Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
UnioSoviticaWikipdia,aenciclopdialivre
UnioSovitica
Origem:Wikipdia,aenciclopdialivre.
UniodasRepblicasSocialistasSoviticas(emrusso:
,transliteradocomoSoyuz Sovetskikh
Sotsialisticheskikh Respublik)ousimplesmenteUnioSovitica,(em
russo:,transliteradocomoSovetskij Soyuz),ouURSS
foiumEstadosocialistalocalizadonaEursiaqueexistiuentre1922e
1991.Umauniodevriasrepblicassoviticassubnacionais,aURSSera
governadaporumregimeunipartidrioaltamentecentralizadocomandado
peloPartidoComunistaetinhacomosuacapitalacidadedeMoscou.[6]
AUnioSoviticatevesuasrazesnaRevoluoRussade1917,quedeps
aautocraciaimperial.Apsarevolta,osbolcheviques,lideradospor
VladimirLenin,derrubaramogovernoprovisrioquetinhasido
estabelecido.ARepblicaSocialistaFederativaSoviticaRussafoiento
criadaeaGuerraCivilRussacomeou.OExrcitoVermelhoentrouem
diversosterritriosdoantigoImprioRussoeajudouoscomunistaslocaisa
tomaremopoder.Em1922,osbolcheviquesforamvitoriosos,formandoa
UnioSovitica,comaunificaodasrepblicassoviticasdaRssia,
Ucrnia,BielorrssiaeTranscaucsia.Em1924,apsamortedeLenin,
houvealideranacoletivadatroikaeumabrevelutapoltica,quandoento
JosefStalinchegouaopoderemmeadosdosanos1920.Stlinassocioua
ideologiaestatalaomarxismoleninismoeiniciouumregimedeeconomia
planificada.Comoresultado,opaspassouporumperododerpida
industrializaoecoletivizao,quelanouasbasesdeapoioparaoesforo
deguerraposterioreparaodomniosoviticoapsaSegundaGuerra
Mundial.[7]Noentanto,StlinreprimiutantoosmembrosdoPartido
Comunistaquantoelementosdapopulaoatravsdeseuregime
autoritrio.
NoinciodaSegundaGuerraMundial,aUnioSoviticaassinouumpacto
denoagressocomaAlemanhanazista,inicialmenteparaevitarum
confronto,masotratadofoidesconsideradoem1941,quandoosnazistas
invadiramoterritriodaURSSederamincioaomaioremaissangrento
teatrodeguerradahistria.Asperdassoviticasduranteaguerraforam
proporcionalmenteasmaioresdoconflito,devidoaocustoparaadquirir
vantagemsobreasforasdasPotnciasdoEixoembatalhasintensas,como
adeStalingrado,queconduziramossoviticospelaEuropaOrientalata
capturadeBerlimem1945,infligindoagrandemaioriadasperdasalems
duranteaguerra.[8]OsterritriosqueaURSSconquistoudasforasdo
EixonaEuropaCentraleOrientalposteriormentesetornaramosEstados
satlitesdoBlocoOriental.Diferenasideolgicasepolticascomosseus
homlogosdoBlocoOcidental,queeralideradopelosEstadosUnidos,
levouformaodediversospactoseconmicosemilitaresque
culminaramnolongoperododaGuerraFria.
UmprocessodedesestalinizaoseguiuseapsamortedeStlin,
comeandoumaeradeliberaoeredemocratizao.Emseguida,aURSS
passouainiciarvriosdosmaissignificativosavanostecnolgicosdo
sculoXX,incluindoolanamentodoprimeirosatliteartificialedo
primeirovooespacialdeumserhumanonahistria,fatoresquecriarama
corridaespacial.AcrisedosmsseisdeCubaem1962marcouumperodo
deextrematensoentreasduassuperpotncias,oquefoiconsideradoo
maisprximodeumconfrontonuclearmtuo.Nadcadade1970,houve
umrelaxamentodasrelaesinternacionais,masastensespolticasforam
https://pt.wikipedia.org/wiki/Uni%C3%A3o_Sovi%C3%A9tica
UniodasRepblicas
SocialistasSoviticas
Federao
19221991
Bandeira
Braso
Lemanacional
,!
(emportugus,Trabalhadoresdetodosos
pases,univos!)
Hinonacional
"AInternacional"
(19221944)
MENU
0:00
"HinonacionaldaUnioSovitica"
(19441991)
MENU
0:00
AUnioSoviticaapsaSegundaGuerraMundial
Continente
Eursia
Capital
MoscouPB
(MoscovoPE)
Lnguaoficial
Russoeoutras14
lnguas
Religio
Nenhuma[1][2][3][4]
1/27
22/08/2016
UnioSoviticaWikipdia,aenciclopdialivre
retomadascomainvasosoviticadoAfeganistoem1979.Aocupao
drenourecursoseconmicosearrastousesemalcanarresultadospolticos
Governo
significativos.[9][10]
Secretriogeraldo
PartidoComunista
Nadcadade1980oltimoldersovitico,MikhailGorbachev,buscou
reformaraUniocomaintroduodaspolticasglasnosteperestroikaem
umatentativadeacabarcomoperododeestagnaoeconmicaede
democratizarogoverno.Noentanto,asreformasdeGorbachevlevaramao
surgimentodefortesmovimentosnacionalistaseseparatistasnopas.As
autoridadescentraisentoiniciaramumreferendo,quefoiboicotadopelas
repblicasblticasepelaGergiaequeresultouemumamaioriade
cidadosquevotaramafavordapreservaodaUniocomoumafederao
renovada.Emagostode1991,umatentativadegolpedeEstadocontra
Gorbachevfoifeitapormembroslinhaduradogoverno,comaintenode
reverterasreformas.OgolpefracassoueopresidenterussoBorisYeltsin
desempenhouumpapeldedestaqueemsuaderrota,oqueresultouna
proibiodoPartidoComunista.Em25dedezembrode1991,Gorbachev
renuncioueasdozerepblicasrestantessurgiramdadissoluodaUnio
Soviticacomopasespssoviticosindependentes.[11]AFederao
Russa,oEstadosucessordaRepblicaSocialistaFederativaSovitica
Russa,assumiuosdireitoseobrigaesdaantigaUnioSoviticaetornou
sereconhecidacomoacontinuaodesuapersonalidadejurdica.[12]
ndice
1 Nomes
2 Histria
2.1 Antecedentes
2.2 Revolueseguerracivil
2.3 Unificaodasrepblicas
2.4 EraStlin
2.4.1 SegundaGuerraMundial
2.4.2 GuerraFria
2.5 EraKhrushchov
2.6 EraBrejnev
2.7 EraGorbachev
2.8 Colapso
3 Geografia
4 Demografia
4.1 Urbanizao
4.2 Grupostnicos
4.3 Religio
5 Poltica
5.1 PartidoComunista
5.2 Governo
5.3 Separaodepoderesereforma
5.4 Sistemajudicial
5.5 Relaesinternacionaiseforasarmadas
6 Repblicas
7 Economia
8 Infraestrutura
8.1 Energia
8.2 Cinciaetecnologia
8.3 Transportes
8.4 Educao
8.5 Sade
9 Cultura
9.1 Feriados
10 Vertambm
11 Referncias
11.1 Bibliografia
https://pt.wikipedia.org/wiki/Uni%C3%A3o_Sovi%C3%A9tica
Estadosocialista
unitrio
19221953(inicial)
JosefStalin
19851991(ltimo)
MikhailGorbachev
Presidentedo
SovieteSupremo
19221938(inicial)
MikhailKalinin
19881991(ltimo)
MikhailGorbachev
Premier
19221924(inicial)
VladimirLenin
1991(ltimo)
IvanSilayev
Perodohistrico
30deDezembrode
1922
SculoXX
RevoluodoGrande
Outubro
30deDezembrode
1922
TratadodaURSS
9deMaiode1945
Vitriasobrea
AlemanhaNazista
4deOutubrode
1957
LanamentodoSputnik
25dedezembrode
1991
PactodeBelaveja
reconhecidoeextino
decretada[5]
Populao
1991est.
293047571
Moeda
Rublo
Precedidopor
RSFSda
Rssia
Transcaucsia
Sucedidopor
Comunidadede
Estados
Independentes
RSSda
Ucrnia
Estnia
RSSda
Bielorrssia
Litunia
Segunda
Repblica
Polonesa
Gergia
Atualmentepartede
Letnia
Rssia
15pases
Membrode:SDN,ONU,PactodeVarsvia,
COMECOM
2/27
22/08/2016
UnioSoviticaWikipdia,aenciclopdialivre
12 Ligaesexternas
Nomes
AUnioSoviticatambmeraconhecidacomo,umacrnimoparaUniodasRepblicasSocialistasSoviticasde
acordocomseunomeemrusso,(SoyuzSovitskikhSotsialisttchieskikh
Respblik).Apesardeoriginalmenteescritanoalfabetocirlico,omundoocidentalacabouporadotlacomoCCCP,
"latinizando"asletras.Asiglaficoubastanteconhecidanomundoocidental,devidoaousodoacrnimoemuniformesem
competiesesportivaseoutrosobjetos,emeventosculturaisetecnolgicosocorridosnaURSS,comoporexemplonavios,
automveisouchapusecapacetesdecosmonautas.IstotambmsedevepelodestacamentodaUnioSoviticaemtais
eventos,oqueafezmaisconhecidaemtodoomundo.Devidograndesimbologiaeafamaqueestasiglatrouxeapsa
aboliodeseuuso,juntocomofimdaURSS,aRssia,duranteagestodeVladimirPutin,retomouousodonomedopas,
masdestavezdescritocomo""(Rossiya),acompanhandoarestauraodohinosovitico,daguiabicfaladaRssia
czaristaedareutilizaodabandeiracomafoiceemartelocomosmbolodoexrcitorusso.[13][14][15]
Histria
Antecedentes
OfinaldosculoXIXviuosurgimentodevriosmovimentossocialistasnaRssia
czarista.AlexandreIIfoiassassinadoem1881porterroristasrevolucionrioseo
reinadodeseufilho,AlexandreIII(18811894),foimenosliberal,masmais
tranquilo.Oltimoimperadorrusso,NicolauII(18941917),foiincapazdeevitar
queosacontecimentosdaRevoluoRussade1905,desencadeadapelamalsucedida
GuerraRussoJaponesaepeloincidenteconhecidocomoDomingoSangrento.[16]
Olevantefoicontrolado,masogovernofoiforadoaadmitirgrandesreformas,
incluindoaconcessodasliberdadesdeexpressoedereunio,alegalizaodos
DomingoSangrento,episdio
partidospolticos,bemcomoacriaodeumrgolegislativoeleito,aDumado
ocorridoduranteaRevoluode1905
ImprioRusso.Essasmedidassurtiramescassoefeito,vistoqueospartidoseram
equeacelerouaquedadoImprio
sistematicamentevigiadoseaDumaeracontroladapelaaristocraciaepeloczar,que
Russo.
podiadissolvlaaqualquermomento.At1905,osistemapolticodaRssiaczarista
nopossuapartidospolticos,comtodoopoderconcentradonasmosdoimperador.
Destacasequeestasmudanas,emborasignificativassobopontodevistapoltico,noalteravamoquadrosocialdamaior
partedapopulaorussa.AmigraoparaaSibriaaumentourapidamentenoinciodosculoXX,particularmentedurante
areformaagrriaStolypin.Entre1906e1914,maisdequatromilhesdecolonoschegaramquelaregio.[17]
Em1914,oImprioRussoentrounaPrimeiraGuerraMundial,emrespostadeclaraodeguerradoImprioAustro
HngarocontraaSrvia,queeraaliadadosrussos,elutouemvriasfrentesaomesmotempo,isoladadeseusaliadosda
TrpliceEntente.Em1916,aOfensivaBrusilovdoExrcitoRussoquasedestruiucompletamenteasforasmilitaresda
ustriaHungria.Noentanto,ajexistentedesconfianadapopulaocomoregimeimperialfoiaprofundadapeloaumento
doscustosdaguerra,muitasbaixasepelosrumoresdecorrupoetraio.TudoissoformouoclimaparaaRevoluo
Russade1917,realizadaemdoisatosprincipais.[18][19]
Revolueseguerracivil
ApesardaRssia,napoca,serumdospasesmaispoderososdomundoemtermosmilitares,apenasumafinaparteda
populao,osnobres,tinhamboascondiesdevida.Oscamponeseseramterrivelmentepobresetrabalhavamdesolasol
osseusterrenossempoderpossulos.AssucessivasderrotasemvriasguerrasebatalhasduranteaPrimeiraGuerra
Mundialeodescontentamentogeraldapopulaofizeramcomqueaeconomiainternacomeasseadeteriorarse.Nesta
ocasio,emergemcomforaossovieteseoPartidoOperrioSocialDemocrataRusso,fundadoem1898,eposteriormente
divididoentreosmencheviqueseosbolcheviques,doistermosanlogosaminoria()emaioria(),em
russo.[20]
EstequadropolticosocialfoiprofundamentealteradopeladeflagraodaPrimeiraGuerraMundial.ARevoluode
Fevereirode1917caracterizouaprimeirafasedaRevoluoRussa.Aconsequnciaimediatafoiaabdicaodoczar
NicolauII.Elaocorreucomoresultadodainsatisfaopopularcomaautocraciaczaristaecomaparticipaonegativado
https://pt.wikipedia.org/wiki/Uni%C3%A3o_Sovi%C3%A9tica
3/27
22/08/2016
UnioSoviticaWikipdia,aenciclopdialivre
pasnaPrimeiraGuerraMundial.Elalevoutransfernciadepoderdoczarparaum
regimerepublicano,surgidodaalianaentreliberaisesocialistasquepretendiam
conduzirreformaspolticas.[20]
Asmudanaspropostaspelosmencheviques,quehaviamlideradoaRevoluode
Fevereiro,noalteraramoquadrosocial,poisopascontinuavaasofrergrandes
perdasemfunodaparticipaonaGuerra.Ainsatisfaosocial,aliadaatuao
dosbolcheviques,fezeclodiraRevoluodeOutubro.Omarcodestarevoluofoia
invasodoPalciodeInvernopelosrevolucionrios.ARevoluodeOutubrofoi
lideradaporVladimirLnin,tornandoseaprimeirarevoluosocialistadosculo
XX.[20]
AsadadaRssiadaPrimeiraGuerraMundial,odesejodavoltadopoderdaento
eliterussaeomedodequeoideriocomunistapoderiapropagarsepelaEuropae
eventualmentepelomundo,fezeclodiraGuerraCivilRussa,quecontoucoma
participaodediversasnaes.Oentoprimeiroministrofrancs,George
Clemenceau,criouaexpressoCordoSanitrio,comointuitodeisolaraRssia
bolcheviquedorestantedomundo.Oidealismodosbolcheviquepropagadoparaa
populaomaispobrefoiofatordecisivoparaavitriadospartidriosdeLnin.[20]
VladimirLenin,olderdaRevoluo
deOutubro(tambmconhecidacomo
RevoluoBolchevique).
ApsaRevoluodeOutubro,umaguerracivileclodiuentreoExrcitoBranco,que
eraanticomunista,eonovoregimesoviticocomoseuExrcitoVermelho.ARssia
bolchevistaperdeuseusterritriosucranianos,poloneses,blticosefinlandesesao
Trotsky,LenineKamenevno
assinaroTratadodeBrestLitovsk,queacaboucomashostilidadescomasPotncias
segundocongressodoPCUS(1919).
CentraisdaPrimeiraGuerraMundial.Aspotnciasaliadaslanaramumainterveno
militarmalsucedidaemapoiodeforasanticomunistas.Entretantotantoos
bolcheviquesquantoomovimentobrancorealizaramcampanhasdedeportaeseexecuescontraosoutros,episdioque
ficouconhecido,respectivamente,comoTerrorVermelhoeTerrorBranco.Atofinaldaguerracivilrussa,aeconomiaea
infraestruturadopasforamprofundamentedanificadas.Milhesdemembrosdomovimentobrancoemigraram,[21]
enquantoafomerussade1921matoucercade5milhesdepessoas.[22]
Unificaodasrepblicas
ARepblicaSocialistaFederativaSoviticaRussaemconjuntocomasRepblicas
SocialistasSoviticasdaUcrnia,BielorrssiaeTranscaucsia,formaramaUnio
dasRepblicasSocialistasSoviticas(URSS),ousimplesmenteUnioSovitica,em
30dedezembrode1922.ARepblicaSocialistaRussaeraamaioremaispopulosa
das15repblicasquecompunhamaURSS,edominouauniodurantetodaasua
existnciade69anos.[23]
ApsamortedeLenin,em1924,umatroikafoidesignadaparagovernaraUnio
Sovitica.Noentanto,JosefStalin,oentosecretriogeraldoPartidoComunista,
conseguiusuprimirtodososgruposdeoposiodentrodopartidoeconsolidaro
poderemsuasmos.LeonTrotsky,oprincipaldefensordarevoluomundial,foi
exiladodaUnioSoviticaem1929eaideiadeStalinde"socialismoemums
pas"tornousealinhaprincipal.AcontnualutainternanoPartidoBolchevique
culminounoGrandeExpurgo,umperododerepressoemmassaentre1937e1938,
duranteaqualcentenasdemilharesdepessoasforamexecutadas,incluindoos
membroselderesmilitaresoriginaisdopartido,queforamacusadosdegolpede
Estado.[24]
ARSFSdaRssiacomoparteda
URSSem1922(acima)e1936.
