Você está na página 1de 7

22/05/2016

Culpa,ressentimentoeainversodosvaloresemNietzsche|LACANEANDO

LACANEANDO(HTTPS://LACANEANDO.COM.BR)
Anterior Avanar

Culpa,ressentimentoeainversodosvalores
emNietzsche
(hps://lacaneando.com.br/culparessentimento
eainversaodosvaloresem
niesche/securedownload116/)Culpa,
ressentimentoeainversodosvaloresem
Niesche
*PorAmauriFerreira
Paraserfeliz,ohomemprecisaarmarsuapotnciade
vida.
Quandoessareprimida,elelevaumaexistnciasubmissa,
apenasreativa.Sentimentoscomoculpaeressentimento
decorremdevaloresestabelecidospelohomemreativo.

Qualaorigemdopecado,daculpa,edoressentimento?Sosentimentosquesetornaramto
comunsquepodemnoslevaraacreditarqueelessoinerentesaohomem.Olsofoalemo
FriedrichNiesche(18441900),emsuagenealogia,nosdizqueessessentimentosso
inseparveisdamoraljudaicocrist.poressamoralqueohomemexperimenta
continuamenteumarepressodeseusimpulsosativos.Mascomoessesimpulsosnosomem,
inevitvelquehajaumconitoentreumamoralquereprimeeanossavontadedepotncia,
quequerexpandirse.Assim,segundoolsofo,ohomemtornasereativoquandovive
limitadoapenasconservaodasuaexistncia,oquefazmultiplicaroseusofrimentoea
necessidadedevivercadavezmaissubmetidospromessasderecompensaoferecidaspelo
podersacerdotal.Dessaforma,ohomempassaaignorarumaspectoprimordialdaexistncia
queacriao,ouseja,somentepormeiodaefetuaodasuanaturezaqueohomemtorna
secapazdecriarnovosvalores,deafastarparalongedesiaculpaeoressentimento.
Nessesentido,Nieschenosdizqueafelicidadecorrespondeaocrescimentodanossa
potncia,aumaconstantediferenciaodesimesmo,oquetornadesnecessriatodacrenaem
umidealasctico,isto,emummodelodeperfeioqueesmagaasdiferenas.
VontadedePotncia

