Você está na página 1de 20
Conseils urd incterminas Seti dn onto frit Anotagio 1, Consideragées iniciais 1. Concordamos com 0 sentido de decistia des- fe aresto, Mas wo podemos ncompanhd-lo najuela parte da fundamentagéo que the confere relevo como sum possivel marco de unin evolugto jurisprudencial. Dos pontos de vista constitvicional e dogndtico, nao se justifiea, desde logo, a nosso ver, a afirnagao de unt principio geral de sindicabilidade irrestrita dos conceitos jurtdicos indeteriminados, ou seja, dos jutzos valorativas ou de prognose feitos pela Administragao para preenchimento de tais conceitos no dmbito de decisbes coneretas. & certo que sindicabitidadte de tnis {néz0s ter sempre dea haver. Mas o Tribunal refere: -se obviainente a wma substituicio da: Administra- $40 pelo juz adwinistrativo como iiltima instincia de formulagio de tnis juszos de densificagio v nao 0 unt mero controlo sexterno w negativor (), ou seja, controlo qpenns dos factores substancinis, fnalisticos, 0) Ofc Masia Feanesca Powrocsaneno, “Reperdes sobre ‘0 poe de princi de tribunal nn not no conlcosa = Aco para a determina a price de aco asnist at Iegalnente devido~, na si configusago no art. 71.* do Caio de Processo ngs Tibunas Admivisteatice (CPTAY", in Reviste da Ordem dos Advogados, Aus 67, 1 Janviro de 2007, 32 38 competenciais e procedimeutais que enguaerana con imposigdes de juridicidade negations 0 Amago meta- juridico do jutza da Advninistragto 2. Discordames, por outro lado, do modo coina 10 resto se elencam a titulo exemplificativo sitngbes de controlabilidade jurisdicionl de conceitos juridicos indeterminados, e isso por duas razdes. A primeira Eade que a veferéncia a «conceites descritives cujo critério de avaliagito nfo exige conlecimenctos téeni- 0s especinis» assent no postulado inaceitével de que 0 Tribunal néo controla quando nao disponia dn prepavagto (écnica extra-juridica sequevida. Nao 4 de facto assim. Se se tatar de juiz0s cognoscitivas, ou seja, sobre a existéncia de factos, que impliquem o recurso a técnicas extra-juridticas, o Tribunal terd de basear-se nos modos de produgto de prowa adequndos sob pena de denegagao de justiga. Se, pelo contrério, 0 propésito do legislador for o de renveter para unt jiutzo de valor, de prognose ou de oportunidade, por porte da Adiministrngio, que implique conhecinentos extra-juridicos cuja aplicagio a cada caso ia dite, pordn,objectioamente, em termos susceptivels de de- monstragto irrefutdvel, sina tinica solugto correcta, ‘ento sim, 0 Tribunal ndo poderd proceder a um con {rolo substitutivo, Mas isso por se encontrar perante 0 preenchimento de wn verdadeiro conceito juridico indeterminada e ndo gragas t sua ieapacidade, pola falta de conhecimentos téenicos, para acompanthay os raciocinios desenvotoids (*). A segunda razio da nossa discordaucia quanto 20 mado conto, 0 acérddo em andlise, se procura dicabitidade jurisdicional da elencnr situagbes de apliongio de conceitos juriticos indeternrinados pela Administragio & a de que as figuras (ii) e (ii) no correspondent a verddadeiros conceitas juriticos inde lerminados. No Direito Adininistrativo, os conceitos de fonte normativa desigundos (@ falta de melhor & te ncordo com uma velhia tradigto) covio «vagos ou indeterminados», ou somente windeterminados», €) Cf: Senvano Consers, Nogtes de Direito Administra tivo, | Lishon, Dri, 1982, pp. 178 2180; Direto do Cow tencioso Adrninistrativ, 1 Lisbon, Lex, 2008, pp. 622 « 623 apenas tnereeent emt terinus metodoldgicas au dag- ndticos essa qualificagéo quando o legistador thes reserve nm papel de aberinea daquela parte da or sa ev quae se ise mais {frequentemente na previsto da norma (Tatbestand, ). Emr tal case, tralaese de reservar dt facti speci Adiinistragho nn jut fe moalingo on proginse 0 props de un dos pressepostos do acto adminis= trativo ali elencado @). ‘Aa concede ao aplicndor sa prerrogation de ea aga vatoration ou de prognose,o legislador confia- -the a «descoberta», sob respousabilidade institucie- nal adinistrativa, do sentido deta juz; wm sentida delinitado mas ia determinada por pavdinetros jr 0) Mas tan se encontrons norms enw quo legislator Jmplntow un eoecitaindeterminnto no estatvigho, on lado dos efeitos de direite. Qrade assim suet, fing de can vito de eneateriar de aig went 01a Ae tenn nd nishativa som oom 8 ech de lado a lberdal conformation do eplicndarh l= das nesses scooped intersex ens « privados dlguns de tutta tot enn espeifcanerte pireseates uo cas voncrto. Nese hipStese, poder fines co propriadae ex coneeites de discricionariedade en conceitas discricionsrios (Ermessenbugrife): sles, indeterminago ‘lacus destina- a coneeder rane amram de lbsedads ne conformagéo do seutida da decisia maninsstating. Mas a ex pressfo. econceito Je discricionariedades foi, saber, asada (aie 0 & lye po alg toes} pasa sublinar sot onto de vsin que nda partilhaness0 de que n indeterminnge de oneviDs Ha previshe ou ua estatuighe do nove jie a4- -ministenton&recondusovl sun coco uti angen te de disericioneriedaden. Cf Manin Beanecse Perec: 0, "Notes so savages ean mattvn de isevcionarietade. A _opesita de alenns novidades termina ee ict Ae consbrugs dogniiens plas reas dentin juisprndon ci do Sys Tina Adinehativo”, iy Miwaige Asse VartAzsren Lonrs (Coord), Juris Et De Jure = Nos Vinte ‘Anes da Faculdade dle Direito da Universidade Caiclica Portuguesa = Porto, Puno, LICR 1998, p. 677. Sabre @ emyne= odo tera sExmesseashegef fer ja caracterine om temo © find svn muds do Sseulo XX ~ en qua dscrcinuneidady i for etsnlo para vstouigte ou lado dos efits de ito to noenias ve yu, portent indetevmiaact de conccites 1a pecs Lahn ena assunida enue font de disercionnviedad, ‘er ole nites outs posses, Bunsen, Verwaltungser essen im mademen Staat, Br-Bifen. 1966, Noni Wer dng, pp. 138 ¢ 139. Expos brevenente adionte qual a ste propsisit, 0 ssn pig matizadnerelaivstn sana. ne RY * fll Ago 208 dives, O que mnren a native: indeteroninados em sentido préprio que a incertes dos concvitosjuricos insinar quasto a9 seu enterutimento emt face do caso cennereto se io re 0 por morta hermcnéuticn, No tractazem un problema de interpretagao dificil, Por imuritas que sen as dificullades de interpretagiocon que 0 aplicador sv defiome, elas tere sempre de illrapassar atraés de uns saciveiio interpretatieo {neste incluindo a metedlogialegisintiemmente de- termina dentegengio das lcuinns) Ora, en see ie interpretasio, nfo séo simunltoneantente adinis drias solugies discordautes para a mesiua questi. Pode ters analiticn» anglo- foes our certes qundrantes da «jurisprudéncia mxénica que, es whard cases, 0 encadcar do rciocinio jurfdico munca garante (ou justificn) a validade de wn s6 resultado (outcome). Aborir-se-ia assins un inevitdvel reewso A «judicial discretion» (!). Mas, independentemente agora de saber af6 que ponto, en tnis sistemas, o juiz nfo € suposto procisar a tinien solugo correcta, qual Hercules pernnte ins colossal desafio (*), a verdade & ‘que, un nossa Oretens Jurttien, a decisio do ju principio construida com base eu wna metodologia € emt determinants jurtdicas que, por definigto, 36 pode aportcr para wn resultado wnivaca. As pro rigs antinomias detectives na Orden furitien so equaciondveis come problemas especiais de interpre Jagao, E sua mesina Order furitica nao consente, sob pera de perda de efectividade, que sobre a mesia situagao inciciamn efeitos de diveto entre si incompa- hws () Ve isto propésite de ai sr que wo faz sentido pretender caracterizr os conceit juriicas indeter- aminndos come aqueles que consesten interpretngtes (9 Of Curnsnflenes, “Determvinney, Obgwtivty, and Anilerily”, in Masti (ed), Law And Interpretation ~ Es says in Legal Philosophy. Oxford, Clareudo, 1985, p. 275. ©) Horse, side: Droeiin, Taking Rights Serious Loon, Duckacorth, 1994 (7 enyp.. ppp 105 4 seg: Save: seige Virtue ~ The Theory and Practice of Equality, Ca Ividge, MassochussstelLandon, Hevea Liners Po pp 154 ese. (1G. Byun, juistiche Methodentehee und Rechts beget, Mion vere York, Springer Verlag, 1982. p. 463. Constr trv nti distintas. Se v exane