AoposioStalinTrotskyiaalmdeumconflitopessoalpelopoder,refletiaemduas
concepesdiferentesdodesenvolvimentodosocialismo,quefoiresolvidoemfavordeStalin,comoapoiodeZinovieve
Kamenev.MarginalizadoTrotsky(janeirode1925)aconstruodo"socialismoemumspas",lideradoporStalinexigiaa
eliminaodeadversriosdaesquerdaedadireita,eexistncianoKominterndeumaestratgiainternacionalqueseria
compatvelcomosinteressesdomovimentocomunistanaUnioSovitica.Apsserderrotadoemsuaposio,Trotskyfoi
foradoaoexlionoMxico,parasermortoem1940porRamnMercader,umagentehispanosovitico.
EraStlin
https://pt.wikipedia.org/wiki/Uni%C3%A3o_Sovi%C3%A9tica
4/27
22/08/2016
UnioSoviticaWikipdia,aenciclopdialivre
AUnioSoviticaentre1927e1953foidominadaporJosefStalin(achamadaera
Stlin).MuitasvezesaURSSfoidescritacomoumestadototalitrio,modeladopor
umlderquetinhatodosospoderes,equebuscavareformarasociedadesovitica,
complanejamentoeconmicoagressivo,emespecial,comumavarredurada
coletivizaodaagriculturaedodesenvolvimentodopoderindustrial.Eletambm
construiuumaenormeburocracia,oquesemdvidafoiresponsvelpormilhesde
mortescomoresultadodevriosexpurgoseesforosdecoletivizao.Duranteseu
tempocomolderdaURSS,Stlinfezusofrequentedesuapolciasecreta,gulagse
poderquaseilimitado,pararemodelarasociedadesovitica.Asubidaaopoder
definitivodeJosephStalin,comosecretriogeraldoPartidoComunistadaUnio
SoviticaouGensekentre1927e1929,marcouoinciodeumatransformao
radicaldasociedadesovitica.Emalgunsanos,afacedaUnioSoviticamudou
radicalmentepelacoletivizaodeterrasepelarpidaindustrializaorealizadapelos
muitosambiciososplanosquinquenais.
SobalideranadeStalin,ogovernolanoupromoveuumaeconomiaplanificada,a
industrializaodopas,queemgrandeparteaindaerabasicamenterural,ea
coletivizaodaagricultura.Duranteesteperododerpidamudanaeconmicae
social,milhesdepessoasforamenviadasparacamposdetrabalhoforado,[25]
incluindomuitospresospolticosqueseopunhamaogovernodeStalin,almdemilhesqueforamdeportadoseexilados
parareasremotasdaUnioSovitica.Adesorganizadatransioagrcoladopas,combinadacomduraspolticasestataise
umaseca,levoufomesoviticade19321933.[25]AUnioSovitica,emboraaumpreomuitoalto,foitransformadade
umaeconomiaagrriaparaumagrandepotnciaindustrialemumpequenoespaodetempo.[25]
JosefStlinem1943.Elegovernoua
URSScommodeferro,dosanos
1930atasuamorte,em1953.
NamesmapocaemqueStalincomeouacoletivizaoforada,em1929,ele
tambmrecriouacampanhacontraaculturanacionalucraniana,campanhaessaque
estavadormentedesdeoinciodadcadade1920.FoinaUcrniaqueapolticade
coletivizaostalinistadeparousecomamaisardorosaeviolentaresistnciao
quenoimpediu,entretanto,queoprocessojestivessepraticamentecompletopor
voltade1932.[26]
MesmocomoprocessodecoletivizaojpraticamentecompletonaUcrnia,Stalin
anunciouqueabatalhacontraoskulaksaindanoestavaganhaoskulakshaviam
sido"derrotados,masaindanoexterminados."Dadoque,aessaaltura,qualquer
pessoaqueporqualquerdefiniocabvelpudesseserclassificadacomoumkulakj
haviasidoexpulsa,mortaouenviadaparacamposdetrabalhoforado,essanova
etapadacampanhasoviticanaUcrniateriaoobjetivodeaterrorizaroscamponeses
comuns.
Stalincomeouestipulandometasdeproduoeentregadecereais,exageradamente
altas.Onocumprimentodasexignciaseraconsideradoumatodedeliberada
StalineNikolaiYezhov,lderdo
sabotagem.Apsalgumtempo,ecomaproduoeentregainevitavelmenteabaixo
NKVD.DepoisqueYezhovfoi
dameta,Stalindeterminouqueseusativistasconfiscassemdoscamponesestodoo
executado,elefoiapagadoda
volumedecereaisnecessrioparaalcanarasmetasestipuladas.Aspessoaseram
fotografia(ver:Falsificaesde
sentenciadasadezanosdeprisoeatrabalhosforadospelosimplesfatode
fotografiasnaUnioSovitica).
colherembatatas,ouatmesmoporcolherespigasdemilhonospedaosdeterra
privadaqueelaspodiamgerir.Normalmenteditoqueonmerodeucranianos
mortosnafomede193233foidecincomilhes.DeacordocomRobertConquest,seacrescentarmosoutrascatstrofes
ocorridascomcamponesesentre1930e1937,incluindoseaumenormenmerodedeportaesdesupostoskulaks,o
grandetotalelevadopara14,5milhesdemortes.[26][27]
Noanode1936,oregimedeJosefStalinexpulsououexecutouumnmeroconsiderveldemembrosdopartido,entreeles
muitosdosseusopositores,nosatosqueficaramconhecidoscomoos"GrandesExpurgos"(ver:repressopolticanaUnio
Sovitica).Apesardetudo,elesacreditavamqueesteseriaocaminhoparaocomunismo,masorumodessaformasocialj
estavatraadodeformatotalmentedistintadoqueKarlMarxeLeninpensavam,nomaissendoumaformavoltadaparaa
dissoluodoprprioEstadoedasclassessociais,masagora,oregimesobocomandodeJosefStalin,jeraumaforma
socialvoltadaparaacristalizao(aideiadesocialismodentrodeumspas).Entreascoisasqueforamfeitascomesse
efeitocontamseasnacionalizaeseaaniquilaofsicadaclasseburguesaqueoNEPhaviarecriado,comrecursoaos
gulags(camposdetrabalhonaSibria).AlgunstericoscriticamestaformaqueStalinutilizouparaliquidarapropriedade
privada,pornoconcordaremcomela,eporacharemqueelasmanchaaimagemdocomunismoperanteomundopoiso
mesmoefeitopoderiatersidoobtidosemaaniquilaofsicadaquelaclasse.Odesastreeatruculnciaautoritriadas
https://pt.wikipedia.org/wiki/Uni%C3%A3o_Sovi%C3%A9tica
5/27
22/08/2016
UnioSoviticaWikipdia,aenciclopdialivre
polticasstalinistascontriburammuitoparaadeturpaodoconceitocriadopor
Marx,deditaduradoproletariado.Apsasnacionalizaes,aeconomiafoi
planificada,demodoaqueestapudessetirarproveitodasuanacionalizao.De5em
5anospassousearealizarplanosquinquenais,nosquaissedecidiamquefundos
seriamaplicadoseemquereas.
SegundaGuerraMundial
ApsavitrianaBatalhadeBerlim,
duranteaSegundaGuerraMundial,
soldadosdoExrcitoVermelho
iaramabandeirasoviticana
varandadoHotelAdlon,nacapital
alem.
Apolticadeapaziguamentopromovidapelo
ReinoUnidoeFranasobreaanexaoda
ustriaeainvasodaTchecoslovquia
Prisioneirosdegulagsemregimede
ampliouopoderdaAlemanhanazistae
trabalhoforadoduranteaconstruo
colocouumaameaadeguerraentreoregime
docanaldoMarBranco(1932).
deAdolfHitlereaUnioSovitica.Na
mesmapoca,oTerceiroReichaliouseao
ImpriodoJapo,umrivaldossoviticosnoExtremoOrienteeuminimigo
declaradodaURSSnasguerrasdefronteirasoviticojaponesasentre1938e1939.
Emagostode1939,apsoutrofracassonastentativasdeestabelecerumaaliana
antinazistacomosbritnicosefranceses,ogovernosoviticodecidiumelhorarsuas
relaescomosnazistasatravsdacelebraodoPactoMolotovRibbentrop,
prometendoanoagressoentreosdoispasesedividindosuasesferasdeinfluncia
naEuropaOriental.EnquantoHitlerinvadiuaPolniaeaFranaeoutrospases
atuavamemumafrentenicanoinciodaSegundaGuerraMundial,aURSSfoi
capazdeconstruiroseuexrcitoerecuperaralgunsdosantigosterritriosdoImprio
Russo,comoresultadodainvasosoviticadaPolnia,daGuerradeInvernoeda
ocupaodospasesblticos.Em22dejunhode1941,aAlemanhanazistarompeuo
tratadodenoagressoeinvadiuaUnioSovitica,comamaioremaispoderosa
foradeinvasonahistriahumanaeaaberturadomaiorteatrodaSegundaGuerra
Mundial.[28]
Emboraoexrcitoalemotenhatidoumconsidervelsucessonoinciodainvaso,o
ataquefoiinterrompidonaBatalhadeMoscou.Posteriormente,osalemessofreram
ConfernciadeIaltaemfevereirode
1945,comWinstonChurchill,
FranklinD.RoosevelteJosefStlin
grandesderrotasnaBatalhadeStalingrado,noinvernoentre1942e1943,[29]e,em
seguida,naBatalhadeKursk,noverode1943.OutrafalhaalemfoioCercode
Leningrado,emqueacidadefoitotalmentebloqueadaporterraentre1941e1944por
forasalemsefinlandesas,esofreuumacrisedefomequematoumaisdeum
milhodepessoas,masnuncaserendeu.[30]SobaadministraodeStalinea
lideranadecomandantescomoGueorguiJukoveKonstantinRokossovsky,asforassoviticaschegaramEuropaOriental
entre1944e1945etomaramBerlimemmaiode1945.Emagostode1945,oexrcitosoviticovenceuosjaponesesem
Manchukuo,naChina,enaCoreiadoNorte,contribuindoparaavitriadosAliadossobreoJapoImperial.[31][32]
OperododaSegundaGuerraMundial(19411945)conhecidonaRssiacomoaGrandeGuerraPatritica.Duranteeste
conflito,queincluiumuitasdasoperaesdecombatemaisletaisdahistriadahumanidade,asmortesdecivisemilitares
soviticosforam10,6milhese15,9milhes,respectivamente,[33]representandocercadeumterodetodasasvtimasde
todooconflito.Aperdademogrficatotaldospovossoviticosfoiaindamaior.[34]Aeconomiaeainfraestruturasoviticas
sofreramumadevastaomassiva,masaURSSemergiucomoumasuperpotnciamilitarreconhecidaapsofimda
guerra.[35]
OExrcitoVermelhoocupouaEuropaOrientaldepoisdaguerra,incluindoaAlemanhaOriental.Governossocialistas
dependentesdossoviticosforaminstaladosemEstadosfantochesnochamadoBlocodoLeste.Aotornarseasegunda
potncianucleardomundo,aUnioSoviticacriouaalianadoPactodeVarsviaeentrouemumalutapeladominao
globalcomosEstadosUnidoseaOrganizaodoTratadodoAtlnticoNorte(OTAN),perodoconhecidocomoGuerraFria.
AUnioSoviticaapoioumovimentosrevolucionriosemtodoomundo,inclusivenarecmformadaRepblicaPopularda
China,naRepblicaPopularDemocrticadaCoreiae,maistarde,naRepblicadeCuba.Quantidadessignificativasde
recursossoviticosforamalocadosemajudaparaosoutrosEstadossocialistas.[36]
GuerraFria
https://pt.wikipedia.org/wiki/Uni%C3%A3o_Sovi%C3%A9tica
6/27
22/08/2016
UnioSoviticaWikipdia,aenciclopdialivre
ComofimdaSegundaGuerraMundial,ospaseseuropeusestavamsemidestrudos
esemrecursosparasereconstruremsozinhos,comissoassuperpotncias
resolveramajudarcadaumdeseusaliados,comobjetivodenoperderemreasde
influncia.
OsEstadosUnidospropemacriaodeumamploplanoeconmico,oPlano
Marshall,quetratavasedaconcessodeumasriedeemprstimosabaixosjurose
investimentospblicosparafacilitarofimdacrisenaEuropaOcidentalerepelira
ameaadosocialismoentreapopulaodescontente.
AUnioSoviticapropsseaajudarseuspasesaliados,comacriaodoConselho
paraAssistnciaEconmicaMtua(COMECON).OCOMECONforaproposto
comomaneiradeimpedirospasessatlitesdaUnioSoviticadedemonstrar
interessenoPlanoMarshall,enoabandonaremaesferadeinflunciadeMoscou.
R12(designaoSS4),ummssil
balsticodemdioalcanceprojetado
paracarregarartefatosnucleares,
duranteumdesfilenaPraaVermelha
emMoscou(19591962).
Em1949osEstadosUnidoseoCanad,juntamentecomamaioriadaEuropa
ocidental,criaramaOrganizaodoTratadodoAtlnticoNorte(OTAN),umaalianamilitarcomoobjetivodeproteo
internacionalemcasodeumsupostoataquedospasesdolesteeuropeu.
EmrespostaOTAN,aURSSfirmouentreelaeseusaliadosoPacto
deVarsvia(1955)paraunirforasmilitaresdaEuropaOriental.Logo
asalianasmilitaresestavamemplenofuncionamento,equalquer
conflitoentredoispasesintegrantespoderiaocasionarumaguerra
nuncavistaantes.
Mximaextensodochamado"ImprioSovitico"
noplanetaduranteoperododaGuerraFria.Em
vermelhoestoospasessobgovernoscomunistase
emlaranjaospasescomgovernosdetendncias
socialistas(mapaanacrnico).
AGuerradaCoreia(19501953),aGuerradoVietn(19621975)ea
GuerradoAfeganisto(19791989)soosconflitosmaisfamososda
GuerraFria.AlmdafamosatensonaCrisedosmsseisemCuba
(1962)e,tambmnaAmricadoSul,aGuerradasMalvinas(1982).
Entretanto,durantetodoesteperodo,amaiorpartedosconflitoslocais,
guerrascivisouguerrasinterestataisfoiintensificadopelapolarizao
entreEstadosUnidoseURSS(ver:guerraporprocurao).
Duranteesses40anosdeGuerraFria,osistemasocialistasoviticofoi
expandidodetalformaquechegouaterpasessocialistasdoExtremo
OrienteaCuba.AmaioriaseguindoasordensdeMoscou.Estecenriodetensomundialperdurouat1991,quandoa
UnioSoviticaacaboueconsequentementeofimdeumagrandeameaaaocapitalismoeaosEstadosUnidos.AGuerra
Friaduroucercade45anoseduranteesseperodoomundojestevepertodaguerranuclearvriasvezes.
EraKhrushchov
Stalinmorreuem5demarode1953,deixandoumvaziodepoderquelevouauma
disputainternanoPCUS(PartidoComunistadaUnioSovitica)pelaliderana,
entreMalenkov,Beria,MolotoveKhrushchovesteltimovencedor.Comosucessor
deStalin,Khrushchovempreendeuumapolticadedenunciarosabusosdoseu
antecessor.DuranteoCongressode1956doPCUS,Khrushchovdivulgouumasrie
decrimesdeStalin(ver:Discursosecreto),renegandoaheranadoestalinismo,
estabelecendo,assim,umanovaposturaecriandoumnovoparadigmaliberalparao
comunismointernacional.Apropagandacapitalistaseutilizoumuitodosargumentos
engendradosporKhrushchovparafazerfrenteURSS.
Nestaera,houvealibertaodetodosprisioneirospolticosdosgulags,umesforo
semprecedentesfoirealizadoparaaproduodebensdeconsumo,etambm
realizounumerosasreformas,muitasvezescitadascomoprecipitadasou
contraditrias,tambmestevepresenteoDiscursosecretodeNikitaKhrushchov,
criticandooregimestalinista,erevelandooscrimesdeStlin,eseuscultos
personalidade.
Aextensomximaterritorialdos
pasesdomundosobainfluncia
sovitica,depoisdaRevoluo
Cubanade1959eantesdacisosino
soviticade1961
Noexisteconsensoquantocontagemdevtimasdostalinismo.Determinadas
estatsticasafirmamqueentre20a35milhesdesoviticosmorreramporfome,frio
ouexecutadosemcamposdeconcentraooudetrabalhosforadosduranteapocadeStalin.[37]
https://pt.wikipedia.org/wiki/Uni%C3%A3o_Sovi%C3%A9tica
7/27
22/08/2016
UnioSoviticaWikipdia,aenciclopdialivre
Noplanoexterno,eleseutilizoudachamada,Coexistnciapacfica,queafirmavaqueoblococomunistapoderiacoexistir
pacificamentecomosEstadoscapitalistas.Estateoriafoicontrriaaoprincpioqueocomunismoeocapitalismoeram
antagnicosenuncapoderiamexistirempaz.AUnioSoviticaaplicouasrelaesentreomundoocidentale,em
particular,comosEstadosUnidos,ospasesdaOTANeasnaesdoPactodeVarsvia.
