Hazrlayan S.

Soner Grgl
Giri

Akademik veya makale, kitap vb. almalarda, daha nce yaplm

almalardan alntlar, grleri belirmek amacyla kaynak gsterilir. Kaynak
gsterme; Dipnotla kaynak gsterme ve metin iinde kaynak gsterme olarak iki
deiik biimde yaplmakla birlikte, gnmzde akademik almalarda, genellikle
metin iinde kaynak gstermeye dayal APAnn (American Psychological
Association) 1995 ylnda yaymlad 5. srm kullanlmaktadr.
Akademik bir almann yetkinliinin en nemli belirtilerinden biri, yazarnn
alntlama konusundaki becerisinde ortaya kar (Bilkent niversitesi, 2004). Bilimsel
veya mesleki nitelikte bir yayn (yaz, kitap, tez, proje, bildiri, vb.) hazrlayan bir
yazarn baka kaynaklardan yapt alntlar o kaynaklara gnderme yaparak vermesi
bilimsel ve mesleki ahlak kurallar asndan zorunludur. Buna uyulmamas bilim
veya meslek alan iinde ciddi bir durum oluturur ve armaclk (intihal, plagiarism)
olarak tanmlanr (Erzden, 2005).
Ana

izgileriyle

armaclk,

bir

yazarn

(www.lib.duke.edu/libguide/plagiarism.htm):
1. Yaymlanm kaynaklardan yeterli ve uygun belgelendirme yapmadan
kopya etmesi;
2. nceden yazlm bir yazy (postayla veya elektronik ortamda) satn almas;
3. Yazy kendi adna bir bakasna yazdrtmas;
4. Yazy kendi yerine yazmas iin bakalarna para demesi; olarak
tanmlanabilir.
5. Bir kiinin yaymlanmam yaptn, o kiinin izni olsun veya olmasn
kendisininmi gibi sunmas, olarak zetlenebilir.
Alntlama eitleri
Her trl alntlarda kaynak gstermek zorunludur. Dorudan yaplan alntlarda sayfa
numaras da verilmelidir. Tm dnyada olduu gibi lkemizde de sanat eserleri 5846
Sayl Fikir ve sanat Eserleri Kanunu ile korunmaktadr (www.atlasharita.com).
Dolayl Alnt
Ana dnceyi deitirmeden, yazarn kendi dil ve anlatmyla okunan kaynaklardaki
bilgilerin aktarlmasdr. Trnak iareti ya da sktrlm paragraf kullanlmaz.

2
Dorudan Alnt
Bu tr alntlama, metin, kelime, noktalama, paragraf vs. ana kaynaktaki
metnin olduu gibi aktarlmasdr.
Alnt Yazm Kurallar
Yasa, tzk, ynetmelik, hkmet kararlar, hipotez, kart grteki aklama,
matematik ve fen bilimlerindeki formller, ak ifade edilmesi g metinler dorudan
aktarlr. Yarm sayfay aan alntlara az yer verilmelidir (www.atlasharita.com).
Metne yerletirme. daktilo satr ve daha ksa olanlar trnak ierisinde,
daha uzun olanlar sktrlm paragraf ile gsterilir.
kartmalar. Alntnn az ve z olabilmesi asndan, kimi szckler
kartlabilir ve kartlan yerler ( ) ile gsterilir.
Byk ve kk harfle balama. Aktarlan anlatmn, metindeki dzyaz
cmlesine balanmas, ikisinin birlikte gramer ynnden btnlemesi gerekir.
Aktarlan tmce kendi bana gramatik bir btnlk ise ilk szce byk harfle
balanr (www.atlasharita.com).
Alntlama Sorunlar
Akademik bir almann yetkinliinin en nemli belirtilerinden biri, yazarnn
alntlama konusundaki becerisinde ortaya kar. Bu konuda rastlanan eitli sorunlara
aada deinilmektedir(Bilkent niversitesi, 2004):
Yanl Alntlama. Alntlar yazlrken tam ve doru aktarlp aktarlmad en
az kez kontrol edilmelidir.
sabetsiz Alntlama. Bir kaynan alntlanabilecek ksmn bulmak yazarn
analitik dnme yeteneini gsterir. ou kez, cmlenin btn yerine bir ksmnn
alntlanmas yeterlidir.
Ar Alntlama. Ayn kaynaktan ya da farkl kaynaklardan yaplan alntlar
pe pee sunulmamal, yalnz alntlara (ya da aktarmalara) dayanan uzun blmlerden
kanlmal, alntlar arasndaki geiler tez yazarnn szckleriyle, cmleleriyle
salanmaldr.
Yeterince Alntlamama. Tartlacak dnceyi kaynakta en eksiksiz ve zl
ekilde ifade eden zgn cmleleri saptayp metne almaya zen gsterilmelidir.
Alntlama Tekniinin Yetersizlii. Alntlamada nemli bir sorun da
alntlarn okumay zendiren, yaln bir yntemle sunulamamasdr (Bilkent
niversitesi, 2004).