hermencutico de iia wore dificil permite gue contéin unr conceite de acep ainda assine conctuir ue, nfo obstante as incerte- sas da lingnagen, ela se dustina a fornnular wine estatuigha directameute regulation (e so a sera mente conferie in espago de auitonomia para negdes adurinistrations deéiticas) ), enti as dificuldades vesolwenr-se través de wna argumentagia moldada ca. Tratar-se pela metodologia juvi de anna tare {i iuterpretatica e cabe naturalmente aos tribunais purr sobre a correcgio da aplicagio da norma peta Adininistragto, Estarevos —segudo.a terminologia consagrndn — perante a sindicércia jurisdicional do cio de wiolago de lei ou do de deswio de poder Mas, nesies casos, nfo se poderd falar de sindicdu- cia de aconceitos indeterminados», Estes so apenas iqueles que, coloendos 1a previsio on Tatbestand da norma juridica administratiog, apontam para 4 feitura de um jufzo administrative de avalingro © progose de resultado io aleancével através de wna arguinentagto Juridica, © Tribunal do poder substituir-se & Administrngaa no desenvolvimento do racioetnio causal-teorético em questto, apenas the eabendo wm controto pela negativa (designadamente de inndequagio do critério da avetiagto ou prognose, 1 sea, erro grosseiro ou menifesto de aprecingdo, que constituia violagéa da primeira das trés vertentes do principio da proporeionalidade) (*) Compreende-se assim: razio da sossa discor dancia com 0 acérddo comentado quando de como exemplos de wconceites indeterminadas» sindicrwis, as aclasses de conceites indeterntinadas de valor, cujo critério de concretizagt resulta, por forma divecta, dda exegese dos textos legais ¢ wtodos os conceltos de valor cuje concretigagao euvolin juizos mais especi- ‘ficamente juridicos e que, portanto, néo permitenn a afirmagio de que @ Tribunal nfo possi os necessirias conhecinrentos téenicos». Para além de ja criticada jiustificagto, ato sb ultrapassnda mos coustitucioual: 1 Cf Ovo Dusnrs, ANorma de Legatidade Procedi- meatal Admuinistrativa, Coir, Almadtins, 2006,» 466. ) Che Wres Seownor, Einfaleung in die Probleme dos Verwaltungsrechts, Manele, Bock, 982, pp. 61 se 40 mente inaceitcel, de que os tribunnts nie coutrolan as pressupostos ie facto cuja existéncia requeim a emprego de técnicas ndo-juridicas, a verdade & que ‘os das categovias assim erigidas ndo corresposuden ‘aos conceitos juriieas indelerurinados propriantes- te ditos, ou seja, aqueles atrnnds dos quais o legisla- dor confere margem de livre apreciagao (margem de livre avaliagio) ao aplicador adutinistrativa, A concretizagto «através da exegese dos textos legnis» é interpretation. E 0 mesmo se diz daqueta a que se procede através le wjutos juriticasn Peranite situagdes destas, 0 Tribunal ndo sé pode mas deze sindicar a wilizagao do conceito noriati- 100 pelo aplicador adiinistrativo. 56 que nia se est perante a sindicducia do emprega de wn conceit juridico indeterminado, visto que se ndo enfrenta tuna abestura de prevista normativa s6 ultrapassetvel mediante raciocinios nto juridicos un sua esséncia, ainda que negativamente delinitados por parémetros juridicos de iter (que nfo de contetida) como, por exeinplo, a proporcionalidade w a imparcialidade. 3. Assim explicitada a principal razto da nos sa discordéncia com a findanentagao do Ac. de 17/1/2007 (P. 1068/06), pnssaremas em rapid revista «as quests por ele suscitadns no tocante (a) ao efeito dda separagio de poderes sobre 0 ambito funcional da jurisdigdo administrative, (b) a0 papel da marge de livre apreciagéo enquanto modalidade da margem: de livre decisto administrative, () i diferenge entre indeterminngao estrutural e mera dificuldade de in texpretagto, (d) A compatibitidadeentvea margem de livre apreciagao ea garaiitia coxstitucional de tutela jurisdicionale adniinistration. Procurarenios mostrar por fin que, no caso decidido pelo acérde auotado, se Iratava sfo-s6 de rever a aplicagio adininistrativa de tn econceito dificil enquadrével por wma metodo: logia hermenutica v, portato, no esiruturalanente indeterminado (e). II, Separacio de poderes ¢ ambito funcional da jurisdigao administrativa 4. Refere posigTo de Tribunal Central Aduinistmtive Sal (a se no anesto cut andlise nina tomada de jis a quo no cnso vertente) segundo a qual «a ad~ unissiio de que este Tribunal ~ ou qualquer outro da ‘storia iampedtida jurisiigto administration e fiscal ~ ate sindicar a valoragho que em conereto a Adntinis- tragio fez de uma dada situagao de facto, equivaleria, tna prtica, aa estaziamento das compettucias dos ti- bunais das jurisdigdes administration ¢ fiscal» Tomnada pelo seu valor facial, isto &, ems terms sernis ¢ absiractos, destigados do tipo de valoragto ‘que uo caso concreto a Aduinistragto levou a enbo, esto assergo ni serio compntivel com o prinefpio constitucional da separacto de poderes. E certo que 0 acérdo do Supremo Tribunal Administrative nfo a vetoma formialmente come sew proprio ponto de vista, Mas certas passagens do resto parecer de ruuneiar alguna tendéneia para alinhar com aquela tese, Referinndo aquilo que deniomina « indetermindvel, coneeito de contetido incesto e in- conceito definido, cuja aprecingio {a vecorrente pretende que std} vedada aos tvibnmais por se situar no coragio da actividades administration do Estado», afirma 0 STA que apelo n preceitos como 0s arts, 202.9, n.* Te 2, da CRP (contetida da fungio jurisdicional) e 266.%, n.° 2, da CRP (prinefpio da legatidade adini- istrativa) «condue inexormaelmente a liminagiion da controwérsin quanto a sinticabilidade contenciosa de tais conceitos, ou, pelo menos, a aplicagio dessa idein de insindienbilidade vem terntos restritivos, sob penn de se poder incorrer em manifesta dtenega- «0 de justign» iio caberia noespago deste comentisio wina hist6- +a, ninda que vestanida, da génese do Beurteilungs- spielraum. Lembrar-se-f apenas que, sia Alemonlia «te nveados do S¥culo XX, maioria da doutvina se polarizou na posigio ~ que cedo viria a ser de novo controvertida ~ de que a discricionaviedade se loen- liznvia apenns na estatuigio ou elndo dos efeitos de direiton (Rechtsfolgeseite) da norman juridion ad- iinistrativn, ufo the competindo tansbésn un Lugar 0 fo (Tatbestand). Nao hhaverin as- tno lado de prev siin pinis lugar a una pretensa discricionariedade cognitiva (kognitives Ermessen) mins Ifo-s6 ita discricionariedade volitiva (volitives Ermessen) A disesivionaviedade cireunserever-se-in apenins a0 plavia imediato da wdescoberitm do seustida de decisé, indo cabendo também no dos juizos de mvalingto da realidade, Assi sendo, 0 preenchimento aplication de conceitos rodeades de unt hale de incerieza que, no Tatbestand, indica pressupostos da conduta administration asswimiria sempre a natureza de wna tarefa interpretative, apontando necessariamente para wma tinica decisio correcta (richtige Ents cheidung) enjuanto aqueta decisto juridicamente vilida (rechtmassige Entscheidung). Esses juizos de preenchimento do Tatbestand seriayn senapre, por tudo isto, inteiramente revistveis (e, portanto, subs- titutoeis) pelos tribuanais, A dein — de cinsho eminentemente fornaista, js sustentada na Austria do Séeulo XIX por Tezner evn polémica com Berwarzrx — era a de que, desde que um conceito wago surja ordenado no dinbito de ima norma como conceito juritico, a sua aplicagto 20 caso concreto peln Adutinistracio nto pode escn par a um contvola jurisdicional total. Assini teria de ‘acontecer mesnio que esse conceito envotvesse win jiutzo sobre as exigéncias do ineresse priblico no cnso concreta! (*) (8) ‘Mans, como aqui e agora parece evidente, esta po sigio fundamentalista cede teria de se mostrar insus- coptivel de integral aplicagio prética, New todos os juizos e decisoes concretas da Adininistragio podem ser 1a sun substéucin ditados por pariwietros nor ‘mativos, enibora todos tenhamn de se enquadrar em norias de competéncia e orientagto finalisicn Aeextreme complexidade da vida social contempo- sinen estabelece limites de possibilidade, e até de de- sejabilidade, a capacidnde de ontnipreviste v onmmies- tatuigto do legislador. Os modelos absiractos