ParaNiesche,anaturezaconstitudaporumamultiplicidadedeforas(ouimpulsos)que

https://lacaneando.com.br/culparessentimentoeainversaodosvaloresemnietzsche/

1/7

22/05/2016

Culpa,ressentimentoeainversodosvaloresemNietzsche|LACANEANDO

ParaNiesche,anaturezaconstitudaporumamultiplicidadedeforas(ouimpulsos)que
estopermanentementeemconito:forasque,aoassimilaremoutrasforas,cresceme
expandemasuapotncia;forasque,aoseremexploradas,reagemetentamresistir
dominao.Nessesentido,todaforavontadedepotncia(ouvontadedepoder),isto,um
impulsoconstanteaocrescimentointensivo:Avontadedepoderspodeexternarseem
resistncias;elaprocura,portanto,poraquiloquelheresiste.
[]Aapropriaoeaincorporaoso,antesdetudo,umquererdominar,um
formar,conguraretransgurar,atquenalmenteodominadotenhapassadointeiramente
paraopoderdoagressoreotenhaaumentado(Avontadedepoder,656).Portanto,asrelaes
entreasforasenvolvemnecessariamenteumdesequilbrioouumadesigualdadeentreelas,
porissosemprevoexistirforasquesodominanteseoutrasquesodominadas.evidente
quesetratadeumahierarquiaestabelecidapelapotnciadasforasconitantesenouma
hierarquiadeterminadapelarepresentaodapotncia,queseriaasseguradaporintermdio
deumalei:Acautelomedefalaremleisqumicas:issotemumsabormoral.Trataseantesde
umavericaoabsolutadeproporesdepoder:omaisfortalecidotornasesenhordomais
fraco,medidaqueestenopodeimporjustamenteoseugraudeautonomia,aquinoh
nenhumcompadecerse,nenhumapreservao,aindamenosumrespeitoaleis!(Avontade
depoder,630).
Aforadominanteativa,poisseudomnioocorreemcircunstnciasemqueelacapazde
agiremodicararealidadeestabelecida,expandindo,dessaforma,asuapotncia.Jafora
dominadapassivaoureativa,pois,limitadapelamaisforte,apenasreageouadaptase
dominao:Oquepassivo?Sertolhidonomovimentoqueavanaaambarcando:
portanto,umagirdaresistnciaedareao.Oqueativo?oqueaambarcapoder,
dirigindoseparafora(Avontadedepoder,657).PorissoNieschefazaimportantedistino
entrenobreseplebeus,senhoreseescravos:osnobresousenhoressoosquepodemdominaros
maisfracos,eosplebeusouescravossoosexploradospelosmaisfortese,enquantoestiverem
submetidossforasmaispotentes,estoimpedidosdeexercerumdomniosobreoutras
foras.
BomeRuim
Essadistinofundamentalparaumaproblematizaodageraodevalores.Aomesmo
tempoemquedomina,ohomemnobreinterpreta,avalia,isto,criaeimpevaloresque
derivamdeumaarmaodavida,deumaarmaodossentidosdocorpo.Dessamaneira,
eleconsiderabomtodoaquelequecapazdeexpandirasuapotncia,metamorfoseando
se,e,aocontrrio,consideraruimosquevivementravadosnoimpulsoaocrescimentoda
potncia,impedidosdesediferenciarem.Portanto,aorigemdoconceitobomest
relacionadaprpriaaoefetuadapelohomemnobreelearmaasuadiferena.Issoquerdizer
queojuzobomnoprovmdaquelesaosquaissefezobem!Foramosbonsmesmos,isto
,osnobres,poderosos,superioresemposioepensamento,quesentirameestabeleceramasi
easeusatoscomobons,ouseja,deprimeiraordem,emoposioatudoqueerabaixo,de
pensamentobaixo,vulgareplebeu.
Dessephatosdadistnciaqueelestomaramparasiodireitodecriarvalores,cunharnomes
paraosvalores:quelhesimportavaautilidade!(Genealogiadamoral,primeiradissertao,2).
MConscincia
Osconitosentreasforasgeramasimpresses(ouimagens)quesorecolhidaspelanossa

https://lacaneando.com.br/culparessentimentoeainversaodosvaloresemnietzsche/

2/7

22/05/2016

Culpa,ressentimentoeainversodosvaloresemNietzsche|LACANEANDO

Osconitosentreasforasgeramasimpresses(ouimagens)quesorecolhidaspelanossa
conscincia.ParaNiesche,aconscinciadenaturezareexivaereativa,porqueelaapenas
conheceosefeitosdeumaatividadeinconsciente(osconitosentreasforas)e,apartirdisso,
podemosorganizarasfunesprticasdanossaexistncia.
Ora,adoenadohomemescravoereativoestrelacionadaaumaindigestodasimpresses
recebidas.Eletornasemaisincapazdeesquecerasimpresses,oquecausador(jqueso
constantementeresentidas),impedindoodeabrirseaoineditismodetodoacontecer:[]a
lembranaumaferidasupurante.Estardoenteemsiumaformaderessentimento.[]E
nenhumachamanosdevoratorapidamentequantoosafetosdoressentimento.[]O
ressentimentooproibidoemsiparaodoenteseumal:infelizmentetambmsuamais
naturalinclinao(EcceHomo,Porquesoutosbio,6).Masadoenadohomemreativo
tornaseaindamaisgraveporqueeletambmexperimentaumacrescenteinteriorizaodos
seusimpulsosinconscientes,isto,osimpulsosativosqueolevariamdominaoso
constantementerefreados,oquedorigemmconscincia:Todososinstintosquenose
descarregamparaforasevoltamparadentro.[]Ahostilidade,acrueldade,oprazerna
perseguio,noassalto,namudana,nadestruiotudoissosevoltandocontraos
possuidoresdetaisinstintos:estaaorigemdamconscincia.(Genealogiadamoral,segunda
dissertao,16).
Prisioneirodoressentimentoedamconscincia,ohomemreativopassaaterumaestranha
noodasuavontadedepotncia:faltariaapotnciaparapreencherasuavontade.Tratasede
umavontadequequerapotncia.Afomeouafaltapassamaconstituiravidadohomem
reativoque,limitadoapenasdimensodaconservaodasuaexistncia,incapazdedar
vazosuapotncia,deassenhoraroutrasforas:Nopossveltomarafomecomoprimum
mobile:tampoucocomoautoconservao:afomeconcebidacomoconsequnciada
subalimentao,querdizer:afomecomoconsequnciadeumavontadedepoderquenoest
maisseassenhorando(Avontadedepoder,652).Masanooreativadeumafelicidadequeest
relacionadapossedealgoque,supostamente,preencheriaanossavontade,somentepode
deixardeexistirquandoafelicidadepassaarelacionarseefetuaodepotnciaoquenosfaz
experimentarumcrescimentointensivo,queprovmdaassimilaodeoutrasforas:Oque
felicidade?Osentimentodequeopodercresce,dequeumaresistnciasuperada(O
anticristo,2).Issoquerdizerque,aocontrriodequemestfraco,ohomemativopoderefreara
noodeumacarncianavontadeporquesimplesmenteasuaalmasealimentadetudoque
ossentidosdocorporecebem,para,emseguida,devolveraomundoumatoqueexpressaasua
diferena:Tornarvosvsmesmosoferendaseddivas,essaavossasede;e,porisso,tendes
sededeacumular,navossaalma,todasasriquezas(AssimfalouZaratustra,Davirtude
dadivosa,1).Diferenciarsedesimesmo,semdvida,tornarseoquese.
OSacerdoteAsctico
Mascomoosvaloresgeradospeloshomensnobreseativosforaminvertidospelosvalores
plebeusereativos?Ohomemreativosofreporestarvivo,eseusofrimentoparece
interminvel:enquantopermaneceincapazdeexperimentarafelicidadeativa,imaginaquea
suadorterummsenalmenteencontraraexplicaoparaoseutormento,juntamentecom
aesperanadealcanar,nalmente,afelicidade.Poisbem,osacerdoteascticolheofereceuma
explicaoeumapromessadefelicidade!Ainversodainterpretaoeavaliaonobre,pela
reinterpretaoereavaliaoplebeia,somentetevexitopormeiodeumagenteorganizador
derebanhos:osacerdotejudaico.Pelainterpretaosacerdotal,oshomensfortespassamaser
osculpadospeladesgraadosfracos,econsideradoscomoumaameaapermanente

