SEPARACJAGALWANICZNAWNOWOCZESNYCHPRZYRZDACHI

SYSTEMACHPOMIAROWYCH
GALVANICISOLATIONINADVANCEDMEASUREMENTDEVICESAND
SYSTEMS
JacekBaraski
L.Instruments
Sowakluczowe: separacjagalwaniczna,bezpieczestwopomiarw,obiektdoziemiony,
konwerterUSBRS232,IrDA(warstwafizyczna)
Keywords:
galvanicisolation,measurementssafety,earthedobject,USB
RS232converter,IrDA(physicallayer)
Streszczenie
Referatdotyczykoniecznocistosowaniaseparacjigalwanicznejwnowoczesnychsystemach
pomiarowychpracujcychnaobiektachdoziemionychiwsppracujcychzkomputeramiPC
(takeznotebookami).Przedstawionesprzykadowerozwizania,wtym:konwerteryUSB
RS232zseparacjgalwaniczn,konwerteryUSBIrDA(warstwafizyczna).
Summary
Thispaperexplainswhygalvanicisolationisnecessaryinadvancedmeasurementsystems
whichareusedonearthedobjectsandcooperatewithPCcomputers(notebooksincluded).
Somesolutionshavebeenpresented,including:USBRS232converterswithgalvanic
isolation,IrDA(physicallayer)converters.

Wostatnichlatachmamiejscegwatownyrozwjpprzewodnikwuywanychdo
budowy sprztu pomiarowego, w tym mikroprocesorw jednoukadowych (embedded) i
przetwornikwanalogowocyfrowych(ADC).Dajsizaobserwowatendencjezmierzajce
do obnienia napi zasilajcych i do uproszczenia sposobu zasilania. W starszych
konstrukcjachprzetwornikiADCbyyzwyklezasilanetrzemanapiciami(dwaanalogowe
dodatnieiujemnenajczciej515Vijednocyfrowezwykle:+5V).Wtakich
konstrukcjach masa analogowa bya poczona galwanicznie z mas cyfrow w samym
przetwornikulubgdzienapytcedrukowanej.
WikszoobecniedostarczanychprzetwornikwADCitozarwnoszybkich z
rejestremaproksymacyjnym,jakiwolniejszych,alebardzodokadnych,typusigmadelta
zasilanajestjednymnapiciem:najczciej3.03.3V.Przetwornikiteswyposaonewdwa
wejciarnicowe:dodatnieiujemne(odwracajce).Typowymprzykademjestprzetwornik
MCP3550 firmyMicrochip(rys.1).Dopuszczalnyzakreszmiennocinapinakadym z
wejzawierasimidzynapiciemmasyVSSinapiciemzasilajcymVDD.

Rys.1

Rys.2

Abynaobiekciemierzynapiciabipolarne,jednoztychwejmusistasimas
analogow.Najprociejdokonujesitegopoprzezdoczeniewybranegowejcia(najczciej
odwracajcego VIN) przez dzielnik rezystancyjny R1 i R2 do masy cyfrowej i zasilania
(rys.2),ksztatujcpotencjamasyanalogowej VA,np.na VDD,gdyobaterezystorys
rwne.
W celu uksztatowania waciwego dla aplikacji zakresu pomiarowego na drugie
wejciedoczasidzielnikrezystancyjnylubwzmacniaczpomiarowyodniesionydonowej
masyanalogowej.
Abypowizaniemasyanalogowejicyfrowejbyodobre,rezystancjeR1iR2powinny
bystosunkowoniskie.Wukadachrzeczywistychdzielniktenjestczstozastpowanyprzez
aktywnyukadbuforujcy,ktryspeniatsamrol,leczpobieramniejenergii.

Opisany wyej ukad pomiarowy spenia doskonale swoj rol w wyizolowanych,

autonomicznych systemach pomiarowych i pozwala mierzy napicia lub spadki napi
(prdy)zarwnododatnie,jakiujemnewzgldemmasyanalogowej.
Problem pojawia si wtedy, gdy obiekt, na ktrym dokonujemy pomiarw jest
doziemiony (np. rurocig doziemiony poprzez defekt, szyny tramwajowe, itd.), a
jednoczenie do systemu pomiarowego bd rejestratora doczamy komputer PC lub
notebook,np.wceluwizualizacjipomiarw(rys.3).