de si- ©) Gf, Srowes, Geschichte des affentichen Rechts in Deutschland, il, 2800-7914, Mavic, Bech, 1992, p. 11S (7) Pacue, Talbestandliche Abwagung und Beuriei- langsspielcauen, Tilbge, Mole Sie, 2000,» 53. Const juin indatrmina tudes jvriticas adiinistrativas ¢ dos modos da sna regulagio desenvoloem cour ida real numa aviviade decnsasede evigéncins de ajustamento da respectiva conformngie a0 critGries finalisticos v axiolégivas ise do Direito regulators (), nde porque o sistema nto nenbe por assuiles. Fala-se por isso de wna wer providenciar 0 enquadramento ¢ a confernnagio das sihungbes jurviticas adminisientieas, mas porque, para tal efeito, 0 papel da lei formal & cow ena tw2 mais: Jfrequtncia 6 de fornecer a legitinnagao conspetencial a par de divectrizes finalisticns, mas nao a partimetros substastivos de qualificngio e conforma $f. Estes so remetides para a autadeterminagio do aplicador administintivo, deste modo se resereando iim 0s wna margem de livre decisio administrativa (Entscheidungsspielraum) (*) (" Asseguram-se deste modo, desiguadamente, a flexibitidade e a enpacidade de inovagto essenciais & concepeio e prossecugio das politicas administrat: vas (), 0) of Grundlagen des Verwaltungsrechis, l, Methoden, Mass stabe. Autgaben. Organisation. Mincher, Beek, 2006, p. 179. (7) Sain este conevito, ver, wis deserved, Se sao Coxaeis, Legalidade ¢ Autonomia Contratval nos Contratos Administrativas, Cointira, Alnedinn, 1987, de- siguedamoute, yp, 116.4138: Direita clo Contencloso Aelmi- ristrativo, eit, designedontente, yp. 375 0 438. Sabre a cw- respond entry margem de livre decisho administrative 1 couceito alone de Entscheidungsspielraum e, tomlin, sae margem de livre apreciagio cou a acepeo de areserea aninistatia parcial de Fitedade de pein valet de prognoses er, nesta ina oa, as cousideragivs prodizidas a pp. 104 «105 (neta 192) 0°) Solve as nies posts ln complied svi e cn fos canes de diciplvn a copacdade de detervinnga plo desis tonto das hipteses de atv adnstates que {dos seis ds devise eonerctas, ee mits onens ossites, Ava Paina Dounano, O Principio do Legalidade Fiscal ~ Tipicidade, conceitos (uridicos indeterminados e amargem de livre apreciagéo, Coimlyn, Abniinn, 2007, de- sigwatomete pp. S37 ee Gf Sensoint-Ascnsws: Das Aligemsine Verwaltungs- recht als Ordnungsicee, Berlin, Springer; 198, pp. 179 130; Sapo Cassese (Cov), Teatato di Ditto Arminigtrative = Ditto Amministrativo Generale, 1 Milauo, Gift, 200, p87) Hossain ResadScvaunr-Aswann/Vossiunus, Or, come addiante melhor se vend, & time a bor reira que, tanto ne plano fureiosal come no meta dfoligica, separa a autonomia administrative de conformagio do sentido de decisao v u autono- sta mia administrativa de valoragéo e prognose fltinna, pora o efeita de conclu, em termos que se indo confuideon cow 0s da légien substation, sobre a enquadramento muna previsto wormativn imprecisa do um dado elemento de uma situagta coucreta). Ein Lnreve, pois, os tribunals alemtes foram confrosttados cow a inpossibilidade de resolver ~ atrazis de una interpretngio substitutiva da apreciagéo pole aplica- dor adininistrativo ~ toras os problemas colocados pela incluso de elementos das situagies a regular concretamente sob a incidéucia de conceitos situa- dios no Tatbestand para designar wn pressupost do acta adininistrativo (ou pressuposto de outras forma tipicas de conduta, eon os contratos adini- nistrativos). Foi ai que surgits a técnien (seria favar excessive qualifict-ta come teoria) do Beurteilungsspielraum, Daremos dela uma definigao expedita e corrente, que desde logo pde involunntariamentea nua inconsis cia inata da ideia: tratar-se-io de reas de actungto dininistratiaa em que os tribunais exercem apenas tu contrololinsitado, por se revelnveim correctas ¢ gui diuersas decisées de aplicagioe interpretagio de conceitos juniticos indeterminados («,..Falle... d0s im Hinblick auf Anwendung und Auslegung cles unbestimmten Rechtsbegriffs mehrere Ents- cheidungen richtig und rechtmassig sein K6n- nen). Dado que, 1a maiorin dos casos, as norm nfo conténn qualquer explicitagio manifesta da tiber- dade do aplicador para escollier entre vrins solugbes de avalingto todas elas admissiveis, o principio sa da inexisténcia de Beurteibungsspielraum. As excep g0¢s so definidas casuistienmnente pelo jurisprudén- cia que, nesses dinbitos, ndo contrala a bondade das avalingdes (qualificagtes valorations on de prognose) mn si muesinas, mas apenas a respeito dos limites de Juridiciade () (°) Gf Drvveeeecs, Allgemeines Verwaltunyseecht it Verwaltungsprozessrecht. 6° vi, Mibchen, Brot, 218. pp 5. O insanvel defeto desta coustrugto consiste cem se adinitir, perante alguns «conceitos dificeis» de Tathestand, una mesina self-restraint judicial independentemente de se estar perante problemas de interpretagéa juritica ow de vataragto e proguose etajuriiica, O problema reside em, perante wana defeituosa imiprecisito da figura de conceito juridico indeterminado, confundir no seu Amago duns ren- lidades funcional e metedologicamente distintas: por 110) Indo, existeny couceitos situades 10 Tatbestand de normas jurdicas administratiens eujo seutido liminar nfo & claro, mas cnyja dificuldade de enten insento deve ser resolvida atraxs de um racioctnio hermenéutico pastel de nefulagdo abject (rnciact- ‘ni teorttico-tiscursivo); por outro lado, ld conceitos com aquele posicionamento estrutural e aquela aber- ura material cuja fungao no & a de apontar pov nina densificncia conduzida segundo metodologia jiurdica, mas para uin jufzo de valor ou de proguose insusceptivel de iyfinnagto objective. Os conceites do primeiro tipo s6 impropriamente podem ser considerados sindeterminndos» para dai extraira ilagto do controle jurisdicional totale, por- tanto, suibstitutivoem face dos conceites proprianren te indeterminados: pode diseuir-se sobre qual a inter pretagto correcta de wn cerfo Tatbestand irorinativo passive! de una extracgiio hermenéutica de sentido, ‘Mas 6 inquestiondvel que, de entre essas wirias ine lerpretagaes ew confonto, #6 wna pederd revelar umm sentido correcto da emuneingto das concigoes pressti- postas (). E,frzendo-se tal determinngéo de sentido ‘através de wine argumentagto juridiea, envolvendo desigundamente norms sobre rormas (preccitas so- brea metodologia de interpretacao eintegragao), cabe 1 juiz a iltine palnora sobre 0 sentide correcta e a respection nplicagia legal 1986119. Euvontin-se sta vbra nnn explonaseda lista aoe Lizmda de mativns (Fallgruppen) de Bevrtelungespielraum, fe pp 120-4 124. Nn p 125, que um eee de wins le silidade espe do excita de Beurteslangsspielraum, os ‘unis sultanate acl juiediconal restit, (Cf Davo Durer, ANorma de Legalidade Proved mental ei 73: 3 Desc Armor 8°71) © fat Age 296 Quaitoes conceitos do segundo tipo ~ os popria- inente indeterininades , 01 sea, concetos de progiase ‘onde acotingo metojuridica, esses permite difeven- tes densificagdes todas elas conforines ao Divzta significa que a ope assertard mun raciaciio de des fecho independiente de determinautes jurttiens. Esse raviocinio deverd respritnr condicionantes juridiees (competéneia, procedimento, conhecimenta correcto tos factos, fin, prinesprios findomentais de condita aduiinistratien, dreites fiundamentais) cuja wiolngao implicarda itegalidadte dosacto, Mas.o seu sentido nfo € subsinntizmnente parametsizado par normas juri= . Se 0 juz discordar da conetusio por te no fagiadtarem os pavéinnetros mnateriais metajur idicos (ou svja, de politico achministratiea), nfo dewerr pretender carrigi-ta pore, ao fazélo, se colacaria form do bito funcional da nctividade jurisdicionat. 