https://lacaneando.com.br/culparessentimentoeainversaodosvaloresemnietzsche/

3/7

22/05/2016

Culpa,ressentimentoeainversodosvaloresemNietzsche|LACANEANDO

osculpadospeladesgraadosfracos,econsideradoscomoumaameaapermanente
conservaodosimpotentes,ouseja,oshomensfortestornamseosmausporqueso
egostas,eosfracostornamseosbonsporquenosoegostas.
NieschenosdizqueessainversodevaloresimplicouumafalsicaodoDeusjudaico.
Dessaforma,oJavqueerareverenciadoporgrandesfestas,comoformadeagradecimento
pelaboafortunanacolheita,napecuriaetc.,foitransformadoemumJavquecastigae
recompensa.OsagitadoressacerdotaiscriaramumDeuscomafunodeprotegeroseu
rebanhoenfermocontraoshomenssos:Originalmente,sobretudonapocadosreis,tambm
Israelachavasenarelaocorreta,ouseja,natural,comtodasascoisas.SeuJaveraexpresso
daconscinciadepoder,daalegriaconsigo,daesperanaporsi:neleesperavasevitriae
salvao,comeleconavasenanatureza,quetrouxesseoqueopovonecessitavachuva,
principalmente.[]Queaconteceu?Mudaramseuconceito.[]Seuconceitotornase
instrumentonasmosdeagitadoressacerdotais,quepassamainterpretartodafelicidadecomo
recompensa,todainfelicidadecomocastigopordesobedinciaaDeus.[]Observemolosem
ao:nasmosdossacerdotesjudeus,agrandepocadeIsraeltornouseumapocadedeclnio;
oexlio,alongadesventuratransformouseemeternapuniopelagrandepocaumtempo
emqueosacerdoteaindanoeranada(Oanticristo,25e26).
AocontrriodeumacomunidadesqueinventaumDeusparaagradecerasuaboafortuna,os
homensimpotentesinventamumDeuscomomeioderealizaravinganacontraosfortese,
tambm,pelanecessidadedacrenaemumarealidademelhordoqueaquevivem:oideal,o
mundotranscendente,asalvao,tornamseartigosdefqueservemparaalimentara
esperanadomdosofrimentodosdoentes,queapenasconhecemumavontade:adenegara
vida.Atoladosnalamadoressentimentoedamconscincia,elesnoveemoutrasadaano
serencontrarosculpadosporseustormentos.Porintermdiodosacerdotejudaico,osfracos
interpretamosfortescomomonstrosestabelecidaainversodosvaloresnobrespelos
valoresreativos:EnquantotodamoralnobrenascedeumtriunfanteSimasimesma,jde
incioamoralescravadizNoaumfora,umoutro,umnoeueesteNooseuato
criador.Estainversodoolharqueestabelecevaloresestenecessriodirigirseparafora,em
vezdevoltarseparasialgoprpriodoressentimento;amoralescravasemprerequer,para
nascer,ummundoopostoeexterior,parapoderagiremabsolutosuaaonofundo
reao(Genealogiadamoral,primeiradissertao,10).
Osvaloresreativostriunfampormeiodamultiplicaocadavezmaiordosdoentes.Quando
Nieschedizquenecessrioprotegerosfortescontraosfracos,precisamentepelofatodos
fracos,porseorganizarememrebanho,seremamaioria,envenenandotodavidasaudvelpela
acusaoressentida.Ento,osfortesabaixamacabeaepedemclemnciaosseusinstintos
tornamsereprimidos,assimcomoosdorebanho,epoderoparticipar,enm,dosbenefciosda
sociedadereativa.
Masarebeliodosescravostemumcomplemento,queainterpretaodamconscincia
comoaconscinciadadvida,operadapelosacerdotecristo:Apenasnasmosdosacerdote,
esseverdadeiroartistaemsentimentosdeculpa,eleveioatomarformaequeforma!O
pecadopoisassimsechamaainterpretaosacerdotaldamconscinciaanimal(da
crueldadevoltadaparatrs)foiatagoraomaioracontecimentonahistriadaalmaenferma:
neletemosomaisperigosoefatalartifciodainterpretaoreligiosa(Genealogiadamoral,
terceiradissertao,20).
Ogolpedegniodocristianismo,realizadopelojudeuPaulodeTarso,consistena

