Cena 2,00 z

Nr 10 (209) Padziernik 2013 r.

ISSN 1231-9023

Zadumana
jesie
W NUMERZE:
Trwa przebudowa
targowiska
miejskiego
str. 3
Wywiad z ....
Wojciech Kope
str. 7
11 listopada
WITO
NIEPODLEGOCI
Wielcy Polacy
str. 11
Wpleceni w histori
Eleonora Danuta
i Zdzisaw
Pietkiewiczowie
fot. Studio R Ryszard Gruszkiewicz

(cz. 1)

str. 14

1 listopada
WITO ZMARYCH
Stare cmentarze
w okolicach
Olsztynka
str. 26

Jak nie kocha jesieni, siostry listopada,

Tego, co krlowanie blaskiem wiec rozpocznie.
I w swoim majestacie uczy nas pokory.
Bez sowa na cmentarze wzywa nas corocznie.

Polecamy

Reklama

KONCERT

a
a
k
n
s
y
w
Gra obasze
24 XI /niedziela/, godz. 18:00
Gimnazjum im. Noblistw Polskich w Olsztynku
bil. w cenie 30 z do nabycia w MDK Olsztynek
ul. Chopina 29, tel. 89 519 22 01, www.mdkolsztynek.pl
Reklama

Strona 2

ALBO 10 (209) Padziernik 2013 r.

WIECI Z MAGISTRATU

Trwa przebudowa targowiska miejskiego

Trwaj prace zwizane z przebudow targowiska miejskiego przy ul. Kociuszki. W uzgodnieniu
z przedsibiorcami, by nie utrudnia im handlu w okresie letnim, prace podzielono na etapy.
Pierwszy etap rozpocz
si 12 sierpnia od rozbirki
wiaty. Wybudowano ju
kanalizacj deszczow, punkty poboru wody, przycze
kanalizacji sanitarnej i przycze wodocigowe. Na
chwil obecn trwaj prace
przy budowie drogi wewntrznej i placu targowego.
Droga bdzie czy parking
na targowisku z ulic
Kociuszki. Wykonane zostan rwnie: owietlenie
terenu, budynek sanitarnobiurowy, nowa wiata handlowa i ogrodzenie. Po zakoczeniu tych robt, ju na
wiosn, rozpocznie si ostatni etap - budowa parkingu.
Inwestycja powinna zosta
zakoczona do 30 padziernika 2014 r. Wedug kierownika budowy, nie ma wik-

szych problemw i budowa

jest realizowana zgodnie
z planem i harmonogramem.
Celem inwestycji jest
poprawa warunkw prowadzenia dziaalnoci gospodarczej oraz podniesienie standardu usug handlowych poprzez wykonanie nowoczesnej infrastruktury technicznej. Inwestycja ta bdzie suy rwnie rolnikom i lokalnym producentom sprzedajcym swoje produkty.
Projekt dofinansowano ze
rodkw Unii Europejskiej
w ramach dziaania Podstawowe usugi dla gospodarki
i ludnoci w ramach Programu Rozwoju Obszarw
Wiejskich na lata 20072013.
SGP /fot. Promocja Gminy

Wykonawc targowiska jest konsorcjum kilku firm, ktrego liderem jest Firma Usugowo-Handlowa HYDROL Tomasz Leonard z Olsztyna. Szacowany koszt inwestycji
to ponad 1,3 mln zotych. Przyznana kwota dofinansowania ze rodkw unijnych wynosi
ponad 880 tys. zotych.

Gmina Olsztynek uczestnikiem V Forum

Gospodarczego Rynkw Batyckich i Wschodnich
To ju V Forum Gospodarcze Rynkw Batyckich i Wschodnich, ktrego organizatorem bya Warmisko-Mazurska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. w Olsztynie. Tematem przewodnim, 4 padziernika w Lidzbarku Warmiskim, byo Partnerstwo,
wsppraca, integracja - na rzecz rozwoju gospodarczego.
Gmina Olsztynek w tym
wydarzeniu wzia udzia po
raz pierwszy, za spraw
nawizania w lutym br.
wsppracy z W-MARR
w ramach projektu Special
Inwestment Care Specjalna
Opieka Inwestycyjna I 2013.
Wsppraca ma na celu promocj terenw inwestycyjnych regionu, w tym naszej
gminy. Jedn z form promocji byo uczestnictwo w fo-

rum, ktre stworzyo znakomite warunki do wsplnej

debaty i nawizywania
wsppracy transgranicznej
samorzdw
lokalnych
i przedsibiorcw z krajw
czonkowskich UE i spoza
Unii. W forum wzio udzia
40 przedsibiorstw z Obwodu
Kaliningradzkiego Federacji
Rosyjskiej oraz Litwy, 60
przedsibiorcw z Warmii
i Maur i 30 przedstawicieli

ALBO 10 (209) Padziernik 2013 r.

jednostek samorzdu terytorialnego. Patronat nad tym

wydarzeniem obj Marszaek
Wojewdztwa WarmiskoMazurskiego Jacek Protas.
Forum byo doskona form
promocyjn dla naszego miasta i gminy, zarwno pod
wzgldem turystycznym, ale
przede wszystkim inwestycyjnym.
Ale to nie wszystko. W ramach projektu, na specjalnej stronie internetowej
(http://www.investinwarmiaandmazury.pl/), zamieszczona jest oferta inwestycyjna
naszej gminy. Agencja sfinansowaa rwnie wykonanie zdj lotniczych oraz projekt i druk folderw w jzyku
polskim i angielskim.
Uczestnictwo w projekcie
stwarza moliwo wypromowania terenw przeznaczonych pod inwestycje i przycignicia inwestorw, co
z kolei przyczyni si do stworzenia dodatkowych miejsc

pracy, a tym samym zmniejszenia bezrobocia na naszym

terenie.
V Forum Rynkw Batyckich i Wschodnich zorganizowano w ramach projektu
Tworzenie i rozwj sieci

wsppracy centrw obsugi

inwestora wspfinansowanego przez Program Operacyjny Rozwj Polski Wschodniej.
Agnieszka Tomaszewska

Zawieszenie dostpu
do bezpatnego internetu
na rynku miejskim
Informujemy, e z powodu prowadzonego remontu
ratusza czasowo zdemontowano anteny oraz instalacj
umoliwiajc bezpatny
dostp do internetu na
rynku miejskim.
Wznowienie tej usugi
nastpi po zakoczeniu remontu obiektu w roku 2014.
Przepraszamy za utrudnienia oraz zapraszamy do
korzystania z bezpatnego dostpu do internetu w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Olsztynku.

Strona 3

WIECI Z MAGISTRATU

Dzie Cittaslow w Olsztynku

W ostatni weekend wrzenia w ponad 178 miastach z 27 krajw z caego wiata odbywaj si obchody dnia
Cittaslow. Po raz pierwszy wydarzenie pod nazw Cittaslow Sunday zagocio rwnie w Olsztynku, ktry
naley do stowarzyszenia od padziernika ubiegego roku.
Pierwszym dziaaniem by
happening limak na rynku.
Punktualnie o 10:00 pod olsztynecki ratusz przybyo ponad
200 ubranych na pomaraczowo uczniw ze Szkoy Podstawowej w Olsztynku. Barwny
dziecicy korowd uformowa
na placu ogromnego limaka
Cittaslow.
Po tym wyjtkowym wydarzeniu gwne uroczystoci
odbyy si w Gimnazjum im.
Noblistw Polskich w Olsztynku, gdzie na pocztek
w hali sportowej uczniowie
klas pierwszych gimnazjum
rozegrali midzy sob towarzyski mecz o Puchar limaka. Mecz rozpocz symbolicznym pierwszym kopniciem piki Burmistrz Olsztynka Artur Wrochna. W rywalizacji zwyciya druyna
z klasy Ib.
Na obchody przybyli
przedstawiciele wadz samorzdowych, olsztyneckiej
owiaty oraz uczniowie ze
wszystkich szk z Olsztynka.
Burmistrz Artur Wrochna
w swoim wystpieniu podkreli znaczenie idei Cittaslow dla Olsztynka oraz podzikowa organizatorom
i wszystkim zaangaowanym
w przygotowanie wita.
Po oficjalnym rozpoczciu
swoje zdolnoci muzyczne
zaprezentoway zgromadzonej
publicznoci dzieci ze Studia
Wokalnego Pani Marii Kuciskiej.
Podczas imprezy rozstrzygnito konkurs plastyczny
limak widziany okiem
dziecka gdzie w Olsztynku

Strona 4

brzmi limak?. W konkursie

wzili udzia uczniowie ze
Szkoy Podstawowej w Olsztynku. Spord ponad 50 prac
tworzonych w rnych technikach pierwsze miejsce zdobya praca Jakuba Dbrowskiego
z klasy Vc, drugie miejsce
zaj Przemysaw Adamczyk
z klasy IVd a trzecie Oliwia
Osowska z klasy VIa. Wyrniono rwnie prace: Karoliny Lewandowskiej z klasy
VId, Klaudii Juras z klasy IVc
i Ali Nidzgorskiej z klasy VIb.
Po emocjach konkursowych na scenie wystpi
zesp Ganga Bbna z MDK
w Olsztynku pod kierownictwem Zbigniewa Chrzanowskiego. W czasie trwania
wystpu modych bbniarzy
przeprowadzono i rozstrzygnito konkurs kulinarny limak, limak poka rogi,
ktry swoj tematyk nawizywa do idei dziedzictwa
kulinarnego.
W zmaganiach rywalizoway 3 druyny mieszane
reprezentujce Zesp Szk
w Olsztynku wsplnie z uczniami z Gimnazjum im.
Noblistw Polskich w Olsztynku, Gimnazjum Stowarzyszenia Przyjaci Szk Katolickich w Olsztynku oraz
Liceum Oglnoksztacce
w Olsztynku. Zespoy przecigay si w pomysach na stworzenie wyjtkowych i oryginalnych potraw, jak pierogi,
wyszukane rolady, saatki
i ciasta. Pierwsze miejsce zdobya druyna pod kierownictwem Sawomira Jdruszewskiego, drugie miejsce zaj

zesp Joanny ukaszewicz

a trzecie druyna Wadysawy
Klimko.
Poza konkursem swoje
pomaraczowe stoisko kulinarne wystawili uczniowie
miejscowego gimnazjum prezentujc zupy dyniowe, za co
otrzymali specjalne wyrnienie od jury.
Ostatni czci imprezy
bya rywalizacja uczniw ze
szk ponad gimnazjalnych
w quizie wiedzy o Cittaslow.
W konkursie wzio udzia
6 druyn.
Uczestnicy wykazali si
du znajomoci tematyki.
Zwyciyy uczennice kl. IIb
Technikum
HotelarskoGastronomiczne, drugie miejsce zajli uczniowie klasy III
Liceum Oglnoksztaccego,
a trzecie kl. Ib rwnie technikum.
Organizatorzy oraz burmistrz Olsztynka pragn serdecznie podzikowa Miejskiemu Domowi Kultury
w Olsztynku, dyrektorom
szk, nauczycielom oraz
uczniom za zaangaowanie
i pomoc w organizacji przedsiwzicia. Dziki tak zorganizowanej imprezie moliwe
byo przyblianie idei Stowarzyszenia Cittaslow, a modzie szkolna moga pozna
jej rozwj i dziaania Cittaslow na terenie Olsztynka.
Mamy nadziej, e dzie Cittaslow wpisze si na stae
w kalendarium imprez organizowanych na terenie naszego
miasta.
Karol Kijkowski
fot. Promocja Gminy

Szlachetna Paczka
szuka Wolontariuszy
To ju XIII edycja
oglnopolskiego projektu
SZLACHETNA PACZKA, ktry odbywa si
rwnie w naszym wojewdztwie i w Olsztynku.
Wci trwaj poszukiwania wolontariuszy, ktrzy
spotkaj si z ubogimi i
pomog w przekazywaniu
im witecznej pomocy.
Projekt SZLACHETNA
PACZKA jest innowacyjny
pod kadym wzgldem.
Kady tutaj wie komu
pomaga i uczy si, jak to
robi mdrze.
Wci trwaj poszukiwania wolontariuszy projektu.
Jest to szczeglnie wane
w Olsztynku, w ktrym
wci nikt si nie zgosi.
Za tam, gdzie nie bdzie
wolontariuszy, nie bdzie
pomocy dla ubogich.

Prawie 70% wolontariuszy deklaruje, e udzia

w SZLACHETNEJ PACZCE by najwaniejszym
wydarzeniem w ich yciu.
Dlatego warto si zgosi!
Kady, kto ma 18 lat
oraz ch i zapa do pracy,
moe si zgosi na
www.superw.pl.

Wicej informacji mona

znale rwnie na stronie
Stowarzyszenia www.szlachetnapaczka.pl

ALBO 10 (209) Padziernik 2013 r.

WIECI Z MAGISTRATU

Dzie Edukacji Narodowej w Olsztynku

14 i 15 padziernika w gminie Olsztynek obchodzono Dzie Edukacji Narodowej.
Ten szczeglny dzie by okazj do podzikowa nauczycielom i pracownikom owiaty.
Na uroczystoci w placwkach owiatowych przybyli
przedstawiciele wadz samorzdowych Olsztynka.
Dzie Edukacji Narodowej to
rwnie okazja do wrczenia
nagrd wyrniajcym si
nauczycielom i pracownikom
szk.
W tym roku Nagrody Burmistrza otrzymali: Krzysztof Szot
Dyrektor Zespou SzkolnoPrzedszkolnego w Waplewie,
Marzenna Stefanowicz Kierownik Szkoy Filialnej w Krlikowie, Magorzata Kowalska
Nauczyciel Szkoy Podstawowej
w Olsztynku, Katarzyna Hacia
Nauczyciel Szkoy Podstawowej
w Olsztynku, Anna Piotrowska
Pedagog Gimnazjum im. Noblistw Polskich w Olsztynku oraz

Teresa Feliszek Nauczyciel

Przedszkola Miejskiego w Olsztynku.
Uroczystociom we wszystkich placwkach towarzyszyy
barwne programy okolicznociowe przygotowane przez uczniw.

Klasy pierwsze zoyy uroczyste lubowania. Uczniowie zoyli nauczycielom yczenia,

wrczajc tradycyjnie kwiaty.
Karol Kijkowski
fot. Promocja Gminy

XIV Gminne Integracyjne

Igrzyska Olimpijskie Olsztynek 2013
Na olsztyneckich arenach
sportowych Orliku przy
szkole podstawowej i stadionie
miejskim nie zabrako prawdziwie sportowych emocji podczas XIV Gminnych Integracyjnych Igrzysk Olimpijskich
Olsztynek 2013.
W imieniu burmistrza Olsztynka otwarcia Igrzysk dokona
Mirosaw Obrbski, kierownik
Referatu Owiaty, Kultury i Promocji Urzdu Miejskiego
w Olsztynku, odczytujc apel
olimpijski:
W pierwszym dniu 8
padziernika na Orliku rywalizoway przedszkolaki i uczniowie szk podstawowych z klas
I-III, w drugim dniu (9 padziernika) na stadionie miejskim uczniowie klas IV-VI szk podstawowych, gimnazjalici,
uczniowie szk ponadgimna-

zjalnych oraz osoby zrzeszone

w Stowarzyszeniu Osb Niepenosprawnych i Ich Rodzin
w Olsztynku i Warsztatw Terapii Zajciowej w Olsztynku.
Na podkrelenie zasuguje
dobre przygotowanie i zaangaowanie zawodnikw. Po raz kolejny okazao si jednak, e
uczniom klas sportowych lub
z klubw sportowych zwycistwa przychodziy
znacznie atwiej.
Koordynatorem
caej imprezy i osob
prowadzc zawody,
bodaje ju od 11 lat,
by Grzegorz Rudziski Przewodniczcy
Gminnej Rady Sportu
w Olsztynku, ktrego
dzielnie wpiera Mariusz Obarek Prezes
UKS Top-Spin.
Gwnym organizatorem imprezy jest
Uczniowski
Klub

ALBO 10 (209) Padziernik 2013 r.

Sportowy "Top-Spin" w Olsztynku, ale uznanie naley si rwnie dyrektorom szk, nauczycielom wychowania fizycznego
i nauczycielom opiekujcym si
kibicujcymi uczniami, czonkom Stowarzyszenia Osb Niepenosprawnych i Ich Rodzin
w Olsztynku oraz pracownikom
Warsztatw Terapii Zajciowej
w Olsztynku i wolontariuszom
z Zespou Szk. Transport zorganizowa ZASiP, zabezpieczenie medyczne sprawowaa Czesawa Maecka, nagonienie
realizowali pracownicy MDK-u.
Obiekty zostay dobrze przygotowane przez ich gospodarzy oraz
przez Gospodark Komunaln
Sp. z o.o. w Olsztynku.
Wszystkim uczestnikom gratulujemy, a organizatorom i osobom wspierajcym serdecznie
dzikujemy! A za rok czeka nas
jubileusz 15-lecia...
SGP
fot. Promocja Gminy

Zasady odbioru
odpadw komunalnych
w gminie Olsztynek
1. Waciciel nieruchomoci ma obowizek
wyposay nieruchomo w pojemnik na odpady
komunalne i utrzymywa go oraz jego otoczenie
w czystoci.
2. Odpady komunalne naley gromadzi
w pojemnikach oraz wyjtkowo, w sytuacji, gdy
pojemnik okae si za may, w worku, odpady
tzw. luzowe nie bd odbierane.
3. Odpady zmieszane w gminie Olsztynek
odbierane s zgodnie z harmonogramem dostpnym na stronie internetowej www.olsztynek.pl
oraz w Urzdzie Miejskim w Olsztynku na tablicy ogosze.
4. Odpady segregowane z gniazd odbierane
s na bieco, przy zapenieniu cakowitym
pojemnikw zbiorczych.
5. W przypadku gdy zadeklarowalimy, e
bdziemy segregowa odpady, papier, plastik,
szko i metal naley wyrzuca do pojemnikw
zbiorczych do segregacji, tzw. gniazd.
6. Do pojemnikw do segregacji oraz na
odpady zmieszane nie wolno wrzuca odpadw
wielkogabarytowych, opon, odpadw budowlanych pochodzcych z remontw, zuytego
sprztu elektrycznego i elektronicznego oraz
odpadw niebezpiecznych i lekw.
7. Odpady wielkogabarytowe, opony i zuyty
sprzt elektryczny i elektroniczny (w tym arwki, wietlwki itp.) odbierane bd tylko
i wycznie w okresie zbirki tych odpadw po
wczeniejszym ustaleniu terminu z Gospodark
Komunaln Sp. z o. o.
8. Odpady budowlane pochodzce z remontw (na ktre nie wymagane byo zgoszenie
i pozwolenie budowlane) odbierane bd kadorazowo, po wczeniejszym zgoszeniu do
Gospodarki Komunalnej Sp. z o. o.
9. Leki mona wyrzuca do specjalnych
pojemnikw w aptekach w Olsztynku.
10. Odpady niebezpieczne, np. opakowania
po rodkach ochrony rolin, naley gromadzi
w osobnych workach lub pojemnikach. Termin
odbioru tych odpadw naley uzgodni z Gospodark Komunaln Sp. z o. o.
11. PAMITAJ: Kto zanieczyszcza lub
zamieca miejsca dostpne dla publicznoci, a w
szczeglnoci drog, ulic, plac, ogrd, trawnik
lub zieleniec, podlega karze grzywny do 500
zotych albo karze nagany.
Wystawianie odpadw wielkogabarytowych, np. mebli lub elektro mieci, nie w terminie ich zbirki jest rwnie zamiecaniem!!!
Nie wolno rwnie zostawia workw ze
zmieszanymi odpadami komunalnymi w otoczeniu gniazd na odpady segregowane!!!!
WANE TELEFONY
- Gospodarka Komunalna Sp. z o. o.
89 519 20 93
Zadzwo jeli:
- odpady z Twojej nieruchomoci nie zostay
odebrane w terminie.
- chcesz si pozby odpadw budowlanych
pochodzcych z remontu na Twojej nieruchomoci.
- Urzd Miejski w Olsztynku 89 519 54 75
Zadzwo jeli:
- masz jakiekolwiek pytania dotyczce nowego systemu gospodarki odpadami komunalnymi
lub prawidowej segregacji odpadw komunalnych.

JAK sEGREGOWA ODPADY? (str. 30)

Strona 5

WIECI Z MAGISTRATU

lubowanie pierwszakw w Szkole Filialnej w Krlikowie

15 padziernika w Szkole Filialnej w Krlikowie odbyo si lubowanie uczniw klasy
pierwszej poczone z obchodami Dnia Edukacji Narodowej.
W uroczystoci udzia wzili
przedstawiciele wadz miejskich
i olsztyneckiej owiaty.
Uczniowie przed lubowaniem
przedstawili ciekawy program arty-

styczny oraz musieli wykaza si

postaw patriotyczn i wiedz
o Polsce i naszej gminie. Egzamin
zdali wymienicie i zostali pasowani przez Dyrektora Szkoy Podstawowej w Olsztynku Beat Bukowsk na uczniw szkoy. Otrzymali
rwnie upominki ufundowane
przez rad rodzicw, sponsorw
i sodycze od wiceburmistrza
Krzysztofa Wieczorka.
Uroczysto bya okazj do zoenia podzikowa i ycze
nauczycielom i pracownikom
owiaty przez wiceburmistrza, radnego Andrzeja Wojd oraz rodzicw z okazji wita polskiej edukacji.
Wzruszajcym momentem byo

wrczenie Nagrody Burmistrza

Olsztynka kierownikowi szkoy
Marzennie Stefanowicz. Z nagrody
ucieszyli si rwnie rodzice,
ktrzy wnioskowali o jej przyznanie.
Ale to nie koniec nagrd.
Nagrod Dyrektora Szkoy otrzymaa Beata Andrysiak - osoba niezwykle zaangaowana w prac
zawodow jak i spoeczn na rzecz
placwki.
Szkoa w Krlikowie rodzinn
atmosfer przyciga do siebie dzieci i ich rodzicw, ktrzy aktywnie
angauj si w jej ycie. Maa
szkka, a jak cieszy!
SGP
fot. Promocja Gminy

wito pieczonego ziemniaka w Waplewie

19 padziernika rada soecka oraz Ochotnicza
Stra Poarna w Waplewie zorganizoway festyn
dla mieszkacw.
Dzieci i doroli chtnie
uczestniczyli w konkursach
powiconych ziemniakom,
utalentowani plastycznie
wykonywali rwnie rzeby
z ziemniakw i rysowali
w konkursie Pani Jesie.

Konkursom towarzyszyo
piewanie pieni biesiadnych
oraz tace. Opraw artystyczn przygotowali pracownicy
Zespou Szkolno-Przedszkolnego w Waplewie, a cao
prowadzia Danuta Krl.
Jedn z gwnych atrakcji
festynu, szczeglnie dla najmodszych, bya moliwo
przejadki wozem straackim oraz prezentacja sprztu
ratunkowego.
Duym powodzeniem cieszyy si pieczone nad ogniskiem placki kartoflane,
ziemniaki z parnika, pieczone
kiebaski oraz grochwka

przyrzdzona przez Szkolny

Orodek Wypoczynkowy
Syrenka w Marzie.
Najbardziej oczekiwanym
momentem festynu byo rozstrzygniecie konkursu na
Najpikniejsz posesj

Karol Kijkowski
fot. Promocja Gminy

Rodzinie wyrazy wspczucia z powodu mierci

Pastwu Emilii i Robertowi Dumka

p. Bolesawa Gtkowskiego

wyrazy wspczucia z powodu mierci

cenionego w kraju rzemielnika i osoby zaangaowanej

w ycie spoeczno-gospodarcze Gminy Olsztynek skadaj
Przewodniczcy Rady Miejskiej
Jerzy Gowacz

Strona 6

w soectwie Waplewo.
W konkursie, ogoszonym
ju w lipcu, rywalizoway
zgoszone przez mieszkacw posesje, z ktrych wyoniono pi najadniejszych.
Po raz kolejny zwyciyli

Danuta i Tomasz Nachaj.

Drugie miejsce zajli Krzysztof i Danuta Jabonowscy,
a trzecie Jarosaw Kaapus.
Wyrniono rwnie Mariusza Szczyglaka oraz Jerzego
Obuchowicza.
Festyn zorganizowany
zosta rwnie dziki wsparciu sponsorw. Specjalne
podzikowania nalez si:
Maspex Sp. z o.o.,
OCTIM Olsztynek, BiM
Olsztynek, Zakad Rolny
KOZDRYK-Waplewo Sp.
z o.o., Nadlenictwo Olsztynek, SHP Olsztynek, PP.
Jacek Rostkowski, Waldemar
Szarnowski, Zbigniew Fydrych, Pastwu Boenie
i Stanisawowi Kpczyk oraz
Pastwu Mariannie i Stanisawowi Domalskim.