6. Ein sunna,o Beusteilungsspielraum nfo seree por duos ordens re razdes: porque, sob descutpn aa aificuldnde técnien da recoustituigto de certo factos, dlispensavia o juz de proceder, como the compete, & sudtsunigo a rentidade ex concvitas que wo remeten! pava a Hive avatingto ou prognose da Adininistragio; € porque innpetiria o juiz a fazer aquito que the nfo compete e parn o qual no este legitimado, ou se, a arrogar-se a ailtinia decison na aplicnga daquelas nornms atronés das quais o legistador connate Ad- ‘ministrayao wna concretizagao basenda mura jufeo be prognose ou de valoracio metajuridica Note-se que esta erronen ovientagao resulta de se rmisturarem sols uma ica locugéo ~ a de conceito jurfdico indeterminado (unbestimmter Rechts- begriff) — duns realidades cuja distinta natureza impae Cimporia...) diferentes regimes juridicos e, portauto, unin diferente denoninagéo, Entre nds, de 1h muito que a woz autoriznda de Racer SOARES registou este dicotomia quelitation (") ("9 Racenia Ses istngue entre coneetos cassia Fins coneeios imprecisos em seni esrito a conceitos indeterminados tipo (Ox convo inpreisas em sentido eshita (ments conceit jrtdios verdodeiramente indeterminados) «io Costas ries termine este de aay rin E, portanto, duns solngdes di erentes se impoem a uz da iuterpretngio da norma cujo Tatbestand en verre o conceito em enasa (com peerticular relecdircia dos elements istenuiticos ca interpre tagio). Ou o concvito ¢classifcetsri ¢ remete pasa ‘un dinbitodenplcngo préatcterminad pelt Onde Jvidion ea sua univacidade degindtica, que 86 per- fica 0 pleno esxame do ju, que nto autodeterimina 0s sentides, nite una dnsien solugdo correcta, jus ‘nas apenas os extrai das norma mplicdeis seguir do una meiedologia abjectioamente infirauivel. Ow, pelo coutvaivio, « interpretayio da norma nos aposta para wana sittagéo de verdadeira indeterntinagé, ate ej, aquela em que 0 sentido da devisto serd object de nma voligaa autodetervainnda do aplicador adie nristrativo, © aplicador ndo se encontrard esta vine culado 90 estabelecimento de unt paralelisino entre 0 sentido extinito do conceita normativo através da sua inferpretagio eo sentido da avaliagio ou prognose concretas: 0 alinhamento do segundo com o primeira epende de wma apreciagto auténovie. Aguito que apontam par nna classe de stnogies indi, ns ibacans tu tipo ifs de stuagies dw wn dominio de ecto on elves em rey ao qual os actecmentas coMercas Sp jevlon opens coma manifestagbes vw expressBies O consid Iimpreiso nto pretend pas refers ttaidete do grup de stags, nas da uo ingen sgnifictio, Tene sa inypreisio de aferwnte naturesa 9s cides conceites classificatsrins, is & mceitas que se nferem @ situogies individuaiadivis come eonstitativas de wun classe fn sou de acowecioentos substnuciabnnte idgatins. Estes so, por su lurno, agrupseis ent pole mene Iris subeatey Fins. Ein primeita lug, os comeeitos desertivos ~ empieicos Aempirische Begetfe, cwjo eneide, euite chara se ae aproscnte 9 inkepre, & Fe ebjectiwmmente com recurso ‘experiencia com iy « confecinentos eienifens ¢ Wenicws dd ua certe samo. Eo segue ager, encontyamos vs conevitas indelerminades:cuja imprcisdo se tredu nn cemissio para figuras juridicas de limites eldsticos. Un lercere gre de conetitos classifiatcrios ¢ forme par aqueles ques rferem #9 situagées definiveis em consideracéo de ciecunsténcias de tempo € lugar, Cj. Receau Ensvaor Soanes, Direito Administrative, Apennmestospolicopiados das ites prof vidas uo Curso de Direito de Facullate de Ciducis Husnmns ds Universidade Celica Portas do Port, scm date; Sex uu Cosecrs, Legalidade e Autonomia Contratual... cit, pp.16 6117, a o legisindor espera do brgdo administration a ques eoufere a competéncia éque ajucze introduzinda ino tontoriamente os eriterios de wenliago ou progase {qe se the afigerarem preferiveis. Para aefeito, serto determiunutes partinetros de pelitica adiministrati- tat ou de experidcia pessoal, desde que compativeis, came lites postos pela Consttuigio w pelas we regulamentos, 7, Equi retormanes ao comentado acérite quan df, de unr modo algo sibiline, fazendo wine cit de Marceia Renevo ne Sousa, afirma que a intexpre- ngdo e aplicagao de un conevite indeterminade so Jiuridicamente controls. Peronte esta ass ergaoalgo sfescontextualizada, abservanias, en primeira lugar, (que cumpre saber com rigor daguila sobre que se fla: se de conceitos de dificil aplieagtoem geval, ou se ape- tnas de conceites juritices indeterminadas em sentida prOprio, com exclusio, portanto, dos couceitas passt- nis de uma concretizagta plenamente hermedutica (conceitos elassificatéries). E certo, quanto a todos eles, que a sua intespretagho pode ser levada a cabo pelo Tribunal, Mesino quanto aos couceitos indeter- ninados em sentido proprio, hd sempre lugar a ima operacao interpretativa prévia, destinada a con- Jiemar que eles 0 ‘na em causa, abjecto de precrogativa de avaliagao (Binschatzungsprarogative) ow habilitacao para prognose (Prognoseermachtigung) (""), Mas, @ partir desta interpretagta dedicnda ti detecgtio da ver- dadeisa nntureza do conceito, tenes une partilhn das gues. Se o conceito rio merece ser qualificado como indeterminado,a incertezn que rodcia a sua adequagio ova exiquadrnya situagfo concreta text de ser supe 0, isto, que coustitueyn, na Hor rade gragas ao desenvolvimento de wna nova tarefi intterpretativa a propésito da qual cabe ao Tribunal ‘a iltina polavra, Mas se, pelo contririo, oexane do preceito mostra que co legisiedor usot wm conceite que {figura no respectivo Tatbestand para respousabili- 2ar 0 aplicador administrative por uma proguose ou 0 Gf Furr RieayScmauor- Assan) Vossstons, Grundlagen des Verwaltungsrechts J cit. p 64 por ana avaings juridicas de certo componente da sittngio a regular, subjectiva sobre propriedades nda entao terenios de eoncluir que nos deparanans com tuna zona de reserva parcial de Administragdo ¢ de correspondente controla jurisdicional sedusid Camo se sublinhow ja, mesmo nestes casos bud sempre controfo jurisdicional sobre feds os factores di juridicidade inafastteeis do exercicio da wrargem die lore decisto adiministrativa: conpetéacia, proce- diwento, visto exact dos factas, fi legal, privetpios funamentais de conduta adnsinistratioa, direitos fandamentais, Mas néo hd contralo jurisdicioual, como tombe 0 nia hid no exercicia da disericiona- rieatnde ent sentido proprio, naquela medida eum qne {nl contyolo equivalesse i inspasigio pelo juiz de tin seutido de avatiagto an progiase nfo ditade por pa- imetras de juridicidade. A juterpretagta {un racion into regida por pardmetros juriicas e destinndo a apurar usm sentide de dever ser ariundo do sistema normative) & wna coisa v oustra & « jutzo oplicatien dhe onloragto ou proguose, que se nfo confusnte com ‘a primeira, embora com ela sempre se articule dog. maticanente No tocante a dirimigto de ttigios emergentes do desempenho da furtgao adininistrativa, 0 ambito funcional de jurisdigdo ¢ qualifindo pela natureza juridien da contsovérsia. Em principio, o Tribunal do tei de (nem pode) decidir sobre discérdias quanto a ondade, oncenigncia ov mérito potitico-administra- tivios de solugdes nfo recusadas pelo Direita, $6 faz sentido recearo weswazinmento das competéncias dos Iribunis da juvisdigio adnrinistratioas quando esteja cen causa fomar ume decisio gragas @ aplicagio co Direito ¢, em particular, do Direito Adininistrativo, ‘Mas no se confinnda wesonziamnentoy com a vectisa do excesso de jurisdigdo administrativa. Ta exces s0 ocorrerd quando o Tribunal queiva tomar decisdes desprovidas de pardimetros normations substantivos on materiais, E que, hoje, hd a crescente consciéncia de que nem ladas as norinas ue incunibem de trefes 4 Aduinisiagio (Handlungsnormmen, Verhal- tensauftrage) sfo simultaneamente em plenitude pavdinetros de conrola (Kontrollnormen, Kontrol! masstabe). Quando ns normas conferem margens 45 cane + fll Aosta 20 ste lore aclungo adwvnistratien (administrativen Handlungsspielriume), es eaten ainda cosmo pe drdes le legitimagta e de ovientagao finalisticn mas, por forca da antonontia de coneretizagie que deixann oaplicadar, no desemipeatuanr a papel le factores de orientagio (Steuerungstaktoren) quanta.nas tusterial ou substantivo de jutzas sobre aspectos situagao enucreta on de foranlas ponderations que presidirdo a sna reguingto ("). Desprovide de wre respaldo normative, o juiz que queira sobrepor parte 0s sews eritevios aus da Adininistragao pretende exercer unm funngto materiatnente aduninistration & ido jurisdicional. Com isso viola, ein suma,o prinet pio coustitucional da separagito de poderes vexpi ‘ania vesponsabilidade politica que, até por nfo poder ser efectioads, 66 desgastard a clinan de acntamento que deve rodear 0 seu minus. TIL. A margem de livre apreciacao enquanto modalidade da margem de livre decisao admi- nistrativa 8, Inporta sublinhar a identidade de so26es para ‘ocardcter reduzide do contralo jurisdicional tanto da discricionariedade administrative come da margem de livre apreciac3o administrativa (Einschat- zungsspielraum), entendendo-se esta tiltima como preenchimento, sob responsebilidade propria da Ad- ministragdo, de conceitos juridicos indeterminados (cm sentido préprio) figuranda no Tatbestand das nnovias juridicas administrations. E enue a fronteirn entre discricionariedade ad ministration ¢ margem de livre apreciagdo ad- ministrativa. Doginaticamente, elas incorporam, jumtamente com a auctonomia regntanentar e 0 au tonomia contratual nes coutiatos adiministratives, sum superconceito que tanto se poderd denominar autonomia puiblica (*) como margem de livre de- CP HosraawneRrea!Seuaor-Asssawn/Vossuainn, Grundlagen des Verwaltungsrechts, cit, pp 178. 