3
Alntlarn bana ya da sonuna cmlenin ncesi ya da sonrasnn bulunduunu
anlatmak iin nokta koymak gerekmez; nk alnty belirten trnak iareti zaten
kesip alma ileminin yapldn gsterir. Ancak, alntlanan bir cmlenin ortasndan
ya da birden fazla cmle arasndan yaplan karmalar keli parantez iindeki
noktalarla belirtilmelidir (bkz. 4. D. [5], [6] ve [8]).
Alntnn sayfa numaras, trna izleyen boluktan sonraki parantez iinde
verilir. Alnt, cmlenin ortasnda kalyorsa zgn nokta kullanlmamal, cmlenin
sonunda tek bir nokta bulunmaldr. Cmle alnt ile bitiyorsa, nokta, sayfa numarasn
belirten parantezden sonra gelmelidir.
Uzun bir alntdan sonra der, belirtir gibi ifadelerle cmleyi bitirmek
yerine alnty nce sunma yntemi benimsenmelidir (r. Moran u grleri dile
getirir: ....).
Drt satr geen alntlar iin kullanlan bloklama ynteminde, alntlar elden
geldiince iki nokta ile sunulmal ve alnt bittiinde cmle tamamlanm olmaldr.
Blok alntlarda alntlanan ksm kaynakta bir paragrafn bandaysa bu
paragraf girintisi bloka yanstlmaldr. Blok alntlarda farkl sayfalardan yaplan
alntlarn

alt

alta

verilmesi

metni

mekanikletirdiinden

bu

uygulamadan

kanlmaldr.
Metin inde Gnderme Yapma
Bu yntem Harvard yntemi olarak da bilinir ve 1960lardan sonra AngloAmerikan fen bilimleri literatrnde sklkla kullanlr hale gelmitir. Bu ynteme
temel olarak benzeyen ancak baz ayrntlarda farkllklar gsteren APA (American
Psychological Association) ve MLA (Modern Language Association) gibi baka
yntemler de bulunmaktadr. Bu yntemde gnderme btnyle metin iinde
yaplr(Atabek, 2005).
Tek Yazarl alma
Yazarn soyad, eserin yaymland tarih verilir.
Bursalolu(1987) yeterlii, bir rol oynamak iin gerekli niteliklerin var
olmas eklinde tanmlamtr.
Yeterlik(Bursalolu, 1987) bir rol oynamak iin gerekli niteliklerin var
olmas eklinde tanmlanmtr (Balc, 2005, 295).