Burmistrz Olsztynka
Artur Wrochna

Teciowej i Matki
skadaj Burmistrz Olsztynka Artur Wrochna
i pracownicy Urzdu Miejskiego w Olsztynku

Panu Leszkowi Gtkowskiemu

Wszystkim, ktrzy dzielili z nami smutek i al, okazali

wiele serca i yczliwoci oraz uczestniczyli
w ceremonii pogrzebowej naszej Mamy

wyrazy wspczucia z powodu mierci Ojca

Julii Dumka

skadaj Burmistrz Olsztynka Artur Wrochna

i pracownicy Urzdu Miejskiego w Olsztynku

serdeczne podzikowania skadaj synowie

Marek i Robert z Rodzinami
ALBO 10 (209) Padziernik 2013 r.

Wywiad z ...
Wojciech Kope

- aktualnie jeden z najlepszych zawodnikw

w kraju na dystansach pmaratoskich i maratoskich.
- Jak zacza si twoja
przygoda z bieganiem?
- Ju w gimnazjum byem
wyrniajcym si biegowo
uczniem i mj wczesny
nauczyciel wychowania
fizycznego Piotr Podhajny
namawia mnie abym sprbowa swoich si i zacz trenowa.
- Kiedy rozpocze treningi?
- Po skoczeniu gimnazjum poszedem do liceum
w Olsztynie z myl, e bd
rwnie biega. Za namow
kolegi zaczem jednak trenowa judo. Treningi te
musiaem przerwa z powodu
problemw zdrowotnych.
W tym czasie poznaem koleg z sekcji lekkoatletycznej
Gwardii Olsztyn, Damiana
Pieterczyka. By wwczas
aktualnym Mistrzem Polski
juniorw na 1500 m i dziki
niemu zaczem treningi
u trenera Zbigniewa Ludwichowskiego.
- Biegi stay si twoj
pasj?
- Od samego pocztku.
Gdy rozpoczem treningi,
zauwayem, e szybko doganiam duo lepszych i bardziej
dowiadczonych zawodnikw. Byem w stanie z nimi
konkurowa mimo braku
dowiadczenia i wybiegania treningowego. Rozwijaem swoje zdolnoci, a moje
moliwoci byy coraz wiksze.
- Jak wspominasz swoje
pierwsze zawody?
- To byy wojewdzkie
biegi przeajowe juniorw
modszych odbywajce si
w Braniewie w 2004 roku.
Zajem 8 miejsce. Kolejne
starty to rywalizacja w makroregionie, gdzie byem ju
szsty i drugi w wojewdztwie. Uzyskaem kwalifikacje
na Mistrzostwa Polski Juniorw Modszych w Midzyzdrojach. Na tych zawodach
zajem wysokie 13 miejsce
na ponad 150 startujcych
pokonujc wszystkich rywali
z makroregionu.
- Na jakich dystansach
biegae w klubie?
- Mj trener od razu
widzia we mnie dugodystan-

sowca, gdy miaem dobre

predyspozycje wydolnociowe, a brakowao mi zawsze
szybkoci. Od pocztku
postanowi, e bd to biegi
na 3 i 5 kilometrw.
- Wiem, e wybierasz
rwnie najdusze dystanse. Kiedy zacze biega na
dystansach pmaratoskich i maratoskich?
- Mj pierwszy start
w pmaratonie mia miejsce
29 wrzenia 2012 r. w Jonesboro w Arkansas, w ktrym
pobiegem 1:09:11. Na
pierwszy maraton zdecydowaem si 8 grudnia w Huntsville, w Alabamie, gdzie
osignem wynik 2:27:51.
- Czyli pierwsze kroki na
tych dystansach stawiae
w USA, jak trafie do Stanw?
- W Polsce byem jednym
z wyrniajcych si biegaczy w swojej kategorii wiekowej, dziki czemu otrzymaem
propozycj Harding University w Arkansas studiw i stypendium sportowego. Zdecydowaem si bez wahania.
- Jak dugo bye
w USA?
- 6 lat, z czego 5 i p roku
studiowaem na 3 kierunkach; w midzyczasie pracowaem i byem asystentem
trenera na moim uniwersytecie. Przez p roku mieszkaem w Peru, gdzie biegaem
po Andach i uczyem si jzyka hiszpaskiego.
- Twoje nazwisko stao
si popularne wrd
naszych mieszkacw dziki zwycistwu w II Pmaratonie
Jakubowym
w Olsztynie, jak oceniasz
swj wystp w tym biegu,
czy byo ciko?
- Ten start uwaam za
bardzo udany, wygraem na
bardzo wymagajcej pofadowanej trasie z bardzo dobrym
wynikiem 1:08:08, ktry jest
rekordem trasy. Uporaem
si do szybko z kolegami
z trasy i po 6 km mknem
samotnie do mety, walczc
jedyne ze swoimi sabociami.
- Jak wygldaj twoje
przygotowania do zawodw?

ALBO 10 (209) Padziernik 2013 r.

- Trwaj zazwyczaj ok. 7

tygodni. Przez 5 tygodni staram si przebiec jak najwiksz liczb kilometrw. Przez
nastpne 2 tygodnie zmniejszam kilometra, a w ostatnim tygodniu stosuj specjaln diet maratosk. Do
biegu w Olsztynie przygotowywaem si w Kolorado biegajc na wysokoci 3000 m
n.p.m. Pozwolio mi to osign lepsze wyniki i atwo
biegow.
- Na czym polega dieta
maratoska? Moesz zdradzi kilka szczegw?
- Poczynajc od niedzieli
wieczorem, je si przez 3 dni
tylko biako popijajc sam
wod, od rody wieczr stopniowo do diety doczamy
wglowodany i mona powiedzie, e do samego startu
adujemy akumulatory wglowodanami.
- Jaki dystans przebiegasz w cigu miesica,
roku?
- Miesicznie rednio
ponad 500 km. Czyli 9-10 tys.
km rocznie. W czasie przygotowywa do pmaratonu
w Olsztynie w czerwcu przebiegem 500 km, w lipcu 700
km a w sierpniu 800 km.
Czyli 2000 km w 3 miesice.
- Jakie jest twoje najwiksze, jak do tej pory, osignicie?
- 5 miejsce na ME juniorw na 10 km w Kownie
w 2005 roku. Drugi sukces to
druynowy zoty medal na
ME w biegach przeajowych
w Tilburgu, w Holandii,
w tym samym roku. By to
pierwszy taki sukces osignity przez polsk reprezentacj. Poza tym stawaem rwnie siedmiokrotnie na
podium MP w rnych kategoriach wiekowych.
- Jak czsto startujesz
w zawodach?
- W sezonie 2012/2013
startowaem tydzie w tydzie, gdy zmusia mnie do
tego sytuacja finansowa.
W tym roku kalendarzowym
przebiegem 10 maratonw
i 10 pmaratonw, z 9 maratonw 3 wygraem, a w pozostaych za kadym razem plasowaem si w pierwszej trj-

ce. W ostatnim starcie

w maratonie poznaskim
byem 12. Biegaem rwnie
kilkanacie razy w Olsztynku,
gdzie wygraem trzykrotnie
bieg o Puchar Olsztynka,
ostatnio w 2012 roku.
- Kto jest twoim idolem
sportowym?
- Bardzo ceni wielko
sportow lekkoatlety z Etiopii
Kenenisy Bekele. Podziwiam
go za niesamowite rekordy
wiata i cig wiar w siebie, mimo wielu kontuzji.
- Jakie s twoje marzenia i cele na przyszo?
- Jeeli chodzi o bieganie
to chciabym poprawi swj
wynik z maratonu do granicy
2 godz. 15 min., co w przyszoci daoby mi moliwo
reprezentowania Polski i rozsawiania naszej gminy na
arenie midzynarodowej.
Moim marzeniem jest te
popularyzowanie biegania
wrd ludzi modych jako
jednego z najlepszych sposobw spdzania czasu. Moje
hobby zwizane z bieganiem
to rwnie podrowanie
i starty w rnych ciekawych
miejscach.
- Trening i starty wi
si z kosztami, jak sobie
z tym radzisz?
- Niewtpliwie trening na
profesjonalnym poziomie jest
bardzo kosztowny, sprzt
wyczynowy nie naley tu do

najtaszych. Trzeba doliczy

koszty podry, obozw biegowych. Kosztowna jest rwnie suplementacja diety, bez
ktrej nie uzyska si dobrych
wynikw. Aby pozyska na to
rodki musz biega czciej
na zawodach, co wie si
z ryzykiem kontuzji i przemczeniem organizmu. Dlatego w chwili obecnej jestem
na etapie poszukiwa sponsorw, ktrzy pomog mi
rozwija mj talent w kolejnych latach.
- W naszej gminie jeste
wyrniajcym si sportowcem, czy otrzymae z tego
tytuu jak pomoc?
- Tak, korzystaem z nagrd ufundowanych przez
Burmistrza Olsztynka dla
najlepszych sportowcw.
Kada pomoc, nie tylko
finansowa, jest zawsze
wyrnieniem i dodaje chci
do dalszego treningu, reprezentowania i promowania
naszej gminy. Bardzo dzikuj za nagrod i ciesz si
z tego wyrnienia.
- Dzikuj ci serdecznie
za rozmow
- Dzikuj bardzo i zachcam wszystkich do aktywnoci fizycznej, a szczeglnie do
biegania!
Rozmawia
Karol Kijkowski

Strona 7

CO Z HISTORII
Dramatyczne losy XIII Korpusu

Tannenberg 1914
wedug Soenicyna (cz. 2)
XIII Korpus rosyjski pod dowdztwem generaa Mikoaja Klujewa wkroczy od poudnia na teren Prus Wschodnich 21 sierpnia 1914 roku. Skada si
z dwch dywizji piechoty (1DP i 36 DP), brygady kawalerii oraz oddziaw
pomocniczych i rnych sub tyowych. Na penym etacie korpus rosyjski
liczy ponad 40 tysicy onierzy i oficerw. W jego skad wchodziy 32 bataliony piechoty, 6 szwadronw jazdy, 12 baterii artylerii polowej dysponujcych
96 armatami lejszego kalibru i 12 artylerii cikiej.
Rosyjska dywizja piechoty
liczca ok. 20 tysicy onierzy dzielia si na dwie brygady obejmujce po dwa puki.
Puk piechoty skada si z
czterech batalionw, z ktrych
kady posiada cztery kompanie i dodatkowo pit kompani karabinw maszynowych.
Do tego dochodziy oddziay
pomocnicze, suby tyowe,
ogromna liczba koni pocigowych, wozw amunicyjnych,
transportowych i sanitarnych.
Korpus w szyku marszowym
rozciga si na przestrzeni
ok. 40 km.Mobilizacja oddziaw II Armii gen. Samsonowa
przebiegaa w kompletnym
baaganie. Podobnie, przemieszczenie w kierunku Prus
Wschodnich prowadzono
w ogromnym chaosie. Wojska
przewoono kolej i czsto
bez powodu wyadowywano
kilkadziesit kilometrw od
granicy. onierze z penym
oporzdzeniem musieli pieszo

pokonywa wiele kilometrw.

Od pocztku szwankowao
zaopatrzenie, szczeglnie
braki w wyywieniu dokuczay zmczonym onierzom. Po
przekroczeniu granicy sytuacja pogorszya si. Niemcy
niszczyli wszystko zapasy
ywnoci, stogi, fura, a nawet studnie i mosty na rzekach. Potwornie zmczeni
onierze szli naprzd w sierpniowym upale po piaszczystych drogach i czsto bezdroach mazurskich lasw. Byli
zagodzeni, mieli tylko suchy
prowiant i poywienie zdobywali na wasn rk. Brakowao nawet wody pitnej
i korzystano z wody ze strumieni, a nawet z jezior i rzek.
XIII Korpus otrzyma
zadanie ataku na kierunku
Koniuszyn, Kurki, Pluski,
Olsztyn. Mocno zalesiony
teren, pokryty dodatkowo
gst sieci wodn w postaci
jezior, rzek, ciekw wodnych

Walki w lesie miejskim koo Jagieka

Strona 8

i bagien stanowi powane

utrudnienie dla rosyjskich
onierzy, ktrzy przez wiele
dni bkali si po mazurskich
kniejach. Wprowadzona prohibicja w armii carskiej odbieraa animusz, a cakowite
zamienie soca 22 sierpnia
midzy godzin 14.00 a 15.00
wryo katastrof. Oddziay
XIII Korpusu posuway si
z wielkim trudem na pnoc
w dwch wielkich kolumnach
nie napotykajc wikszego
oporu ze strony Niemcw.
Bardziej na zachd, na linii
Orowo Frknowo, wojska
XV Korpusu gen. Martosa
toczyy cikie walki z XX
korpusem niemieckim gen.
Scholtza. Po obu stronach
byy due straty, ale Niemcy
utrzymali pozycj i noc 24
sierpnia stworzyli now lini
obrony Waplewo Mielno
Drwck.
Czowki korpusu gen.
Klujewa dopiero 25 sierpnia

(wtorek) dotary rankiem

w okolice wioski Pluski. Uciekajcych mieszkacw dogoniy patrole konne wojsk
rosyjskich i zmusiy do
powrotu. We wsi roio si ju
od rosyjskich onierzy, wrd
ktrych znaczn cz stanowili Polacy wcieleni przymusowo do armii carskiej. Przez
dwa dni maszeroway kolumny wojsk przez wie Pluski
w kierunku Olsztyna. Rosjanie zachowywali si dosy
poprawnie, chocia zabierali
konie i krowy. winie i drb
godni onierze piekli zaraz
w obejciu. Pierwsze patrole
rosyjskie pojawiy si w okolicach Olsztyna 26 sierpnia,
ale zaatakowane przez niemieck kawaleri wycofay
si. Nastpnego dnia rankiem
znowu pojawiy si patrole
kozackie, a okoo poudnia
Rosjanie zaczli wkracza do
miasta od strony Stawigudy,
Butryn i Pasymia. Gdy pojawiy si wiksze siy rosyjskie, Niemcy nie stawili oporu
i opucili miasto bez walki.
Olsztyn zaja brygada biaoruska z XIII Korpusu.
Rosjanie zachowali si
cakiem przyzwoicie. Obeszo
si bez rabunkw, gwatw
i podpale. Odcici od dostaw
i wygodzeni onierze rosyjscy zadali od mieszkacw
Olsztyna wydania duych iloci produktw ywnociowych, za ktre mieli zapaci.
Uruchomiono
piekarnie
i przez ca noc wypiekano
chleb. W cigu kilkunastu
godzin przekazano Rosjanom
ponad 25 tysicy kg chleba,
4210 kg kaszy i ryu, 3676 kg
cukru, 3110 kg soli, 450 kg
grochu i 110 kg herbaty.
Nastpnego dnia (28 sierpnia)
wojska niemieckie wypary
oddziay XIII Korpusu w kierunku na Dorotowo. Jednodniowa okupacja Olsztyna
zakoczya si praktycznie
bez strat, Rosjanie nie zapacili tylko za przejte artykuy
ywnociowe.
W trakcie ofensywy XIII
Korpusu na pnoc genera
Martos prosi o wsparcie i genera Klujew wysya w kierunku Olsztynka dwa puki
piechoty. Rankiem 28 sierpnia
II Brygada 1 DP w skadzie
dwch pukw narewskiego
i koporskiego zajmowaa
pozycj na rubiey wzdu
linii Krlikowo Sudwa
Wilkowo. Od zachodu nadeszy oddziay 3D Rez. gen.
Morgena i uderzyy na pozy-

autor Bogumi Kuniewski

cj nieprzyjaciela. W rejonie
Sudwy przy drodze prowadzcej do Ostrdy jeden
z batalionw carskiej piechoty
zosta zaskoczony i niemal
wybity do nogi ogniem karabinw maszynowych. Na
polach i w rowie przy drodze
lego 569 onierzy rosyjskich. Brawurowy atak piechoty niemieckiej zepchn
Rosjan w kierunku Olsztynka.
W nocy 28 sierpnia wyadowano oddziay dywizji
generaa Goltza w Biesalu.
O brzasku piechurzy ruszyli
w kierunku Olsztynka zajtego przez Rosjan. Na czele
jecha konno genera Goltz.
W szybkim tempie musieli
pokona 16 kilometrw.
O godzinie 9 rano stra przednia natkna si na rosyjskie
ubezpieczenia na skraju lasu
miejskiego. Genera Goltz, nie
czekajc na cao swoich si,
rozwin cz batalionw
piechoty i uderzy na rosyjskie
pozycje pooone po drugiej
stronie drogi Olsztynek
Mierki. Landwehra nacieraa
z ogromnym entuzjazmem,
ale jej zapa ostudzi gsty
ogie ze strony rosyjskiej.
W tym czasie pojawio si
nowe zagroenie. Od strony
Olsztyna posuway si w kierunku Olsztynka masy wojsk
rosyjskich z XIII Korpusu.
Wojska rosyjskie byy w marszu od godziny 4.30. Po zdobyciu Olsztyna (27.08)
oddziay gen. Klujewa musiay wycofa si szybko na poudnie, eby wesprze XV
Korpus gen. Martosa zagroony przez przewaajce siy
niemieckie. Niestety, odwrt
odbywa si bardzo powoli, co
przesdzio o niepowodzeniu caej operacji. W okolice
Grylin jako pierwszy dotar
puk newski, ktry wczy si
do bitwy i wypar oddziay
gen. Goltza do lasu miejskiego na pnoc od Olsztynka.
Dywizj Goltza wspary
oddziay gen. Morgena, ktre
toczyy zacite walki wok
Olsztynka.
Na pole bitwy, po morderczym marszu dotara ok.
godziny pitnastej 37 DP gen.
Staabsa. Na wzgrzach
w rejonie Sudwy rozmieszczono dziaa 37 Brygady

ALBO 10 (209) Padziernik 2013 r.

Artylerii Polowej. Na pozycje

rosyjskie run zmasowany
ogie artylerii niemieckiej.
Pociski trafiy te w budynki
Olsztynka wzniecajc poary.
Piechota niemiecka uderzya
na Rosjan spychajc ich
w kierunku Mierek. Resztki
onierzy z rozbitych pukw
narewskiego i koporskiego
rzuciy si do panicznej
ucieczki. Widzia to genera
Samsonow przebywajcy
w Nadrowie. Panik opanowano i onierze pod dowdztwem pukownika ylcowa
ruszyli do przeciwnatarcia, ale
zalegli pod ogniem niemieckim. Po godzinnej walce
Rosjanie znowu zaczli ucieka. Zaamany pukownik
ylcow zastrzeli si klczc
na kolanach przed wbitym
w ziemi sztandarem.
W trudnej sytuacji znalaza
si dywizja gen. Goltza atakowana z lewej flanki i z tyu
przez newski puk piechoty
XIII Korpusu. Artyleria obu
stron prowadzia intensywny
ostrza. Z rejonu Grylin
ostrzeliwa Niemcw dywizjon rosyjskich haubic, natomiast artyleria niemiecka prowadzia ogie z okolic Sudwy
i przez pomyk ostrzelaa
swoich landwerzystw gen.
Goltza. Newski puk piechoty
dowodzony przez pukownika
Pierwuszyna cay dzie (28
sierpnia) prowadzi uporczyw walk z dywizj gen. Goltza w gstym lesie miejskim.
Landwehra wycofywaa si
ponoszc cikie straty.
Rosjanie rwnie mieli ponad
600 zabitych i rannych. Pod
wieczr dotarli do zachodnie-

go skraju lasu ogarnitego

poarem. Tak drogo okupione
zwycistwo okazao si niepotrzebne. Zdziesitkowany puk
otrzyma rozkaz wycofania
si.
Dzielnie walczy puk
dorogobuaski, osaniajc
odwrt XIII Korpusu z Olsztyna. Jego dowdca pukownik Kabanow powstrzymywa
napr Niemcw pod Dorotowem przez cae popoudnie 28
sierpnia. Z braku amunicji
Rosjanie trzy razy uderzali na
pozycje niemieckie na bagnety. Puk ponis ogromne straty. Zgin te pukownik
Kabanow. Kilkunastu onierzy zabrao zwoki pukownika i sztandar. Niemcy do
pniej nocy bali si atakowa
rosyjskie pozycje. Zabitych
onierzy z obu stron pochowano na cmentarzu wojennym
w Dorotowie, ktry istnieje do
chwili obecnej. Genera Klujew nie wykorzysta ofiary
dzielnych onierzy puku
dorogobuaskiego. Jego nieporadno w trakcie odwrotu
spowodowaa, e niemal cay
XIII Korpus zamieni si
w bezadny tum uciekajcy
midzy jeziorami przez lene
tereny na poudnie. Z omiu
pukw pozostay tylko trzy.
Brak szybkiego wspdziaania doprowadzi do wyparcia
z Olsztynka pukw narewskiego i koporskiego. W niepotrzebnej bitwie w lesie
miejskim wykrwawi si puk
newski. Noc z 28 na 29 sierpnia przyniosa chwil wytchnienia dla walczcych
wojsk. Niemcy podcigali
posiki, straszliwie zmczeni

Odwrt wojsk rosyjskich przez most Schlagamuhle

(obecnie Koatek)
ALBO 10 (209) Padziernik 2013 r.

Oddziay rosyjskie w marszu na Olsztyn

Rosjanie odpoczywali. W poncym Olsztynku oddziay
rosyjskie utrzymay tylko
kilka punktw oporu.
Wczesnym rankiem 29
sierpnia puk sofijski z XIII
Korpusu prbowa bezskutecznie odbi Olsztynek od
strony wschodniej. Po nieudanym ataku ruszy w kierunku
Mierek i Koatka (Schlagamuhle). Za nim podyy
puki moajski i zwienigrodzki. Jedyna droga odwrotu dla
XIII Korpusu prowadzia
przez przesmyk pomidzy
jeziorami Staw i Pluszne koo
myna Szlaga. Myn ten by
zbudowany na rzece czcej
jezioro Staw z jeziorem Pluszne. Obok myna znajdowa si
kilkumetrowej szerokoci
drewniany most. W krtkim
czasie musiay tdy przeprawi si tysice onierzy, setki
taborowych wozw, armat,
jaszczy amunicyjnych i koni.
Kto zdy pokona t przeszkod ten ocaleje. W nocy
pierwsi onierze wzmocnili
saby most belkami i deskami
z rozebranej stodoy. Po tym
mocie przeszy setki onierzy, koni, taborw, dziesitki
dzia. Zorganizowano naprdce obron przedmocia. Nadcigay rozbite bataliony.
Resztki puku newskiego
wycofujc si z miejskiego
lasu wpady pod niemiecki
ogie. Ostrzelali ich take
onierze rosyjscy z puku
zwienigrodzkiego, biorc
omykowo za nieprzyjaciela.
Rankiem 29 sierpnia
oddziay niemieckie (37
Dywizja Piechoty, Landwehra
z 2 DP gen. Goltza) wsparte
ogniem artylerii zdobyy
Mierki. Rosjanie dzielnie bronili przesmyku koo Koatka.
Rosyjskie armaty ogniem na
wprost rozbijay kolejne ataki
niemieckie. Okoo godziny
10.30 artyleria niemiecka
w sile 66 dzia lekkich i 16
haubic 150 mm otworzya
zmasowany ogie na Koatek.
Rosjanie rozbiegli si na
wszystkie strony. Niemcy pre-

cyzyjnie wstrzelali si w sam

drog. Po ostrzale do ataku
ruszyy oddziay Landwehry
amic obron rosyjsk.
Znaczne siy rosyjskie
z pukw sofijskiego, moajskiego i zwienigrodzkiego
przedary si i ruszyy w kierunku Swaderek. Ponad osiem
tysicy onierzy poddao si,
w tym niemal cay kaszyrski
puk piechoty. Setki zgino
lub potopio si w wodach
jezior.
Perfidia losu zapdzia XIII
Korpus w miejsce, z ktrego
najtrudniej byo mu si wycofa. Jeziora zagradzay jedyn
drog ratunku. Pacc ogromn cen Korpus przebi si
przez Schlagamiihle (Koatek)
na poudniowy wschd. Dalej
droga wioda przez most
i tam obok Schwedrich (Swaderki). Po sforsowaniu tej
przeszkody pojawia si
nastpna koo wioski Kurken
(Kurki) due jezioro Lansker (askie) oraz naszyjnik
maych jeziorek nanizanych
na bagnist rzeczk Alle
(yn). Pokonawszy i t przeszkod korpus wpad w trzecie
wodne objcia jeziora Omulew i musia i na poudnie
prosto na zderzenie z XV Korpusem. Nieszczsny XIII Korpus namaszerowa si wicej
ni inni, musia przej
z Olsztyna 70 km w 40 godzin
bez kawaeczka suchara,
z komi, ktrych nie karmiono i nie wyprzgano. Na przesmyku midzy jeziorami pod
Schwedrich (Swaderki) okopa si puk sofijski i walczy
a do trzeciej po poudniu 29
sierpnia umoliwiajc odwrt
innych oddziaw. W nocy
gen. Klujew zamiast w lewo
skierowa resztki swojego korpusu w prawo i wbi si prosto
w odwody XV Korpusu. Wanie te dwa korpusy wpady
na siebie na fatalnym skrzyowaniu, gdzie w dzie nie
mogy wymin si cztery
wozy, a noc miay przej
przez siebie dwa korpusy.
Wieczorem 29 sierpnia

rozbite i rozproszone oddziay

trzech centralnych korpusw
(XIII, XV i XXIII) znajdoway si na obszarze w trjkcie:
Nidzica Wielbark Jedwabno. XIII Korpus dochodzi do
wsi Jabonka i dalej rusza
w kierunku Muszak. Tutaj
zderza si z rozbitymi oddziaami 2 DP. Zmienia kierunek
na wschd. Po caonocnej
strzelaninie i cigym marszu
wyczerpani do granic moliwoci onierze poddaj si 30
sierpnia. Niedaleko wsi
Ruskowo skapitulowao ok.
17 tysicy Rosjan, w tym gen.
Klujew oraz 8 innych generaw. XIII Korpus przesta istnie.
Genera Mikoaj Klujew
nigdy wczeniej nie walczy
na wojnie. By znakomitym
kompanem, dusz towarzystwa, czarujcym i dowcipnym czowiekiem kochajcym
on i dzieci. Natomiast
dowdc by beznadziejnym.
Posiada sabe rozeznanie
w pracy sztabowej i nie mia
pojcia o dowodzeniu na
wyszym szczeblu. Z powodu
ignorancji i gupoty zbyt
pno wysa dwa puki na
pomoc XV Korpusowi. Jego
nieporadno i brak zdecydowania w trakcie odwrotu spowodoway, e XIII Korpus
zamieni si w bezadny tum
uciekajcych onierzy. Sam
genera podda si 30 sierpnia
1914 roku. Ca wojn spdzi
w obozie jenieckim w Saksonii. Niewol przey w niezych warunkach i po wojnie
wspiera Biaych na pnocy
Rosji. Po zwycistwie bolszewikw wyemigrowa do Finlandii, gdzie zmar w 1921
roku. W niewoli niemieckiej napisa wspomnienia,
w ktrych bez adnego wstydu i honoru podkrela swoje
zasugi w wojnie z Niemcami.
Przyczyni si do mierci bardzo wielu modych ludzi, ale
nie przeszkadzao mu to
w dalszym yciu.
Bogumi Kuniewski

Strona 9

Dzie Seniora w Olsztynku

Obchody wiatowego Dnia Seniora odbyy si w Miejskim Orodku Pomocy Spoecznej w Olsztynku 10 padziernika br. Inicjatorzy i organizatorzy spotkania to Klub Seniora, Polski Zwizek
Emerytw, Rencistw i Inwalidw i Dom Dziennego Pobytu dziaajcy w strukturach Miejskiego
Orodka Pomocy Spoecznej w Olsztynku. Byy gratulacje i yczenia, artystyczne wystpy przedszkolakw, seniorw, okazje do rozmw przy stole i zabawy.
Celem tych obchodw jest zwrcenie uwagi
spoeczestwa na ludzi starszych i niepenosprawnych, yjcych wrd nas, na ich troski, choroby
i kopoty. Obchody maj suy organizowaniu
takich dziaa spoecznych, ktre bd pomagay
w przezwycianiu trudnoci ycia codziennego
Spotkanie prowadzia Przewodniczca Klubu
Seniora w Olsztynku Pani Halina Stasiorowska.