18, 9 Com rises deol confi co priv gan: riod ntein erst, cisdo administrativa (Entscheiclungsspielraum) io normation Como genera, esta abrange a pert sta ering, no danbito We formas de couuluta tipien da Adininistragae (ou seja, pelo menos, un dos regula trative), de efeitos ile dlreite de substdsecia do predeterniinnda por nor= hnrentos, actos ¢ conteatos admin nas juridiens, bow convo a titularidade vexercicio do poder gerndo por tal permissi ) Tanto na discricionariedade canto nia margem de livre apreciaglo, aguilo con que deparamos &0 eonprege pelo legistador de wna técnica de abertura 11a foriutagia dos preceites, endente (quer se trate de 11m propésito subjective ou de wma wirtuatidade objec tiva)a deixar noaplicador administrative un espaco de concretizagao autodeterminada. A infinidade tas situaydes jurtdicas administrativas e a imprevi- sibilidade de muitos contoruos especficos impele com _frequéncia 0 legislador « nao fechar completamente a revisio ea estatuigito, o« npenns.a prewisto, de or tna juridicas administrations. Signifiea isto relegar para o aplicndor adninistrativo « responsabilidade politica eo poder-dever de concretizngto jurfdien au- ‘éntoina dessas aberturas na consideragia e regulagao «dos ensos individuais, Em vez do modela comreencioral 4a completude da orientago normntiva (Steuerung, indirizzo) através de padrdes substantivos integrais, 0 legislador flexibiliea 0 embate do comando geral e _bstracto corn ns mutiinedas renlidades socins, eme- tendo pare a Administragio« tarefade ir acomadando sucessivamente no futuro as directrices finalisticas Jegislativas no modo como os interesses relewnnttes aflorarent nas situagées concretas A proximidde entre as fignens da discriciona- ciedade ¢ da margem de livre apceciagio prsse desde logo pela circunstncia ~ hoje irvefutavelmen te demoustrada — de anbas envolverem abertura da 9 Gf Servau Consens, Legalidade ¢ Avtonomia Con watual.cit. p46. © Ch Grundlagen des Verwaltungsrechts, J ct #2 $85) Wis ssn, Generalklousein-\erwaltungsbefugnisse 2wischen Gosetzmassigkeit und offenen Normen, Tifbingen, Mol Sietwek, 2008, pp. 169.6313. Heras RienlScnauor-Assuanl Yossie, 46 previsile legal on Tatbestand. Emborn a disericio- iariedade tambént carresponda outonemia wa cor formagia da devisio, a verdade & que a eseolha do respective sentide depende logieamente de win m= focinia que extra’ de caso conrereto os motio para unt certo couterido dee provincia, Ora esses mations ido corresponden apenins aos pressupostis que ole sgislador linja clencado un previsio. A face desses, a adecis i tanita pote sex tin ou outro, on poren= tura, ainda outra, ou otra. A fixagéo de ua delas resulta de unt lence de motives que @ antor do acto toni colher da situagde coseretn por af manifestaren interesses publics « privades relevautes. O encore tro do seutido discrivionsrio da decisto passa deste mada por wn completamente do Tatbestand nar snativo. Cone esercee Wacrex Sum, aa discri- cionariedade & sempre também discriconariedade de previsio» (Ermessen ist immer auch «Tatbestan- dsermesset). O autor do acto rai ter de integrar no Tatbestand normative 0 modo como equaciona 0 conflito de interesses carecido de regulagio ea relagio eutre meio ¢ fim que entende adequada a respectiva conformagéo (*), Essa operagto de preenchinento é relaticomente tivre: «ei nio declara quais hoje de ser os novos e decisinas pressupostes, A Jiberdda- de é no enttanto relative por forga dos diversas tipos de limites de juvidicidade, que podem ir no ponto de impor ou excluir cevtos elementos da situagéo como ralevantes para a ponderagao (2) 9. Em fice da improcedéncia(, pode dizer-seaté, do abandiono, pela teoria minis actualiznda e esclarecida), dia tese que pretendia aprisionar a discricionariedade 11a estotuigio ou lado dos efeitos de dieito (Rechts- folgeseite) da norma juridica ad ministrativn, poder (0 Of Wares Seruos, Binfheung,.. et 8. "Ch. Koen, Umbestiomte Rechisbegeiffe und Ere messensermichligungen im Verwaltungsrecht, Frankf! fom Main, Alfied Metsner Veviog, 1979; Mana Framers Posracanneno, "Notas sabre variagdes em materia de dsr neriedade', ci, pp. 619 a 652; Seavun Cowra, Legalidade © Avtonomia Conteatusl.., dt, pp. 483 9 486; Direito do Contenciosn Administrative, eit, pp, 392 a 396; Wacres Seman, Binftheung.., ci, p68. “entio perguostar e-nos qual @ notin porque nao ade- rimnos & proposigio (que tem vindow ganhar adeptes) «da insubsisténcia da diferenciagto entre discricio- nariedade ¢ margem de livre apreciagao, Desse ‘modo, seria reconducido a diserieionariedade o tipo de comportamento adininistrativo que se refere pela segunde locugio, Tronquilizames as uossas benévolns leitoras v os nossos pacientes leitores: nfo ofeidamos que estaunos 4 proceder a um comentério ae acardéo proferide pela Secgio de Contencioso Administrative do STA, ein 17/1/2007, wo P. 1068/06, e que nfo se trata de desen- volver aqui unt ensaio sobre as mniltiplasfacetas dessa apaixonaute reatidade sedinentada no superconeeito dda margem de livre decisdo administrativa ou au- tonomia publica. Masa pergunta ngora levautada, relativa a uma visto monista ox dualista das figuras contempladas, encontra-se inewitavelinente mo cerire do risco de devita que neste aresto detoctamos. E que @ autonomia conceptual do preenchimento xatorativo 1 prognéstico de conceitos juritioos indeterininados ‘em face do instituto da discricionariedade tein sido Jinvoceda con argumento favorite! a uma radical diferenciagta de regimes. Designadamente na Ale- maviha, ¢ mais a nivel da jurisprudéncia do que da doutrina, tem havido muito quem considere que, nfo se tratando de discricionariedade, 0 preenchimenta do indeterminagio do Tatbestand se resume entfo.a uma actividade hermenéuticn plenainente reformdvel pelo julgador: Aeeste propésito, prrece-ios fundamental que se comprecada qua raziio de ser eas cousequéncias da perspection dualista ndo podem ser as mesinas nes planos metodolégico, dagmatico v funcioval 10. No plano metodolégica, covvistem sim trago comum e 1m traco distintivo evvine a dis- criciouariedade e a margen de liene apreciagio ad~ sninistratien Otsago comum ~ que justifica a incorporngto des duns figuons num suyperconeeito = reside wn técnica legislation de fextura aberta da norma como moro de habilitar 0 aplicador a wma concretizagio autode- ferminada, Ciente dos acentuados graus de iimpreei- 7 sibilidade ¢ dane ‘dade de, peroute as situungdes concretas, arriscar proguoses indemonstrioets (des- dle que taanbéu irreftdaeis), ealovar e, ou, ponderar cos aspects espeespicas sem apoio ean snedelos subs- tantives previnmente definidos, 0 legislador remete pn won aplicagito dindnven da tei sob o influvo de Jfactores direccionais proporeioundos pela naturezo de cada case (2). E certo que, ei tades os rannos da Direito, tata a aplicngo das novinasenvalee, mesina 220 nivel da interpretacto, un aditamento de seutida