IssorepercutiuamplamentenospasessocialistasdaEuropaOriental(em1956ocorreriaaRevoluoHngaraquevisava
porfimaoaparatorepressivodoregimestalinista,masquelogofoiesmagadocomaintervenodaURSS),enaChinacom
arupturasinosoviticanasdcadasde1950e1960.Duranteosanos1960einciodosanos1970,aRepblicaPopularda
China,sobalideranadeseufundador,MaoTsetung,quealegouqueaatitudebeligerantedeveriasermantidaparaos
pasescapitalistase,porisso,inicialmenterejeitouacoexistnciapacficaconsiderandoacomorevisionismodateoria
marxista.
Comoresultadodaguerrafria,aUnioSoviticaviuseenvolvidaemumacorrida
pelaconquistadoespaocomosEstadosUnidos.Oprogramaespacialsovitico
comeoucomumagrandevantagemsobreodosEstadosUnidos.Devidoa
problemastcnicosparafabricarogivasnuclearesmaisleves,osmsseislanadores
intercontinentaisdaURSSeramimensosepotentessecomparadoscomseus
similaresestadunidenses.Logo,osfoguetesparaseuprogramaespacialjestavam
prontoscomoresultadodoesforomilitarsoviticoresultantedaguerrafria.Assim,
napocaemqueaSputnikfoilanada,acapacidadedelanamentodaURSSerade
500kg,enquantoqueadosEstadosUnidoserade5kg.AUnioSoviticafoia
naoquetomouadianteiranaexploraoespacialaoenviaroprimeirosatlite
artificial,oSputnik1,eoprimeirohomemaoespao,YuriGagarin.Grandepartedos
feitosespaciaisdaUnioSoviticadevemseaotalentodoengenheirodefoguetes
SergeiKorolev,oengenheirochefedoprogramaespacialsovitico,queconvenceuo
lderNikitaKruschovdaimportnciadaconquistadoespao.
UmarplicadoSputnik1,oprimeiro
satliteartificial,lanadoem1957
pelaURSS.
Nombitoeconmico,umesforosemprecedentesfoirealizadoparaaproduodebensdeconsumo,etambmrealizou
numerosasreformasnaagriculturasovitica.Mesmonoobtendooresultadoesperado.Portaismedidasprecipitadase
contraditrias,KhrushchovdepostopeloPolitburo.
EraBrejnev
LeonidBrejnevtomaaUnioSoviticaemumadifcilsituaoapsagesto
contraditriadeKhrushchov,comospasesmaisprximosemmeioinstabilidade,
umasituaotensacomaRepblicaPopulardaChina,relaesinconstantes,ora
apocalpticas,oraamistosascomosEstadosUnidos,aresistnciadaIugoslviaao
PactodeVarsviaeumadivisopolticadentrodopartido.
PresidentesLeonidBrezhneveJimmy
CarterassinamostratadosdeSALT
IIemVienaem18dejunhode1979.
AdeposiodeKhrushchoveapossedeLeonidBrejnevrepresentaramavoltado
podermaisconservadornopoderdopartido,incluindoaburocraciaquecontrolavaa
UnioSoviticanapocadeJosefStlin,masquerachouseporKhrushchov,em
meiossuasmedidasrevisionistas.[38]
BrejnevdesenvolveuapolticadaTeoriadaSoberaniaLimitada,,quepretendia
manteraUnioSoviticacomoeixosocialistanomundo,comasdemaisnaes
alinhadasaMoscou.Estapolticaeracaracterizadastalinistapormanterahegemonia
socialista,promoverocultodapersonalidadeemanterumaburocracianapoltica,
cujaremoo,segundoBrejnev,eraumexemplodepensamentoutpicoe
trotskista.[39]
LeonidBrejnevdiscursanoSoviete
SupremodaURSS,1978.
BrejnevtentariareabilitaronomedeStlin,quenoerapronunciadopeloslderes
soviticoshaviaquasedezanos,masnoconseguiu,umavezqueasautoridadeseo
povoficaramdivididospeloquedisseraKhrushchovarespeitodeStlin.Poroutro
lado,asimbologiacomunistanapocadeStlin,incluindopropagandaspolticas,
paradasmilitares,aexpulsodecrticosaoregimeeoprpriocultopersonalidade,
emmenorescala,foramumadasprincipaiscaractersticasdoregimedeBrejnev.
Comotempo,asituaopolticadopasseestabilizoueopartidoconcordouemseguirumalinhaneutracomrelao
liberalizaoiniciadaporKhrushchov.FoiduranteagestodeBrejnevqueohinosoviticorecuperousualetrae
propagandasafavordopartidoeramlanadasnaimprensa.[40]
https://pt.wikipedia.org/wiki/Uni%C3%A3o_Sovi%C3%A9tica
8/27
22/08/2016
UnioSoviticaWikipdia,aenciclopdialivre
Duranteestapoca,aURSSconseguiuatingirseuaugepoltico,militareeconmico,tendograndeinflunciaemtodoo
mundo,desdeaeconomiaatosesportes,eseupovoteveumagrandemelhoranaqualidadedevida,emrelaosdcadas
anteriores.[41]Aindstriacresciarapidamenteeacinciasoviticadesenvolvianovastecnologias.
Em1982,apsduasdcadasdegoverno,Brejnevmorreinesperadamenteemdecorrnciadaingestodepentobarbitais,
sendosucedidopeloexagentesecretoIuriAndropov,quedariaincioaumareformapolticanopas,interrompidaporuma
sriadoenaqueolevoumorte,em1984.KonstantinChernenko,homemdeconfianadeBrejnev,abriumoda
aposentadoriaeassumiuapresidnciadaURSS,mesmoidosoedoente.Apsumanodegoverno,Chernenkointernados
pressasemorrenoinciode1985,representandoofimdeumageraodepolticossoviticos,caracterizadospormanterem
umaconservadora.SucederialhenocargoojovemMikhailGorbatchov,contandocomumPolitburomaisjovem,liberale
flexvel.
EraGorbachev
Apartirdofinaldosanos1970comeamaficarclarasaslimitaesdomodelosoviticodeeconomiaplanificada.ACrise
doPetrleodosanos70elevouaeconomiasovitica,podendoopovo,emplenoregimesocialista,consumirmais.Muitas
famliaspuderamcomprarnovastecnologias.Automveis,fornosmicroondaseaparelhoseletrnicos,noeramnovidade
paramuitos,masmaisdeumautomvelediversosaparelhoseletrnicoseramumsonhoquedependiamdemuitaeconomia,
equeagoratornavaserealidadeparamuitaspessoas,dandoumconfortomaterialbemmaior,semferirosprincpios
socialistas.Obemestarfoitantoqueasautoridadessoviticaschegavamadizerqueospasescapitalistasestavamem
crise.[42]
Poresteprofundodesenvolvimentoeconmico,polticoemilitar,aeconomia
soviticaacabouseestagnandonofinaldosanos1970.Nosepreviaque,maistarde,
estapequenaestagnaoevoluiriaparaumaprofundacrise,capazdedesestruturara
economiadopas.Comoaestagnaodosanos1970setransformounacrisedos
anos1980,objetodediscussesatosdiasdehoje.AcomparaocomaChina,
querealizouumatransiomaisbemsucedidaparaocapitalismo,temauxiliadoa
avaliarmelhoropesodosfatoresestruturaiseconjunturaisnaproduodessa
crise.[43]
RonaldReaganeMikhailGorbachov
Emtermosestruturais,aeconomiaplanificadatalveztenhasidoaprincipal
emGenebra,Sua,em1985
responsvelpelacrise,poisexigiaquetudoquefosseproduzidoemtodosossetores
daeconomiaestivesseprevistonosplanosquinquenais.Naprtica,istocriava
distores,comoexcessodedeterminadosprodutos(indstriasdebaseedebensdecapital)eescassezdeoutros(bensde
consumo).Quandoaproduodedeterminadoprodutoerainsuficienteparaatenderaoconsumo,ospreosnopodiamsubir
apontodeinibirademanda(comocostumaocorreremumaeconomiademercado),masosprodutossimplesmentese
esgotavamedesapareciamdalojaseprateleirasdossupermercados.
Nofimdosanos1970,oscustosmilitaresdaGuerraFriajeraminsustentveisparaaURSS.Opasmantinhaforas
armadasdequasedoismilhesdehomens,ummilhodosquaismobilizadosnaEuropaOriental.QuandoaChinase
aproximoudosEstadosUnidos,nosanos1970,epassouaameaaraURSS,asituaopiorou.AChinaestacionouquaseum
milhodehomensnasfronteirascomaUnioSovitica,eparacontrabalanar,estatevequeestacionaroutromilhode
homensnafronteiracomaChina.Oscustosdessamobilizaopermanentecomeavamasemostrarinsustentveisnoincio
dosanos1980sobretudoemrazodoenvolvimentosoviticonoconflitodoAfeganisto.
SegundoAngeloSegrillo,ofatormilitarnofoiofatorprincipaldaquedadaURSS,poisogastosoviticonestareano
cresceusignificativamente,quandocomparadocomdadosanteriores.Aqueda,segundooautor,deveuseprincipalmente
mudanadoparadigmamundialdeproduoindustrial,iniciadonocomeodadcadade1970,passandodomodelo
Fordista,emqueaproduoeracentralizadaecompoucaflexibilidadeequeforaadotado,comxito,pelaURSSparao
modeloToyotista,descentralizadoeflexvel,incompatvelcomascaractersticasdaeconomiasovitica.[44][45]
MikhailGorbatchovfoioltimodirigentesovitico.AssumiuocargodesecretriogeraldaPCUS(PartidoComunistada
UnioSovitica)emmarode1985,substituindoKonstantinTchernenko,quefaleceranaqueleano.Obomrelacionamento
comosmembrosdopartidoeahabilidadepolticaforamfatoresquecredenciaramGorbatchovaassumiropostomais
importantenahierarquiaadministrativasovitica.Defensordeideiasmodernizantes,instituiudoisprojetosinovadores:a
perestroika(reconstruoeconmica)eaglasnost(transparnciapoltica).Atentativademodernizaoaceleradada
perestroikaedaglasnostviriacomoproposta"salvadora"deGorbatchov,masnoconseguiriamaisreverteracrise.
https://pt.wikipedia.org/wiki/Uni%C3%A3o_Sovi%C3%A9tica
9/27
22/08/2016
UnioSoviticaWikipdia,aenciclopdialivre
Oanode1989viuasprimeiraseleieslivresnomundosocialista,comvrioscandidatosecomamdialivreparadiscutir.
Aindaquemuitospartidoscomunistastivessemtentadoimpedirasmudanas,aperestroikaeaglasnostdeGorbachev
tiveramgrandeefeitopositivonasociedade.Assim,osregimescomunistas,pasapspas,comearamacair.APolniaea
Hungrianegociarameleieslivres(comdestaqueparaavitriadopartidoSolidariedadenaPolnia),eaTchecoslovquia,a
Bulgria,aRomniaeaAlemanhaOrientaltiveramrevoltasemmassa,quepediamofimdoregimesocialista(ver:
Revoluesde1989).
Enanoitede9denovembrode1989oMurodeBerlimcomeouaserderrubado
depoisde28anosdeexistncia.Antesdasuaqueda,houvegrandesmanifestaes
emque,entreoutrascoisas,sepediaaliberdadedeviajar.Almdisto,houveum
enormefluxoderefugiadosaoOcidente,pelasembaixadasdaRFA,principalmente
emPragaeVarsvia,epelafronteirarecmabertaentreaHungriaeaustria,perto
dolagodeNeusiedl.
Em1990,comareunificaoalem,aUnioSoviticacaiparaopostodequarto
maiorPIBmundial.Estequadropiorarapidamentecomanovacrisedatransio
paraocapitalismonosanos1990,quandoaRssiatornaseo15PIBmundial.Entre
1987e1988aURSSabdicadecontinuaracorridaarmamentistacomosEstados
Unidos,assinandoumanovasriedeacordosdelimitaodearmasestratgicase
convencionais.AURSSiniciaaretiradadoAfeganistoecomeaareduzira
presenamilitarnaEuropaOriental.Ogovernosoviticopressionaaliadospela
negociaodepazemconflitoscomoaGuerraCivilAngolana,ondeostermosparao
fimdoconflitosoestabelecidosemacordocomosEstadosUnidos,Angola,Cubae
fricadoSul.Estanovaposturatambmsignificouareduodetodasasformasde
apoio(poltico,financeiroecomercial)queestapotnciadavaaregimesaliadosem
todoomundo.
AquedamurodeBerlimem9de
novembrode1989.
Noplanointerno,Gorbatchovenfrentougrandesresistnciasdaoligarquiaedos
burocrataspartidrios(osApparatchiks).Alinhaduradopartidoviaaposturade
GorbatchovnoplanointernacionalcomocovardeeacusavaodetrairaURSSeosocialismo.Estesgruposeramcontraa
retiradadoAfeganistoedefendiamqueaURSSdeveriaintervirnospasesdaEuropaOrientalqueestavampassandopor
processosdedemocratizaoeabandonavamosocialismo,comoaPolnia.Em1991,setoresmaisbelicistasdogoverno
soviticodefenderamqueaURSSdeveriaterapoiadooIraquenaGuerradoGolfocontraacoalizodepaseslideradapelos
EstadosUnidosepassaramacriticarogovernoGorbatchovcomofraco.
Nametadedoanode1990einciode1991,asituaopolticaeeconmicanaUnioSoviticaseagravoueparatentar
reverteressacriseopresidenteMikhailGorbatchov,pensouemprimeiroresolveroproblemapolticoetnicosoviticopara
depoisreformaraeconomia.OnovoTratadodaUniodosEstadosSoberanosfoiumprojetodetratadoqueteriasubstitudo
ode1922(TratadodaCriaodaURSS)e,portanto,teriasubstitudoaUnioSoviticaporumanovaentidadechamada
UniodeEstadosSoberanos,umatentativadeMikhailGorbachevpararecuperarereformaroEstadosovitico.
Colapso
Em19deagostode1991,umdiaantesdeGorbacheveumgrupodedirigentesdas
RepblicasassinaremonovoTratadodaUnio,umgrupochamadoComitEstatal
paraoEstadodeEmergncia(
,,pronunciadoGeKaTchePe)tentoutomaropoderemMoscou.
AnunciousequeGorbachevestavadoenteetinhasidoafastadodeseupostocomo
presidente.Gorbachevfoi,ento,emfriasCrimeia,ondeatomadadopoderfoi
desencadeadaelpermaneceudurantetodooseucurso.OvicepresidentedaUnio
Sovitica,GennadyYanaiev,foinomeadopresidenteinterino.Acomissode8
membros,incluindoochefedaKGBVladimirKrioutchkoveoMinistrodasRelaes
Yeltsinemumtanquedesafiandoo
Exteriores,BorisPougo,oministrodaDefesa,DmitriIazov,todososque
GolpedeAgostode1991.
concordaramemtrabalharsobGorbachev.Em21deagostode1991,agrande
maioriadastropasqueforamenviadasaMoscousecolocamabertamenteaoladodos
manifestantesousodesertores.OgolpefalhoueGorbachev,quetinhaatribudosuaresidnciadachanaCrimeia,
regressouaMoscou.
Apsoseuregressoaopoder,GorbachevprometeupunirosconservadoresdoPartidoComunistadaUnioSovitica
(PCUS).Demitiusedassuasfunescomosecretriogeral,mascontinuaaserpresidentedaUnioSovitica.Ofracassodo
golpedeEstadoapresentouumasriedecolapsosdasinstituiesdaunio.BorisYeltsinassumiuocontroledaempresa
centraldetelevisoeosministrioseorganismoseconmicos.
https://pt.wikipedia.org/wiki/Uni%C3%A3o_Sovi%C3%A9tica
10/27
22/08/2016
UnioSoviticaWikipdia,aenciclopdialivre
Aderrotadogolpeeocaospolticoeeconmicoqueseseguiuagravouo
separatismoregionaleacaboulevandofragmentaodopas.Emsetembroas
repblicasblticas(Estnia,LetniaeLitunia)declaramaindependnciaemrelao
aMoscou.
Em1deDezembro,aUcrniaproclamousuaindependnciapormeiodeum
plebiscitoquecontoucomoapoiode90%dapopulao.Eentreoutubroedezembro
11(comas3repblicasblticaseaUcrnia)das15repblicassoviticasdeclaram
independncia.
Em21dedezembro,lderesdaFederaoRussa,UcrniaeBielorssiaassinaramum
documentoondeeradeclaradaextintaaUnioSovitica.Enoseulugareracriadaa
ComunidadedosEstadosIndependentes(CEI).
Mudanasnasfronteirasnacionais
apsocolapsodoBlocodoLesteeo
fimdaGuerraFria.
