SAXONIS GRAMMATICI

Historia Amlethi {Gesta Danorum,

III,

iv)

T a n t a e felicitatis i n v i d i a accensus F e n g o f r a t r e m insidiis c i r c u m v e n i r e constituit. A d e o n e a necessariis

q u i d e m s e c u r a e s t v i r t u s . A t u b i d a t u s p a r r i c i d i o l o c u s , c r u e n t a m a n u fiinestam m e n t i s l i b i d i n e m s a t i a v i t .
T r u c i d a t i q u o q u e fratris u x o r e p o t i t u s i n c e s t u m p a r r i c i d i o a d i e c i t . Q u i s q u i s e n i m u n i s e flagitio d e d e r i t , i n
a l i u d m o x p r o c l i v i o r r u i t ; i t a a l t e r u m a l t e r i u s i n c i t a m e n t u m est. I d e m a t r o c i t a t e m f a c t i t a n t a c a l l i d i t a t i s
audacia texit, ut sceleris e x c u s a t i o n e m benevolentiae s i m u l a t i o n e c o m p o n e r e t p a r r i c i d i u m q u e pietatis n o m i n e
coloraret. [ . . . ] Q u o d videns A m l e t h u s , n e prudentius agendo patruo suspectus redderetur, stoliditatis
s i m u l a t i o n e m a m p l e x u s e x t r e m u m m e n t i s v i t i u m fnxit e o q u e c a l l i d i t a t i s g e n e r e n o n s o l u m i n g e n i u m t e x i t ,
v e r u m e t i a m salutem defendit. Q u o t i d i e m a t e m u m l a r e m pleno s o r d i u m torpore complexus abiectum h u m i
Corpus obsceni squaloris i l l u v i e respergebat. T u r p a t u s oris c o l o r i l l i t a q u e tabo facies r i d i c u l a e stoliditatis
d e m e n t i a m f i g u r a b a n t . Q u i c q u i d v o c e edebat, d e l i r a m e n t i s c o n s e n t a n e u m erat; q u i c q u i d opere e x h i b u i t ,
proindam r e d o l e b a t i n e r t i a m . Q u i d m u l t a ? N o n v i r u m a l i q u e m , s e d d e l i r a n t i s f o r t u n a e r i d e n d u m dceres
monstrum.
[...] F u e r e ergo, q u i e u m vegetioris i n g e n i i asserentes s a p i e n t i a m s i m p l i c i t a t i s praetextu occulere
proundumque a n i m i s t u d i u m s t o l i d i t a t i s c o m m e n t o o b s c u r a r e p u t a r e n t , n e c a p t i u s a s t u m d e p r e h e n d i p o s s e ,
q u a m s i illi inter latebras u s q u a m excellentis f o r m a e f e m i n a applicaretur, quae a n i m u m eius a d a m o r i s
illecebras provocaret. Procurantur igitur, q u i i u v e n e m i n longinquas n e m o r u m partes equo perductum e o
t e n t a m e n t i g e n e r e a g g r e d e r e n t u r . I n t e r q u o s f o r t e qudam A m l e t h i c o U a c t e u s a d e r a t , a c u i u s a n i m o n o n d u m
sociae educationis respectus exciderat. H i c praeteriti convictus m e m o r i a m praesenti i m p e r i o anteponens
A m l e t h u m i n t e r d e p u t a t o s comits i n s t r u e n d i p o t i u s q u a m i n s i d i a n d i s t u d i o p r o s e q u e b a t u r , q u o d e u m u l t i m a
p a s s u r u m n o n d u b i t a r e t , s i v e l m o d i c u m s e n s a t i a n i m i i n d i c i u m p r a e b u i s s e t , mxime v e r o , s i Veneris p a l a m
r e b u s u t e r e t u r . Q u o d i p s i q u o q u e A m l e t h o o b s c u r u m n o n fiiit. E q u u m s i q u i d e m c o n s c e n d e r e i u s s u s i t a s e d e
industria c o l l o c a v i t , u t s u u m ipsius c e r v i c i d o r s u m obvertens adversa c a u d a m f r o n t e spectaret. Q u a m frenis
quoque c o m p l e c t i coepit, perinde atque ea parte ruentis equi i m p e t u m moderaturus. Q u a astutiae meditatione
