Você está na página 1de 10

GUAPARAELDISEODEREDESDEDISTRIBUCIN

EN
SISTEMASRURALESDEABASTECIMIENTODEAGUA
Lima,2005
Page 2
OPS/CEPIS/05.145
UNATSABAR
2

Tabladecontenido
Pgina
1.
Objetivo...............................................................................................................3
2.
Definiciones.........................................................................................................3
3.
Alcances...............................................................................................................4
4.
Diseo..................................................................................................................4
4.1.Consideracionesgenerales..........................................................................4
4.2.Materiales....................................................................................................6
4.3.Procedimientosdeclculo..........................................................................6
4.3.1.Mtodosparadeterminacindecaudales.......................................8
4.4.Consideracionesfinales...........................................................................11
4.4.1.Vlvulasdeseccionamiento..........................................................11
4.4.2.Vlvulasdepurgadelodos...........................................................11
4.4.3.Vlvulasreductorasdepresin.....................................................11
4.4.4.Cmaradevlvulas.......................................................................12
4.4.5.Cmarasrompepresin................................................................12
4.4.6.Anclajes........................................................................................12
4.4.7.Cmaradistribuidoradecaudales.................................................12
5.
Bibliografa........................................................................................................13
Page 3
OPS/CEPIS/05.145
UNATSABAR
3

Guaparaeldiseoderedesdedistribucindesistemasruralesde
abastecimientodeaguapotable
1.
Objetivo
Establecercriteriosparaeldiseoderedesdedistribucindesistemasdeagua
potableparazonasrurales.
2.
Definiciones
Anclajes:Mecanismosoestructurasespecialesdehormign,mamposteraso

metlicos,etc.,usadosparalafijacinyapoyodetuberas,accesorios,motores,etc.
Bridas:Rebordecircularplanodehierrofundidooacerodispuestoenelextremode
lostubosyaccesorios,quesirveparaacoplarseentresiyaotrosaccesoriosmediante
pernos.
Cmararompepresin:Depsitoconsuperficielibredeaguayvolumen
relativamentepequeo,queseubicaenpuntosintermediosdeunatuberaseparndola
enpartes.Sufuncinesreducirlapresinhidrostticaaceroyestablecerunnuevo
nivelestticoaguasabajo.
Conexindeaguapotable:Conjuntodetuberasyaccesoriosquepermitenalusuario
accederalserviciodeaguapotableprovenientedelareddedistribucin.
Clororesidual:Eslacantidadtotaldecloro(clorodisponiblelibrey/ocombinado)
quequedaenelaguadespusdeunperiododecontactodefinido.
Desinfeccin:Eselaniquilamientodelamayorpartedelasbacterias,pormediode
sustanciasqumicas,calor,luzultravioleta,etc.
Niple:Porcindetuberadetamaomenorqueladefabricacin.
Presinnominal:Eslapresininternadeidentificacindeltubo.
PresindePrueba:Eslamximapresininterioralaquesesometeunalneade
aguaenunapruebahidrulicayqueestdeterminadoenlasespecificacionestcnicas.
Presindeservicio(Ps).Eslaexistenteencadamomentoypuntodelaredduranteel
rgimennormaldefuncionamiento.
Reservoriosderegulacin:Depsitossituadosgeneralmenteentrelacaptacinyla
reddedistribucin.
Page 4
OPS/CEPIS/05.145
UNATSABAR
4

