PRESENTACIN

Dende o Plan Proxecta Meteocesures e o ENDL do CPI de Pontecesures quixemos iniciar a andadura
deste xornal que pretende dar a coecer os traballos realizados nas aulas nas materias de lingua
galega e bioloxa arredor do tema meteorolxico, presentndoos en textos xornalsticos variados:
noticias, reportaxes, crnicas Este curso 2015/2016 participou na sa redaccin o alumnado de 1 e
2 de ESO, que comezou estudando as caractersticas de tres xneros xornalsticos: a noticia, a
reportaxe e a crnica, para, a travs deles, expor os contidos meteorolxicos mis relevantes
sucedidos ao longo deste curso.

Un outono con temperaturas e precipitacins fra do

normal
Os datos de precipitacin e temperatura do outono do
2015 foron moi dispares con respecto aos dos anos
anteriores. A falta de choivas e as altas temperaturas foi
o que o caracterizou como unha estacin singular. Desde
o 11 de novembro, aproximadamente, houbo unha serie
de das nos que practicamente non choveu e nos que
houbo temperaturas mis altas do habitual. Esta
situacin meteorolxica podemos referila a toda Galicia,
non s a determinadas comarcas. Incluso zonas moi
chuviosas, como a Costa da Morte, Ras Baixas,
Santiago ou o Barbanza, nos que abundan as
precipitacins nesta estacin, este pasado ano notaron un
cambio moi significativo.
Lugares como Santiago ou a Costa da Morte, nos que
chove acoto e abundantemente nesta estacin, foron dos
mis secos. Por exemplo, en Santiago choveu s 12 das
dos 45 deste perodo, cando o normal sera que chovese
23. Outro lugar preto de ns onde aconteceu algo
similiar son as Ras Baixas, onde as precipitacins
estiveron presentes tan s 14 das, sendo normal que o
fixesen en 21.
Exemplos de das posicins habituais do
anticicln dos Azores en outono e tipo de
tempo que condiciona. Fonte: Blog 4
gotas.

Pero non s houbo escaseza de choivas, senn que as

temperaturas foron mis altas do que adoitan. Os
habitantes de Santiago gozaron duns calorosos 15.8
graos de media ao longo deste perodo nas temperaturas
mximas, cando o normal seran 13.5 graos. Nas Ras

Baixas, cando o normal sera ter 14.8 graos, este outono non se sentiu tanto fro e as temperaturas
mximas chegaron a medias de 17.5 graos.
Esta situacin anmala explcase pola posicin na que
estivo este outono o anticicln dos Azores. O normal
que este se site no oeste ou noroeste da nosa
comunidade autnoma, traendo ventos hmidos e por
tanto choiva, ou ben no norte, de maneira que nos protexe
das precipitacins e impulsa ventos fros que veen de
latitudes situadas mis ao norte, tanto do mar como do
continente. Pola contra, isto non foi o que pasou este ano
senn que o anticicln se situou mis cara ao leste,
dicir, no centro da Pennsula Ibrica, Francia ou o centro
do continente europeo. Dende esa posicin, como o
anticicln fai que o vento xire no sentido das agullas do
reloxo, ao pasar polo norte de frica, truxonos ventos
moi secos e clidos, provocando estas anomalas
meteorolxicas.

Exemplo de posicin habitual do anticicln

dos Azores no outono do 2015. Fonte: Blog
4 Gotas.

Autora: Xiana Magarios Barreiro

Equipo de redaccin: Alumnado de 2 de ESO.

As fortes precipitacins do 14 de xaneiro inundaron

zonas do concello de Padrn
Estas inundacins causaron mltiples
estragos nesta poboacin padronesa

Debido s precipitacins cadas durante a

madrugada do da 14 de xaneiro do 2016, o ro
Sar desbordouse ao seu paso polo concello de
Padrn, coincidindo coa preamar.
O desbordamento do ro Sar achegouse ao
polgono industrial de Pazos (Padrn).

Na localidade de Lamas a auga inundou

algunhas casas dos vecios, chegando a alcanzar
un metro de altura.

Os vecios queixronse de que a falta de limpeza do ro, entre outros motivos, era a
causante das inundacins, que nesta localidade se dan con bastante frecuencia.
A noticia foi recollida nos informativos de distintas canles de televisin, tanto autonmicas
como nacionais, chegando a ser un dos titulares do telexornal do medioda da primeira
canle de TVE.

Para ese da haba activada unha

alerta en previsin de fortes
ventos e choivas de ata corenta
litros por metro cadrado, segundo
se avisou dende o servizo de
meteoroloxa da TVG.
A razn destas fortes choivas est
na outra parte do ocano, no
Golfo de Mxico, e chmase ro
atmosfrico. No Atlntico, cando
as condicins son favorables,
frmase un ro atmosfrico que
conecta Galicia co Golfo de
Mxico, unha rexin tropical con
A auga chegou ata as casas de Lamas (Padrn)
moita humidade que se evapora
rapidamente, debido a que recibe
unha maior radiacin solar. Toda esa humidade, que transporta unha cantidade de auga
comparable que contn un ro como o Amazonas, chega empurrada pola circulacin xeral
da atmosfera, que nas nosas latitudes se move do oeste cara ao leste, chegando as a
Galicia.

