Cena 2,00 z

Nr 9 (208) Wrzesie 2013 r.

ISSN 1231-9023

Warmisko-Mazurskie
Doynki w Olsztynku

fot. Promocja Gminy

Rolnicy z caego wojewdztwa warmisko-mazurskiego ju po raz trzeci zjechali do

Muzeum Budownictwa Ludowego Park Etnograficzny w Olsztynku, by wsplnie
podzikowa za tegoroczne plony.
Uroczysto w skansenie rozpocza si od powitania
marszaka Jacka Protasa gospodarza WarmiskoMazurskich Doynek Wojewdzkich przez Burmistrza
Olsztynka Artura Wrochn. Starostami tegorocznych
doynek byli - Agnieszka Kobry z Bisztynka oraz

Adam Szczepkowski z Gr ubiaskich w gminie

Grunwald. Po uroczystej mszy w. przedstawiono
dawne obrzdy doynkowe w wykonaniu grupy teatralnej z miejskiego domu kultury oraz roztaczone Pofajdoczki przygotowane przez przedszkole miejskie.
c.d. na str. 3

Koncert Elbiety Adamiak

Elbieta Adamiak - piosenkarka, autorka tekstw i kompozytorka, ktra od wielu lat zajmuje w Polsce czoowe
miejsce w gatunku poezji piewanej. Podczas koncertu Ela zaprezentuje piosenki z najnowszej pyty "Zbieram siebie"
oraz swoje najwiksze przeboje takie jak: "Jesienna zaduma", "Do Wenecji dalej std co dzie" i wiele innych.
Artystce na scenie towarzyszy bdzie trzyosobowy zesp muzyczny w skadzie: Piotr Goljat fortepian, piew, Sebastian Ruciski gitara, Piotr Grka kontrabas.
Koncert ju 25.10 /pitek/ o godz. 1900 w Gimnazjum im. Noblistw Polskich w Olsztynku. Bilety do nabycia w domu kultury.

Zapraszamy!

Polecamy

Reklama

Strona 2

ALBO 9 (208) Wrzesie 2013 r.

WIECI Z MAGISTRATU

Doynki Wojewdzkie w Skansenie w Olsztynku

Rolnicy z caego wojewdztwa warmisko-mazurskiego ju po raz trzeci zjechali do Muzeum Budownictwa
Ludowego Park Etnograficzny w Olsztynku, by wsplnie podzikowa za tegoroczne plony.
Uroczysto w skansenie rozpocza si od powitania marszaka
Jacka Protasa gospodarza Warmisko-Mazurskich Doynek Wojewdzkich przez Burmistrza Olsztynka
Artura Wrochn. Starostami tegorocznych doynek byli - Agnieszka
Kobry z Bisztynka oraz Adam
Szczepkowski z Gr ubiaskich
w gminie Grunwald.

Na uroczystoci powicenia plonw przybyli: Andrzej Haasiewicz

Doradca Prezydenta RP, Jarosaw
Wojtowicz Zastpca Prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji
Rolnictwa, parlamentarzyci
Ryszard Grecki Senator RP oraz
Tadeusz Iwiski Pose na Sejm RP,
Wiceminister Finansw Janusz
Cicho, radni Sejmiku Wojewdztwa
Warmisko-Mazurskiego, z przewodniczcym Sejmiku Panem Julianem
Osieckim na czele, Wicemarszakowie Wojewdztwa WarmiskoMazurskiego Jarosaw Soma
i Gustaw Marek Brzezin, Czonek
Zarzdu Wojewdztwa WarmiskoMazurskiego Anna Wasilewska,
Maria Bkowska Przedstawiciel
Wojewody Warmisko Mazurskiego, Ewa Wrochna dyrektor
Muzeum Budownictwa Ludowego
Park Etnograficzny w Olsztynku,
Samorzdowcy z regionu w osobach:
starostw, burmistrzw, wjtw
i radnych, przedstawiciel Warmisko
Mazurskiej Izby Rolniczej na czele
z Prezesem Janem Heichel, Starosta
Landu Saksonia Anhalt Michael
Ziche, przedstawiciele instytucji dziaajcych w otoczeniu rolnictwa,
przedstawiciele uczelni wyszych,
rolnicy i mieszkacy wsi oraz mieszkacy naszej gminy.
Barwny doynkowy korowd
przemaszerowa, przenoszc 35 wie-

ALBO 9 (208) Wrzesie 2013 r.

cw, do wypenionego do ostatniego

miejsca przez uczestnikw doynek
i mieszkacw regionu amfiteatru.
Msz w. celebrowa metropolita
warmiski abp Wojciech Ziemba.
Towarzyszyli mu m. in. olsztyneccy
kapani Ks. Dziekan Stanisaw Pietkiewicz oraz Ks. Sawomir Piniaha.
W wygoszonej homilii arcybiskup
podzikowa wszystkim rolnikom za
trud jaki wkadaj w codzienn prac
oraz za efekty tej pracy, tegoroczne
plony zoone przed otarzem.
Po uroczystej mszy w. przedstawiono dawne obrzdy doynkowe
w wykonaniu grupy teatralnej z miejskiego domu kultury oraz roztaczone Pofajdoczki przygotowane przez
przedszkole miejskie. Przemwienia
wygosili: Marszaek Wojewdztwa
Jacek Protas, a take zaproszeni
gocie, ktrzy uczestniczyli w uroczystociach. Dzikowali rolnikom za
ich cik prac. Najlepszych rolnikw uhonorowano odznaczeniami
Zasuony dla Rolnictwa.
Spotkanie byo okazj do rozmw
rolnikw oraz samorzdowcw na
temat tegorocznych zbiorw. Wikszo z nich ocenia je jako dobre.
Duo emocji wzbudzi konkurs na
najpikniejszy wieniec doynkowy.
Pierwszym miejscem uhonorowano
mieszkacw z miejscowoci Wietrzychowo z gminy Nidzica, drugie
miejsce zaj wieniec wykonany
przez mieszkacw Budzewa
z gminy Burdy a trzecie przez mieszkacw Stegny z gminy Pask. Za
wieniec o najbardziej tradycyjnych
cechach komisja uznaa zgoszony
przez gmin Ktrzyn z miejscowoci
Koczarki, a nagroda za najbardziej
oryginalny trafia do mieszkacw
Robawy z gminy Reszel. Wieniec
reprezentujcy gmin Olsztynek,
przygotowany pod przewodnictwem
Franciszki Brzozowskiej oraz
Marzanny Kaczmarczyk, z miejscowoci utynowo znalaz si wrd
wyrnionych.
Uroczysto prowadzi Bartomiej
Zdanowicz wsplnie z Dyrektor
MDK-u Katarzyn Waluk.
Na zakoczenie odbya si cz
artystyczna, podczas, ktrej wystpili
wykonawcy z olsztyneckiego domu
kultury: Kapela parogi, Sudio
Wokalne Pani Marii, zespoy TaBu
i Crazy Daisy, zesp Swojska Nutka
z Domu Dziennego Pobytu oraz
taneczny zesp z regionu Saksonia
Anhalt Fitschebeen.
Odbyway si imprezy towarzyszce: XI Targi Chopskie, pokazy
w Wiosce Rycerskiej Konwent

Gmin Olsztynek reprezentowa wieniec z utynowa

w. Piotra w Olsztynku, konkursy
doynkowe, piknik zboowy, pokazy
zawodw tradycyjnych, plener malarski A u nas na wsi, gry i zabawy
dla dzieci, wystawa maszyn i sprztu
rolniczego.
Burmistrz Artur Wrochna dzikuje
wszystkim zaangaowanym w orga-

nizacj Warmisko-Mazurskich
Doynek Wojewdzkich, majc
nadziej, e w Olsztynku w godny
sposb doceniono cik, codzienn
prac wszystkich rolnikw i mieszkacw regionu.
Karol Kijkowski
fot. Promocja Gminy

Drodzy Rolnicy, Producenci ywnoci,

Sotysi i Mieszkacy Wsi Gminy Olsztynek!
Gdy ziemia pody ju wydaa, a Bg da bogosawiestwo, eby je
zebra, nadszed czas na podzikowania i tradycyjne witowanie.
Doynki od wiekw s uhonorowaniem ludzi wsi za ich trud i zebrane
plony. Po raz kolejny mielimy zaszczyt goci w Olsztynku WarmiskoMazurskie Doynki Wojewdzkie. To regionalne wito plonw jest rwnie okazj, eby podzikowa naszym rolnikom i mieszkacom za kolejny rok cikiej pracy.
Przepikna polska tradycja nakazuje dzieli si chlebem. Z wielk
radoci i wzruszeniem dzielilimy si z naszymi mieszkacami oraz
zaproszonymi gomi symbolicznie i po staropolsku chlebem doynkowym. Ten gest to wyraz braterstwa, przyjani i gocinnoci. A zarazem
symbol pokoju i dzikczynienia za plony. Wypieczony z tegorocznych
zbiorw chleb zgodnie z tradycj - ma by rwnie dzielony sprawiedliwie. Niech go nigdy nikomu nie zabraknie!
yczymy godziwej zapaty za zebrane plony oraz urodzaju w latach
nastpnych. Dzikujemy za wsplne niezwykle udane witowanie!
Dzikujemy rwnie Soectwu utynowo, a w szczeglnoci Pani
Sotys Marzannie Kaczmarczyk oraz Pani Franciszce Brzozowskiej za
przygotowanie piknego wieca doynkowego, naszym kapanom oraz
przedstawicielom czytajcym Sowo Boe w czasie liturgii, miejskiemu
domowi kultury i przedszkolu za przygotowanie znakomitego programu
artystycznego, a skansenowi za godne przyjcie i pomoc w organizacji
obchodw. Moemy by dumni z udanych doynek.
Przewodniczcy Rady Miejskiej w Olsztynku
/-/ Jerzy Gowacz

Burmistrz Olsztynka
/-/ Artur Wrochna

Strona 3

WIECI Z MAGISTRATU

Drodzy Nauczyciele,
Wychowawcy,
Pracownicy Owiaty!
W rocznic powoania Komisji Edukacji Narodowej pierwszego w Europie ministerstwa edukacji
obchodzimy Dzie Edukacji Narodowej. Z tej okazji
ycz Pastwu, aby trudowi wkadanemu w edukacj
towarzyszyy zawsze zaufanie i szacunek uczniw.
Niech Pastwa praca przyczyni si do budowania
autorytetu wrd uczniw, rodzicw i rodowiska
lokalnego. Niech zaowocuje szlachetnoci oraz
mdroci uczniw i wychowankw. W zamian niech
Pastwa otacza zawsze szacunek, uznanie i yczliwo. Doceniajc wielkie zaangaowanie w ksztatowanie serc i umysw modych mieszkacw naszej
gminy, dzikuj wszystkim pracownikom owiaty.
Nagrodzonym nauczycielom i pracownikom gratuluj, a wszystkim ycz rwnie duo zdrowia i satysfakcji z osiganych wynikw.
Burmistrz Olsztynka
/-/ Artur Wrochna

Pan Lucjan Hodyra

Prezes Zarzdu Oddziau
ZNP w Olsztynku

Inauguracja roku szkolnego 2013/14

W tym roku szkolnym nauk w caym kraju rozpoczo ponad 4 i p miliona uczniw, uczy ich
bdzie ponad 660 tysicy nauczycieli.
W naszej gminie rozpoczo
nauk ponad 1200 uczniw
w szkoach podstawowych
i gimnazjalnych oraz 400 dzieci w przedszkolach i oddziaach przedszkolnych. W gminnej owiacie pracuje ponad 220
nauczycieli i pracownikw
administracji i obsugi.
Wszystkie placwki do rozpoczcia nowego roku szkolnego s naleycie przygotowane,
co stwierdzili podczas wizytacji pod koniec sierpnia czonkowie Komisji Spraw Spoecznych Rady Miejskiej w Olsztynku.

Inauguracja roku szkolnego

w gminie Olsztynek odbya si
2 wrzenia we wszystkich placwkach owiatowych. Do placwek na inauguracj przybyli
przedstawiciele wadz samorzdowych Olsztynka.
Natomiast 3 wrzenia nowy
rok szkolny rozpoczli uczniowie Filii Powiatowej Szkoy
Muzycznej w Olsztynku.
Przedstawiciele samorzdu
gminnego yczyli uczniom
samych sukcesw i dobrych
ocen, nauczycielom i pracownikom owiaty duo cierpliwoci, wytrwaoci i satysfakcji,

a rodzicom zadowolenia z pracy placwek owiatowych

i wynikw swoich pociech.
Karol Kijkowski
/fot. Promocja Gminy

Z okazji jubileuszu 80. urodzin skadamy Panu

wyrazy najwyszego uznania za wieloletni dziaalno oraz nieustajc aktywno edukacyjn, organizacyjn i zwizkow, jak rwnie jako niestrudzonego kronikarza gminy Olsztynek i osoby autentycznie zaangaowanej na rzecz rozwoju naszej spoecznoci lokalnej.
yczymy Panu przede wszystkim zdrowia, wszelkiej pomylnoci i szczcia w yciu osobistym,
a take zrealizowania wszystkich planw na dalszej
drodze ycia.
Przewodniczcy RM
/-/ Jerzy Gowacz

Burmistrz Olsztynka
/-/ Artur Wrochna

Radio RMF FM
w Olsztynku

Szanowni Dyrektorzy, Nauczyciele i Pracownicy

Przedszkoli, Drodzy Rodzice, Kochane Dzieci!

7 wrzenia gocilimy Fakty RMF FM

w naszym miecie! To niecodzienne wydarzenie
doszo do skutku za spraw nowego cyklu programw pod nazw Fakty z Twojego Miasta.

W dniu 20 wrzenia po raz pierwszy obchodzilimy szczeglne wito, ustanowione przez najwysz wadz - Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, Oglnopolski Dzie Przedszkolaka. Jest to wito nie tylko przedszkolakw, ale rwnie
rodzicw, nauczycieli i wszystkich pracownikw przedszkoli i oddziaw
przedszkolnych w szkoach podstawowych.

Dziki zgoszeniu, w ktrym promowalimy najpikniejsze miejsca, najciekawsze wydarzenia, atrakcje

miasta, inicjatywy mieszkacw i kreatywno modziey oraz licznym gosom internautw radio
zagocio na rynku naszego miasta. Relacj z tego
wydarzenia mona byo usysze na antenie przez
ca sobot.
W gosowaniu internetowym Olsztynek uzyska
ponad 43 procent wszystkich gosw. Oprcz Olsztynka w rywalizacji brao udzia pi miasta z caej
Polski: Pruszkw, Rymanw-Zdrj, Wielewice
i Morg.
Karol Kijkowski /fot. Promocja Gminy

Strona 4

Wam dzieciom naley si wspaniae dziecistwo w przyjaznym i kolorowym otoczeniu, pene radosnych zabaw, sympatycznych
koleanek i kolegw oraz ciekawych przygd. ebycie rosy i rozwijay si prawidowo dbaj wszyscy pracownicy, ktrzy przez
kilka godzin pobytu w przedszkolu zastpuj
Wam czue mamy, rozwanych tatusiw
i opiekuczych dziadkw. Czuwaj, eby
Wasi rodzice mogli bez lku o Was spokojnie pracowa. Staraj si rwnie, ebycie
mogy w tym czasie nauczy si wielu wspaniaych i poytecznych rzeczy, poznay najblisze otoczenie i zdyy troszk zatskni
za swoj rodzin. A w domu, abycie mogy
pochwali si now wiedz i umiejtnociami.
Rodzicom ycz przede wszystkim miejsc
w naszych przyjaznych dzieciom przedszko-

lach i oddziaach przedszkolnych. Zdaj

sobie spraw, e zapewniaj one zdecydowanie lepszy start w szkolne ycie. Dlatego co
roku zwikszamy liczb miejsc i ofert
naszych placwek edukacyjnych. Mamy
nadziej, e w roku przyszym bdzie ju
moliwe zaspokojenie wszystkich potrzeb
w tym zakresie.
Dyrekcji, nauczycielom i wszystkim pracownikom ycz przede wszystkim zdrowia
i satysfakcji z tej niezwykle trudnej i odpowiedzialnej pracy. Chwal Was rodzice,
a dzieci chtnie chodz na zajcia i to jest
wanie najlepsza ocena oraz rekomendacja
Waszej pracy. Dzikuj i ycz wszystkiego
dobrego!
Burmistrz Olsztynka
/-/ Artur Wrochna

ALBO 9 (208) Wrzesie 2013 r.

WIECI Z MAGISTRATU

Doynkowe wito w Mierkach

31 sierpnia br. odbyy si w Mierkach po raz drugi doynki zorganizowane przez sotysa oraz rad soeck, jako podsumowanie pracy
rolnikw..

Do wietlicy, udekorowanej snopkami zb,

kwiatami, jarzbin, kukurydz oraz plonami
z pl przybyli licznie mieszkacy soectwa, ich
rodziny, przyjaciele oraz zaproszeni gocie.
W uroczystociach doynkowych udzia wzili:
Zastpca Burmistrza Krzysztof Wieczorek,
Przewodniczcy Rady Miejskiej Jerzy Gowacz
oraz radni Janina Rykowska i Andrzej Wojda,
Sekretarz Miasta Beata Pieniak oraz Dyrektor
Miejskiego Orodka Pomocy Spoecznej Ewa
Szerszeniewska.
Starostami doynek byli dugoletni, zasueni
rolnicy z Mierek - PP Elbieta Piasecka oraz
Zbigniew Krawczyk. Na uroczysto przybyli
zgodnie z tradycj zaprzgiem konnym powoonym przez Pana Jana Piaseckiego. Powita ich
Zastpca Burmistrza Krzysztof Wieczorek oraz
Sotys Andrzej Jakubowski, ktrym wrczono
bochen chleba upieczony z tegorocznych zbiorw.

Podzikowanie

Zastpca burmistrza odczyta yczenia skierowane do rolnikw oraz caej spoecznoci

Mierek od Burmistrza Artura Wrochny oraz
osobicie podzikowa rolnikom za ich cik
prac oraz oddanie na rzecz rozwoju rolnictwa
w gminie Olsztynek. Podczas czci oficjalnej
podzikowano rolnikom - Zbigniewowi Krawczykowi, Janowi Piaseckiemu, Marcinowi
Jagielskiemu, Januszowi Komudzie oraz Stefanowi Podsiadowskiemu za wkad pracy na
rzecz integracji lokalnej spoecznoci, pomoc
w organizacji doynek oraz przyczynianie si do
rozwoju rolnictwa na terenie soectwa Mierki.
Rozstrzygnity zosta rwnie konkurs na
najpikniejszy wieniec doynkowy, ktrego
zwyciczyniami zostay Ada Piasecka i Magdalena Pepowska, drugie miejsce ex aequo zajy
Agnieszka Wojda oraz Patrycja Woodko
i Dorota Chojnacka.
Po czci oficjalnej, aby tradycji stao si
zado, rozpocza si biesiada, ktra trwaa do
biaego rana, a biesiadnikom do taca przygrywa zesp muzyczny Stare Wilki

Skadam serdeczne podzikowania

Panu Sotysowi Andrzejowi Jakubowskiemu, radzie soeckiej oraz mieszkacom za
zorganizowanie piknych doynek wiejskich, za duy wkad pracy na rzecz integracji lokalnej spoecznoci oraz przyczynienia si do rozwoju rolnictwa na terenie
soectwa Mierki.
Dzikuj z caego serca.

Halina ydecka /fot. Karol Kijkowski

Burmistrz Olsztynka
/-/ Artur Wrochna
Olsztynek-Mierki, 31.08.2013 r.

Podzikowanie
Sotys i Rada Soecka Kunek skadaj serdeczne podzikowania Panu Andrzejowi Salwinowi za caoksztat dziaa na rzecz spoecznoci wioski (m.in. dotyczcych boiska, klubu
pikarskiego, wietlicy wiejskiej i imprez kulturalnych) oraz za sta, owocn wspprac.
ALBO 9 (208) Wrzesie 2013 r.

Komunikat Departamentu
Handlu i Usug Ministerstwa
Gospodarki w sprawie pobierania opat za wpis do "prywatnych" rejestrw przedsibiorcw
Szanowni Pastwo,
Ministerstwo Gospodarki otrzymuje szereg sygnaw oraz wnioskw o interwencj w zwizku z mnocymi si w obrocie gospodarczym kolejnymi firmami prowadzcymi rejestry. Firmy te wykorzystuj
fakt rejestracji przedsibiorcw bdcych osobami
fizycznymi w Centralnej Ewidencji i Informacji
o Dziaalnoci Gospodarczej (CEIDG).
Prowadzc dziaalno pod rnego rodzaju firmami zawierajcymi okrelenia typu Krajowy Rejestr
Pracodawcw, Rejestr Polskich Firm, Rejestr Polskich Podmiotw, Krajowy Rejestr Firm, Centralna
Ewidencja i Rejestr itp. kieruj do zarejestrowanych w CEIDG przedsibiorcw korespondencj
z wezwaniem do zapaty.
Tre wezwania wprowadza w bd i sugeruje
konieczno wpaty okrelonej kwoty w przedziale
od 72 z do 248 z na konto podmiotu, ktrego dane
wynikaj z zaczonego przekazu pocztowego. Wpisani do CEIDG przedsibiorcy zgaszaj skargi do
Ministra Gospodarki w zwizku ze wspomnianym
dziaaniem. Wielu przedsibiorcw, mimo zamieszczenia odpowiedniego ostrzeenia na stronie internetowej CEIDG, niewiadomie dokonuje wpat, poniewa powoywanie si w treci pism na wpis do Centralnego Rejestru lub Rejestru Polskich Podmiotw stanowi silny czynnik motywacyjny dla przedsibiorcw i skania ich do zapaty danej kwoty.
Wszystkie tego typu sprawy s przez Ministerstwo
Gospodarki przekazywane do waciwych prokuratur,
poniewa ww. dziaania mog rwnie odpowiada
znamionom przestpstwa, o ktrym mowa w art. 286
1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks Karny.
Przedsibiorca moe podj dziaalno gospodarcz w dniu zoenia wniosku o wpis do CEIDG.
Wszelkie wezwania do zapaty nadsyane przez rne
podmioty naley traktowa jako ofert komercyjn,
nie zwizan z CEIDG.
Dokonanie zatem danej zapaty jest cakowicie
dobrowolne. Nieuiszczenie opaty nie rodzi adnych
skutkw prawnych w CEIDG oraz wobec Ministra
Gospodarki.
Dotychczas odnotowano nastpujce nazwy prywatnych rejestrw:
1. Krajowy Rejestr Pracownikw i Pracodawcw Sp. z o.o., Ul. Zota 59, 00-120 Warszawa;
2. Europejska Ewidencja i Informacja o Dziaalnociach Gospodarczych EEIDG Sp. z o.o.,
Ul. Nowogrodzka 31, 00-511 Warszawa;
3. Ewidencja Dziaalnoci Gospodarczych s.r.o.
INF.DAT, Ul. Nowogrodzka 31, 00-511 Warszawa
4. Rejestr Polskich Firm i Dziaalnoci Gospodarczych, czyli FIRM.INFO Sp. z o.o., Ul. Ogrodowa
28/30 lok.230, 00-896 Warszawa;
5. Rejestr Polskich Podmiotw Gospodarczych,
czyli GALOR Sp. z o.o.
6. Centralna Ewidencja i Informacja o Dziaalnoci Gospodarczej Rafa Nobis, Al. Solidarnoci
115/2, 00-140 Warszawa;
7. Krajowy Rejestr Firm i Dziaalnoci Gospodarczych Tomasz Zabilski, Ul. Piastowska 1/2,
48-300 Nysa;
8. Centralny Oddzia Ewidencji Dziaalnoci
Gospodarczej Mariusz Sebastian Breczko Biaystok;
9. Krajowa Ewidencja Informacji o Przedsibiorcach, Ul .Pikna 68, 00-672 Warszawa;
10. Krajowy Rejestr Informacji o Przedsibiorcach Ul. Pikna 24/26A/1, 00-549 Warszawa.
Departament Handlu i Usug
Ministerstwo Gospodarki

Strona 5

WIECI Z MAGISTRATU

Olsztynek miastem wprowadzajcym Barczewo do Cittaslow

13 wrzenia w Urzdzie Miejskim w Barczewie miaa miejsce
wizyta Zespou Certyfikujcego w zwizku
z przystpieniem Barczewa do Midzynarodowego Stowarzyszenia
Cittaslow.
W skad Zespou Certyfikujcego weszli
przedstawiciele 3 miast:
Olsztynka jako miasta
wiodcego, Biskupca
oraz Reszla.
Spotkanie byo jednym z ostatnich etapw

opiekuna, ktry jest

odpowiedzialny
za
wsparcie miasta pretendujcego w procedurze
przystpienia do Cittaslow. Do roli opiekuna
Barczewa zosta wyznaczony Olsztynek. Dziki
efektywnej wsppracy
obu miast, procedura przebiega sprawie
i w najbliszym czasie
Gmina Barczewo winna
doczy do Sieci Miast
Dobrego ycia Cittaslow.
Karol Kijkowski

na drodze przystpienia
Barczewa do Stowarzyszenia Cittaslow. Komisja dokonaa oceny kryteriw i wymaga niezbdnych do certyfikacji.
Na podstawie przedoonych dokumentw
potwierdzono zawarte
w ocenie informacje ze
stanem faktycznym.
Kade miasto ubiegajce si o czonkostwo
w Midzynarodowym
Stowarzyszeniu Cittaslow otrzymuje z miast
bdcych ju w sieci

fot. Promocja Gminy

Uroczystoci 74. rocznicy wybuchu II wojny wiatowej

1 wrzenia na Cmentarzu Ofiar Faszyzmu
w Sudwie odbyy si obchody upamitniajce
74. rocznic wybuchu II wojny wiatowej.
W uroczystoci wzili udzia: przedstawiciele
Koa Kombatantw RP i byych Winiw Politycznych i Koa Zwizku Sybirakw w Olsztynku,

poczty sztandarowe i flagowe (kombatantw,

Ochotniczej Stray Poarnej, PSL, Liceum Oglnoksztaccego im. Jacka Kaczmarskiego, Zespou
Szk im K.C. Mrongowiusza, Gimnazjum im.
Noblistw Polskich oraz Szkoy Podstawowej
i Gimnazjum SPSK w Olsztynku), przedstawiciele

Ogoszenie

Nie daj si grypie!