Serviciodeaguapotable:Serviciopblicoquecomprendeunaomsdelas
actividadesdecaptacin,conduccin,tratamientoyalmacenamientoderecursos
hdricosparaconvertirlosenaguapotableysistemadedistribucinalosusuarios
medianteredesdetuberasomediosalternativos.
Serviciodealcantarilladosanitario:Serviciopblicoquecomprendeunaomsde
lasactividadesderecoleccin,tratamientoydisposicindelasaguasresidualesen
cuerposreceptores.
Reddedistribucin:Lareddedistribucinestconsideradaportodoelsistemade
tuberasdesdeeltanquededistribucinhastaaquellaslneasdelascualespartenlas
tomasoconexionesdomiciliarias.
Tramo:Longitudcomprendidaentredospuntosdeuncanalotubera.
Vlvulas:Accesoriosqueseutilizanenlasredesdedistribucinparacontrolarel
flujo
ysepuedenclasificarenfuncindelaaccinespecificaquerealizan.Lasvlvulasms
comunesenunareddedistribucinsonlasdecompuertaysirvenparaaislar
segmentosdelamisma.
Uniones:Accesoriosquesirvanparaenlazarojuntardostramosdetubera.
3.
Alcances
LautilizacindelpresentedocumentoserdeaplicacinobligatoriaenlosCentros

PobladosRuralesconpoblacionesconcentradasodispersasdehasta2000habitantes.
4.
Diseo
4.1
Consideracionesgenerales
Paraeldiseoderedesdedistribucinsedebenconsiderarlossiguientescriterios:
Lareddedistribucinsedeberdisearparaelcaudalmximohorario.
Identificarlaszonasaservirydeexpansindelapoblacin.
Realizarellevantamientotopogrficoincluyendodetallessobrelaubicacinde
construccionesdomiciliarias,pblicas,comercialeseindustriales;astambin
anchosdevas,reasdeequipamientoyreasdeinestabilidadgeolgicayotros
peligrospotenciales.
Considerareltipodeterrenoylascaractersticasdelacapaderodaduraencallesy
envasdeacceso.
Page 5
OPS/CEPIS/05.145
UNATSABAR
5

Paraelanlisishidrulicodelsistemadedistribucinsepodrutilizarelmtodode
HardyCross,seccionamientoocualquierotromtodoracional.
Paraelclculohidrulicodelastuberasseutilizarfrmulasracionales.Enelcaso
deaplicarselafrmuladeHazenWilliamseutilizaranloscoeficientesdefriccin
establecidosacontinuacin:
Fierrogalvanizado100
PVC
140
Eldimetroautilizarseseraquelqueasegureelcaudalypresinadecuadaen
cualquierpuntodelared.Losdimetrosnominalesmnimossern:25mmenredes
principales,20mmenramalesy15mmenconexionesdomiciliarias.
Entodosloscasoslastuberasdeaguapotabledebenirporencimadel
alcantarilladodeaguasnegrasaunadistanciade1,00mhorizontalmentey0,30m
verticalmente.Nosepermiteporningnmotivoelcontactodelastuberasdeagua
potableconlneasdegas,poliductos,telfonos,cablesuotras.
Encuantoalapresindelagua,debesersuficienteparaqueelaguapuedallegara
todaslasinstalacionesdelasviviendasmsalejadasdelsistema.Lapresinmxima
seraquellaquenoorigineconsumosexcesivosporpartedelosusuariosyno
produzcadaosaloscomponentesdelsistema,porloquelapresindinmicaen
cualquierpuntodelarednosermenorde5mylapresinestticanosermayor
de50m.
Lavelocidadmnimaenningncasosermenorde0,3m/sydebergarantizarla
autolimpiezadelsistema.Engeneralserecomiendaunrangodevelocidadde0,5
1,00m/s.Porotrolado,lavelocidadmximaenlareddedistribucinnoexceder
los2m/s.
Afindequenoseproduzcanprdidasdecargaexcesivas,puedeaplicarsela
frmuladeMougnieparaladeterminacindelasvelocidadesidealesparacada
dimetro.Dichafrmulaaplicableapresionesalareddedistribucinde20a
50mcaestdadapor:

V=1.5*(D+0.05)
0.5

Donde:
V=Velocidad(m/s)
D=Dimetrodelatubera(m)
Elnmerodevlvulasserelmnimoquepermitaunaadecuadasectorizaciny
garanticeelbuenfuncionamientodelared.Lasvlvulaspermitirnrealizarlas
maniobrasdereparacindelsistemadedistribucindeaguasinperjudicarel
normalfuncionamientodeotrossectores.
Page 6
OPS/CEPIS/05.145
UNATSABAR
6