Nodiadenatalde1991,emcerimniatransmitidaporsatliteparaomundointeiro,Gorbatchovqueestavah6anosno
poderdeclaraoficialmenteofimdaURSSerennciaapresidnciadopaseapsisso,abandeiracomafoiceeomartelo
retiradadoKremlineabandeirarussacolocadaemseulugar.AUnioSoviticasedissolveuoficialmenteem31de
dezembrode1991,aps69anosdeexistncia.AFederaoRussaficouconhecidacomosuasucessora,poisficoucommais
dametadedoantigoterritriosovitico,almdamaioriadoseuparqueindustrialemilitar.
Geografia
AUnioSoviticalocalizavasenaslatitudesmdiasedonortedoHemisfrioNorte.
QuaseduasvezesemeiamaiordoqueoterritriodosEstadosUnidos,eraumpasde
tamanhocontinental,apenasligeiramentemenordoquetodaaAmricadoNorte.[46]
Oterritriosoviticotinhaumareatotalde22402200quilmetrosquadrados,o
querepresentavaumsextodasuperfcieterrestredaTerra.[47][48]Trsquartosdo
pasestavaanortedoparalelo50[46][47]aURSSera,nogeral,muitomaisprxima
doPloNortedoquedoequador.
Estendendoparasobre62710quilmetros,afronteirasoviticaeranosomentea
maiordomundo,comotambmamaislarga.Aolongodafronteiraterraquase
20.000km,aUnioSoviticafaziafronteiracomdozepases,seisemcada
continente.Nasia,seusvizinhoseramaCoreiadoNorte,China,Monglia,
ExtensoterritorialdaURSS.
Afeganisto,Ir,eTurquia.NaEuropa,limitouseaRomnia,Hungria,
Tchecoslovquia,Polnia,Noruega,eFinlndia.exceodosquilmetrosgelados
doEstreitodeBering,teriaumdcimoterceirovizinho:osEstadosUnidos.Orestantedos60.000kmdefronteiraeramcom
oOceanortico.[46][47]
Aonorte,olitoralrticoodomniodatundra.AoSuldatundraestendeseodomniodaflorestaboreal(Taiga).Maisao
Sulainda,aflorestaenriquecesedervorescommuitasfolhas,quecobremprincipalmenteaparteorientaldaplancie
europeiabemcomooSuldaRssiaextremooriental.Paraosul,aflorestadegradaseesetornaumestepecompoucasreas
commontanhas.Aindahdesertosnosuldopas.Enaparteeuropeiadesenvolvesesobreterraspretasmuitofrteisvrias
plantasdeclimatemperado.
Demografia
OsprimeiroscinquentaanosdosculoXXdaRssiaczaristaedaUnioSovitica
forammarcadosporumasucessodedesastres,cadaumacompanhadoporgrandes
perdaspopulacionais.MortesemexcessonodecorrerdaPrimeiraGuerraMundiale
daGuerraCivilRussa(incluindoafomepsguerra)ascenderamaumtotal
combinadode18milhes,[49]cercade10milhesem1930emaisde26milhes
entre1941e1945.Apopulaodopsguerrasoviticoera45e50milhesmenor
doqueteriasidoseocrescimentodemogrficoprguerrativessecontinuado.[50]
AtaxadenatalidadebrutadaURSSdiminuiude44,0pormilhabitantesem1926
para18,0em1974,emgrandepartedevidocrescenteurbanizaoeaoaumentoda
idademdiadoscasamentos.Ataxademortalidadebrutademonstrouumdecrscimo
gradualtambmde23,7pormilem1926para8,7em1974.Emgeral,astaxasde
https://pt.wikipedia.org/wiki/Uni%C3%A3o_Sovi%C3%A9tica
EvoluodemogrficadaUnio
Sovitica(emvermelho)edasex
repblicassoviticas(emazul)de
1961at2009.
11/27
22/08/2016
UnioSoviticaWikipdia,aenciclopdialivre
natalidadedasrepblicasdosuldaTranscaucsiaedasiaCentraleram
consideravelmentemaioresqueasdonortedaUnioSoviticae,emalgunscasos,at
mesmoaumentaramnoperodopsIIGuerra,umfenmenoatribudoemparteas
lentastaxasdeurbanizaoedecasamentos,quetradicionalmenteserealizavammais
cedonasrepblicasdosul.[51]AEuropasoviticamudouseparaasubfertilidadede
substituiopopulacional,enquantoasiaCentralSoviticacontinuouaapresentar
crescimentopopulacionalbemacimadonveldefertilidadedesubstituio.[52]
Nofinaldosanos1960e1970houveumareversodatrajetriadeclinantedataxade
mortalidadenaURSSefoiespecialmentenotvelentreoshomensemidadede
trabalho,mastambmfoipredominantenaRssiaeemoutrasreas
DensidadepopulacionalnaURSSem
1982.
predominantementeeslavasdopas.[53]Umaanlisedosdadosoficiaisdofinaldos
anos1980mostrouque,apsumapioranofinaldosanos1970einciodosanos1980,amortalidadedeadultoscomeoua
melhorarnovamente.[54]Ataxademortalidadeinfantilaumentoude24,7em1970para27,9em1974.Algunspesquisadores
consideraramoaumentocomoumaconsequnciadapioranascondiesdesadeeservios.[55]Osaumentosnastaxasde
mortalidadeinfantiledeadultosnoforamexplicadasoudefendidasporoficiaissoviticoseogovernodaURSS
simplesmenteparoudepublicartodasasestatsticasdemortalidadepordezanos.Demgrafoseespecialistassoviticosem
sadepermaneceramemsilnciosobreoaumentodemortalidadeatofinaldadcadade1980,quandoapublicaodos
dadosdemortalidadeforamretomadoseospesquisadorespuderamaprofundarascausasreaisdofenmeno.[56]
Urbanizao
Maiorescidadesda
UnioSovitica(1989)
Posio
Cidade
Repblica
Populao(emmilhes)
1
Moscou/Moscovo
Rssia
11,5
Moscovo/Moscou
SoPetersburgo
2
3
SoPetersburgo
Kiev
Rssia
Ucrnia
4,9
2,7
4
5
Tashkent
Baku
Usbequisto
Azerbaijo
2,1
2,0
Minsk
Bielorrssia
1,7
7
8
Carcvia
AlmaAta
Ucrnia
Cazaquisto
1,5
1,4
9
10
Novosibirsk
Grki
Rssia
Rssia
1,4
1,36
Kiev
Tashkent
Fonte:Citymayors(http://www.citymayors.com/features/euro_cities.html)
Grupostnicos
OestadoextensamultinacionaisqueoscomunistasherdaramapsasuaRevoluo,
quefoicriadopelaexpansoczaristaporquasequatrosculos.Algunsgruposde
naesaderiramvoluntariamenteaoEstado,masamaioriaforamanexadosfora.
Osantagonismosnacionaisdesenvolvidosaolongodosanosnosedirigiams
contraosrussos,masalgumasvezessurgiramentreoutrasnaesdaUnioSovitica.
Porquasesetentaanos,oslderessoviticostinhammantidoqueoatritoentreas
muitasnacionalidadesdaUnioSoviticatinhasidoerradicadoequeaUnio
Soviticaeraumafamliadenaesquevivemharmoniosamente(ver:
Mapade1941indicandoosgrupos
CommissariadodoPovoparaasNacionalidades).Noentanto,ofermentonacional
tnicosdaUnioSovitica.
queabaloutodososcantosdaUnioSovitica,nadcadade1980provouquesetenta
anosderegimecomunistahaviamfalhadonaerradicaodasdiferenastnicase
nacionaisequeasculturaseasreligiestradicionaisreemergeriammenoroportunidade.Estarealidadeenfrentadapor
Gorbacheveseuscolegassignificavaque,dadaabaixaconfiananousotradicionaldafora,tevedeencontrarsolues
alternativasparaevitarocolapsodaUnioSovitica.
AsconcessesatribudasculturasnacionaiseaautonomialimitadatoleradanasrepblicasdaUnioduranteoanode1920
levouaodesenvolvimentodaselitesnacionaiseumsensodeidentidadenacional.Arepressoposteriorearussificao
provocouressentimentocontraadominaoporpartedeMoscovoepromoveuummaiorcrescimentodaconscincia
https://pt.wikipedia.org/wiki/Uni%C3%A3o_Sovi%C3%A9tica
12/27
22/08/2016
UnioSoviticaWikipdia,aenciclopdialivre
nacional.SentimentosnacionaisforamexacerbadasnoEstadosoviticomultinacionaldoaumentodaconcorrnciapor
recursos,servioseobras.
Religio
AURSSdesde1922tornouseumEstadoatesta.Em1934,28%dasigrejasortodoxascrists,42%dasmesquitas
muulmanase52%dassinagogasjudaicasforamfechadasnaURSS.[57]OatesmonaURSSerabaseadonaideologia
marxistaleninista.TalcomoofundadordoEstadosovitico,LeninfalouoseguintesobreaURSSeasreligies:
Areligioopiodopovo:esteditadodeMarxapedraangulardetodaaideologiadomarxismosobre
religio.Todasasmodernasreligieseigrejas,todos()ostiposdeorganizaesreligiosassosempre
consideradospelomarxismocomorgosdereaoburguesa,usadosparaaproteodaexploraoeo
assombrodaclassetrabalhadora.[58]
Omarxismoleninismotemdefendidofirmementeocontrole,represso,e,emltima
anlise,aeliminaodascrenasreligiosas.Dentrodecercadeumanodarevoluo
doestadoexproprioutodososbensdaIgreja,incluindoasprpriasigrejas,eno
perodode1922a1926,28bisposortodoxosrussosemaisde1.200sacerdotesforam
mortos(umnmeromuitomaiorfoiobjetodeperseguio).[59]
ACatedraldeCristoSalvadordeMoscou,asededaIgrejaOrtodoxaRussaeseu
templomaissagrado,foidestrudaemduasrodadasdeexplosesporordensdiretas
DemoliodaCatedraldeCristo
SalvadordeMoscouem1931.
deStalinem1931,[60]milharesdesacerdotesprotestaramcontraadecisoeforam
presoseenviadosagulags,emseulugaroscomunistaspretendiamconstruiro
"PalciodosSovietes",asededogovernostalinista[61].AIgrejaOrtodoxaRussa
possua54.000parquiasduranteaPrimeiraGuerraMundial,quefoireduzidapara
500em1940.[59]Amaioriadosseminriosforamfechados,apublicaodeescritareligiosafoiproibida.[59]Embora
historicamenteagrandemaioriadaRssiafossecrist,apenas17%a22%dapopulaoatualmentecrist.[62]
OsnmerosoficiaissobreonmerodecrentesreligiososnaUnioSoviticanoestavamdisponveisem1989.Masde
acordocomvriasfontessoviticoseocidentais,cercadeumterodapopulaodaUnioSovitica,estadooficialmente
ateu,professaumacrenareligiosa.[carecedefontes?]Ocristianismoeoislamismoestavamlutandopelamaioriadoscrentes.
Cristosdividiamseemvriasigrejas:ortodoxa,queteveomaiornmerodeseguidores,aIgrejaCatlica,Batistaevrios
outrosramosprotestantes.Haviamuitasigrejasnestepas(7.500IgrejasOrtodoxasRussasem1974).Amaioriados
seguidoresdafislmicaerasunita.Ojudasmotambmtevemuitosseguidores.Haviaoutrasreligiespraticadasporum
nmerorelativamentepequenodefiis,incluindobudismolamasmoexamanismo(religiobaseadaemumespiritualismo
primitivo).Opapeldareligionavidaquotidianadoscidadossoviticosvariavamuito.Porqueospreceitosreligiosos
islmicoseosvaloressociaisdemuulmanosestointimamenterelacionados,areligioparecetermaiorinflunciasobreos
muulmanosdoquecristosououtroscrentes.Doisterosdapopulaosovitica,porm,notinhacrenasreligiosas.Cerca
demetadedaspessoas,incluindomembrosdoPCUSealtasautoridadesemnveldegovernoeramatestas.Portanto,paraa
maioriadoscidadossoviticos,areligiopareciairrelevante.Aindaassim,oEstadotambmpassouacontrolarascrenas
dosrussoseaperseguioreligiosasobocomandodeStlinfezcomquemuitosseguidoresfossemperseguidoseenviados
paraGulags.[carecedefontes?]
Poltica
HaviatrshierarquiasdepodernaUnioSovitica:oPoderLegislativo,representado
peloSovieteSupremodaUnioSoviticaogoverno,representadopeloConselhode
MinistroseoPartidoComunistadaUnioSovitica(PCUS),onicopartidolegalno
pas.[63]
PartidoComunista
NotopodoPartidoComunistaestavaoComitCentral,eleitoemConfernciase
CongressosdoPartido.OComitCentral,porsuavezvotavaparaoPolitburo(o
chamadoPresidiumentre1952e1966),oSecretariadoeoSecretrioGeral(Primeiro
Secretriode1953a1966),omaisaltocargonaURSS.[64]Dependendodograude
consolidaodepoder,oueraoPolitburocomoumcorpocoletivoouoSecretrio
https://pt.wikipedia.org/wiki/Uni%C3%A3o_Sovi%C3%A9tica
EmblemadoPCUS
13/27
22/08/2016
UnioSoviticaWikipdia,aenciclopdialivre
Geral,quesempreeraumdosmembrosdoPolitburo,queefetivamentecomandavaopartidoeopas[65](excetonoperodo
daautoridadealtamentepersonalizadadeJosefStlin,exercidadiretamenteatravsdesuaposionoConselhode
Ministros).[66]Elesnoeramcontroladaspelosmembrosgeraldopartido,vistoqueoprincpiofundamentaldaorganizao
dopartidoeraocentralismodemocrtico,oqueexigiaestritasubordinaoaosrgossuperioreseaseleieseram
incontestveis,endossandooscandidatospropostosapartirdecima.[67]
OPartidoComunistamanteveseudomniosobreoEstadoemgrandeparteatravsdeseucontrolesobreosistemade
nomeaes.TodososaltosfuncionriosdogovernoeamaioriadosdeputadosdoSovieteSupremoerammembrosdoPCUS.
Asinstituiesemnveismaisbaixoseramsupervisionadosesvezessuplantadaspororganizaespartidrias
primrias.[68]
Naprtica,noentanto,ograudecontrolequeopartidoeracapazdeexercersobreaburocraciaestatal,particularmenteaps
amortedeStalin,estavalongedesertotal,sendoqueaburocraciaperseguiainteressesdiferentesque,porvezes,entravam
emconflitocomopartido.[69]Tambmnoeraumprpriopartidomonolticodecimaparabaixo,emborafacesfossem
oficialmenteproibidas.[70]
Governo
OSovieteSupremo(sucessordoCongressodosSovietesedoComitExecutivo
Central)foinominalmenteomaisaltorgodeEstadoduranteamaiorparteda
histriasovitica,[71]emprimeiraatuaocomoinstituiofantoche,paraaprovare
implementartodasasdecisestomadaspelopartido.Noentanto,ospoderese
funesdoSovieteSupremoforamprorrogadasnosanos1950,1960e1970,
incluindoacriaodenovascomissesestaduaisecomits.Elaganhoupoderes
adicionaiscomaaprovaodosplanosquinquenaisedooramentodoEstado
sovitico.[72]OSovieteSupremoelegiaumPresidiumparaexerceroseupoderentre
OGrandePalciodoKremlin,asede
oficialdoSovieteSupremodaUnio
Sovitica,em1982.