Burmistrz Olsztynka
oraz Rada Miejska w Olsztynku zapraszaj na

bezpatne szczepienia
przeciwko grypie
dla osb urodzonych w 1950 roku i wczeniej, ktre
zameldowane s na stae na terenie gminy Olsztynek

Przed badaniem naley okaza:

* dowd osobisty
* aktualne zawiadczenie
od lekarza o braku
przeciwwskaza do
szczepienia (badanie
lekarskie)

Szczepienia wykonywane s w Gminnym

Centrum Zdrowia w gabinecie zabiegowym
od 16 wrzenia do 30 listopada 2013 roku
Strona 6

wadz samorzdowych z Zastpc Burmistrza

Krzysztofem Wieczorkiem i Przewodniczcym
Rady Miejskiej Jerzym Gowaczem na czele,
przedstawiciele komisariatu policji, stray miejskiej, Ochotniczej Stray Poarnej, nadlenictw Olsztynek, Jagieek i Nowe Ramuki, szk, przedszkola i olsztyneckich zakadw pracy a take
mieszkacy.
Uroczyste naboestwo w intencji wszystkich
ofiar najtragiczniejszej z wojen odprawili Ks. Proboszcz Sawomir Piniaha oraz Ks. Dziekan Stanisaw Pietkiewicz.
Na zakoczenie przybye delegacje zoyy
wiece i wizanki kwiatw pod pomnikiem ofiar
faszyzmu.
Cmentarz w Sudwie jest miejscem spoczynku
wielu tysicy jecw wojennych Stalagu I B
Hohenstein. Bezimienne mogiy polegych przypominaj nam o tragicznych wydarzeniach z tamtego
okresu.
Karol Kijkowski /fot. Promocja Gminy

Szanowni Pastwo!
Rozpoczy si prace modernizacyjne i adaptacyjne olsztyneckiego
ratusza. W jego siedzibie ju w 2014 roku powstanie Multimedialne
Muzeum Stalagu IB i Historii Olsztynka. W zwizku z tym zwracamy si
do Pastwa z prob o przekazywanie informacji na temat pamitek i znalezisk bdcych w Pastwa posiadaniu, ktre w przyszoci mogyby by
wyeksponowane w naszym muzeum.
Wszelkie informacje naley kierowa do Macieja Obrbskiego w siedzibie punktu informacji turystycznej urzdu miejskiego osobicie lub telefonicznie pod numerem 89 519 54 77 lub drog elektroniczn (promocja@olsztynek.pl). O przyjciu daru lub depozytu kada z osb bdzie
informowana odrbnie.
Zachcam Pastwa do wsppracy, aeby ocali od zapomnienia ludzi
i wydarzenia godne zapisania na kartach historii naszego miasta i gminy.
Burmistrz Olsztynka
/-/ Artur Wrochna

ALBO 9 (208) Wrzesie 2013 r.

Fina XIII Kampanii Zachowaj Trzewy Umys

Ju po raz trzynasty, 18 wrzenia w Centrum Olimpijskim w Warszawie, odbya si Gala Finaowa Kampanii Zachowaj
Trzewy Umys. Jedn z laureatek kampanii w kategorii Dziel si piknem zostaa Sara Stpie, uczennica Gimnazjum
im. Noblistw Polskich w Olsztynku.
Sara, w towarzystwie mamy
i przedstawicieli gminy Olsztynek,
odebraa tablet oraz dyplom. Podzikowania i gratulacje Sarze przekazaa
dyrektor gimnazjum Irena Jdruszewska. Do gratulacji i podzikowa
doczya si rwnie Ewa Szerszeniewska, gminny koordynator kampanii oraz Mirosaw Obrbski, kierownik referatu owiaty, kultury i promocji, ktry uzdolnionej uczennicy
wrczy list gratulacyjny wystosowany przez burmistrza Olsztynka oraz
upominki.
Na konkurs napyny tysice prac
z caej Polski. Sara namalowaa
gotycki zauek przy Salonie Wystawowym pod kierunkiem Magorzaty

Pingot nauczyciela plastyki i techniki. Cieszy fakt, e praca Sary zostaa tak wysoko oceniona i nagrodzona, a Olsztynek po raz kolejny zaistnia w tej kampanii.
Dyplom wrczono rwnie gimnazjum. Organizatorzy kampanii wyrnili te nasz gmin Certyfikatem
samorzdu zaangaowanego w nowoczesn profilaktyk i edukacj.
Na podkrelenie zasuguje rola
Ewy Szerszeniewskiej, ktra odpowiada za dziaania profilaktyczne na
terenie gminy Olsztynek. Za szczeglne zaangaowanie w sprawy profilaktyki dzieci i modziey oraz zasugi na rzecz kampanii zostaa
wyrniona wczeniem w poczet
czonkw Kapituy Kampanii Zachowaj Trzewy
Umys.
Uroczysto prowadzona
bya niezwykle dynamicznie przez Jakuba Porad
dziennikarza radiowego
i telewizyjnego znanego
przede wszystkim z TVN
24. Nagrody wrczali
przedstawiciele Stowarzyszenia Producentw
i Dziennikarzy Radiowych - prezes Piotr

Adamski i Krystyna Kubczak

dyrektor biura. W imprezie uczestniczyli rwnie przedstawiciele Ministerstwa Edukacji Narodowej oraz
Sportu i Turystyki, a take Komendy
Gwnej Policji, ambasady USA, ale
przede wszystkim nagrodzeni laureaci wraz z przedstawicielami szk
i gmin z caej Polski.
Oprcz Sary, nieco wczeniej,
w szkoach wyrniono dyplomami
i drobnymi upominkami uczniw
Szkoy Podstawowej w Olsztynku:
Jakuba Misiewicza, Jonatana
Ossowskiego i Tomasz Sadoch

oraz z Gimnazjum im. Noblistw

Polskich w Olsztynku: Katarzyn
towsk, Michaa Piotrowskiego,
Ol Dubick, Ann Szulc i Roberta
Packiego.
Jedynie Sar uhonorowano jedn
z nagrd gwnych i zaproszono do
udziau w gali finaowej.
Serdecznie gratulujemy i yczymy
dalszego rozwijania talentw Sarze
oraz wszystkim uczestnikom tej niezwykle wanej kampanii spoecznej.
Zapraszamy do uczestnictwa w roku
przyszym.
SGP /fot. Promocja Gminy

Dyskusyjny Klub Filmowy. Start

Rozpoczynamy nowy sezon dziaalnoci Dyskusyjnego Klubu Filmowego. A raczej jego kontynuacj, bo modzi ludzie uczestniczyli
w rnych przedsiwziciach filmowych, take w wakacje.
Najwaniejszym obecnie
wydarzeniem jest I Modzieowy Festiwal Filmowy Moja
przestrze, ktrego zwieczeniem bdzie gala 26 padziernika i okoofestiwalowe imprezy
(warsztaty, spotkania). Ju teraz
nasi modzi filmowcy z olsztyneckich szk krc ok. 10 filmw, przedstawiajcych ich
wiat. Zachcamy tych, ktrzy
si wahaj, jest jeszcze czas na
realizacj swojej wasnej etiudy,
informacje i zgoszenie znajduj
si na stronie www.olsztynek.pl
zakadka Modzieowy Festiwal
Filmowy, mona te konsultowa si z Magdalen Rudnick
(Zesp Szk A1).
Wiosn 21 marca planujemy
po raz kolejny projekt Wagary
w kinie dla gimnazjw i szk
ponadgimnazjalnych, w tym
roku horror, zapraszamy.
Ponadto bdziemy kontynuowa

ALBO 9 (208) Wrzesie 2013 r.

warsztaty w Wytwrni Se-mafor w odzi.

W kinie ruszy nowy program
przegldw filmowych czekamy na propozycje mieszkacw.

Rusza nowa 5 edycja spotka

w kinie Awangarda 2 - Filmoteka Szkolna. Nowe Horyzonty
Edukacji Filmowej. Modzie
z rnych typw szk moe
uczestniczy w spotkaniach filmowych, np: trudne tematy,
kino wspczesne itp. (informa-

cja i program na stronie

www.awangarda.olsztyn.pl
zakadka Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej); kad projekcj poprzedza prelekcja profesjonalisty psychologa, kulturoznawcy i rozmowa z uczniami
Zesp Szk uczestniczy w tym
programie od pocztku. Grup
zgasza nauczyciel.
Ciekaw propozycj ma dla
gimnazjw i szk ponadpodstawowych Filmoteka Szkolna
(www.filmotekaszkolna.pl
zakadka Filmoteka Szkolna.
Akcja !, wirtualna klasa). Od
kilku lat uczniowie uczestnicz
w kursie internetowym Filmoteki Szkolnej. Poznaj tajniki
warsztatu filmowego, wykonuj
zadania pod kierunkiem mentorw reyserw, aktorw, edukatorw filmowych, krytykw.
Maj moliwo wymieniania
si dowiadczeniami z innymi

uczniami na blogu FSz.

Nowe Horyzonty
oferuj rne projekty,
jednym z ciekawszych
jest Film na Horyzoncie, projekt dwuetapowy, w ktrym uczniowie realizuj swj wasny film; a dla nauczycieli - Akademia Fil-

mowa (informacje na
www.nhef.pl).
Wszystkie te propozycje s sprawdzone,
bo uczniowie i nauczyciele z Olsztynka ju
brali udzia w tych projektach.
Magdalena Rudnicka

Strona 7

Wywiad z ... zespoem DDorsh

Ich muzyk najkrcej mona opisa jako: energetyczny rock obfitujcy w melodyjny wokal przeplatany mocnymi riffami i solwkami gitarowymi, a oni sami nie wyobraaj sobie eby mogli gra
co innego ni rocknroll. Tak najkrcej mona scharakteryzowa mody zesp DDorsh.
- Przedstawcie si, jak powsta
zesp?
- Cze! Nazywamy si DDorsh nasze korzenie sigaj roku 2008,
kiedy na studiach muzycznych na
UWM spotkali si 3 obecni czonkowie zespou ukasz Stachowiak
(wokal, gitara), Micha Obrycki
(gitara) oraz Tomasz Rybarkiewicz
(gitara basowa). Na pocztku gralimy covery i szukalimy perkusisty.
W 2010 roku doczy Marek Szymkowicz.
- Wyjanijcie skd wzia si
nazwa DDorsh?
- Na pocztku nie mielimy
pojcia jak si nazwa i pierwszy
koncert gralimy bez nazwy. Nasz
wykadowca artem zaproponowa,
ebymy przybrali nazw od pierwszych liter nazwisk czonkw zespou. Tak powsta DORS, ktr to
nazw zmodyfikowalimy na
DDorsh. Z czasem kto nam
uwiadomi, e nazwa kojarzy si ze
znanym zespoem, ale ju jej nie
zmienilimy.
- Kiedy zagralicie swj pierwszy koncert?
- W obecnym skadzie nasz pierwszy koncert mia miejsce podczas
otrzsin UWM w padzierniku 2010
roku.
- Jak to wspominacie?
- Bardzo mio. By duy stres,
poniewa nie gralimy przed tak
dua publicznoci. Dodatkowo
zaczynalimy wtedy nasz przygod
z wasnym repertuarem. Czyli by to
nasz podwjny debiut. Wszystko
potoczyo si po naszej myli, bawilimy si wietnie i zostalimy ciepo
przyjci przez kortowsk publiczno.
- Jestecie rozpoznawani przed
wszystkim przez olsztysk
publiczno, czy Olsztyn jest dla
was szczeglnym miejscem,
w ktrym koncertujecie?
- Olsztyn by, jest i bdzie dla nas
bardzo wany. To w tym miecie si
poznalimy, zagralimy mnstwo
koncertw, poznalimy fantastycznych ludzi i licznych fanw. Cieszymy si, e zostalimy obdarzeni du
dawk zaufania, jeeli chodzi
o nasze koncerty bylimy zapraszani wielokrotnie na rne imprezy na
terenie Olsztyna, zarwno przez
osoby prywatne (kluby, restauracje),

Strona 8

DDorsh (od lewej - Micha Obrycki, ukasz Stachowiak, Marek

Szymkowicz, Tomasz Rybarkiewicz) /fot. archiwum zespou
ale rwnie instytucje publiczne,
w tym dwukrotnie z rzdu gocilimy
na Kortowiadzie.
- Jak mona opisa muzyk,
ktr gracie?
- Najprociej ujmujc, jest to
energetyczny rock obfitujcy w
melodyjny wokal przeplatany mocnymi riffami i solwkami gitarowymi.
- Jak powstaje wasza muzyka?
- Od momentu doczenia do
zespou Marka gramy przewanie
wasne utwory. Proces ten przebiega
rnie; czasem kto z nas przyjdzie
na prb z gotowym materiaem, ale
najczciej muzyk komponujemy
wsplnie. Natomiast autorem tekstw jest ukasz.
- Podobno skomponowalicie
nawet hymn?
- To prawda. Nawizalimy
wspprac z klubem pikarzy rcznych Warmia Anders Group Spoem
Olsztyn. Wynikiem tej wsppracy
jest hymn, ktry skomponowalimy
specjalnie dla nich. Ukony za t inicjatyw nale si Katarzynie
Bauch, bez ktrej ten pomys nigdy
by nie ujrza wiata dziennego.

uprzejmoci Miejskiego Domu Kultury w Olsztynku mamy moliwo

przeprowadzania prb 2 razy
w tygodniu. Dlatego czujemy si te
zwizani z Olsztynkiem.
- Zdobylicie ju kilka nagrd
i wyrnie na wielu festiwalach?
- Bralimy udzia w wielu konkursach dla modych kapel, ale dopiero
od niedawna udao nam si co
wygra. Wczeniej zdobylimy
2 miejsce w konkursie Barabany
Juwenaliw Biaostockich. W tym
roku zajlimy rwnie 2 miejsce
na Oglnopolskim Festiwalu Muzyki
Alternatywnej podczas Dobremiastock Festiwal w Dobrym Miecie,
wygralimy Error Festiwal
w Barczewie.

- Nie tak dawno odnielicie

chyba najwikszy sukces wygrywajc regionalne eliminacje
Fonografika Young Stage
w Warszawie, ktre byy przepustk do koncertu finaowego
w odzi. Jakie s wasze wraenia?
- Bardzo pozytywne. Ucieszylimy
si ze zwycistwa w finale regionalnym, dziki czemu moglimy zrealizowa materia video do jednego
z naszych utworw. W finale uzyskalimy wyrnienie oraz zwrcilimy
na siebie uwag jednej z najwikszych wytwrni w Polsce. Z odzi
wracamy wic z podniesionym czoem, nowymi przyjaniami i zdwojon motywacj do dalszej pracy.
- Gdzie bdzie mona was usysze w najbliszym czasie?
- Planujemy tras koncertow
w rejonie Polski pnocno wschodniej. Niedugo lista koncertw pojawi si na naszym profilu Facebooka
(https://www.facebook.com/ddorsh).
- Jakie s wasze cele i marzenia?
- Celem jest wydanie pyty i koncertowanie. Marzeniem natomiast
osignicie statusu finansowego,
ktry pozwoli by nam zajmowa si
tylko i wycznie muzyk.
- Dzikuj.
- Dzikujemy i pozdrawiamy przyjaci z domu kultury i Olsztynek!
Z zespoem DDorsh
rozmawia Karol Kijkowski

Reklama

- Pochodzicie z rnych miejscowoci, gdzie i jak czsto spotykacie si na prbach?

- Mimo, e jestemy kojarzeni
z Olsztynem, pochodzimy z rnych
miast. Micha jest z omy, Marek
z Olsztynka, ukasz ze Stbarka,
Tomek z Ostrdy. Mogo by si
zatem wydawa, e ciko w takiej
sytuacji bdzie z prbami. Dziki

ALBO 9 (208) Wrzesie 2013 r.

MODZI MAJ GOS

Jest to nowy pomys na dzielenie si refleksjami dotyczcymi spraw modych
ludzi. Bdzie to cykl artykuw napisanych przez uczniw Gimnazjum im. Noblistw Polskich, ktrzy bior udzia w projekcie dziennikarskim ladami Waldemara
Milewicza w poszukiwaniu dziennikarskiej pasji. Jego celem jest rozwj warsztatu pisarskiego modziey, jak rwnie prba przedstawienia otaczajcej nas rzeczywistoci okiem modego obserwatora. Pierwszy artyku to relacja z niezwykego
wydarzenia, ktre bardzo przypado do gustu modym reporterom.
Opiekun projektu
Magorzata Zapadka

Czy kiedykolwiek mylelicie o tym, co si czuje podczas bitwy?

Jakie emocje targaj uczestnikami takich wydarze? Co czuje
czowiek syszcy strzay, widzcy wok siebie onierzy? Tak
niesamowit przygod mogli przey mieszkacy i gocie z innych
miast, ktrzy pojawili si pewnej niedzieli na terenie olsztyneckiego skansenu
8 wrzenia 2013 roku w skansenie
odbya si inscenizacja wydarze, ktre
rozegray si na ziemiach polskich
w pierwszych dniach II Wojny wiatowej.
Bitwa zostaa zorganizowana przez
Muzeum II Wojny wiatowej w Gdasku.
Tem historycznym byy walki stoczone
przez Armi Modlin midzy 1 a 4 wrzenia 1939 r. oraz sytuacja na pograniczu
ziem nalecych do II Rzeczpospolitej
i III Rzeszy.

Rekonstrukcje te pokazyway pierwsze

cztery dni kampanii wrzeniowej,
a dokadnie natarcia wojsk niemieckich
z Prus Wschodnich. Faktycznie te bitwy
rozgryway si w okolicach Mawy, a nie
w Olsztynku. Dlaczego wic Olsztynek?
Z powodu skansenu i jego budynkw
odwzorowujcych wie. Rekonstruktorw
z caej Polski byo ok. 200. Niektrzy
uczestniczyli w inscenizacji dla zabawy,
za inni to prawdziwi fachowcy, ktrzy
z pasj dbali o kady szczeg i element
z epoki. My na przykad odgrywamy niemieck 4. Dywizj Pancern. Znana jest
tego, e wszdzie dostawaa tgie baty od
Polakw: w Mawie, pod Mokr, podczas
szturmu Warszawy. Dlatego zawsze nas
chtnie zapraszaj do tego typu widowisk. mwi ze miechem pan Artur.
Podczas star nie zabrako uzbrojenia
z tamtego okresu: mona byo zobaczy
karabiny jednostrzaowe Mosin i Mauzer,

ALBO 8 (207) Sierpie 2013 r.

ckmy (polskie Browningi), a take granaty, niemiecki czog Pz. II, motory oraz
samochody opancerzone typu KF, FKS223 kaliber 20mm oraz polski samochd
pancerny wzr 34. Nie byo wic ubogo.
Wyposaenie tych onierzy to gwnie
repliki, ale byy te zabytki, takie jak karabin z 1924 r., albo spodnie i oficerki
kupione od wdowy po jednym z ostatnich
partyzantw polskich. Oprcz wojsk zmotoryzowanych, pancernych oraz piechoty
byli take uani na koniach. Wiele osb
myli, e w rekonstrukcjach bior udzia
tylko historycy. Fakt, niektrzy si tym
pasjonuj, ale s wrd nich rwnie filmowcy, nauczyciele, a nawet studenci
matematyki!
Ju od 10:00 mona byo usysze
gone huki wystrzaw. Przycigno to
uwag mieszkacw i turystw. Chwil
potem skansen sta si prawdziwym terenem walki. Widzowie z fascynacj i zaciekawieniem przygldali si dziaaniom
onierzy, ktrzy cigle zmieniali swoj
pozycj. Obserwatorzy podziwiali take
pojazdy opancerzone biorce udzia
w inscenizacji. Co prawda, nie mona byo
wej do czogu, ale i tak widok takiego
niecodziennego pojazdu by niesamowitym przeyciem.
Oprcz dziaa wojennych mona te
byo obejrze sceny z ycia codziennego,
czyli rozdawanie posikw w kuchni polowej, plotkowanie kobiet, zabaw dzieci,
czy sprzeda naparstkw, nalewek i maci
na szczury. Bylimy take wiadkami scen
dramatycznych, jak ewakuacja mieszkacw, zdobycie wsi, pojmanie jecw,
a nawet amputacja i opatrywanie koczyn.
Nie zabrako jednak momentw zabawnych, gdy jecw wypuszczono, by bitwa
moga nadal trwa .
Inscenizacji plenerowej towarzyszya
projekcja filmu Oblenie synnego
amerykaskiego dokumentalisty z czasw
wojny Juliena Bryana, ktra miaa miejsce
w karczmie z Maszewa. Cao okazaa
si wietn propozycj historyczn ukazujc tamte wydarzenia i bardzo ciekaw
opcj spdzenia sonecznej, wrzeniowej
niedzieli.
Olga Grochowalska
Bartomiej Moroz
Uczniowie klasy Ia

Wielki teatr
w maym miasteczku
Przygotowywali nas do tego przedstawienia happeningami, zaskakiwali pudekami, ale spektakl
W biegu po biegun przers oczekiwania zwykych
olsztyneckich zjadaczy chleba.
Prosta i skromna scenografia podkrelaa trudy?... samotno?... determinacj?... czowieka dcego do celu. Niesamowita
muzyka potgowaa nastrj, za oprawa grupy choreograficznej,
wokalnej i perkusyjnej wywoywaa ciary. Do tego efekty specjalne
1 wrzenia o godz. 16.00 w kinie Grunwald mielimy okazj przenie si na biegun. Zaprosili nas tam uczestnicy warsztatw Lato w teatrze, ktrzy przez dwa tygodnie pracowali nad
marzeniami i tym, co w yciu jest najwaniejsze. Historia Jaka
Meli (w t rol genialnie wcieli si Bartomiej Moroz) znana jest
kademu, lecz nie kadego zmuszaa do refleksji. Biegamy za
biegunami, ale czy ta gonitwa na pewno jest warta naszego
zachodu? Moe w obliczu bohaterstwa kalekiego chopca warto
popracowa nad osobist hierarchi wartoci? Aby cel sta si
naprawd celem. Chocia droga jest najwaniejsza, jak twierdzi
Marek Kamiski (w spektaklu wietny ukasz Bondaruk).

fot. Andrzej Waluk

W tym rozmarzonym laboratorium zasza niejedna reakcja

metafizyczna czer i biel cieray si stale w walce o malutkiego wielkiego czowieka. Uczestnicy warsztatw przeyli pracowite dni, ktre uwieczy sukces w postaci spektaklu. Biegun
zosta zdobyty, wic czas poszuka nastpnego!
Widzowie sztuki W biegu po biegun nie kryli ez wzruszenia. Takiego wydarzenia artystycznego nie powstydziby si profesjonalny teatr. Podzikowania nale si wic wszystkim
instruktorom i modym ludziom uczestniczcym w spektaklu
na scenie, w pudekach, pod kapturami i przy instrumentach.
Kady z nich by wany jak ogniwo jednego acucha, jak skadnik reakcji chemicznej w teatralnym laboratorium. Efekt ich
pracy nagrodzono gromkimi brawami, skierowanymi rwnie do
autorki scenariusza i reyserki Justyny Dbrowskiej oraz Katarzyny Waluk, ktra czuwaa nad organizacj caego przedsiwzicia i zajmowaa si konferansjerk.
Wyszam ze spektaklu inna, oczyszczona jak po wizycie
w staroytnym teatrze, a pastwo?
Anna Ciesielska
Lato w teatrze jest atrakcyjn ofert teatraln dla uczniw,
ktrzy z rnych przyczyn spdzaj wakacje w swojej miejscowoci. Midzy 29 czerwca a 1 wrzenia 2013 roku w trzydziestu miastach i miasteczkach w caej Polsce odbywy si
teatralne pkolonie i warsztaty, podczas ktrych modzi
uczestnicy przygotowywali spektakl pod opiek profesjonalnych artystw. Dwutygodniowe warsztaty s dla dzieci szans
na poznanie i samodzielne wykorzystanie teatralnego jzyka,
a przede wszystkim na twrcze wyraenie siebie. Lato
w teatrze jest programem Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa
Narodowego koordynowanym przez Instytut Teatralny
im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie.