Na spotkanie przybyli m.in.: Burmistrz Olsztynka Pan Artur Wrochna, Przewodniczcy Rady
Miejskiej Pan Jerzy Gowacz, Przewodniczcy
Komisji Spraw Spoecznych Pan Andrzej Wojda,
ks. Sawomir Piniaha, ks. Tomasz Mazurowski,
Dyrektor Miejskiego Orodka Pomocy Spoecznej
w Olsztynku Pani Ewa Szerszeniewska, Z-ca
Dyrektora Przedszkola Miejskiego w Olsztynku
Pani Grayna Nawacka i inni zaproszeni gocie.
Cae spotkanie przebiegao w bardzo sympatycznej atmosferze.
Nie tylko w starszym wieku dowiadczamy
tego, e ycie jest kruche. Dlatego warto przeywa dobrze kady dzie, dzieli si mioci,
szczciem, serdecznoci. Poprzez te spotkania,
codzienne wykonywanie obowizkw, dzielenie
si tym, co wypywa z gbi serca, seniorzy daj
przykad jak y, jak przeywa kady dzie
w sposb godny i przyjazny dla innych.
Ewa Szerszeniewska

Oczami samorzdowca
Czsto spotykam si z informacjami, ktre w duej mierze oparte s bardziej na opiniach,
ni faktach. Jako specjalnie mnie to nie dziwi. Jednym z najlepszych rde informacji
w Olsztynku jest ALBO. Niestety, wychodzi raz w miesicu. Ponad dwa lata temu jedno ze
spotka z mieszkacami zainspirowao mnie do zaoenia bloga.
Blog to wedug definicji
dziennik sieciowy - rodzaj strony internetowej zawierajcej
odrbne, uporzdkowane chronologicznie wpisy. Od momentu
zaoenia, blog suy mi jako
narzdzie do komunikowania si
z mieszkacami i dzielenia si
informacjami o tym, co z mojego punktu widzenia istotne.
Z drugiej strony, mona dowiedzie si czego wicej o samo-

rzdzie, a czasem pokaza Olsztynek jakiego nie znamy. Tak

byo, gdy zamieciem zdjcia
ratuszowych poddaszy przed
remontem. Okazuje si, e mao
kto mia okazj odwiedzi to
miejsce.
Czasem pod wpisami rozpoczyna si ciekawa, a nawet burzliwa dyskusja. Tak byo w przypadku bezpaskich psw czy
przebudowy i tymczasowej

18 IX Olsztynek. Trwa jeszcze

postpowanie w sprawie pobicia
Jarosawa R. Wicej w nastpnym
numerze.
18 IX 7-ka, okolice Pawowa.
Zomiarze kradn tu metalowe
wsporniki, elementy mostw nad
tras (wasno GDDKiA w Olsztynie). Kto jak kto, ale ja jad bokami!

Strona 10

organizacji targowiska. Przyzna musz, e wiele komentarzy byo pomocnych, bo nie

jestem ekspertem w kadej dziedzinie i czasem potrzebuj
zaczerpn jzyka, czy co
skonsultowa. Czekam zatem na
propozycj tematw, ktre
warto poruszy. Zapraszam.
Robert Waraksa
http://waraksa.blog.onet.pl/

18 IX Waplewo 7-ka. Skradziono 2 metalowe pokrywy studzienek ciekowych o wartoci 600 z,

wasno GDDKiA w Olsztynie.
19 IX i 20 IX Pawowo i Waplewo. Kradzie 2 znakw drogowych
ze supkami z trasy E7. Straty (1020
z) poniosa firma Giera z Jonkowa.
24 IX wierkocin. Czasy s
wci niepewne. W okolicznym lesie
policja ujawnia ukryt bro granat
i pistolet. Szczegy ustali trwajce
ledztwo.
28 IX 2 X Witramowo. Wamanie do budynku mieszkalnego w
remoncie. Skradziono panele podogowe i elementy instalacji elektrycznej i wodnej o cznej wartoci 4175
z, wasno mieszkaca Nidzicy.
30 IX Ul. Behriga. Chuligaski

Informujemy, e Gmina Olsztynek

wczya si w tegoroczn akcj promocyjn ,,16 DNI PRZECIW PRZEMOCY ZE WZGLDU NA PE
organizowan pod patronatem Samorzdu Wojewdztwa Warmisko
Mazurskiego.
Celem akcji jest eliminacja wszelkich form
przemocy ze wzgldu na pe.
Warto doda, e w kampanii co roku bierze
udzia ponad dwa tysice organizacji w 160
krajach.
Akcja ,,OTWARTE DRZWI DLA SZUKAJCYCH POMOCY I WSPARCIA
PRZECIW PRZEMOCY odbdzie si
w dniu 7 grudnia 2013 r. w godz. 900 1100
w Klubie Integracji Spoecznej przy Miejskim
Orodku Pomocy Spoecznej w Olsztynku na
ul. wierczewskiego 19, II pitro, wejcie od
strony Gimnazjum (tel. 89 519 44 16)
W/w czasie planujemy bezpatne dyury
specjalistyczne w zalenoci od potrzeb zgaszajcych si osb.
Dyur peni bd:
- Monika Kotowska prawnik,
- Joanna Zarba Kwiatkowska specjalista
pracy z ofiarami przemocy,
- Agata Potkaj psycholog, trener programw korekcyjno edukacyjnych,
- Ewa Szerszeniewska przewodniczca
Gminnego Zespou Interdyscyplinarnego
ds. Przeciwdziaania Przemocy w Rodzinie,
specjalista pracy z ofiarami przemocy,
- Jakub Zarba starszy aspirant zespou
prewencji Komisariatu Policji w Olsztynku,
- Krzysztof Rubas specjalista psychoterapii
uzalenie, trener programw korekcyjno
edukacyjnych, specjalista pracy z ofiarami przemocy.

wybryk pci piknej. Elbieta N.

odpowie przed sdem dla nieletnich
za pobicie swojej rwieniczki Natalii W.
30 IX 1 X Mierki. Okradziono
tu budynek mieszkalny w remoncie
z rurek miedzianych, zaworw
i narzdzi hydraulicznych. Straty
w wysokoci 1000 z poniosa mieszkanka Zbek.
1-6 X Wilkowo. Z terenu gospodarstwa Ireneusza N., z otwartego
budynku-wiaty, znikny kuchnia
metalowa, tzw. westfalka i kanapa
o cznej wartoci 400 z.
14 X
Witramowo. Ju by
w ogrdku, ju wita si z gsk!
Sprawcy wamania do hali w pobliu
stacji paliw Shell, dwaj mieszkacy
gminy Nidzica, weszli ju do rodka,

Serdecznie zapraszamy!

przygotowali up, ale sposzy ich

sumienny pracownik obiektu, ktry
wczeniej przyszed do pracy. Zodzieje uciekali w takim popochu, e
pozostawili ukryty w pobliu samochd. A to ju wystarczyo policji do
ich ustalenia.
20 X Sitno. Uleg tu spaleniu
samochd Fiat Cinquecento Przemysawa L. Straty to 600 z, a przyczyn
zapalenia si pojazdu ustal biegli.
W omawianym okresie policja
zatrzymaa te 5 osb poszukiwanych, 1 prawo jazdy, 20 dowodw
rejestracyjnych, 2 nietrzewych kierowcw i 3 rowerzystw oraz 1 osob
do wytrzewienia.
Opracowano na podstawie materiaw KP w Olsztynku.

ALBO 10 (209) Padziernik 2013 r.

11 Listopada Narodowe wito Niepodlegoci

WIELCY POLACY
Dzie 11 listopada zosta uznany za dat wita Niepodlegoci, ktre oficjalnie w II Rzeczypospolitej zostao witem pastwowym dopiero w 1937 r.
W latach 1945- 1989 11 listopada nie by witem pastwowym. Dopiero
w lutym 1989 r. przywrcone zostao to wito pod nazw Narodowe wito
Niepodlegoci.
Rok 1918 by dla Polakw rokiem szczeglnym
pod wieloma wzgldami. Po traktacie pokojowym
zawartym w Brzeciu Litewskim pomidzy
pastwami centralnymi, tj. Niemcami i Austri
a Ukrain i Rosj Radzieck 3 marca 1918r., ktry
to traktat Polacy uznawali za kolejny rozbir Polski,
wojna wiatowa trwaa nadal.
Jeszcze wiosn 1918 r. mogo wydawa si, e
Niemcy s bliskie decydujcego sukcesu. Po zawarciu pokoju front wschodni uwaano za zlikwidowany. Latem jednak szala wojenna przechylia si na
stron koalicji (Ententy). To ofensywa francuska
wszczta 18 lipca 1918r. zapocztkowaa pasmo
zwycistw koalicji. Natomiast Polacy nie ustawali
w dziaaniach na rzecz odzyskania niepodlegoci,
zarwno na paszczynie politycznej jak i wojskowej. Naley tutaj podkreli zasugi polityczne
Romana Dmowskiego i Ignacego Paderewskiego,
jak i onierskie generaw: Jzefa Hallera i Jzefa
Dowbr- Munickiego.
Wojna zbliaa si ku kocowi. Runy rzdy
austriackie w Galicji, zaamaa si okupacja
austriacka w Krlestwie Polskim, trzeszczay
w posadach rzdy niemieckie w Krlestwie. Nard
polski powoli obejmowa obowizki wodarzy ziemi
polskiej. Powstaway orodki wadzy, czy te raczej
orodki, ktre przygotowyway objcie wadzy.
W tym czasie, gdy Niemcy przegryway wielk
wojn, a powoana przez nich do tymczasowego
zarzdzania na terytorium Polski Rada Regencyjna
zupenie nie panowaa nad sytuacj, na ma opatrznociowego wyrasta Jzef Pisudski, ktry w 1917r.
w wyniku tzw. kryzysu przysigowego by osadzony
w wizieniu w Magdeburgu. Po uwolnieniu z Magdeburga, 10 listopada 1918 roku przyjecha do Warszawy. Natychmiast podj rozmowy z Rad Regencyjn, ktra nazajutrz, 11 listopada, powierzya mu
misj tworzenia nowego rzdu narodowego.
W tym roku przypada 95. rocznica odzyskania
przez Polsk niepodlegoci po zakoczonej I woj-

nie wiatowej i podpisanym pokoju miedzy stronami

w dniu 11XI 1818 r. Z tej okazji podejmowane s
rne inicjatywy. Jedn z nich jest wydanie przez
Skarbnic Narodow w hodzie najwikszym rodakom pamitkowych medali z cyklu Wielcy Polacy.
Pierwszy medal zosta powicony Jzefowi
Pisudskiemu i nazwany: Jzef Pisudski Pierwszy
Marszaek Polski. W laudacji napisano m.in. tak:

Jzef Klemens Pisudski urodzi si 5 grudnia

1867 w Zuowie pod Wilnem. By dziaaczem niepodlegociowym, dowdc wojskowym i politykiem oraz jedn z postaci, ktre najbardziej przyczyniy si do odzyskania przez Polsk niepodlegoci
w 1918 roku.
W modoci zosta aresztowany i zesany na
Syberi za dziaalno spiskow. Po powrocie do
Polski wstpi do Polskiej Partii Socjalistycznej.
Zosta przywdc Organizacji Bojowej i zwolennikiem czynu niepodlegociowego. Dowodzi pierwsz Brygad Legionw podczas I wojny wiatowej.
W 1917 roku w wyniku tzw. kryzysu przysigowego, czyli odmowy zoenia przez legionistw przysigi na wierne braterstwo broni z Niemcami
i Austri, zosta aresztowany i osadzony w wizieniu w Magdeburgu.
Jego dziaalno polityczna obejmowaa liczne

funkcje publiczne Naczelnik Pastwa Polskiego

w latach 1918 1922 i Wdz Naczelny Armii Polskiej od dnia 11 listopada 1918, pierwszy Marszalek
Polski od 1920, dwukrotny premier Polski (19261928 i 1930), twrca tzw. rzdw sanacyjnych
w II Rzeczypospolitej wprowadzonych w 1926
w wyniku przeprowadzonego zamachu stanu.
A oto jego krtka charakterystyka.
Na pierwszy rzut oka Jzef Pisudski nie
wyrnia si z otoczenia. By redniego wzrostu,
szczupy, proporcjonalnie zbudowany. Nieco suche
rysy, krzaczaste brwi, sumiaste wsy i krtka fryzura sprawiay, e mia bardzo charakterystyczn
twarz, atw do zapamitania i wdziczn dla karykaturzystw. Mwi stanowczo, z charakterystycznym wileskim akcentem i zmikczaniem gosek.
W kontracie do poczciwej powierzchownoci
mia jednak przenikliwe spojrzenie, doskonale
widzia i sysza, i natychmiast reagowa. Pisudskiego mona byo uwielbia lub nienawidzi, ale okazywanie mu respektu byo naturalne i niemal odruchowe.
Przywizywa niewielk wag do wygd yciowych. Marszaek duo chodzi i uwielbia samotne
spacery.
Prawie cae swoje pobory przeznacza na cele
charytatywne. Powszechnie wiadomo, e nie dorobi
si adnego majtku i nie traktowa swojej pozycji
jako lukratywnej synekury.
Posugiwa si jzykami obcymi: rosyjskim, francuskim i niemieckim. Matce zawdzicza uwielbienie do poezji Sowackiego. Rodzina marszaka prowadzia w Belwederze ycie skromne i naturalne.
Pisudski by bardzo rodzinny i kocha dzieci.
W salonach czu si wyranie le. Jego ulubion
rozrywk byo stawianie pasjansw, zwaszcza piramidy, ktr przed wojn zaczto nawet nazywa
pasjansem Pisudskiego.
Przeciwnicy polityczni mieli mu za ze niezbyt
rygorystyczne podejcie do spraw wiatopogldowych i wyznaniowych, tymczasem dla niego nie
byy to tematy najwaniejsze.
Nie ingerowa w sprawy wyznaniowe podkomendnych. Nie pozwoli te sobie na utrat kontroli
nad duchowiestwem w armii.
Mia ogromne poczucie humoru i umia mia si
z samego siebie. Mimo posdze o zapdy dyktatorskie, potrafi by wielkoduszny, widzc fachowo
przeciwnika i szlachetno jego intencji.
By te znany z citego jzyka i nieco kontrowersyjnych frontowych porwna i aforyzmw. Do
historii przeszy te najbardziej znane: Wam kury
szcza prowadza, a nie polityk robi, czy te
Towarzysze, jechaem czerwonym tramwajem
socjalizmu a do przystanku Niepodlego, ale tam
wysiadem (to do dawnych znajomych z partii
socjalistycznej, ktrzy zwrcili si do niego z prob
o polityczne poparcie).
Brytyjski historyk Norman Davis za, w jednej ze
swoich ksiek, okrela Pisudskiego jako osob
posiadajc wszystkie wady polityka. By uparty,
zuchway, nieokrzesany, mciwy, dziecinny, maomwny i nieprzewidywalny, ale nie ma czowieka
w nowoczesnej historii Polski, ktrego mona by
porwna z Pisudskim.
Jzef Pisudski zmar 12 maja 1935 roku w Warszawie. Jego ciao zostao pochowane w krypcie
w. Leonarda w Katedrze na Wawelu, obok pokole
krlw i najwybitniejszych Polakw, serce za
zgodnie z pozostawionym przez niego testamentem
umieszczono w srebrnej urnie i przewieziono do
Wilna, gdzie spoczo w grobie matki, na wileskim
cmentarzu na Rossie.
Z okazji 95. rocznicy odzyskania niepodlegoci
przez Polsk pamitajmy o wszystkich, ktrzy przyczynili si do tego. A byli to onierze, politycy,
czyli po prostu patriotyczni Polacy.
Stanisawa Zitek

ALBO 10 (209) Padziernik 2013 r.

Strona 11

MODZI MAJ GOS

Kiedy co si dzieje, musz tam by s to sowa Waldemara Milewicza wypowiedziane w jednym z wywiadw dla Rzeczpospolitej. To proste, ale
jake znamienne zdanie jest dowodem prawdziwej pasji i zaangaowania. Te cechy wanie staramy si rozwija wrd modych adeptw sztuki dziennikarskiej. Tym razem proponujemy Czytelnikom relacj z niezwykle ciekawej podry, ktr staa si ju elaznym, tradycyjnym punktem pierwszych
tygodni roku szkolnego w Gimnazjum im. Noblistw Polskich. Modzi reporterzy w malowniczy sposb omawiaj wojae po jake nam historycznie
i kulturowo bliskich litewskich terenach.
Opiekun projektu Magorzata Zapadka

Gimnazjalici po raz kolejny na Litwie

Litwo! Ojczyzno moja! ty jeste jak zdrowie.
Ile ci trzeba ceni, ten tylko si dowie,
Kto ci straci. Dzi pikno tw w caej ozdobie
Widz i opisuj, bo tskni po tobie.
Z nowym rokiem szkolnym po raz kolejny
pojawia si moliwo zwiedzenia malowniczych, uroczych i bliskich polskim sercom litewskich stron. 18 wrzenia liczna grupa uczniw
z Gimnazjum im. Noblistw Polskich wyruszya
z Olsztynka. Naszymi opiekunami byli: PP Janina Berek, Jadwiga Przestrzelska, Jacek Kamieniecki i Andrzej Duda. Ju w trakcie podry
wietnie si bawilimy. Ogldalimy ciekawe
filmy i suchalimy dwikw klasycznej gitary.
Pierwsz atrakcj byo zwiedzanie miasta
Troki, drugiej stolicy Litwy. Mielimy okazj
zobaczy ulic identycznych domw karaimskich
i zje sawne kibiny. S to ogromne i niezwykle smaczne pierogi. Tradycja nakazuje, i
nie wolno zje wicej
ni trzy podczas jednego
posiku. Kibiny zazwyczaj s nadziane drobiem, baranin lub
innym gatunkiem misa.
Bya to uczta dla naszych
podniebie!
Zwiedzilimy rwnie zamek na wyspie, ktry
ze staym ldem jest poczony mostem. Budowla ta miecia komnaty ksicia Litwy, Witolda,
i jego ony. Nad zajmowanymi przez ksic
par mieciy si pokoje gocinne. Na parterze
aktualnie mona obejrze znalezione na przestrzeni wiekw skarby, m. in. srebrne monety.
Wiadomo, e srebro byo wtedy najcenniejszym
kruszcem. Atrakcj podczas tej wizyty bya take
jazda redniowieczn wind.
Po obejrzeniu malowniczego zamku udalimy
si prosto do naszych kwater w Orodku Mo-

dzieowym w Geisiskes. Po intensywnym dniu

szybko wpadlimy w objcia Morfeusza.
Panno wita, co Jasnej bronisz Czstochowy
I w Ostrej wiecisz Bramie! Ty, co grd zamkowy
Nowogrdzki ochraniasz z jego wiernym ludem!
Jak mnie dziecko do zdrowia powrcia cudem
Drugiego dnia wycieczki zwiedzalimy Wilno,
stolic Litwy. Ogldalimy mnstwo kociow
katolickich i prawosawnych, a take Ostr Bram.
W jednej ze wity zoono ciaa trzech mczennikw: Antoniego, Jana i Eustachego. W innym
za moglimy podziwia kunsztowne rzeby
i posgi. Nastpnie zobaczylimy dom Adama
Mickiewicza i Uniwersytet Wileski, z ktrego
wiey rozpociera si pikna panorama miasta.
Mona byo rwnie zobaczy tam ogromne wahado Foucaulta. Nastpnie wspilimy si na Gr
Trzech Krzyy (112 m. n.p.m.) i podziwialimy
rozpocierajce si widoki. Pod koniec dnia
dotarlimy do pierwszej stolicy Litwy Kiernowa.

N A W E SO O

Tak nas powrcisz cudem na Ojczyzny ono!...

Tymczasem, przeno moj dusz utsknion
Dnia trzeciego bylimy w szkole w Mejszagole.
Chtni i utalentowani uczniowie z naszego gimnazjum prezentowali swoje umiejtnoci tanecznoinstrumentalno-wokalne, co spotkao si z aprobat
litewskich widzw. Nastpnie, ogldalimy dommuzeum biskupa Jzefa Obremskiego, patrona
szkoy.
Niestety, pniej poegnalimy gocinn Litw
(chlip!) i w miej atmosferze wrcilimy do naszego
ukochanego Olsztynka. Pobyt u naszych gocinnych
ssiadw na pewno na duuuuugo pozostanie
w naszej pamici.
Do tych pagrkw lenych, do tych k zielonych,
[] Do tych pl malowanych zboem rozmaitem,
Wyzacanych pszenic, posrebrzanych ytem;
Gdzie bursztynowy wierzop, gryka jak nieg biaa,
Gdzie panieskim rumiecem dzicielina paa,
A wszystko przepasane jakby wstg, miedz
Zielon, na niej z rzadka ciche grusze siedz.
z Litwy relacjonowali:
Bartomiej Moroz,
ukasz Bondaruk, Piotr Krasowski

ODPOWIED SZCZERA

Narzeczona si pyta powiedz mj drogi,

KRYTERIA KARIERY
ZDROWY ROZSDEK
Tylko szczerze, czy ty masz jakie naogi?
Kryteria kariery budz zdziwienie,
Naogw nie mam mwi do dziewczyny,
Koledzy przy piwie temat rzucaj od niechcenia,
Warunkiem kariery nie jest wyksztacenie.
Jestem tylko hobbyst lubi roliny.
Jeden drugiemu ma co do powiedzenia
Wszelkim wartociom ta zasada przeczy,
To wymie mi rolinki te uwielbiane.
Tyle zego o piciu piwa si naczytaem,
Nie trzeba mie gowy, wystarcz plecy. Czas wreszcie z tym skoczy - sobie powiedziaem. Owszem, lubi chmiel, tyto i marihuan.
Patrzc na politykw, kady przyzna,
Kolega zdziwiony czy wolno mi zapyta,
e co drugi z nich to Nikodem Dyzma.
Przestajesz pi piwo? Nie, przestaj czyta!

autor
Czesaw Kazimierz Bandzwoek

Strona 12

ALBO 10 (209) Padziernik 2013 r.

