORUE EWE KURUKURU jatatinha Folha de neblina EWE OMUN, ‘Samambaia Folha da samambaie | [EWE GBOROAYABA | Salsa brava, p/Ayabas EWE SOLE Maria Preta | vordadeira EWE ORISA YEMONGJA (clemento agua ) Guapé Peixe erianga. Maricotinha ‘Orelha quo escuta boas noticias EWEIYA Capeba Folha das miles dos peixes [EWE ODUNDUN | Fotha da costa EWE TOTO | Agua de elevante EWE ORi: | Bate @ faz eco | Fotha completa YEWA ( elemento gua) EWE SENIKAWA | Grama de burro ‘Tom que vir 13 EWE ORISA OYA ( clemento ar ) [EWE AFERE [Crindwva Folha do vento Ewe Al -. [EWE AGBOLA | Mata Pasio Folha de longa vida EWE APEJE Sensitiva Folha sendo | chemado, funciona EWE AMUNIMUYE | Balaio de velho Folha tira EWE DANKO Bamba Brilho percebido EWEBKELEYT | Bonina Folha que eponta a mentira EWE ESOFELEJE | Trombeta | EWE FIRIRI | Taquacil Pola rapida - EWE MESAN Pira-raios Folha de Oya { se EWE OYA| Casuarina Folbaespadadcoyé | EWE IDA OVA Espada de lansi | Polha espadadclanst | __ Maracujé-caiano | Folhe ndoaccda | _ — Cinco Chagas Polha para enfeitar @ casa - — WE OLOBOTUIE | Pinhio voxo | Péssaro pequeno abre l | ecome _ EWE ORISA OOSAALA EWE | Folha da costa] Bate © fax exo opunpun _| EWE Jitirina | Foi batida um | Terra | ALUKERESE | pouco, mcs EWE AJIKUTU | Malvado campo | Acorda cedo _ EWE IFIN Malva do campo | Folha pronta _ EWE ASIKUTA | Malva do campo _| sani EWE BABA | Tapete de Oxalé_| Felha do Pai [EWE BOY Bate cheiroso ‘Algodio ‘Nio germina ‘Mamoeizo __| EWE IGI OPED | Dendezeiro | Atvore palmeira EWE ISU [inhame EWEJIMI | EW Sangolové LTETEREGUN EWE MARIWO ews OrisA | Agua de clevante miida ‘Yemonja S| Agua’ Assarpeixe Oxum, Agua Brithantina Oxun Agua ‘Canela de Velho Omotu Terra Cordio de Sio Francisco Omolw Terra Jaborandi Tans ‘Ar Macagd Oxum Agua Melissa Oxum Agua Murici Oxossi Terra Nicurizeiro Oxossi Terra | Quicioi xu Fogo | Quitoco Omotu Terra Suspiro Roxo Xango Fogo ‘Viuvinha ‘Nana Agua RITUAIS Ore asa Osonyin, c um sito realizado nas casas que cultuam os orixés. Logo, de raizes Yoruba, significando, basicamente, Ritual de Protegiio de Osonym. Desta feita nenhuma ceriménia pode ser tealizada sexp que este orrsé seja louvado, nome das plantas, sua utilizagdo e as palavras ~ sob a forma de orim (cantigas) despertam poder sobre elas, Tal ritual, vinculado ao orixa Osanyin é, geralmente,, restrito a participayo dos Omo Orisé (filhos de santo da casa) ¢ pode ser realizada de varias formas. ou melhor, em monentos diferentes. com caracteristicas espocificas, porém, mantendo o sentido promordialde busea da protesio de Osdnvin, através dos encantos de cada folha Vejamos a seguir as variedades do ritual, ultilizadas. primeiramente, durante processo iniciatico. quer seja de. Elegin-lyaw0, Oloye-Oza ou Hjoye-Ekéji Preparagio da Eni-Psteira, Agbo-Omi Eré Concomitante 2 arrumnagaio da esteira, podemos preparar o omi erd, e executar 0 banho ni s6 elementos de representago do Orisa , incluindo o Igba mds comumente usado no candomblé-, ou o Erefestatueta de madeira — utilizada pelas casa de culto a orixa. dentro dos pacirdes do povo yoruha -. bem como, do iniciado. Apés passar por uma sequéncia de ‘preceitos que antecedem a entrada do iniciado, no Ohuk6 & chegada a hora de adentré-l ao Ilé [gb6 Aku = Casa dos Mortos da Floresta. 