Strona 9

CO Z HISTORII
Nieudolno dowdztwa rosyjskiego

Tannenberg 1914
wedug Soenicyna
Aleksander Soenicyn, znany pisarz rosyjski, laureat literackiej nagrody
Nobla, jeszcze w 1937 roku zebra wszystkie dostpne w archiwach radzieckich materiay na temat katastrofy armii Samsonowa i napisa pierwsze rozdziay. Pniej nastpia przerwa w pracy nad ksik. Zgromadzone materiay i napisane ju fragmenty przetrway szczliwie lata wojny i wizienia
autora w agrze. Od marca 1969r. zacza si nieprzerwana praca, ktra po
kilkunastu miesicach daa oczekiwany efekt. Ksika zostaa - take z innymi
dzieami najpierw opublikowana na Zachodzie, co spowodowao histeryczny
atak prasy radzieckiej, w efekcie czego Soenicyn zosta wygnany ze Zwizku
Radzieckiego.
Jego dziea wydawano
w wielu krajach Europy, Azji
i Ameryki, w ostatnich latach
rwnie w byych pastwach
komunistycznych. Polskie
wydanie tej ksiki ukazao
si dopiero w 2010 roku staraniem Oficyny Wydawniczej
Foka z Wrocawia. Sierpie
czternastego oparty jest na
materiaach archiwalnych,
wszystkie szczegy dotyczce dziaa wojennych
z losami poszczeglnych jednostek wojskowych oraz ich
dowdcw s oparte na faktach.
Spojrzenie Soenicyna na
tannenbersk bitw jest niezwykle istotne i ciekawe. Ten
patriota rosyjski bardzo surowo, wnikliwie i trafnie ocenia
gwnodowodzcych armi
carsk. Dziaania ich poddaje
ostrej krytyce, rwnoczenie
dostrzega znaczenie tej bitwy
w przebiegu caej pierwszej
wojny wiatowej i dalszych
wydarze w Rosji. W wojen-

onierze rosyjscy w mazurskim miasteczku

nych planach Niemiec i carskiej Rosji wan rol odgryway Prusy Wschodnie. Podbj tego terytorium otwiera
armii rosyjskiej drog na Berlin. Niemcy doskonale o tym
wiedzieli. Podczas corocznych gier wojennych niemieckie dowdztwo wielokrotnie przewiczyo plan
dziaania w Prusach Wschodnich. Dziki gstej sieci drg
i linii kolejowych, specjalnie

Bateria niemiecka prowadzi ostrza artylerysjki

Strona 10

w tym celu zbudowanych,

atwo byo wymkn si
z worka na wschodzie, przerzuci wojska na zachodni
rubie w cigu 2-3 dni, wykona silne natarcie na lewe
skrzydo gwnych si nieprzyjaciela, przeama je
i w miar moliwoci okry
i zniszczy. Wojna rosyjsko
japoska ukazaa mechanizmy dziaania armii cesarskiej sabe dowdztwo,
baagan z zaopatrzeniem,
powolno operacji, sabe
koordynowanie na szczeblu
armii i korpusw. Wszystkie
te mankamenty skwapliwie
wykorzystywaa strona niemiecka.
Na pocztku sierpnia
1914r. armia niemiecka
wykonaa potne uderzenie
na Luksemburg i Belgi oraz
na Francj. Gwnym celem
by Pary. Przeraeni Francuzi wywierali presj na swojego sojusznika Rosj, eby
niezwocznie podja dziaania militarne przeciwko
Niemcom. W Rosji ogoszo-

no ju wczeniej powszechn
mobilizacj. Gotowo bojowa miaa by osignita po
29 dniach od mobilizacji, ale
ofensyw wyznaczono na 15
dzie, kiedy tyy nie byy
jeszcze gotowe. Wszyscy
spieszyli si, eby ratowa
Pary. Armia gen. Rennenkampfa uderzya od wschodu
17 sierpnia i stoczya zaarte
boje pod Stoupianami
i Gbinem. VIII Armia niemiecka po tych walkach rozpocza odwrt. Armia generaa Samsonowa wkroczya
do Prus Wschodnich od
poudnia z rejonu omy,
Ostroki i Mawy. Teoretycznie liczya cztery korpusy
i pity w trakcie tworzenia.
Ani jeden korpus nie by
wyposaony jak naley. Brakowao wszystkiego, panowao ogromne zamieszanie
i baagan organizacyjny. Trzy
korpusy pochodziy z okrgu
warszawskiego, reszta przybya pocigami z dalszych
stron Rosji. Praktycznie gen.
Samsonow dysponowa trzema i p korpusami, i tylko
jeden by w peni gotowy do
walki XV Korpus dowodzony przez generaa Martosa. Ten najlepszy dowdca
w II Armii dowodzi czwarty
rok i zna wszystkich
i wszystko bardzo dobrze.
onierze pochodzili z okrgu
warszawskiego, znaczn ich
cz stanowili Polacy.
W ostatniej chwili korpus
pozbawiono dwch dywizji
kawalerii przydzielajc na ich
miejsce kozacki Puk Orenburski, ktry peni sub
policyjn w Warszawie.
W ten sposb najwaniejszy
i najlepszy XV Korpus utraci
niezwykle wany atrybut
w postaci szybkich oddziaw
kawaleryjskich, ktre prowadziyby rozpoznanie i akcje
zbrojne na tyach przeciwnika. Dowdcy innych korpusw, zdaniem Soenicyna,
nie nadawali si do penienia
tak wanych funkcji. Genera Bagowieszczeski by
tchrzliwy i po pierwszej
wikszej bitwie pod Biskupcem nakaza odwrt VI Korpusu. Genera Artamonow to
saby, nieudolny dowdca
I Korpusu, i mimo e dysponowa duymi siami na
lewym skrzydle, nie wykona
rozkazu uderzenia w rejonie
Uzdowo Dziadowo w dniu
27 sierpnia, dziki czemu

autor Bogumi Kuniewski

umoliwi Niemcom spokojne przegrupowanie si.

Pniej, pod naciskiem wojsk
niemieckich, oddziay I Korpusu opuciy pozycje obronne pod Dziadowem uciekajc w panice w kierunku
Mawy. Za samowol,
tchrzostwo i kamliwe meldunki genera Artamonow
zosta pozbawiony dowdztwa i mia stan przed sdem
wojennym. Dowdca XIII
Korpusu genera Klujew
nigdy wczeniej nie walczy
na wojnie. Znakomity kompan, dusza towarzystwa,
dowcipny i byskotliwy na
zabawach, dowdc by beznadziejnym. Z powodu ignorancji i zwykej gupoty za
pno przychodzi z pomoc
XV Korpusowi. Jego nieporadno przez cay 28 sierpnia na wzgrzach koo
Grylin spowodowaa, e
XIII Korpus zamieni si
w bezadny tum uciekajcych onierzy.
Genera Samsonow z powodu choroby przebywa na
kuracji na Krymie. Rozkazem
cara zosta natychmiast cignity i skierowany na pierwsz lini frontu. Do tej pory
w odlegej azjatyckiej placwce zajmowa si administracj. W walce nie dowodzi nawet korpusem, a tu
powierzono mu ca armi.
Nie zna zaoe strategicznego planu ataku na Prusy
Wschodnie. Nie mia czasu,
eby dokadnie przeanalizowa ten plan, pozna dowdcw, doradcw i sztabw. Do
jego sztabu skierowano przypadkowych oficerw, niedowiadczonych i nieznajcych
si nawzajem. Szefem sztabu
zosta genera Postowski
kompletne nieszczcie, czowiek nieudolny, cakowicie
nieprzygotowany do penienia tak wanej funkcji. Fatalnie ukadaa si wsppraca
ze sztabem frontu pnocno
zachodniego. Jego dowdca,
genera Jakow yliski, nie
potrafi skoordynowa dziaa dwch armii rosyjskich,
pozwala na powoln ofensyw I Armii generaa Rennenkampfa i niepotrzebnie pona-

ALBO 9 (208) Wrzesie 2013 r.

gla generaa Samsonowa do

jak najszybszego natarcia
w kierunku pnocno
zachodnim. Uwierzy, bez
powodu, w rozbicie armii
niemieckiej pod Gbinem
i jej paniczny odwrt za
Wis. Ufny w zwycistwo,
dy do zniszczenia wojsk
niemieckich. Miaa to uczyni II Armia generaa Samsonowa. Plany yliskiego byy
oderwane od rzeczywistoci,
a ich realizacja doprowadzia
do katastrofy.
W kompletnym baaganie
przebiegaa mobilizacja
oddziaw II Armii i ich przemieszczanie w kierunku Prus
Wschodnich. Wojska przewoono kolej i czsto bez
powodu wyadowywano kilkadziesit kilometrw od granicy. onierze z penym
oporzdzeniem musieli pieszo pokonywa wiele kilometrw. W pierwszych dniach
natarcie rosyjskie natrafio
w prni. Niemcy przed
wycofaniem si (XX Korpus
gen. Scholtza) niszczyli
wszystko zapasy ywnoci,
stogi, fura dla koni. Dowz
zaopatrzenia dla tak duej
liczby ludzi i koni by niezwykle trudny. Drogi zaopatrzenia wyduyy si niebezpiecznie. Potwornie zmczeni
onierze szli w sierpniowym
upale po piaszczystych drogach i czsto bezdroach
mazurskich lasw. Szwankowao zaopatrzenie i onierze
byli wygodzeni. Mieli tylko
suchy prowiant, gwnie
suchary i musieli zdobywa
poywienie na wasn rk.
Brakowao nawet wody pitnej
i korzystano z wody ze strumieni, a nawet jezior i rzek.
onierze rosyjscy byli niezwykle wytrzymali na trudy
i potrafili sobie radzi w najgorszych sytuacjach, ale i dla

nich taki sposb prowadzenia

wojny by koszmarem.
Puki XIII Korpusu nadal
szy lasami na pnoc tam
gdzie panowaa cisza i nie
byo nikogo. Na noc zatrzymay si w Omulehofen.
Nazajutrz, o wicie, jeszcze
w oparach porannych mgie
i pierwszy raz nie dostawszy
sucharw o mysim zapachu,
sformowali jak zwykle dug
kolumn pukw i batalionw
z taborami na wyznaczonych
miejscach. Mieli i dalej na
pnoc, musieli tylko obej
rozlege jezioro Omulew.
Odmwili ju codzienn
modlitw przed drog i byli
gotowi do wymarszu, gdy
nagle przygalopowa goniec
i przekaza dowdcy brygady
pakiet rozkazw ze sztabu
dywizji. Po naradzie z dowdcami pukw zaczo si
zawracanie i ustawianie na
nowo batalionw i pukw
zgodnie z nowymi rozkazami.
Trwao to kilka godzin
i sierpniowe soce palio ju
z ca moc, gdy puki ruszyy wreszcie w nowym kierunku. Bez niadania maszerowali len drog wrd
kolumnady masztowych
sosen, najpierw przez Kaltenborn, przez ktry przeszli
wczoraj, a potem na zachd,
na Grunfluss. Na skrzyowaniu lenych drg z miakim
piaskiem musieli skrci
w bok, gdy zaprzgi artyleryjskie, te wyczerpane
i godne nie mogy przejecha. elazne koa grzzy
w piachu, dopiero pomoc
wielu onierzy i dodatkowe
konie spowodoway wycignicie dzia na twardszy
odcinek drogi. Szli i szli,
soce chylio si ju ku
zachodowi, gdy kolumna po
przejciu 15km zatrzymaa
si - wprost na drodze,

Paniczny odwrt rozbitych oddziaw rosyjskich

w lesie, onierze rozoyli
si, gdzie popado w cieniu
drzew. Nikt nie wiedzia co
dalej i dopiero po naradzie
starszyzny podjto decyzj
o dalszym kierunku marszu
dywizyjnej kolumny. Burczay puste odki, paliy podeszwy, soce skryo si za
lasem, nasta najlepszy
moment, by rozbi biwak
i przygotowa co do jedzenia. Ale nie, znw przez to
samo skrzyowanie i przez
ten sam las, te same kilometry przemierzya dywizja
tyle e z powrotem. Nie
zatrzymali si o zachodzie
tego sonka, zapowiadajcego na jutro taki sam znj,
kurz i spiekot. Nie zatrzymali si o zmroku, solidnie
odliczyli wszystkie kilometry
i ju pod pierwszymi gniazdami wrcili do tej samej wsi
Omulehofen i w tych samych
miejscach ustawili kuchnie,
tyle, e kasz uwarzyli dopie-

ro po pnocy, a spa poszli

tu przed pierwszym kurem.
Wstawali cicy jak ow
i zmuszali si do przeknicia
porannej kaszy cay dzie
nie bdzie co do ust woy.
Tyle tylko, e suchary dowieli i na dwa dni wystarczy.
Zbierali si, ustawiali, formowali kolumn do wyjcia na
pnoc, jak wczoraj. Wszystko to trwao bardzo dugo
i kiedy wreszcie ruszyli dzie
by znowu upalny. Znw
grzzy w piachu koa i nogi.
Droga bya jeszcze gorsza jak
wczoraj. Niemcy pozrywali
mostki, resztki si tracili
Rosjanie na objazdy i obejcia, na wyciganie sprztu
z grzskiego piasku, na
ponowne wciganie go na
drog. Przydrone studnie
zasypano ziemi i gruzem,
nie byo skd zaczerpn
wody, chyba e z jeziora.
Nikt dzi (24 sierpnia) nie
strzela, adnego Niemca nie
byo wida, nie byo te
Kozakw, eby rozeznali co
jest dalej w tych lenych
ostpach. Inne oddziay rosyjskie gdzie przepady i zostaa tylko jedna samotna dywizja zagubiona w drodze do
Olsztyna. I najbardziej nierozgarnity onierz zrozumia, e dowdztwo cakiem
si pogubio.
(Soenicyn A., Sierpie
czternastego, T.1, Wrocaw
2010, s. 127-129)

Oddzia niemiecki w drodze na front

ALBO 9 (208) Wrzesie 2013 r.

Niemcy przeprowadzali
sprawny odwrt i przegrupowanie VIII Armii ze wschodniej czci Prus w kierunku
poudniowym. Manewrowali
tak, jak gdyby wschodniej
armii rosyjskiej w ogle nie
byo. Przeprowadzenie caego
manewru zajo pi dni.

Korpus gen. Francois przerzucono pocigami przez

Krlewiec, przez cae Prusy
Wschodnie, po ich przektnej. Eszelony jechay dniem
i noc jeden za drugim, co
p godziny. Pocigi dojeday niemal na pole bitwy
i wojska nie musiay maszerowa caymi dniami. Natomiast korpusy Mackensena
i von Belowa przemaszeroway ponad 80 km, wypoczy przez jeden dzie i 26
sierpnia uderzyy na wysunit dywizj gen. Komarowa
z VI Korpusu armii rosyjskiej. Jej rozbicie spowodowao paniczny odwrt caego
korpusu.
W tym czasie Rosjanie
zadali Niemcom prawdziw
zagadk niezaszyfrowane
depesze. Wprawiay one w
zakopotanie sztabowcw
niemieckich, ktrzy bali si
podstpu. Przechwytywano
pene radiogramy z dyslokacj poszczeglnych jednostek
oraz rozkazy na nastpne dni.
Z depesz jasno wynikao, e
Rennenkampf nie udzieli
pomocy II Armii. Niemieccy
sztabowcy nie mogli uwierzy w gupot rosyjskich
dowdcw. W caej historii
wojskowoci nie zdarzyo si,
aby przeciwnik informowa
otwartym tekstem drug stron o swoich planach. Skomplikowana wojna w krainie
tysica jezior i niebotycznych
lasw staa si dla Niemcw
tak prosta, jak wiczenia taktyczne na poligonie. Wszystko wskazywao na to, e
wodzowie carskiej Rosji
nie potrafi koordynowa
ruchu wielkich mas wojska.
Zapada decyzja, eby
okry centralne korpusy
i zniszczy je.

Strona 11

WRZESIE 2013 czyli jak to na wojence adnie!

8 wrzenia 2013 roku odbya si inscenizacja historyczna Pogranicze `39, zorganizowana przez Muzeum II Wojny wiatowej
w Gdasku na terenie Muzeum Budownictwa Ludowego- Park Etnograficzny w Olsztynku. Inscenizacja nawizywaa do wydarze,
jakie rozegray si na ziemiach polskich w pierwszych dniach po wybuchu II wojny wiatowej. Tem byy walki stoczone przez Armi
Modlin midzy 1 a 4 wrzenia 1939 r. oraz sytuacja pogranicza ziem nalecych do II Rzeczypospolitej i III Rzeszy. Inscenizacja miaa
charakter edukacyjny i jej celem byo przekazanie wiedzy historycznej oraz zobrazowania sytuacji w Polsce tu po wybuchu wojny.
Mam to szczcie od losu, e nie
dane mi byo przey wojny. Znam
j tylko z filmw dokumentalnych,
zdj, opracowa historycznych,
wspomnie dziadkw, ojca, no
i oczywicie z filmw fabularnych.
Jako dziecko z wielk ciekawoci ogldaam jak tzw. dzka
Filmwka nagrywaa bardzo czsto
w mojej miejscowoci sceny do
rnych filmw, w tym do filmw
wojennych. Do tych scen, ogldanych pniej w kinie i telewizji, do
dzi dnia mam wielki sentyment.
Oczywicie, wtedy dodatkow
atrakcj byo ogldanie z bliska
znanych aktorw. Ogldane inscenizacje z wojny mocno mnie pocigay, ale i budziy strach. Pewnego
dnia bardzo przeyam, nagrywan
do filmu wojennego, scen rozstrzelania rodziny z dziemi pod
zwyk chat pokryt strzech. Od
tej pory miaam uraz do filmw
wojennych. Z czasem, dorolejc,
zweryfikowaam spojrzenie na czas
wojny, bo prcz emocji wczyam
mylenie. Niestety, nie uwolniam
si cakowicie od emocji. Pamitam sowa swojego ojca, budzcego si w nocy na dwik samolotw startujcych z pobliskiego lotniska wojskowego, ktry mwi
tak: Crko, wol najgorszy pokj
ni najpikniejsz wojn.
Teraz nastpi wysyp rekonstrukcji wojennych. Mam do nich
ambiwalentne uczucia, czyli nie
wiem, czy mi si to podoba. Bo
wojna to wojna, a rekonstrukcje to

MARIA STANISAWA WITTEK

Pierwsza kobieta w historii
Wojska Polskiego awansowana
na stopie generaa brygady
w 1991 roku
rdo: histmag.org

Strona 12

/fot. Promocja Gminy

nie manewry. Musimy odrnia

jednak sens manewrw wojskowych, ktre su nauce strategii,
wiczeniom, szkoleniu. Jest takie
powiedzenie- jeli chcesz pokoju to
naucz si wojny.
Inaczej pojmuj rekonstrukcje.
To jest troch taka zabawa
w wojn. Podobnie jak w grach
komputerowych, gdzie bohater gry
ma wiele y, tzn. ginie, wstaje
i przechodzi na nastpny poziom.
W realnym yciu, jeli giniesz to
giniesz i yjesz tylko w pamici
najbliszych, a bohaterowie w pamici pokole.
Jako nauczycielka zastanawiaam si, czy modzi widzowie
pomyl tak: zosta zabity, wsta,
idzie, czyli bdzie dobrze, to tylko
zabawa. Czy te przeywajc jak
drastyczn scen pomyl, nie, to
nie jest zabawa. Widziaam jak
chopcy z ogniem w oczach obserwowali poszczeglne akcje wojenne, dziewczynki za zatykay sobie
uszy, a maluchy po prostu gono
pakay.
Niestety, od zakoczenia II wojny wiatowej nie byo ani jednego
dnia bez wojny na naszej przepiknej planecie Ziemi. Byy i s przerne wojny daleko od nas i ktre
nie dotycz bezporednio nas, ale
nie szkodzi co na ten temat wiedzie. Byy to wojny plemienne,
religijne, ludobjcze czy te ideologiczne.
Wojny te niosy za sob rzezie
(Afryka- Rwanda), ludobjstwo na
tle narodowociowym i religijnym
(kraje d. Jugosawii), czy ideologiczne zalepienie (Korea), jak

i obecnie uywanie broni chemicznej

zakazanej konwencjami midzynarodowymi w Syrii. W tym miejscu chc
szczeglnie podkreli, e na kadej
wojnie najbardziej cierpi kobiety
i dzieci.
Idc na inscenizacj historyczn
Pogranicze `39 braam pod uwag
kilka powodw, a jednym z nich bya
ch przyjrzenia si dziaalnoci Przysposobienia Wojskowego Kobiet.
Przypomn, e Przysposobienie
Wojskowe Kobiet, po licznych przeksztaceniach ochotniczych organizacji
kobiecych, zostao uznane 11 lutego
1939 roku przez Rad Ministrw za
stowarzyszenie wyszej uytecznoci
publicznej.
PWK brao aktywny udzia w kam-

panii wrzeniowej, midzy innymi jako

kobiece bataliony pomocniczej suby
wojskowej. Podczas okupacji wiele
kobiet i dziewczt zwizao swe losy
z Polskim Pastwem Podziemnym
wchodzc w struktury Wojskowej
Suby Kobiet. Gwna inicjatorka
suby kobiet na rzecz si zbrojnych,
Maria Stanisawa Wittek, bya pierwsz kobiet w Wojsku Polskim, ktra
otrzymaa nominacj generalsk
w 1991 r.
Warto podkreli, e sceneria
skansenu wydobya czas i tragedi
tamtych dni.
Te chaty, ycie codzienne, matki
z dziecicymi wzkami, yd handlujcy wszystkim, ktry to uj mnie
swoist reklam woajc: Tylko tutaj
najlepszy czosnek spod odzi!. Bya
te babuleka czstujca chlebem ze
smalcem. Na moje pytanie: Ile zapaci? - powiedziaa: pomdl si za
mnie i niech ci bdzie na zdrowie.
Mimo wczeniej wspomnianych
moich mieszanych odczu dotyczcych
rekonstrukcji wojennych uwaam, e
warto byo pj na t inscenizacj
historyczn. Inaczej jednak, jak syszaam, myleli najstarsi, ktrzy przeyli
dramat II wojny wiatowej. Nie poszli,
by nie budzi tragicznych wspomnie.
Na zakoczenie dodam, a nie byabym typowym belfrem, abym nie
chciaa przypomnie, e w 2014 roku przypada 75 rocznica wybuchu
II wojny wiatowej, kiedy to Polska
jako pierwsza, przeciwstawia si
machinie hitlerowskich Niemiec.
Stanisawa Zitek

Reklama

USUGI DWIGOWOPODNONIKOWE
Posiadamy:
- dwigi -Tatra (28 ton, 24 m d.)
-

- Coles (20 ton, 21 m d.)

podnonik koszowy - Star (wys. 18 m)
(monta konstrukcji stalowych, czyszczenie rynien,
prace wysokociowe)

Robert Ciela

OLSZTYNEK, TEL. 791 363 525

ALBO 9 (208) Wrzesie 2013 r.