https://lacaneando.com.br/culparessentimentoeainversaodosvaloresemnietzsche/

4/7

22/05/2016

Culpa,ressentimentoeainversodosvaloresemNietzsche|LACANEANDO

Ogolpedegniodocristianismo,realizadopelojudeuPaulodeTarso,consistena
interpretaodamortedeJesusCristocomoumaredenopelospecadosdetodaa
humanidade.Dessaforma,osentimentodadvidatornaseinnito:[]oprprioDeusse
sacricandopelaculpadoshomens,oprprioDeuspagandoasimesmo,Deuscomoonico
quepoderedimirohomemdaquiloqueparaoprpriohomemsetornouirredimvelo
credorsesacricandoporseudevedor,poramor(desedarcrdito?),poramoraseudevedor!
(Genealogiadamoral,segundadissertao,21).
ApesardocristianismoinventadoporPauloterdivididoahumanidadeemduas(antese
depoisdeCristo),oDeuscristonoseopeaoDeusjudaico,sobretudo,acontinuaodos
valoresnascidosdoressentimentoedanegaodavida.Anal,oreinodeDeusa
promessadafelicidadeeternaparaquem?Paraossofredores,oprimidos,doentes,isto,todos
osqueestocomasuavontadedepotnciaentravada.
Comoopoderdaigrejadependequeseusseguidoressintamsepecadores,elainventa
proibiesparaque,somenteassim,hajatransgressoe,consequentemente,sentimentode
culpa.Proibiroadultrio,ousodepreservativos,oaborto,aeutansia,etc.,sodispositivos
queservemparanascer,naquelequesofre,aconscinciadadvida.Ento,bastaqueo
indivduotenhaapenasodesejodetransgressoparaqueissosejaaprovasucientedoseu
pecadoe,comoissorepresentaumaameaasalvaodasuaalma,inevitvelqueele
recorra,maisumavez,aopodersacerdotal:AdesobedinciaaDeus,isto,aosacerdote,Lei,
recebeentoonomedepecado.[]Psicologicamente,emtodasociedadeorganizadaem
tornoaosacerdoteospecadossoimprescindveis:soautnticasalavancasdopoder,o
sacerdotevivedospecados,elenecessitaquesepequePrincpiosupremo:Deusperdoa
quemfazpenitnciaemlinguagemfranca:quemsesubmeteaosacerdote.(Oanticristo,26).
Transvalorao
Porintermdiodomtodogenealgico,Nieschenosmostrouqueosvaloressuperiores
vida,fundadospeloressentimentoepelamconscincia,atendemosinteressesdohomem
reativo,que,pornoarmarasuapotncia,precisanegaromundoimanenteetransformaro
ideal,aimortalidadedaalma,aidentidade,oser,oCriador,obem,ojustoeoverdadeiro,em
valoresinquestionveis.Pelamoraljudaicocrist,orebanhoimpotentecontinuaacrescercada
vezmaisrpidonaeradosmassmedia,jqueestesservemparareforaraconscinciada
identidadedorebanho:opensamentodequetodosnssomosmuitoparecidosoferece
seguranaaosfracosNapocadademocraciatudoreproduzidoemsrie,tudoseiguala,
tudoserebaixa,nadamaisdifere.Etudooqueclassicadodediferentepassaaunirsea
umrebanhoqueestsubmetidoaummodelohumanodeperfeioassimohomemreativo
anseiaporummdosconitosentreasforasparaalcanarafelicidadedapaz.Niesche
novoutrasadaparaofuturodohomemanoseratransvaloraodosvalores,oqueimplica
umatransmutaodamaneiraqueohomemviveumanovamaneiradeviverquese
alimentadetodoacontecerparadiferenciarse,nopelarepresentaodadiferena,maspor
umapotnciadavidaque,acadaretorno,nonospermitequesejamososmesmos.Somente
assimosvaloresmodernosqueestoimpregnadospelamoraljudaicocrist,comooeu,a
obedincia,oprogresso,apazetantosoutros,sodestrudosporvaloresmuitomaisnobres:a
terra,ocorpo,assensaes,odevir,oacaso,passamaserdesejadosporquemaprendeua
amaravida.
REFERNCIAS
Niesche.OAnticristo.Traduo:PauloCsardeSouza.SoPaulo:CompanhiadasLetras,