0 qual, representa 0 ventre matemo, local de reclusdo do iniciado que busca simbolizar o renascimento de um Lmélé dotado dos mesmes poderes Ao contrério do que informa alguns Ieigos. quando questionados acerca de ncessidade do aspecio de pobreza do referide local, quero eselareeer que: A~ 2 iniciagaao representa, a morte de uma pessoa normal, desprovida da forga vital a seu ancestral divinzado e o renascimento de um novo ser dotado dos mesmos poderes de um mole, ou seja, a forca vital de um ancestral divintzado B - nossa cultura acredita cin umaa Gica forma de reencamagdo que é a dos ABIKU. Logo, acreditamos na vida etema — tio explorada ¢ vendids pelos cristdios ~ 0 verdadciro motivo da inisiagao. C.- a partir do momento da iniciagio, nos tomames imole. Para tanto, previsamos passar durante 0 periodo de reclusio, no ‘yentre ‘ . pelas mesmes caracteristicas dos nossos ancestiais divinizadas. Enfim, precisamos entender,. porque, como, onde, quem. 0 que, . para que, nos iniciamos, a fim de que, embuidos de conhecimentos, possamos representar e defender o bom nome dos nossos ancestrais ¢ da nossa cultura. As grandes vantagens que o afticano tem sobre 1nés 6 0 dominto da lingua ¢ o conhecimento da sua hist6ria, Pois bei,- a0 chegar no II Orisé as folhas slo errumadas. cin dois mollios, sobre a esteira no meio do baracio altemanda-as sogundo e seu eftito gin /agitagiio e &x0 /calma, na busca de equtlibri. Em outa esteira, proxima, sto colocados: Uma grande bacia de aluminiOo, onde serdo maceradas as folhas Uma bacia média com dua. ‘Una bacia média com gua de akasa ‘Uma bacia media com aru sé dudu Kankan (bucha) ‘Uma maia cabaga para conduzir as aguas Orin Ateré Wait Osun Elan iyerdsin. Obi Orogbo Igba righ dentro do ritual brasileiro Eré, no caso de ritual tradicional fricano Ga pata. percurssiio de acompauihamento dos canticos lek Se0rd Funpé Finbinté ds Um s&te? (de cabaga) para a evocegao da presenga de Osohyin Um pote para o agbo. Procedimentos Com todos os clementos necessérios arumados sobre a esteira onde esti sentado fisturo inicindo, segurando a grande bacia com Agua onde serio maceradas as folhas por uma obinrin inicinda, o Sacerdote responsvel iniciaré o ritual. Com o obi abata (de quatroa gomos) et um prato ou no chio, procede-se 0 rito de evocagdo de Ossain, dos Orixis, ¢ do Esi, afimn de contarmos com a forga vital de cada um deles, naquele momento SAUDANDO A TERRA, DAMOS TRES PINGOS DE AGUA NO CHAO, DIZENDO: Agua fcsea, ‘OMI TUN ONT Rifizsa 0 sonishe eee Verh Teva ealmaonente, BO MI RIN OMIONILE Srrigendo cor dgua 0 Seni da Teva OMI KANSOSO Sonundeubavés da gun OMOFORU BALE © fille are far seungr ds Tara MQ JUBA ONILE MQ JUBA Ee lle sado Sean de "ssa ex le suede OSANYIN MO NPE O! Ossi, eu estou te ohamands Saudando os orixis, enquanio forgas vitais da natureza, recitamos o seguinte IBA: IBA AKODA TODA TLE L’ORI EWE IBA ASEDA TI TIE NILE PE-NPE IBA IYA MI SORONGA, APANI MAAHA GUN OLOOJO ONL MOJUBA RE OLUAIYE MOJUBA RE MOJUBA OMODE MOJUBA