assessesplenrias,[73]ordinariamenteduasvezesporano,edesignavaoSupremo
Tribunal,[74]oProcuradorGeral[75]eoConselhodeMinistros(conhecidoantesde
1946comooConselhodoComissariadodoPovo),lideradopeloPresidente
(Primeiroministro)equegeriaaenormeburocraciaresponsvelpelaadministrao
daeconomiaedasociedade.[73]Asestruturasgovernamentaisedopartidonas
repblicasconstituintesemgrandeparterepetiamaestruturadasinstituiescentrais,emboraaRepblicaSocialista
FederativaSoviticadaRssia,aocontrriodasoutrasrepblicas,pelamaiorpartedesuahistrianoteveumafilial
republicanadoPCUS,sendogovernadadiretamentepelopartidodetodaaUnioat1990.Asautoridadeslocaiseram
organizadosdamesmaformaemcomitsdopartido,sovieteslocaisecomitsexecutivos.Enquantoosistemaestatalera
nominalmentefederal,opartidoeraunitrio.[76]
ApolciadeseguranadoEstado(aKGBesuasagnciasantecessoras)desempenhavaumpapelimportantenapoltica
sovitica.Foiinstrumentalnoterrorstalinista,[77]masdepoisdamortedeJosefStalin,apolciadeseguranaestatalfoi
trazidaparaorigorosocontroledopartido.DeacordocomYuriAndropov,presidenteKGBentre1967e1982eSecretrio
Geralentre1982e1983,aKGBenvolviaarepressodadissidnciapolticaemanteveumaextensarededeinformantes,
reafirmandosecomoumatorpoltico,atcertopontoindependentedaestruturadopartido,[78]oqueculminoucoma
campanhaanticorrupovisandoaltosfuncionriosdopartidonofinaldosanos1970einciodadcadade1980.[79]
https://pt.wikipedia.org/wiki/Uni%C3%A3o_Sovi%C3%A9tica
14/27
22/08/2016
UnioSoviticaWikipdia,aenciclopdialivre
VladimirLnin
JosephStalin
NikitaKhruschov
LeonidBrejnev
IuriAndropov
19221924
19241953
19531964
19641982
19821984
KonstantinChernenko
MikhailGorbatchov
19841985
19851991
Separaodepoderesereforma
Asconstituiessoviticas,queforampromulgadasem1918,1924,1936e1977,[80]nolimitavamopoderdoEstado.No
haviaseparaodepoderesformalexistenteentreopartido,oSovieteSupremoeoConselhodeMinistros,[81]que
representavamospoderesexecutivoselegislativosdogoverno.Osistemaeraregidomenospeloestatutodoquepor
convenesinformaisenenhummecanismoestabeleciaumasucessodaliderana.LutasinternasocorreramnoPolitburo
apsamortedeLenin[82]eJosephStalin,[83]bemcomoapsademissodeKhrushchev,[84]devidoaumadecisotanto
peloPolitburoedoComitCentral.[85]TodososlderesdoPartidoComunistaantesdeGorbachevmorreunoexercciodo
cargo,excetoGergiyMalenkov[86]eKhrushchev,demitidodadireodopartidoemmeioalutainterna.[85]
Entre1988e1990,enfrentandoumaoposioconsidervel,MikhailGorbachev
promulgoureformasmudanadepoderlongedasmaisaltasinstnciasdopartidoe
tornouoSovieteSupremomenosdependentedelas.OCongressodosDeputadosdo
Povofoiestabelecido,cujamaioriadosmembroserameleitosdiretamenteem
eleiescompetitivas,realizadaemmarode1989.OCongressoagoraelegiao
SovieteSupremo,quesetornouumparlamentoemtempointegral,muitomaisforte
doqueantes.Pelaprimeiravezdesdeosanos1920,elerecusoupropostasdopartido
edoConselhodeMinistros.[87]Em1990,Gorbachevintroduziueassumiuocargode
presidentedaUnioSovitica,concentrouopoderemseuescritrioexecutivo,
independentedopartidoesubordinadoaogoverno,[88]agorarebatizadodeConselho
deMinistrosdaURSS.[88]
Motinsnacionalistasantigovernoem
Dushanbe,Tajiquisto,em1990
AstensescresceramentreasautoridadesdetodaaunioduranteogovernodeGorbachev,reformistaslideradosnaRssia
porBorisYeltsincontrolavamorecmeleitoSovieteSupremodaRepblicaSocialistaFederativaSoviticadaRssia.Entre
19e21deagostode1991,umgrupodeextremistasfizeramumatentativadegolpefracassada.Apsofracassodogolpe,o
ConselhodeEstadodaUnioSoviticatornouseomaisaltorgodopoderestatal.[89]Gorbachevrenunciouaocargode
SecretrioGeralnosmesesfinaisdaexistnciadaURSS.[90]
Sistemajudicial
Ojudicirionoeraindependentedosoutrosramosdogoverno.OSupremoTribunalsupervisionavaostribunaisinferiores
(TribunaldoPovo)eaplicavaaleicomoestabelecidopelaConstituiooucomointerpretadopeloSovieteSupremo.O
ComitdeSupervisoConstitucionalanalisavaaconstitucionalidadedasleis.AUnioSoviticausavaosistema
inquisitorialdodireitoromano,ondeojuiz,procurador,advogadodedefesadevemcolaborarparaestabeleceraverdade.[91]
https://pt.wikipedia.org/wiki/Uni%C3%A3o_Sovi%C3%A9tica
15/27
22/08/2016
UnioSoviticaWikipdia,aenciclopdialivre
Relaesinternacionaiseforasarmadas
Desdeasuacriaoem1922,aUnioSoviticasempremanteveumapoltica
agressivacomosoutrospasesdomundo(ver:ocupaessoviticas).Apsasua
criaoem1922elapassoucercade20anosisoladadomundopelospases
capitalistasocidentais.
ApsaSegundaGuerraMundialaURSSemergecomosuperpotnciamundiale
controlaumpoderosoblocosocialista(ver:ImprioSovitico).DuranteaGuerraFria
asrelaesentreEstadosUnidoseUnioSoviticasedeterioramesomenteapartir
de1985quecomeamasiniciativaseficazesdepazentreasduassuperpotncias.
AsrelaesentreaURSSeosseuspasessatlitesnamaioriadasvezesforamde
paz,mashouvepasessocialistasqueacabaramsaindodareadeinflunciade
MoscoucomoChinaeIugoslvia(ver:rupturaTitoStalin).AUnioSoviticaera
membropermanentedoConselhodeSeguranadaONU,opaslderdoPactode
Varsvia(alianamilitardoblocosocialista)emembrodoCOMECON.Almde
desempenharumpapeldecisivonasrelaesinternacionaisnostemposdaGuerra
Fria.
DesfilemilitaranualemMoscovo,
quecomemoraoaniversrio66da
RevoluodeOutubro.Obannerna
partesuperiorsel:"Glriaao
PCUS!"
AUnioSoviticaproduziuequipamentosmilitaresquesousadosereverenciadosatostemposatuais.Entreelesestoo
fuzilAK47eocaaMiG29.DeixoutambmumagrandequantidadedebombasatmicasFederaoRussaqueespecula
semanteremestoque37ogivasapenasherdadasdoregimesovitico.AestruturafsicamilitardaRussiaemsuamaioria
tambmherdadadoantigoregime.Deixoutambmmuitasucataoquelevantadebatesemecologistasemcomoarmas
qumicasebiolgicassodispensadasnomeioambiente.AURSSsemprefoiumapotnciamilitar,seuExrcito,foio
responsvelpelosuicdiodeAdolfHitlereporgrandepartedasexterminaesdosnazistasnaSegundaGuerraMundial.
DepoisdaSegundaGuerraMundial,oExrcitoVermelhofoioeixodoPactodeVarsvia,aorganizaomilitardedefesa
mtuaintegradapelospasesdoBlocoSocialistanoLesteEuropeu.Oarmamentonuclearsoviticoaumentou
proporcionalmenteaodosnorteamericanos.Depoisdederrubadooregimesovitico,em1991,oExrcitoVermelhofoi
desmanteladoedesapareceucomotal.Noentanto,oatualExrcitodaFederaoRussaaindautilizamuitosdossmbolosda
organizaodoExrcitoVermelhodaUnioSovitica.
Repblicas
Constitucionalmente,aUnioSoviticaeraumafederaodasRepblicasSocialistasSoviticas(RSSs)edaRepblica
SocialistaFederativaSoviticaRussa(RSFSR),emboraaregradoaltamentecentralizadoPartidoComunistasoviticofez
federalismomeramentenominal.
OtratadosobreacriaodeaURSSfoiassinadoemdezembrode1922porquatrorepblicasfundadoras:
RepblicaSocialistaFederativaSoviticadaRssia,
RepblicaSocialistaSoviticadaBielorrssia,
RepblicaSocialistaSoviticadaUcrnia,e
RepblicaSocialistaFederativaSoviticaTranscaucasiana.
Em1924,duranteadelimitaonacionalnasiaCentral,oUzbequistoeoTurcomenistoformaramrepblicassoviticasa
partirdepartesdoTurquestoededuasdependnciassovitica,oKhorezmeoBukharan.
Em1929,oTajiquistofoidivididoapartirdaRepblicaSocialistaSoviticaUzbeque.Comaconstituiode1936,os
constituintesdaRepblicaSocialistaFederativaSoviticaTranscaucasiana,ouseja,daGergia,RepblicaSocialista
SoviticadaArmniaeRepblicaSocialistaSoviticadoAzerbaijo,foramelevadasarepblicasdaUnio,enquantoa
RepblicaSocialistaSoviticaCazaqueeRepblicaSocialistaSoviticaQuirguizforamseparadosdaRepblicaSocialista
FederativaSoviticadaRssia.
Emagostode1940,aUnioSoviticaformouaRepblicaSocialistaSoviticadaMoldviaapartirdepartesdaRepblica
SocialistaSoviticadaUcrniaepartesdaBessarbiaanexadadaRomnia.Nomesmoano,anexouosEstadosBlticos
(Estnia,LetniaeLitunia).ARepblicaSocialistaSoviticaCareloFinlandesafoiformadaapartirdemarode1940e
incorporadaem1956.
Entrejulho1956esetembrode1991,havia15repblicasnaUnioSovitica(vermapaabaixo).
https://pt.wikipedia.org/wiki/Uni%C3%A3o_Sovi%C3%A9tica
16/27
22/08/2016
UnioSoviticaWikipdia,aenciclopdialivre
AsRepblicasdaUnioSovitica(19561989)
Bandeira
Repblica
Capital
RSSda
Armnia
Erevan
RSSdo
Azerbaijo
Baku
RSSda
Bielorrssia
Minsk
RSSda
Estnia
Tallinn
RSSda
Gergia
Tbilisi
RSSdo
Cazaquisto
AlmaAta
RSSdo
Quirguisto
Frunze
RSSda
Letnia
Riga
RSSda
Litunia
Vilnius
10
RSSda
Moldvia
Kishinev
11
RSFSda
Rssia
Moscovo
12
RSSdo
Tajiquisto
Dushanbe
13
MapadaUnioSovitica
RSSdo
Ashkhabad
Turcomenisto
14
RSSda
Ucrnia
Kiev
15
RSSdo
Uzbequisto
Tashkent
Economia
Notade3rublosdaUnioSovitica
(1961)
AUnioSoviticatornouseoprimeiropasaadotarumaeconomiaplanificada,em
queaproduoedistribuiodebenseramcentralizadosedirigidospelogoverno.A
primeiraexperinciabolcheviquenocomandodeumaeconomiafoiapolticado
comunismodeguerra,queenvolveuanacionalizaodaindstria,adistribuio
centralizadadeproduo,arequisiocoercitivadaproduoagrcolaeatentativa
eliminaracirculaodedinheiro,empresasprivadaselivrecomrcio.Apsograve
colapsoeconmicocausadopelaguerra,em1921,Leninsubstituiuocomunismode
guerrapelaNovaPolticaEconmica(NEP),comalegalizaodolivrecomrcioe
dapropriedadeprivadaparaempresasdepequenoporte.Aeconomiaserecuperou
rapidamente.[92]
ApsumlongodebateentreosmembrosdoPolitburosobreocampododesenvolvimentoeconmico,entre1928e1929,
apsconquistarocontroledopas,JosefStlinabandonouaNEPelevouaeconomiasoviticaparaoplanejamentocentral
completo,comeandocomacoletivizaoforadadaagriculturaeapromulgaodeumalegislaotrabalhistadraconiana.
Osrecursosforammobilizadosparaarpidaindustrializao,oquemuitoseexpandiuacapacidadesoviticanaindstriae
bensdecapitalpesadosduranteadcadade1930.[92]
Apreparaoparaaguerrafoiumadasprincipaisforasportrsdeindustrializao,principalmentedevidodesconfiana
domundocapitalista.[93]Comoresultado,aURSSfoitransformadadeumaeconomiaagrriaemumagrandepotncia
industrial,abrindoocaminhoparaasuaemergnciacomoumasuperpotnciaapsaSegundaGuerraMundial.[94]Durantea
https://pt.wikipedia.org/wiki/Uni%C3%A3o_Sovi%C3%A9tica
17/27
22/08/2016
UnioSoviticaWikipdia,aenciclopdialivre
guerra,aeconomiaeainfraestruturasoviticasofreramumadevastaomaciae
umareconstruoextensasefeznecessria.[95]
Atoinciodosanos1940,aeconomiasoviticatornouserelativamente
autossuficientenamaiorpartedoperodoatacriaodoConselhoparaAssistncia
EconmicaMtua(Comecon),apenasumaparcelamuitopequenadosprodutos
nacionaiseracomercializadainternacionalmente.[96]ApsacriaodoBlocodo
Leste,ocomrcioexternocresceurapidamente.Aindaassim,ainflunciada
economiamundialsobreaURSSeralimitadaporpreosinternosfixoseum
monoplioestatalsobreocomrcioexterior.[97]Grosemanufaturasdebens
sofisticadostornaramsegrandesfabricantesdeartigosdeimportaoportodaa
dcadade1960.[96]
DuranteacorridaarmamentistadaGuerraFria,aeconomiasoviticaestava
sobrecarregadaporgastosmilitares,fortementepressionadosporumapoderosa
burocraciadependentedaindstriadearmas.Aomesmotempo,aUnioSovitica
tornouseomaiorexportadordearmasparaoTerceiroMundo.Quantidades
significativasderecursossoviticosduranteaGuerraFriaforamalocadosemajuda
paraosoutrosEstadossocialistas.[92]
ColheitadealgodonaArmniaem
1930.
Cartazsovitico:"Afumaadas
chaminsarespiraodaRssia
Sovitica"
Desdeadcadade1930atoseucolapsonofinalde1980,aformacomoaeconomia
soviticaoperavapermaneceuessencialmenteinalterada.Aeconomiaera
formalmentedirigidapeloplanejamentocentral,realizadopelaGosplaneorganizada
emplanosquinquenais.Naprtica,noentanto,osplanoseramaltamenteagregadose
provisrios,sujeitosaintervenoadhocporpartedossuperiores.Todasasdecises
econmicasfundamentaiseramtomadaspelalideranapoltica.Osrecursosalocados
easmetasdosplanoseramnormalmentedenominadasemrublosenoembens
fsicos.Ocrditoestavaretrado,masgeneralizado.Aatribuiodefinitivada
produofoiconseguidaatravsrelativamentedescentralizada,acontrataono
planejada.Embora,emteoria,ospreosforamlegalmentedefinidodecima,na
prtica,ospreosreaiseramfrequentementenegociados,eligaesinformais
horizontal(entreprodutoresfbricasetc)eramgeneralizadas.[92]
UmasriedeserviosbsicoseramfinanciadospeloEstado,comoeducaoesade.Nosetorindustrial,aindstriapesada
ededefesarecebiamprioridademaiordoqueaproduodebensdeconsumo.[98]Osbensdeconsumo,especialmentefora
dasgrandescidades,muitasvezeseramescassos,demqualidadeedeescolhalimitada.Sobeconomiafortemente
controlada,osconsumidorestinhamquasenenhumainflunciasobreaproduo,demodoqueasnovasexignciasdeuma
populaocomrendimentoscrescentesnopodiamsersatisfeitasporfornecimentosapreosrigidamentefixados.[99]Uma
massivaeconomiasecundriaenoplanejadaenormecresceuaoladodeumplanejamentoemnveisbaixos,proporcionando
algunsdosprodutoseserviosqueosplanejadoresnopodiamfornecer.Alegalizaodealgunselementosdaeconomia
descentralizadafoitentadacomareformade1965.[92]
Emboraasestatsticasdaeconomiasoviticanofossemconfiveiseseucrescimento
econmicodifcildeestimarcompreciso,[100][101]pelamaioriadascontas,a
economiacontinuouaseexpandiratmeadosdosanos1980.Duranteosanos1950e
1960,aeconomiasoviticaexperimentouumcrescimentoeconmico
comparativamentealtoeaproximousedoOcidente.[102]Noentanto,depoisdosanos
1970,ocrescimento,emboraaindapositivo,diminuiudeformaconstante,muitomais
rpidaeconsistentedoqueemoutrospases,apesardeumrpidoaumentodocapital
social(ataxadeaumentodecapitalsfoisuperadapeloJapo).[92]
Nogeral,entre1960e1989,ataxadecrescimentodarendapercapitanaUnio
Soviticaficouligeiramenteacimadamdiamundial(baseadoemumacomparao
com102pases).DeacordocomStanleyFischereWilliamEasterly,ocrescimento
poderiatersidomaisrpido.Porseuclculo,arendapercapitadaUnioSovitica,
em1989,deveriatersidoduasvezesmaiordoqueestavaquandoconsiderandoso
valordoinvestimento,aeducaoeapopulao.Osautoresatribuemesse
https://pt.wikipedia.org/wiki/Uni%C3%A3o_Sovi%C3%A9tica
Trabalhadoresdeumafbricade
potssioemSalihorsk,Bielorrssia,
1968
18/27
22/08/2016
UnioSoviticaWikipdia,aenciclopdialivre
desempenhoruimbaixaprodutividadedocapitalnopas.[103]StevenRosenfieldeafirmaqueopadrodevidanaverdade
diminuiucomoresultadodedespotismodeStaline,emboratenhahavidoumabrevemelhoraapsasuamorte,caiuem
estagnao.[104]
Em1987,MikhailGorbachevtentoureformarerevitalizaraeconomiacomoseuprogramaperestroika.Suaspolticas
relaxaramocontroleestatalsobreasempresas,masaindanopermitiamqueelefossesubstitudoporincentivosde
mercado,resultandoemumdeclnioacentuadonaproduo.Aeconomia,quejsofriacomreduodasreceitasda
exportaodepetrleo,comeouaentraremcolapso.Ospreosaindaestavamfixoseapropriedadeaindaeraemgrande
parteestataldepoisdadissoluodaUnioSovitica.[92][99]NamaiorpartedoperodoapsaSegundaGuerraMundialat
oseucolapso,aeconomiasoviticafoiasegundomaiordomundoporPIB(PPC)eeraaterceiramaiordomundoem
meadosdadcadade1980e1989,[105]emboraemtermosdePIBpercapita,ossoviticosaindaestivessematrsdospases
doPrimeiroMundo.[106]
Infraestrutura
Energia
AnecessidadedecombustveldiminuiunaUnioSoviticaentreosanos1970ea
dcadade1980.[107]Noincio,estedeclniocresceumuitorapidamente,mas
gradualmentediminuiuentre1970e1975.De1975e1980,cresceudemaneiraainda
maislenta,apenas2,6porcento.[108]DavidWilson,umhistoriador,acreditaquea
indstriadegsseriaresponsvelpor40porcentodaproduosoviticade
combustveisatofinaldosculo.Suateorianoveioaserconcretizadasporconta
ADneproGES,naUcrnia,umadas
vriascentraishidreltricasdaUnio
Sovitica.