4.2
Materiales
Paralaseleccindelosmaterialesdelastuberassedebertomarencuentalos
siguientesfactores:
Resistenciaalacorrosinyagresividaddelsuelo.
Resistenciaalosesfuerzosmecnicosproducidosporlascargas,tantoexternas
comointernas.
Caractersticasdecomportamientohidrulicodelproyecto(presionesdetrabajo,
golpedeariete).
Condicionesdeinstalacinadecuadasalterreno.
Resistenciacontralatuberculizacineincrustacin.
Vidatildeacuerdoalaprevisindelproyecto.
Losmaterialesmscomunesson:
PoliclorurodeVinilo(PCV)
Polietileno
FierroGalvanizado
FierroFundido
FierroDctil
Acero
Porotrolado,sepuedendistinguirdostiposdetuberas:lastuberasdeunin
flexibleylasdeuninrgida.
Tuberasdeuninrgida
Asimplepresin,conespigaycampana;lasunionessonensambladascon
pegamento.
Roscadas,lasunionesrequierendeunionessimplesparaelempalmeentretuberas.
Tuberasdeuninflexible
Acausadelascaractersticasespecialesdelanilloycampanadelauninflexible,
seminimizalasoperacionesdeensamble,estofacilitaelcentradoyconexindelos
tubos,sinrecurriramuchafuerza.
4.3
Procedimientosdeclculo
Eldiseohidrulicopodrrealizarsecomoredesabiertas,cerradasycombinadas.
Losclculosdebenrealizarsetomandoencuentalosdimetrosinternosrealesdelas
tuberas.

Page 7
OPS/CEPIS/05.145
UNATSABAR
7

a)Redesabiertas
ElDimensionamientodelasredesabiertasoramificadasserealizardeacuerdocon
lossiguientescriterios:
Seadmitirqueladistribucindelcaudalseauniformealolargodelalongitudde
cadatramo.
Laprdidadecargaenelramalserdeterminadaparauncaudaligualalquese
verificaensuextremo.
Cuandoporlascaractersticasdelapoblacinseproduzcaalgngastosignificativo
enlalongituddelatubera,stedeberserconsideradocomounnudoms.
Serecomiendaelusodeuncaudalmnimode0,10lpsparaeldiseodelosramales.
Eldiseohidrulicoserealizarteniendoencuentalossiguientescriterios:Darcy
Weisbach,HazenWilliams,Flamant.
b)Redescerradas
Elflujodeaguaatravsdeellasestarcontroladopordoscondiciones:
Elflujototalquellegaaunnudoesigualalquesale.
Laprdidadecargaentredospuntosalolargodecualquiercamino,essiemprela
misma.
Estascondicionesjuntoconlasrelacionesdeflujoyprdidadecarga,nosdan
sistemasdeecuaciones,loscualespuedenserresueltosporcualquieradelosmtodos
matemticosdebalanceo.
Page 8
OPS/CEPIS/05.145
UNATSABAR
8

Ensistemasanilladosseadmitirnerroresmximosdecierre:
De0,10mcadeprdidadepresincomomximoencadamallay/o
simultneamentedebecumplirseentodaslasmallas.
De0,01lpscomomximoencadamallay/osimultneamenteentodaslasmallas
Serecomiendaelusodeuncaudalmnimode0,10lpsparaeldiseodelosramales.
Lasredescerradasnotendrnanillosmayoresa1kmporlado.
4.3.1Mtodosparadeterminacindecaudales
a)Redescerradas
Paraelclculodeloscaudalessepuededisponerdelossiguientesmtodos:
Mtododelasreas
Consisteenladeterminacindelcaudalencadanudoconsiderandosureade
influencia.Estemtodoesrecomendableenlocalidadescondensidadpoblacional
uniforme
entodalaextensindelproyecto.Elcaudalenelnudoser:
Q
i