AGBA MOJUBA IRUNMOLE OJU KOTUN MOJUBA IGBAIMOLE OJU KOSt ABONNIREEGUN MOJUBA RE MOJUBA ORUNMILA BABA IFA MOJUBA OBIRIN MOJUBA OKURIN MOJUBA ILE MOJUBA ILE ODUDUWA MOJUBA (oruké orixd)) EELEDA MI MOJUBA, MOJUBA OLORI MI MOJUBA ORISA ONON MOJUBA ORISA 1BO MOJUBA ORISA ODO. MOJUBA ORISA OSA MOJUBA ORISA OKUN MOJUBA ORISA OKO. MOJUBA ORISA AFEFE MOJUBA Ol OFURUFU MOJUBA ORISA INON MOJUBA ORISA ONILE MOJUBA ORISA OMI MOJUBA ORISA EWE. KIWA IPADE MESAN ORUN KI OLOORUN IBA MISE ASE! ASE! ASE Sauda a Aha, o primero sx exiudo em cima da olla aucdagdo a Axtda, aquele que exion 0 set humano Lembrangas de voc! em sina da ena Sauclagies 0s minka mies anaestrals, Seahoras des plssaros sagrade, donas da estutura teveestre! ior done do dia, mus vexpettos Senhox done do mando, meas rspeltos cies sespedes as axiangas Meus respeitos acs veDios Ex saide 04 400 expt da deveita Ea sido 63 200 exptrites da esquerd Hgbornicegun, reeus respsitos ciileus respetes acs advogades da sorte, pat Ss Meus vexpeites a muller Meus respeites ae home Meus vespeites a casa Meus respeltos a terra Odluduwwa, eu te saitdo (crwaas ) Seahor da minha cago, mens respeitos ileus resides 20 Senfor la monka eabesa Meus reseller ao arte dos caminkes Meus respeltes ao orted da floesta Meus respeitos a0 orixd do rio Meus respeites ao oried da Lagos Meus rexpeitos ao oried do mar Meus expeitos ud oried Oko cleus tspeites ao oried dos ventos ileus eipaitos ao ort do ax cleus espeites a0 ovied do fogo leas tespeltos 20 onbed seahen da teva Meus tspeitos a0 ovied da dgua cleus eepettes ao oni das folas Glue nds ensonteamos nos nave epages do Own luc Leu assite maha sauslogion Sasine aja Assi seal Asim jal Saudando os orixis enquanto ancestres divinizados, devendo utilizar-se dos instrumentes de evocagiio especificos, quer sejam: adjarin de ferro, adjarin de metal, ogege e xér8, recitamos a seguinte reza (Adira) OisA NI EWE JE Ores io en fellas OIREESA O snseste fez GBOGBO ASA YA LORE Date totale imediata protegio e didiva AGO BO LAIWA Nox de Fsenza para cubbsar suas viens folagens ORISA NI EWE JE Ouxs rico em foDias OIRE AKO 1 D'QNON Delis « olka da palnaica ornament o eaminko BABA OREIYASAL’ORE, Pac anige, mis anceshal amiga BABA MIIRE SE Meus rats me fagam felizes (SU LALU OGIRI OKO) ( si Lalts Ogint Oho ) JINKI SO PA ML ODI Conccdlame forge etinerme as negatividades TVA SAL'ORE BABA MIRE $B Mae amestal aniga e mex me facam fis Acrescentar no espago entre patéateses, o nome dos orixas, dos ancesires ligados a sua raiz, bem como, dos descendentes,filhos da sua comunidade: OGUN ALAKORO, ODE AKUERAN, SONYIN, ONISEGUN, OMOLU, NANA BURUKUKU, OSUMARE OLOWO, AFEFE, ODUDUWA, ORIXA OKO, OBATALA. Eic.. Apés termos realizado as louvages, devemos partir 0 obo ou oribs, para consultar, ¢, través deste, manter ma comunicaeo com o orixé, visardo buscar orientagao acerca dos eamminhos & seguir. Pair 0 Obi: OSPANUIN — i OBI REREO a . / KO TO OWOMEI KEBA Limos Es eee dle ass on sollatande audio — | ‘Tirar as sementes —O Cor: OBINIBLIKU Ob« jaa evidar a morte OBI NIBARUN Obie para evitar doenge JQ. QWOE DIM OLOFIN Suirame de vues ras leatlader