p a t r u i c o m m e n t u m e l u s i t , i n s i d i a s e x p u g n a v i t . R i d i c u l u m s a t i s s p e c t a c u l u m fiiit, c u m i d e m h a b e n a e e x p e r s ,
regente c a u d a m sessore, procurreret.
[...] I s vero, q u i c o n s i l i u m dederat, conclave, q u o c u m m a t r e A m l e t h u s recludebatur, tacite petivit
submissusque stramento delituit. N e c i n s i d i a r u m A m l e t h o r e m e d i u m defuit: veritus e n i m , n e clandestinis
cuiuspiam auribus exciperetur, p r i m u m a d ineptae consuetudinis r i t u m decurrens obstrepentis galli m o r e
o c c e n t u m edidit, brachiisque p r o a l a r u m plausu concussis, conscenso stramento, corpus crebris saltibus
librare coepit, si q u i d illic clausura delitesceret, experturus. A t u b i subiectam pedibus m o l e m persensit, ferro
l o c u m r i m a t u s s u p p o s i t u m c o n f o d i t e g e s t u m q u e latebra t r u c i d a v i t . C u m q u e m a t e r m a g n o e i u l a t u questa
p r a e s e n t i s f i l i i s o c o r d i a m d e f i e r e c o e p i s s e t : 'Quid' i n q u i t , 'mulierum turpissima, gravissimi criminis
dissimulationem falso lamenti genere expetis, quae scorti more lasciviens nefariam ac detestabilem tori
condicionem secuta viri tui interfectorem pleno incesti sinu amplecteris et ei, qui prolis tui parentem
exstinxerit, obscenissimis blandimentorum illecebris adularis? Ita nempe equae coniugum suorum victoribus
maritantur; brutorum natura haec est, ut in diversa passim coniugia rapiantur; hoc tibi exemplo prioris
mariti memoriam exolevisse constat. Ego vero non ab re stolidi speciem gero, cum haud dubitem, quin is, qui
fratrem oppresserit, in affines quoque pari crudelitate debacchaturus sit. Unde stoliditatis quam industriae
habitum amplecti praestat et incolumitatis praesidium ab extrema deliramentorum specie mutuari. In animo
tamen paternae ultionis studium perseverat, sed rerum occasiones aucupor, temporum opportunitates
opperior. Non idem mnibus locus competit. Contra obscurum immitemque animum altioribus ingenii modis
uti convenit. Tibi vero supervacuum sit meam lamentan desipientiam, quae tuam iustius ignominiam
deplorare debueras. Itaque non alienae, sed propriae mentis vitium defleas necesse est. Cetera silere
memineris.' T a l i c o n v i c i o l a c e r a t a m m a t r e r a a d e x c o l e n d u m v i r t u t i s h a b i t u r a r e v o c a v i t p r a e t e r i t o s q u e i g n e s
praesentibus illecebris praeferre docuit.
[...] C u r a q u e F e n g o p r i v i g n u m indubitatae fraudis suspectura toUere vellet, s e d i d o b coniugis o f f e n s a m
exsequi n o n auderet, B r i t a n n i a e regis officio n e c a n d u m duxit, innocentiae s i m u l a t i o n e m alieno m i n i s t e r i o
quaesiturus. Ita dura occultare saevitiara cupit, a m i c u m inquinare q u a m sibi i n f a m i a r a consciscere
raaluit.
D i s c e d e n s A r a l e t h u s raatri t a c i t e i u b e t , t e x t i l i b u s a u l a m n o d i s i n s t r u a t s u a s q u e p o s t a n n u r a inferas f a l s o
p e r a g a t , e o q u e t e m p o r e r e d i t u m p o U i c e t u r . P r o f i c i s c u n t u r c u m e o bin Fengons s a t e l l i t e s , l i t t e r a s lgno
i n s c u l p t a s ( n a m i d c e l e b r e q u o n d a r a g e n u s c h a r t a r u r a e r a t ) s e c u r a g e s t a n t e s , q u i b u s B r i t a n n o r u m reg