docolapsodaURSS.[109]AUnioSovitica,emteoria,teriacontinuadoateruma
taxadecrescimentoeconmicoentre2e2,5porcentoduranteadcadade1990por
causadareaenergticasovitica.[110]Noentanto,osetordeenergiaenfrentou
muitasdificuldades,entreelasaaltadespesamilitardopaseasrelaeshostiscom
ospasesdoPrimeiroMundo(eraprGorbachev).[111]
Em1991,aUnioSoviticatinhaumarededegasodutosde82milquilmetrosparapetrleobrutoeoutros206500
quilmetrosparagsnatural.[112]Petrleoeseusprodutosderivados,gsnatural,metais,madeira,produtosagrcolaseuma
variedadedeprodutosmanufaturados,principalmentemquinas,armaseequipamentomilitar,eramexportaesda
URSS.[113]Nasdcadasde1970e1980,aUnioSoviticafortementecontoucomexportaesdecombustveisfsseispara
ganhardivisas.[96]Emseupicoem1988,opasfoiomaiorprodutoreosegundomaiorexportadordepetrleobruto,sendo
superadoapenaspelaArbiaSaudita.[114]
Cinciaetecnologia
AUnioSoviticacolocavagrandenfasenareadecinciaetecnologianombito
dasuaeconomia[117]noentanto,osmaisnotveissucessossoviticosemtecnologia,
comoaproduodoSputnik1,primeirosatliteespacialdomundo,normalmente
eramdaresponsabilidadedosmilitares.[98]
LeninacreditavaqueaURSSnuncairiadominaromundodesenvolvidose
permanecessecomoumpastecnologicamenteatrasado,comoeraquandoaURSS
foifundada.Asautoridadessoviticasmostraramseucompromissocomacrenade
Lenin,desenvolvendoenormesorganizaeseredesdepesquisaedesenvolvimento.
DuranteaEraStalineaps,pesquisassobredeterminadasteoriascientficas,foram
reprimidas(ver:pesquisareprimidanaUnioSovitica).Cientistassoviticos
sofreramperseguieseramosdascinciasexatas,sociaisehumanas,foram
rotuladoscomo"pseudocinciaburguesa."[118]
AestaoespacialMir,quefoi
desativada,em1998.
reascomociberntica,[119]astronomia,[120]lingustica,[121]fsica(especificamente,mecnicaqunticaerelatividade),[122]
estatstica[123]ehistriasofriamoposioe/oumanipulaes.[124]Asociologiafoistalinizadae,entreasdcadasde1930e
1950,estadisciplinapraticamentedesapareceu,sendosubstitudanoblococomunistapelasociologiamarxista.[125]A
https://pt.wikipedia.org/wiki/Uni%C3%A3o_Sovi%C3%A9tica
19/27
22/08/2016
UnioSoviticaWikipdia,aenciclopdialivre
sociologiasfoireabilitadaapso23CongressodoPartidoComunistadaUnioSovitica
(MaroAbrilde1966).[125]
Oregimeapoiouteoriaspseudocientficas,comoasdoagrnomoTrofimLysenko
("lysenkoismo"),querejeitavaagenticamodernaclassificandoacomouma"pseudocincia
burguesa".[118][126][127]Ofatodeestecampotersidofundadoporumcristo,omonge
GregorMendel,enraiveciaStalin[128]echocavasecomosprincpiosdeatesmomarxista
leninistadefendidospeloestadoateusovitico.[127]Agenticamendelianafoibanidaea
influnciadasideiasdeLysenko,queperdurouatmeadosdoanos1960,retardouo
desenvolvimentodascinciasbiolgicasnaURSS.[129]OgrandeExpurgovitimoucientistas
cujasideiasnoestavamideologicamtealinhadascomoregimee,umadasmuitasvtimas,o
geneticista,botnicoeespecialistaemalimentosmundialmentereconhecido,Nikolai
Vavilov,foiencarceradonaSibriaem1940,ondemorreudefometrsanosdepois.[130]
Noinciodosanos1960,ossoviticos40%dosPhDsemqumicaerammulheres,em
comparaocomapenas5%dasquereceberamtalgraduaonosEstadosUnidos.[131]
Em1989,oscientistassoviticosestavamentreosmelhorestreinadosespecialistasdomundo
emdiversasreas,comofsicadeenergia,vrioscamposdamedicina,matemtica,soldagem
etecnologiasmilitares.Devidoaosrgidosplanejamentoeburocraciaestatais,ossoviticos
permanecerammuitoatrstecnologicamenteemqumica,biologiaecomputadoresquando
Selopostalsoviticode
1987,retratandoum
Tokamak(reatordefuso
nuclear).OTokamakfoium
inventodosfsicosIgor
TammeAndreiSakharov,
inspiradosnasideiasdeOleg
Lavrentiev. [115][116]
comparadocomoPrimeiroMundo.[98]
Oscientistasdopasganharamprmiosimportantesemdiferentescamposdo
conhecimento.Elesestavamnavanguardadacinciaemvriasreas,como
matemtica,eemdiversosramosdafsica(comoafsicanuclear),qumicae
astronomia.OfsicoqumicoefsicoNikolaySemyonovfoioprimeirocidado
soviticoaganharumPrmioNobel,em1956,[132]entrevriosoutrosganhadores
soviticosdahonraria.OmatemticoSergeiNovikovfoioprimeirocidadosovitico
aganharumaMedalhaFieldsem1970,seguidoporGrigoryMargulisem1978e
VladimirDrinfeldem1990.[133]
IuriGagarin,oprimeirohumanoa
viajarpeloespao.
OProjetoScrates,sobaadministraodopresidenteestadunidenseRonaldReagan,
determinouqueaUnioSoviticasedirigiaaquisiodecinciaetecnologiade
umamaneiraqueeraradicalmentediferentedoqueosEstadosUnidosfaziam.No
casodosEstadosUnidos,apriorizaoeconmicaestavasendousadaparaapesquisaeodesenvolvimentocomomeiode
adquiriracinciaetecnologianossetorespblicoeprivado.Emcontrapartida,aUnioSoviticaestavaofensivamentee
defensivamenteadquirindoeutilizandotecnologiaemtodoomundo,paraaumentaravantagemcompetitivaqueeles
adquiriramapartirdatecnologia,evitandoassimqueosEstadosUnidosconseguissemumavantagemcompetitiva.No
entanto,almdisso,oplanejamentodebasetecnolgicadaUnioSoviticaeraexecutadodeumamaneiracentradano
governocentralizadoquedificultavamuitoasuaflexibilidade.Foiestasignificativafaltadeflexibilidadequefoiaproveitada
pelosEstadosUnidosparaminaraforadaURSSe,assim,promoverasuareforma.[134][135][136]
Transportes
Otransporteeraumcomponentechavedaeconomiadopas.Acentralizaoeconmicadofinaldosanos1920e1930,
levouaodesenvolvimentodeinfraestruturasemgrandeescala,principalmentecomacriaodaAeroflot,umaempresade
aviao.[137]Opastinhaumagrandevariedadedemeiosdetransporteporterra,guaear.[112]Noentanto,devidom
manuteno,grandepartedostransportessoviticosporestradas,guaepelaaviaocivilestavamultrapassadose
tecnologicamenteatrasadosemrelaoaoPrimeiroMundo.[138]
Otransporteferroviriosoviticaeraomaioremaisintensamenteutilizadanomundo[138]tambmeramelhordesenvolvida
doquenamaioriadeseuscolegasocidentais.[139]Nofinaldosanos1970einciodadcadade1980,oseconomistas
soviticosclamavampelaconstruodemaisestradasparaaliviarumpoucoacargadasferroviasemelhorarooramentodo
Estadosovitico.[140]Arededeestradaseaindstriaautomobilstica[141]permaneceramsubdesenvolvidas[142]eestradasde
terraeramcomunsforadasgrandescidades.[143]Osprojetosdemanutenodasredesdetransportessoviticasmostraram
seincapazesdecuidardaspoucasestradasqueopastinha.Nosanos1980,asautoridadessoviticastentaramresolvero
https://pt.wikipedia.org/wiki/Uni%C3%A3o_Sovi%C3%A9tica
20/27
22/08/2016
UnioSoviticaWikipdia,aenciclopdialivre
problemadasestradas,ordenandoaconstruodenovasrodovias.[143]Enquanto
isso,aindstriaautomobilsticaestavacrescendoaumataxamaisrpidadoquea
construodeestradas.[144]Osubdesenvolvidodarederodovirialevouauma
crescentedemandaportransportepblico.[145]
Apesardasmelhorias,vriosaspectosdosetordostransportesaindaestavamcheios
deproblemasdevidoinfraestruturaultrapassada,faltadeinvestimento,acorrupo
egerenciamentoruim.Asautoridadessoviticasforamincapazesdeatender
crescentedemandaporinfraestruturaeserviosdetransporte.Afrotamercante
sovitica,noentanto,eraumadasmaioresdomundo.[112]
Umbarcodetransportede
mercadoriasnorioMoscouem1985,
comoKremlinaofundo.
Educao
Antesde1917,aeducaonoeralivreeseradisponvelnobreza.Estimativasde
1917eramdeque7585%dapopulaorussaeraanalfabeta.AnatolyLunacharsky
tornouseoprimeiroNarkompros(ComissariadodoPovoparaaEducaodaRssia
Sovitica).[146]
Asautoridadessoviticascolocaramgrandenfasenaeliminaodoanalfabetismoe
pessoascomalgumaeducaoeramautomaticamentecontratadascomoprofessores.
Porumcurtoperododetempo,aqualidadefoisacrificadapelaquantidade.Emse
livrardoanalfabetismo,asautoridadessoviticasforambemsucedidos,eporvoltade
Alunossoviticosvisitama
1940,JosefStalinpodiaanunciarqueoanalfabetismotinhasidoeliminado.No
Checoslovquiaem1985.
rescaldodaGrandeGuerraPatriticadosistemaeducacionaldopasexpandiuse
dramaticamente.Essaexpansoteveumefeitotremendonadcadade1960quase
todasascrianassoviticastinhamacessoeducao,sendoanicaexcepoas
crianasqueviviamemreasremotas.NikitaKhrushchevtentoumelhoraraeducao,tornandoamaisacessveledeixando
claroaosfilhosqueaeducaoeraintimamenteligadosnecessidadesdasociedade.Aeducaotambmsetornouuma
caractersticaimportantenacriaodoNovohomemsovitico[146](vertambm:HomosovieticuseNovoHomem).
AeducaoeragratuitaparatodosnaUnioSovitica.Aacessibilidadeparaoscidadossoviticosparaoensinoprimrio,
secundrioetcnicoeraaproximadamenteamesmoquenosEstadosUnidos.[147]
Sade
Em1917,antesdarevoluo,ascondiesdesadeeramsignificativamentepiores
doqueadospasesdesenvolvidos.ComoLeninmaistardeobservou:"Ouopiolho
vaiderrotarosocialismo,ousocialismovaiderrotarospiolhos".[148]Oprincpio
soviticodeassistnciamdicafoiconcebidopeloComissariadodoPovoparaa
Sadeem1918.OsistemadesadeeracontroladopeloEstadoeerafornecidoaos
seuscidadosdeformagratuita,comoumconceitorevolucionrio.Oartigo42da
ConstituioSoviticade1977deuatodososcidadosodireitoassistnciamdica
eacessogratuitoatodasasinstituiesdesadenaURSS.AntesdeLeonidBrezhnev
tornarsechefedeEstado,osistemadesadedaUnioSoviticaeraconsideradode
qualidadepormuitosespecialistasestrangeiros.Issomudounoentanto,apartirda
adesodeBrezhnevedomandatodeMikhailGorbachevcomolder,osistemade
sadesoviticopassouentoaserduramentecriticadopormuitasfalhasbsicas,tais
comoaqualidadedoservioeadesigualdadenasuaprestao.[149]Oministroda
sadeYevgeniyChazov,duranteo19CongressodoPartidoComunistadaUnio
Sovitica,apesardedestacarossucessossoviticospelofatodopasteromaior
nmerodemdicosehospitaisemtodoomundo,reconheceuquealgumasreasdo
Cartazsoviticode1930alertasobre
anecessidadedepesarascrianas
periodicamente,comtrsilustraes
devriosmtodosdepesagemdeum
beb.
sistemaprecisavamdemelhoriasedissequebilhesderublossoviticosforamdesperdiadas.[150]
Apsarevoluosocialista,aexpectativadevidaparatodasasfaixasetriasdoshabitantesdopassubiu.Estaestatsticaem
sieravistoporalgunscomosinaldequeosistemasocialistaerasuperioraosistemacapitalista.Estasmelhoriascontinuaram
atadcadade1960,quandoaexpectativadevidanaUnioSoviticasuperouadosEstadosUnidos.Elamanteveseestvel
duranteamaiorpartedosanos,emboranadcadade1970,tenhacadoumpouco,possivelmenteporcausadoabusode
lcool.Aomesmotempo,amortalidadeinfantilcomeouasubir.Depoisde1974,ogovernodeixoudepublicarestatsticas
https://pt.wikipedia.org/wiki/Uni%C3%A3o_Sovi%C3%A9tica
21/27
22/08/2016
UnioSoviticaWikipdia,aenciclopdialivre
sobreoassunto.Estatendnciapodeserparcialmenteexplicadapeloaumentodrsticodonmerodegrvidasnaparte
asiticadopasondeamortalidadeinfantileramaisalta,apesardodeclniomarcantenaparteeuropeiamaisdesenvolvidada
UnioSovitica.[151]
Cultura
AculturadaUnioSoviticapassoupordiversasfasesduranteasuaexistnciade70anos.Duranteosprimeirosonzeanos
depoisdaRevoluo(19181929),houveumarelativaliberdadeeartistasexperimentaramvriosestilosdiferentes,emum
esforoparaencontrarumestilodistintosoviticadaarte.Leninqueriaqueaartefosseacessvelaopovorusso.[152]
Ogovernoincentivouumasriedetendncias.Naarteeliteratura,numerosasescolas,algumastradicionaiseoutras
radicalmenteexperimentais,proliferaram.ComunistasescritorescomoMximoGorkieVladimirMayakovskyeramativos
duranteestetempo.Filmes,comoummeiodeinfluenciarumasociedadeiletrada,receberamoincentivodoEstadomuito
dasmelhoresdatasdiretorSergueiEisensteindetrabalhodesteperodo.
Maistarde,duranteogovernodeJosefStalin,aculturasoviticafoicaracterizadapelaascensoedominaodogoverno
queimpsoestilodorealismosocialista,comtodasasoutrastendnciasaserduramentereprimidas,comrarasexcees
(porexemplo,obrasdeMikhailBulgkov).Muitosautoresforampresosemortos.[153]Almdisso,osreligiososforam
perseguidoseenviadosparagulagsouforamassassinadosaosmilhares.AproibiodaIgrejaOrtodoxafoitemporariamente
suspensaem1940,afimdeconseguirapoioparaaguerrasoviticacontraasforasinvasorasdaAlemanha.SobStalin,
smbolosdedestaque,quenoestavamemconformidadecomaideologiacomunistaforamdestrudos,taiscomoigrejas
ortodoxaseedifciosczarista.
SeguindooDegelodeKruschevnofinaldosanos1950einciodosanos1960,acensurafoidiminuda.Maior
experimentaodeformasdeartetornouseadmissvelumavez,comoresultadoquemaissofisticadoesutiltrabalhocrtico
comeouaserproduzido.Oregimedesoltaasuanfasenorealismosocialista,assim,porexemplo,muitosprotagonistas
dosromancesdoautorYuryTrifonovsepreocupadocomosproblemasdavidacotidianaemvezdeconstruirosocialismo.
Umaliteraturaundergrounddissidente,conhecidocomosamizdat,desenvolvidoduranteesteperododeatraso.Na
arquiteturadaeraKruchevprincipalmentecomfocoemdesignfuncionalistaemoposioaoestiloaltamentedecoradosde
pocadeStalin.