Una vez. tendo acomodado sobre um prato ou, até mesmo, direto no chao mothado, os gomos nna posicdo de Alifia, quer seja, com 0 interior do obi voltado para cima, devemos oferecer as sementes a Exu, Antes, porém, mantendo-as dentro da méo fechada, girando-a em tomo da ccabeya dos presentes repousando-s na testa, pronuncia-se: SBA: Bue Ena cebe ASE KO SIKU 8 Dosa que nie ba marke ASE KO $1 ORUN Pose que nto ba oan Prova que nis bof tareige © ASE KO SISOTA Para molhar o chiio, onde seré jogado, mothamos as pontas dos dedos e espargimos sobre 0 obi dizendo: OMI LA BU MU gua gue babe OMILA BU WE Agua que tone barko OM SO SOTA fou que re licen do mio Em caso de resposta negative, se faz necessirio verificar 0 motive, se falta alguma coisa, que seja, folha, evccasio, elemento, etc... ou se tem alguma coisa a mais que precise ser colocado cu retirado do ritual. Diante da resposta positiva, autorizando o ritual, damos inicio 20s trabalhos. ha que é pego na esteira, em dose dupla, é cantado uma cantiga de folha, denominada Asa dsdnyiu, no intuito de evocar as forgas da folha, através das palavras e dos versos que compdein 0 Of6. Um molho de folhas é entregue a um sacerdote que iré debulhé-lo desprezando os talos, sobre uma.esteire dentro do Hlé Ib8 Aku, a fam de preparar a cams do futuro iniciado, O outro ap6s ter sido batido no corpo do iniciado, & entregue a pessoa sentada do outro lado da bacia, ira debuthé-lo e rasga-lo, dentro da bacia, também desprezando 0s talos, AOS CANTICOS enh equa dono das fllas nowas « fesous Venlen gee dene ds olla mara « sins Verh des oregon cas folks PEREGUN ALA EWE TITUNO PEREGUN ALA EWE TI TUN GB0GBO UN ALA EWE LE PEREGUN ALA EWE TI TUN A.ORO SORO SI MN Gases vidual para dessbrer D0 RODUN Lue exguilos sto agradcels PEREGUN ALA EWE TI TUN Verh equa done das fous nowas « fesea. Cubsuanes 0 Cue, altuamos o Ligue Caltuanos o Lagu, eultsamos oLaque A (ola do abebe A shave cata fs Bota Kilns abrowce tempest A chusva extn faz Brot RCN OAU AGH Beier sgt Miinadiled ebsowwe a tempes KUKU-N-DUKU LA OJ O 08g KIN! Kin! OLE Oho avtbalonaant ra ote 0680 Kini Kini MO OYO i bldcleesnle scine olla Ac OME OGBO BARU FARULABA. Oboe sondis a sarge da bola, revicende a dispute i BABA BARU FARU AWO Pat pus sonic 2 revive 0 miskério ATA KO ROJU EWEO. ALELE KO ROJU IGBO OOGUN ATA KO ROJU EWEO ALELE KO ROJU IGBO OOGUN AAJA WU NAN BURURU AAJA WU NAN BURURU AAJA WU NAN WU INON EWE PELE PE ANITO PEO EWE PELE PE ANITO PE OBE PELE PE A FUN PELE PE LAKAKA A FUN ONI FEERERE PELE PE ANI TO PEO: OPEERE OSSANYIN $"IBU KURU IDE AKAKA OPEERE OSSANYIN $’1BU BABA KURU IDE AKAKA EWE OOGUN MAN EWE ASA EWE OOGUN MAN LONA. EWE OOGUN MAN EWE MILOKE A SU SA LONA EWE ASIN SA EWE ASA EWE ASIN SALO WA EWE ASIN SA. EWE MILOKE ASUSALO WA EWE KIKA-KIKA OYA BALE O EWE KIKA-KIKA OYA BALE EWE LI L’OSONYIN EWE MIKO SILE EWE KIKA-KIKA OYA BALE OIGHGI OTA ARONIO O IGHGI OTA ARONI EWE BO IGHG! NIAUORO OOGUN MAN OIGLIGIOTA ARONI Planta no € mats forte que folba Vento nto 4 mais fete que a flovesta de vamtdcs Pantano € mats forte ges folka nto nda L mas ote qu a flowsta de vamtdics Aaja abe 0 smi extetto Aaja