4
1994te Rogers tarafndan yaplan reaksiyon zamanlarnn (Bykztrk;
okluk ve Kkl, 2002).
ok Yazarl Tek alma
ki yazar varsa her ikisinin de soyad verilir(Bykztrk ve dierleri, 2002).
Dembo ve Gibsona(1985, 12) gre
kiden ok, altdan az yazarl ise, ilk getii yerde hepsinin soyadlar verilir.
Bundan sonra atf yaplacaksa, ilk yazarn soyad verilir, ve dierleri szc
eklenir(Balc, 2005, 295).
Williams, Jones, Smith, Braduaer ve Terrington (1983) performans ...
Performans konusunda, (Williams ve dierleri, 1983).
Williams ve dierleri(1983) baka bir almasnda.
Altdan ok yazarl almada, ilk yazarn soyad verilir ve ve dierleri
eklenir(Balc, 2005, 295).
Asthon ve dierleri (2001), problem zmne
Problem zmne vardr(Asthon ve dierleri (2001, 34).
Yazar Olmayan Veya Anonim alma
Kitap yada dergi ise alt izilir veya koyu punto ile yazlr. Bir derginin
makalesi ise trnak iinde, dier durumlarda bal ve yayn yl verilir(Balc, 2005,
296).
(Kalknma Plan IV, 1978),
(Anonim, 1999),
(Eitim ve Bilim Dergisi, Nisan,2006).
Ayn Soyadl Yazarlar
Kaynakada ayn soyadl iki ve daha ok yazar varsa, n adlaryla birlikte
kullanlr.
H. Baar (1994) ve D. Baar (2004), denetimde grlen . olarak saptamlardr.
A. Balc ve dierleri (2005) ve O. Balc (2001) konuya ilikin bulmulardr.
Ayn Parantez inde ki Veya daha ok alma
Yayn ylna gre sralanr, basmda olan varsa en sona konulur ve nce
soyadlar verilerek bir alma iin yalnzca alma yllar verilir (Bykztrk ve
dierleri, 2002).

5
(Kkl ve Bykztrk, 1991, 1993),
(Balc 1984, 1985, 1987).
Ayn Yazarn Ayn Yl Yapt almalar
Yayn ylndan sonra a, b, c harfleri kullanlr(Bykztrk ve dierleri, 2002).
(Demir, 1990a, 1990b; Ylmaz 1992 basmda-a).
Yazarlar Farkl ki Veya ok alma
Ayn parantez iinde ve soyadlarna gre alfabetik sraya dizilerek ve aralarna
noktal virgl konularak verilir (Bykztrk ve dierleri, 2002).
eitli almalar yapldn ortaya koymutur (Baldo, 1980; Kamil, 1988,
Peper ve Funk, 1990).
Yasal Dokmanlar Kaynak Gsterme
Milli Eitim Temel Kanunu (1739),
Mehmet Mente (1992)
Kiisel Konumalar
Mektup, yazma, telefon konumalar kaynakada verilmez. Metin iinde
belirtilirler ve sahibinin ad, soyad ile tarih tam yazlr (Balc, 2005, 297, 297).
Z. Bursalolu (Kiisel Konuma, 1 Ocak, 1993).
Dipnotla Kaynak Gsterme
Bu yntemde gnderme yaplaca zaman, gndermenin yaplaca yere bir
rakam konulur ve bu rakama o sayfann sonunda (dibinde) yer verilir. Rakamdan
sonra gnderme yaplan kaynan knyesi verilir.
Bir rnek olmas bakmndan, eer metnin bu yerinde Karasarn bir kitabna
gnderme yaplacak ise, buraya bir dipnot rakam koyulur[1] ve aada sayfa sonunda
bu rakamdan sonra tam knye verilir. Ayrca, yaznn sonsunda Kaynaklar Listesinde
(List of References), bu ve gnderme yaparak kullanlan dier tm kaynaklarn tam
knyelerini (yazar soyad, eser yayn yl, eserin tam ad, yaynevi, yaynland yer)
ieren bir listesi yazar soyad srasna gre verilir (Atabek, 2005).
Bu yntem geleneksel bir yntemdir ve gerek yabanc gerekse de Trk
niversitelerinde uzun yllar kullanlmtr. Trk niversitelerinde 1970lerden sonra,

6
bu yntemde geleneksel olarak kullanlan Latince ksaltmalar Trkeletirerek
kullanlmtr. (rnein ibid.: a.y., op.cit.: a.g.e. gibi). (Atabek, 2005).
Kaynak

gsterme

ya

da

gnderme

amacnn

dnda

da

dipnot

kullanlabilmektedir. Anlamnn aklanmas zorunlu grlen ya da zel bir balamda

ya da anlamda kullanlan bir kavram, cmlenin btnln bozmamak iin
kavramn getii yerde (*), (+) gibi zel bir iaret kullanlarak, aada sayfa sonunda
aklanabilir. Bu kullanma aklama dipnotu denilmekte ve hem klasik dipnot
gnderme ynteminde, hem de metin ii gnderme siteminde kullanlabilmektedir
(Atabek, 2005).
Kaynaka
Kaynaklar listesi ya da ksaca Kaynaklar genellikle makale, bildiri gibi ksa
akademik

metinlerde

kullanlrlar.