Nasegundametadedadcadade1980,aspolticasdeGorbachevdaperestroikaedaglasnostexpandiusignificativamentea
liberdadedeexpressonosmeiosdecomunicaoeimprensa,acabouresultandonaeliminaocompletadacensura,a
liberdadetotaldeexpressoealiberdadeparacriticarogoverno.[154]
Feriados
Data
1de
janeiro
Nomeemportugus
AnoNovo
Nomelocal
Observaes
Inciodonovoanocivil
23de
DiadoExrcito
fevereiro Vermelho
RevoluodeFevereiro(1917)eFormaodoExrcito
Vermelho(1918)
Atualmentechamadode
8de
maro
DiaInternacionalda
Mulher
12de
abril
DiadoCosmonauta
1de
maio
DiadoTrabalho
OdiaqueYuriGagarinsetornouoprimeirohomemno
espao,em1961
9demaio DiadaVitria
FimdaSegundaGuerraMundial,marcadapelaconquista
soviticadaAlemanhanazistaem1945
7de
outubro
Diaemqueaconstituiode1977foiaprovada
DiadaConstituioda
URSS
7de
RevoluoSocialistado
novembro GrandeOutubro
RevoluodeOutubro(1917).Erachamado
Vertambm
https://pt.wikipedia.org/wiki/Uni%C3%A3o_Sovi%C3%A9tica
22/27
22/08/2016
UnioSoviticaWikipdia,aenciclopdialivre
Antissovietismo
Bolchevismo
Brejnev
Comunismo
EraKhrushchovBrejnev
GuerraFria
Holodomor
Lenin
Moscovo
RdiodeMoscou
Rssia
SegundaGuerraMundial
Socialismo
Sovietizao
Stalin
Referncias
1.KOWALEWSKI,David.(October1980).""ProtestforReligious
RightsintheUSSR:CharacteristicsandConsequences"(htt
p://www.jstor.org/stable/128810)".RussianReview39.
2.Ramet,SabrinaPetra.(Ed)(1993)."ReligiousPolicyinthe
SovietUnion"CambridgeUniversityPress[S.l.]p.4.
3.Anderson,John(1994)."Religion,StateandPoliticsinthe
SovietUnionandSuccessorStates"(Cambridge,England:
CambridgeUniversityPress).p.3.ISBN0521467845.
4.Loc.gov(:). "AntireligiousCampaigns" (http://www.loc.
gov/exhibits/archives/anti.html).Consultadoem19setembro
2011.
5.OPactodeBelavejafoiassinadoem8dedezembro,mas
MikhailGorbatchovsconfirmouaextinodaURSSem25
dedezembro.Assim,paraaRssia,adissoluodaURSS
ocorreuem9dedezembro,enquantoqueparaaprpria
URSS,adissoluoocorreusomentenodia25dedezembro.
6.BridgetO'Laughlin(1975)MarxistApproachesin
AnthropologyAnnualReviewofAnthropologyVol.4:pp.
34170(October1975)
doi:10.1146/annurev.an.04.100175.002013(http://dx.doi.org/
10.1146%2Fannurev.an.04.100175.002013).
WilliamRoseberry(1997)MarxandAnthropologyAnnual
ReviewofAnthropology,Vol.26:pp.2546(Outubrode
1997)doi:10.1146/annurev.anthro.26.1.25(http://dx.doi.org/1
0.1146%2Fannurev.anthro.26.1.25)
7.RobertService(9desetembrode2005).Stalin:abiography
(http://books.google.com/?id=ITKUPwAACAAJ)Picador
[S.l.]ISBN9780330419130.Consultadoem4de
setembrode2013.
8.NormanDavies:"Since75%80%ofallGermanlosseswere
inflictedontheeasternfrontitfollowsthattheeffortsofthe
Westernalliesaccountedforonly20%25%".Source:
SundayTimes,5denovembrode2006.
9.DavidHolloway(27demarode1996).StalinandtheBomb
(http://yalepress.yale.edu/book.asp?isbn=9780300066647)
YaleUniversityPress[S.l.]p.18.ISBN9780300066647.
|last=e |author=redundantes(Ajuda)
10.Turner1987,p.23
11.IainMcLean(1996).TheconciseOxforddictionaryof
politics(http://books.google.com/?id=UMuBAAAAMAAJ)
OxfordUniversityPress[S.l.]ISBN9780192852885.
12."RussiaisnowapartytoanyTreatiestowhichtheformer
SovietUnionwasaparty,andenjoysthesamerightsand
obligationsastheformerSovietUnion,exceptinsofaras
adjustmentsarenecessarilyrequired,e.g.totakeaccountof
thechangeinterritorialextent.[...]TheRussianfederation
continuesthelegalpersonalityoftheformerSovietUnion
andisthusnotasuccessorStateinthesensejustmentioned.
TheotherformerSovietRepublicsaresuccessorStates.",
UnitedKingdomMaterialsonInternationalLaw1993,BYIL
1993,pp.579(636).
13."Exrcitorussovoltarausarbandeiracomunista".BBC
Brasil(http://www.bbc.co.uk/portuguese/reporterbbc/story/2
007/05/070504_bandeirasovieticafn.shtml)
https://pt.wikipedia.org/wiki/Uni%C3%A3o_Sovi%C3%A9tica
14."CCCPDictionarydefinition".YourDictionary(http://www.
yourdictionary.com/cccp)
15."".DiriodoGrandeABC(http://www.dgabc.com.br/Notici
a/213698/presidenterussorestaurahinoecausapolemican
opais?referencia=navegacaolateraldetalhenoticia)
16.Wood,1979.p.18
17.N.M.Dronin,E.G.Bellinger(2005)."Climatedependence
andfoodproblemsinRussia,19001990:theinteractionof
climateandagriculturalpolicyandtheireffectonfood
problems(http://books.google.com/books?id=9a5j_JL6cqIC
&pg=PA38)".CentralEuropeanUniversityPress.p.38.
ISBN9637326103
18.AllanWildman,TheEndoftheRussianImperialArmy,vol.
1(Princeton,1980):7680
19.HubertusJahn,PatrioticCultureinRussiaDuringWorld
WarI(Ithaca,1995)
20.Acton,Edward(1990).RethinkingtheRussianRevolution(ht
tp://books.google.com/books?id=FLjQ2BhdPcC)Oxford
UniversityPressUS[S.l.]ISBN9780713165302.
Consultadoem29August2010.
21.TransactionsoftheAmericanPhilosophicalSociety(http://bo
oks.google.com/books?id=uUsLAAAAIAAJ&pg=PA3).
JamesE.Hassell(1991),p.3.ISBN087169817X
22.FamineinRussia:thehiddenhorrorsof1921(http://web.arch
ive.org/web/20121219101057/http://www.icrc.org/eng/resourc
es/documents/misc/5rfhjy.htm),InternationalCommitteeof
theRedCross
23.RichardSakwaTheRiseandFalloftheSovietUnion,1917
1991:19171991.Routledge,1999.ISBN9780415122900.
pp.140143.
24.AbbottGleason(2009).ACompaniontoRussianHistory(htt
p://books.google.com/books?id=JyN0hlKcfTcC&pg=PA373).
WileyBlackwell.p.373.ISBN1405135603
25.Getty,Rittersporn,Zemskov.VictimsoftheSovietPenal
SysteminthePreWarYears:AFirstApproachontheBasis
ofArchivalEvidence.TheAmericanHistoricalReview,Vol.
98,No.4(Oct.1993),pp.101749.
26.ThomasWoods.AfomenaUcrniaumdosmaiores
crimesdoEstadofoiesquecido(http://www.mises.org.br/Ar
ticle.aspx?id=1046).Consultadoem27dedezembrode2012.
27.RobertConquest(1987).TheHarvestofSorrow:Soviet
CollectivizationandtheTerrorFamineOxfordUniversity
Press[S.l.]
28.WorldWarII(http://www.britannica.com/EBchecked/topi
c/648813/WorldWarII).EncyclopdiaBritannica.
Consultadoem9demarode2008.
29.TheAllies'firstdecisivesuccesses:Stalingradandthe
Germanretreat,summer1942February1943(http://www.
britannica.com/EBchecked/topic/648813/WorldWarII).
EncyclopdiaBritannica.Consultadoem12demarode
2008.
30.TheLegacyoftheSiegeofLeningrad,19411995(http://ww
w.cambridge.org/gb/knowledge/isbn/item1173696/?site_locale
=en_GB).CambridgeUniversityPress.Acessadoem29de
agostode2013.
23/27
22/08/2016
UnioSoviticaWikipdia,aenciclopdialivre
31.TheAssociatedPress(8deagostode2005).ASovietPush
HelpedForceJapantoSurrender(http://www.themoscowtim
es.com/news/article/asovietpushhelpedforcejapantosurre
nder/210764.html).TheMoscowTimes.
32.Lekic,Slobodan(22deagostode2010).HowtheSoviets
helpedAlliesdefeatJapan(http://www.sfgate.com/news/arti
cle/HowtheSovietshelpedAlliesdefeatJapan3177012.ph
p).SanFranciscoChronicle.
33.Erlikman,V.(2004).PoterinarodonaseleniiavXXveke:
spravochnik(Moskva:Russkai
a
panorama).ISBN593165
1071.Note:EstimatesforSovietWorldWarIIcasualties
varybetweensources.
34.GeoffreyA.Hosking(2006)."Rulersandvictims:the
RussiansintheSovietUnion(http://books.google.com/books?
id=CDMVMqDvp4QC&pg=PA242)".HarvardUniversity
Press.p.242.ISBN0674021789
35.ReconstructionandColdWar(http://countrystudies.us/russ
ia/12.htm).BibliotecadoCongressodosEstadosUnidos.
Consultadoem27dedezembrode2007.
36.Foreigntrade(http://rs6.loc.gov/cgibin/query/r?frd/cstdy:@fi
eld%28DOCID+su0391%29)fromACountryStudy:Soviet
Union(Former).LibraryofCongressCountryStudies
project.
37.SourceListandDetailedDeathTollsfortheTwentieth
CenturyHemoclysm(em(http://users.erols.com/mwhite28/w
arstat1.htm#Stalin)ingls)
38.[1](http://www.revistacriacao.net/pt_psdb.htm)
39.[2](http://en.wikipedia.org/wiki/Nomenklatura)
40.[3](http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/6
72279.shtml)
41.[4](http://rt.com/Russia_Now/History_of_Russia/The_Rise_
of_the_USSR.html)
42.http://countrystudies.us/russia/14.htm
43.MEDEIROS,2008
44.[5](http://www.editoras.com/record/058115.htm)
45.Segrillo,Angelo.OdeclniodaURSSumestudodas
causas.Record,2000.
46.LibraryofCongressCountryStudies(http://lcweb2.loc.gov/c
gibin/query/r?frd/cstdy:@field(DOCID+su0006))United
Statesgovernmentpublicationsinthepublicdomain
47.WorldHistoryCenter(http://www.historyworld.org/union_o
f_soviet_socialist_republ.htm)
48.UnionofSovietSocialistRepublics(http://search.eb.com/e
b/article9105999).EncyclopdiaBritannica.Consultadoem
20080820.
49.MarkHarrison(20020718).AccountingforWar:Soviet
Production,Employment,andtheDefenceBurden,19401945
(http://books.google.com/?id=yJcD7_Q_rQ8C&pg=PA167)
CambridgeUniversityPress[S.l.]p.167.ISBN9780521
894241.
50.GeoffreyA.Hosking(2006).Rulersandvictims:the
RussiansintheSovietUnion(http://books.google.com/?id=C
DMVMqDvp4QC&pg=PA242)HarvardUniversityPress
[S.l.]p.242.ISBN9780674021785.
51.GovernmentoftheUSSR(1977).
[GreatSovietEncyclopaedia](emRussian)24
(Moscow:StateCommitteeforPublishing).p.15.
52.Anderson,BarbaraA.(1990).GrowthandDiversityofthe
PopulationoftheSovietUnion510AnnalsoftheAmerican
AcademyofPoliticalandSocialSciences[S.l.]pp.15577.
53.Vallin,J.Chesnais,J.C.(1970).RecentDevelopmentsof
MortalityinEurope,EnglishSpeakingCountriesandthe
SovietUnion,1960197029PopulationStudies[S.l.]
pp.861898.
54.Ryan,Michael(28May1988).Lifeexpectancyandmortality
datafromtheSovietUnion.BritishMedicalJournal296
[S.l.:s.n.]p.1,5131515.
https://pt.wikipedia.org/wiki/Uni%C3%A3o_Sovi%C3%A9tica
55.Davis,ChristopherFeshbach,Murray.RisingInfant
MortalityintheUSSRinthe1970s(Washington,D.C.:
UnitedStatesCensusBureau).p.95.
56.Krimins,Juris(37December1990).TheChanging
MortalityPatternsinLatvia,LithuaniaandEstonia:
ExperienceofthePastThreeDecades[S.l.:s.n.]Paper
presentedattheInternationalConferenceonHealth,
MorbidityandMortalitybyCauseofDeathinEurope.
57.ReligionsattackedintheUSSR(http://www.friendspartners.
org/partners/beyondthepale/english/43.html)(Beyondthe
Pale)
58.Lenin,V.I.Abouttheattitudeoftheworkingpartytoward
thereligion.(http://www.psylib.ukrweb.net/books/maenl01/t
xt17).Collectedworks,v.17,p.41.Consultadoem
20060909.
59.CountryStudies:RussiaTheRussianOrthodoxChurch(htt
p://countrystudies.us/russia/38.htm)U.S.Libraryof
Congress,AccessedApr.3,2008
60.TimeMagazine,December14,1931,mentioneddemolition
byliquidaircartridgesthisisnotcorroboratedbycurrent
Russiansourceswww.time.com(http://www.time.com/time/
magazine/article/0,9171,930036,00.html)
61.ACatedraldeCristoSalvador.SiteEcclesia.Arquidiocese
OrtodoxaGregadeBuenosAireseAmricadoSul.(http://w
ww.ecclesia.com.br/photogalery/moscou_igreja_cristo_salvad
or.html)
62.Cole,EthanGorbachevDispels'ClosetChristian'Rumors
SaysHeisAtheist(http://www.christianpost.com/article/2008
0324/31660_Gorbachev_Dispels_'Closet_Christian'_Rumors
_Says_He_is_Atheist.htm)ChristianPostReporter,Mar.24,
2008
63.Sakwa,Richard.SovietPoliticsinPerspective.2nded.
LondonN.Y.:Routledge,1998.
64.Law,DavidA.(1975).RussianCivilization(http://books.goo
gle.com/books?id=f3ky9qBavl4C&dq)ArdentMedia[S.l.]
pp.19394.ISBN9780842205290.
65.Zemtsov,Ilya(1989).Chernenko:TheLastBolshevik:The
SovietUnionontheEveofPerestroika(http://books.google.c
om/books?id=hgscfLr5dCsC&dq)TransactionPublishers
[S.l.]p.325.ISBN9780887382604.
66.Knight,Amy(1995).Beria:Stalin'sFirstLieutenant(http://b
ooks.google.com/books?id=PxiuUGRQhUIC&dq)Princeton
UniversityPress[S.l.]p.5.ISBN0691010935.
67.Hough,JerryF.Fainsod,Merle(1979).HowtheSoviet
UnionisGoverned(http://books.google.com/books?id=38gM
zMRXCpQC&dq)HarvardUniversityPress[S.l.]p.486.
ISBN0674410300.
68.:
(http://books.google.c
om/books?id=3mQjvzP8VSYC&dq)BrunswickPublishing
Corp[S.l.]1994.p.82.ISBN1556181426.
69.gushi,Atsushi(2008).TheDemiseoftheSovietCommunist
Party(http://books.google.com/books?id=N7mDUC1nOZsC
&dq)Routledge[S.l.]pp.3132.ISBN0415434394.
70.Taras,Ray(1989).LeadershipchangeinCommuniststates
(http://books.google.com/books?id=AlcVAAAAIAAJ&dq)
Routledge[S.l.]p.132.ISBN0044452772.
71.F.Triska,JanSlusser,RobertM.(1962).TheTheory,Law,
andPolicyofSovietTreaties(http://books.google.com/books?
id=QmWmAAAAIAAJ&dq)StanfordUniversityPress[S.l.]
pp.6364.ISBN0804701229.
72.Deb,Kalipada(1996).SovietUniontoCommonwealth:
TransformationandChallenges(http://books.google.com/boo
ks?id=IvK6r8Ogg0C&dq)M.D.PublicationsPvt.Ltd[S.l.]
p.81.ISBN8185880956.
73.Benson,Shirley(2001).NikitaKhrushchevandtheCreation
ofaSuperpower(http://books.google.com/books?id=dQeahlZ
24/27
22/08/2016
UnioSoviticaWikipdia,aenciclopdialivre
dM7sC&dq)PennStateUniversityPress[S.l.]pp.XIV.
ISBN0271021705.
74.TheCommunistWorld(http://books.google.com/books?id=h9
FFVguFf0C&dq)ArdentMedia[S.l.]2001.p.441.ISBN0
271021705.
75.JosephMarieFeldbrugge,Ferdinand(1993).RussianLaw:
TheEndoftheSovietSystemandtheRoleofLaw(http://boo
ks.google.com/books?id=JWt7MN3Dch8C&dq)Martinus
NijhoffPublishers[S.l.]p.205.ISBN0792323580.
76.White,StephenJ.Gill,GraemeSlider,Darrell(1993).The
PoliticsofTransition:ShapingapostSovietFuture(http://bo
oks.google.com/books?id=O9IGbITqT_EC&dq)Cambridge
UniversityPress[S.l.]p.108.ISBN9780521446341.