https://lacaneando.com.br/culparessentimentoeainversaodosvaloresemnietzsche/

5/7

22/05/2016

Culpa,ressentimentoeainversodosvaloresemNietzsche|LACANEANDO

Niesche.OAnticristo.Traduo:PauloCsardeSouza.SoPaulo:CompanhiadasLetras,
2007.
_________Genealogiadamoral.Traduo:PauloCsardeSouza.SoPaulo:Companhiadas
Letras,1998.
_________EcceHomo.Traduo:PauloCsardeSouza.SoPaulo:CompanhiadasLetras,
1995.
_________Avontadedepoder.Traduo:MarcosS.P.FernandeseFranciscoJ.D.deMoraes.
RiodeJaneiro:Contraponto,2008.
_________AssimfalouZaratustra.Traduo:MriodaSilva.RiodeJaneiro:Civilizao
Brasileira,2003.
*AmauriFerreiralsofo,escritoreprofessor.Desde2006ministracursoslivresdelosoae
palestrasemdiversosespaosculturaiseinstituiesdeensino.MinistroupalestrasnaUnesp,
UniversidadeMackenzie,InstitutoSedesSapientiaeeoutrasinstituies.autordoslivros
IntroduoFilosoadeSpinoza(EditoraQuebraNozes)eIntroduoFilosoade
Niesche(EditoraYellowCatBooks).
ArtigopublicadonarevistaFilosoa,editoraEscala,edio36(em2009)eedioencadernada
2(em2010).
Fonte:www.amauriferreira.com(hp://www.amauriferreira.com)
Deixeumcomentrio

comentrios
1.

MariaHelenaFelipedeOliveira
maio7,2013Responder
timotexto,muitoclaro,principalmenteparapessoas,quecomoeu,noentendemmuito
deNiechemasseinteressampeloassunto.
Parabns!

2.

JulianaCardoso
janeiro11,2015Responder
EXCELENTETEXTO.

Trackbacks&Pingbacks
Aindanoforamencontradoslinksdeentrada.
OtemaSoundcheck(hps://wordpress.com/themes/soundcheck/).BlognoWordPress.com.
(hps://wordpress.com/?ref=footer_blog)
https://lacaneando.com.br/culparessentimentoeainversaodosvaloresemnietzsche/

6/7

22/05/2016

Culpa,ressentimentoeainversodosvaloresemNietzsche|LACANEANDO

https://lacaneando.com.br/culparessentimentoeainversaodosvaloresemnietzsche/

7/7

Você também pode gostar