Przykady polskoci w historii Olsztynka (cz I)

Olsztynek uzyska prawa miejskie
w 1359r. Okrelono jego rozmiary,
organizacj wewntrzn wadz i przywileje mieszkacw. Powsta wic
Olsztynek w XIV wieku, w okresie
najwikszej ekspansji militarnej i ekonomicznej Zakonu Krzyackiego.
W tym czasie zachd i pnoc ziemi
pruskiej byy ju zagospodarowane,
a osadnictwo trzebi poczto dotd
w niedostpny masyw puszczy
galindzkiej . Na jej skraju, w bagnistym uku Jemiowki i obok szerszego ni dzi jeziora Jemioowo,
w pobliu miejsca ufortyfikowanego
ju w czasach pogaskich palisadami,
poczto okoo roku 1350 budowa
murowany zamek. Chocia nie bya to
budowla imponujcych rozmiarw,
budowano j jednak a do roku 1366.
Czasy byy ju mniej niebezpieczne: Prusw dawno ujarzmiono,
a z Mazowszem czyy Zakon Krzyacki na razie stosunki dobrossiedzkie. Kazimierz Wielki pogodzi si
z Krzyakami podpisujc pokj
w Kaliszu 1343r. Powstay wic sprzyjajce warunki kolonizacji mazurskiej
w pastwie krzyackim. Dlatego,
odmiennie od dotychczasowej tradycji,
kupcy i rzemielnicy nie czekali a
w zamku i fortyfikacjach miasta znajd ochron, lecz rozkadali tu swe
kramy i warsztaty, tym bardziej, e
dogodne, pograniczne pooenie osiedla zapowiadao im szybkie zyski.
Podbici Prusowie stanowi dla
Krzyakw element szczeglnie niebezpieczny hamuj bowiem napyw
osadnikw niemieckich organizujc
powstania. Palca potrzeba zagospodarowania podbitego kraju nakazuje
Krzyakom zwrci uwag na polskie
moliwoci osiedlecze.
() Z polsk ludnoci o tyle jest
atwiej, nawet bezpieczniej, e z szeregiem ksit mazowieckich, czsto na
zasadzie ich zalenoci finansowej,
cz Zakon wcale poprawne ssiedzkie stosunki. I oto ju, nie zawsze
wzywana, prze na wolne przestrzenie
fala polska.
() Tutaj polski osadnik zajmuje
cae poacie, nawet rad by nie zostawi

miejsca w miastach dla Niemcw.

Zasadca, tj. zaoyciel miasta
zostawa sotysem i sprawowa ten
urzd dziedzicznie. Otrzymywa dziesit cz obszaru miasta jako wynagrodzenie. By sdzi w sprawach
pospolitych. Olsztynek ju przed
rokiem 1414 mia rad i burmistrza,
urzd sotysa znikn. Nad samorzdem miejskim Krzyacy rozcignli
kontrol, gwnie przez rezydujcych
w zamku bulgrabiw.
Olsztynek w czasach niemieckich
nazywa si Hohenstein, na cze komtura ostrdzkiego Gnthera von
Hohensteina. Ale ju w czasach krzyackich osiedlecy mazurscy wida
poczli t nazw spolszcza, skoro
w dokumentach aciskich z tego okresu przeksztacono j nieraz na Parvum
Olszten, zatem may Olsztyn.
Pierwszym sotysem miasta by niejaki Mikoaj. W pniejszych latach
i w nastpnych wiekach burmistrzowie, proboszczowie, rektorzy Olsztynka byli rodowitymi Polakami, cho
nieraz nazwiska latynizowali lub mieli
je zniemczone.
W XVIII wieku rektorami szkoy
w Olsztynku kolejno byli: Kopka,
Krzysztof Wengorowiusz, Eichel, Bernard Drygalski, Fryderyk Laaser, Bartomiej Mrongowius, Jan Jerzy
Koniecka, Jan Tomaszczyk. Ich imiona i nazwiska w wikszoci wskazuj
na pochodzenie polskie, a wedug protokou z 1788 roku szkoa w Olsztynku
bya dwuklaswk, uczszczao do
niej 125 uczniw, ktrzy oprcz
innych przedmiotw mieli dwie godziny jzyka polskiego, nie byo natomiast jzyka niemieckiego.
W roku 1579 wymieniono po raz
pierwszy polski koci w Olsztynku. Spon on w 1651 i nie zosta
odbudowany. Nie byo ju bowiem
potrzeby podziau gminy wyznaniowej
Olsztynka wedug kryteriw jzykowych. W tym czasie caa ludno
Olsztynka mwia po polsku, po polsku wygaszano kazania w parafialnym
kociele ewangelickim, po polsku
uczono w szkole. W XVIII wieku
organizowano w Olsztynku ulubione

mazurskie uroczystoci zwizane

z Boym Narodzeniem, zwane Jutrzni
na Gody. A do drugiej wojny wiatowej kandydaci na duchownych
w Olsztynku musieli wykazywa si
znajomoci jzyka polskiego.
Krzyacy nie cieszyli si sympati
u mieszkacw Olsztynka. Gdy Wadysaw Jagieo po bitwie pod Grunwaldem ruszy w stron Malborka,
wybra drog przez Olsztynek (...)
Wypuciwszy na wolno wszystkich
wojennych jecw, opatrzywszy ich
nadto odzieniem i zasikiem na drog
i podawszy im dobrych przewodnikw.
17 lipca 1410 roku Jagieo rozoy
si obozem w Olsztynku. Mieszczanie
wasnymi siami opanowali i wydali
mu zamek. Rwnie w roku 1414 bez
walki otwarli przed krlem podwoje
miasta, po czym Krzyacy przed
ucieczk spalili zamek. Pami owych
czasw przechowaa si w tradycji
ludowej a do dzisiaj. Mazurzy nazywali las miejski Olsztynka Jagiekiem,
poniewa podobno mia tam Jagieo
odpoczywa wraz ze swoim wojskiem.
Od czasu bitwy grunwaldzkiej
Zakon Krzyacki chyli si ku upadkowi. A tu jeszcze szlachta i mieszczastwo ziem pruskich zaprotestoway
przeciw uciliwym podatkom. Bronic si przed wyzyskiem, poddani
Zakonu utworzyli tzw. Zwizek Pruski. W roku 1440 Olsztynek przystpi
do Zwizku Pruskiego, ale w roku
1441 znw deklarowa wierno Krzyakom. W 3 lata pniej burmistrz
i rajcy Olsztynka owiadczyli przywdcy Zwizku Pruskiego, Janowi
Bayskiemu, e jako dobrzy i poboni ludzie przy nim pragn stan,
ale na pocztku roku 1454 roku rada
Olsztynka stwierdzia, e chce trwa
przy swych prawowitych panach
tj. Krzyakach.
Represje stosowane przez Krzyakw wobec Zwizku skoniy jego
przywdcw do zorganizowania
powstania. Jednoczenie wysano
poselstwo do Kazimierza Jagielloczyka z prob o przyczenie Prus do
Polski. Krl wyda w 1454 roku

w Krakowie akt inkorporacji (wcielenia). Rozpocza si wojna z Zakonem, ktra trwaa trzynacie lat.
W pierwszych dniach powstania
zorganizowanego przez Zwizek Pruski Olsztynek znalaz si po stronie
zwizkowcw. Po upadku Ostrdy (25
wrzenia 1454 roku.) na stron Krzyakw przeszy take ssiednie miasta
i zamki, jak Olsztynek i Iawa. Komtur
ostrdzki odebra hod od mieszczan
i okolicznego rycerstwa i przej
zwierzchnictwo nad Olsztynkiem,
a take i innymi ssiednimi zamkami.
Gdy w listopadzie 1454 roku Olsztyn
odrzuci propozycj komtura ostrdzkiego poddania si Zakonowi, Olsztynek zosta obsadzony grup zbrojn,
ludmi Muika ze Swinawy. Da on
si mieszkacom we znaki.
W 1466 roku Kazimierz Jagielloczyk podpisuje pokj z Zakonem
Krzyackim. Warmia z Olsztynem
pozostaa przy Krlestwie Polskim,
Olsztynek za w granicach Prus
Zakonnych (od 1525 ksicych, ktre
do roku 1657 byy lennem Polski).
Nauczeni gorzkim dowiadczeniem
mieszkacy Olsztynka zaraz po wojnie
trzynastoletniej obwarowali swj grd
murami obronnymi.
W roku 1519, gdy Zygmunt Stary
rozpocz wojn z Krzyakami, Olsztynek podda si bez walki i goci
wojska polskie do roku 1525. Jednak
ukad krakowski z roku 1525 nie przyzna Olsztynka koronie polskiej.
cdn.
Lucjan Hodyra
Literatura:
- Andrzej Wakar, Historia Olsztynka, Warmia i Mazury nr 12, grudzie 1959 r.
- Andrzej Wakar i inni, Olsztynek
i okolice, Olsztyn 1970, wyd. Pojezierze
- Emilia Sukertowa Biedrawina,
Karty z dziejw Mazur.
- Eugeniusz Paukszta, Warmia
i Mazury, Wyd. lsk, Katowice
1970
- Marian Dudzik, Olsztyn i okolice, W-wa 1976 r., Krajowa Agencja
Wydawnicza.

Reklama

SPRZT RTV, SAT, AGD, KOMPUTERY

NAPRAWA
- komputery, laptopy
- telewizory

ALBO 9 (208) Wrzesie 2013 r.

tel/fax 519 29 50,

519 13 87, Olsztynek,
ul. Krtka 2

Strona 13

Wpleceni w histori Stefania i Jan Bondarukowie

Cz. IV

Czowieka trzeba mierzy miar serca

(Jan Pawe II)

DANUTA BONDARUK
(synowa): W tym miejscu
musz koniecznie doda, e
kadego roku podczas wakacji tata jest przez rnych
uczniw systematycznie
zapraszany na spotkania,
jubileusze, rocznice. To
dawni uczniowie, ktrzy
pokoczyli studia, maj
rodziny, czsto znaczne
osignicia, rozjechali si po
wiecie i przyjedaj do
Olsztynka w odwiedziny. S
nauczyciele, lekarze, zakonnice, ksia, itd.
PAN JAN: Jestem z tego
powodu zaszczycony, ale
najbardziej cieszy to, e moi
wnukowie maj zainteresowania matematyczne i s
takimi wspaniaymi dziemi.
Starszy Tomek koczy
z wyrnieniem szko podstawow, gimnazjum, a pniej Liceum Oglnoksztacce nr 4 w Olsztynie. Obecnie studiuje telekomunikacj
na wydziale elektroniki
i technik informacyjnych
Politechniki Warszawskiej,
jest ju inynierem, a szstoklasista ukasz zdobywa
kolejne dyplomy w konkursach matematycznych. Oby
tak dalej.
DANUTA BONDARUK:
To dziki tacie, bo geny dziedziczy si zwykle po dziadkach. Chopcy s z tego
dumni. artuj, e w niebie

Na podstawie wywiadu
ze Stefani i Janem
Bondarukami opracowaa
Henryka ebrowska

Jan i Stefania Bondaruk, syn Krzysztof, synowa Danusia,

wnuk Tomasz i wnuk ukasz (2009 r.)
dziadkowie maj zapewnione
nie tylko miejscwki, ale
i wspaniae loe - za wzajemn wierno, wytrwao
maesk, wewntrzn si eby si nie poddawa chorobie, zwtpieniu. S bardzo
dumni ze swoich dziadkw,
ktrzy, mimo trudw codziennoci, staraj si i
z duchem czasu, np. posuguj si komrkami, uaktualniaj swj sprzt audiowizualny.
W tym miejscu musz
powiedzie, e postawa
rodzicw, opieka i powicenie ojca, ucz nas wszystkich

szacunku, pokory wobec

ycia w dzisiejszych, jake
bardzo skomercjalizowanych
czasach. To pozwala systematyzowa wartoci i wybra
to, co w yciu najwaniejsze.
PANI STEFANIA: Ja t
si mam wanie dziki
mowi, dzieciom i wnukom.
PAN JAN: Najwaniejsze
w tej codziennoci jest to, e
pomagaj nam dzieci, a my
o dzieci ju nie musimy si
martwi, poniewa doskonale
daj sobie rad. Gdyby byo
inaczej, to czowiek by tego
nie wytrzyma.

Spotkanie absolwentw klasy III LO (czerwiec 1981r.)

Strona 14

PANI STEFANIA:
W mu spodobao mi si
chyba wszystko. Jest bardzo
dobrym czowiekiem, yczliwym innym ludziom, odpowiedzialnym, zaradnym,
a przy tym niezwykle skromnym. Pomaga mi przez cae
ycie, opiekuje si, jak moe.
Jest nie tylko mem, ale
i najwikszym przyjacielem.
Dla mnie - najlepszy na
wiecie. Kiedy byam
w Warszawie w szpitalu, nie
byo niedzieli, eby mnie nie
odwiedzi.
PAN JAN: Najlepsza to

jest nasza synowa Danusia.

Jest super, trudno byoby
o lepsz. Traktujemy j jak
crk, ktrej nigdy nie mielimy. Nasi wspaniali wnukowie to zasuga obojga rodzicw, ale to ona najlepiej
wszystkim zarzdza i robi
tak, jak powinno by.
PANI STEFANIA: Tak,
to prawda. Danusia jest najlepsza, nie moglimy marzy
o lepszej synowej. Bardzo,
bardzo si z tego powodu
cieszymy, poniewa w yciu
najwaniejsza jest rodzina
DANUSIA BONDARUK:
Lepiej opowiedzcie o swoim
hobby (miech). Obok
internatu rodzice mieli przepikny ogrd, peen oryginalnych, rolinnych nowinek, ktre sprowadzali
z caego kraju, np. datur,
pigw, rne gatunki papryki, jagody kamczackie,
jesienne truskawki. Wtedy to
byy nowoci. W tunelach
dojrzeway te dorodne
pomidory. Do dzisiaj na
pkach stoj stosy ksiek
i rnych czasopism o tematyce ogrodniczej. Mama systematycznie nagrywaa telewizyjny program Twj
ogrd, aby pniej wielokrotnie go odtwarza. Dzielia si z nami t ogromn wiedz i zarazia ogrodnicz
pasj. Kiedy pniej z mem urzdzalimy swj
ogrd, to od nich otrzymywalimy szczepionki, sadzonki i cenne rady.
Tata od lat interesuje si
filatelistyk i do dzi zbiera
znaczki. Moe pochwali si
ich wspania kolekcj.
W domu rodzicw, obok
wspaniaej biblioteki, ksiek gwnie historycznych,
jest wiele zegarw, a z kadym wie si jakie szczeglne wydarzenie. Te zainteresowania nam rwnie si
udzieliy.
Pamitam te doskonale,
jak przez wiele lat rodzice
spotykali si towarzysko
z przyjacimi. Podczas tych
spotka piknie piewano,
szczeglnie ukraiskie dumki

ALBO 9 (208) Wrzesie 2013 r.

i wtedy wyrnia si pikny gos mamy.

PAN JAN: To prawda,
ale wracajc do ogrodu, to
przypominam sobie, ile
w nim byo pracy! Spdzalimy tam cay wolny czas.
ona pracowaa razem ze
mn, dopki jeszcze moga.
Oprcz tych wszystkich
zainteresowa mielimy
jeszcze inne. Czsto wyjedalimy do teatru, np.
do Warszawy. Do naszej
dyspozycji by autokar
z Orodka Transportu
Lenego. Zakad ten niejako
opiekowa si nasz szko.
Modzie moga jedzi po
caym kraju za darmo i waciwie bez ogranicze. To
byy niezmiernie cenne
wyjazdy. Szkoda, e to si
zmienio i modzi ludzie
dzisiaj rzadziej podruj
w takiej formie. Teraz
szkolne wycieczki zbyt
duo kosztuj.
Wracajc jeszcze do
maestwa, czy zwizku
dwojga ludzi, to myl, e
bardzo wana, oprcz
odpowiedzialnoci, wzajemnego szacunku i pomocy,
jest sztuka kompromisu.
Trzeba ustpowa jedno
drugiemu, chocia moe nie

tak do koca. Niekiedy

warto przegra, eby zwyciy. Moe wicej pokory, a mniej egoizmu.
PANI STEFANIA: Jestemy wdziczni losowi za to,
e na naszej drodze postawi
tak wielu wspaniaych ludzi,
yczliwych przyjaci, bez
ktrych ycie byoby trudniejsze. Dzikuj koleankom: Edycie Hodyrze, Janinie Zysko, Genowefie Krasowskiej, Alicji Chrzanowskiej. Zawsze ogromnie si
ciesz z ich odwiedzin
i yczliwego zainteresowania, ale najwaniejsze jest
to, e nadal o mnie pamitaj. Dzikuj rwnie pielgniarkom z przychodni
oraz opiekunkom spoecznym z Miejskiego Orodka
Pomocy Spoecznej w Olsztynku. Dziki tym wszystkim ludziom trudy opieki
nade mn s niejako rozoone, a tym samym
atwiejsze do udwignicia.
PAN JAN: Oczywicie
przyczam si do tych
podzikowa i chc podkreli, e wszelka pomoc
jest dla nas nieocenionym
darem i podtrzymuje wiar
w bezinteresown ludzk
dobro.

Przeprowadzajc wywiady, mam szczcie napotyka na swojej drodze ludzi

zwyczajnych niezwyczajnych, na swj sposb wyjtkowych. Kady z nich jest
niepowtarzalny, ale s te
tacy, ktrych historia ycia
zapada gboko w serce.
Powyszy artyku to prba
przekazania prawdy o ludziach, o jakich pisa C. K.
Norwid: Wielkim jest
czowiek / ktremu wystarczy pochyli czoa / aby bez
wczni w rku i bez tarczy /
zwyciy zgoa./
W swoim yciowym
dowiadczeniu ze strony
naszej suby zdrowia mam
niekiedy obojtno, lekcewaenie, upokorzenia i przykroci, chocia zdarzaj si
ludzie anioy. To dobrze, e
s chorzy, ktrych kontakt
z lekarzami, pielgniarkami
ma pozytywne oblicze. Wiem
te, ile zabiegw i stara
(czsto bardzo kosztownych)
musi ponie pacjent, jego
rodzina, aby to chore ycie
uczyni znonym, godnym,
a moe nawet i niejednokrotnie szczliwym (eby tylko
nie bolao, bo to wszystko
zmienia !!!). Z powyszych
wzgldw mj podziw dla

Jan i Stefania Bondaruk (2006 r.)

postawy pastwa Bondarukw jest przeogromny. Chyl
czoa przed wielk determinacj i wol ycia pani Stefanii,
godnym znoszeniu przez Ni
wszelkich niedogodnoci
zwizanych z okrutn chorob, ale chyba z jeszcze wikszym podziwem patrz na
ma, ktry od ponad pidziesiciu lat z niewiarygodnym oddaniem, cierpliwoci,
pokor i mioci opiekuje si
swoj on, oddajc jej cay
swj czas i wszystkie siy.
Z pewnoci i tych si
w kocu by zabrako, gdyby
nie wspaniaa rodzina syn
Krzysztof, synowa Danusia
i dwaj wnukowie Tomasz

i ukasz. Ich konkretna,

codzienna pomoc, niezalenie
od okolicznoci, nie szuka
poklasku i sprawia, e razem
s jak naczynia poczone.
Z zaoenia staram si nie
zamieszcza swoich komentarzy po wywiadach, ale robi
ten wyjtek, gdy caa rodzina
jest niezwykle skromna, nieobnoszca si ze swoj trudn codziennoci, wic troszeczk chciaam dopowiedzie sama.
Przy tej okazji serdecznie
dzikuj Danusi za pomoc
w zrealizowaniu tego wywiadu.
Henryka ebrowska

DEZ INFORMACJE OLSZTYNECKIE

Inscenizacja zepsua
krew patriotom

czasie inscenizacji przedstawiajcej

pierwsze dni II wojny wiatowej, ktr
mona byo oglda na skansenie doszo do incydentu z udziaem kilku mieszkacw Olsztynka.
W zajciu uczestniczya grupa osb naleca do
stowarzyszenia patriotycznego Grunwaldczycy.
Widok niemieckich mundurw nalecych do
uczestnikw rekonstrukcji rozsierdzi ich tak bardzo, e patrioci postanowili wzi sprawy w swoje
rce i poda inicjatorw spektaklu historycznego
do sdu. Pozew w tej sprawie zostanie zoony
jeszcze w tym miesicu. - To skandal, e pokazuje
si zwycistwo armii niemieckiej nad Polakami.
W ten sposb gloryfikuje si or germaski,
a ponia polski czyn zbrojny - uwaa Stefania
Wzitka, szefowa stowarzyszenia. - Ludzie zrobili
mnstwo zdj przedstawiajcych triumf Wehrmachtu, a na dodatek onierze w niemieckich
mundurach czstowali dzieci cukierkami. To
haniebne przedstawianie historii.
Tylko ugoda moe uchroni organizatorw
przed rozpraw. dania Grunwaldczykw s
jasno sprecyzowane. - Bdziemy si domagali
powtrzenia inscenizacji, ale w taki sposb, by
batali wygrao Wojsko Polskie, a polski czyn
zbrojny zatriumfowa nad niemieckim agresorem.

ALBO 9 (208) Wrzesie 2013 r.

Poparcie dla Grunwaldczykw wyrazio ju

Stowarzyszenie Historyczne w Olsztynku.
Jest wielce prawdopodobne, e ju wkrtce
doczekamy si pierwszej inscenizacji, w ktrej
Wehrmacht zostaje pokonany podczas kampanii
wrzeniowej.

Komitet kolejkowy
ju dziaa

eszcze nie zakoczya si budowa nowego

sklepu przy ulicy Mrongowiusza, a ju
powsta komitet kolejkowy dla chtnych do zrobienia pierwszych zakupw. Zapisanych na licie
jest ju ponad 80 osb i cigle ich przybywa.
Moe to dziwi, jednak ju pierwsza rozmowa
z czonkami komitetu wyjania spraw: - Z pewnych rde wiem, e pierwszego dnia dziaania
marketu klienci bd mogli skorzysta z niespotykanych w Olsztynku promocji. Chodz suchy, e
niektre towary bdzie mona kupi za 10 proc.
ich wartoci, a dla pierwszych klientw przewidziano take nagrody i gratisy - mwi Arkadiusz
Brzusiewicz, przewodniczcy komitetu.
Aby utrzyma miejsce trzeba nie tylko zapisa
si na list, ale take sta w kolejce przynajmniej
12 godzin dziennie. Niespenienie tego warunku
skutkuje wykluczeniem z listy. Kolejkowicze
koczuj w pomieszczeniach pobliskiej parafii

i z utsknieniem czekaj na otwarcie sklepu, co ma

nastpi za trzy miesice.
W midzyczasie powstay take konflikty
wrd oczekujcych. - Czasy komuny si skoczyy, a przewodniczcy komitetu rzdzi si jak na
folwarku. Wykreli mnie z listy tylko dlatego, e
musiaam pj do domu nakarmi dziecko - ali
si Samanta Kaczor, ktra utworzya wasny komitet. - W tej sytuacji zmuszona jestem przypomnie,
e w ostatni wtorek przewodniczcy Brzusiewicz
spdzi na miejscu tylko 6 godzin, ze wzgldu na
schorzenie odka, ktre zmusio go do przebywania poza kolejk.