Wywiad z ... Marcinem Wierszewskim

Modych ludzi w samorzdach powinno by wicej, poniewa czsto s
potrzebne wiee pomysy, pogldy i zmiany - tak uwaa Marcin Wierszewski, najmodszy radny miejski w Olsztynku.
- Jak to jest by najmodszym
radnym w radzie miejskiej? Czy
sam wiek ma jakie znaczenie?
- Z mojego punktu widzenia nie ma
to wikszego znaczenia. Istotne jest
dowiadczenie, bo jako radni mamy
te same obowizki.
- Jak to si stao, e znalaz si
Pan w samorzdzie? Co Pana skonio do tego, by kandydowa?
- Patrzc wstecz sdz, e zarodkiem decyzji o kandydowaniu byy
rozmowy z moimi rwienikami, kolegami i znajomymi z mojej wsi. Mielimy wwczas duo pomysw, by
co zmieni . Pomysom zacza
towarzyszy ogromna ch ich realizowania, a by mie wpyw na ich
realizacj postanowiem wystartowa
w nadchodzcych wyborach w 2010
roku.
- Mona rzec, e Pana przygoda
z samorzdem rozpocza si jesz-

cze wczeniej. By Pan radnym

modzieowej rady miejskiej. Czy
te dowiadczenia w jaki sposb
wpyny na Pana decyzj? Czy
przydaj si w obecnej dziaalnoci?
- Fakt, e miaem przyjemno
bycia radnym w modzieowej radzie
miejskiej by kluczowy.
- Dlaczego?
- Miaem dziki temu wiedz jak
samorzd funkcjonuje, na czym polega i to w gwnej mierze sprawio, e
mona byo zakreli X przy moim
nazwisku na kartach do gosowania.
- Czy w samorzdzie brakuje
ludzi modych? Czy powinno by
ich wicej? Jak mona ich zachci
do angaowania si w to, czym zajmujecie si na co dzie?
- Zaczn od koca. Zachca ich
obecna modzieowa rada miejska,
organizujc dni otwarte w naszym

Nowy plac zabaw w Platynach

ratuszu. Pokazuj, e ratusz jest dla

wszystkich. Organizuj wiele fajnych
inicjatyw, a co za tym idzie mamy
namacalny dowd, e mona zmienia swoje otoczenie, czsto na takie,
jakiego bymy sami chcieli. Modych
ludzi w samorzdach powinno by
wicej, poniewa czsto s potrzebne
wiee pomysy, pogldy i zmiany.
Mam nadziej, e w nadchodzcych
wielkimi krokami wyborach samorzdowych modzi kandydaci, peni
pasji i pomysw, bd podejmowa
to wyzwanie i kandydowa na radnych czy sotysw. W moim okrgu
wyborczym sotysami s bardzo
mode osoby. Widzimy zatem, e
coraz wicej modych ludzi chce si
angaowa w prac na rzecz spoeczestwa. Chc mie wpyw na to, co
dzieje si w ich otoczeniu.
- Czym dla Pana jest praca
w samorzdzie? Jakie s jej efekty
dla Pana i otoczenia, w ktrym Pan
funkcjonuje?
- Praca w samorzdzie to przede
wszystkim realizacja zada i celw,
ktre wyznaczone zostay przez
mieszkacw mojego okrgu i nie
tylko. Dbanie o interes spoeczny
i zmiana naszego otoczenia za pomoc inwestycji np. placu zabaw, czy te
integracja lokalnej spoecznoci,
poprzez organizowanie imprez sportowych, festynw itp. Efektem tej
pracy jest satysfakcja, e udao si
co zmieni na lepsze.
Przykadem jest budowa nowego
placu zabaw w Platynach. Moment,
gdy podchodzi dziecko i mwi
z umiechem na twarzy: ale teraz
mamy pikny plac zabaw jest dla
mnie wymarzonym owocem mojej

dziaalnoci. Dla takich chwil warto

powica czas.
- Zapewne trzeba byo powici
sporo czasu, by mona byo zrealizowa te projekty. Czy trudno jest
pogodzi prac radnego z innymi
obowizkami?
- Bywaj chwil gdy chciabym,
aby doba miaa wicej ni 24 godziny! Czasami pogodzenie tego wszystkiego bywa niezym wyczynem, lecz
zgodnie z moj dewiz - dla chccego
nie ma nic trudnego!
- A zatem samorzd wciga?
Czy to oznacza, e bdzie Pan kontynuowa swoj dziaalno przez
najblisze lata?
- Szczerze powiedziawszy nie
zastanawiaem si jeszcze nad tym,
ale odpowied na to pytanie jest
chyba we wczeniejszych wypowiedziach.
Na dzie dzisiejszy skupiam si na
tym, by do koca kadencji zrealizowa wszystkie zaplanowane dziaania.
Rozmawiaa
Aleksandra Dymarska

Reklama

SPRZT RTV, SAT, AGD, KOMPUTERY

NAPRAWA
- komputery, laptopy
- telewizory

ALBO 10 (209) Padziernik 2013 r.

tel/fax 519 29 50,

519 13 87, Olsztynek,
ul. Krtka 2

Strona 13

Wpleceni w histori Eleonora Danuta i Zdzisaw Pietkiewiczowie

Cz. I

PRZYSPIESZONE DORASTANIE

PAN ZDZISAW: Urodziem si 09 kwietnia 1927

roku w Krasnymstawie
(dawne wojewdztwo lubelskie). Ojciec by lekarzem,
a mama zajmowaa si
domem, tak jak wtedy wikszo kobiet. Dopiero wiele
lat pniej podja prac
sekretarki w PKS Wrocaw,
ale to byy ju zupenie inne
czasy. Miaem o dwa lata
starszego brata, ktry jednak
ju nie yje. Zmar mierci
naturaln w Bydgoszczy,
gdzie mieszka i tam jest
pochowany.

Zdzisio (14 II 1934 r.)

Byem jeszcze maym
chopcem, gdy rodzice zdecydowali si na zmian miejsca zamieszkania, ale nie
znam motyww ich decyzji.
W kadym razie nasz nowy
dom znalelimy w Grudzidzu i tam w 1934 roku rozpoczem nauk w szkole
powszechnej. Do 1939 roku
miaem ukoczonych zaledwie pi klas, ale nauk podczas wojny kontynuowaem
na tajnych kompletach.
W praktyce tak naprawd
uczyem si sam.
Pocztek II wojny wiatowej to dla mnie jednoczenie
koniec szczliwego etapu
dziecistwa. Miaem wtedy
dopiero 12 lat. Wojska niemieckie wkroczyy do Grudzidza 03 wrzenia 1939
roku i bardzo szybko zaczy
si aresztowania inteligencji
lekarzy, nauczycieli, urzdnikw pastwowych, itd. To
samo stao si z naszym
ojcem. By moe dodatkowo
obciajcym go faktem by
wczeniejszy udzia (w stopniu oficerskim) w bitwie
warszawskiej w 1920 roku.
Nie wiedzielimy dokd ojca

Strona 14

zabrano, ani co si z nim

stao. Mimo modego wieku,
byem bardzo dociekliwy
i dlatego w imieniu mamy
wielokrotnie pisaem pisma
do wadz okupacyjnych
z prob o wyjanienia w tej
sprawie. Odpowied otrzymalimy dopiero w 1944
roku. Dowiedzielimy si
z niej, e ojciec zosta aresztowany przez organizacj
Selbstschutz i zgin 17
padziernika 1939 roku
w zawierusze wojennej.
Mam to pismo do dzisiaj,
w jzyku niemieckim, by
moe jedno z nielicznych
w Polsce. Oczywicie, nie
uwierzylimy w tak przyczyn mierci, poniewa
w padzierniku w miecie by
ju spokj i porzdek, wic
gdzie tu zawierucha?
Nigdy nie udao nam si
ustali gdzie ojciec zosta
pochowany. Wtedy Polakw
mordowano masowo.
Podczas niemieckiej okupacji doroli otrzymywali
tzw. kenkart, czyli niemieckie dokumenty, pozwalajce na poruszanie si
i funkcjonowanie wedug
okrelonych prawnie zasad.
Bez takiej przepustki nie
mona byo, na przykad,
podj adnej pracy.
Mama zostaa sama
z dwoma nieletnimi synami.
Od pocztku wojny wadze
niemieckie wprowadziy
nakaz pracy dla modziey ,
a waciwie dzieci, od czternastego roku ycia. Podobnie

Na podstawie wywiadu
z Danut i Zdzisawem
Pietkiewiczami opracowaa
Henryka ebrowska

Rodzice Zdzisawa Pietkiewicza (Grudzic, lata

tu przed wojn)
jak starszy brat, musiaem
podj jak prac. Zatrudniono mnie w charakterze
robotnika w fabryce tytoniu
pod Grudzidzem, w ktrej
pracowaem do koca wojny.
Nie wszyscy wiedz, e
do produkcji tytoniu, aby si
zbyt szybko nie pali, uywa
si cukru, ktry w czasie
wojny by szczeglnie
podanym towarem. Ogromne jego zapasy magazynowano w fabrycznych piwnicach. Byem chopakiem
wysokim, bardzo szczupym

i wysportowanym. Udawao
mi si wic nieraz zjecha
tam transportow do piwnic i podebra troch cukru.
W wikszoci workw by
brzowy, nieratyfikowany
i taszy, gdy takiego przede
wszystkim uywano do produkcji, ale zdarzay si te
worki z cukrem biaym.
Worki trzeba byo wic
nakuwa, eby to sprawdzi.
Pewnego dnia przy takiej
wanie czynnoci zasta
mnie mj niemiecki majster
o nazwisku Rozental, ktry w

magazynie znalaz si z tych

samych przyczyn co ja. To
by pocztek naszej owocnej
znajomoci, gdy po krtkim
czasie awansowaem na
goca. Mj poprzednik zosta
wanie powoany do niemieckiej armii. Co jaki czas
moim zadaniem byy podre do Pocka z zapasami
cukru i jego wymiana na inne
artykuy spoywcze, np.
miso, wdliny, drb. Aby
uatwi te zaufane wyprawy,
mj majster wyrobi mi
nawet faszyw legitymacj
pozwalajca na swobodniejsze podrowanie. Nie musz
chyba dodawa, e nie byy
to do koca legalne operacje,
ale nawet w czasie wojny
Polak z Niemcem w cywilu
mg tak wsppracowa,
chocia stanowisko goca
byo jak najbardziej legalne.
Moja yciowa zaradno
objawiaa si te w inny sposb. Ot oczywistym byo,
e w fabryce surowo zabrania
si wynoszenia papierosw
poza teren zakadu, a przecie popyt na nie by ogromny. Poniewa do pracy dojedaem rowerem, wymyliem, e atwo mog go
wykorzysta w innym celu,
tzn. do przemycania ukradzionych papierosw. Wystarczyo odkrci siodeko
i kierownic, aby te puste
rurki zapeni wyrobami
tytoniowymi. Dziki takim
staraniom caej naszej rodzinie yo si lepiej. Dodam, e
kady pracownik fabryki
otrzymywa dziennie p litra
mleka.
W fabryce poznaem
m.in. pewn Rosjank, mod
dziewczyn o imieniu Olga.
Wzajemnie uczylimy si
naszych ojczystych jzykw.
Dziki niej opanowaem
jzyk rosyjski w takim stopniu, e mogem si swobodnie porozumie, co pniej
bardzo mi si przydao.
Wiosn 1945 roku armia

ALBO 10 (209) Padziernik 2013 r.

radziecka wkroczya do Grudzidza. Sowieci wydali rozporzdzenie, w myl ktrego wszyscy

mczyni powyej 18-tego roku
ycia mieli obowizek stawi si
przed ich dowdztwem, a ja wanie staem si penoletni i temu
obowizkowi podlegaem. Tak
wic, pewnego wiosennego dnia
w punkcie zbornym zgromadzio
si wielu modych Polakw. Zaadowano nas do bydlcych wagonw i poinformowano, e jedziemy
odbudowywa Warszaw. Kiedy
minlimy Malbork i dojedalimy do Krlewca, dzisiejszego
Kaliningradu, zorientowaem si,
e na pewno do Warszawy nie
jedziemy. Tymczasem podczas
podry zawarem znajomo
z radzieckim konwojentem,
z ktrym graem w szachy. Duo
te rozmawialimy. Chyba mnie
polubi, bo kiedy minlimy Krlewiec, krzykn uciekaj!. Szybko
zrozumiaem swoje pooenie,
wic w sprzyjajcym momencie
wyskoczyem z jadcego pocigu.
Tym sposobem najprawdopodobniej uniknem Syberii.
Siedem dni i siedem nocy pieszo wracaem do Grudzidza,
potwornie zmczony, ale szczliwy i wolny. Nie cierpiaem godu,

gdy Niemcy, uciekajc w popochu,

zostawiali nieraz cay swj dobytek
cznie z penymi spiarniami i przetworami w piwnicach. Musiaem by
jednak bardzo ostrony podczas tej
wdrwki, poniewa wszdzie mona
byo spotka przemieszczajce si
grupy rnych ludzi, rnych narodowoci, uciekinierw, a kade takie spo-

Zdzisaw Pietkiewicz
(Grudzidz 1936 r.)

tkanie mogo si le dla mnie skoczy. Bardzo si baem, jak rzadko

kiedy.
W krtkim czasie po wojnie zdaem wszystkie egzaminy pastwowe
na zakoczenie szkoy podstawowej
i dostaem si do liceum. Wtedy
w ogle nauka bya jakby skracana,
aby jak najszybciej zdoby zawd
i usamodzielni si. Oznaczao to, e
na przykad w jednym roku szkolnym trzeba byo opanowa materia
z dwch klas, wic nie byo wcale
atwiej. Bardzo brakowao nauczycieli i staa si rzecz dzisiaj nie do
pomylenia. Miaem dopiero tzw.
ma matur, a ju przydzielono
mnie na dwa lata jako nauczyciela
kontraktowego do Publicznej Szkoy
Powszechnej nr 5 im. K. Marcinkowskiego w Grudzidzu. Domylam si, e na decyzji o zatrudnieniu na stanowisku nauczyciela
zawayy moje bardzo dobre wyniki
w nauce. Pracowaem tak do matury,
po ktrej bezporednio ju wyjechaem na studia.
Czasy liceum to pocztek znajomoci z moj pniejsz on Eleonor Danut. Uczylimy si w jednej klasie i obydwoje bylimy w niej
najwysi. Oprcz tego ona bya najlepsz uczennic wrd dziewczt,
a ja najlepszym uczniem, ale nie

Pan Zdzisaw jako student

medycyny (Wrocaw, 1948-1954r.)
miaem tej wiadomoci. Kiedy na
jakim apelu publicznie ogoszono,
e jestem prymusem, to nie rozumiaem o co chodzi, poniewa przed
wojn prymus to bya taka maszynka do gotowania. W kadym razie
nie przeszkadzao to naszej mioci.
W 1948 roku obydwoje zdalimy
matur.
c.d. w nastpnym numerze

DEZ INFORMACJE OLSZTYNECKIE

Emeryci do szk!

zie Edukacji Narodowej by w tym roku

wyjtkowo owocny dla olsztyneckich
szk. Wszystko za spraw koa emerytowanych
nauczycieli, ktrzy zdecydowali si na nietuzinkowy krok. - Uznalimy, e naley lepiej wykorzysta nasze dowiadczenie oraz umiejtnoci i dlatego stworzylimy grup wolontariuszy, ktra
wspomoe kadry szk, ktre osigaj sabe wyniki nauczania - opowiada Lidia Welonek, szefowa
inicjatywy. - W wielu olsztyneckich szkoach
nadal pracuj emerytowani pedagodzy i wiemy, e
si wietnie sprawdzaj, budzc czsto podziw
wrd modszych kolegw. My chcemy pj
o krok dalej i wesprze nasze szkoy za darmo.
Tym gestem chcemy poprawi poziom nauczania
i finanse gminy.
Pomys bardzo spodoba si dyrekcjom szk
i wadzom. - Dziki emerytom moglibymy zaoszczdzi nawet kilkaset tysicy zotych rocznie.
Zastpimy nimi pedagogw, ktrzy osigaj sabe
rezultaty - mwi dyrektor jednej ze szk.
Wadze Olsztynka zapowiedziay ju, e stworzony zostanie specjalny ranking w szkoach.
- Tam gdzie wyniki egzaminw i sprawdzianw
wypadaj najsabiej nauczyciele zostan zastpieni
wolontariatem emerytw - mwi Aldona Paluch,
rzeczniczka burmistrza miasta. - Jeli system si
sprawdzi to nie wykluczamy, e zostanie rozszerzony take na inne brane. Z podobnymi pomysami zgosili si bowiem emerytowani urzdnicy,
policjanci i hydraulicy.

ALBO 10 (209) Padziernik 2013 r.

Upiory przeszoci
na stadionie

lsztynecka druyna walczy ambitnie, ale

tym razem czeka j nie lada wyzwanie.
Wszystko przez lokalnego badacza historii Jerzego
Pisku, ktry natrafi na dokumentacj wskazujc, e stadion naszej druyny zosta zbudowany
jako dodatkowa atrakcja przy dawnym mauzoleum
tannenberskim. - Stadion nosi pierwotnie imi
Paula von Hindenburga i by elementem propagandowej kampanii wymierzonej w braterstwo sowiaskich narodw - uwaa Leokadiusz Chyrda,
szef koa polskich historykw w Olsztynku. - Niedopuszczalne jest zatem rozgrywanie w takim
miejscu spotka sportowych i uwaam, e obiekt
trzeba zamkn w trybie nadzwyczajnym. Kady
nastpny mecz bdzie hodem dla pruskiego militaryzmu i aktem przyzwolenia dla ideologii nazizmu.
Zaniepokojone s jednak wadze klubu. - Nie
bylimy wiadomi tej sytuacji. Wystpimy o zmian patrona i mamy nadziej, e konflikt zostanie
zaegnany - mwi Andrzej Koczak - meneder
klubu. - Jeli to si nie uda, najprawdopodobniej
bdziemy musieli przyj propozycj przeniesienia
stadionu na pobliskie pole uprawne. Inaczej
musielibymy wycofa si z rozgrywek. Lucjusz
Hyrda jest jednak nieugity: - Stadion powsta
w antypolskim celu i nie widz innego wyjcia jak
zamknicie obiektu.
Grupa historykw domaga si te zamknicia

dawnej Hindenburgstrasse. Oznaczaoby to, e na

cmentarz przy ul Grunwaldzkiej bdzie mona
dotrze jedynie na piechot.

Zgrzyt na doynkach

skansenie odbya si wojewdzka

impreza powicona zakoczeniu
zbierania plonw. Byy wystpy, konkursy oraz
przemwienia oficjeli. Doszo take do nieprzyjemnego incydentu. Organizatorzy postanowili
powita wadze regionu za pomocn bochenka
chleba z sol. - Prbowaem go ugry i ze zdziwieniem zauwayem, e bochen jest twardy
i wyjtkowo niesmaczny - opowiada Mcisaw
Kostura, szef delegacji rolniczej. - Z wielkim trudem spoyem podarowan mi pajd. Jednak ten
smak do dzi odbija mi si czkawk.
Podobne problemy mieli take inni czonkowie
delegacji wojewdzkiej. Okazao si, e kady
z nich tylko dziki ogromnemu wysikowi zjad po
kawaku dostarczonego wypieku. Sytuacja wyjania si dopiero na drugi dzie. Wtedy wyszo na
jaw, e nie zawini piekarz, lecz jeden z pracownikw obsugi, ktry zamiast bochenka chleba zabra
z wystawy styropianow atrap bdc jedynie
wyposaeniem ekspozycji powiconej niwom.
Feralny chleb by pomalowany farb i lakierem.
Nic dziwnego, e jego smak by nietypowy.
Mamy nadziej, e sytuacja do ktrej doszo nie
bdzie miaa przykrych konsekwencji i w wyniku
tego zajcia nasze miasto nie utraci prawa do organizowania doynek wojewdzkich w 2014 roku.

Strona 15

Jesienne impresje
28 wrzenia - sobota w Zespole Szk, to by dzie
rnorodnych atrakcji. Gwn jednak byy "otrzsiny
po rycersku". Kocwka pierwszego miesica nauki
w szkole to czas stawania si uczniw klas pierwszych
penoprawnymi czonkami spoecznoci uczniowskiej.
Aby tak si stao, wszyscy uczniowie klas pierwszych poddani byli najrnorodniejszym prbom. Otrzsiny uwietnia obecno Rycerzy z Bractwa Rycerskiego Konwent
w. Piotra. Stroje rycerzy i dam dworu, muzyka, szczk
broni - to dobry klimat dla naszego zamku gotyckiego.

Pierwszym
zadaniem,
sprawdzajcym koncentracj,
byo szatkowanie kapusty na
drewnianym pniu, bagatela mieczem. Nie kademu udawao si rozupa gwk
kapusty za pierwszym razem.
Kolejnym zadaniem bya
walka na miecze, sprawdzajca wytrzymao fizyczn
i refleks walczcych, oczywicie w zbrojach. Byo to
bardzo trudne, poniewa sam
miecz to duy ciar dla delikatnych rk modziey. Napicie roso, a punktem kulminacyjnym byo osadzanie
"wybracw" w dybach. Okazao si jednak, e rycerzy
cechuje rwnie wraliwo
i muzykalno, dao si to
zauway podczas taca dworskiego w towarzystwie dam
dworu, modziey, pani dyrektor i wychowawcw klas
pierwszych. Nie zabrako te
"Jeziora abdziego", z piknymi piruetami. Widowiskowe
byo take powoenie "karoc".
Po sprostaniu tym trudnym
prbom odbyo si pasowanie
uczniw i wychowawcw klas
pierwszych, a dokonaa tego
pani dyrektor Ewa Orowska,
nie byle jakim narzdziem mieczem, prawdziwie po

Strona 16

rycersku.Takie otrzsiny udowodniy modziey, e mona

bawi si bez uywania przemocy, "kocenia", bez lku
przed upokorzeniem i ponieniem.To bya jedna z atrakcji
tego dnia, poniewa w piwnicach zamkowych mona byo
obejrze wystaw prezentujc
prace plastyczne i fotograficzne naszych uczniw. Scenografia wystawy, barwy i dary
jesieni, wprowadzay zwiedzajcych w klimat zadumy
i refleksji.
Bylimy rwnie wiadkami odkrywania talentw podczas karaoke, uczestnicy
wykonywali piosenki o tematyce jesiennej. Wrd wykonawcw byli uczniowie i nauczyciele. Wyrniajcy si
otrzymali nagrody.
Dodatkow atrakcj tego
dnia byy biegi przeajowe,
zorganizowane przez nauczycieli wychowania fizycznego.
28.09. to dzie peen niespodzianek, co prawda "niebo pakao", ale my bawilimy si
bardzo dobrze. Zorganizowane
zajcia udowodniy, e wystarczy dobrze zaplanowa,
a zabawa bdzie wspaniaa.