=Q
u

*A
i

Dondeelcaudalunitariodesuperficiesecalculapor:

Q
u

=Q
t

/A
t

Donde:
Q
u

:Caudalunitariosuperficial(L/s/Ha)
Q
i

:Caudalenelnudoi(L/s)
Q
t

:Caudalmximohorariodelproyecto(L/s)
A
i

:readeinfluenciadelnudoi(Ha)
A
t

:Superficietotaldelproyecto(Ha)
Page 9
OPS/CEPIS/05.145
UNATSABAR
9

MtododeDensidadPoblacional
Estemtodoconsideralapoblacinporreadeinfluenciadecadanudo.Parala
aplicacindeestemtodosedeberdefinirlapoblacinencadasectordelreadel
proyecto.
Elcaudalpornudoser:
Q
i

=Q
p

*P
i

Dondeelcaudalunitariopoblacionalsecalculapor:
Q
p

=Q
t

/P
t

Donde:
Qp:Caudalunitariopoblacional(L/s/hab)
Qt:Caudaltotalocaudalmximohorarioparalatotalidad
delapoblacin(L/s)
Qi:Caudalenelnudoi(L/s)
Pt
:Poblacintotaldelproyecto(hab)
Pi
:poblacindelreadeinfluenciadelnudoi(hab)

MtododelaLongitudUnitaria
Porestemtodosecalculaelcaudalunitario,dividiendoelcaudalmximohorario
entrelalongitudtotaldelared.
Paraobtenerelcaudalencadatramo,sedebemultiplicarelcaudalunitarioporla
longituddeltramocorrespondiente.
Entonces:
Q
i

=q*L
i

Donde:
q=Q
mh

/L
t

q
:Caudalunitariopormetrolinealdetubera(L/s/m)
Qi:Caudaleneltramoi(L/s)
Qmh:Caudalmximohorario(L/s)
Lt
:Longitudtotaldetuberadelproyecto(m)
Li
:Longituddeltramoi(m)
Page 10
OPS/CEPIS/05.145
UNATSABAR
10

MtododelaReparticinMedia
Consisteenladeterminacindeloscaudalesencadatramodelsistema,
repartindolosenpartesigualesalosnudosdesusextremos.
Portanto,elcaudalenunnudo,serlasumadeloscaudalesdelostramosmedios
adyacentes.
Elcaudaldecadatramopuedesercalculadoporelmtododelongitudunitaria.
MtododelNmerodeFamilias
Porestemtodosecalculauncaudalunitario,dividiendoelcaudalmximohorario
entreelnmerototaldefamiliasdelapoblacin.
Elcaudalenelnudo,serelnmerodefamiliasensureadeinfluencia,
multiplicadoporelcaudalunitario.
Q
n

=q
u

*N
fn

Donde:
q
u

=Q
mh

/N
f

qu:Caudalunitario(L/s/fam)
Qn:Caudalenelnudon(L/s)
Qmh:Caudalmximohorario(L/s)
Nf:Nmerototaldefamilias
Nfn:Nmerodefamiliasenelreadeinfluenciadelnudon
b)Redesabiertas
Silaredabastecieraamsde30conexiones,podrnemplearsecualquieradelos
mtodosindicadosanteriormenteparaelclculodeloscaudales.
Encasodetenermenosde30conexiones,ladeterminacindecaudalesporramales
serealizarporelmtodoprobabilsticoodesimultaneidad.
Serecomiendaaplicarlasiguientefrmula:
Q
RAMAL