Szatnia w kinie

owoci powakacyjnego sezonu filmowego w kinie Grunwald jest szatnia dla

widzw. Mona z niej skorzysta za jedyne 2 z.
- Zblia si sezon jesienno-zimowy, dlatego przygotowalimy dla widzw ciepe czapki, kufajki
oraz obuwie. Za niewielk opat mona je wynaj w naszej szatni i dziki temu podczas seansu
nikomu nie bdzie doskwiera chd - wyjania
Wodzisaw Gsowski, kierownik kina. - To nowatorskie rozwizanie zostao dofinansowane przez
instytut kinematografii i jest pierwszym tego
rodzaju przedsiwziciem w Polsce. Jeli si
sprawdzi, wprowadzimy je take do innych placwek kulturalnych w miecie.

Strona 15

SKANSEN PEEN YCIA

Jak to ze lnem byo

Popieszmy na pola, na bonie kwitnce,
Lnu ziko tam wida dla dziewczt rosnce.
Zieleni si mile, wysmuke i drobne,
Niejako dziewicom modziuchnym podobne.
Na terenie krajw basenu Morza
Batyckiego, w tym take na obszarze
Warmii i Mazur, panuje klimat o duej
wilgotnoci- dogodny do uprawy lnu.
Rwnie gleba jest korzystna dla
wzrastania tej roliny, ktra w XIX
i na pocztku XX wieku stanowia
jedno z gwnych rde pozyskiwania
wkien, wykorzystywanych zarwno
w tkactwie, jak i powronictwie. Istniay okresy nasilenia si jej kultury.
Wizao si to z rozwojem portw
nadbatyckich (koniec XVIII oraz XIX
wiek), eksportem surowcw oraz
materiaw. Take tereny Polski stay
si obszarem ich zbytu. Ponadto,
wykorzystywane byy na potrzeby
miejscowych- tutejsze wiejskie tkaczki
oraz zakady rzemielnicze wytwarzay z nich odzie noszon przez ludno
chopsk i maomiasteczkow, agle
oraz elementy zaopatrzenia wojsk.
Bardzo szybko - od pocztku XIX
wieku, na tereny Prus Wschodnich
zaczto sprowadza bawen. Ju
w drugiej poowie tego stulecia rozpowszechnia si w takim stopniu, i
w domowej produkcji fabryczna
przdza pocza zastpowa t wasnej
roboty. W tym czasie tutejsze roliny
wkniste oraz wykonane z nich produkty przeznaczane byy ju gwnie
na sprzeda zagraniczn.
Len uprawiany by na caym terenie
Warmii i Mazur, jednak trzy powiaty:
mrgowski, piski i szczycieski
wyrniay si w tej dziedzinie. Siali
go dowiadczeni mczyni w sposb
rczny z pachty. Starano si, by odbywao si to 21 maja, w dzie w. Heleny, patronki teje roliny. Po 90-100
dniach, gdy torebki nasienne byy
zabarwienia tego, kobiety z pomoc
dzieci wyryway len. Powizany
w snopki zostawa na polu, by naley-

cie sta i wysech. Po kilku dniach

zwoony by do stodoy. Tam dokonywano odziarniania. Istniay na to dwa
sposoby, mcenie lub oddzielanie ebkw od odyg. Do pierwszego sposobu
wykorzystywano kijanki lub cepy, te
same, ktrych ludno wiejska na terenie Prus Wschodnich, Polski, ale te
innych ociennych krajw, uywaa do
zboa. Do oddzielenia gwek od
somy suyy rafy, na Warmii i Mazurach zwane te raflami. S to metalowe grzebienie osadzone na trzonkach,
ktrymi przeczesywano roliny. Po
tych zabiegach len gotowy by do
okoo dwutygodniowego moczenia lub
roszenia, a nastpnie okoo czterotygodniowego suszenia na polach, a potem
w piecach chlebowych lub specjalnych
suszarniach. Prace te miay na celu
uatwienie oddzielenia wkna od
zdrewniaych czci.
By wydoby z lnu wkno, na Warmii i Mazurach uywano tych samych
narzdzi, co na ssiednich terenach.
Nale do nich: cierlice- drewniane
noycowate narzdzia osadzone na nogach, midzy ruchome miecze wkadano wizk, uderzano i przesuwano tak,
by na caej dugoci zostaa zmiadona i odpady z niej padzierze; klepacze - pionowe deski zamocowane
w klocu, wyposaone w deszczuk
z rczk do obijania rolin i pozbywania si zdrewniaych pozostaoci;
grzebienie- do rozczesywania, w caoci drewniane, do trzymania w rku
lub czstsze - podwjne, z metalowymi zbami, umieszczone w desce (ta
w stojaku). Po takim oczyszczeniu
oraz rozdzieleniu wkno nadawao si
do formowania z niego nici. Najprymitywniejszym narzdziem byo drewniane wrzeciono tworzce jedno
z przlikiem. Suce do tego samego

fot. archiwum MBL - PE

celu koowrotki rozpowszechniy si

na tych terenach w XIX w. Mona je
podzieli na dwie grupy. Pierwsza to
koowrotki pionowe, zwane take prostymi lub francuskimi, w ktrych koo
napdowe znajduje si bezporednio
pod wrzecionem. Druga grupa to
koowrotki poziome, inaczej holenderskie, w ktrych koo znajduje si na
jednym kracu podstawy, a wrzeciono
wyej po przeciwnej stronie. W tym
miejscu warto zwrci uwag na jedn
z czci przyrzdu, ktra czsto stanowia najbardziej ozdobny jego element, mianowicie krack, czyli
przlic widekow - na niej umieszczano kdziel. Przybieray one zarwno proste trjzbne formy, jak i aurowane oraz rzebione w motywy rolinne i zoomorficzne. Uroda ich wizaa
si z tym, i byy to podarunki chopcw dla dziewczt. Niekiedy posiaday
metalowe brzkada o znaczeniu
magicznym, dziki ktrym przdka
wolna bya od wpywu zych mocy.
Uformowan ni zwijano w motki,
zwane tu przdzionami, uatwiajcymi
pranie oraz ewentualne farbowanie
przdzy. Suyy do tego motowida.
Dziel si na rczne- drek zakoczony poprzeczkami, oraz stojakowesze ruchomych, poczonych promienicie ramion. By uatwi snucie
i tkanie, motki przewijano w kbki
bd szpulki za pomoc wijaka- na
nogach umieszczone cztery obracajce
si ramiona, i szpulaka- czsto wykonanego z przeksztaconego koowrotka. Do usprawnienia zakadania osnowy suyo snowado ramowe- na pionowym kiju umieszczone dwie obroto-

we ramy, oraz drabki, inaczej grotownice, na ktrych jedna pod drug, najczciej na drutach osadzonych
w drewnianym szkielecie, znajdoway
si szpulki. Nastpnym etapem byo
nakadanie osnowy na krosno i tkanie.
Domowe warsztaty tkackie byy
wskie, co uatwiao ustawianie ich
w izbach. W przewaajcej mierze
wykonane z drewna, tylko niektre
elementy, jak np. pocha, byy metalowe. Do formowania nicielnic suyy
krosienka do nicielnic.
Z gorszej jakoci grubszych
wkien uzyskanych podczas obrbki
lnu wykonywano sznury i sznurki.
Niezbdne do tego byy odpowiednie
przyrzdy. Najprymitywniejszymi
byy te samorodne (w innych regionach zwane kluczkami), uzyskane
z rozgazie drzew. Bardziej skomplikowanymi byy koowrotki i wzki
powronicze, na kkach, z korbami
do usprawniania skrcania.
Opisane powyej etapy obrbki lnu
oraz wymienione narzdzia mona
byo zobaczy podczas odbywajcej
si 25 sierpnia w olsztyneckim skansenie imprezy Jak to ze lnem byo. Nie
jest to jednak jedyna okazja do zapoznania si z dawnymi technikami w tej
dziedzinie. W jednej z chaup (33a.
Chaupa z Nowej Ranki) znajduje
si staa wystawa powicona tradycyjnemu wkiennictwu. Mona j
oglda przez cay sezon turystyczny.
Tam te na co dzie odbywaj si
pokazy powstawania pcien i szmaciakw prowadzone przez nasze tkaczki. Serdecznie zapraszamy!
Maria Kulczyk

Reklama

Strona 16

ALBO 9 (208) Wrzesie 2013 r.

Z historii Muzeum
Lata 90. XX wieku
trudne, ale bogate w sukcesy
W latach dziewidziesitych XX
wieku duy nacisk pooono na rozwj Parku Etnograficznego, czyli
zwikszenie liczby obiektw duej
i maej architektury ludowej. W omawianym okresie przybyo ich trzynacie.
W kolejnoci wybudowano i udostpniono zwiedzajcym: w 1991
kopi dzwonniczki supowej z 2.
poowy XIX w., ze wsi Kaplityny (gm.
Barczewo, pow. olsztyski) oraz
kopi kapliczki z XIX w., ze wsi Giedajty (gm. Jonkowo, pow. olsztyski); w 1993 oryginalny gniotownik

Giedajty, kapliczka in situ

nasion oleistych z pocz. XX w., ze wsi

Nowy Myn (gm. Gietrzwad, pow.
olsztyski) i ambon myliwsk;
w 1995 kopi piwnicy z przeomu
XIX i XX w., ze wsi Pactowo (gm.
Grunwald, pow. ostrdzki); w 1996
kopi lamusa z 2. po. XVIII w., ze
wsi Drogosze (gm. Barciany, pow.
ktrzyski) , obrk z XIX w.,
z Kaborna (gm. Purda, pow. olsztyski) oraz chaup z XIX w., ze wsi
Turznica (gm. Ostrda, pow. ostrdzki). Jako ciekawostk naley doda,
e chaupa ta bya pierwszym budynkiem zbudowanym od fundamentw
przez rzemielnikw zatrudnionych w naszym muzeum.
W nastpnych latach udostpniono: w 1997 kopi stodoy
z XIX w., z zespou folwarcznego
w Skandawie (gm. Barciany,
pow. ktrzyski) i pomp eliwn
z 1. po. XX w., ze wsi Jemioowo
(gm. Olsztynek, pow. olsztyski);
w 1998 kopi altany parkowej
z pocz. XX w., z kompleksu paacowego w Judytach (g. Spopol,
pow. bartoszycki); w 1999
kopi karczmy z 2. po. XVII w.,
ze wsi Skandawa (gm. Barciany,
pow. ktrzyski) oraz chaup
z 1. po. XIX w., z Nowej Ranki
(gm. Ktrzyn, pow. ktrzyski).
Oprcz prac budowlanych
prowadzonych przy nowych
obiektach ekipa remontowo konserwatorska (liczca wtedy ponad dziesi osb) przeprowadzia
w latach dziewidziesitych kapitalne remonty
i drobne prace zabezpieczajce wielu obiektw
wczeniej przeniesionych
oraz budynkw zlokalizowanych w miecie Domu
Mrongowiusza oraz salonu wystawowego.

Olsztynek, ciela J. Frydrych, dyrektor

T. Kufel, budowa kapliczki z Giedajt,
ok. 1991 r.

ALBO 9 (208) Wrzesie 2013 r.

Pracownicy muzeum prowadzili

rwnie badania naukowe oraz
badania terenowe. Ich efektem byo
powikszenie liczby muzealiw (zbiorw ruchomych) z zakresu kultury
materialnej i wspczesnej sztuki
ludowej o 1440 szt., a zbiorw
bibliotecznych o 3485 szt. wolumenw. W latach dziewidziesitych
muzeum odwiedziy 772 333 osoby,
oglnie jednak frekwencja w stosunku do 2. poowy lat osiemdziesitych
przyja tendencj znikow. Zwikszenie frekwencji nastpio w drugiej
poowie dekady. W 1990 roku wyniosa 61 641, a w 1999 - 83 364 zwiedzajcych.
Oprcz rozbudowy parku etnograficznego, organizacji wystaw staych
w istniejcych obiektach oraz powikszania i opracowywania zbiorw
ruchomych, zorganizowano w tym
okresie 35 wystaw czasowych
w skansenie, salonie wystawowym
oraz poza siedzib muzeum. Do najciekawszych mona zaliczy ekspozycje: w skansenie - Wystawa ceramiki dziecicej z Leajska(1991),
Malowane meble ludowe z Powila,
Warmii i Mazur (1994), O ochotniczych straach poarnych(1996);
w salonie wystawowym - Dawno
i niedawno(1990), Z tradycji Mongow(1992), rodowisko przyrodnicze Warmii i Mazur(1994),
Artyzm, tradycja i urok tkanin Barbary Hulanickiej(1996), Od wit
do wit (1999); poza siedzib
muzeum - Wspczesna twrczo
ludowa w Kaliningradzie (1997).
W drugiej poowie lat dziewidziesitych zwikszya si oferta
dziaa edukacyjnych dla dzieci
i modziey. W 1995 roku wprowadzono zajcia warsztatowe dotyczce
tradycji zwizanych z przygotowywaniem i przeywaniem wit Boego
Narodzenia, a w 1996 Wielkanocy.

W tym samym roku zorganizowano

po raz pierwszy lekcje kaligrafii
Jak kiedy pisano. Zajcia te ciesz si do dnia dzisiejszego wielk
popularnoci.
Ciekawostki tej dekady:
- w 1991 roku Urzd Miasta
w Olsztynku i Miejsko-Gminny
Orodek Kultury zorganizoway 28
i 29 wrzenia na terenie skansenu
Dni Olsztynka,
- w 1995 roku muzeum dysponowao
rodkami
transportu:
samochodem osobowym FSO 1500
z 1987 r., samochodem nysa 522
(kinowz) z 1987 r., cignikami
ursus C-355 z 1974 i 1987 r.,
- w 1995 roku w plenerach
muzeum krcone byy sceny do filmu
pt. Krl Olch, w reyserii Volkera
Schlndorffa,
- w 1996 , po raz pierwszy od
czasw powojennych, spon na
terenie parku etnograficznego obiekt
wdzarnia rybacka z Gilge, (odbudowany w 1998 roku),
- od 1996 roku (do 2007)
w kociele z Rychnowa odbyway si
msze odprawiane przez proboszcza
parafii pod wezwaniem Bogosawionej Anieli Salawy w Olsztynku,
- od 1997 roku mona byo skansen zwiedza we wszystkie dni tygodnia,
- w 1998 roku muzeum, wsplnie
z Wojewdzkim i Rejonowym
Urzdem Pracy i Warmisko-Mazurskim Zakadem Doskonalenia Zawodowego w Olsztynie, zorganizowao kurs dla bezrobotnych z miasta i gminy Olsztynek; uczestnikw szkolono
w specjalnociach: dekarsko-ciesielskiej i murarskobrukarskiej,
- w 1999 roku muzeum
obchodzio swoisty jubileusz: 90-lecia podjcia decyzji o utworzeniu, 60-lecia
translokacji do Olsztynka
oraz 30-lecia utworzenia
samodzielnej placwki pod
nazw Muzeum Budownictwa
Ludowego park Etnograficzny w Olsztynku.

Olsztynek, budowa chaupy z Nowej Ranki, 1997 r.

Jadwiga Wieczerzak
/fot. archiwum MBL-PE.

Strona 17

18 VIII Ul. Chopina. Nieprdko zawita pewnie w Olsztynku

turysta z Gorlic, ktremu uszkodzono samochd Toyota (wybicie
szyby w drzwiach koszt 500 z).
18/19 VIII Ul. Kociuszki.
Wamanie do punktu ksero. Zodzieje weszli do rodka lokalu, nic
jednak nie ukradli.
18/19 VIII Sudwa. Spona
tu sterta somy (100 tzw. balotw),
wasno Lecha G. Podpalacz na
razie nieznany.
26 VIII Jadamowo. Niecodzienne zdarzenie na tle uczuciowym. Damian E. z Jadamowa
i jego dziewczyna Aneta A. z gm.
Stawiguda zostali brutalnie pobici
przez 5-cio osobow grup napastnikw sprowadzon a z Warszawy przez by dziewczyn
poszkodowanego. Nieletnie (Lidia
S., Kinga S. i Adrianna F.) i doroli Radosaw B. i Kamil P. zostali zatrzymani przez policj na 48
godzin i stan przed waciwymi
dla siebie sdami.
1 VIII 27 VIII Platyny.
Okradziono tu mieszkanie Ewy C.
z biuterii (zote kolczyki,
piercionki i inne ozdoby). Zgino
te 1000 euro. czna warto
strat to 14600 z.
29 VIII witajny. Wamanie

do budynku w budowie i kradzie

materiaw budowlanych (m.in.
tzw. waty szklanej) i dwigu
budowlanego o cznej wartoci
3300 z. Zodzieje byli tak
zuchwali, e up przewozili na
raty. Przy drugim kursie zbudzi
si waciciel, Zbigniew D.,
i razem z synem przeposzy
sprawcw tak, e ci uciekajc
w popochu pozostawili rodek
transportu. Policja miaa tu wic
uatwione zadanie. Zarzuty wamania i kradziey przedstawiono:
ukaszowi S. i Marcinowi M.
z gminy Gietrzwad oraz Radosawowi R. z gm. Olsztynek.
24/25 VIII Pawowo. Wamanie do garau. Skradziono motorower Romet, 2 szlifierki ktowe
i inne elektronarzdzia o cznej
wartoci 3 820 z, wasno Dariusza P.
30 VIII Ul. Skadowa. Robertowi T. z Olsztynka przedstawiono
zarzut posiadania w mieszkaniu
marihuany.
2 IX Pawowo. Policja ujawnia tu plantacj konopi indyjskich.
Podobnie jak w w/w przypadku
Pawe P. z Pawowa odpowie
przed sdem na podstawie ustawy
o przeciwdziaaniu narkomani.
22-24 VIII Ul. Zielona. 5 szt.
miedzianych przewodw elektrycznych o wartoci 1000 z skradziono tu Mariuszowi B.
26/27 VIII Ul. Chopina.
Chyba troch nieostronie jest
pozostawi wieczorem na podwrku motorower, w dobrym zwaszcza stanie. Przekona si o tym
Jarosaw M. Skradziony mu dwulad wart by 2400 z.
7/8 IX Stacja Paliw Shell
w Witramowie. Wybite szyby

i pogita karoseria VW Golfa to

efekt wandalizmu nieustalonych
jeszcze sprawcw. Poszkodowanym
jest mieszkaniec Ciechanowa.
8 IX Gsiorowo. Nie jest jeszcze do koca znana przyczyna zachowania si trzech sprawcw (Sylwester F., Tomasz T. i Dawid K. wszyscy z Gsiorowa), ktrzy niewpuszczeni do mieszkania przez
Wiolett K. - prbowali kijami sforsowa drzwi wejciowe, powodujc ich zniszczenie oszacowane na
300 z.
11/12 IX Mycyny. Wamanie do
pomieszczenia gospodarczego
Tomasza O. z Olsztyna. Straty to
elektronarzdzia o wartoci 2280 z.
15 IX Pawowo. Uszkodzenie
samochodu Fiat Doblo Franciszka P.
Sprawc okaza si Rafa . z Olsztynka. Szkoda (porysowanie lakieru

i wgniecenia blach) zostaa wyceniona na 1000 z.

10 IX Ul. Skadowa. Kolejne
uszkodzenie samochodu, tym razem
Skody wasnoci Wojciecha L.
Naprawa (lakier, blacharka) bdzie
kosztowa ok. 600 z.
12-16 IX Ul. Lena. Skradziono
20 mb siatki ogrodzeniowej i 7 supkw, wasno MBL w Olsztynku.
Zomiarze, czy przeciwnicy biletowania wstpu do Skansenu?
W omawianym okresie policja
zatrzymaa te 4 osoby poszukiwane,
4 prawa jazdy, 26 dowodw rejestracyjnych, 3 nietrzewych kierowcw
i 5 rowerzystw oraz 3 osoby do
wytrzewienia.
Opracowano na podstawie materiaw KP w Olsztynku.

Wielokrotnie na naszych amach, gwnie w kronice policyjnej, policja bd redakcja doradzay wiksz ostrono w kontaktach z nieznajomymi. Tym razem chce to zrobi pewna starsza ju wiekiem, pani
okradziona jaki czas temu na ulicy Skadowej.
Podesza tam do niej moda kobieta z chopcem w wieku ok. 10-12 lat
z prob o wskazanie jakiego adresu. Kobieta prowadzia rozmow,
a chopiec krci si wok. Kilka minut pniej, po rozstaniu si z nieznajomymi, poszkodowana zorientowaa si, e w torebce z zakupami
nie ma portfela (m.in. z pienidzmi na przeycie caego miesica). Zgosia spraw policji, ale do dzi pienidzy nie ma, a sprawc kradziey by
najprawdopodobniej ten 10-12-latek.

Reklama

Zagraniczne partnerstwo
Zespou Szk w Olsztynku
20 lipca 2012 roku zostaa podpisana umowa partnerska pomidzy Angelaschule z Osnabruck
i Zespoem Szk im. Krzysztofa
Celestyna Mrongowiusza w Olsztynku. Zgodnie z ustaleniami
umowy o partnerstwie, uczniowie
z obydwu szk bd poznawali
kultur swoich krajw.
6 wrzenia 2013 przyjechaa do
nas modzie z Niemiec. Nasz
szko reprezentowali uczniowie
z Technikum Hotelarsko-Gastronomicznego - 14 osb, uczniowie
z Liceum Oglnoksztaccego 6 osb, natomiast ze strony niemieckiej byo 27 osb i opiekunowie. Wsparciem dla uczniw byy
nauczycielki jzyka niemieckiego
pani Brygida Hodyra i pani Teresa

Strona 18

Rokicka. Modzie porozumiewaa

si rwnie w jzyku angielskim,
przy wsparciu pani Moniki Pukis
i pani Doroty Bramowicz - nauczycielek jzyka angielskiego.
Na program spotkania zoyy
si: zajcia integracyjne, projekcja
filmu o Warmii i Mazurach (w niemieckiej wersji jzykowej), zwiedzanie Muzeum Budownictwa
Ludowego w Olsztynku i olsztyskiej Starwki oraz obiad oczywicie przygotowany w szkolnej
kuchni przez uczniw PP J. ukaszewicz i S. Jdruszewskiego. By
to pocztek wsppracy midzy
szkoami, nastpny etap to wyjazd
naszej modziey do Osnabruck.
Elbieta Staniszewska-Grka

ALBO 9 (208) Wrzesie 2013 r.

II zawody wdkarskie Z RODZIN NA RYBY

7 wrzenia w Gospodarstwie Rybackim
Szwaderki Sp. z o.o. w Swaderkach odbyy si
II zawody wdkarskie Z rodzin na ryby.
Organizatorzy zawodw to Lokalna Grupa
Rybacka Pojezierze Olsztyskie, Gospodarstwo
Rybackie Szwaderki oraz Gmina Olsztynek. Zawody cieszyy si duym zainteresowaniem, zgosio
si a 17 rodzinnych druyn, w sumie ponad
50 uczestnikw.
Pasjonujca rywalizacja trwaa ponad dwie
godziny, a zwycizc zawodw zostaa druyna
Gondola, ktra zowia 29,100 kg, na drugim
miejscu uplasowali si Niepokonani Szwaderki
z wynikiem 25,822 kg za trzecie miejsce zaj
Iwaszko Team z 24,550 kg zowionych ryb.
Pierwsze trzy druyny zostay uhonorowane
pamitkowymi pucharami oraz atrakcyjnymi
nagrodami, ktre zostay wrczone przez Prezesa
Gospodarstwa Rybackiego Szwaderki Mirosawa
Tymoszczuka, prezesa Lokalnej Grupy Rybackiej
Pojezierze Olsztyskie Tomasza Piata oraz Sekretarz Miasta Olsztynek Beat Pieniak.
Wszyscy uczestnicy zawodw otrzymali pamitkowe dyplomy oraz upominki ufundowane przez
Lokalna Grup Ryback Pojezierze Olsztyskie.
Byy rwnie nagrody specjalne, ktre przyznano
najstarszemu uczestnikowi w zawodach Bolesawowi Gtkowskiemu oraz najmodszej uczestnice

Julii Lindemann. cznie wszystkie druyny

w czasie zawodw zowiy ponad 250 kg ryb i, jak
podkreli Mirosaw Tymoszczuk, wdkarze owili
z 50% skutecznoci, gdy w stawie pywao ok.
500 kg ryb.
Impreza odbywaa si w duchu sportowej
i rodzinnej rywalizacji, a najwaniejszym celem
bya dobra zabawa, udzia w zawodach oraz promowanie jedzenia ryb, ktre sprzyja zachowaniu

zdrowia. Na kolejne zawody organizatorzy zapraszaj ju za rok.