Kitaplarda

ise

genellikle

Kaynaka

(bibliography) kullanlr. Kaynakada kendi akademik metnimizi olutururken

yararlandmz tm kaynaklara yer verilir. Dolaysyla gnderme yapmadmz ama
metinimizin olumasnda yararlandmz kaynaklar da kaynakada yer alabilir. Bu
bakmdan kaynaka, kaynaklar listesine gre daha uzundur ve dier aratrmaclara
yardmc olma bakmndan kaynaklar listesinden daha ilevseldir.
almann kaynaka blmnde alma srasnda gnderme yaplan ya da
alntlanan kaynaklarn tm eksiksiz biimde verilir. Kullanlan kaynaklar yazar
soyadlarnn alfabetik srasna gre dizilir. Anabilim dal gereklerine uygun olarak,
baz almalarda kronolojik sralama da yaplabilir. Kaynaka girdisinin birinci satr
hari dier tm satrlar 2 cm. ieriden yazlr. Ayn yazarn birden fazla yaptna
gnderme yaplmsa bunlar kaynakada tarih sras ile verilir. Kaynaka gstermede
u yol izlenmelidir (http://www.cu.edu.tr/enstituler/sobe/klavuz.asp):
Makaleler
Yazar Soyad , Ad(ya da adnn sadece ba harfi) (Yayn Tarihi), Makale Ad,
Dergi Ad , Dergi Cilt ve Says, Sayfa Numaralar. eklinde verilir.
Yazar adlar, nce soyad daha sonra adn ilk harfi byk olarak yazlr. Birden
ok yazar olan makalelerde ilk yazar soyad ve adndan sonra, dier yazarlar ad
soyad srasna gre belirtilir. Yazar belli olmayan makalelerde, makale bal yazar
ad yerine, yayn tarihinin nne yazlr. Yazar ad ile tarih arasna virgl konmaz.

7
Yaynn yaym hakk (copyright) tarihi yl olarak; gazete ya da magazin
makalesi iin ise gn, ay ve yl sras ile yazlr. Tarih ayra ierisinde verilir. Basm
onaylanm ancak henz baslmam makaleler, tarih yerine baslacak yazlarak
verilir.
Baln yalnzca ilk szcnn ve balkta yer alan zel adlarn ilk harfi
byk harf ile, dierleri ise kk harfle yazlr. Balk trnak ierisinde yazlr.
Dergi Ad ve Basm Bilgisi
Dergi ad her szcn ilk harfi byk olmak zere tam olarak ve italik yazlr
(ya da alt izilir).Cilt, say, sayfa ksaltmalar mutlaka verilmelidir. Metinde ayra ii
gndermede makale bal ksaltlarak verilir ve (Study finds, 1982) biiminde
gsterilir. Eer makale birbirini izlemeyen sayfalarda baslmsa, makalenin
bulunduu btn sayfalar virglle ayrlarak verilir. Cilt numaras verildikten sonra
ayra iinde seri ve say numaras verilir.
Kitaplar
Btn yazar adlar, nce soyad daha sonra ilk ad sras izlenerek yazlr.
Birden ok yazar olan kitaplarda yazar soyadlar tam olarak, ilk adlarn ise ba
harfleri yazlr. Kitap bir yazar ya da yazarlarca derlenmise, kitab hazrlayann
soyad ve ad yazar adnn yerine yazlr ve ayra iinde Derl. kullanlr.
Yaynn yaym hakk (copyright) tarihi yl olarak yazlr. Tarih ayra ierisinde
verilir. Ayratan sonra virgl konur.
Kitap adnda, Baln her szcnn ilk harfi byk harfle yazlr. Kitap ad
italik olarak yazlr (ya da alt izilir). Gerekli olan bilgiler, rnein 3. bask ya da 2.
cilt gibi kitabn adndan hemen sonra ayra iinde yazlr. Kitap ad ve ayra arasna
nokta konulmaz. Kitap ad yazldktan sonra virgl konur.
Yayn evinin bulunduu kentin ad yazlr. Eer kent ad bilinmiyorsa ya da
baka bir yerle kartrlyorsa, yayn evinin bulunduu eyalet ya da lke ad kullanlr.
Yer adndan sonra iki nokta st ste konur. Yayn evinin ad ksa ve anlalr biimde
yazlr. Yayn evinin ikiden ok kentte brosu varsa, kitapta ilk yazlan kentin ad
kullanlr.
Yazar belli olmayan kitaplar, yaynn ilk ad kullanlarak alfabetik sraya
konur. Metinde ayra iinde (TSE,1974) biiminde gsterilir;