Rys.3

Rys.4
Powstaje obwd (rys.4), ktrego rdem wymuszajcym jest rnica napi UA
midzymasanalogowacyfrow,ktryzamykasizjednejstronypoprzezdoziemiony
mierzony obiekt, a z drugiej strony poprzez przewd ochronny instalacji elektrycznej,
poniewa masy elektryczne cz USB i RS232 zastosowanych w komputerach PC s
galwaniczniezwartezbolcemochronnyminstalacjizasilajcej230V.
Dotyczytotakenotebookw(np.wzewntrznymzasilaczunotebookaDELLautora
artykuumasaelektrycznawyjcia19Vjestbezporedniodoczonadoprzewoduochronnego
E wtyku 230V). W obwodzie (rys.4) popynieprd, ktryzaleyodnapicia UA isumy
rezystancji wewntrznej rda, rezystancji uziomw i doziemie i rezystancji pocze.
Efektemtegobdziestayprzepywprduwobwodachpomiarowych,atakeprzesunicie
punktu pracy masy analogowej, co w obu przypadkach prowadzi do znieksztace w
pomiarach.
Powstanie obwodu o podwjnym doziemieniu moe te prowadzi w stanach
awaryjnychdopowanychuszkodzesprztupomiarowego.rdemzagroeniamoeby
zarwnosieenergetyczna,jakiobiektbadany(rys.5).

Rys.5
Powstaniezwarciawsiecienergetycznejwpobliuzasilaczapomidzyprzewodem
fazowym P aochronnym E powoduje,ecaenapiciezwarcia UZ lubznacznajegocz
(zaleytoodimpedancjipoczeirezystancjidoziemienia)odoysinamasieanalogowej,
powodujcprzepiciemogceprowadzidouszkodzenianiskonapiciowychukadw(3.3V)
obwodu pomiarowego. Szybkie, tzn. kilkudziesiciomilisekundowe dziaania wycznika
rnicowegoprdowegomoeniewystarczy,abyzabezpieczyobwodyprzetwornikaADC
przeduszkodzeniem.
Podobnie bdzie si dziao, gdy na obiekcie badanym, np. na rurocigu lub na
szynach,pojawisiwysokienapicie(niebezpiecznedlaukadupomiarowego)pochodzce
zerdazewntrznegoizostaniepodanenamasanalogow.Pamitajc,emasacyfrowa
ukadupomiarowegojestpoprzezodlegyuziomdoczonadoziemi,widzimy,enamasie
analogowej ukadu pomiarowego odoy si napicie obiektu U0 pomniejszone o spadki
napicianaprzewodachirezystancjiuziomuodlegego,cowprzypadkuzbytduejwartoci
tegonapiciaprowadzidouszkodze.
Rozwizaniem problemu jest stosowanie separacji galwanicznej urzdze, ktra
powodujeprzerwanieobwoduprzedstawionegonarys.3i4.Separacjmonazastosowa
zasadniczowdwchmiejscach(rys.6):
1)
pomidzyprzetwornikiemADCamikroprocesorem,
2)
pomidzyurzdzeniempomiarowymakomputerem.

Rys.6
Rozwizanie pierwsze ma wiele zalet, szczeglnie w odniesieniu do sprztu
pomiarowego wielokanaowego. Pozwala ono na elastyczne podczenie kanaw
pomiarowychwrnemiejscabadanegoobiektubezobawyouszkodzenia.Okupionejestto
jednak znacznym wzrostem kosztw, gdy na kady kana trzeba uy osobnego
przetwornikaADCizapewnimuwyseparowanezasilanie.Wsprzcieprzenonymjestto
nie tylko koszt elementw, ale przede wszystkim koszt zwizany ze zwikszonym
zapotrzebowaniem na energi wskutek koniecznoci przesania sygnaw poprzez barier
separacyjn,acozatymidzieskrcenieczasupracynabateriachzasilajcych.
Rozwizaniedrugiemoeprzyjwieleform,jaknp.:
radiowdostpnympamie433MHzlub868MHz,2.4MHz
modemyradioweBluetoothiZigbee,
wiatowd,
czenapodczerwieIrDA,
konwerteryUSBRS232lubUSBRS485zseparacjagalwaniczn.
Poniejzostanomwionedwieostatniemoliwoci:
a)

czenapodczerwieIrDA
Standard IrDA zosta okrelony przez organizacj Infrared Data
Association i wprowadzony przez Microsoft w peni dopiero do systemu
Windows98.PoprzednisystemWindows95korzystajedyniezwarstwyfizycznej.
StandardIrDAokrelasposbcznocimidzykomputeramiPCaurzdzeniami
zewntrznymiwoparciuopodczerwie,opisanywpostacistosu,ktryskadasiz
warstw.
Warstwyzdefiniowanesnastpujco:
warstwa fizyczna specyfikuje optyczny nadajnikodbiornik, tzn.
ksztatowanie sygnaw podczerwieni, ich kodowanie oraz prdkoci
transmisji,