Zawody bya wspfinansowana przez Uni
Europejsk ze rodkw finansowych Europejskiego
Funduszu Rybackiego zapewniajcego inwestycj
w zrwnowaone rybowstwo PO RYBY 20072013 Zrwnowaony Rozwj Obszarw Zalenych
od Rybactwa.
Karol Kijkowski /fot. Promocja Gminy

Motocykl rozkrcony na tysic czci

W

filmie Blask z 1996 r.

David Helfgott przebywa
skomplikowan drog ku karierze pianisty. S cierpienia i zy. Jest zaborczy ojciec, ktry zabrania wyjazdu na
stypendium do USA. To, co zatrzymuje na duej i zmusza do refleksji
to relacja geniusz rodzic. Na ile
ycie pianisty jest jego wasnym, a na
ile wygenerowanym przez rodzica?
W kocu i tak David wybiera na konkurs koncert Rachmaninowa, tak jak
yczyby sobie ojciec. Dorosy Helfgott (w tej roli znakomity Geoffrey
Rush) skacze nagi na trampolinie,
biega i cieszy si yciem. Wybiera
wasny scenariusz, jednak stron zapisanych przez niespenionego rodzica
nie da si wyrwa. S to strony najcenniejsze i zarazem najbardziej bolesne. Dziki rysom i pkniciom zostaje si wielkim artyst. Graj przeycia
i dowiadczenia, a nie palce.
ytuowy bohater filmu Wiesawa Saniewskiego w jednej ze
scen jedzi na motocyklu. Oto jedna
z wielu wanych chwil: apogeum
wolnoci. Jazda na dwch kkach to
jak zerwanie zakazanego owocu
z drzewa sawy i dyscypliny. Na podwrko wkracza matka (Grayna
Barszczewska) i przerywa spektakl.
Widz pozostaje z nastpujc tez:
wybory wybitnego pianisty powinny
by jasne i dotyczy wycznie
narzdzia pracy i pasji. Jest w tym
stwierdzeniu pewien chd i surowo, ale podobne odczucia towarzyszyy mi, gdy ogldaam Olivera

ALBO 9 (208) Wrzesie 2013 r.

Linovskyego (Pawe Szajda) pochylonego nad pianinem. Obojtno,

wypalenie, szorstko. Bez owej nuty
spontanicznoci i szalestwa, ktr
mona byo zaobserwowa u Davida
Helfgotta. Jakiego artyst ukaza Wiesaw Saniewski? Wypalonego muzyka, rzemielnika instrumentu, czowieka na rozdrou, czy czowieka
bez waciwoci? Nie wystarcza mu
muzyka, nie wystarczaj wygrane
w konkursach i rankingi.

wystarcza do ukazania dylematw

i rozterek, z ktrymi mierzy si
wygrany?
ani Linovsky w wywiadzie tak
mwi: Oliver najbardziej lubi
opowiadanie o tym jak operatorzy
poluj na magiczn godzin. To ten
krtki moment o wicie i o zmierzchu, kiedy wiato tworzy na tamie
filmowej niezwyke wiaty. Czy
wygrany mia ju w swoim yciu
tak magiczn godzinochwil?
Dziadek krci gow. Jeszcze nie.
Osign saw jako pianista. Wypeni misj. Teraz moe y po swojemu. Postawi na muzyk, przecie
w rankingu pianistw jest najlepszy?
Zainwestuje w wycigi konne? Kupi
motocykl i wybierze si w podr po
europejskich stolicach? Jakie niezwyke wiaty zobaczy na tamie filmowej?
amy w Wygranym kilka
tropw interpretacyjnych.
Zestawienie trzech gier: gry na pianinie, gry w wycigach z gr o wasne
marzenia. Wycig po spenienie jest
jak bieg konia, na ktrego stawia
Frank. Im bardziej ekstremalny
zakad, tym wiksza motywacja, by
postawi wszystko na jedn kart.
Tutaj, podobnie jak w Blasku, porusza do gbi relacja wymagajcy
rodzic artysta. Tak jak Helfgott
ucieka od ojca, Linovsky odseparowuje si od matki. Jednak w filmie
Scotta Hicksa wicej emocji towarzyszy gwnym bohaterom, walka
ojca z synem przebiega niezwykle

rbowaam znale przymiotnik, ktrym najtrafniej scharakteryzowaabym tytuowego bohatera.

Za kadym razem przychodzi mi do
gowy miy. Miy jak wspomina
w samolocie swoje dziecistwo
z matk tyrank bijc w rk za
kady le zagrany akord. Miy, gdy
opiekuje si byym profesorem matematyki, Frankiem (Janusz Gajos).
Miy nawet wtedy, gdy wychodzi
z sali wypenionej fanami czekajcymi na popis mistrza. Tylko czy to
bycie miym jako zadanie aktorskie

dramatycznie. W Wygranym mamy

karzc rk i srogi wzrok matki.
Wystarcz, nie potrzeba wicej. Dwie,
trzy sceny i wiemy, e bohater mia
pracowite dziecistwo. Tylko co dalej? Co tak naprawd si wydarzyo
w nim samym, e rezygnuje z koncertu we Wrocawiu? Zawd miosny,
stres, naciski managera? Reyser lizga si po temacie. Nie wida zmiany.
Brak rys i pkni, tak zwanego momentu kulminacyjnego. Wszystko
pynie. Wyjcie z sali koncertowej nie
wywouje sztormu. Owszem, bohater
ma dugi, wysuchuje pretensji agenta,
ale to wszystko. Zmian w nim
samym, brak. Jeli poluje na magiczn godzin, to sabo si stara. Od
witu do zmierzchu kilkanacie uj.
I nic. Wycigi konne, urlop w Baden Baden, romans. Helfgott wariuje, poci
si niemiosiernie, ale szuka kontaktu
z muzyk. Nie wiem, co wygranego
cieszy, kim chce by, do czego dy.
Czy przed magiczn godzin
zawsze wszystko ukada si tak linearnie? Tak jakby to, co najwaniejsze
miao zdarzy si dopiero po wyldowaniu samolotu, ktrym leci Oliver.
ilm niezwykle przejmujcy,
jeli chodzi o tematyk, natomiast bezbarwny ze wzgldu na kreacj gwnego bohatera. Pozostaje
pytanie, czy to za spraw gry aktorskiej Szajdy, czy taki by plan reyserski? Ukaza czowieka, ktremu
po burzliwej karierze marzy si jednostajny rytm i powrt. Nie odpowiada na adne pytania. Wygrany pragn motocykla, a teraz moe w spokoju pochyli si nad kad z tysica
rozkrconych czci
Justyna Dbrowska

Strona 19

Modzie w dziaaniu
Stowarzyszenie Edukacji Nieformalnej w dniach 19-27 sierpnia 2013 roku zorganizowao kurs
szkoleniowy: Acting and participating as young citizens in Europe"/"Dziaa i uczestniczy jako
modzi obywatele w Europie". Kurs odby sie w Orodku Wypoczynkwym Relaks w wierkocinie,
pod Olsztynkiem.
Projekt otrzyma dofinansowanie w wysokoci 17155 euro
z Programu Modzie w Dziaaniu w ramach Akcji 3.1/
Wsppraca z krajami ssiedzkimi. Kurs by
skierowany do
23 osb: pracownikw modzieowych,
wolontariuszy, studentw i liderw modzieowych z 8 krajw:
Bugarii, Chorwacji, Macedonii,
Rumunii, Czarnej Gry, Albanii,
Serbii i Polski.
Podczas 7 dni szkoleniowych
uczestnicy omawiali promowanie
obywatelstwa europejskiego
w swojej codziennej pracy z modzie poprzez korzystanie
z metod jakie oferuje edukacja
nieformalna. Analizowali zwizki pomidzy obywatelstwem
europejskim, uczestnictwem
modziey, uczeniem miedzykulturowym i prawami cztowieka,
zapoznali si z podstwowymi
prawami czowieka poprzez analiz artykuw z Uniwersalnej
Deklaracji Praw Czowieka, rozmawiali na temat tosamoci kulturowej, streotypw i uprzedze.
Uczestnicy analizowali poziom uczestnictwa swojej organizacji w pracy z modzie, rozmawiali o swoim wasnym
uczestnictwie w rnych sferach
ycia. Mieli okazj dowiadczy
uczestnictwa na wasnej skrze.
Podzieleni na pi grup, przeprowadzili zajcia animacyjne dla
dzieci w wietlicach rodowiskowych w Kunkach, Jemioowie,
Elgnwku i Platynach oraz
w Miejskim Domu Kultury.
Dzieci byy bardzo zadowolne
z zaj, a uczestnicy dumni, e
mogli poprowadzi zajcia pomimo bariery jzykowej. Do kadej
z grup doczy jeden uczestnik

z Olsztynka, aby tumaczy, jeli

byo to niezbdne.
Poza tym, uczestnicy odwiedzili Olsztynek dwukrotnie: podczas zapoznawania si z lokaln
spoecznoci Olsztynka (odpowiedzi na pytania dotyczce
gminy) oraz podczas happeningu,
ktry organizowaa olsztynecka
modzie w ramach projektu Laroratorium marze.
Podczas wieczorkw midzykulturowych poznawali swoje
tradycje, tace, najciekawsze
miejsca i smakoyki specyficzne
dla poszczeglnych krajw.
Powstay nowe projekty w ramach programu Modzie
w Dziaaniu. Uczestniczki
z Chorwacji skadaj wniosek ju
1 padziernika na wymian
midzynarodow z tematem

zdrowego stylu ycia, do swojej

Agencji Programu Modzie
w Dziaaniu w Zagrzebiu.
Metody pracy stosowane podczas szkolenia byy oparte na
edukacji nieformalnej: debatach,
grach symulacyjnych, teatrze,
pracy w maych grupach, pracy
w parach, prezentacjach. Wszystkie dziaania i metody pracy byy
nastawione bezporednio na
uczcego si. Ostatniego dnia
szkolenia, uczestnicy otrzymali
certyfikaty Youthpass. Na zakoczenie odbyo si poegnalne
ognisko. Stowarzyszenie byo
reprezentowane przez pic osb.
Trenerkami byy: Lilia Tammadzhieva z Bugarii oraz Joanna
Rybacka-Barisic z Olsztynka.
Joanna Rybacka-Barisic
Koordynator projektu

Ten projekt zosta zrealizowany przy wsparciu finansowym

Komisji Europejskiej. Ten artyku odzwierciedla jedynie stanowisko jego autora, a Komisja nie ponosi odpowiedzialnoci za sposb
wykorzystania zawartych w nim
informacji.

N A W E SO O
SKUTKI PICIA

BARAN WOLI WOD

Kolesie, kiedy z gwinta alkohol pili,

Na etykiecie napis odkryli.
Przeraajce byo to odkrycieAlkohol o poow skraca ycie.
Mieli po lat trzydzieci liczy zaczli;
Gdyby nie pili szedziesit by mieli.

Pijca gawied przykad tumaczy:

Jak wod kto pije, co te to znaczy?
Przykad by z baranem: dwa wiadra podano,
W jedno wod, a w drugie wdk nalano.
Baran wypi wod kolega informuje.
Bo baran zawsze tak si zachowuje.

Strona 20

W jednej
z wielu krain
Ona moe by na przykad fryzjerk, sucha jazzu i y w Krainie Alfa. Jego umiemy na razie na obszarze Beta jako kierowc rajdowego uzalenionego od masa orzechowego. Spotykaj si w Krainie Supermarketu Tesco na dziale z odkurzaczami.
Nastpna konfiguracja. On z Krainy Krawatowego Braku Oddechu. Ona z Doliny
Niedomytych Naczy. Miejsce spotkania:
Gra Pobankietowej Depresji na Tarasie.
Jest jeszcze jaka moliwo? Enter.
Ona gimnazjalistka. On gimnazjalista.
Miejsce spotkania: Kraina Szkolnego Korytarza. Pierwsze zdanie: Dasz mi swj numer
telefonu? Backspace. To drugie. Pierwsze
pochodzi ze wiata Za Kulisami Tu Przed
Wystawieniem Jaseek. Ona szepcze do
niego: Rola anioka do mnie nie pasuje. On
si stresuje przed wystpem.
Ona i on w czeluciach Galerii Batyckiej.
Pierwszy poziom. Widzimy ich zajadajcych
truskawkowe lody. Mogliby zaj do
H&Mu. On przymierzyby kapelusz retro
w stylu Mark'a Ronson'a. Ona zaoyaby
rkawiczki z wowej skry. Przeszli od
razu na drugi poziom. Zaszyli si w Empiku.
On szuka powieci Salvatora. Ona dzielnie
go wspieraa. Przejrzeli Klub wiata Komiksu i Fantasy Komiks. W drodze powrotnej
rozmawiali ju tylko o wiecie Faernu.
Ona i On zdobywali punkty dowiadczenia. Pisali do siebie codziennie. On przebywa na letnich rekolekcjach, gdzie modli si
siedem razy dziennie, uczestniczy w konferencjach i rozmyla o niej. Ona czekaa.
Wyrzucia z pamici wszystkich byych
chopakw, ktrzy w szkole udawali, e jej
nie znaj. Czekaa na niego. Wiedziaa ju
wtedy, e nie moe dopuci, by zosta ksidzem. On postanowi jej udowodni, e
przyjaciel przyszy duchowny te moe
przytuli i pocieszy. Nie przeszkadza to
take w rozmowach o literaturze i Faernie.
Budowali swoje postaci. Ona zrobi tak
i tak. Zachowam si tak. Przefarbuje wosy
na czerwono. On. Moe powinienem zapuci brod? Przytul i zaprosz na spacer.
Odwrc gow, gdy bdzie chciaa mnie
pocaowa. Nie odwrci gowy. Ba si, ale
wytrwa.
Spacery szkolnym korytarzem to dla niej
i dla niego wyzwanie. Id dumnie. Trzymaj

KSZTAT CIAA
ona mowi dokuczy chciaa
Mwic, e ma ksztatn sylwetk ciaa.
Bo koo to ksztat i wanie dlatego
W tym bardzo podobne jest do niego.
M si odwoa do wiedzy o kole,
Do wynalazku o ktrym uczy si w szkole.
Do zdania ony odnis si z dystansemJestem wic wynalazku tego renesansem.

autor
Czesaw Kazimierz Bandzwoek

ALBO 9 (208) Wrzesie 2013 r.

si za rce. Centrum kpiny: sklepik. Pniej trudne

przejcie przy toaletach. Tak zwana trasa obciona.
Jeszcze ktra, albo ktry wyjrzy, zmierzy od stp do
gw i rzuci jakie: A ci znowu odgrywaj dramatyczne sceny z Romea i Julii. W sprzyjajcych warunkach
bdzie to tylko: Dasz spisa chemi? W tej krainie
trzeba mie tward skr. Najlepiej pancerz. Nie
widzie. Nie sucha.
Ona trenowaa aikido. On walczy z lenistwem przed
godzinnymi wiczeniami gry na gitarze. Taktyki walki
mog pogbia podczas sesji D&D. Szko traktuj
jako codzienne pole bitwy. Z nauczycielami, ktrzy
przeganiaj z szatni. Z nauczycielami, ktrzy nie bardzo rozumiej, czym jest brak czasu. Walcz z kolegami i koleankami z klasy. O miejsce w szatni. O dobr
miejscwk na klaswce. O rol w szkolnym przedstawieniu. O akceptacj. W tej krainie broni moe by
celna riposta, mina lub po prostu przemilczenie.
Wedug niej szkoa jest wielkim atomem. Dookoa
szkoy zasuwaj wagarowicze elektrony. W rodku
s protony i neutrony. Protony s super. Wida ich,
byszcz, wszyscy ich lubi. Neutrony to odmiecy,
nikogo nie udaj, maj odwag by sob. Neutrony to
ci, ktrzy chowaj si w cieniu. Czsto okazuje si jednak, e s silni i odwani, bo potrafi zawalczy o siebie i sprawy, w ktre wierz.
Samotna Kraina? Niekoniecznie, skoro wielu
samotnikw j zamieszkuje. Jak wyglda rasowy
samotnik? Pe mska. Osobnik taki nosi dugie wosy.
Mile widziana zaczesana na bok grzywka. Czytaj:
grzywa. Obsesyjnie wykonuje wszelkie dziaania na
liczbach naturalnych. Sucha. Czego sucha, bo jedn
suchawk ma w uchu, a druga filuternie wisi mu przy
szyi. Tendencyjny opis. Samotnik pci eskiej?
Samotnica. Moe mie z pi kilo nadwagi i kompleksy. Dlatego woli trzyma si z boku. Patrze na zajadajcych kanapki po grecku z wyszoci. Przeczyta
wiersz Szymborskiej, a oni niech stoj ca przerw
w kolejce po fast foody. Moe te mie dugie blond
wosy i od dziecka marzy o zostaniu piosenkark. Na
przerwach staje pod oknem i patrzy w dal. Dlaczego
pani od muzyki postawia jej czwrk za Bardzo
smutn piosenk retro? Moe ju nigdy nie zapiewa
na lekcji muzyki?
On chce zosta aktorem. Ona po prostu kocha teatr.
Pamitaj si jeszcze z kka teatralnego w podstawwce. Razem zaczli by ju na scenie. On gra
Pisudskiego. Przekonujcy by. Mgby zagra samego Witkacego. Lub gangstera. Lub radiowca ze stacji
Faernfm. Na wszystko przyjdzie jednak czas. Ona
bdzie bi mu brawo. Na pewno bdzie zachwycona
jego wystpem. Doradzi. Musisz u gum mitow
tuz przed wyjciem na scen. To poprawia dykcj.
Podobno.
Ona pisze powie o bohaterkach podrujcych
w czasie. On inspiracj do swojej ksiki czerpie ze
znanej gry i opisanych w niej wiatw. S wraliwi
i s na pocztku swojej drogi. S silni i wierz, e
marzenia si speniaj. Ostatnio syszaam w ich
wykonaniu piosenk zespou Hunter:
Nawet jeden may Gest...
Jeden dotyk Nieba...
eby znale w kadym z Nas...
Jeden wsplny wielki Raj, ktry da nam skrzyda...
i pozwoli dotkn gwiazd...
To dla Takich chwil - cae ycie wdrwk...
Jeden Dar, jedno wasne skrzydo, eby potem
poczu wiatr...
To dla Takich chwil - cae ycie w szalestwie...
Oto mam moje Mae Niebo...
Oto mam moje Mae Pieko...
Oto mam moj Wielk Ziemi...
Dlaczego spadam...?
Justyna Dbrowska

ALBO 9 (208) Wrzesie 2013 r.

Tuwim muzycznie (Rambo Jet Tuwim)

Rok Tuwima trwa, ale wydarze jako niewiele. Tu i wdzie pojawiaj si artykuy,
wspomnienia, kontrowersje wok poety, a to Alfabet Tuwima (smaczne kski na temat
jego saboci, walki z dolegliwociami ycia), a to zbiorki zapomnianych, czsto skandalizujcych utworw. Latem trafiam przypadkowo na wydawnictwo warte choby przyblienia. Chodzi o pyt Tuwim zespou Rambo Jet. Jeeli nie czytamy, to moe posuchamy. Mimo czysto rockandrollowej konwencji, posucha powinni wszyscy.
-Jego wiersze s niesychanie aktualne.
Byby po stronie biednych, olewanych przez
korporacje. Byby rzecznikiem wielokulturowoci - twierdzi lider grupy Rambo Jet, ktra
nagraa pyt z wierszami patrona roku 2013.
Podczas prac nad albumem Sawomir Macias,
lider dzkiej grupy, zaprosi do napisania piosenek i zagrania w nich innych muzykw
z rodzinnego miasta Juliana Tuwima: ukasza
Lacha (L.Stadt), Ziemowita Kosmowskiego
(Brak, Rendez Vous, Kosmofski), Piotra
Pachulskiego (Normalsi), Jakuba Kob
(Power of Trinity) i Mariana Lichtmana (Trubadurzy). Album trafi do sklepw w czerwcu.
Oprcz muzyki na pycie znalazy si take
scenariusze lekcji o Tuwimie, z ktrych mog
skorzysta nauczyciele.
Ju po pierwszym przesuchaniu mam
wraenie, e wiersze znakomicie pasuj do rockowej formuy. Ich moc spoeczna i polityczna
sprawia wraenie, jakby napisa je wspczesny zaangaowany rockman. Z jednej strony,
to wiadczy o jego wielkoci, e te wiersze po
tylu latach s aktualne i opisuj znakomicie
nasz rzeczywisto. Z drugiej, to aosne, e
po 80 latach wci tkwimy w wojnie polskopolskiej z tymi samymi tematami. Tuwim,
niepogodzony z otaczajcymi go realiami, mia
szacunek dla tradycji, ale wyrane opowiada
si za wolnoci, tolerancj, otwartoci, niechtny spojrzeniu na stosunki midzyludzkie
przez pryzmat narodowy. To wizja czowieka
jako obywatela, ktry czuje si odpowiedzialny
za wiat i swoje w nim miejsce. Tuwim, cho
nie utosamia si ani z judaizmem, ani
z chrzecijastwem, szanowa take tradycje
religijne. Jedno z wierszy Tuwima wynika
jasno: kady, kto krzywdzi drugiego ze
wzgldu na bied, narodowo czy wiar,
byby jego wrogiem.
Na pycie wiersze znane, choby z lektury
szkolnej (obecnie z braku czasu omawia si 2-3
i to te wczesne ). Takie utwory, jak: Znw szuranie, Raport, Proba o piosenk, Do prostego
czowieka, Do krytykw budz skojarzenia ju
samymi tytuami. Nowoczesna rockowo reggaeowa oprawa muzyczna buduje uniwersalne
znaczenia i wyznacza aktualny wydwik.
W Raporcie wybrzmiewa odwieczny konflikt
artysta/dziennikarz media, mowa tu o zamykaniu ust, o braku komunikacji midzy tym, co
rzeczywiste, a tym, co kreowane, ugadzone,
dalekie od realnych problemw spoecznych
historia pokazaa, e zakamanie i zabawa ze
spoeczestwem kiedy si zemci. Pocztkowo spokojna manifestacja, w refrenie nabiera
gwatownej ekspresji podkrelonej ostrymi riffami gitary (A poza tym jest w Polsce wolno). W utworze Znw szuranie muzyka oddaje
rytm miasta, popiech, gwatowno; masa
ludzka wylewa si z nor, dziur, to ona ronie
w si i jest potencjalnym zagroeniem dla tych
na grze. Strzecie si ! Proba o piosenk wybrzmiewajca zachrypnitym gosem wokalisty sekwencja Rnij karabinem w bruk

ulicy!/ Twoja jest krew, a ich jest nafta!" nabiera tu szczeglnie mocnej siy sprawczej.
Ubstwo potrafi niszczy tak bardzo, e ludzie
daj si nabiera na wciskane im hasa i symbole, godz si na taki stan rzeczy, pokorniej
i przyczaj do orkiestry, grajc capstrzyk
krlom. Apel Do prostego czowieka,
z powtarzanym ekspresywnie refrenem Buja
to my panowie szlachta, wdziera si w trzewia
i nie daje spokoju, demaskuje demagogi,
atwo, z jak jej ulegamy. Skd my to
znamy? Inny Zota polska jesie pobrzmiewa
ironicznie, wrcz sarkastycznie ludzie chodz do katedry, czy strajkuj nie dlatego, e
w to wierz, ale dlatego, e bezrefleksyjnie
odtwarzaj role spoeczne. Ale artysta, jak
pisze Tuwim, "idzie jesieni na ukos".
Na pycie znajdziemy te wiersze refleksyjne, osobiste, metafizyczne o mioci,
o poszukiwaniu, o egzystencji w ogle: Na
pierwszy znak (wczeniej wykonanie H. Ordonwny czy synne Wspomnienie w wykonaniu
Cz. Niemena).
Lider grupy wspomina te perturbacje
z nagraniem utworu, ostatnio wielokrotnie
odtwarzanego w internecie Caujcie mnie wszyscy w dup ostr satyr na lenie, ponianie
poety; w ostatecznoci utwr nie ukaza si na
pycie (brak zgody crki poety - Ewy Tuwim),
ale jest wykonywany przez grup podczas koncertw. Naley doda, e piosenki z pyty stanowi podstaw widowiska Tuwim dla dorosych wystawianego w Teatrze Roma. Pyt
warto poleci wszystkim, szczeglnie modym
ludziom, bo ilu z nich mogoby sign po jego
poezj, zorientowa si, e nie by tylko twrc
wierszy dla dzieci, dowiedzie si, e Tuwimem mwimy na co dzie, cho nawet o tym
nie wiemy?
Magdalena Rudnicka
Olsztynek te pamita o Tuwimie
wanie przygotowywane jest przez modzie, p. Justyn Dbrowsk i Magdalen
Rudnick widowisko teatralno - multimedialne oparte na poemacie satyrycznym Bal w operze.