t r a n s m i s s i s i b i i u v e n i s o c c i s i o m a n d a b a t u r . Q u o r u m A m l e t h u s q u i e t e m c a p i e n t i u m lculos p e r s c r u t a t u s
litteras deprehendit. Q u a r u m perlectis m a n d a t i s , q u i c q u i d chartis i l l i t u m erat, c u r a v i t abradi, n o v i s q u e
f i g u r a r u m a p i c i b u s s u b s t i t u t i s , d a m n a t i o n e m s u a m i n comits s u o s , m u t a t o m a n d a t i t e n o r e , c o n v e r t i t . N e c
m o r t i s sibi s e n t e n t i a m a d e m i s s e et i n alios p e r i c u l u m transtulisse contentus, preces h u i u s m o d i falso F e n g o n i s
titulo subnotatas adiecit, u t B r i t a n n i a e rex p r u d e n t i s s i m o a d se i u v e n i m i s s o f i l i a m i n m a t r i m o n i u m erogaret.
[...] A p u d q u e m a n n u m emensus, impetrata profectionis licentia, p a t r i a m repetit. C u m q u e t r i c l i n i u m , i n quo
s u a e d u c e b a n t u r e x s e q u i a e , s q u a l o r e o b s i t u s i n t r a s s e t , mximum mnibus s t u p o r e m i n i e c i t , q u o d o b i t u m e i u s
falso f a m a vulgaverat. A d u l t i m u m h o r r o r i n r i s u m concessit, exprobrantibus sibi m u t u o p e r l u d i b r i u m
convivis, v i v u m affore, q u e m ipsi perinde ac d e f u n c t u m inferiis prosequerentur. Pincernis deinde, q u o
m a i o r e m c o n v i v i s h i l a r i t a t e m a f f e r r e t , c o n i u n c t u s , c u r i o s i o r e p r o p i n a n d i o f f i c i o fiingebatur. E t n e g r e s s u m
laxior vestis offenderet, latus gladio cinxit, q u e m p l e r u m q u e d e industria destringens supremo digitos
a c u m i n e v u l n e r a b a t . Q u a m o b r e m a c i r c u m s t a n t i b u s c u r a t u m , u t g l a d i u s c u m v a g i n a frreo c l a v o t r a i c e r e t u r .
I d e m quo t u t i o r e m insidiis a d i t u m strueret, p e t i t a m poculis n o b i l i t a t e m crebris potionibus oneravit adeoque
cunctos m e r o obruit, ut, debilitatis temulentia pedibus, intra r e g i a m quieti se traderent eundemque c o n v i v i i et
l e c t i l o c u m h a b e r e n t . I n d e p e t i t o F e n g o n i s cubculo, q u i p r i u s a c o m i t i b u s i n t a b e r n a c u l u m p e r d u c t u s ftierat,
g l a d i u m f o r t e lectulo c o h a e r e n t e m a r r i p u i t s u u m q u e eius l o c o defixit. E x c i t a t o deinde patruo, retulit adesse
A m l e t h u m v e t e r u m u n c o r u m s u o r u m ope s u c c i n c t u m et i a m debita paternae cladi supplicia exigere a v i d u m .
A d hanc v o c e m F e n g o lectulo desiliens, d u m p r o p r i o defectus gladio n e q u i c q u a m a l i e n u m destringere
conatur, opprimitur.
F o r t e m v i r u m aeternoque n o m i n e d i g n u m ! Q u i stultitiae c o m m e n t o prudenter instructus augustiorem m o r t a l i
ingenio s a p i e n t i a m a d m i r a b i l i i n e p t i a r u m s i m u l a t i o n e suppressit n e c s o l u m propriae salutis o b t e n t u m ab
astutia m u t u a t u s a d p a t e m a e quoque u l t i o n i s c o p i a m , e a d e m d u c t u m praebente, pervenit. Itaque et se
sollerter tutatus et p a r e n t e m strenue ultus, fortior a n sapientior e x i s t i m a r i debeat, i n c e r t u m reliquit.