Z historii Muzeum

Muzeum w pocztkach
nowego wieku (Lata 2000 - 2007)
Koniec XX wieku przynis niezmiernie istotn dla muzeum zmian placwka zostaa przejta przez samorzd
wojewdztwa warmisko-mazurskiego.
Nie ulegy jednak zmianie podstawowe
cele i zadania, polegajce na ochronie
dbr kultury, informowaniu o wartociach i treciach zgromadzonych zbiorw, rozbudzaniu, zaspokajaniu zainteresowa wiedz historyczn, ze szczeglnym uwzgldnieniem historycznych
terenw Warmii, Mazur i Powila,
ksztatowaniu wraliwoci poznawczej
i estetycznej oraz umoliwieniu kontaktu ze zbiorami.
W roku 2000 na terenie Parku Etnograficznego znajdowao si 57 obiektw maej i duej architektury, do roku
2007 wybudowano kolejnych dziewi.
Byy to dwa XIX-wieczne oryginalne
obiekty ze wsi Chojnik (gm. Morg,
pow. ostrdzki): chaupa oraz budynek
gospodarczy, oryginalny XIX-wieczny
dom kamienny ze wsi utynowo (gm.
Olsztynek, pow. olsztyski), kopia
XVIII-wiecznej stajni z wozowni
z zespou paacowo-parkowego w Pronie (gm. Korsze, pow. ktrzyski),
kopia XVIII-wiecznego zajazdu ze wsi
Maszewo (gm. Jedwabno, pow. szczycieski), oryginalna XIX-wieczna szkoa ze wsi Pawowo (gm. Olsztynek, pow.
olsztyski), piwnica ziemna ze wsi
Maszewo (gm. Jedwabno, pow. szczycieski) oraz dwa wychodki: ze wsi
Cichogrd (gm. Olsztynek, pow. olsztyski) oraz z osady Muchorowo (gm.
Stawiguda, pow. olsztyski).
Wrd nowo powstaych obiektw
dwa - zajazd mazurski z Maszewa
i stajnia z wozowni z Prosny miay
szczeglne znaczenie. Byy bardzo istotne, nie tylko z merytorycznego punktu

widzenia, ale take z racji ich funkcji

uytkowych i poprawy warunkw przechowywania muzealiw ruchomych zajazd (zarwno w czci karczemnej,
jak i wozowni) przeznaczony zosta do
celw ekspozycyjnych, a stajnia na
magazyn muzealiw ruchomych.
Do siedmiu pomieszcze tego wanie obiektu o cznej powierzchni
magazynowej ok. 1000 m kw. przeniesiono okoo 6500 sztuk muzealiw, do
tej pory przechowywanych w wielu
obiektach na terenie caego parku etnograficznego. Przy tej okazji wykonano
ogromn prac z zakresu profilaktyki
konserwatorskiej. W zwizku z oddaniem do uytku nowego magazynu
poprawiy si warunki w budynku biurowym - wiksze pomieszczenia zyskay: biblioteka, magazyn gospodarczy
i zaplecze socjalne pracowni remontowo-konserwatorskiej.
Oprcz prac budowlanych prowadzono te prace konserwatorskoremontowe przy wielu obiektach. Najpowaniejsze zrealizowane zostay
w kociele z Rychnowa oraz przy wiatraku holendrze z Dobrocina. W kociele przeprowadzono zabezpieczenie polichromii na drewnianym stropie obiektu
oraz konserwacj malowide w kruchcie i zakrystii. W wiatraku natomiast
wymieniono pokrycie dachowe, mechanizm obrotowy i skrzyda. Wykonano
rwnie remont m.in. cian konstrukcyjnych stropw i dachu oraz remont
drewnianego koa zbatego z poziomym
waem skrzydowym. Z innych prac
remontowych wymieni naley w szczeglnoci: odtworzenie wau i koa
myskiego w mynie wodnym z Kaborna wraz z palowaniem podpory na
skraju rzeki Jemiowki, wymian

Pawowo, szkoa in situ, 2003 r.

E.Staniszewska-Grka
D. Walter-Obrbska

ALBO 10 (209) Padziernik 2013 r.

pokrycia dachowego nad krucht

oraz remont elewacji kruchty
w salonie wystawowym, cakowit
odbudow kamiennej piwnicy
z Jerutek.
Systematycznie powikszay si
zbiory muzealiw ruchomych.
W latach 2000-2007 pozyskano ich
2266. Na szczegln uwag zasuguj eksponaty zwizane z yciem
i kultur mniejszoci narodowych,
pozyskane w wyniku przeprowadzonych przez dzia zbiorw i dokumentacji bada terenowych.
Wzbogaca si rwnie ksigozbir muzeum. W omawianym okresie do biblioteki pozyskano 3118
woluminw.
Muzeum byo wsporganizatorem sesji naukowych i sympozjw.
W latach 2000-2007 wsplnie
z Orodkiem Bada Naukowych

nych w salonie
wystawowym, w obiektach i plenerach parku etnograficznego oraz
poza siedzib muzeum.
Do najciekawszych naleay: Ocalone. nabytki
MBL-PE w Olsztynku w latach
1990-1999, Z Zakerzonii, Sztuka
koronki strj i wntrze, Obrzdowanie, Dutem i pdzlem wyczarowany wiat Stanisawa Kowalczyka,
Artyzm, tradycja i urok tkanin Barbary Hulanickiej - 50 lat twrczoci
artystycznej, Co nam zostao z tych
lat - dawna i wspczesna sztuka
ludowa na Warmii i Mazurach.
W zwizku z wprowadzeniem do
szk programu edukacji regionalnej
w ramach wsppracy z miejscowymi
szkoami w muzeum realizowane
byy zajcia na temat historii i dzie-

Olsztynek, budowa szkoy z Pawowa, 2006 r.

innymi instytucjami i stowarzyszeniami. Byy to: Dzie Dziecka

w Skansenie, Miejsko-Gminne
Doynki, Dni Olsztynka, czy te
Festyn Letni Stowarzysze Mniejszoci Niemieckich na Warmii i Mazurach Sommerfest.
Jednym z ciekawszych wydarze
w omawianym okresie by konkurs
Pamitka z Warmii i Mazur,
ktrego fina w formie uroczystego
otwarcia wystawy mia miejsce 16
marca 2001 roku. Konkurs zosta
ogoszony rok wczeniej z inicjatywy
naszego muzeum oraz WarmiskoMazurskiego Oddziau Stowarzyszenia Twrcw Ludowych, a jego
gwnym celem byo zaproponowanie nowych wzorw pamitek regionalnych na wysokim poziomie artystycznym. Do konkursu przystpio
94 twrcw, zgaszajc 360 prac.
Z innych wanych wydarze
w yciu muzeum wymieni naley
odsonicie przed salonem wystawowym pomnika Krzysztofa Celestyna
Mrongowiusza. Obelisk wzniesiony
zosta dziki skadkom mieszkacw
Olsztynka i miejscowych zakadw
pracy, przy wielkim zaangaowaniu

czonkw Spoecznego Komitetu

Budowy Pomnika.
W 2000 roku muzeum zwiedziy
77 852 osoby. Po raz pierwszy
wicej turystw odwiedzio muzeum
indywidualnie ni w grupach zorganizowanych. Przez nastpne lata
we frekwencji utrzymywa si
bdzie tendencja znikowa
68 361 turystw w 2007 roku.
W roku 2007 nastpia zmiana
na stanowisku dyrektora. Dugoletni dyrektor Tadeusz Kufel 28
marca przeszed na emerytur.
Od 1 wrzenia stanowisko to obj
mgr Marian Juszczyski.
Ewa Wrochna
/fot. archiwum MBL-PE.

Sommerfest

w Olsztynie i Towarzystwem Naukowym im. W. Ktrzyskiego organizowano co roku sesje z cyklu ycie
codzienne na dawnych ziemiach pruskich. Muzeum wspuczestniczyo
w wydawaniu materiaw pokonferencyjnych. Wydany zosta rwnie
informator o muzeum opracowany
w czterech wersjach jzykowych.
Przez pierwszych siedem lat XXI
wieku muzeum przygotowao 20
wystaw czasowych zorganizowa-

dzictwa kulturowego Warmii

i Mazur. W ofercie znalazy si
te m.in. lekcje: Jak robimy
koronki, Obrzdy doynkowe, Zajcia domowe zwizane
z jesieni, Spotkania andrzejkowe.
Imprezy odbywajce si
wwczas na terenie parku etnograficznego organizowane byy
gwnie z Miejsko-Gminnym Domem Kultury oraz

Olsztynek, budowa piwnicy z Maszewa, 2006 r.

ALBO 10 (209) Padziernik 2013 r.

Dni Olsztynka w amfiteatrze Muzeum

Strona 17

Okruchy i okruszki z mojego dziecistwa

Chtnie wracam mylami do dni mojego dziecistwa, ktre przypado na pierwsze lata po zakoczeniu okrutnej wojny. Dzisiejszemu
pokoleniu modych ludzi s one znane tylko z opowieci dziadkw bardzo odlege, dawno przebrzmiae dla wielu susznie minione.
Czy jednak w nowej rzeczywistoci, kiedy
w peni moemy czu si Europejczykami, nie warto
byoby przypomnie sowa ksidza Twardowskiego
z wiersza Rachunek dla dorosego ?
jak daleko odszede
od prostego kubka z jednym uchem
od starego stou ze zwyk cerat
od wzruszenia nie na niby
od sensu
od podziwu nad wiatem
od tego co nagie a nie rozebrane
od tego co za wielkie nie tylko z daleka ale i z bliska
od tajemnicy nie wykadanej na talerz
od matki ktra patrzya w oczy eby nie kama
od pacierza
od Polski z ran
ty stary koniu
Kade wspomnienia maj co z poezji niepowtarzalny urok i sentyment do minionego czasu.
Wtedy moemy mwi o szczciu. Nie wszystkim
jednak, a szczeglnie dzieciom z mojego pokolenia,
urodzonym w czasie wojny, dane byo przey beztroskie dziecictwo. Poeta minionego wieku, Jerzy
Liebert, tak pisze o przeyciach dziecka:
Wpatrzony w matczyne oczy
Obejmowaem was z caych si,
Dni, rozcinane skrzydami wiatrakw,
I owijaem si w krajobraz wasz,
Kadc na twarz
Koronk leccych ptakw.
Motyw wasnych wspomnie zaczerpnam
z opowiadania Katarzyny Enerlich Opltani Mazurami, ktrego bohaterka, samotna Hilda, przechowywaa w posanym kufrze cynowe yki. Nigdy ich

Mj braciszek Romu i ja (1950 r.)

Strona 18

Moja mama Marianna

nie uywaa, wolaa wiekowe jak ona sama,
lejsze drewniane. Cynowe traktowaa z wielk estym, poniewa byy podarunkiem.
Przekadaa je raz w roku, owijajc jak niemowlta mikk ciereczk bez krzty ironii
pisze autorka.
W tym miejscu jake sugestywnie brzmi
sowa ksidza Twardowskiego:
Pokochajmy nasze pamitki, upominki.
One nas przeyj. S wspomnieniami naszych
przey i uczu. Martwe przedmioty staj si
ywe.
Inaczej ni u Hildy, bo zgodnie ze swoim
przeznaczeniem, wiody swj ywot (mimo
e martwe) yki, yki wazowe i yeczki, a
take widelce i noe w moim domu rodzinnym
przy ulicy Chopina. Umyte i wytarte do sucha
odpoczyway w szufladzie kuchennego stou.
Wrd najpotrzebniejszych sztucw przywiezionych przez modych wwczas maonkw
znalazy si take nieposane, w dodatku obce,
bo poniemieckie. Szczeglnie wyrniay si
wygldem i rodzajem kruszcu trzy, czy cztery
mae yeczki. Bya wrd nich jedna, nawet
pozacana, pozostae za mosine, wszystkie
z trudnymi do rozpoznania znakami firmowymi. Wyszorowane biaym proszkiem do mycia
zbw nabieray poysku. A gdy matka postawia na stole porcelanowe filianki firmy
Kahla i nieodzowny w tym towarzystwie elegancki dzbanuszek do mleka, oczy radoway
si na widok takiego luksusu. Wbrew panujcej uboynie przyjemnie byo usi przy
stole nakrytym cerat, a od wita wyszywan
serwet. Nie byo wtedy wida starych,
wyszorowanych do biaoci desek, z ktrych
ten mebel zosta wykonany. Rodzice sadzali
mnie na jedynym w kuchni krzele, przedwojennym zabytku z ozdobn siateczk na siedzeniu i na oparciu. Byam starsza od brata, wic
dlatego miaam to honorowe miejsce.
Rodzice z maym synkiem na kolanach siadali na gwarowo nazywanych taborkach, czyli
drewnianych stokach. Wykona je ojciec, jak
zreszt i inne sprzty, przy wydatnej pomocy
pana Kazimierza, znanego stolarza z naszej
ulicy.

Herbata podana w eleganckich filiankach firmy

Kahla smakowaa znakomicie, tym bardziej e dosadzana dzieciom pozacan yeczk.
Od czasu do czasu pojawiay si na stole okrge
ciasteczka o smaku dzisiejszych pepitek, przysyane od bogatej cioci UNRR-y.
Nikt wtedy nie docieka, jakim sposobem owe
yeczki czy filianki trafiy do naszego mieszkania.
Zapewne ojciec odkupi je od mionikw wszelakich pamitek. Do naszej zbieraniny sztucw
doczya take nieodzowna w kuchni yka wazowa.
Znalezisko nie wiadomo skd porzdna ycha
z solidnej niemieckiej stali. Potem pojawia si
druga, cynowa, lecz gdzie jej tam byo do tej znalezionej. Cynow, lejsz i mniejsz, dostaa matka od
handlarza, ktry objeda ulice wozem zaprzgnitym w konika i woa: - Szmaty, szmaty skupuj !
Za oddan uywan odzie paci np. blaszanym
kubkiem, talerzem, igami z naparstkiem, tark do
jarzyn lub jakimi byskotkami dla dzieci.
Obie yki wazowe oraz mae yeczki do herbaty,
zachowane do dzi jako pamitki rodzinne, przypominaj o smakach potraw z tamtych lat zup, kompotw, smaonych konfitur i demw. Ka pamita o smaku czarnej kawy z cykorii, zabielanej mlekiem. yk lub yeczk nakadaa matka na pajd
chleba gst jak maso mietan i obficie posypywaa
cukrem.
yki yeczki banalne pamitki z dziecistwa nasze i te obce, ale z czasem oswojone,
kadego dnia peniy swoj powinno.
Kojarz si rwnie z dziecicymi psikusami,
kiedy ukradkiem wybieralimy z bratem cukier, nie
mogc znale ukrytych przez matk landrynek,
cukierkw raczkw czy lizakw ze sklepiku pani
Jadzi przy ulicy Mrongowiusza.
Moi rodzice, tak jak wszyscy, ktrzy tu zamieszkali, musieli zmierzy si z bied powojennych czasw. Zapewne jednak, oprcz codziennej troski o
dom, mieli swoje marzenia. Jestem pewna, e mogy
one wyraa si sowami wiersza Marii Pawlikowskiej Jasnorzewskiej pt. Marzenia dziewczce:
Oto kilka upartych roje tego wiata:
Mio wzajemnie wierna po najstarsze lata
Pogodna staro Umiech konajcych
Wreszcie
Kres wojen, gdy brat rce wycignie do brata...
Pamitam, e moi rodzice nigdy nie skaryli si
na swj los. Byli wdziczni Bogu za ocalone ycie
i gboko wierzyli, e tylko dziki uczciwej pracy
polepsz warunki bytowania. Tego uczyli mnie
i mojego brata. Myl, e to co napisa ksidz Twardowski odnie mona do pokolenia, ktre wwczas
na nowo ukadao sobie ycie. To o nich jest ta myl:
nadzieja nie jest matk gupich,
Ale wtajemniczeniem mdrych
Czytajc inny wiersz ksidza Twardowskiego,
mam wraenie, jakbym syszaa gos mojego ojca:
nie zapominaj o parasolce
bo si na chmur zbiera
sprawd czy masz chocia pi zotych w kieszeni
i to co tak wane
jak chleb soce ziemia
ucauj upokorzenie
i po kolei zmartwienia
Jake wymowny jest tytu wiersza - Wane.

ALBO 10 (209) Padziernik 2013 r.

Ludzie z pokolenia moich rodzicw i oni sami byliby dzisiaj chyba

co najmniej zdziwieni, jeli nie zaenowani, syszc, e przyszo im y
w sierminych czasach. Okrelenie, e co jest siermine, uwaaliby
za uwaczajce godnoci tych, co
nosili chopsk sukman, czyli siermig. Nie szydziliby, jak wielu
teraz, z takiego ubogiego odzienia,
cho ich przodkowe nosili bogatsze.
To taka moja dygresja, ktrej nie
mog pomin, gdy sysz bzdurne
okrelenia, wymylone chyba tylko
dla pyszakw.
A yki i yeczki? Przecie to one
miay by motywem przewodnim
wspomnie! Tymczasem ustpuje w
motyw natrtnym mylom, ktre jako
dygresje wdzieraj si do gwnego
nurtu opowieci.
yeczki suyy jeszcze dugie

lata i nawet zachoway si do dzi.

I cho to tylko przedmioty, kryj
pewne tajemnice, a ich historia
bdzie dalej trwa, jak w przypadku
tej pozacanej yeczki. Po pidziesiciu paru latach odbya podr a
do Hannoveru jako sentymentalna
pamitka z Olsztynka. Pikne filianki firmy Kahla, niestety, rozbiy si
w niewiadomych okolicznociach,
ocala tylko dzbanuszek z kolorowym
kwiatowym motywem i pozacanym
dzibkiem.
Kochajmy nasze pamitki! S
tylko okruszkami wspomnie, ktre
z czasem gubi nasza pami. Rozsypuj si jak cukier z niejednej yeczki. A jeli trzyma j kto w drcej
rce? Naleaoby wtedy zapyta, czy
przypadkiem rka nie trzsie si ze
wzruszenia.
Alicja Chrzanowska

Mj tatu Czesaw i ja (1946 r.)

MODZIEOWY FESTIWAL FILMOWY MOJA PRZESTRZE

CZAS NA PODSUMOWANIA
Zainteresowanie I Modzieowym Festiwalem Filmowym w Olsztynku
uprawnia do stwierdzenia, e wydarzenie zakoczyo si sukcesem. To pierwsza taka impreza organizowana w naszym regionie, liczymy, e nie ostatnia.
Ekipy modych filmowcw zgosiy filmy zrealizowane w rnej konwencji i rnej jakoci, jednak najwaniejsza okazaa si pasja, a tej nie
brakowao uczestnikom konkursu.
Festiwal organizowali: Miejski Dom
Kultury, wolontariusze z dyskusyjnego klubu filmowego i modzieowej
rady miejskiej.
Wpyno 14 etiud filmowych
z Warmii i Mazur. Oceniao je jury
w skadzie: Pawe Soja reyser,
Andrzej Waluk - stereografer, Jakub
Wierzejski - aktor, Micha Biedziuk
Warmiska Inicjatywa Filmowa
w Olsztynie, Martyna Masiak studentka produkcji filmowej w Krako-

ALBO 10 (209) Padziernik 2013 r.

wie. Modzie w wieku od 13 do 19

lat z Olsztyna, Lubawy, Grylin,
Szczytna i Olsztynka zaprezentowaa
w etiudach swoj przestrze na
rnych poziomach wiat
wewntrzny, zewntrzn rzeczywisto, relacje z innymi ludmi, hobby.
Trzeba przyzna, e projekty stanowi ciekaw materi do dyskusji na
temat wspczesnej modziey, wic
warto si jej przyjrze, wsucha
w rytm ich przestrzeni.
Jury przyznao dwa pierwsze miejsca ex aequo Paulinie Leszczyskiej
i Alicji Wierzbickiej za film Bolesna
rzeczywisto oraz Emilii Pikora
i Kindze Krogul za Poranek wira.

Panelowe spotkanie z zaproszonymi gomi przybliyo uczestnikom

wiat filmu rozmawiano na temat
pracy reysera i operatora, szukania
inspiracji do scenariusza, obejrzano
kilka etiud reysera Pawa Soi.
Andrzej Waluk opowiedzia o swoim
dowiadczeniu w pracy w technologii
3D. Modzie usyszaa, e studia filmowe s w zasigu ich moliwoci,
a pasj filmow warto zacz rozwija ju w ruchu amatorskim. Uczestnicy mieli okazj obejrze wszystkie
zakwalifikowane filmy. Ich projekcja
wzbudzia ciekaw dyskusj w kuluarach festiwalu.

Organizatorzy oraz Burmistrz

Artur Wrochna, dyrektor Zespou
Szk w Olsztynku Ewa Orowska
i Przemysaw Sodownik wrczyli
uczestnikom nagrody i wyrnienia.
Ich fundatorami byli: Pastwo Sodownik - sklep Top Market, Polski
Instytut Sztuki Filmowej, Starostwo
Powiatowe w Olsztynie (dofinansowanie projektu Moja przestrze).
Patronami festiwalu byli: Filmoteka
Szkolna, Nowe Horyzonty Edukacji
Filmowej, Kino Studyjne Awangarda
2 w Olsztynie, Burmistrz Miasta
Olsztynek. O naszej imprezie mona
przeczyta w mediach. Ciekawa
wydaje si dyskusja na forach internetowych. Modzi ludzie ju teraz
zgaszaj ch udziau w nastpnej
edycji festiwalu. Planujemy wzbogaci j warsztatami filmowymi, podczas ktrych modzi filmowcy zrealizuj swoje etiudy.
Nagrodzone filmy mona obejrze
na profilu facebook MRM oraz
MDK.
Magdalena Rudnicka
fot. Dominika Erimus

Strona 19

Kronika MDK-u
6 X Kapela parogi gra muzyk ludow ju ponad 30
lat. Nie eby znudzia si folklorem, ale dla urozmaicenia
signa w tym roku po elektryczne, rockowe instrumenty.
Z nowym, folkowym, programem zagraa sporo imprez
w regionie, na zakoczenie sezonu na festynie w Lubawie.
Towarzyszy jej, rwnie dowiadczony i w dobrej formie,
zesp perkusyjny M. Bbniarze. Razem zespoy olsztyneckie day rad!
8-9 X Ekipa domu kultury zaja si nagonieniem
Gminnych Igrzysk Olimpijskich (str. 5).
11 X Seans Alvin i wiewirki 3 dla przedszkolakw
wypeni widowni kina Grunwald po brzegi.
16 X
Kino Grunwald - spektakl teatralny dla dzieci
(organizator Miejska Biblioteka Publiczna w Olsztynku).
24 X Nasz dom kultury wspomg Powiatow Szko
Muzyczn w organizacji konkursu Muzyk pierwsza klasa
przygotowujc sal i dekoracj.
25 X I Modzieowy Festiwal Filmowy Moja Przestrze (wicej str. 19)

WKRTCE:
7 XI

W kinie Grunwald uroczystoci ZS w Olsztynku

z okazji wita Niepodlegoci.

9 XI

Pomoc w organizacji Turnieju Tenisa Stoowego

(wietlica wiejska w Mierkach).

11 XI wito Niepodlegoci (program str.11).

15 XI Pomoc w organizacji 20 lecia Przedszkola
Miejskiego w Olsztynku.
24 XI KONCERT GRAYNY OBASZEWSKIEJ
Gimnazjum im. Noblistw Polskich w Olsztynku,
godz. 18:00, bil. 30 z w przedsprzeday (MDK,
ul. Chopina 29, tel. 89 519 22 01).

Koncert Elbiety Adamiak w olsztyneckim gimnazjum /fot. Andrzej Waluk

25 X Koncert Elbiety Adamiak. Olsztyneccy fani muzyki z tzw. krainy agodnoci na brak propozycji koncertowych nie mog chyba narzeka. Po wystpach
Czerwonego Tulipana, Wolnej Grupy Bukowina, duetu Andrzej Korycki Dominika ukowska, Starego Dobrego Maestwa i innych, przyszed czas na spotkanie
z pierwsz dam polskiej poezji piewanej. Mogoby si wydawa, e artystka swj
czas estradowy ma ju za sob. Recital na ywo udowodni chyba wszystkim w sali
olsztyneckiego gimnazjum, e twrczo Pani Elbiety jest ponadczasowa.
Niepowtarzalny gos, charyzma, poczucie humoru i, przede wszystkim, pikne
utwory to wspaniay artystyczny prezent dla Olsztynka. Trzeba te powiedzie, e
urok i magia koncertu to w sporej mierze zasuga modego, ale jak byo sycha,
wietnego zespou akompaniujcego (fortepian, gitara, kontrabas).
Skadamy tu, przy okazji, podzikowania dyrekcji olsztyneckiej szkoy muzycznej
za udostpnienie fortepianu.

Fotorelacje z imprez nawww.mdkolsztynek.pl

i facebook/MiejskiDomKulturywOlsztynku

Remont Domu Kultury, a co z zajciami?

We wrzeniu ruszyy prace remontowe, a dokadnie
modernizacja gospodarki energetycznej w budynku
domu kultury. Prace obejmowa bd ocieplenie budynku, wymian stolarki okiennej i instalacji c.o. oraz elewacj. Dobiega koca pierwszy etap prac - generalny
remont dachu.

Mimo remontu wikszo zaj odbywa si regularnie. Od listopada rusza koo plastyczne i zajcia
taneczne dla najmodszych.
Propozycja zaj na rok 2013/14 to m.in. szkoa gry na
gitarze, studio wokalne, chr, zajcia teatralne i taneczne,
zespoy muzyczne, warsztaty perkusyjne, zajcia plastyczne
i rzebiarskie .
Obok staych form proponujemy i gorco zachcamy do
uczestnictwa w zajciach fitness, aerobik, taca towarzyskiego i nowoczesnego oraz krav magi (wg. cennika instruktorw).
Szczegowe informacje o zajciach mona uzyska
w Domu Kultury w Olsztynku (ul. Chopina 29) codziennie w godz. 8.00-20.00, nr tel. 89 519 22 01

Strona 20

Pierwszym etapem modernizacji jest generalny remont dachu / fot. archiwum MDK
ALBO 10 (209) Padziernik 2013 r.