77.P.Hoffmann,ErikLaird,RobinFrederick(1984).TheSoviet
PolityintheModernEra(http://books.google.com/books?id=
63_obglArrMC&dq)TransactionPublishers[S.l.]pp.313
315.ISBN0202241653.
78.P.Hoffmann,ErikLaird,RobinFrederick(1984).TheSoviet
PolityintheModernEra(http://books.google.com/books?id=
63_obglArrMC&dq)TransactionPublishers[S.l.]pp.315
319.ISBN0202241653.
79.TheSovietPolityintheModernEra.GreatRussian
EncyclopediaBol'shayaRossiyskayaEnciklopediyaPublisher
[S.l.]1:742.2005.
80.Sakwa,Richard(1998).SovietPoliticsinPerspective(http://
books.google.com/books?id=vX1U5G_xnqcC&dq)Routledge
[S.l.]p.106.ISBN0415071534.
81.Kucherov,Samuel(1970).TheOrgansofSoviet
AdministrationofJustice:TheirHistoryandOperation(htt
p://books.google.com/books?id=ssMUAAAAIAAJ&dq)Brill
ArchivePublishers[S.l.]p.31.
82.Phillips,Steve(2000).LeninandtheRussianRevolution(htt
p://books.google.com/books?id=_na0zfdhKQMC&dq)
Heinemann[S.l.]p.71.ISBN9780435327194.
83.UnionofSovietSocialistRepublics.EncyclopdiaBritannica
EncyclopdiaBritannica,Inc.[S.l.]2005.p.1014.
84.Service,Robert(2009).HistoryofModernRussia:From
TsarismtotheTwentyfirstCentury(http://books.google.co
m/books?id=o8Z1QAAACAAJ&dq)PenguinBooksLtd
[S.l.]p.379.ISBN0141037970.
85.Khrushchev,Nikita(2007).MemoirsofNikitaKhrushchev,
Volume3:StatesmanPennsylvaniaStateUniversityPress
[S.l.]p.674.ISBN9780271029351.
86.Polley,Martin(2000).AZofmodernEuropesince1789(htt
p://books.google.com/books?id=_f8Avd5N5Y4C&dq)
Routledge[S.l.]p.88.ISBN0415185971.
87.Gorbachev'sReformDilemma(http://countrystudies.us/rus
sia/18.htm).LibraryofCongressCountryStudies.
Consultadoem16deoutubrode2010.
88.Polmar,Norman(1991).TheNavalInstituteGuidetothe
Soviet(http://books.google.ca/books?id=tkGDkpkQhsC&dq)
UnitedStatesNavalInstitute[S.l.]p.1.ISBN087021241
9.
89.GovernmentoftheUSSR:Gorbachev,Mikhail(21March
1972).:
[Law:Aboutstategoverningbodiesof
USSRinatransitionperiodOnthebodiesofstateauthority
andadministrationoftheUSSRinTransition](http://www.ss
sr.su/zopp.html)(emRussian).sssr.su.Consultadoem
15October1991.
90.VincentDaniels,Robert(1993).ADocumentaryHistoryof
CommunisminRussia:FromLenintoGorbachev(http://boo
ks.google.com/books?id=gTIZ2dvDKF0C&dq)University
PressofNewEngland(UPNE)[S.l.]p.388.ISBN087451
6161.
91.EncyclopdiaBritannica.Inquisitorialprocedure(law)
BritannicaOnlineEncyclopedia(http://www.britannica.com/
EBchecked/topic/288956/inquisitorialprocedure).
https://pt.wikipedia.org/wiki/Uni%C3%A3o_Sovi%C3%A9tica
EncyclopdiaBritannica,Inc.Consultadoem30deoutubro
de2010.
92.Gregory,PaulR.(2004).ThePoliticalEconomyofStalinism:
EvidencefromtheSovietSecretArchives(http://books.googl
e.com/books?id=hFHU5kaXhu8C&dq)CambridgeUniversity
Press[S.l.]pp.21820.ISBN0521533678.
93.Mawdsley,Evan(1998).TheStalinYears:TheSovietUnion,
19291953(http://books.google.com/?id=mvoAAAAIAAJ&
dq)ManchesterUniversityPress[S.l.]p.30.ISBN07190
46009.
94.Wheatcroft,S.G.Davies,R.W.Cooper,J.M.(1986).
SovietIndustrializationReconsidered:SomePreliminary
ConclusionsaboutEconomicDevelopmentbetween1926and
1941(http://books.google.com/?id=mvoAAAAIAAJ&dq)39
EconomicHistoryReview[S.l.]pp.302.ISBN97807190
46001.
95.ReconstructionandColdWar(http://countrystudies.us/russ
ia/12.htm).LibraryofCongress.Consultadoem23de
outubrode2010.
96.ReconstructionandColdWar(http://rs6.loc.gov/cgibin/qu
ery/r?frd/cstdy:@field%28DOCID+su0391%29).Libraryof
CongressCountryStudies.Consultadoem23October2010.
97.IMFandOECD(1991).AStudyoftheSovietEconomy(htt
p://books.google.com/?id=o8Z1QAAACAAJ&dq)1
InternationalMonetaryFund[S.l.]p.9.ISBN014103797
0.
98.Economy(http://rs6.loc.gov/cgibin/query/r?frd/cstdy:@fie
ld%28DOCID+su0009%29).LibraryofCongressCountry
Studies.Consultadoem23deoutubrode2010.
99.Hanson,Philip.TheRiseandFalloftheSovietEconomy:An
EconomicHistoryoftheUSSRfrom1945.London:
Longman,2003.
100.Bergson,Abram(1997).HowBigwastheSovietGDP?.
ComparativeEconomicStudies[S.l.:s.n.]39(1):114.
doi:10.1057/ces.1997.1(https://dx.doi.org/10.1057%2Fces.19
97.1).
101.Harrison,Mark(1993).SovietEconomicGrowthSince
1928:TheAlternativeStatisticsofG.I.Khanin.Europe
AsiaStudies[S.l.:s.n.]45(1):141167.
doi:10.1080/09668139308412080(https://dx.doi.org/10.108
0%2F09668139308412080).
102.Gvosdev,Nikolas(2008).TheStrangeDeathofSoviet
communism:APostscript(http://books.google.com/?id=Q_x
TyZUEqkYC&dq)TransactionPublishers[S.l.]ISBN1
412806984.
103.Fischer,StanleyEasterly,William(1994).TheSoviet
EconomicDecline,HistoricalandRepublicanData(http://w
wwwds.worldbank.org/external/default/WDSContentServer/I
W3P/IB/1994/04/01/000009265_3961006063138/Rendered/P
DF/multi0page.pdf)(PDF).BancoMundial.Consultadoem
23October2010.
104.Rosefielde,Steven(1996).StalinisminPostCommunist
Perspective:NewEvidenceonKillings,ForcedLabourand
EconomicGrowthinthe1930s.EuropeAsiaStudiesTaylor
&Francis,Ltd.[S.l.]48(6):956987.JSTOR152635(http
s://www.jstor.org/stable/152635).
105.CentralIntelligenceAgency(1991).GDPMillion1990
(http://www.theodora.com/wfb/1990/rankings/gdp_million_1.
html).TheWorldFactbook.Consultadoem12June2010.
106.CentralIntelligenceAgency(1992).GDPPerCapita
1991(http://www.theodora.com/wfb/1991/rankings/gdp_per
_capita_0.html).TheWorldFactbook.Consultadoem12de
junhode2010.
107.Wilson,David(1983).TheDemandforEnergyintheSoviet
UnionRowmanandLittfield[S.l.]pp.105to108.
ISBN9780709927044.
108.Wilson1983,p.295.
109.Wilson1983,p.297.
25/27
22/08/2016
UnioSoviticaWikipdia,aenciclopdialivre
110.Wilson1983,p.29799.
111.Wilson1983,p.299.
112.CentralIntelligenceAgency(1991).SovietUnion
Communications(http://www.theodora.com/wfb1991/soviet
_union/soviet_union_communications.html).TheWorld
Factbook.Consultadoem20deoutubrode2010.
113.CentralIntelligenceAgency(1992).SovietUnion
Economy(http://www.theodora.com/wfb1991/soviet_union/
soviet_union_economy.html).TheWorldFactbook.
Consultadoem23deoutubrode2010.
114.Hardt,JohnPearceHardt,JohnP.(2003).Russia's
UncertainEconomicFuture:WithaComprehensiveSubject
Index(http://books.google.com/books?id=IvKF3PKGYAcC&
dq)M.E.Sharpe[S.l.]p.233.ISBN0765612089.
115.UFN.RU(http://ufn.ru/ufn01/ufn01_8/Russian/r018m.pdf):
BondarenkoBD:"OpapeldesempenhadoporLavrentievna
formulaodoproblemaenoinciodainvestigaodafuso
nuclearcontroladanafsicadaURSS."(emrusso)Acessado
em27/01/2016.
116.Fusion:TheEnergyoftheUniverse.Autores:Garry
McCracken&PeterStott.AcademicPress,2012,pg.52,
(emingls)ISBN9780123846570Adicionadoem
27/01/2016.
117.ScienceandTechnology(http://rs6.loc.gov/cgibin/query/r?
frd/cstdy:@field%28DOCID+su0413%29).Libraryof
CongressCountryStudies.Consultadoem23deoutubrode
2010.
118.DialogueswithContemporaryContinentalThinkers:The
PhenomenologicalHeritage:PaulRicoeur,Emmanuel
Levinas,HerbertMarcuse,StanislasBreton,Jacques
Derrida.Autor:RichardKearney.ManchesterUniversity
Press,1984,pg.300,(emingls)ISBN9780719017292
Adicionadoem27/01/2016.
119.Logic,MethodologyandPhilosophyofScienceIX.Autores:
D.Prawitz,B.Skyrms&D.Westersthl.Elsevier,1995,
pg.469,(emingls)ISBN9780080544953Adicionadoem
27/01/2016.
120.ScienceinRussiaandtheSovietUnion:AShortHistory.
Autor:LorenR.Graham.CambridgeUniversityPress,1993,
pg.302,(emingls),ISBN9780521287890Adicionadoem
27/01/2016.
121.JosefStalin"MarxismandProblemsofLinguistics."(http
s://www.marxists.org/reference/archive/stalin/works/1950/ju
n/20.htm)(emingls),fonte:Pravda(JunhoJulhoAgosto,
1950)Acessadoem27/01/2016.
122.StalinandtheSovietScienceWars.Autor:EthanPollock.
PrincetonUniversityPress,2006,pg.96,(emingls),ISBN
9780691124674Adicionadoem27/01/2016.
123.TheLadyTastingTea:HowStatisticsRevolutionizedScience
intheTwentiethCentury.Autor:DavidSalsburg.HenryHolt
andCompany,2002,(emingls),ISBN9780805071344
Adicionadoem27/01/2016.
124.TheUseandAbuseofHistory,Or,HowthePastisTaughtto
Children.Autor:MarcFerro.Routledge,2003,captulos8e
10,(emingls)ISBN9780415285926Adicionadoem
27/01/2016.
125.TheDevelopmentofSociologyintheSovietUnion.Autora:
ElizabethAnnWeinberg.Routledge&K.Paul,1974,pgs.
8911,(emingls)ISBN9780710078766Adicionadoem
27/01/2016.
126.HandbookofEvolutionaryThinkingintheSciences.Autores:
ThomasHeams,PhilippeHuneman,GuillaumeLecointre&
MarcSilberstein.Springer,2014,pg.29,(emingls).ISBN
9789401790147Adicionadoem27/01/2016.
127.GregorMendel:AndtheRootsofGenetics.Autor:Edward
Edelson.OxfordUniversityPress,2001,pgs.14e16,(em
ingls)ISBN9780195150209Adicionadoem27/01/2016.
https://pt.wikipedia.org/wiki/Uni%C3%A3o_Sovi%C3%A9tica
128.Stalin:TheManandHisEra.Autor:AdamBrunoUlam.
TaurisParkePaperbacks,2007,pg.605,(emingls)ISBN
9781845114220Adicionadoem27/01/2016.
129.TheSovietUnionunderBrezhnev.Autor:WilliamJ.
Tompson.Routledge,2014,captulo3("PolicyMakinginthe
BrezhnevEra"),(emingls),ISBN9781317881711
Adicionadoem27/01/2016.
130.TheMurderofNikolaiVavilov:TheStoryofStalin's
PersecutionofOneoftheGreatScientistsoftheTwentieth
Century.Autor:PeterPringle.SimonandSchuster,2008,
pg.02,(emingls)ISBN9781416566021Adicionadoem
27/01/2016.
131.RoseEveleth(12December2013).SovietRussiaHada
BetterRecordofTrainingWomeninSTEMThanAmerica
DoesToday(http://www.smithsonianmag.com/smartnews/so
vietrussiahadabetterrecordoftrainingwomeninstemth
anamericadoestoday180948141/?noist).Smithsonian.com.
Acessadoem26dejunhode2014.
132.PrmioNobel(:).NikolaySemenov(http://www.nobelpriz
e.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1956/semenovbio.htm
l).Consultadoem15desetembrode2014.
133.InstitutoMatemticoSteklov(:).Novikov,Sergei
Petrovich(http://www.mi.ras.ru/~snovikov/index.html).
Consultadoem15desetembrode2014.
134.MacFarland,Margo(3demaiode1990).GlobalTech
StrategiesBroughttoU.S.WashingtonTechnology[S.l.:
s.n.]
135.Deckert,R.A.(10deoutubrode1990).Thescienceof
uncoveringindustrialinformation.BusinessJournalofthe
TreasureCoast[S.l.:s.n.]
136.U.S.FirmsMustTradeShortTermGainsforLongTerm
TechnologyPlanning.InsidethePentagon[S.l.:s.n.]7de
marode1991.
137.Highman,RobertD.S.Greenwood,JohnT.Hardesty,Von
(1998).RussianAviationandAirPowerintheTwentieth
Century(http://books.google.no/books?id=cpynoFMJf4C&d
q)Routledge[S.l.]p.134.ISBN9780714647845.
138.Wilson1983,p.205.
139.Wilson1983,p.201.
140.Ambler,ShawandSymons1985,p.16667.
141.Ambler,ShawandSymons1985,p.168.
142.Ambler,ShawandSymons1985,p.165.
143.Ambler,ShawandSymons1985,p.167.
144.Ambler,ShawandSymons1985,p.169.
145.FundoMonetrioInternacionaleOrganizaoparaa
CooperaoeDesenvolvimentoEconmico1991,p.56.
146.Law,DavidA.(1975).RussianCivilization(http://books.goo
gle.com/books?id=f3ky9qBavl4C&dq)ArdentMedia[S.l.]
pp.3001.ISBN9780842205292Verifique|isbn=(Ajuda).
147.Pejovich,Svetozar(1990).TheEconomicsofProperty
Rights:TowardsaTheoryofComparativeSystems(http://bo
oks.google.com/?id=ocQKHRReKdcC)Springer
Science+BusinessMedia[S.l.]p.130.ISBN97807923
08782.
148.Lane1992,p.353.
149.Lane1992,p.352.
150.Lane1992,p.35253.
151.Dinkel,R.H.(1990).TheSeemingParadoxofIncreasing
MortalityinaHighlyIndustrializedNation:theExampleof
theSovietUnion[S.l.:s.n.]pp.15577.
152.'Ontheotherhand...'SeetheindexofStalinandHis
HangmenbyDonaldRayfield,2004,RandomHouse
153.Rayfield2004,pp.317320.
154."Gorbachev,Mikhail."EncyclopdiaBritannica.2007.
EncyclopdiaBritannicaOnline.2October2007
<http://www.britannica.com/eb/article9037405>."Sobsua
novapolticadeglasnost("abertura"),umimportantedegelo
culturaltevelugar:asliberdadesdeexpressoede
26/27
22/08/2016
UnioSoviticaWikipdia,aenciclopdialivre
informaoforamsignificativamenteampliadas,aimprensae
radiodifusoforamautorizadosafranquezasemprecedentes
emsuareportagemecrticaelegadodopasdestalinista
regimestotalitriosacabouporsercompletamenterepudiada
pelogoverno."
Bibliografia
MEDEIROS,Carlos(2008)Desenvolvimentoeconmicoeascensonacional:rupturasetransiesnaRssiaenaChina.p.173
273.in:FIORI,JosL.SERRANO,Franklin&MEDEIROS,CarlosA.(2008)Omitodocolapsoamericano.Ed.Record:SPe
RJ.
Ligaesexternas
SaibamaissobreaexUnioSovitica(http://www1.folha.uol.com.br/folha/mundo/ult94u106722.shtml)FolhadeS.
Paulo
Obtidade"https://pt.wikipedia.org/w/index.php?title=Unio_Sovitica&oldid=46511179"
Categoria: UnioSovitica
Estapginafoimodificadapelaltimavez(s)08h46minde22deagostode2016.
EstetextodisponibilizadonostermosdalicenaCreativeCommonsAtribuioCompartilhaIgual3.0No
Adaptada(CCBYSA3.0)podeestarsujeitoacondiesadicionais.Paramaisdetalhes,consulteasCondiesde
Uso.
https://pt.wikipedia.org/wiki/Uni%C3%A3o_Sovi%C3%A9tica
27/27