Mapa que representa o fenmeno do ro atmosfrico

Debido a isto, na primeira quincena do mes de xaneiro activronse varias alertas por vento
e choiva. Os rexistros destes fenmenos meteorloxicos foron radicalmente distintos en
Galicia aos que houbo en novembro e decembro. Nos primeiros 10 das de xaneiro, choveu

case o dobre que neses meses de outono. mis, en varias localidades, en s 4 das choveu
o mesmo que en 2 meses.
Autora: Sara Vieites Ferreira.
Equipo de redaccin: Alumnado de 1 de ESO.

Un trebn en 1939 arrasou Pontecesures causando

numerosos danos
Hai lugares no planeta acostumados a
vivir
temperaturas
extremas,
precipitacins
intensas,
grandes
treboadas,
furacns,
tornados...
Galicia non deses lugares. O noso
clima, de tipo ocenico, caracterzase
por non ter tanta oscilacin trmica
(ags as zonas montaosas ou os
vales do interior) nin por seren
habituais
os
desastres
meteorolxicos. Por exemplo, en
Pontecesures
non
estamos
acostumados a que as temperaturas en
inverno baixen dos 0 graos, e tampouco a que suban no vern dos 35. Un forte cicln
pode suspender as clases. Asustmonos con lstregos fortes nalgunha que outra tormenta
estival e impresionmonos cando cae sarabia. A neve non existe para ns. Pero o venres 2
de xuo do ano 1939, en Pontecesures sucedeu algo fra deses lmites. Algo que deixara
pegadas na nosa memoria colectiva.
Vecios perante a canle aberta en Martingos

Entre s catro e s cinco da tarde desde da, tivo lugar un forte trebn. Durou das horas e
ocasionou varias desfeitas na agricultura, no comercio e nas infraestruturas. A extensin
afectada chegou aos cinco quilmetros, inclundo nela barrios como Carreiras, Condide,
Infesta, San Lois, Portarraxoi e o lugar mis danado, a Toxa. A xente estaba abraiada co
que suceda. Estaban moi asustados, tanto polos lstregos e a enxurrada que causaron
grandes estragos.
Na agricultura, afectou aos Muos da Rocha (Padrn), s veigas da Paxareira, que foron
asolagadas, e as leiras en xeral, que quedaron afectadas porque a corrente arrastrou rochas
ata elas. En Martingos abriuse unha canle de 6 m de profundidade, 6 m de ancho e 800
metros de longo. Nunca pasara nada igual.
En canto aos danos nos comercios, hai que destacar os ocasionados na farmacia,
nalgunhas panadaras, e nunha carpintara que se derrubou. A fbrica de madeiras que
haba na vila quedou tamn afectada.

Outro lugar danado foi o Casino, que se asolagou. Ademais, houbo inundacins de ata tres
metros nas casas e a Casa Consistorial sufriu graves danos na planta baixa. Foi un desastre
valorado en 300.000 pesetas da poca (sobre 1.800 euros, anda que, para as condicins de
vida daquela, 300.000 pesetas eran moitsimos cartos) e longos meses de reparacins...
Claudio Chenlo Pieiro un vecio de Pontecesures que tia tan s nove anos cando
sucedeu o trebn. Agora ten 92 anos. Poucos vecios actuais poden lembrar a catstrofe,
pois foi hai 83 anos, pero el anda conserva na memoria ese momento. Tia medo a que
me collera tanta auga a min e a
mia familia. Do nico que me
lembro que estaba moi
asustado.
En canto resposta das
autoridades, a prensa da poca,
duramente controlada pola censura
franquista, relata a visita nosa
vila do Gobernador Civil de
Pontevedra o da despois da
catstrofe, enxalzando a rapidez e
a eficiencia da sa actuacin. Traballos de limpeza nas casas da ra San Lois
Segundo estas fontes (xornais El
faro de Vigo e El pueblo gallego), tan pronto chegou, recibrono o Alcalde e o Xefe
Local da Falanxe. Estas fontes aseguran que doou do seu propio peto aos cidadns 3.000
pesetas (que sendo s o 1% do total dos danos valorados lle serviu para pasar case coma un
heroe ante parte dos vecios e a prensa da poca) e pediulles s autoridades da vila que
realizasen un informe dos danos ocasionados mentres el a ver ao Arcebispo de Santiago de
Compostela. Ao volver, deulle unha reprimenda ao funcionario de telgrafos por non telo
avisado no momento e, ante a xustificacin deste de que o servizo quedara inoperativo,
queixouse de que non mandasen a ningun en persoa a Pontevedra a avisalo. Comunicoulle
ao Xefe de Obras Pblicas da Provincia os danos ocasionados nas vas pblicas. Para
reparalos, deu a orde de que os 300 fuxidos da guerra, que lles constaba que andaban
agochados na zona, se presentasen para traballar nas obras. Anda que este feito pasou
desapercibido nos xornais e medios de comunicacin, estritamente controlados polo
goberno, algns deles foron logo executados. Estabamos no momento mis duro da
represin franquista, cando acababa de rematar a guerra, e o medo impxose como
mecanismo de dominacin das conciencias.
Xunto s restriccins de alimentos, dor causada pola recente guerra, os nosos devanceiros
tiveron que soportar tamn este contratempo que, non sendo desexado en ningn momento,
veu cando menos se precisaba. Ata o de agora esta coecida coma a maior das catstrofes
meteorolxicas da zona. Tanto as que ata incluso 85 anos despois, quixemos deixar
constancia nesta crnica do sucedido nela.
Autor: Telmo Portas Gonzlez.
Equipo de redaccin: Alumnado de 2 ESO