ale 0 caminhe stsito Aja abre 0 caminh de foge Pagus a folla gentlmnente, calmamente Prague a folka gentmente, calmamente Corte geatdiuente, com tenasidads, eolmamente Liforeise «a fll ness dala alegremante Gantilmente demoradamente Optsd de extn vow profs Opequsntne nto masa 4 matsesa Ohare a ened voe profane, a Ofequenine uke rauda a mabitesa Dll que corhaae « maton Ll traditional que covhase 01 amines de magia Della que conkess a medians Della que eleva & que Hrocames wos caminhos ella quo rate some eae emis Dolla de defesa que 0 abo some «me sarics Dolla ue 0 sate some somo ventdho Mud fla das altura, © wo © ns usanes Nameresus fobhas Oye varceu Numercsesfolias Oy waren Minhas folbasst0 de Osoin, w20 a1 ogus no oho Numercses follies Oya vara A ceoore,« deere dapesa de front A twore, a devon ba pea de raat A falas ea droore A awcore, « devone ba pera de 2 * EIROKO I KOROO OIGLEIYE TIT? EMI OIGLELYE KO GBOIO AIROKO AKIN DEGUN AKIN DEGUN, A KIN DEGUN AIROKO AKIN DEGUN E RE EWA MI MA SE RE st WA MLKAN SE. Ri BA E ROKO KOLO BOIO SERE BA E ROKO KOLO BOIO SERE AMI AMAMALE KA SERE AMIA MAMA LE KA SERIE BA IA DUNDUN MALE KA SERE. BAIA DUNDUN MALE KA SERE TUN TUN TUN TUN TUN TUN RINRIN IBA TINIJE OTO LO ROJE KUMA KUMA KUO. ASA WERE KUMA KUMA KUO, ASA WIRIN FIRIRI ARORI O FIRIRI ATORL AN FERE IMONLE AIN SA BA BABA IN BARO AIN SABA ALYABA TORUN O1U OTA FORI KON FIRIRT ATORI BABA PE TUN FIRIRI ATORI BABA PE TUN FIRIRI ATORI BABA P E (NIT) ( OFALB) ( AIN FALA TORO NIsé MARIWO FALA TORO NISE. MARIWO KILO FONISE MARIWO KILO FO NISE MARIWO Lich wo sareads Aroore de men fadssaro Arcowe de mon fudssaro nie receben shuva Fi Lroko poderoso rsigio Pradewso ufigi, poleroro wfigio AE Deo perereso iPESAN EWE LARA TANI AWA ASE KE SU IPESAN EWE LARA. TANI AWA ASE KE SU SA ORE PEPE, OPEL] OPE LePE $A ORE PEPE OPE LI OPE SANGO. AGUE E UNKO UNKO AJA SO GELE AKA BOM IMU AGUE E UNKOUNKO AJAKO GELE AKA BOMIN IMU FALA BALE E KOSU MAO FALA BALE E KOSU MA KUKUDUNKUN 0 ORIEWE FALA BALE E KOSU MA. TAWA NI OLE SEKEIN AWO TAWA NI OLE SEKEIN A OSIBAT:LA UN LE NIKE OMI OJUORO OJUORO KE ODO OSIBATA LAN ORO LEWA LE LU ALE NU KRE LEWA LE LU ALE NU KRE LEWA LE LU ALE NU KRE LEWA. A TANI MOKA NI AKAKA OML OIUORO OJUORD KE ODO OSIBATA LAN ORO LEWA LE LU ALE NU KRE LEWA OPOLE IN OFA GOGO OPOLEINOFA GOGO OPOLEIN OFA GOGO LESSE OFA IN OFA GOGO MOMURA MO FUN JE MOMURA IN OFA GOGO. MOMURA A LAPA WE PE 2B FURA NU ABADO LE LE KUN LE LE KUN A KUN LESE MI BABA DIBA ORO LESE MI BABA DIBA ORO. OBA TOLO KO JU BA ROOYA LESE MI BABA DIBA RO YEYE EWE IRU ALE IGIIROKO EWE MI LOSE MO BERE EWE KO MOJE EWEKO MO SA . ASA JE EWE KON SONSO.O ERU BOTIESSE IN SEIN BABA OMI OMI EIBIEJEIROKO OSANYIN Ki GBA OMI OSANYIN MIROBOBIO | ALA OSANYIN MIRO BO BIO ALA OMI KUKU RUMA KUKU RUMA TIBI TIRE ELOWA EWE DANDAN DARA MA DA EWA DA ORUN BABA DA ORUN EWE DANDAN DARA MA DAO ORISA E REWE RE EWE DAGBA EW EWE DAGBA KILEWA 0 EWE DAGBA EWE ORISA E RE EWE RE EWE si EWE OGBO TA EWA OQ EWE OGBO TA EWE SE ATA RUN BO MOJUBA RO ARO ATA RUMBO MOJUBA RO AKUN ABA DI LOKO MOJUBA RO OVA ATA RUN BO MOJUBA RO AKUN E NMA KASA GO LONON EN MA KASA GO LONGN UN KI BI KAN NMA