Co sycha w Olimpii?
Do zakoczenia rundy jesiennej o mistrzostwo IV ligi pozostay ju tylko 2 mecze i mona stawia zakady, czy rewelacyjny beniaminek Olimpia Olsztynek utrzyma miejsce na podium? Po 13 kolejkach nasz zesp zajmuje w tabeli 3 miejsce z dorobkiem
24 pkt. (stosunek bramek 36:20) za bezspornym liderem Romint Godap 37 pkt. i wiceliderem Stomilem II Olsztyn 28 pkt.
W kolejnym meczu na wyjedzie
nie udao si pikarzom Olimpii
zdoby kompletu punktw, mimo e
z ukadu tabeli wynikao e s faworytami. I chocia w przekroju caego
spotkania byli druyn lepsz, to jednak pojedynek GZPN Omulew
Wielbark - MKS Olimpia Olsztynek zakoczy si remisem 1:1 (0:0).
Na pewno niewykorzystany rzut
karny, egzekwowany przez Marcina
ukaszewskiego, mia wpyw na
kocowy wynik. W II poowie niefortunny strzelec zrehabilitowa si
strzelajc precyzyjnie w okienko.
Po zdobytej bramce nasi zawodnicy
zbyt dugo celebrowali swoj rado,
co wykorzystali gospodarze doprowadzajc do rzutu ronego, z ktrego po
dorodkowaniu zawodnik z Wielbarka strzaem gow pod poprzeczk
wyrwna na 1:1. Taki wynik utrzyma si do koca meczu.
Tydzie pniej, na stadionie
w Olsztynku, Olimpia pokonaa
MKS Zatok Braniewo 2:0 (0:0)
dopiero w kocwce meczu. Przez
prawie cae spotkanie gocie bronili
si, umiejtnie zwalniajc gr.
W II poowie Olimpia zacza uzyskiwa przewag w polu. Fantastycznie jednak broni bramkarz Zatoki.
Jak zwykle, w polu karnym prbowa
rozmontowa braniewsk defensyw
Mateusz Rowicz i po jednym
z fauli na nim sdzia podyktowa rzut
karny, ktry na bramk zamieni
Marcin ukaszewski. Po stracie
bramki zawodnicy Zatoki nie
potrafili utrzyma nerww na wodzy
i zaczli ostro gra, w efekcie czego
ujrzeli 2 czerwone kartki i koczyli
mecz w dziewitk. Osabienie przeciwnika wykorzystali nasi zawodnicy, po dorodkowaniu Marcin uka-

Reklama

szewski strzaem gow zdoby bramk, ustalajc wynik spotkania na 2:0.

W kolejnym meczu Olimpia
Olsztynek po raz pierwszy wygraa
mecz na wyjedzie ze swoj imienniczk Olimpi II Elblg 3:2 (1:1).
Mecz rozpocz si od wzajemnego
badania si rywalizujcych druyn.
Elblanie powoli zaczli opanowywa rodek pola, a w 9 min., przy
egzekwowaniu rzutu wolnego, pika
odbijajc si od zawodnika w murze
zmylia bramkarza i wpada przy
supku do olsztyneckiej bramki.
W dalszej czci gry elblska Olimpia zagcia szyki obronne, preferujc gr z kontry. Dopiero w 33 min.
Sebastian Kowalski dorodkowa
z rzutu wolnego, a pik do bramki
precyzyjnie gow skierowa Marcin
ukaszewski, wyrwnujc na 1:1.
Chwil potem bramkarz gospodarzy
sfaulowa w polu karnym wybiegajcego na czyst pozycj Sebastiana
Kowalskiego, za co sdzia podyktowa rzut karny. Bramkarz fantastycznie obroni strza Marcina ukaszewskiego. II poowa rozpocza si od
naporu druyny z Olsztynka i zmasowanej obrony elblskiej Olimpii.
Po jednej z akcji naszego zespou
w polu karnym powtrnie zosta
podcity Sebastian Kowalski i sdzia
podyktowa kolejny rzut karny. Tym
razem wojn psychologiczn
wygra Marcin ukaszewski posyajc bramkarza w prawy, a pik
w lewy rg bramki i wyprowadzajc
druyn z Olsztynka na prowadzenie.
W 78 min. sdzia nie uzna bramki
zdobytej przez nasz zesp, a w
natychmiastowym kontrataku pik
do naszej bramki wstrzeli faszem
elblski napastnik, doprowadzajc do
remisu. Dwie minuty pniej odzy-

skalimy prowadzenie za spraw

potnego strzau z 25 m. z rzutu
wolnego wykonanego przez Marcina
ukaszewskiego. Zesp gospodarzy
ambitnie prbowa doprowadzi do
remisu, ale nasza druyna skutecznie
bronia wyniku do kocowego gwizdka sdziego.
Po rekordowej serii 22 meczy
wygranych z rzdu na wasnym stadionie Olimpia przegraa z OKS
Stomil II Olsztyn 1:4 (1:2). Druga
druyna Stomilu przyjechaa na
mecz z Olimpi wzmocniona rezerwowymi zawodnikami pierwszoligowego zespou. Pojedynek 2 i 3 druyny IV ligi, zapowiadany jako hit
kolejki, okaza si bardzo ciekawym
i penym emocji widowiskiem.
Pierwsze p godziny to wyrwnana
i mdra taktycznie gra obu druyn.
W tym czasie zawodnicy Olimpii
wypracowali co najmniej 3 sytuacje,
ktre powinny zosta wykoczone
bramk, m.in. strza Marcelego
Kowalskiego w poprzeczk i obroniony strza Mateusza Rowicza
w sytuacji sam na sam z bramkarzem.
W 28 min. potny strza pod
poprzeczk obroni Rafa Wysocki,
ale chwil pniej po strzale spoza
linii pola karnego, gocie objli prowadzenie. Pi minut pniej byo
ju 0:2. Nie zraona niepowodzeniem
druyna Olimpii wypracowaa
kolejne sytuacje. Strza Marcina
ukaszewskiego po centrze Mateusza Rowicza trafi w poprzeczk,
a chwil potem nasz snajper w sytuacji sam na sam strzeli w bramkarza.
Dopiero przed przerw za faul na
Marcinie ukaszewskim sdzia
podyktowa rzut karny, ktry wykorzysta sam poszkodowany, ustalajc
wynik do szatni na 1:2. W drugiej
odsonie meczu zawodnicy Stomilu
II opanowali rodek pola. Grali szybko i kombinacyjnie, nie pozwalajc
walczcym zaciekle pikarzom
Olimpii na wyrwnanie rezultatu.
W kocwce meczu modzie Stomilu, strzelajc jeszcze 2 bramki, dopro-

wadzia do wyniku 4:1. Pikarskie

porzekado mwi, e nie wykorzystane, dogodne sytuacje mszcz si i to
si w tym meczu potwierdzio.
Prawo serii zadziaao i w kolejnym wyjazdowym meczu Olimpia
przegraa z GKS Wikielec 1:3 (1:2).
Pojedynek rozegrany zosta przy
sztucznym wietle i gsto padajcym
deszczu. Przez pierwsze p godziny
gra na liskiej murawie bya wyrwnana, a akcje obu druyn szybko
przenosiy si od bramki do bramki.
Olimpia graa szeroko, podaniami,
natomiast zawodnicy z Wikielca
agresywnym pressingiem. Gdy nasz
zawodnik przyjmowa pik, to najbliej bdcy przeciwnik natychmiast
zaciekle atakowa, zmuszajc do jej
szybkiego pozbycia si, czsto niecelnego. Okazao si to skuteczn recept na przerywanie akcji ofensywnych
Olimpii. W 30 min. napastnik
z Wikielca wykorzysta niezdecydowanie naszych obrocw, przej
pik i umieci j w siatce. Po paru
minutach byo ju 2:0. Po niefortunnym wyrzucie z autu pik przechwyci przeciwnik, wbieg midzy obrocw i strzaem w przeciwlegy rg
bramki pokona bramkarza.
Ozdob meczu bya kontaktowa
bramka w 40 min. Po dorodkowaniu
Mateusza Rowicza Sebastian
Kowalski pikn gwk wpakowa
pik pod poprzeczk. W II poowie
gospodarze uzyskali przewag
w polu, a efektem bya trzecia bramka. W dalszej czci meczu zawodnicy z Wikielca kontrolowali gr i mieli
wicej szans na podwyszenie wyniku ni nasi pikarze, ktrzy razili niecelnoci strzaw. By to chyba
jeden z najsabszych pojedynkw
w rundzie jesiennej w wykonaniu
zespou Olimpii. Przed nami
2 ostatnie mecze - z Mamrami
Giycko w Olsztynku i z Drwc
w Nowym Miecie Lubawskim.
Trzymamy kciuki za miejsce na
podium.
Jerzy Tytz

Ogoszenia drobne
l Miae wypadek w cigu ostatnich 16 lat? Zadzwo!!! Pomoemy
Ci uzyska odszkodowanie. Tel. 502 219 784
l Zepter International poszukuje do wsppracy ludzi na stanowisko
"Doradca zdrowego stylu ycia". Prosimy o kontakt w celu umwienia
si na rozmow rekrutacyjn. Tel. 514 624 790. Biuro Zepter International
mieci si w Olsztynie na ulicy Orkana 11.
bezpatne ogoszenia przyjmowane s w biurze redakcji
(MDK w Olsztynku, w godz. 8.00-18.00)

ALBO 10 (209) Padziernik 2013 r.

Strona 21

WSPOMNIENIA

W poszukiwaniu kresowych ladw... (cz 2)

W trzecim dniu naszej podry
ruszamy z Rwnego i w bardzo
dobrym czasie przekraczamy Sucz,
pozostawiajc po prawej stronie
Hubkw. Do Moczulanki mamy
okoo 10 km. - pokonujemy je niez
drog szutrow. Wjedamy do tej
miejscowoci, ale po kilkudziesiciu
metrach musimy dalej i pieszo.
Gorszej drogi przez wie chyba
w yciu nie widziaem - na tak krtkim odcinku co najmniej 3 razy
moglimy ugrzzn w bocie, zawiesi si na koleinie lub wypa z drogi
w bagno. Magda i Monika jak
dowiadczone traperki pokonuj ten
swoisty tor przeszkd w ....reklamwkach. Wszyscy pozostali zazdrocilimy im pniej tego pomysu.
Pki co, zdamy naprzd. W rozmowie z jakim gospodarzem upewniamy si czy dobrze idziemy na cmentarz. Przy tej okazji pytam go
o pewn uczynn Ukraink, - pokazujc jej zdjcie, ktra podczas mojej
pierwszej tu bytnoci suya
pomoc w odszukaniu cmentarza.
Ten zerkn na zdjcie i powiedzia,
e ona "pomera". Po krtkim, okoo
300-m, marszu dochodzimy na miejsce. Widzimy z daleka cmentarz
ogrodzony prowizorycznym potem
z erdzi. Na gwnym podejciu widnieje wysoki betonowy postument,
obok ktrego znajduj si przygotowane do zainstalowania czarne pyty
z wyszczeglnionymi na nich nazwiskami osb pochowanych na tym
cmentarzu. Wrd nich znajdujemy
t, na ktrej s dane moich dziadkw
widerskich - szkoda tylko, e bdnie wpisano imi babci Jadwigi.
Pniej wracam do tego tematu
w rozmowie z synem - podejmuje si
on porozmawia z inicjatorem
pomnika, ks. proboszczem z parafii
w Mirkowie k/ Wrocawia, w kwestii
skorygowania bdnego napisu. Chodzimy po cmentarzu i szukamy tej
symbolicznej mogiy, na ktrej tata w
1998 roku postawi krzy upamitniajcy pomordowanych w maju 1943
roku. Znajdujemy go bez problemu,
ale zdziwienie nasze wywouje fakt,
e mogiy tej - i kilkunastu innych
wok - nie obejmuje wspomniane
ogrodzenie? Razem z siostr modlimy si we zach - gdzie w tej ziemi
spoczywaj szcztki naszych dziadkw. Skadamy kwiaty przywiezione
z Polski oraz zapalamy polskie znicze. Jestemy radoni, e tu przybylimy. Wracajc pokonujemy ponownie ten swoisty drogowy tor przeszkd - pewnie tylko dlatego, e nasz
p. Patryk, pomimo modego wieku,
okazuje si by prawdziwym
mistrzem kierownicy. Kilka kilometrw od Moczulanki, na rozdrou,

Strona 22

ogldamy jaki pomnik z ogromnym

"tryzubem" - jest na nim fotografia
modego czowieka w mundurze
z niemieckimi wyogami na konierzu. Napis gosi, "e poleg w 1943
roku razem z 56-oma innymi z rk
radziecko-polskich okupantw" wynika z tego, e we wasnym kraju
bylimy okupantami....
W Hubkowie wita nas z radoci
p. Marianna. Jest ucieszona, bo po
tylu latach spotkaa w kocu swoj
krewniaczk, nagadaa si z ni oraz
zobaczya miejsca z wczesnego, tragicznego dziecistwa. Przemieszczamy si pieszo do domu Tani, crki
Lidy - mamy bowiem zaproszenie na
obiad. Nasz opr i prby przeciwstawienia si tej decyzji nic nie daj.
Zreszt zbytnio nie oponujemy - jest
pora obiadu i z przyjemnoci skorzystamy z tego dictum. Podczas
przygotowa do obiadu dokonujemy
wzajemnej prezentacji i prowadzimy
ywioowe rozmowy. Obiad jest
wymienity, a skada si wielu najprzerniejszych smacznych potraw jest wic bigos, kartofelki podpiekane, drb pieczony, kiebaski, kotlety
mielone, faszerowane papryczki
i wiele innych przeksek. Tradycyjnie
pord tej wieloci potraw znalazo
si miejsce dla butelki wina i wdki
o nazwie "Kozacka". Wprawdzie
w takim towarzystwie i przy tak suto
zastawionym stole mona by siedzie
i siedzie, nas jedna czas nagli na
kolejn wypraw.
Kto pokazuje nam drog do Fiedki (tak wszyscy tu na niego mwi) ma by naszym przewodnikiem do
Nowin. Okazuje si by okoo 80letnim, ledwie chodzcym z powodu
dolegliwoci obu ng czowiekiem
i na dodatek lekuchno skacowanym.
Pniej po drodze opowiada, e
poprzedniego dnia uczestniczy
w jakiej rodzinnej uroczystoci.
W pewnym momencie, jak tylko

wyjechalimy na drog wiodc do

Moczulanki, pokaza po lewej stronie miejsce, gdzie kiedy zaczynay
si domostwa Nowin. Obecnie na
caym tym terenie, przynajmniej
wzdu drogi, ronie ogromny las
i chaszcze. Jadc dalej pokazaem
p. Fiedce zdjcie "topoli Szyszkowej"
- kojarzy nazwisko i wiedzia gdzie
ona ronie - doda jednake, i jest to
daleko od drogi i mona si tam
dosta jedynie pieszo. W obecnych
warunkach byo wic niemoliwe
dotarcie do tego miejsca. W pewnym
momencie, wpatrujc si w gstwin
po lewej stronie drogi powiedzia, e
gdzie niedaleko bya kunia kowala
Gorczycy Piotra (to nazwisko byo
dla wielu z nas znane, by to bowiem
pniejszy mieszkaniec Olsztynka podkuwaem kiedy u niego nasz
klacz "ys"). W tym momencie jednak p. Fiedka nie zdoa wskaza
nam tego miejsca, a po przejechaniu
kolejnych okoo 500 m. wyjechalimy z lasu, gdzie kaza zawrci, bo
tam ju miaa zaczyna si Stara
Huta. Poniewa i ta miejscowo

take bya w naszym zainteresowaniu, podjechalimy jeszcze kawaek.

Wskaza nam wzgrek po prawej
stronie mwic, e od stojcej w tamtym czasie na nim przydronej
kapliczki zaczynay si pierwsze
zabudowania wspomnianej wioski.
Po kapliczce nie znalelimy oczywicie adnego ladu, za to okoo 100m.
od drogi odkrylimy due zagbienia
terenowe, fragmenty fundamentw
oraz dziko rosnce grusze i jabonie.
Wracajc z powrotem p. Fiedka, na
lekkim zaomie drogi kaza si
zatrzyma i powiedzia, e Gorczyca
mieszka niedaleko drogi w gbi
lasu - w kierunku tym prowadzia
mao widoczna przesieka. Razem
z siostr przeszlimy okoo 50 m.
prosto, potem skrcilimy w lewo,
bo tylko w tych miejscach bya
moliwo przejcia. Mielimy wraca, kiedy ujrzelimy w gszczu
rnorakich drzew i krzeww kilka
drzewek owocowych, w tym .....
rodzc jabo.
Spenetrowalimy poblisk okolic,
ale poza nieznacznymi, nienaturalnym nierwnociami terenu, niczego
istotnego nie zauwaylimy. Ju
pniej, w rozmowie z bliskimi,
wyraziem opini, e wedug mnie
mogo to by faktyczne miejsce po
siedlisku rodziny Gorczycw,
bowiem ten punkt dobrze wspgra
ze wspomnieniami taty na temat tragicznych zdarze z dnia 31.05.1943
roku. Pisa on mianowicie, e
z Nowin bieg na przeaj do Starej
Huty przez podwrko Bujakw i Gorczycw.
Dzie kurczy si nam niesamowicie, a my chcielimy jeszcze trafi do
Jzefwki, rodzinnej wioski mojej
mamy. Pytany o t wie nasz przewodnik nie sysza o niej - kiedy jednak pokazaem mu t miejscowo na
przedwojennej mapie skojarzy, e

ALBO 10 (209) Padziernik 2013 r.

niedaleko tam jest wie Hluboczek,

w ktrej to mieszka znajomy leniczy i ktry powinien by dobrze
zorientowany w swoim terenie.
Kontynuowalimy podr, najpierw okoo 2 km. wzdu lewej strony Suczy dobr drog asfaltow,
a nastpnie zjechalimy z niej
w prawo w drog szutrow i po kolejnych 5 km. znalelimy si na obrzeu wsi Hluboczek. Tu p. Fiedka
dopyta si o miejsce zamieszkania
znajomego i po paru minutach bylimy przed szczelnie ogrodzonym
gospodarstwem. Po krtkiej rozmowie p. Friedki ze Stepanem zrozumielimy, i ten faktycznie zna miejsce
gdzie kiedy bya Jzefwka, e jest
do niej okoo 5 km. drogi, z czego
ostatni kilometr trzeba przej pieszo. Doda przy tym, e teraz nic ju
nie pozostao po tej wsi. Na nasz
wyran prob zgodzi si tam nas
doprowadzi. Jedyna lena droga,
pena kau, kolein i wykrotw okazaa si tak za, e niczego dobrego
nie wrya ju po przejechaniu 100
m. od wyjazdu ze wsi. Chocia kierowca dokonywa niemale cudw,
po kolejnych kilkudziesiciu metrach
zadecydowaem odwrt - dalej
droga bya jeszcze gorsza, co mogo
doprowadzi do uszkodzenia pojazdu
bd nawet "utopienia" go w gbokich i botnistych bajorach. Wracalimy pod dom p. Stiepana, ale ju po
drodze, kiedy dowiedziaem si, e
ma konie, spytaem go, czy zechciaby nas tam zawie. W zasadzie zgodzi si bez zastanowienia, chocia
wskazujc na nasze ubrania i cigle
padajcy deszcz okazywa wyran
dezaprobat dla tego pomysu. Dalimy mu jednak do zrozumienia, eby
si tym nie przejmowa. My wszyscy,
po Nowinach i Starej Hucie, bylimy
i tak niele przemoczeni. Na wypraw zdecydowalimy si we czwrk
z siostr, synem i siostrzecem, ze
wzgldw sentymentalnych najbardziej chcielimy tam dotrze. Wz

by zaprzony w par koni - jechalimy bardzo szybko jakimi zaronitymi bezdroami, szlakiem znanym
chyba tylko wonicy. Po przejechaniu
okoo 3-4 km. Stiepan zatrzyma si
i wskaza nam otoczenie - pord
typowego liciasto-iglastego lasu
ukaza si widok kilku kp bzu oraz
dzikich drzewek owocowych: grusz,
liw i jaboni. Nie byo adnych
innych pozostaoci, ani jakichkolwiek ladw po dawnej wiosce. Pojechalimy dalej poszuka "mohiek",
o ktrych wczeniej wspomina
twierdzc, e byli tam chowani
mieszkacy Jzefwki i Zastawia.
Jechalimy jeszcze ze 2 km., po czym
zatrzymalimy si na botnistej drodze, w gszczu spltanych drzew
i krzeww, gwnie akacjowych.
Wszyscy razem zaczlimy w tej
gstwinie szuka pozostaoci cmentarnych. Stiepan robi to z niesamowitym zaangaowaniem, tak jakby
mia cakowit pewno, e jest to
w tym rejonie. Po okoo 15 minutach
bezskutecznych poszukiwa my bylimy zrezygnowani, ale nie on. Kaza
nam poczeka w tym miejscu, sam
za oddali si w kierunku, z ktrego
nadjechalimy. Nie byo go ze 20
minut, ale dla nas to bya prawdziwa
wieczno. W tym czasie przychodziy nam do gowy najprzerniejsze
wizje i czarne scenariusze - co dalej?
Czy nie zostalimy tu celowo
wywiezieni i porzuceni? Pocieszeniem i uspokojeniem by fakt, e za
zakrtem (sprawdzalimy!) staa furmanka, a wic nic zego si chyba nie
dziao.... Pan Stiepan wrci rozkadajc wymownie rce, a wic nie znalaz adnych pozostaoci po cmentarzu. Ruszylimy do koni, ale on
zatrzyma si po kilku metrach i co
odgarnia nog na poboczu. Po chwili
spod cienkiej warstwy lici i ziemi
oczom naszym ukaza jaki gadki
jasny granit. Przy pomocy Andrzeja
i Bartosza, Stiepan zdoa wydoby
na powierzchni obelisk o wymia-

rach ok. 80x40x30 cm. Mia on city

ukonie wierzchoek, na ktrym po
dokadnym umyciu wod z kauy
ukaza si adnie wykonany napis:
"Tu spoczywaj zwoki Anieli Jaworskiej, 12.VIII.56 - 26.04.... (kawaek
granitu by odbity, nie znalelimy
go).... Proba o westchnienie do
Boga". Postawilimy ten obelisk w
miar stabilnie na poboczu w gszczu
i poegnalimy to miejsce modlitw.
Ju nic nie mielimy tu do zrobienia, bo i nie widzielimy adnej
racjonalnej nadziei na kolejne odkrycia - postanowilimy wraca. Bylimy jeszcze pod wraeniem yczliwoci p. Stiepana i jego zrozumienia
dla naszych oczekiwa - bezwarunkowo przecie pojecha z nami pomimo paskudnej aury, przy czym na
czole wozu by najbardziej naraony
na jej trudy. My bylimy mokrzy,
zmarznici, zrezygnowani i u kresu
wytrzymaoci, a on robi wszystko
by nam pokaza to, co jeszcze zobaczy byo mona. Nie zapomnimy
widoku tego 60-latka, gdy odkrywa
kamie, ktry wydawa si zwykym

kamieniem przydronym - on dar

ziemi z niego, wyrywa oplatajce
go kolczaste krzewy, korzenie akacjowe i zmywa wod przy pocztkowo cakowicie biernej postawie
z naszej strony. Ale byo te i po nim
wida swoist satysfakcj, e doprowadzi nas do wspominanych polskich "mohiek". Wracajc jechalimy bardziej odkrytym terenem,
jakby stepem skpo poronitym
rolinnoci. W pewnym momencie
zobaczylimy z drugiej strony rzeczki, w odlegoci ok. 100 metrw,
jedca ubranego jakby w mundur
koloru khaki, cwaujcego przez
duszy czas rwnolegle do nas i spogldajcego w nasz stron. Rwnie
Stiepan obserwowa tamtego. Miaem
wtedy rne skojarzenia, poczwszy
od tych zwizanych z trylogi Sienkiewicza i "Dzikimi Polami", po te
z lat po 1943 roku. Nawet nie chc
sobie wyobraa co czuliby w tamtym czasie moi bliscy widzc tak
sytuacj.
c.d.n
Zdzisaw widerski

Reklama

USUGI DWIGOWOPODNONIKOWE
Posiadamy:
- dwigi -Tatra (28 ton, 24 m d.)
-

- Coles (20 ton, 21 m d.)

podnonik koszowy - Star (wys. 18 m)
(monta konstrukcji stalowych, czyszczenie rynien,
prace wysokociowe)

Robert Ciela

OLSZTYNEK, TEL. 791 363 525

ALBO 10 (209) Padziernik 2013 r.