=k*Q
g

Page 11
OPS/CEPIS/05.145
UNATSABAR
11

Donde:
K=(x1)
0.5

QRAMAL:Caudaldecadaramal(L/s)
Qg
:Caudalporgrifo(L/s).Estevalornoserinferiora0.1l/s
k
:CoeficientedeSimultaneidad.Enningncasoel
coeficientesermenora0.20
x
:Nmerodegrifos2
x
:Nmerototaldegrifosenelreaqueabastececada
ramal
4.4
Consideracionesfinales
4.4.1Vlvulasdeseccionamiento
Laubicacinycantidaddevlvulasdeseccionamientoenunareddedistribucin
sedeterminanconlafinalidaddepoderaislaruntramoopartedelaredencasode
reparacionesoampliaciones,manteniendoelservicioenelrestodeesta.Mientras
mayor
nmerodevlvulassetenganenlared,menorserlapartesinservicioencasodeuna
reparacin,peromscostosoelproyecto.Enpoblacionesconcentradasdebenproveerse
de
unavlvuladeingresoalaredyenlospuntosdondeexistaunramaldederivacin
importante.
a)Redesabiertas
b)Redescerradas

4.4.2Vlvulasdepurgadelodos
Lasvlvulasdepurgadelodosseubicaranenlospuntosdecotasmsbajasdela

reddedistribucin,endondesepudieranacumularsedimentos,sedebernconsiderar
sistemasdepurga.
4.4.3Vlvulasreductorasdepresin
Lasvlvulasreductorasdepresinreducenautomticamentelapresinaguasabajo
delasmismas,hastaunvalorprefijado.Enloscasosenquenosepuedaaccederauna
vlvulareductoradepresinsepuedeoptarporelusodeunacmararompepresin.
Page 12
OPS/CEPIS/05.145
UNATSABAR
12

4.4.4Cmaradevlvulas
Todaslasvlvulasdeberncontarconcmaradevlvulasparafinesdeproteccin,
operacinymantenimiento.Lasdimensionesdelacmaradebernpermitirla
operacinde
herramientasyotrosdispositivosalojadosdentrodelamisma.
4.4.5Cmarasrompepresin
Enlainstalacindeunacmararompepresindebepreversedeunflotadoro
reguladordeniveldeaguasparaelcierreautomticounavezqueseencuentrellenala
cmarayparaperiodosdeausenciadeflujo.
4.4.6Anclajes
Seinstalarananclajesdeseguridad(hormignsimple,ciclpeo,etc.)enlos
siguientescasos:
Entuberasexpuestasalaintemperiequerequieranestarapoyadasensoporteso
adosadasaformacionesnaturalesderoca.
Enloscambiosdedireccintantohorizontalescomoverticalesdetramosenterrados
oexpuestos,siemprequeelclculoestructurallojustifique.
Entuberascolocadasenpendientemayoresa60gradosrespectoalahorizontal.
Losanclajesmscomunessonparacurvashorizontalesyverticales,teesy
terminacionesdetubera
4.4.7Cmaradistribuidoradecaudales
Lafuncindeunacajadivisoradeflujoporgravedad,esdividirelflujoendoso
mspartes,destinadosadiferentesusosoreservoriosdealmacenamiento.
Lacajadivisoradeflujopodremplearseenlossiguientescasos:
Cuandoelproyectoconsideremsdeunreservoriodealmacenamiento,yaseapor
grandesdistancias,pordiferenciasdenivelodiferentescomunidades.
Cuandoexistandiferentesusosdelagua(consumohumano,riego,pecuaria).
Lasventajasdelacajadivisoradeflujoson:usoracionalyequitativodelagua,
disminucindecostosdeaduccinymenornmerodecmarasrompepresin(cuando
estassonrequeridas).
Page 13
OPS/CEPIS/05.145
UNATSABAR
13

5.
Bibliografa
Reglamentotcnicodediseodeproyectosdeaguapotableparapoblaciones
menoresa5000hab.MinisteriodeViviendayServiciosBsicosDireccin

GeneraldeSaneamientoBsicoBolivia.
RedesdedistribucinManualdediseodeaguapotable,alcantarilladoy
saneamiento.ComisinNacionaldelAguaMxico.

Você também pode gostar