constituticamente figado a par ficuleridade da situa- flo), Mas, nas ivirias modalidades a margesn de livre decisho advainistrative, 0 preenchimento da incompletude nito pode ser confiado a un disewsso hhermenréutico porque 0s pressupostes em falta (ow entido prognéstico on wolorative para o caso 1 reconstituides através de concreto) no podem s um simples racioetnio teorstico-discursivo, ou sej, mediante win eneadlemnento l6gico de autvos concei- fos descritivos, os quais, pura e simplesmente, nfo existent para esse efeito. A abertura da norma que . Orn, esta pressupte iniludivelmente un campo de actuagao mutodetermininda e sob responsabitidede propria da Adininistragao (aquilo a que a dontrina _geimnicn mais recente apelida de Eigenstaindigkeit der Verwaltung). No se tratando de una reseroa absoluto & de dmbita rigidauente fixado pela Cons- tituigto, a reserva parcial de Aduiinistragio deperrde das atvibuigdes de competéncia pelo legistadar & no subtrai por completo qualquer conduta administra iva & sindicincia jurisdicional () Obserna-se a ceita altura no acérdo sob andlise, @ propésito da sindicabilidade contenciosa da apli- cago administrative dos conceitos indeterminados, que. «Provavylmente, nos dias de hoje, com a refor- 1a introduzida polo CPTA, onde a preocupagio de aprecinr efectivnmentea substantia das coises ‘marcante se devn avnngar neste sentido deforma minis clara e deterininaday. Estaafirinagio ¢feita conjumiamente en relagtoa nin anvangon jurisprudeneial rua wittterpreingto e aplicagao» dos conceitas inndeterminados. Mas, se por oplicagao, cantraposta a interpretagao, se enten- der o exercicio da margem de livre apreciogéo, v se nis sv estd a pensar na revisdo do jutzo valorativo v ndo apenas na sindic icia do respeito dos seus limites externos, a assergio ¢, salvo a devido respeito, unui- tissino contestivel. Presunnimas que a referéncia wpreocupacio de apreciar efectivamente a substincin das coisas te- ihe a ver cont a afirategto, no CPTA, do principio da promogao do acesso i justica (art. 7.°). Nao ve- 1nos, porém, porque deverin a preonléucia da justign ‘material sobre a justige formal impelir os tribunais 09 Chr Horraan-RienlSevnunr-A ssa Vosskure Grundlagen des Verwsltungsrecis |, 638; Séavine C yt, Legalidade e Autonomia Contsatual.. cit, #497. 2 a usurpar a papel de tiltiona instéucia nas epcies ndministrativas det Injuvidicos de politica administration. Sabens, tse ternrinadas por pariinetres me sint, que oart. 3. 1.° 1, do Cédiga lembra algo que sempre serin ébvio: «No respeito pelo privetpia da separagto e inrterdependéncia de poderes, os trib ais administratices julgau do cumprinento pel Adurinistrago das novinns ¢prineipies jurticos que a inculam ¢ no da conveniéueia on opertunidede da sua actuagion, Lembrames, finalmente, com critério de interpre- Lagi sistennitica, 0 contraponto dos procedimen- tos administrativos especiais. Quanto mais densos ¢ nrimuciosas estes forem na vecotha ¢ trafameatta din informacta ¢ na participagio des interessades ¢ dos represcuitantes dos interesses metoindividunis, mais: {facil serd de conctuir que o legistador quis reforgar desse modo a protecgdo das posigaes inulividuais emt Jace da impossibilidade da siudicdncia jurisdicional das valoragdes ¢ prognoses metajuriicas a que habi= lita a Administragao. E essa.a maneita de assegurar 0 contraditério, a transparéncia ¢ a racionalidade metodoldgica na nplicagio de pordmetvas de decisto excludes do controle jurisdicional (), 16, No plano da interpretagao teleolégica, in- porta analisar a medida em que o jufzo de preenchi- ‘ment do conceito de Tatbestand se articula funcio nalmente cow 0 fin realiznde pelo exercicio do poder conferido pela nornin. Se esse fim for melhor servide por wna conformagho dependente, 0 seu conteride ou, pelo menos, 1a opgio sobre se se efectien ou no, de un diveccionnmento do conmportamento ndyiinis- Irativo a partir de elementos da situngio veel, havens entio razbes para interpretar 0 Tatbestand ent seir- tido fowordvel a0 cardcter wrdadeiramente indeter~ sminado do conceit. Penssando prinveirnmente mos ensos de poder vin culado, ni que ter presesrte que wna valoragio posi- trun ou negative sobre a correspondéncia da situngho real com o pressuposto conceptualnente indeteruti- nado coustarnte do Tatbestand equivale, ao menos 097 Gf Wesssianu, Generaisiauseln, cit, p. 3 inedintasnente, @ dispor sobre a sim or no da fomn= dada decisto, Verifica-se argent de love aprecingto, resulta une apuramente anutadetermiuara do sentido de decisto. E esin vos clus na se altera quando nos cucontranias perante sn preceito acopulado (Koppelungsvorschrift), cin que a existéncia de conceito on conceitos indte- in conto, doexercivio da terminados na previstia da norma se conjuge cam 2 incluso 1a estatuigo de un opecacior permis- sivo (Erlaubnisoperator) praprio de una preceito de possibilidade (Kann-Vorschift) ¢, portanto, de atribuigio de discricionariedade (# Note-se jd agora ~a titulo incidental —quea exis 1éncia deste tipo de normas é mais um factor demons: tvativo da impossibitidede de elivrinae fotatinente a distingao entre margen de lore aprecingfoe discricio- naviedede adiwinistrative. Estns duns operagdes, espé- cies lo género mangem de livre decisao (Entschei- dungsspielraum), tose confimndem inteirmmente, tonto assim que 6 aps uma conclusto position do Jutzo de avalingto on prognese abnrcate pelo conceito indeterminado de Tatbestand e, portanto, depois da werificngto da ocorréncia do pressuposto legal, & que se torna posstvel a realizagho do juize de paude- ragio de interesses proprio do exercicio da discricio- narierinde, Sea resposta no pressuposte for negation, fica tededo toda a actuagéo administrativa Orn, i interpretagto de nm conceito empregue -nurma previsto legal para efeito de saber se meree: ser ‘qualificado coma conceito juritico iudeterminado uo é estranta a circnnstéucia de ele surgir 110 contexto de 1a pravisao mista (Mischtathestand) (") ©) Chi Keown, Umbestimente Rechtabegrilfe. ety 172. Como nota mesase Autor, nes nore ana pad inculao, v operadores n pred ds fio ito aden ser injmntive ow prio (Gebots- on Verbotcope- Foor), Solu» ppl de operadioe dedntice no dteranneytn dt sent jusitica dos oes que vonstnay da estat & 19 eabelevinento do sequenvialidad eee revise « cstatnigdo, 4, Divas Dur, & Norma da Legalidade Procedimental it 985, 0 A exquessde € asade por Drereemrce gn, no ental, “ron a oss ver, crrgnnnene qua gue do Koppelungs vorschrft ow Mischtatbestand vorzesponde i cpuxisteucin con iscrivianariedade na estotuigle de »conovies jariti 53 sie AU Luo Agia 208 Poy 1m aso ~ rat coura quad pressupsto fn sieterminado snrge nniya nora atribtion de ptr vineulado ~. 0 seta positon ow negative da aen- lingo on prognose ditart o resultado do aliernction enireagire naoagin, Mais uma vee, pois, haverd waa indicagae interpretation apontanda pnrn a consid sngio do conceit como verdadeiramente indeterini= nado sempre que a consishéncia finalistica do agin ou tno agir dependa menos de critévins normative, abstractos w inutdoeis ¢ mais de motives inpulsio= nadores decorrentes das cireunstducias especttions de enita caso. . ‘Mas, quite nos conceitos de Tatbestand som preceitos acopulados, i ainde outro factor que refargn ‘a ndicingto de umn designia de indeterminngte por parte do legislador. E que, havea tasnn concessto de discricionariedade, 0 preenchimento do conecito se instegrard wun iter valorativo global, en eujo intito se fori mais probleruiticn a diferenciagto, na seio de 11m mesmo Tatbestand, de emnipos de Fextura fichada cede texturn aberta, A alvibuigto de discvicionoriedade denote a procura, i luz do tipo de situngo da vida, de uma maior efectividade atravis da flexibilizagta do regulagao normatioa, tornando esta apenas stn primeira patnnar da cringao nuténome do Direito {08 tncerinades sm Beurtitungsraum> (Allgemeines Verwaltangénech, cit, 125), Tals? dé une ws exe Siommente cea wa quest dla sic jristcionad cus teres, rifcad wn mv de weigh do it do otal, Si anette te nil que ens conser, st inifenenieacosisténci dso. Om ng asin, deste eo pore cen sob cic sscricionaiedode gud ue he apreciagie livre {or rove nnn sett ysiton €, por ont nd, stint «nad de venizar a dna opera No cso de mer ‘amb, Tatbestand send snessionone dnsifend & cone etndo, Densfcada alors eww ynocachionntoesiunion {dessa do psy est Wn, agit ris ides alors de ming orgs «com plete mae ur rviiio conn ie por forge dns poudra sl supleoonlres srg ae quit second» std ste dra. Chir Ki, Unbestonnte Rechte. i. 186. Nests cases, pra dvs eee dis plans Chr Waren Sewn, Binkoheung. ct 7 90 mo texto, hay Inge 0 de intense, exo dca cuncrctn paessi~ Cones nen stominade «Aoi contnacdcona dos casos concretos pela Adininisteagto (*). Assint senda, natural que wina intengto paralela preside i identificagto de umn pressuposto otrav¥s de wn con- cxito susceptivel de aplicagfo ajustada ts reatidades specifics. 