Zdjcie rekordowego grzyba (rednica 27 cm, obwd

kapelusza 62 cm,
trzon 23 cm) znalezionego w lesie koo
Tolejn nadesa nam
czytelnik ALBO Pan
Krzysztof Przybyszewski z Tolejn.
Gratulujemy!
Napisz do nas:
alboolsztynek@wp.pl,
MDK w Olsztynku
ul. Chopina 29

Strona 23

artyku sponsorowany

Projekt Kompetencje kluczowe otworz twoj gow jest wspfinansowany przez Uni Europejsk ze rodkw
Europejskiego Funduszu Spoecznego realizowanego w ramach Programu Operacyjnego Kapita Ludzki

OTWIERAMY GOWY
W padzierniku w Szkole
Podstawowej w Olsztynku rozpocza si realizacja projektu
wspfinansowanego przez Uni
Europejsk. W projekcie Kompetencje kluczowe otworz
twoj gow bierze udzia 135
uczniw z klas IV-VI.
Nad prawidow realizacj
projektu czuwaj: Katarzyna
Hacia koordynator projektu
oraz jej zastpca Jolanta Witkowska. Natomiast o satysfakcj
beneficjentw i efektywne przeprowadzenie warsztatw zadba
omiu specjalistw.
Kady z warsztatw ma inny
charakter, ale czy je ten sam
cel rozwijanie konkretnych
kompetencji, budzenie pasji
i wiary we wasne moliwoci.
Nie mona pomin nabytych
podczas warsztatw umiejtnoci interpersonalnych, ktre s
kapitaem na przyszo. By
moe nie wyksztacimy wybitnych informatykw czy artystw, ale na pewno mdrych,
odpowiedzialnych i odwanie
poruszajcych si w tak szybko
zmieniajcym si cyfrowym
wiecie modych ludzi.

Strona 24

Dzieci absolutnie nie s przeraone wizj spdzania w szkole

ponad omiu godzin (zajcia
unijne kocz si o 16.30).
Wrcz nie mog doczeka si
swoich zaj, odbywajcych si
raz w tygodniu. Uczniowie po
lekcjach maj zapewnione pyszne dwudaniowe posiki, za
osoby dojedajce s odwoone
do domu.
Zajcia nie sprowadzaj si do
dwch godzin spdzonych
w szkolnej awce, lecz do aktywnoci opartej na zespoowym
dziaaniu. Z ankiet przeprowadzonych na pocztku projektu
wynika, i zdecydowana wikszo uczestnikw sama zadecydowaa o wyborze zaj. Za
tym, co nimi kierowao, bya
ch rozwijania zainteresowa.
Praca z tak wiadomymi swoich
potrzeb uczniami jest niezwykle
satysfakcjonujca i po prostu
uskrzydla.
Szkoa si zmienia przybywa tablic do prezentacji m.in.
talentw plastycznych dzieci.
Zachwyt dzieci budz te pomoce nowe instrumenty, gry,
tablety, przyrzdy do dowiad-

cze przyrodniczych, tablica

interaktywna czy wreszcie
cuda dla plastykw: zestawy
do tworzenia z filcu, puzzle do
malowania, sztalugi itp.
Ruszylimy do pracy peni
zapau i entuzjazmu pierwsze
zajcia polegay nie tylko na
integracji grup, podziwianiu
wspaniaych pomocy, ale podjto ju konkretne dziaania. Na
przykad przyrodnicy pod opiek
Beaty Kaska (przy wsppracy
z Nadlenictwem Jagieek) objli
opiek trzy kasztanowce rosnce
w parku w pobliu zamku. Dzieci zagrabiy licie drzew zaatakowanych przez szrotwka.
Dyrektor szkoy, pani Beta
Bukowska, entuzjastycznie
odnosi si do podejmowanych
w ramach projektu dziaa:
Ciesz si ogromnie, e dzieci

mog w szkole w ciekawy sposb rozwija swoje zainteresowania i odkrywa talenty. Nauka
przez zabaw i poznawanie
wiata po swojemu to najlepsza forma edukacji, o jakiej niejeden dyrektor moe tylko
pomarzy. My tak pracujemy
w naszej szkole!
Pamitamy niezwykego pana
Kleksa, ktry przemawia do
swoich wychowankw: Ja wam
po prostu pootwieram gowy
i nalej do nich oleju. Postanowilimy czciowo wzi przykad z ulubionego profesora
uczniw i mamy nadziej, e
nasi beneficjenci bd w peni
usatysfakcjonowani.
Specjalista ds. promocji,
monitoringu i ewaluacji
Anna Ciesielska

ALBO 10 (209) Padziernik 2013 r.

artyku sponsorowany

Osoby pragnce rozwija uzdolnienia artystyczne znalazy swoje miejsce na warsztatach plastycznych i instrumentalnych.

Wielbiciele komputerw wietnie odnajduj si

na zajciach informatycznych, za przyrodnicy
bd poznawa faun i flor poprzez obserwacj
i dowiadczenie.
Nauka angielskiego
opiera si bdzie na
praktycznym posugiwaniu
si tym piknym jzykiem.
Umysy cise wybray
warsztaty matematyczne,
za polonistyczne uczniowie
skuszeni wizj obcowania z
trzema rodzajami literackimi
poprzez twrcz aktywno
i kreatywno.

Najwikszym zainteresowaniem podczas prowadzonej

we wrzeniu akcji promocyjnej cieszya si robotyka
adresowana gwnie do fanatykw nowinek
technicznych.
ALBO 10 (209) Padziernik 2013 r.

Strona 25

1 Listopada wito Zmarych

Stare cmentarze w okolicach Olsztynka

Z okazji wita Zmarych warto przypomnie o licznych,
w wikszoci ju nieczynnych miejscach pochwku.
Za czasw byych Prus
Wschodnich wasny cmentarz
miaa prawie kada wie, nie
wyczajc nawet tych niewielkich
miejscowoci.
Mieszkacy otaczali je pieczoowit trosk, o czym
wiadcz, pomimo upywu
znacznego czasu, dobrze
zachowane jeszcze gdzieniegdzie bardzo stare nagrobki.
Co ciekawe, nawet w tych
najbardziej zapomnianych
zaktkach czyje rce pozostawiaj na nich sztuczne
kwiaty i znicze. Po dokonanych przez bezmylnych wandali zniszczeniach wiek
cmentarzy mona dzisiaj
okreli jedynie po ich wielkoci. Pod tym wzgldem do
najstarszych naley nekropolia obok Drwcka, przy szosie, zajmujca powierzchni
okoo 0,5 ha. Porastaj j wiekowe drzewa liciaste, a przez
rodek biegnie utworzona
przez nie szeroka aleja. Niestety, po licznych tu kiedy
grobach pozostao zaledwie
kilka dostrzegalnych szcztkw cementowych nagrobkw z wystajcymi wrd
zaroli cokoami po rozbitych
tabliczkach.
Najstarszym, a zarazem
w miar dobrze zachowanym
miejscem pochwku w naszej
okolicy okazuje si cmentarzysko pradawnych Prusw
pooone na zalesionym obecnie pagrku koo wierkocina, nazywane Pruskim Kurhanem. Jego pocztki wyprzedzaj zapewne o tysiclecie
przybycie na te tereny Zakonu
Krzyackiego. Na do znacznej powierzchni widniej tam

uformowane z kamieni
polnych prostoktne groby o
wymiarach 2 x 1,5 m i wysokoci 0,4 m, ktre porwna
mona do dzisiejszych grobowcw rodzinnych. Chocia
kryy znaczn liczb zmarych, daremne okazayby si
prby znalezienia pod nimi
jakichkolwiek ludzkich szcztkw. Prusowie zwoki kremowali, a prochy nieboszczykw wraz z resztkami wgla
drzewnego umieszczali w glinianych urnach o wysokoci
okoo 0,5 m i rednicy podstawy 10 cm. Umieszczali je
w tych rodowych grobach
przykrywajc kamieniami.
Takich dzbanw wypenionych popioem mona byo
w nich uoy obok siebie
wiksz ilo. Jak pisze Max
Toppen w wydanej w 1870 r.
Historii Mazur, na przeomie XVIII i XIX wieku pozostae w nienaruszonym stanie
podobne cmentarzyska pruskie rozkopywano, nie pozostawiajc po nich ladu. Okoliczna ludno zabieraa zgromadzone na nich kamienie do
budowy fundamentw budynkw. Ukryte urny rozbijano,
gdy znajdowano w nich
wkadane umarym czsto
cenne przedmioty w postaci
pokrytych zotem brzowych
zapinek, paciorkw z terakoty
a nawet rzymskich monet.
W tamtych czasach Koci
i wadze pruskie popieray
usuwanie istniejcych jeszcze
ladw dawnego pogastwa
w obyczajowoci nie do
koca zasymilowanej ludnoci pruskiej. Cudem ocalae
cmentarzysko koo wierko-

cina naley uzna wic za

wan i rzadk pamitk
z prehistorycznego okresu,
dlatego powinno by otoczone naleyt trosk i zachowane dla przyszych pokole.
Ten wany zabytek pierwotnie znajdowa si na otwartej
przestrzeni, potem pors go
las i na dugo pozostawa niezauwaalny. Dopiero w 1997
roku zbadali go i zainwentaryzowali archeolodzy z Uniwersytetu Warszawskiego.
Oznakowany nadal pozostaje
opuszczony i zaniedbany, a co
gorsze, ostatnio nawet bezmylnie rozgrabiany przez handlarzy kamieniami polnymi.
Do najstarszych, w miar
dobrze zachowanych, nekropolii wiejskich naley, do niedawna jeszcze ewangelicki,
cmentarz w Kurkach, gdzie
rda historyczne odnotowuj istnienie parafii chrzecijaskiej w 1595 roku. Zachoway si tam dwa cementowe
nagrobki maestwa otoczone ogrodzeniem wykonanym
z kutych poczonych nitami
elementw stalowych. Na
umocowanej do niego odlanej
z eliwa tablicy o gruboci
1,5 cm mona odczyta rok
urodzenia ma (1812) zmarego w 1883 r. oraz dane o 5
lat modszej od niego maonki. Brak odczytywalnych
oznak wczeniejszych pochwkw nie daje podstaw do
okrelania pocztku tego, jak
i innych cmentarzy na XIX
wiek, gdy we wczeniejszych czasach nagrobne symbole religijne wykonywano
zwykle z twardego drewna,
ktre z upywem czasu nisz-

Jedna z mogi uformowanych z kamieni na cmentarzu pruskim koo wierkocina

Strona 26

Cmentarz w Olsztynku. eliwny krzy z napisem

w jz. polskim nad grobem sekretarza zm. w 1893 r.
czao. Z trwaych materiaw
- betonu i stali - zaczto je
wyrabia dopiero od poowy
tego stulecia. Na kilkusetletnim cmentarzu kurkowskim
wiele starych nagrobnych
konstrukcji ulego bezpowrotnemu zniszczeniu, szczeglnie w latach 70-tych i pniej,
kiedy ludno ewangelicka
wyjechaa do Niemiec, a jej
koci oraz teren wok
niego pozostay bez opieki.
Ostatnio jednak sytuacja ulega widocznej poprawie, gdy
w wityni odprawiane s
naboestwa katolickie,
a obok nadal chowani s
zmarli. Najstarsza cz
cmentarza zostaa czciowo
uporzdkowana, po wyciciu
zaroli nieliczne ju nagrobki
zostay odsonite, ale wymagaj niezbdnych zabiegw
konserwacyjnych. Reliktem
tej nekropolii jest te kilkusetletni db o ponad metrowej
rednicy pnia. Tutaj, jak i na
innych cmentarzach, brak jest
do niedawna spotykanych,
masywnych eliwnych krzyy
nagrobnych. Takie dwa zabytki artystycznego odlewnictwa
z koca XIX w. ocalay jedynie koo olsztyneckiej kaplicy
przy ul. Grunwaldzkiej. Jeden
naley do pamitek szczeglnych ze wzgldu na dobrze
zachowany na nim napis
w jzyku polskim informujcy o wiecznym spoczynku

miejscowego sekretarza sdowego zmarego w 1898 r., co

jest dobitnym wiadectwem
obecnoci naszego jzyka na
tym terenie. Przed kilkoma
laty na piknie pooonej
obok jeziora nekropolii
w utynowie leaa ju tylko
grna cz unikatowego
krzya o ciarze szacunkowo
przekraczajcym 150 kg. Grubo misternie wykonanego
odlewu wynosia bowiem 6
a szeroko 10 cm. Dla pozyskania zomu kto jednak
odbi jego doln cz, pozostawiajc tylko tablic
z ozdobnymi ramionami.
Obecnie nie pozostao po nim
ladu. W zarolach mona
tam jeszcze gdzieniegdzie
dostrzec szcztki wczeniejszych nagrobkw, zupenie
pozbawionych czytelnych
tablic. Dla zachowania powagi tego miejsca kto odnowi
daszek na stojcej porodku
niewielkiej dzwonnicy, ktrej
grozio zupene zniszczenie.
Uzna to naley za spontaniczny przejaw obywatelskiej
odpowiedzialnoci za ocalenie bezcennych reliktw
pamici historycznej.
Do duy cmentarz
w Pawowie, przylegajcy
obecnie do drogi szybkiego
ruchu, zaliczy mona do najlepiej zachowanych. Przetrwao na nim prawie w caoci kilka ponad stuletnich gro-

ALBO 10 (209) Padziernik 2013 r.

bw wraz z czytelnymi tabliczkami

z czarnego szka. Zawdzicza to
naley dokonywanym tu pochwkom
jeszcze w latach 70-tych ubiegego
stulecia i zamieszkiwaniu w pobliu
potomkw osb zmarych. Dbaj oni
o stan nagrobkw, na bieco utrzymuj w naleytym stanie ogrodzenie.
Chocia cmentarz nalea do parafii
ewangelickiej, po wojnie grzebano tu
ludzi rnych wyzna, w tym rwnie
greko-katolikw osiedlonych we wsi
w roku 1947 w ramach akcji Wisa.
Na grobach rodzinnych z tego okresu
widniej tablice zarwno polsko, jak
i niemieckojzyczne. Na szczegln
uwag zasuguje grobowa kwatera 13letniej dziewczynki zmarej w 1913 r.,
otoczona ogrodzeniem z poczonych
nitami kutych elementw stalowych.
Wziwszy pod uwag wysok cen
elaza w tamtym okresie oraz misterne wykonanie w warsztacie kowalstwa
artystycznego, tak kosztowne upikszenie miejsca spoczynku byo wyrazem wyjtkowej rodzicielskiej mioci
do na zawsze utraconej crki.
W byych Prusach Wschodnich tradycyjnie cmentarze zakadano nie
tylko we wsiach, w ktrych znajdoway si kocioy, ale czsto w znacznej
odlegoci od nich, w miejscowociach zamieszkania osb zmarych.
Niekiedy dwie wsie albo wicej miay
wspln nekropoli pooon na granicy ich pl. Przykadem tego jest
pooony na odludziu cmentarz
midzy Zawadami i Czerwon Wod.
Niektre cmentarzyki odlege od
zabudowa po wojnie, w zwizku
z postpujcym wyludnieniem, znalazy si w granicach poszerzajcych si
terenw lenych. Taki los spotka
cmentarz koo cin, znajdujcy si
obecnie w gstym zagajniku. Jak
pamitam, jeszcze 30 lat temu pooony by na otwartej przestrzeni, otoczony tylko lipami. Teraz nad nagrobkami wznosz si wierki, jaowce
i porastaj je mchy. Nie stawiano na
nich umocowanych do cokow pionowych tablic, a informacje o zmarych wyryte s na caej powierzchni
betonowych pyt przykrywajcych
groby. Jeszcze, zdawaoby si, niedawno, odczytujc niemieckie informacje o zmarych, na jednej z nich
zauwayem starannie wyryty szwabach napis w jzyku mazurskim (na
nagrobku z lat midzywojennych).
Byo to jedno z nielicznych istniejcych trwalszych wiadectw przywizania do tej polskiej gwary, ktr
na co dzie posugiwaa si ludno
okolicznych wsi. Obecnie po tym
nagrobku nie ma ladu.
Na wszystkich starych cmentarzach
rzuca si w oczy stosunkowo znacznie
wiksza ni obecnie liczba mogiek
dziecicych. Dowodzi to wyranie
wyszej umieralnoci w tamtych czasach osb maoletnich z powodu nie
tak powszechnej jak dzisiaj dostpnoci opieki lekarskiej.
Posiadacze majtkw ziemskich
dysponowali wasnymi cmentarzami
rodowymi. Pooony koo Pactowa
to miejsce pochwku junkierskiego

ALBO 10 (209) Padziernik 2013 r.

rodu von Volprecht, wadajcego

miejscowym duym folwarkiem. Roztacza si z niego widok na wspaniay
paac, teraz doprowadzony do stanu
dawnej wietnoci oraz na odlege o 5
km Pola Grunwaldzkie. O prestiowym znaczeniu tego miejsca, liczcego okoo dziesiciu zachowanych
nagrobkw, wiadczy zachowana
w caoci okazaa kropielnica o rednicy 70 cm, starannie uformowana
z jednolitej kamiennej bryy. Pozostaoci podobnego miejsca pochwku
czonkw rodu wadajcego paacami
i majtnociami w Stbarku, Rychnowie i Frygnowie znajduj si koo tej
ostatniej miejscowoci. W ostatnich
latach wojny pochowano tam gwnego przedstawiciela rodu. Rodzina von
Kampt, do ktrej naleay folwarki
i paace w Worlitach i Platynach,
miaa cmentarzyk przy drodze prowadzcej od paacu na poudnie. Niestety, po latach wkroczy tam las i mona
teraz zauway pozostaoci zaledwie
trzech nagrobkw.
W byych Prusach Wschodnich tradycja pozwalaa na chowanie zmarych w pojedynczych grobach
umieszczonych zgodnie z przedmiertn wol zmarych w wybranych
miejscach poza cmentarzami. W parku
przylegym do paacu w Gierzwadzie
mona zobaczy dobrze zachowany
nagrobek waciciela, zmarego
w 1929 roku. Za otaczajcym go stalowym ogrodzeniem zamiast krzya
wznosi si jedynie kamienny gaz
z wyrytym nagrobnym napisem. Brak
jakichkolwiek symboli chrzecijaskich tumaczy naley tym, e spoczywajcy von Herman Hoffman
(1866-1926), za ycia wysoki dostojnik loy masoskiej nie wyznawa
adnej religii. Ustanowione za ycia
miejsce wiecznego spoczynku nie
byo czym przypadkowym. Waciciel gierzwadzkiego folwarku postanowi spocz w miejscu, gdzie jako
oddany mionik i hodowca koni arabskich - lubi godzinami przesiadywa,
aby cieszy si widokiem hasajcych
na wybiegu swych zwierzt.
Do grzebania zmarych w odosobnionych miejscach zmuszay niekiedy
okolicznoci yciowe. W bardzo trudnym okresie zimy i wiosny 1945 r.,
mieszkacy ograbieni przez sowieckich onierzy, jak i szabrownikw,
pozbawieni koni, nie byli w stanie
zawie zwok osb bliskich na cmentarz. Pozostali przy yciu, przewanie
kobiety i starcy, zakopywali je
w ogrodach, czy gdzie niedaleko
w polu stawiajc drewniane krzye.
Niektre z nich przetrway do naszych
dni. Na nieuytku nieopodal Gierzwadu dugo jeszcze po wojnie mona
byo zauway kilka zagadkowych
grobw z prawosawnymi krzyami.
Jak wspominali miejscowi ludzie,
pogrzebano tam radzieckich jecw
oraz robotnikw przymusowych
zatrudnionych w folwarku. Wedug
surowego hitlerowskiego prawa nie
mogli po mierci spocz na wiejskim
cmentarzu ewangelickim przeznaczonym dla rzekomo wyszej rasy panw.

Wanym elementem towarzyszcym kadej ceremonii pogrzebowej

byo bicie w dzwony. Dlatego spoecznoci kadej miejscowoci odlegej od kocioa staray si mie wasn dzwonnic lub tylko dzwon
zawieszony na mocnej drewnianej
konstrukcji. Takie godne uwagi trwae
budowle zachoway si w Jemioowie,
Kunkach oraz w utynowie. Pozbawione swojej gwnej czci nie
peni ju dawnej, zasadniczej funkcji,
ale pozostaj cennymi pamitkami
architektonicznymi, nadajcymi osobliwego uroku miejscowociom. Dlatego dobrze si stao, e kto w ostatnich latach uratowa bdc w ruinie
dzwonnic cmentarn w tej ostatniej
wsi. Jak pamitam, jeszcze niedawno
w Kronowie, odlegym o 4 km od Barczewa, kultywowany by pikny zwyczaj egnania osoby odchodzcej na
zawsze dwikami dzwonu umieszczonego w centrum wsi. Czy nie
warto byoby pomyle o doprowadzeniu do penej dawnej wietnoci
i funkcjonalnoci bdcych jeszcze
w dobrym stanie budowli dzwonniczych w Jemioowie i Kunkach?
Warto nadmieni, i w/w zwyczaj
moe siga na tych ziemiach pradawnych czasw, kiedy to mieszkajcy tu
Prusowie kade wane wydarzenie
w yciu swych spoecznoci oznaczali
wytwarzaniem moliwie jak najgoniejszych dwikw.

Na terenie naszej gminy znajduje

si 25 starych cmentarzy, z czego
cztery s nadal czynne. Stanowi one
wan integraln cz kultury i lokalnych tradycji, pozwalaj wspczesnym utrzymywa yw wi z przeszoci okolicy, w ktrej mieszkaj.
Naley wic je otacza szczegln trosk. Zadanie to powinno by ujte
w systemie edukacyjnym. Nie mona
dopuci do widocznych w minionych
latach przejaww zupenej obojtnoci
wobec tego problemu, co doprowadzio do bezmylnego zniszczenia wielu
miejsc pochwku. Potrzebne s przemylane dziaania dla uchronienia
chociaby tych, ktre przetrway do
naszych czasw. Jak wiem, na ziemiach pdn-wsch. Polski od lat aktywnie funkcjonuje stowarzyszenie
Magura, zrzeszajce wolontariuszy
z Polski i Ukrainy, ktrzy w miesicach letnich porzdkuj cmentarze
opuszczone w roku 1947 przez ludno ukraisk, a take troszcz si
o stare polskie nekropolie za wschodni granic.
W naszym regionie niezbdna jest
podobna zorganizowana dziaalno.
Dopuszczenie do cakowitej zagady
nielicznych ju dawnych reliktw
czczenia pamici o osobach zmarych
przez przysze pokolenia moe by
uznana za oznak naszego intelektualnego i duchowego ubstwa.
Piotr Kowal - 25.09.2013 r.