8
Eer kurum say vermise (rapor, kontrat, monografi says) bu say balktan
hemen sonra ayra iinde verilir, araya nokta koyulmaz. Eer birden fazla say
verilmi ise rapora en kolay erimeyi salayacak numara verilir. Yer adndan sonra
raporu yaymlayan kurumun ad rapor zerinde yazl olduu biimiyle verilir. Eer
rapora sakland kurum tarafndan zel bir eriim numaras verilmise bu ayrca
blm sonunda ayra iinde verilir.
Kurultay ya da Sempozyum adn oluturan szcklerin ba harfleri byk
harfle yazlr. Kurultay ya da sempozyumun dzenlendii gn ve ay yazlr.
Tezler
Tezlerin gsterilmesinde aadaki sra izlenir.
Yazar ad, ( Yayn tarihi), Tezin bal, Tezin tr (YL, Doktora, Sanatta Yeterlik),
Sunulduu niversite ve Enstit, Yer ad.
Internet Kaynaklar
Elektronik kaynak eitleri devaml artmakta ve deimektedir. Bu nedenle
elektronik

ortamlardan

kaynak

gsterme

ekilleri

henz

tam

anlamyla

standartlamamtr.. nemli kaynak gsterme metodu unlardr:

MLA (Modern Language Association) Format;
Yazar Soyad, Ad almann ad. Orijinal kaynan ad, tarihi: sayfa saylar.
Kaynak ad. Bulunduu URL adresi (ziyaret tarihi).
APA (American Psychological Association) Format;
Yazar Soyad, Ad (Orijinal kaynan tarihi). Makale ad. Makalenin orijinal kayna,
sayfa saylar.( Kaynak ad, yayn yeri: yaync ad.) Bulunduu URL adresi [ ziyaret
tarihi]
TURABIAN Format;
Yazar Soyad, Ad. Makale ad. Orijinal kaynak ad, orijinal yayn tarihi, sayfa
saylar. Kaynak ad: URL adresi (Yayn yeri: Yaync Ad, ziyaret tarihi)
Bu aklamalar dorultusunda kaynaka gsterme biimleri u ekilde
rneklendirilebilir (Akda):
Kitap
Tek yazarl kitap:
Akpnar, Y. (1999). Bilgisayar destekli retim ve uygulamalar. Ankara: An
Yaynclk.

9
ok yazarl kitap:
Demirel, ., Seferolu, S., & Yac, E. (2003). retim teknolojileri ve materyal
gelitirme (3rd ed.). Ankara: PegemA Yaynclk.
Kurum yazarl kitap:
YK. (1998). Eitim fakltesi retmen yetitirme lisans programlar. Ankara.
eviri kitap:
Bloom, B. S. (1979). nsan nitelikleri ve okulda renme. eviren: D. A. zelik.
Ankara: Milli Eitim Basmevi.
Editrl kitap:
ztrk, C., & Dilek, D. (Eds.). (2005). Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler retimi (5th
ed.). Ankara: PegemA Yaynclk.
Yeni baskl kitap:
Kkahmet, L. (2003). retimde planlama ve deerlendirme (13. bask). Ankara:
Nobel Yayn Datm.
Newcomb, H. (Ed.). (2000). Television: The critical view (6th ed.). New York: Oxford
University Press.
Dergi
Akda, M. (1990). Trk eitim sisteminde yatay ve dikey geiler. Milli Eitim
Dergisi, 94, 67-72.
Akda, M., & Gven, S. (2002). lkretim ikinci kademe retmenlerinin snf
ynetimi etkinliklerine ilikin renci alglar. Eitim Ynetimi, 29, 69-80.
Kongre veya Sempozyum Bildirisi
Akda, M., & Tok, H. (2004). Geleneksel retim ile power point destekli retimin
renci eriisine etkisi. XIII. Ulusal Eitim Bilimleri Kurultaynda sunulan bildiri.
nn niversitesi Eitim Fakltesi, Malatya, Turkey, 06-09 Temmuz.
Yaynlanmam Tez
Akda, M. (1993). Genel liselerin matematik ve fen retiminde karlalan sorunlar.
Yaynlanmam Doktora tezi, nn niversitesi Sosyal Bilimler Enstits, Malatya,
Turkey.