17. Sem prej que antecedent, continua @ parecer-nos que aquele que proporciona tina conclusio mais rigorosa para efeito da distingho interpretativa entre conceitos de Tathestand indeterminados ¢ classificatérios é 0 dos critérios interpretativos critério metodolégico-funcional proposto por Wat- en Schmior, que desenvotue ume dogitica jt tra- balhada por Haws Woure, Tosnando em conta que se trata de proceder a wna repartigio de competéncias de tiltima decisao entre Tribunais Administrativas ¢ Administragdo, o que interessa ¢ 0 método qite per anita disceruir entre decisGes coin Sentida decorrente de pardmetros juridicos substantivos e decisoes de- correntes de pardmetros substantivos metajuriticos. ara isso, o Autor propie wt racioctnio hermenéutico segundo o qual 0 Tribunal deverd poder resolver em tiltima instancia as incertezas quanto ao sentido da decisito condicionadas pela linguagem (sprachlich bedingten Ungewissheiten) inns nos incertezas de avalingto (sobre espectos no normativamente de- terntinados) da situagao concreta (Ungewissheiten der Sachvethaltseinschatzung). 0 fmbito de nc- tungio da Admninistragéo é assion mais ample que o ios Tribunais. A Adniinistrago posiciona-se em face de incertezns los dois tipos. Mas, quando regulam novninente as situagées jd conformadas pela Adini- nistragdo, os Tribunais fazem-no apenas no medida em que a regulngto adninistrativa sindicada tenho tio a wer com pardmetros nornativos. Ha, poréin, que precisar melhor aquilo em gue consiste decisao segiindo pardmetros juridicos & de- isto conforme parimetros metajurtdices, Seguridaa construgioa quealudimos, tal diferencingto assentardé enn iiltima andlise na ceracterizagto dos dois tipos de obsticulos coustituttos por mzdes de inncerteza quan (2) Ch Horssrann-RienlSenavor-Ascum/ Voss Grundlagen des Verwaltungsrechts, I yp, $86 685. 54 10.n0 exercicio de competéncins de regulago priblica das situagies individuais ¢ concretas: incertezas condicionadas pela linguagem (#) e incertezas que, io porendo ser eliminndas, terBo de ser new- tralizadas por um raciocinio prospectivo, a fim cde no impedinern a toma das decisdes necessins @ vida ern comunidade. Para aultrapassagen ds incer texas condicionadas pela linguagem, so utilizoeis métodos teorético-discursivos, on seja, unin ar- ‘guumentagio destinada a fxagto do sentido da nora © prepardvel e verifictvel segundo una metodologin jurfdien, Estantos af no campo da interpretagto, em que a altima palaora cabe aos tribunais Pelo contrario, 0 outros tipos de incerteza quanto 90 sentido preferfvel para waa deciséo requerem nina argumentacdo causal-teorética. Tintar-sexdagui de escolher wma entre vdrias hipéteses causais de desen- volvimento futuro da situagio, on seja, de estabelecer tuna proguase sobre quais poderao vir a ser as uovas ‘fases de una situagio regultvel actuel, designada- mente em fungio dos diversas tipos de decisdes, Serio admisstiveis as hipdteses que ndo possam ser desde je infirmadas através de wna arguinentagio demons- ndvel que permite verificar eros nos pressupostos de facto ou a inidaneidade do critério, As avaliagdes valorativas de aspectos da situagho presente, levndas « cabo segundo unin metodalogia nao teorético-tis- cursiva para concluir sobre se se justifica abranger une sittiago real na previsto normative, sto nor~ malmenite reconduztveis a une proguose, por estar crm causa win estimation da efectividade e mérito do tipo de decisio perante o tipo de siluagéo. Aos tribunais nfo érecorthecido wn siltimo poder de decisto 56 porque 0 poder exercido pela Adminis tragho é concedido por wna norma juridica (0 que sempre terd de suceder). Se 0 tipo de decisto norina- tivnmente configuendo envolve a tomada de posigto sobre incertezns enusal-teoreticamente condicionadas, 0 poder de controle do Tribunal nfo desaparece nas (1 A nora json € uma ordevingio dedticn de nnn tnd de coisas ide! avn uns seid cognoscivel a partir de wan wnunciadstingnitico. V. Davio Dusars, A Norma de Legalic dade Procedimental.. cit. pp 64 «56 ‘fica reduczido, Nao desaparece porque sempre sindica- 1 0s chamndos limites externas de juridicidade, as tudo serd total porque nda cabe ao Tribunal a tarefa nfo juridicamente determinnda de escolher uma eutre rias hipéteses cawsais de desenvotwimento futuro no infirmntoeis como a minis eredfevel. Tratn-se ai de uma tarefae de uma responsobitidade politico-adnii- nistratioa. Se 0 Tribunal quisesse asstumi-la, ag desligada da foute de legitimagto democréticn que the assiste, que éa de se mover no quacho de unn sistema uorinativo proveniente de drgaos dotados de legiti- amidade democratico-representativa (4). En sua, aquilo que, tanto na que toca a seri cionariedade como no que respeita s margem de trove apreciagto, 0 Tribunal no tera de controlar (rem pode por no dispor de normas juridicas como partimetros decontrolo) étudo nquilo em que decisto nto écon- dicionada pelo Direito. O juz move-se apenas dentro de programas normativos definidos e deve respeitar 0s espagas de opeio nfo 56 decisérin, mas avalictiva e progndstica, que olegistador deiva enn aberto quer ein previsoes quer em estatuigbes normations (*). V.Margem de livre apreciagao e garantia de tutela jurisdicional administrativa 18, No ncérdo, referencia-se tim cluster de pre- ceitos constitucionais cujorelevo econdu.inexoraeel- mente elininagto da impossibitidnde de sindicin- cia jurisdicional da aprecingao adnsinistrativa de con- eitos juriticos indeternsinadas. Como se sublinhion jd abundantemente, nutea se tata da vliminagdo de toda a sindicincin, mas apenas da que conferiria ao Tribunal a tltinea palaora na determinagit do sentido de una juizo de prognose ou de menliagao nio juridi- enmente paranetrizados pela positiva. Mas oacérdo 09 fe Warrex Sonsuos, Binfolrung... cit. pp. 58 465: Seer Consers, Legalidade e Autonomis Contratul. Cit, np. 474 e596 Direito do Contencioso Administrative, Jot, pp 278 0599 (Cf. Horenuinn-ReouiSemanr-Assurannl Vosssunee Grundlagen des Verwaltungsrechts, Ip. 688. si" 7) + futho/Agos 208 nfo distingue entre control jotal e contvolo redurcido, Anuela alusio traz, pois, consigo os ressaibos de uma argumentagdo que se encontya por vezes 1a biblio- grafia alema a de que a garantia constitucional de tnteln jurisdicional ndswinistration implicaria wna revisibilidade jurisdicionat sent linites do aplicagio adininistrativa de qualquer passagent da lei, A ideia Eade que, desde que a actividade administration se desesrvolo nin quadro legal, todos as conflitos de pretensbes dat emergentes sfo litigios juridicos ad- iinistrativos, pelo que os particulares tém o direito won tltima promincia sobre a aplicagio da iei por parte de wn Tribunal ‘Mas esta argumenstagio é falaciosa. Ent primeiro lugar, 6 fosse consistente, teria de ser aplicnda tambénn ao controle do exercicio da dis- crivionaviedade. O poder discricionrio é expresso na estatigfo de wma norma e passa igunlnente por una certa organizagio da previsto da mesma, O que daqui resulta e & aplicivel nos mesimos termos margem de livre apreciagao é que unta coisa & a necessidade de enquadramestto normative de qualquer condita administrativa mas outra é 0 _grmu de parnmetrizagto exercide pela norma jurfdica adininistration sobre 0 teor substantivo