Strona 21

WSPOMNIENIA

W poszukiwaniu kresowych ladw... (cz 1)

W domu moich rodzicw, p. Tadeusza i Zofii z d. Wencaw, temat Woynia by zawsze aktualny. Duo nasuchaem si o ich rodzinnych Nowinach
i Jzefwce w gm. Ludwipol oraz
Woronusze w gm. Midzyrzec Korecki.
Czsto mwiono o w miar beztroskich
latach przedwojennych, a take tragicznych dniach II wojny wiatowej. Szczeglnie tragicznych od 1943 roku, kiedy
to na skutek chorej ideologii ukraiskich
nacjonalistw dochodzio tam do masowych mordw ludnoci polskiej w imi
zaplanowanej czystki etnicznej, tylko
dlatego, e byli Polakami. Wanie
wtedy, 31.05.1943 roku w Nowinach,
w okrutny sposb zostali zamordowani,
razem z innymi mieszkacami, moi
dziadkowie - Jadwiga i Stanisaw widerscy. Wszyscy oni zostali pochowani
na cmentarzu w Moczulance. Niejednokrotnie prosiem tat, abymy wybrali
si na Woy i eby, pki jeszcze tak
duo pamita, pokaza mi rodzinne strony, ktre znaem dotychczas tylko ze
sownych przekazw. Podejmowa wic
w tym kierunku najprzerniejsze starania, midzy innymi dwukrotnie zwraca
si do Konsulatu ZSRR w Gdasku.
Zawsze jednak uzyskiwa odpowied
odmown. Moliwo wyjazdu nadarzya si dopiero w 1997 roku, a to dziki
kontaktom ze Stowarzyszeniem Upamitnienia Ofiar Zbrodni Ukraiskich
Nacjonalistw we Wrocawiu. Owe Stowarzyszenie, wsplnie ze Spoecznym
Komitetem Pomocy Parafii Rzymskokatolickiej w Rwnem (z siedzib w Janowie Lubelskim), organizowao tzw.
Pielgrzymki Kresowiakw na Woy
i Podole. Zdoa zaatwi nam miejsce
w tej pielgrzymce. W cigu 11 dni, pielgrzymujc w grupie tak wspaniaych
ludzi jak p. Krystyna Wojciechowska,
ks. Aleksander Baca oraz siostra Mateusza, odwiedzilimy takie miejsca jak:
Rwne, Kostopol, uck, Sarny, ytomierz, Berdyczw, Bar, Kamieniec
Podolski, Chocim, Jazowiec, Buczacz
i Lww. Wtedy te speni swoje i moje
marzenie - przy pomocy poleconego
nam ukraiskiego kierowcy p. Kriwiec,
ma bardzo yczliwej Walentyny (ich
syn Siergiej w pniejszych latach
ukoczy studia w Polsce i zapuci
korzenie we Wrocawiu), dotarlimy do
Ludwipola, a stamtd do Moczulanki.
Na zaronitym lasem cmentarzu (kilka
lat po poarze), na bezimiennej mogile
zapalilimy znicze, modlc si za
pochowanych gdzie w tym miejscu
rodzicach i dziadkach.
W kolejnym roku tata uda si tam
ponownie - zawiz krzy metalowy
(skadany, dugoci ok. 140 cm., o wadze ok. 15 kg.), ktry osadzi w przypuszczalnym miejscu pochwku rodzicw i innych zamordowanych w tamtym
czasie. Niezalenie od powyszego,
wsplnie z rodzinami pomordowanych,
doprowadzi do upamitnienia faktu tej
tragedii, stawiajc w centralnym punkcie cmentarza w Olsztynku obelisk z
piaskowca, z napisem: "Zamordowanym
w Nowinach na Woyniu 30-31.05.1943
r. przez nacjonalistw ukraiskich" oraz
z wyszczeglnionymi nazwiskami.

Strona 22

Byem i jestem bardzo wdziczny

swojemu tacie za to, e zechcia mi za
ycia tak wiele powiedzie i przekaza.
Niejako w hodzie po zmarym
poczem bardziej y tematyk kresow - zaprenumerowaem czasopisma
historyczno-publicystyczne "Na rubiey" oraz "Woy bliej". Wstpiem
w szeregi "Towarzystwa Mionikw
Woynia i Polesia", ktrego staraniem
w 2011 roku zosta ufundowany, przy
wydatnym udziale Urzdu Marszakowskiego Wojewdztwa WarmiskoMazurskiego, sztandar dla Harcerstwa
Polskiego na Ukrainie z siedzib
w Rwnem. Miaem zaszczyt by czonkiem oficjalnej delegacji, ktra
w dniach 16-18.09.2011 r. przebywaa
na Kresach. W czasie tego krtkiego
pobytu zwiedzilimy historyczny zamek
w Klewaniu, zoylimy kwiaty i zapalilimy znicze na starym polskim cmentarzu w Deranem oraz przy Krzyu
Pamici w Janowej Dolinie. W miejscowoci Tynne nad Sucz, akurat w 72rocznic napaci Rosji Sowieckiej na
Polsk, wzilimy udzia w apelu polegych oraz wsplnych modach Ks.
Infuata Juliana onierkiewicza (80-letniego Kresowiaka i kapelana naszego
Towarzystwa) i ..... popa cerkwi
obrzdku moskiewskiego. Wspomnie
naley, i to wanie w tym rejonie, na
linii Suczy, od 17.09.1939 r. przez
kilka dni ok. 600-osobowy oddzia
onierzy Korpusu Ochrony Pogranicza
broni granic Polski przed ca dywizj
pancern . lady tej bitwy widoczne s
do dzisiaj. Przed wojn bunkry w tym
terenie, zwanym Rejonem Umocnionym
"Sarny", budowao wojsko, modzie
z Ochotniczych Hufcw Pracy oraz starsi harcerze. Kulminacyjny punkt programu naszej uroczystoci nastpi jednake dopiero nastpnego dnia w Kociele
pod wezwaniem witych Apostow
Piotra i Pawa i Miosierdzia Boego
w Rwnem. Podczas mszy celebrowanej
przez ks. infuata - przy udziale proboszcza parafii Ks. Kanonika Wadysawa Czajki, nastpio uroczyste wrczenie sztandaru harcerzom na Woyniu. Po
mszy natomiast bylimy wiadkami
i uczestnikami rzeczy niespotykanej
w tym rejonie bodaje od roku 1939 -

mianowicie, ok. 200-osobowa grupa

(w wikszoci zoona z miejscowych
wiernych), za zezwoleniem odpowiednich wadz ukraiskich, w szyku zwartym, z polskimi sztandarami i proporcami na czele, przemaszerowaa ul. Dubiesk pod pomnik na polskim cmentarzu. Ruch na jezdni w tym czasie by
cakowicie wstrzymany, a nad bezpieczestwem maszerujcych czuwali policjanci w radiowozach, otwierajcy
i zamykajcy kolumn. Kto zasysza
stwierdzenie jednego z biernych miejscowych obserwatorw marszu, e to
..... Paliaki idut. To wszystko byo tak
niesamowite, e a bylimy dumni.
Doda chciabym, i przebywajc
wwczas w Rwnem przez cay czas
korzystalimy z gocinnoci ksidza
kanonika. I to wanie podczas tego
pobytu tak wyranie narodzia si we
mnie myl, aby przyjecha tu jeszcze
raz - tym razem z czonkami naszej
rodziny. Spytaem ksidza proboszcza
o moliwo skorzystania z noclegw
podczas ewentualnego przyszego przyjazdu w te strony. Ksidz Czajka wyrazi zgod, proszc tylko, aby na okoo
2 tygodnie przed przyjazdem przypomnie si, poda termin i ilo osb.
Bdc umocniony t rozmow, ju od
tego czasu poczem obmyla plan
przyszorocznego wyjazdu na Kresy.
Zorientowaem si w preferencjach
chtnych dotyczcych terminu i czasookresu wyjazdu, cenach biletw kolejowych i autobusowych, a take kosztach
transportu prywatnego. Majc te informacje i do precyzyjny plan zamierze,
przeprowadziem dziesitki rozmw
z krewnymi bliszymi i dalszymi,
a take w ogle z osobami zainteresowanymi uczestnictwem w tej swoistej
podry sentymentalnej.
Spotykaem si z rnymi reakcjami,
jedni wyraali swoje gbokie zainteresowanie i deklarowali ch wyjazdu do
rodzinnych miejsc swoich bliskich, inni
za - szczeglnie starsi - okazywali
sceptycyzm i szczerze odradzali. Mwili, po co tam jedziecie? Przecie tam nic
ju nie ma! Jeszcze wam by pourywaj..... Pierwotnie zakadaem, e
w wyprawie tej wezm udzia chtni
przedstawiciele naszej ogromnej rodzi-

Uczestnicy wyprawy w domu Tani - siostrzenicy Marii Bartkiewicz

(miejscowo Hubkw)

ny - i po czci tak si stao.

Na 2 miesice przed wyjazdem lista
"elaznych chtnych" wynosia 8 osb,
w tym posiadajca kontakty rodzinne
na Kresach p. Bartkiewicz i jej energiczna crka Monika, ktra nie do, e
bardzo ywioowo przekonaa swoj
mam do tej wyprawy, to jeszcze dziki swoim koneksjom w wiecie biznesu
"przychylia nieba naszemu przedsiwziciu". Wwczas to zdecydowalimy
si na podpisanie wstpnej umowy
z prywatnym przewonikiem z Olsztynka. Ustalony skad grupy do koca
nie uleg ju zmianie. W tym stanie
rzeczy skontaktowaem si z parafi
rwniesk, gdzie bez najmniejszych
problemw dokonalimy stosownych
uzgodnie.
Chwila wyjazdu nastpia 11 sierpnia 2012 roku. Podekscytowani tym, co
przed nami rozpoczlimy realizacj
ustalonego planu. Nasz kierowca
9-osobowego pojazdu, 24-letni Patryk,
ju od godz. 5.00 zbiera uczestnikw
wyprawy. Najpierw zabra z Olsztynka
moj siostr Barbar Wojdat (ktra
dugo si wahaa jecha-nie jecha, bo
chciaa te by pomocn rodzcej
w sierpniu crce), nastpnie p. Mariann z Jemioowa, po czym z Tomaszkowa jej crk. W tym czasie ja z Piotrkiem Jaroniem (bratem mojej ony,
geografem i wielkim sympatykiem
Kresw) udajemy si na punkt zborny
pod "Rolnikiem" w Olsztynie, skd
nastpnie jedziemy ju do Szczytna. Tu
koo zamku wsiadaj siostrzeniec
Andrzej Cytruk z Jedwabna (ktry, aby
pojecha na Kresy nie waha si nawet
zostawi firmy w rkach ....syna) wraz
z crk Magd (bardzo ciekaw wiata
studentk). Pki co mamy wietny
czas, grupa jest zdyscyplinowana i tak
bdzie do samego koca. Jedziemy
przez Ostrok, Siedlce i Lublin. Tu
koo dworca kolejowego dosiada do
nas ostatni uczestnik naszej wyprawy syn Bartosz z Wrocawia. Dojedamy
do granicy. W Dorohusku przed przejciem granicznym spotykamy kolejk
samochodw osobowych dug na
okoo 300 m. Udaje si nam jednak j
omin po rozmowie z sierantem stray granicznej. Kierujemy si przez
Kowel, uck i Klewa do Rwnego.
Wszyscy z zainteresowaniem obserwujemy okolic - oprcz mnie nikt wczeniej nie by na Ukrainie. Moi towarzysze zauwaaj wic, e jest tu na
pewno inaczej ni u nas, bo bardziej
ubouchno - mniej wicej tak, jak byo
u nas ze 20 lat temu. O godz. 19.00
czasu miejscowego dojedamy do
Rwnego, kierujemy si na ul. Soborn
i ju po chwili jestemy na terenie parafii. Wita nas siostra Roksana, ktra rozmieszcza nas w domu pielgrzyma
i zaprasza na kolacj. Nastpnie ca
grup (oprcz kierowcy, ktry przejechawszy okoo 760 km. mia prawo
by zmczony) udajemy si do centrum, na spacer. Gwna ulica tego blisko 320-tysicznego miasta robi na nas
dobre wraenie, jest dobrze owietlona
i gwarna - widzimy duo czynnych,
dobrze zaopatrzonych sklepw i lokali

ALBO 9 (208) Wrzesie 2013 r.

gastronomicznych. Do okoo pnocy

spdzamy przyjemnie czas w przytulnej
kawiarni "Lublin", o jak najbardziej ju
europejskim standardzie.
Nazajutrz jest niedziela i drugi dzie
naszej pielgrzymki do korzeni rodzinnych. Podczas smacznego niadania
odwiedza nas proboszcz - ksidz kanonik Czajka. W serdecznej rozmowie
pyta nas o podr, plany i zamierzenia.
Jest bardzo pogodny, umiecha si i artuje. Andrzej trafnie zauwaa pniej,
e wygldem i sposobem bycia przypomina mu aktora Piotra Adamczyka,
odtwrc roli naszego papiea. Po niadaniu uczestniczymy we mszy witej,
s modlitwy "o nawrcenia", jest te
powitanie (naszej) grupy wycieczkowej
z Polski. W trakcie mszy zauwaam
jak szczegln wi kapana z wiernymi, inn od tej na przykad, jaka jest
mi znana z "mojego podwrka".
Wychodzc z kocioa ksidz zatrzymuje si w kilku miejscach, rozmawia,
pozdrawia znajomych - przy czym cay
czas ma na twarzy autentyczn pogod
i yczliwo. Przy kociele spotykam
p. Wal, ktra ju oczywicie wiedziaa
od ksidza, e kto z Polski o ni pyta.
Po krciutkiej rozmowie i dokonanej
prezentacji naszej grupy umawiamy si
na dusz pogawdk wieczorem teraz pieszymy si. Kierujemy si na
Korze nowoczesn, budowan przez
Wochw szos kijowsk i po przejechaniu ok. 40 km. skrcamy na Ludwipol (obecna nazwa Sosnowe). Teraz
ju mamy bardzo krt i dziuraw
drog, ale w porwnaniu z t, jak
zapamitaem z 1997 roku, to niebo
a ziemia. Przejedamy przez Wielki
Midzyrzecz, bardzo du i zaniedban
wie, a nastpnie Szczekicin.
Uruchamiam GPS - chcemy znale
Woronuch, miejscowo w ktrej
w okresie 1940-1944 r. mieszkaa rodzina Wencaww, w tym moja mama. Ale
sprzt, w ktrym pokadaem takie
nadzieje nie zadziaa. Szkoda, byy tam
bowiem wprowadzone wsprzdne
z przedwojennej wojskowej mapy,
gdzie ta i inne bdce w naszym zainteresowaniu wioski ....istniay. C,
bdziemy zdani na star map i jak si
wkrtce okae.... szczcie.
W Sopie Wielkiej, miejscowoci
w drodze do Ludwipola, obok przystanku autobusowego spotykamy starszego
mczyzn. Pocztkowo jest nieufny
i przyglda si nam badawczo. W trakcie rozmowy dowiadujemy si, e ma
na imi Petro, lat 79 lat i wie gdzie bya
wie Woronucha. Obiecuje wskaza to
miejsce, ale nie teraz - musi bowiem
najpierw jecha z chor on do cerkwi.
W deszczu przejedamy przez Ludwipol i rzek Sucz. Po okoo kilometrze
skrcamy w prawo i dojedamy do
wioski Hubkw. Jest to bardzo dua
wie, rozcignita wzdu brukowanej
czarnym bazaltem drogi. Raz i drugi
pytamy przygodne osoby o miejsce
zamieszkania Lidy Melnyk - ciotecznej
siostry p. Marianny. Nadmieni, e
historia tej rodziny jest bardzo intrygujca, ale typowa dla Kresw i niespokojnych wczesnych czasw. Pokrtce
wspomn tylko, e: w miejscowoci tej
mieszkay dwie siostry - Ukrainki.
Jedna wysza za Ukraica, druga za za
Polaka, Wadysawa Zajadlaka z pobliskich Nowin.

ALBO 9 (208) Wrzesie 2013 r.

Obydwie siostry urodziy w 1940

roku crki: Lid i Mariann. W wieku
5 lat dzieci te straciy ze sob kontakt,
bowiem zagroona ze strony banderowcw rodzina Zajadlakw zmuszona bya
ucieka z rodzinnych stron, a nastpnie
w czerwcu 1945 roku podda si repatriacji i osiedleniu w Jemioowie k/Olsztynka. Znaem p. Wadysawa i jego
on - mile ich wspominam. Mieszkaem te w Jemioowie i nieraz pozwalali
nam robi u siebie potacwki. Teraz
natomiast jestemy wiadkami bardzo
czuego i serdecznego witania si po
latach niewidzenia dwu krewniaczek.
Pani Lida okazaa si by niesamowicie
gocinn osob - pomimo naszych oporw cay tumek nakarmia i ....napoia.
W pomniejszonym o p. Mariann
skadzie wracamy do Petra, ktry zgodnie z ustaleniami czeka na nas w domu.
Pod jego przewodnictwem kierujemy
si w rejon poznanego chutoru, ale po
ok. 50 m. skrcamy w lewo, w niewidoczn, poronit drog kow. Cay
ten teren pokryty jest skp rolinnoci, w tym rnymi krzewami, brzzkami i sosenkami. Petro powiedzia
nam, e w latach 1949-90 rzdzi tu
kochoz i bagienne ziemie zostay osuszone, ale po jego upadku nikt si ju
tymi polami nie zajmowa i tak to
powoli wszystko zarasta.
Po przejechaniu ok. 2 km. wskaza
nam ogromn kp bzw mwic, e
w tym miejscu bya polska szkoa
w Woronusze. Ujechalimy jeszcze kilkaset metrw, po czym zaczlimy pieszo kry po okolicy, gdzie co i rusz
znajdowalimy zamierzche lady ludzkiej bytnoci. W jednym miejscu,
w chaszczach, odkrylimy elementy
betonowego fundamentu, a take studni gbok na ok. 6 m., czciowo zawalon. Wracalimy obok kilkumetrowego (zasypanego wirem z gry i z boku) kurhanu, ktry wg sw naszego
przewodnika zosta kiedy usypany ku
czci polegych dawno temu onierzy,
a w ostatni wojn stanowi kryjwk
UPA. Z oglnych opowieci Petra
wynikao, e wspomniani upowcy byli
bardzo uciliwi dla okolicznych mieszkacw. Pono w tamtym czasie domostwa nie mogy by zamykane. Chodzio o to, aby ci mogli bez problemu
wchodzi do zabudowa o kadej porze
dnia i nocy. Pamita taki dzie, kiedy
kilku tych partyzantw przyszo do ich
domu i zabrao z niego wszystko, co im
si podobao, m.in. co z odziey oraz
ywno - zabrali take 2 mae prosiaczki, ktre zarnli, przywizali do
sioda i odjechali. Ostatni raz widzia
ich okoo 1952 roku, kiedy to wanie
na tych polach przylegych do Woronuchy kilkunastu upowcw zostao
wystrzelanych przez onierzy z nisko
leccego samolotu.
W trakcie tych opowieci, chcc po
czci sprowokowa naszego przewodnika do dalszych wynurze, spytaem
wprost o jego udzia i udzia jego bliskich, m.in. ojca, w wczesnych dziaaniach przeciwko Polakom, tj. masowych
mordach i grabieach. Pytanie to zadaem tak otwarcie, e a spotkaem si
z wyran dezaprobat syna. Pytanego
Petra jednak moje pytanie nie urazio
i ze zami w oczach stwierdzi, e on
i jego bliscy nie pochwalali tego, co si
wtedy dziao i nie brali w tym udziau.