Reklama

Strona 27

Przykady polskoci w historii Olsztynka (cz II)

Wiek XIX to okres silnej germanizacji na Warmii i Mazurach. Najbardziej ucierpiay szkoy. Zaborcy pruskiemu chodzio o wychowanie modziey w kulturze niemieckiej, co
miao gwarantowa trwao procesu
germanizacyjnego. W Olsztynku
gruntownie zreformowano szko.
Olsztynek mimo dugoletniej przynalenoci do Prus, jeszcze w pocztkach XIX wieku zachowa charakter
polski. W 1825 roku w Olsztynku
mieszkao 963 Polakw, a tylko 243
Niemcw. Z tego miasta wywodzi si
kilku zasuonych dla sprawy polskiej obywateli. (Gazeta Olsztyska
po 1965 roku).
W poowie XIX wieku Mrongowiusz, syn rektora z Olsztynka, znakomity jzykoznawca i wybitny
wojownik o polsko ziemi mazurskiej, odbywa podr w ojczyste strony. Ten znawca gramatyki polskiej,
autor licznych polskich sownikw,
piewnikw i zbioru kaza, przyjecha w 1841 r. w wieku siedemdziesiciu siedmiu lat z Gdaska do Marwadu, gdzie spdzi lata dziecice
(urodzi si w 1764 roku w Olsztynku). Jak pisze Markuszewski w ksice Nawet kamie, ostatnie spotkanie Mrongowiusza z ziemi ojczyst
byo spotkaniem z rozpacz ludu.
Mieszkacw Marwadu oburzay
germanizatorskie praktyki nauczyciela. (...) Natomiast rodzice chcieli wiedzy praktycznej: umiejtnoci pisania
i czytania, umiejtnoci liczenia,
nieco wiedzy o wiecie, ale nie
w jzyku niemieckim..., lecz w jzyku ojczystym, powszechnie uywanym, ktrym mona byo porozumie
si rwnie z miejscowymi wadzami, z kupcami i rzemielnikami
w Ostrdzie, Dbrwnie, czy Olsztynku.
W rezultacie tej podry Mrongowiusz opracowa (wsplnie z Gustawem Gizewiuszem) memoria przedstawiajcy haniebne metody wydzierania ludowi mazurskiemu mowy
ojczystej i ilustrujcy tragiczne
nastpstwa germanizacji: oglny upadek kultury, dobrobytu i etyki.
Memoria ten przedstawiono krlowi
pruskiemu i ogoszono drukiem.
Argumenty byy dosadne, materia
dowodowy ogromny. Wadze musiay si cofn. W roku 1843 przywrcono w szkoach mazurskich
wykad w jzyku polskim. Pochd
germanizacji na Mazurach zosta zahamowany na wier wieku. W 1844
roku Maksymilian Grabowski napisa
Podr do Prus. W ksice tej
mona wyczyta (powtarzajc za
E. Martuszewskim-Nawet kamie),
e nie mg dogada si (po polsku)
z mieszkacem Olsztynka Nawrockim: (cytuje dalej za E. Martuszewskim) ... zaraz na rynku spotkaem
stra nocnego (byo to w nocy),
ktremu nie tak trudno byo wysowi

Strona 28

si nasz mow, jak wychowacowi

Uniwersytetu Krlewskiego filologowi Nawrockiemu. (...) Chcia on mi
(str nocny) uprzyjemni pobyt
w jego miecie rodzinnym; mwi do
mnie nieustannie, pyta o Polsk,
Warszaw. Opowiada mi pisze
Grabowski e kiedy bdzc po
lasach dosta si a pod Warszaw, e
j widzia nawet z daleka. Powiedzia
mi, e krl pruski panujcy niedawno
przyjeda przez ich miasto, i wszed do kocioa, kaza poda sobie
psaterz i piewa z nimi pieni po
polsku. Ta myl, jak uwaaem, bya
jego ulubion tuaczk czy pani jego
gowy. W lesie pod Olsztynkiem spotkaem chopaka pascego bydo.
Mwi tylko po polsku.
W 1852 roku Mrongowiusz otrzyma w Gdasku medal Polskiego
Towarzystwa Historycznego w Paryu. Przesyce towarzyszy list podpisany przez Adama Mickiewicza, skadajcy hod bojownikowi o polsko
w Prusach za jego niezmordowan,
owocn prac na rzecz jzyka polskiego.
Mrongowiusz zmar w Gdasku
1855 roku. - W 1848 roku Europ
ogarn ruch rewolucyjny, ktry by
ruchem si postpowych oraz ruchem
narodw walczcych o sw niepodlego. Wybuch rewolucji przyjto na
Warmii i Mazurach z entuzjazmem.
Doszo do rozruchw i wystpie,
m.in. w Ostrdzie, Olsztynku, Olsztynie oraz w innych miejscowociach.
Na Warmii wzrosy denia do oderwania si od Prus. W Olsztynku
zaczo wychodzi pismo dla Mazurw i Warmiakw. Bya to Gazeta
Wiejska. Zamieszczano w niej artykuy propagujce idee demokratyczne.
Po upadku Wiosny Ludw
w Niemczech, stumieniu powstania
w Wielkopolsce przez wojska pruskie, na Mazurach nasilia si propaganda antydemokratyczna. W Olsztynku zaczto wydawa gazet Przyjaciel Ludu, redagowan jako tygodnik w jzyku niemieckim i polskim
przez nauczyciela gimnazjalnego
Dudka. Wojciech Ktrzyski, ktry
musia zna to pismo orzek, e byo
antydemokratyczne i wiernopoddacze. Pierwsze dwa numery tej gazety
daj nam pojcie, jak otumaniano lud
mazurski. Przyjaciel Ludu, ten
ogupiciel ludu, jak go okrelano,
ukaza si po raz pierwszy w sobot
2 czerwca 1849 roku. Wedug
W. Ktrzyskiego i Karola Estreichera miaa ta gazeta wychodzi do 30
marca 1850 roku, za wedug Juliusza
Ossowskiego ostatni numer ukaza
si w kwietniu 1850 roku.
Harich (Harych) Karol Henryk,
drukarz i wydawca w Morgu, Olsztynie i Olsztynku wydawa polskie
ksiki religijne, ewangelickie i katolickie (kancjonay, modlitewniki

Dom Mrongowiusza znajduje si za Salonem Wystawowym MBL

i inne). Od 1831 roku prowadzi ksigarni w Olsztynku, a od 1843/44
w Olsztynie, mia take fili
w Morgu. Wyda m.in. Wiesawa
K. Brodziskiego. Pokut dwch
zabjcw (tumaczenie J. Jasiskiego), ktre przygotowa do druku
G. Gizewiusz. Ponadto m.in. Zbir
pieni nabonych (Morg, Olsztyn),
Wybr pieni (Olsztynek 1858 r.),
Zoty otarz na chwa Boga
(Morg). Drukarzy o tym nazwisku
spotykamy take w Biskupcu, Brodnicy i Kwidzynie, gdzie wychodziy
druki polskie.
Naleaoby jeszcze powiedzie, e
gdy w caej Europie wybucha Wiosna Ludw, w Olsztynku miaa swoj
siedzib jedna z dwu frakcji Klubu
Konstytucyjnego. Bya ona za konstytucj i republik. Gizewiusz,
pastor z Ostrdy, przeszed do republikanw, a wic przesta popiera
zwolennikw monarchii. Gdy rozpisano wybory do parlamentu, Gizewiusz zgosi swoj kandydatur.
Wybrani po gminach elektorzy zebrali si w Olsztynku i zdecydowali, e
do Frankfurtu, a nie do Berlina, stolicy Prus, pojedzie Gizewiusz. Moemy teraz snu rozwaania, dlaczego
Gizewiusz zerwa ze sw dotychczasow polityk popierania monarchii
pruskiej, dlaczego nie interesowa si
dynasti Prus, ale spraw zjednoczenia Niemiec. By moe chcia we
Frankfurcie nad Menem wypowiedzie si za prawem zjednoczenia
Niemiec ale tylko w niemieckich
granicach etnicznych. A wic za prawem poczenia si Mazurw, Warmiakw, lzakw do Wielkopolan.
I tak mogo by. Ale Gustaw Gizewiusz nie pojecha do Frankfurtu.
Decyzja elektorw podjta 8 maja
1848 roku w Olsztynku, nie moga
by zrealizowana, gdy w nocy z dnia
7 maja na 8 maja, w Ostrdzie Gizewiusz zakoczy ycie.
W 1871 roku nastpio zjednoczenie Niemiec. Krl pruski zosta cesarzem Rzeszy. Jednym z naczelnych
hase programowych kierowanego

przez Bismarka rzdu Rzeszy staa

si polityka germanizacji ziem
wschodnich. Gwne ostrze germanizacji skierowane zostao przeciw polskiemu szkolnictwu i pozycji katolicyzmu. Nauczyciele polscy byli
masowo przenoszeni do innych prowincji, a zastpowali ich sprowadzeni
Niemcy. W tym okresie Olsztynek
zacz powoli traci swoje polskie
oblicze. Procesu tego nie zahamoway narodziny ruchu polskiego na
ssiedniej Warmii. Ruch ten bowiem
- zrodzony w epoce kulturkampfu,
w dobie jednoczesnego przeladowania przez rzd pruski polskoci i katolicyzmu, jako swe naczelne zadanie
przyj obron mowy i obron wiary:
mowy polskiej i wiary katolickiej.
Tymczasem Polacy w Olsztynku byli
w wikszoci ewangelikami. Ruch,
ktry wiar katolick uznawa za
synonim polskoci, musia dla nich
by obcy. Gdy wic w ssiednich
wsiach warmiskich, w Gietrzwadzie i Grylinach oddalonych o kilka
kilometrw, odbyway si manifestacje polskie, ludno polska w Olsztynku pogrona bya nadal w letargu
politycznym i biernie poddawaa si
germanizacyjnemu naciskowi. Niemniej, jeszcze w roku 1902 w parafii
ewangelickiej Olsztynka na ogln
liczb 5200 parafian 1500 rozumiao
tylko po polsku.
Lucjan Hodyra
Literatura:
- Andrzej Wakar, Historia
Olsztynka,
Warmia i Mazury nr 12,
grudzie 1959 r.
- Andrzej Wakar i inni, Olsztynek
i okolice,
Olsztyn 1970, wyd. Pojezierze
- Emilia Sukertowa Biedrawina,
Karty z dziejw Mazur.
- Eugeniusz Paukszta, Warmia
i Mazury,
Wyd. lsk, Katowice 1970 r.
- Marian Dudzik, Olsztyn
i okolice,
W-wa 1976 r., Krajowa Agencja
Wydawnicza.

ALBO 10 (209) Padziernik 2013 r.

DObRE RADY PANI EWY

CZEKOLADA
-SODKI NARKOTYK
O czekoladzie, czsto nie bez powodu, mwi si - sodki narkotyk. Rzeczywicie, od czekolady mona si uzaleni. Za cudowny smak i zapach uwielbiamy j prawie wszyscy, ale to nie
jedyny powd tego, e czsto nie moemy si jej oprze, bowiem wikszo jej mionikw doskonale wie, e czekolada poprawia nam nastrj, dodaje energii, likwiduje zmczenie. Moe to niektrych
zdziwi, ale badania dowodz, i czekolada, szczeglnie gorzka o wysokiej zawartoci kakao a maej cukru (tak wanie powinnimy
jada), ma dobroczynne dziaanie zdrowotne.
Dzisiejsza nauka potwierdza to, o czym ju wojownicy azteccy doskonale wiedzieli pokrzepiajc si przed czekajc ich
bitw napojem sporzdzonym z kakaowego proszku. Przez lata
zachwycano si jej niezwykymi waciwociami, eby nastpnie
oskary o to, e podnosi nam cholesterol, psuje zby, tuczy i w
ogle jest niezdrowa. Na szczcie dla wszystkich, ktrzy nie
potrafi sobie jej odmwi dzisiaj bez obaw moemy znowu
spojrze na ulubiony smakoyk przychylnym okiem. Wszystko to
za spraw najnowszych bada, ktre niezbicie wykazay, e czekolada zawiera ponad 600 substancji pozytywnie oddziaujcych
na nasz organizm, a tym samym na nasze zdrowie. Chroni nas
one przed wieloma chorobami, stymuluj ukad odpornociowy,
poprawiaj nastrj, a nawet, co moe budzi najwiksze zdziwienie, chroni przed prchnic. Specjalne kuracje czekoladowe
lecz zmczenie, apati, wyczerpanie nerwowe, a czekolada stosowana w formie relaksujcych kpieli ma waciwoci odmadzajce i zapobiega powstawaniu zmarszczek. Od niedawna te
wiemy na czym polega tajemnica nieodpartego uroku czekolady,
ktry wprost zniewala, a niekiedy prowadzi do uzalenienia.
Ot w ziarnie kakaowym wystpuj substancje przypominajce
zwizki chemiczne obecne w liciach marihuany. S to tak
zwane alkaloidy (nale do nich midzy innymi morfina, kokaina, atropina i chinina) oddziaujce na nasze komrki nerwowe.
Same alkaloidy nie spowoduj jednak uzalenienia, czsto nie
moemy si oprze czekoladowym przysmakom take z powodu wspaniaego aromatu i cudownego wprost smaku. Czy powinnimy wic obawia si, e popadniemy w nag jedzenia czekolady? Dla cukrzykw i osb mocno dbajcych o smuk sylwetk
jest to zapewne nie najlepsza wiadomo. Osoby zdrowe nie
powinny si jednak takiego uzalenienia obawia kakao to nie
alkohol, ani narkotyk i w przeciwiestwie do nich nie niszczy
tkanki nerwowej. Znane s natomiast powody, dla ktrych,
szczeglnie gorzk, czekolad powinnimy je. Zdaniem uczonych bowiem, zjadanie okoo 1/3 tabliczki gorzkiej czekolady
(ponad 60%zawartoci kakao) dziennie chroni nas przed chorobami serca, zapobiega miadycy i zakrzepom, wzmacnia serce,
obnia cinienie, a holenderscy uczeni dowiedli, e ci ktrzy
regularnie jedz lub pij czarn, gorzk czekolad a o 50% rzadziej umieraj na zawa. Czekolada zawiera rwnie duo skadnikw podnoszcych poziom seratoniny we krwi - hormonu
odpowiedzialnego za nasz dobry nastrj, co nie jest bez znaczenie w naszym penym stresw codziennym yciu. W 100g czekolady mamy a 300 mg magnezu, ktry korzystnie wpywa na
nasz system nerwowy. Czekolada pomaga w myleniu, bo zawiera zwizki pobudzajce mzg do pracy, poprawia koncentracj,
pami, czas reakcji i uatwia rozwizywanie yciowych problemw. Pobudza prac nerek, a nawet agodzi kaszel, jest najlepiej
przyswajalnym, skoncentrowanym rdem energii. Okazao si
take, e to wanie czekolada jest spord wszystkich sodyczy
najbezpieczniejsza dla naszych zbw, uczeni Japoscy orzekli
nawet, e posiada ona w swoim skadzie substancje zapobiegajce prchnicy. Jednak nie moemy zapomina, i czekolada, jak
wszystkie sodycze, zawiera w swoim skadzie wglowodany,
ktre rozkadajc si szkodz naszym zbom. Bezpieczniej wic
zapewne bdzie, pomimo twierdzenia uczonych, jeli po zjedzeniu czekoladowych sodkoci dokadnie umyjemy zby. Czekolada to aksamitna konsystencja, gboki brzowy kolor, odurzajcy
aromat i smak, ktry przywouje na myl najszczliwsze chwile
w yciu i jak tu nie kocha czekolady?
Ewa agowska Okoowicz

ALBO 10 (209) Padziernik 2013 r.

INDYK W SOSIE
CZEKOLADOWYM
2 piersi z indyka,
1,5 yeczki soli,
olej do smaenia,
2 zbki czosnku,
2 yki sodkiej papryki,
1 maa papryczka chili,
1 szkl patkw
migdaowych,
4-5 dag gorzkiej
czekolady.
Kad z piersi pokroi na 4
czci, woy do garnka,
zala tak iloci wody,
eby przykry miso i zagotowa. Posoli i gotowa 30
minut na maym ogniu.
Cebulk posieka, podsmay na oleju i doda do
misa. Przyprawi czosnkiem, sodk papryk,
papryczk chili. Doda patki migdaowe i czekolad.
Przykry i dusi na maym
ogniu, a miso bdzie
mikkie. Podawa z ryem
na sypko.

NALENIKI
CZEKOLADOWE
3 due gruszki,
5 dag cukru,
25dag mki,
2 jajka,
3 dag masa,
5 dag kakao,
5 dag cukru pudru,
1 yeczka kawy
rozpuszczalnej,
mleko.
Gruszki obra, przekroi
na powki, usun gniazda
nasienne. Zagotowa
szklanki wody z cukrem,
woy gruszki i ugotowa
do mikkoci. Wyjc z syropu, osczy i ostudzi. Przygotowa naleniki, mk
przesia, doda kakao, kaw
i utrze z jajkami mlekiem
i stopionym masem. Ciasto
odstawi na godzin do
spcznienia i usmay cieniutkie naleniki. Kady zoy na cztery czci, udekorowa kawakiem gruszki
i bit mietan lub lodami.

GORCA
CZEKOLADA
POMARACZOWA
1/3 szkl schodzonej
mietany kremwki,
1 yeczka
brzowego cukru,
4,5 szkl mleka 3.2%,
4 pomaracze,
30 dag czekolady,
2 yki kakao.
mietan ubi z brzowym
cukrem, przykry i wstawi
do lodwki. Mleko wla do
rondla o grubym dnie.
Pomaracze sparzy i cieniutko obra ze skrki.
Skrk pokroi w paseczki,
wrzuci do mleka i powoli
zagotowa. Ostudzi i przecedzi mleko, a nastpnie
wla je z powrotem do rondla. Zagotowa, doda
posiekan czekolad i kakao
rozprowadzone wczeniej
w odrobinie zimnego mleka.
Miesza, a czekolada si
stopi i jeszcze chwil podgrzewa. Czekolad przela
do filianek, udekorowa
bit mietan.

CIASTO
CZEKOLADOWE
15 dag wini z likieru,
25 dag gorzkiej czekolady,
25 dag masa,
6 jajek,
15 dag cukru,
10 dag mki,
szkl cukru,
2 yki wody.
Z szklanki cukru i 2
yek wody zagotowa
syrop, wrzuci do niego
powki wini i gotowa 5-8
minut. Czekolad rozpuci
na parze, przestudzi
i utrze z masem. Doda
cukier, tka i mk. Doda
winie wyjte z syropu.
Biaka ubi na sztywn
pian i delikatnie wymiesza
z mas czekoladow. Ciasto
wla do natuszczonej tortownicy i piec 30-35 minut
w temperaturze 180.

CZEKOLADOWE
KOKOSANKI
25 dag deserowej
czekolady startej na
grubej tarce,
2 biaka,
szkl cukru,
olejek waniliowy,
1,5 szkl wirkw
kokosowych.
Dwie blaszki wyoy
papierem do pieczenia.
Wsypa do miseczki 20 dag
czekolady, rozpuci j na
parze i ostudzi. Ubi biaka
ze szczypt soli, powoli
dodawa cukier i kilka kropli olejku waniliowego,
cigle ubijajc. Ostronie
doda stopion czekolad,
wirki kokosowe i pozosta
start czekolad. Delikatnie
wymiesza i yeczk nakada na blaszki.
Piec w temperaturze 160
okoo 20 minut.

DOMOWY BLOK
CZEKOLADOWY
250 g masa,
500 g mleka w proszku,
szkl wody,
1,5 szkl cukru,
6 czubatych yek kakao,
300 g herbatnikw,
gar orzechw
i rodzynkw.
Do rondelka wla wod,
wrzuci maso i podgrzewa
a si roztopi. Doda cukier,
dokadnie wymiesza, wsypa kakao, zagotowa i odstawi do przestygnicia.
Rozgnie w misce herbatniki, doda mas kakaow,
mleko w proszku i dokadnie wymiesza. Na kocu
wrzuci bakalie i jeszcze
raz, najlepiej rk, wymiesza cao. Kekswk
wyoy papierem do pieczenia, partiami wkada
gotow mas i dokadnie
dociska. Woy na co najmniej 2 godziny do lodwki.

Smacznego!
Strona 29

JAK SEGREGOWA ODPADY ?

SZKO
Do pojemnika na szko
wrzucamy:
- butelki i soiki szklane po
napojach i ywnoci,
- butelki po napojach
alkoholowych,
- szklane opakowania po
kosmetykach.
Do pojemnika na szko
NIE powinno si wrzuca:
- szka stoowego aroodpornego,
- ceramiki, doniczek, fajansu
i porcelany
- zniczy z zawartoci wosku,
- arwek i wietlwek,
- szka krysztaowego,
- reflektorw,
- nie oprnionych opakowa
po lekach, olejach,
rozpuszczalnikach,
- termometrw i strzykawek,
- monitorw i lamp telewizyjnych,
- szyb okiennych
i samochodowych,
- luster i witray,
- innych odpadw komunalnych
(w tym niebezpiecznych).

PAPIER
Do pojemnikw na papier
wrzucamy:
- opakowania z papieru lub tektury,

- gazety i czasopisma,
- katalogi, prospekty, foldery,
- papier szkolny i biurowy,
- ksiki i zeszyty,
- torebki papierowe,
- papier pakowy.
Do pojemnika na papier
NIE powinno si wrzuca:
- papieru mocno zabrudzonego
czy zatuszczonego,
- papieru powlekanego foli i kalki,
- kartonw po mleku i napojach,
- pieluch jednorazowych
i podpasek,
- workw po nawozach, cemencie
i innych materiaach budowlanych,
- tapet,
- innych odpadw komunalnych
(w tym niebezpiecznych).

PLASTIK
Do pojemnika na plastik
wrzucamy:
- butelki po napojach
(bez nakrtek i zgniecione),
- opakowania po chemii
gospodarczej, kosmetykach
(np. szamponach, proszkach,
pynach do mycia naczy itp.),
- opakowania po produktach
spoywczych,
- plastikowe nakrtki,
- plastikowe torebki, worki,

Krzywka
nr 195

reklamwki, folie,
- puszki po napojach,
- puszki z blachy stalowej
po ywnoci,
- zom elazny i metale kolorowe,
- metalowe kapsle z butelek,
zakrtki soikw i innych
pojemnikw,
- folia aluminiowa,
- kartoniki po mleku i napojach,
- wielomateriaowe odpady
opakowaniowe.
Do pojemnika na plastik
NIE powinno si wrzuca:
- strzykawek i innych
art. medycznych,
- odpadw budowlanych
i rozbirkowych,
- opakowa po lekach i farbach,
lakierach i olejach oraz po
aerozolach,
- zuytych baterii i akumulatorw
oraz sprztu elektrycznego
i elektronicznego,
- innych odpadw komunalnych
(w tym niebezpiecznych).

INNE
Do pojemnikw na odpady zmieszane resztkowe wrzucamy wszystko
to, czego nie moemy wrzuci do
pojemnikw na plastik, papier
i szko:
- zabrudzone opakowania
plastikowe
- porcelan, talerze, szklanki,
potuczone szko
- zabawki
- opakowania po dezodorantach,
artykuy higieniczne (wata,
pieluchy itp.)
- styropian opakowaniowy
- popi wglowy
Nie wrzucamy:
- odpadw niebezpiecznych
(przeterminowanych lekw,
opakowa po rodkach
ochrony rolin itd.)
- zuytego sprztu elektrycznego
i elektronicznego (np. arwki,
wietlwki, sprzt RTV, AGD itd.)
- odpadw wielkogabarytowych.

bIOODPADY
Do pojemnika brzowego
na bioodpady wrzucamy:
- odpady kuchenne np. obierki, skorupki jajek, resztki ywnoci,
- odzie z wkien naturalnych np.

10

9
11
12

13
14

Pionowo:

16

15

1) ubezpieczycielka, 2) wrba z Wiednia, 3) absolutnie najlepsze

cze, 4) wesoek z wen, 6) gwiazda wrd aut, 7) do grajcej szafy,
8) w drabinie, 16) nosiciel, 17) pozna si na wojnie, 19) zakrcony,
20) Proletariusze wszystkich krajw czcie si!, 22) w Polsk z orem.

Poziomo:

1) po lizgawce, 5) negocjacje swojskie, 9) popiera ZUS, 10) byo

i jest, 11) za grosze, 12) bdzie wisia, 13) formalne, 14) przed ciosem,
15) kojarzy, 16) orkiestra, 18) krtka determinacja, 19) awantura
w teatrze, 21) cz odbiorcy, 23) ani drgnie, 24) zimne i sztuczne,
25) staro w antykwariacie , 26) koniec wiata, 27) z kawakiem diaba.

len, bawena bez guzikw i zamkw,

- odpady zielone: trawa, kwiaty,
licie itd.
Do pojemnika na bioodpady nie
wrzucamy:
- metalu, kolorowych gazet, szka,
plastiku, misnych odpadw
kuchennych i koci.
Bioodpady moemy kompostowa
we wasnym zakresie!!!

17

18
19

Krzywka sponsorowana przez

22

21

20

23
24

25

27

26
Rozwizania prosimy nadsya na kartkach pocztowych do
20 listopada pod adresem redakcji. Spord prawidowych roz1
2
wiza wylosujemy nagrod - obiad dla 2 osb w Restauracji
Zielarnia (ul. Mrongowiusza 29, Olsztynek).
Prawidowym rozwizaniem ostatniej krzywki byo haso:
Od przybytku gowa nie boli. Nagrod wylosowaa Irena Dyrda z Pawowa .

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

Biuletyn redaguje zesp w skadzie: Wydawca - MDK, redaktor wydania - Katarzyna Waluk, redaktorzy: Wiesaw Gsiorowski, Tomasz Kurs,
Bogumi Kuniewski, Pawe Rogowski (skad komputerowy, zdjcia), Janusz Dga (zdjcia), Henryka ebrowska, Marta ebrowska, Zygmunt
Puszczewicz, Kazimierz Czesaw Bandzwoek, Ewa Okoowicz-agowska, Robert Waraksa, Magdalena Rudnicka. Adres redakcji: 11-015 Olsztynek,
ul. Chopina 29, MDK, tel. 89 519-22-01, woj. warmisko-mazurskie. Zgoszenia reklam w siedzibie redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo skracania
i adiustacji tekstw i listw oraz nie odpowiada za tre reklam, ogosze i artykuw sponsorowanych. Miesicznik zrzeszony jest
w Polskim Stowarzyszeniu Prasy Lokalnej z siedzib w Krakowie. e-mail: alboolsztynek@wp.pl. Materiaw nie zamawianych redakcja nie zwraca.
Strona 30

ALBO 10 (209) Padziernik 2013 r.

ALBO 10 (209) Padziernik 2013 r.

Strona 31