KASA GO LONON EGE EN MA KASA GO LE SIN ENMA KASA GO LE SIN AFOMO KIBI KAN EN MA KASA GO LESIN EGE Com o intuito de expressar o sentido e garantir o resultado, a folha a seguir deve ser amairada com uma pala da costa comprida, de forma que possibilite ao sacetdot, arrasta-la pelo chao de porta adentto, e, posteriormente, proceder da mesma forma que vinha sendo feito ‘com as folhas anteriores. ITA WO, IPA OMO LTIPQN OLA FPA PURU ITA QWO, ITA OMO ETIPON OLA FIPA PURU EWE ODUNDUN BABA TERUN RE Mean, pt pla ta ete EWE ODUNDUN BABA TERUN RE. Olbsadum, pat espabia atu calra ERUN RE IMALE TERUN RE Pat espalls a tua salina, espa erpala «tua cana ODUNDUN BABA T’RUN RE Odlwadany pat expatla a tua calra A seguir, coloca-se uma folha na cabeca do iniciado, e por cima dela uma pedra de carvito vegetal em brasa, ¢ 0 iniciado, arreia a cabega, permitindo que a brasa e a folha caian dentro da bacia, assegurando, assim, o efeito da calmaria desejada através do ritual, cantando, ERO iROKO 180 A colina de iodo ¢ gue qucbra o veako BROIROKO KISILE — 2a cima de troso que eulluanos er wise case Referente a eni do iniciado dentro do llé Ib Aku, encerramos a arrumagio, colocando sobre as folhas, ataré, osun, waji, efun e iyérdsin, obi ¢ orobd. Por iltimo, antes de cobrir com as folhas outta eni, barrufa-se, trés vezes gim, pronunciando: EROPESE, ERRO PE SE ERRO PE SE ' IBA TLIGBI ORISA O proximo passo é macerar as folhas rasgadas na bacia, cantando durante todo 0 processo: A WILE GBONGBON Rpubiads apresicamente A WILE GBONGBON Aepabinda apresiadamente AWILE GBOKO YA Exninamos exdo ebegas a metasidade sepidamente Depois de maceradas as folhas, encerramos 0 preparo do Omi Ero colocando um pouco de gim, ataré, efun, waji, ictossun, quando scparamos uma grande parte para o pote, a fim de que seja usado durante as obrigagées do iyawo. Ao término de todo 0 perfodo, se houver sobra, esta seri despachada, név devendo ser aproveitada para qualquer outro fim. Da parte restante na bacis, procedemos ento a lavagem dos clementos que serdo utilizados durante o provesso inicitico, quer sejam: il&ke, Fun pa, fun banté, ide, saord, ferramentas, e outros, além do igha drisi, ou Eré, de acordo com 0 sistema, agindo da seguinte forma: Primeiramente pegamos 0s objetos a sere lavados e colacamos dentro da bacia e dizemos (ORISA) TORIBOMI — ( oviad J abnivade,utlizante ds baaia pid Depots se ensantard Passando 0 sabfio na bucha e ensaboando, eantamos’ menace (orbit ) en var efegand Seonemente ( ovat } ex car expegand Esfiegando 0 omi ér6 juntamente com zs folhes, retirando o sabéo, cantamos: AFE Ti OSE Bil OYE are Ti ost Bil OE (ORISA) EMIMA O70 Bil OYA Exgucudo 0 objeto de dentro das folhas, utilizando-se da cabage coriada ao comprido como uma “ Kassamba “, jogamos sobre o objeto, das pequenas bacias que ladciam a grande, um pouco de arud, omi eko e omi, como se fossem enxagties, deixando cair dentro da grands bacia, somando-se a dgua de folhas cantando: EKQ MQ JINDE EJIGIRIJINKT KO MO JIRIGO JINKI LEPA OBARA EKO MQJUNDE JIGIRT JINK} (0 MO JIGIRIJINKE OMIKE GBASO FERE EKQ MO JINDE, EJIGIRIJINKI

Você também pode gostar