do conduta desenvolvida no respectivo quadro, Nas suas diver- sas modtalicades (entre as quinis n discricionariedade ¢ argent de livre apreciagao), a margem de livre decistondnsinistration (Entscheidungsspielraum) fem sempre por nintriz a atribuigho h Admninistragto de um poder de encontrar, por si mesma e sob sua responsabitidade, sentidos substantivos de avalingto, prognose ox decisto que 0 legistador prefere no pré- -eslabelecer emi termos gevais e abstractos. Assim sendo, a opgio administrative por ume ceria moterialidade da condula vntoration ow deci- séria s6 estd abrangida pela garantin de tutela ju- risdicional quanto aos seus tinites de juridicidade, 0s no quanto i sun esséncin substantive, A defesa jurisdicional dos diveitos e interesses legalmente pro- tegidos dos ciddtos visa apenas a afectacéo ilegal (tutela reconstitution) ow, quando muito, 0 direito ‘0 ressarcimento emi caso de afectagfo legal especial e anormal (Iutela indennnizatéria). Mos do se poste falar ess ilegatidate arterial do precuchineuto vnloratice ox prognisticn de wm conceito de Tatbestand quando vsse conceito nda formule ume directriz substation, nites se desti- aid a remeter para a Adiinistragao a tarefa dea eneantrar por si prépia. 19. Tendo voufus sentido nfo ser densifiedvel no vaso concrete @ partir cut iufléz sido na Aleman gue na: i entre conetitas inuleterininados (por o sew dio indirizz0 normativa) ¢ conceites classifientérios ol cour dificuldade, ining ainda assim encontrével através da metodologia (eoneeitas de sentido apreeusi Ihermenéutin)¢ tanténre tese da penn revisibilidade jurisdiciowal ele todos ves (cama ilag erréneo da sua pretense uniformidade), mio deiva de ter interesse a circunstiucia de se poder ir notaudo wna evolucto dda doutrina gernidnica otal propdsita. Reconbeee-se 0 peso crescente de uma psigéo auténoma da Ad- ministragao (Eigenstandigkeit der Verwaltung) em face ds limites da enpmeidade divectiva da tel (Steuerungsleistungstahigkeit des Gesetzes). Isto nao sigatifica una Administragio livre de lei inns a existéucia de muitas nornas jusiiticas admi- nistrativas que, como autorizagées de conforinagto (Gestaltungsermachtigungen) fiualisticavrente propulsivas, servant mais como uormas geradoras de actuagéo adsinistrativa (Verhaltensauftrag) do que como parémetros de coutroto substantivo (Kontrollmassstab) (*). Assume-se conio unt novo instrumento metddica do Direito Administrative @ dda situatividade (Situativitat) das decisdus adit nistrations. A proxiusidade temporal entre a ocor- réncia da situagho real (Sachverhalt) eo promrincia de decisio administration permite uma interacedo proxima entre as facetas da situngao existencial v 0 modo cone a Adiminiistragio reage. Ao permitir que esta vantagem estratégica seja useda para wn maior gjustamento da decisio a realidade, a texture aberta dda norma contribuird normatimente para mnais-valias ch Grundlagen des Verwaltungstechis, I pp. 1780 9. Hore ann RIEAScUSUINT- Asse WA VOSStE 86 de racionalidade, Aquito que 0 legisIndor en tao espern de Administragéo ufo é una certa dee nina, sas a arganizagto de wna decisia propor cionada & situngio (eine situationsangemessene Rechtlertigung eler Entscheidung) (°). Une taf evolugio da pragrnnaga normatien, explicivel pelos coudigdes da pés-modernidade, teat também os seus reflexes na exelgiada relagdo acti- uistrador[juiz. O cesta da sindicéncia juristicional s ransferindo grndualmente do controle do vicio vai de violagdo de lei ne teor substantive da decisio on do ju Jfinolistica, dos prineipios fundamen do respeito das diveites fundamentais ¢ des tintites fe aprecingao para os contralos da consisténcia le conduio, organizatérios (rompeténcia) e praceddimentais. © testinaterio da decisde fica assion protege ems da aquilo que tena aver cone a vespeetion juridicidede. Quanto i simples bondade politico-aaministrativn dias ecisbes ou das prognoses ealorngées, sit outros 0s fora de discussfo, correspondentes & efectioagto dda responsabitidade potitica do decisor VI. Natureza determinada do conceito caja aplicagio 0 acérdao sindica 20, Sein que haje ai qualquer coutradigho com sudo aquilo que auteriornserte s comentado merece a vossa concordéneia quante ao eseneve, o acérddo sentida da decisio. Aquila que merece a nossa pro- finda discordéncia & 0 parte da funsiamentagto re- lation & sindicabiitnde jurisdicional de conceitos indeterminados de Tatbestand. Mas, para ald de criticuel, essa parte da fundamentagio nrostra-se redundante A farce da untrrezn do caso divintido. E que, ucle, a interpretagia sistemutiea e telecligica (21 Idem, p14. 19 Pade t 6 a Hist de ies de uwidicidade carees- nrdevtes a exeraciosndevido dn margenn ae livre apni le comgites de Tatbestand em Dervesnsce, Allgemeines Verwaltungsrecht eit, p. 125, Solve 0 panies este ve fe discrvemavieode, Water Scuot, EinfGbreng.. cit, p68 dias previsdes narnintions vin que se usa conto prese dos snposto» conceito de ai siidafes permanent serpigass mastra que o legislador nife 0 enprega em ermos de oerdndeinn indeterminagio, 21. A natureze da locigto wee wssidades per nancutes dos services emquanto conceito juritice indeterminado ow ido depende ebwianente do con texto sislematico e do fi visade pelas armas qu incluama no sespectivo Tatbestand, Se esses factoves interpretativos do propésita do emprego da expresso, pelo legistador apontnssew parm a feitura de wma es- timation de antecipngto ro fistura, seria etn clara a habititagia para wm jutzo de prognese insusceptioe! de controle juridico quanto sua esséieta substanti- saa, Neo caberia nnanifestaente ao juiz substituir-sea Adminsistragto na progrounagio de recursos humanos. com base numa conjectura sabre o ritwo da eveltigho de certas necessidndes de regulagto adiministration. ‘Maso STA tent sasfo 1a andlise a que procede dos DLs n. 81-A/96, de 21/6, e 195/97, de 31/7. Nio se trntou aide esiabelecer quadros normative de habili- tagao para decisdes administrativas de preparagao do futuro sab respousabitidadte prépria esol omnia orien- ngio legislation predomninontemente fisalistica. Pelo contri, aquilo de que se curaoa era da correcgio de unta disfungao e reparagaa de wna injustica con- Josie Arumecnaina no fuga 8 sistino em ter mnantide no lange de mnuites anos sel Jun regine de Lrabaihe prevtirio trbotlnderes com ‘os qunis @ Adiinistragto sabia que tivha de couter permanenteneute. Fron, portant, an evitério wae snide guauto a delimitagt da wsituago alo», E vcard terial ow substantive normntivanente pres permanente das 1ecessidades fancionnis assegura- dag pelo courtriinita dos pessons injustigadns (°) era algo que se podia coufirmar frctuolmente atracs da anise da durnbilidade das situngaes do pnssndo, nf requereno em principio uma estimation valoratiea autodetenninada em furrgdo da nade conto a digée administration encara as suas responsabilidndes no ‘condugo da coisa priblica a uz das partictiares cir- cmstdncias do easo concreto, Como, als, a interpretagao sistemuttica do STA bem demonstra, trataen-se de wi conceito cujas dif culdedes de apreensto tinhaan de ser resobvidas pea via ermenéutica, no se wvelando necessdria nent apro- priado 0 emprego de wm raciocinio causal-teorético. Em ston, 0 controlo jurisdicional do sear empre- go pela Adovinistragta justificon-se, Mas ufo se diga que se sindicou 6 preentchimento de san cerdadeiro conevito juridico indeterminado. E, sobretudo, que io se invogue este aresto come precedente para tana ingeréncia sobre um exercicio verdadeiva ¢ proprio de ‘margem de livre apreciagao. Jost Manuet Seavuto Correia 1 Injustcn que no desapnre ple fete de os pesoos a eres reales se concurs publics cosa cumiia se sc hnucesse nsuanido nese Ialar eevdadiramente oe tnt emporio, Dgnnos saa fru atballvada ot feapaliona= sb air aduinstatice conducin a cna de inpsigas:pooo a8 que se vc pris da exercise ween de os eaneursos «para con aquees qa, sal rere, Sines nny Fn de permanente ndefng des sins pore eas labors, No cose cout, Fete yore Mi Se 1fone que» ngpgnonte ta porta, qe recns fhe se nresentnr a nu concurs.

Você também pode gostar