10
Ansiklopediler
Bergmann, P.C. (1993). Relativity. In The new encyclopedia Britannica (Vol. 26, pp.
501-508). Chicago: Encyclopedia Britannica.
Gazete Makalesi
Ergn, M., Akda, M., & Duruhan, K. (1989, Ekim 4). Trk eitim sisteminin
sorunlar ve baz zm teklifleri. Dnya Gazetesi, 4.
Yazar Olmayan Gazete Haberi
Irak endstrilemeye 40 milyar dolar ayrd. (1989, Ekim 4). Dnya Gazetesi, 11.
Web Sayfas
Akda, M., & Gne, H. (2003). retmen rolnn yaratc bir snf ortam
oluturmadaki nemi. Milli Eitim Dergisi, 159. Retrieved November 16, 2005 (de
indirildi) from the World Wide Web: http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/159/akdaggunes.htm
Akda, M. (tarihsiz). Eitimde program deerlendirme ve istatistiksel yntemler.
Retrieved
November

16,

2005

(de

indirildi)

from

the

World

Wide

Web:

http://web.inonu.edu.tr/~makdag/egitimde%20program%20degerlendirme.pdf

YK. (tarihsiz). Bilgisayar ve retim teknolojileri retmenlii lisans program.

Retrieved
November

16,

2005

(de

indirildi)

from

the

World

Wide

Web:

http://www.yok.gov.tr/egitim/ogretmen/ogretmen_yetistirme_lisans/bilgisay.pdf
MEB (2002). Bilgi ve iletiim teknolojileri. Retrieved November 16, 2005 (de
indirildi)

from

the

World

Wide

Web:

http://egitek.meb.gov.tr/Egitek/Kitaplar/Etkinlikler2001/Etkinlikler2002.html
Journals (Elektronik dergiler)
Data base (veri taban) de yaynlanan e- journal (dergi) den alnan Full text
(tam metin) bir makalenin kaynaka gsteriminde; web adresi yerine, data base ad
verilir.

11
Selwood, I.,& Pilkington, R. (2005). Teacher workload: using ICT to release time to
teach. Educational Review, 2, 163-174. Retrieved October 18, 2005, from Taylor &
Francis Group.
Yararlanlan Kaynaklar
Akda, M. (tarihsiz). Kaynaka ve kaynaka balalar gsterimi. Mays 23, 2006 (da
indirildi). http://web.inonu.edu.tr/~makdag/kaynakca.
Atabek, . (2005) Kaynak gsterme yntemleri. Mays 26, 2006 (da indirildi).
http://www.umitatabek.net/rapor.html.
Balc, A. 2005. Sosyal Bilimlerde Aratrma Yntem, Teknik ve lkeler. Ankara:
Pegem A Yaynclk.
Bilkent niversitesi. (2005). Lisansst tez yazm klavuzu. Mays 26, 2006 (da
indirildi). http://www.edeb.bilkent.edu.tr/tez.
Bykztrk, .; oklu, ., Kkl, N. 2002. Tez nerisi Hazrlama ve Tez Yazm
Klavuzu. Ankara niversitesi Eitim Bilimleri Enstits.
anakkale 18 Mart niversitesi. (2005). Lisansst tez hazrlama ve yazm klavuzu.
Mays 25, 2006 (da indirildi). http://www.cu.edu.tr/enstituler/sobe/klavuz.asp
Erzden, A. Alnt gsterme ve kaynaka hazrlama. Mays 26, 2006 (da indirildi).
http://www.yde.yildiz.edu.tr/uddo/belgeler/apastyle-bilgi-tr.htm.
http://www.atlasharita.com/linkler/00104/ (indirme tarihi: 26.05.2006)
http://www.lib.duke.edu/libguide/plagiarism.htm (indirme tarihi: 14.05.2006)