Dende o 2015 no CPI de Pontecesures investigamos algns

indicadores fenolxicos
A fenoloxa a ciencia que estuda cando
van aparecendo diferentes fenmenos
biolxicos que estn relacionados co
tempo e clima. Estuda distintos seres
vivos para marcar cando comezan e
rematan os seus ciclos vitais e as
diferenzas que de ano a ano se dan na sa
aparicin.

Caseta meteorolxica do CPI de Pontecesures co

carballo no que estudamos sinais fenolxicos, como
a data de inicio da sa floracin ou a aparicin da
mera nas sas follas.

Para que os rapaces se familiaricen coa

fenoloxa, pxose en marcha no 2011 un
proxecto escolar, denominado Proxecto
Tmporas, que unha pxina web que
ten por finalidade deixar constancia das
observacins fenolxicas que fai o
alumnado de primaria e secundaria nos
seus centros de ensino. Na actualidade a
pxina do Proxecto Tmporas non est
activa, pero no CPI de Pontecesures
seguimos recollendo datos e investigando
pola nosa conta.

A fenoloxa tamn est relacionada co

cambio climtico xa que con estudos fenolxicos estase demostrando o adiantamento dos
ciclos anuais dos seres vivos por culpa do cambio climtico.
Polos datos recollidos no CPI de Pontecesures, sabemos que tamn se estn alterando os
ciclos anuais dos seres vivos aqu. Por exemplo, a foliacin das moreiras do patio de
infantil, o ano pasado comezou no 28 de
febreiro e este ano case dous meses antes, o
8 de xaneiro; tamn pasa o mesmo co canto
do xirn, que o ano pasado se escoitou por
primeira vez o 28 de febreiro e este ano o
16 de febreiro. Estes datos indican que as
temperaturas estn subindo e alterando os
ciclos anuais dos seres vivos. Na seguinte
Xirn. Investigamos o inicio do seu canto na
tboa comparamos os datos fenolxicos
primavera.
observados no noso centro entre a
primavera de 2015 e a deste ano.

EVENTOS FENOLXICOS inverno-primavera ANOS 2015/2016

SINAL

2015 Data

2015 forma

2016 Data

2016
forma

Floracin ameneiro (finca anexa patio)

Floracin carballo (patio)

18/2/2016
8/4/2015

lenta
moi intensa

Polinizacin pieiro (tras pavilln)

12/4/2015

moi intensa charcos

cargados

1/2/2016
17/3/2016 (c.2)
7/4/2016
8/4/2016

Foliacin bidueiro (tras pavilln)

Floracin salgueiro macho (finca anexa)
Foliacin Moreira (patio infantil)
Mera do carballo (presencia) patio

25/4/2015
13/2/2015
28/2/2015
ausencia

intensa
intensa
moderada
ausencia

28/4/2016
19/2/2016
8/1/2016
3/5/2016

intensa
lenta
total
Pole cubeta
escasa
lenta
lenta comezo
lenta

Cocos de Neuropterus (carballo)

presencia nos amentos

9/4/2015

Moi intensa sobre

todo en C2

ausencia

ausencia

1 vista gromos fento (Pteridium

aquilimum),tras pavilln.

28/4/2015

Comezo

12/4/2016

comenzo

Floracin Acer negundo (patio)

Floracion Prunus serotina (entrada)

18/4/2015

sen datos
plena

26/3/2016
17/3/2016

intensa plena
2 flores
(poda)

1 canto do Xirn (patio)

28/2/2015

escasa

16/2/2016

case diaria a
partir da data

1 vista andoria (patio)

1 vista- canto Cirrio. Patio
Chopo semente

24/3/2015
30/4/2015
28/5/2015

2 exemplares
plena (1 grupo
intenssima

16/3/2016
19/4/2016

1 exemplar
plena (grupo)

Autora: Ana Gndara Lafuente.

Equipo de redaccin: Alumnado de 1 de ESO.

Case todas as follas

estn afectadas. O
ataque moi
intenso.