 warstwa IrLAP (Link Access Protocol) zajmuje si mechanizmem

przesyu danych, w skad ktrego wchodz: nawizanie cznoci,
retransmisja,kontrolapotokunaniskimpoziomie,detekcjabdw,
warstwa IAS (Intention Access Service) zapewnia informacje o
dostpnychusugach,
warstwa IrLMP (Link Management Protocol) warstwa wysza
odpowiedzialnazazarzdzanietransmisjimultipleksowanie
PomimoimplementacjistandarduIrDAwnowychsystemachWindowsoraz
dostpnoci nadajnikw/odbiornikw na podczerwie w kadym z notebookw
standard ten, ze wzgldu na swoje skomplikowanie i brak dostpnych opisanych
przykadw realizacji, nie przyj si powszechnie w sprzcie pomiarowym.
Najczciejspotykanemiejscajegoimplementacjitoprodukcjawielkoseryjna,jaknp.
telefonykomrkowe,notesyPDA,gdzierodkinawdroeniesznaczne.
AutorreferatuproponujerozwizanieopracowanewL.Instruments,omijajce
warstwyIrLAP[....]IrLMPipowrtdorozwiza,jakiepracowayjeszczepod
Windows95zewntrznykonwerterUSBIrDA(warstwafizyczna)(rys.7).

Rys.7
Takie rozwizanie jest tanie, wykorzystuje wszystkie zalety cza na
podczerwie, a jednoczenie jest atwe w implementacji w sprzcie pomiarowym,
gdy z punktu widzenia systemu operacyjnego konwerter jest widziany jako port
logiczny COMx. atwe jest wic wdroenie wszystkich protokow transmisji
pracujcychnaczachRS232lubRS485wtrybiehalfduplex.Trzebatunadmieni,
enajnowszeprocesyjednoukadowe,np.:ARMypochodzceodwieluproducentw
s wyposaone w UARTy (Universal Asynchronous Receiver Transmitter)
zawierajceobsugwarstwyfizycznejstandarduIrDA.
Konwerter USBIrDA (warstwa fizyczna) wsppracuje z rejestratorami
mR0imR1firmyL.Instruments.
b)
konwerteryUSBRS232(RS485)zseparacjgalwaniczn
Zastosowanie separacji galwanicznej na poczeniu USBRS232 jest
rozwizaniem najtaszym. Stosowane jest na poczeniu przyrzdpomiarowy
komputer.Wychodzionorwnienaprzeciwtendencjomobserwowanymnarynku
sprztukomputerowego.

Z jednej strony nowoczesne notebooki coraz czciej pozbawiane s cza

RS232, bdc w zamian wyposaane w wiele gniazd USB. Z drugiej strony
nowoczesne procesory jednoukadowe, w oparciu o ktre buduje si sprzt
pomiarowy,posiadajcorazwikszliczbjednostekUARTumoliwiajcychatw
budowportwRS232lubRS485.
Firma L.Instruments opracowaa dwie wersje konwertera USBRS232 z
separacjgalwaniczn:
uproszczongdziezaimplementowanotylkosygnayRxDiTxD(rys.8),
pen gdziepostronieRS232wystpujwszystkiesygnaymodemowe,
tzn.RxD,TxD,DCD,DTR,DSR,RTS,CTS,RI(rys.9)

Rys.8

Rys.9
Podobnie jak wczeniej zaprezentowany konwerter USBIrDA(warstwa
fizyczna) konwerter USBRS232 widziany jest, dziki zainstalowanym
sterownikom,przezsystemoperacyjnyjakoportlogicznyCOMx,gdzie x tonumer
portu,ktrymoebyustawianyprzezuytkownika.
Bariera separacyjna zbudowana jest w oparciu o najnowsz technologi
iCoupler firmy Analog Devices, pozwalajc na przesanie w jednym ukadzie
scalonymSMDdoczterechsygnawprzyniskimzuyciuenergii.Rozwizanieto
zastpujedotychczasuywanewtymcelutransoptory.
Na zakoczenie naley doda, e dwukanaowy rejestrator mRA firmy
L.Instrumentsposiadawbudowanytakiwaniekonwerter.Zapewniatobezpieczne
uywanieczaUSBtegoprzyrzdudoprzesyanianabiecodokomputerawartoci
pomiarowychpodczasprowadzeniapracnaobiekciedoziemionym.