Uczestnicy wyprawy w miejscowoci Sopa Wielka (od lewej - ukrainka Ewa,

Barbara Wojdat, Magdalena Cytruk, Andrzej Cytruk, Peter,
Zdzisaw widerski i Bartomiej widerski)
Ojciec nigdy nie by w wojsku, ani na
adnej wojnie, pono ze wzgldu na to,
e jego religia zabraniaa mu brania
broni do rki (nie do koca to rozumiaem). On sam sysza od rodzicw
i obcych ludzi, e Polacy s mordowani.
Byli temu przeciwni, ale nic nie mogli
zrobi, bo sami te si bali. Petro
powiedzia, e pamita jak kiedy jego
ojciec wrci do domu wystraszony
i zapakany. Opowiedzia w wielkim
lku, e by wiadkiem jak partyzanci
upowscy zapali kilkunastoletniego
Polaka, ktrego o co wypytywali
podejrzewajc o szpiegostwo. Chcc
wydoby z niego prawd, obcinali mu
po kolei rce i nogi. Petro paka w tym
momencie. Kiedy stwierdziem, e Banderze i jego UPA s w tej chwili stawiane pomniki i nadawane nazwy ulic, stanowczo stwierdzi, e tak by nie powinno, bo z tego co on wie, nie byli to
adni bohaterowie Ukrainy i on si za
nich wstydzi.
Trudno powiedzie na ile te relacje
uzna mona byo za wiarygodne.
Kady suchajcy pewnie mia swj
indywidualny osd. Wedug mnie bya
to szczera wypowied - opowiada ronic zy. I nie byy to zy pijaka, w tym
czasie by jeszcze trzewy. Jaki mia
interes by to wszystko wymyla?
Odwielimy Petra do domu. Na progu
mieszkania spotkalimy jego drobniutk
on Ew opart na dwch kulach, ktra
przywitaa nas czyst polszczyzn. Ju
wczeniej syszelimy, e kiedy przez
dwa lata uczya si ona jzyka polskiego - nie mylelimy jednak, e jeszcze
tak duo pamita. A ona widzc nasze
zdumienie, powiedziaa jeszcze kawaek
pacierza i ze trzy zwrotki jakiego wiersza. Skromnie zauwaya, e le mwi
po polsku, bo nie ma z kim porozmawia. Oboje okazali nam tradycyjn
wschodni gocinno - na stole znalaz
si chleb, kiebasa, sonina, ogrki, czosnek i oczywicie wasnej produkcji
bimber - chocia strasznie niedobry.
Wznielimy kilka toastw. Rozstalimy si w serdecznej atmosferze odprowadzeni przez gospodarzy a do bramy
i zapraszani na przyszo.
Wyjedalimy w wymienitych humorach, zrealizowalimy bowiem jeden
z waniejszych punktw programu.
Ponadto autentycznie dobrze czulimy
si w tej rodzinie staruszkw. Ich domek, chocia bardzo skromniutki, by
zadbany i czysty. Kto zauway, e nie
widzia adnych dzieci. - Wsie w naszej
okolicy wymieraj, powiedzia Petro -

jest mao modych ludzi, bo wszyscy

uciekaj do miasta. Pozostali tylko starzy, ktrych i tak jest coraz mniej, bo
jednych zabieraj dzieci do siebie, inni
umieraj. Prawie co trzecia chaupa
w tej wsi jest pusta.
Wracajc do Rwnego, pomimo
deszczowej pogody, zatrzymalimy si
jeszcze w Wielkim Midzyrzeczu obejrzelimy z zewntrz jaki stary
paacyk oraz zapewne bardzo okazay
kiedy koci katolicki. Z daleka wida
byo 2 krzye na szczycie, a trzeci najprawdopodobniej odpad razem z pikn wieyczk. Teraz nieczynny
i zamknity na kdk, jest opatrzony
tabliczk, e to zabytek z 1702 roku.
Sprawia bardzo przygnbiajce wraenie, jest bowiem zaronity chwastami
i krzewami. Wntrze, cznie z rozlegymi piwnicami, jest puste, ale sdzc po
zniszczeniach przypuszcza naley, i
by tu skad magazynowy. Ten koci
da nam wiele do mylenia na temat
dawnej pozycji miejscowoci, jej skadu
narodowociowego oraz liczbowego.
Przy wyjedzie z Midzyrzecza, po lewej stronie znajduje si zadbany
i dobrze oznakowany cmentarz ydowski - obejrzenie go odoylimy na dzie
nastpny, ale i wtedy z przyczyn czasowych nie zdoalimy tego zrobi.
Wieczorem spotykamy si z p. Wal
i chcemy zaprosi j do nas na pogawdk. Ona jednak stwierdza, e zabiera nas do siebie i adne kontrargumenty
tu nie skutkuj. Na ulic Szuchewicza
dojedamy tzw. "marszrutk". Witamy
si ze starszym synem Wali, Andrijem
oraz jej mem - chocia po wylewie,
jest jeszcze do sprawny fizycznie. Nie
wiem, czy zrozumia co do niego mwiem i czy mnie pozna. Pani domu, przy
pomocy syna, przygotowaa wystawny
poczstunek. My ze swej strony swoj
wdziczno za serdeczne przyjcie
wyrazilimy du bombonierk oraz
wiktuaami z Polski. Na przyjciu obecna te bya p. Halina Zalewska, ktr
poznaem podczas pierwszej wyprawy
na Ukrain w 1997 r. Teraz w tym
towarzystwie, na oywionych rozmowach o wszystkim, spdzamy bardzo
miy wieczr. Zauwayem ogromn
rnic w swobodzie wypowiedzi tych
ludzi teraz, a kiedy. Nie byo tematw
tabu. Okoo 23.00 zostalimy odprowadzeni na postj taxi, skd takswkami
wrcilimy na kocieln kwater.
c.d.n
Zdzisaw widerski

Strona 23

Kronika MDK-u
31 VIII Poegnanie Wakacji. Jak zwykle duo si dziao
artystycznie wystpiy nasze zespoy (parogi, Tabu,
Last Whisper, Studio Piosenki), zaprezentowany zosta efektowny happening Bieguny z projektu Laboratorium
Marze, rockow gwiazd festynu by Roswell z Olsztyna.
Imprez zakoczya plenerowa dyskoteka.
1 IX Gala projektu Laboratorium Marze. Impreza
bya zwieczeniem 2-tygodniowych dziaa artystycznych
warsztatw, happeningw, projekcji, wystaw. Spektakl
W biegu po biegun, wg scenariusza Justyny Dbrowskiej,
opartego o histori niepenosprawnego podrnika Jaka Meli,
publiczno przyja owacj na stojco. Wicej na str. 9.
Kapela parogi efektownie koczy sezon koncertowy
tras doynkow (31.08 w Giawach k/Purdy, 8.09 w Woli
Kamieskiej k/Iawy, 15.09 w Ponicy i 22.09 w Olsztynku na
Doynkach Wojewdzkich). Wystpia te z powodzeniem na
festiwalu folkowym w Szakowie k/Iawy (18.08) oraz na
Poegnaniu Wakacji w Olsztynku. 6 padziernika zesp
wybiera si jeszcze do Lubawy.

Doynki Wojewdzkie - obrzd doynkowy w wykonaniu grupy teatralnej z MDK

/fot. Promocja Gminy

18 IX Zespoy perkusyjne, olsztynecka muzyczna specjalno, rwnie nie prnoway. Wystpoway na rnych festynach, koncertach, ostatnio w projekcie Laboratorium Marze
a w Makach trjka spod znaku Ganga Bbna zaprezentowaa dzieciom audycj perkusyjn.
22 IX Doynki Wojewdzkie. Co prawda, nie bylimy
gwnym organizatorem tej imprezy, ale wiele dziao si wanie za nasz spraw, m.in. obrzd doynkowy, program artystyczny, scenografia i caa tzw. technika scena, dach, dwik,
wiato. Szczegy dot. doynek w numerze na str. 3.
27 IX Gimnazjum. Nasze zespoy perkusyjny Ganga
Bbna i Studio Piosenki wspomogy artystycznie imprez
Cittaslow Sunday, organizowan w tym czasie rwnie we
wszystkich miejscowociach Cittaslow na caym wiecie.
Szczegy w nastpnym numerze.

Spektakl W biegu po biegun podsumowujcy projekt Laboratorium Marze

/fot. A. Waluk

WKRTCE:
25 X

KONCERTELBIETYADAMIAK
Gimnazjum im. Noblistw Polskich w Olsztynku
godz. 19:00, bil. 30 z w przedsprzeday (MDK,
ul. Chopina 29, tel. 89 519 22 01), 40 z w dniu
koncertu.

Domu Kultury
w Olsztynku zaprasza!
W MDK-u dzieci i modzie w wieku od 5 do 25 lat
mog rozwija swoje zainteresowania i ksztatowa posiadane umiejtnoci. Propozycja zaj na rok 2013/14 to m.in.
szkoa gry na gitarze, studio wokalne, chr, zajcia teatralne
i taneczne, zespoy muzyczne, warsztaty perkusyjne, zajcia
plastyczne i rzebiarskie .
Uwaga! Wszystkie formy staych zaj ju od padziernika za jedyne 20z/mc !
Obok staych form proponujemy i gorco zachcamy do
uczestnictwa w zajciach fitness, aerobik, taca towarzyskiego i nowoczesnego oraz krav magi (wg. cennika
instruktorw).

Rodzinne zdjcie uczestnikw projektu Laboratorium Marze /fot. archiwum MDK

Szczegowych informacji o zajciach mona uzyska w

Domu Kultury w Olsztynku (ul. Chopina 29) codziennie w
godz. 8.00-20.00, nr tel. 89 519 22 01

facebook/MiejskiDomKulturywOlsztynku

Strona 24

Fotorelacje z imprez na
i www.mdkolsztynek.pl
ALBO 9 (208) Wrzesie 2013 r.

Pitek 13-ego
Pechowy? Nie dla wszystkich! Wypada zazwyczaj par razy w roku, w biecym bdzie jeszcze
jeden w grudniu. U jednych budzi przeraenie,
inni machaj rk, wikszo nawet nie wie, e jest
bd dowiaduje si przypadkiem. Dlaczego akurat
wrzeniowy by cakiem pozytywnym dniem?
Powodem tego szczcia
bya wizyta wolontariuszy
Fundacja Kronenberga
przy Citi Handlowym. Do
Olsztynka zjechao 170
wolontariuszy, ktrzy zostali
podzieleni na trzy grupy
realizujce trzy rne projekty.

Pierwsza grupa pracowaa w siedzibie Stowarzyszenia na Rzecz Osb Niepenosprawnych i Ich Rodzin. Wolontariusze pomalowali pomieszczenia, zamontowali meble, a take
odnowili podjazd dla osb
niepenosprawnych i bramy

wjazdowe. Podobne zadania

wykonywaa grupa, ktra
odwiedzia Dom Dla Dzieci
Nad Jeziorem. Wolontariusze sadzili ziele wok
budynku, montowali meble
w pokojach dzieci i odnawiali sale. Trzecia grupa
zorganizowaa warsztaty
plastyczne dla dzieci i modziey w Miejskim Domu
Kultury. Zorganizowano
zabawy artystyczno-ekologiczne oraz wsplnie z olsztyneckimi wolontariuszami
oczyszczono brzeg jeziora
Jemioowskiego. W samym
budynku MDK wolontariusze odnowili dwie klatki
schodowe, a take zamonto-

wali meble biurowe i wietlicowe.

Fundacja Kronenberga
przy Citi Handlowy dziaa
od 1996 roku i wspiera
prace na rzecz dobra
publicznego w obszarach
tematycznych takich jak:
edukacja, rozwj lokalny
i ochrona dziedzictwa kulturowego. Wyjazdy pracownikw poczone z wolontariatem to integracja i zabawa,
sposb na oderwanie si od
codziennych, bankowych
zaj. Jest to take wielka
warto wniesiona do maych spoecznoci i dowd
na to, e przez kilka godzin
wsplnie mona naprawd

wiele zrobi. - Od pocztku

funkcjonowania projektu
odbyo si ju 40 takich
wyjazdw, mwi Krzysztof
Kaczmar, prezes Zarzdu
Fundacji Kronenberga przy
Citi Handlowy, koordynujcej program wolontariatu
pracowniczego
banku.
- Dziki zaangaowaniu
ponad 4 000 wolontariuszy
pomoc dotara do prawie
8400 osb z caej Polski.
Takie wyjazdy ciesz si
du popularnoci wrd
naszych pracownikw.
Skoro tak, zapraszamy
czciej.
Robert Waraksa
fot. Ola Dymarska

Reklama

Bez barier
Kadego dnia przemieszczamy
si z miejsca w miejsce. Raczej nie
sprawia nam to trudnoci. Nie
zwracamy uwagi na wysoko
krawnikw. Nie zastanawiamy
si czy do budynku jest podjazd,
a jeli jest, czy jest dobrze wykonany. Schody te specjalnie nie
robi na nas wraenia. Jednak to,
co dla nas wydaje si czym normalnym, dla innych czsto stanowi wyzwanie!
Co w sytuacji, gdy osoba na
wzku, bd o kulach stanie w obliczu zbyt wysokiego krawnika jak
ten przy ulicy Lenej? Co gdy nie
ma podjazdu do budynku? Jak si
do niego dosta, jak go zdoby? Nie
jest to z pewnoci atwe.
W biecym roku po raz kolejny
przystpilimy do konkursu Super
Samorzd. Wybralimy zadanie
Zrbmy to razem. Mylc o osobach
niepenosprawnych modzieowi
radni postanowili pochyli si nad
tym problemem. Planujemy
w pierwszej kolejnoci zastanowi
si nad obecn sytuacj osb niepenosprawnych w Olsztynku.
Chcemy ustali i pokaza jakie
bariery architektoniczne spotykaj

ALBO 9 (208) Wrzesie 2013 r.

te osoby na swojej drodze. Gdzie

brakuje miejsc parkingowych? Nie
ma ich nawet w centrum miasta.
Zostay schowane gdzie za blokiem. W 2012 roku Olsztynek przystpi do ruchu Cittaslow, ktry
w swoim programie kadzie nacisk
na odpowiedni infrastruktur,
w tym m.in. obecno otwartych
chodnikw bez barier architektonicznych oraz dojazdw i dostpno przestrzeni publicznych dla niepenosprawnych.
W pierwszej kolejnoci zwrcimy si do olsztyneckich instytucji
z prob o wypenienie ankiety.
Zebrane wyniki zestawimy w postaci raportu. Nastpnie wsplnie
z zainteresowanymi osobami stworzymy nieformalny zesp, ktry
przygotuje list rekomendacji dla
wszystkich barier. Naszym celem
bdzie rwnie wpynicie na realizacj przyszych inwestycji, tak by
uwzgldniay zalecenia zespou.
Osoby chtne, ktre chciayby
si wczy w inicjatyw i nam
pomc, prosimy o kontakt
mrm@olsztynek.pl
Aleksandra Dymarska

Strona 25

Co sycha w Olimpii?
Min ju pmetek zmaga
o mistrzostwo IV ligi i po 8 kolejkach Olimpia Olsztynek zajmuje w tabeli 2 miejsce z dorobkiem
17 pkt. (stosunek bramek 28:10).
Postawa naszej druyny, jej konsekwentna i dobra gra, jak rwnie
nieprzerwane utrzymywanie si
beniaminka w czoowej trjce doborowego grona IV-ligowcw jest niespodziank, a nawet zaskoczeniem
dla znawcw futbolu. Coraz liczniejsi kibice i sympatycy Olimpii
czuj si dumni e udao si skompletowa zesp, ktry godnie reprezentuje mieszkacw Olsztynka.
W cigu ostatniego miesica Olimpia rozegraa 5 ligowych spotka,
wygrywajc 3, 1 remisujc i 1 przegrywajc.
W 4 kolejce rozgrywek Olimpia rozgromia MBKS Victoria
Bartoszyce 6:2 (2:1), a smaku rywalizacji dodaje fakt, e obie druyny
to beniaminkowie IV ligi i jednoczenie mistrzowie klas okrgowych.
Mecz by widowiskiem niezwykle
emocjonujcym i dostarczy ogldajcym wielu rzadko spotykanych
wrae. Pierwszy kwadrans przebiega pod dyktando druyny z Olsztynka. W 12 minucie po strzale Marcina
ukaszewskiego pika odbia si od
obrocy, przej j w biegu Sebastian Kowalski i paskim strzaem
obok wybiegajcego bramkarza
umieci pik w siatce. W kolejnym
kwadransie gry uwidocznia si jeszcze wiksza przewaga Olimpii.
Zawodnicy Victorii bardzo rzadko
gocili na poowie gospodarzy, ale
po jednym z wypadw i po koronkowej akcji w polu karnym zdobyli
wyrwnanie. W 38 min. meczu, po
centrze Jacka uczaka z rzutu ronego, bramk w/g protokou sdziego
zdoby Mateusz Rowicz.
Pocztek II poowy to diametralnie odwrcona sytuacja. Druyna
z Bartoszyc ruszya do huraganowych atakw, a Olimpia daa si
zepchn do rozpaczliwej obrony.
Szybcy napastnicy Victorii wchodzili w nasz obron jak w maso
i mieli kilka znakomitych okazji do
zdobycia bramki, z ktrych jedn
wykorzystali doprowadzajc do
remisu 2:2. Z biegiem czasu gra
zacza si wyrwnywa. Decydujcym o losach meczu okaza si
brutalny faul na Marcinie ukaszewskim, za ktry czerwon kartk
otrzyma grajcy trener Victorii.
Ostatnie p godziny meczu to
ogromna przewaga Olimpii, ktra
stworzya wiele sytuacji podbramkowych i jeszcze 4 bramkami bezlitonie pogrya goci. Zdobyli je
kolejno: Jacek uczak, Mateusz
Rowicz, Dawid Kowalczyk i Jacek uczak.
W kolejnym, wyjazdowym
meczu, Olimpia zremisowaa
z Vgori Wgorzewo 1:1 (1:1).

Strona 26

Przez pierwsze p godziny wszystko wskazywao na kolejn wygran,

gdy ju w 4 min. po piknej akcji
Mateusza Rowicza Mateusz
Kdzierski gow wpakowa pik
do siatki. W tym okresie gry zawodnicy Olimpii dominowali w polu,
grali dokadnymi podaniami i stwarzali wiele gronych sytuacji. Ostatni kwadrans to popis sdziego,
ktry mia wpyw na wynik meczu.
Przed polem karnym obroca gospodarzy wszed z wyprostowan nog,
nakadk w nog oddajcego strza
Mateusza Kdzierskiego. Sdzia nie
zareagowa na brutalny faul i pozwoli na kontynuowanie gry. Kontuzja wykluczya naszego modzieowca na kilka tygodni z rozgrywek. Na uwagi naszych zawodnikw
sdzia zacz obdarowywa ich
tymi kartonikami. Chwil potem,
po problematycznym faulu w naroniku pola karnego Olimpii,
ochoczo wskaza na rzut karny. Na
uwagi naszych pikarzy posypay si
kolejne te kartki, w sumie
w cigu paru minut naliczylimy ich
sze. Oczywicie Vgoria wykorzystaa rzut karny. II poowa to
spektakl ktry mona by nazwa
kopanin, a zawodnicy dostroili si
do poczyna arbitrw.
W ssiedzkich derbach Olimpia
Olsztynek pewnie wygraa ze Startem Nidzica 2:0 (1:0). Bardzo
moda druyna z Nidzicy nie przyjechaa, aby atwo odda punkty wiceliderowi. Sprawni, wytrzymali kondycyjnie pikarze Startu starali si
dotrzymywa kroku naszej druynie
przez cay mecz. Zesp Olimpii
utrzymywa przewag w polu,
dokadniej rozgrywa i stwarza
wicej sytuacji podbramkowych. Na
pocztku meczu w 5 min. Mateusz
Rowicz ogra lewego obroc,
uciek do linii kocowej, dorodkowa, a nabiegajcy Marcin ukaszewski umieci pik w siatce
dajc Olimpii prowadzenie. W 50
min. Mateusz Rowicz skopiowa
sytuacj z I powki, poda do Marcina ukaszewskiego, ktry zdoby
drug bramk. W kocowym okresie
gry zesp Startu zawiza par
skadnych akcji i by bliski strzelenia
bramki kontaktowej, ale wynik
meczu nie uleg zmianie.
W wyjazdowym meczu nasz
zesp przegra nieznacznie (2:1)
z liderem - Romint Godap.
W przekroju caego spotkania
Rominta bya zespoem lepszym,
ale w kocwce I poowy Marcin
ukaszewski strzeli bramk z rzutu
karnego i wynik remisowy udawao
si utrzyma do 89 min. Niestety,
tu przed kocowym gwizdkiem
gospodarze mieli szczcie i w zamieszaniu podbramkowym strzelili
zwycisk bramk.
Do prawdziwego pogromu doszo
na stadionie w Olsztynku, gdzie

Olimpia pokonaa MKS Mazur Ek

7:2 (2:2). Pocztek spotkania rozpocz si od atakw Olimpii, ale po
zaledwie 10 minutach byo ju 2:0 dla
Mazura. Przez kolejny kwadrans
obie druyny stwarzay sytuacje podbramkowe, ale niewykorzystane. Kluczowym dla losw spotkania bya sytuacja w 24 min., gdy bramkarz goci
wybieg daleko poza pole karne, faulujc szarujcego do piki Sebastiana
Kowalskiego, za co sdzia pokaza mu
czerwon kartk. W kolejnym kwadransie zawodnicy Olimpii uzyskali
przewag w polu przeprowadzajc
coraz skadniejsze akcje. W doliczonym czasie gry I poowy zawodnicy
Olimpii doprowadzili do remisu.
W 5 min. dogrywki Marcin ukaszewski ubieg bramkarza i wepchn pik
do siatki. Dwie minuty pniej byo ju
2:2, po tym jak Mateusz Rowicz
dorodkowa na 13 metr. Strza odda
Sebastian Kowalski, a tor piki zmieni
po drodze Marceli Kowalski, ktremu
ta bramka zostaa zaliczona.

II poowa rozpocza si od falowych atakw Olimpii. W wielu sytuacjach, przypominajcych oblenie,

pik wyapywa lub wybija wspaniale
interweniujcy bramkarz Mazura.
Dopiero w 70 min. bramk odczarowa
Sebastian Kowalski, ktry wymanewrowa obrocw i Olimpia wysza na
prowadzenie 3:2. Rozstrzela si wreszcie Marcin ukaszewski, ktry w cigu
10 min. zdoby 3 bramki. Najpierw po
dorodkowaniu Mateusza Rowicza
strzeli gow na 4:2, kolejn zdoby po
podaniu Sebastiana Kowalskiego,
a chwil potem zwodem uwolni si od
obrocy i ostrym strzaem pokona
bramkarza, zdobywajc w caym
meczu 4 bramki.
Wynik meczu na 7:2 ustali Mateusz
Rowicz, ktry wyuska obrocom
pik przed polem karnym.
Liczymy na dalsze udane wystpy
naszej Olimpii w IV lidze i trzymamy za ni kciuki.
Za Zarzd Klubu
Jerzy Tytz

OLSZTYNECKA LIGA FUTSALU 2013/2014

Miejski Dom Kultury w Olsztynku zaprasza do udziau
w kolejnej edycji olsztyneckiej ligi halowej piki nonej.
Zapisy do 30 padziernika 2013 r. w MDK-u (ul. Chopina 29,
tel. 89 519 22 01 lub 880 284 774). UWAGA! Ilo miejsc ograniczona.
Reklama

ALBO 9 (208) Wrzesie 2013 r.

Koszykarki TOP- SPIN Olsztynek najlepsze w rozgrywkach modziczek Pomorskiego Zwizku Koszykwki!

Sukces koszykarek
TOP-SPIN Olsztynek
1 wrzenia w hali Gdyskiego
Orodka Sportu i Rekreacji trwao
wito pomorskiej koszykwki
w wydaniu modzieowym.

Klasyfikacja kocowa
Modziczki 2000:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.

Top Spin Olsztynek

VBW GTK Gdynia
UKS Bryza Kolbudy
UKS Trops I Kartuzy
UKS Sidemka Sopot
UKS Trops II Kartuzy
UKS Basket semka Wejherowo
UKS Jedynka SP5 Lbork
Korsarz Gim. Dbrwka

Wrczono setki medali, puchary

oraz wiele nagrd i wyrnie indywidualnych w rnych kategoriach
wiekowych.
Wrd nagrodzonych znalazy
si dziewczta UKS Top- Spin
Olsztynek, ktre w sezonie
2012/2013 rozegray 16 spotka nie
ponoszc adnej poraki, zdobywajc tym Mistrzostwo Strefy Pomorskiej i Warmisko- Mazurskiej.
Nagrod indywidualn otrzymaa
Magdalena Kowalewska - najskuteczniejsza zawodniczka rozgrywek.
Warto nadmieni, e zaraz za
Magd w klasyfikacji uplasowaa
si Patrycja Mirkowicz, a w pierw-

szej dziesitce znalaza si rwnie

Magdalena Woodko.
Podopieczne trenera Mariusza
Obarka w tym sezonie bd walczyy
o awans do Mistrzostw Polski U -14.
Pierwszy mecz ju 6 padziernika

Olsztynecka Liga Tenisa Ziemnego

W miesicach maj sierpie tego roku, z inicjatywy olsztyneckich pasjonatw
tenisa ziemnego, Miejski Dom Kultury w Olsztynku zorganizowa pierwsz
edycj Olsztyneckiej Ligi Tenisa Ziemnego.
Organizatorzy turnieju
stawiali sobie za gwne
cele popularyzacj tenisa ziemnego, wyonienie Mistrza Olsztynka
w 2013 roku oraz integracj osb pasjonujcych
si tym piknym biaym sportem w naszej
maej miejscowoci.
Patronat nad turniejem
obj Burmistrz Olsztynka.
Do rozgrywek zgosio
si omiu zawodnikw.
Mecze rozgrywano na
nawierzchniach tartanowych boisk wielofunkcyjnych olsztyneckich Orlikw.
W pierwszej fazie
zawodnicy rozegrali
mecze kady z kadym.

W drugim etapie najlepszych szeciu zawodnikw stworzyo dwie

grupy wierfinaowe po
trzech zawodnikw (kryterium podziau byy
zajte miejsca w pierwszej fazie). Nastpnie
odbyy si pfinay
i finay.
Pierwszych trzech
zawodnikw otrzymao
puchary i dyplomy.
Wszyscy otrzymali dyplomy i nagrody rzeczowe oraz nagrody pienine uzyskane z wpisowego. Wrczenie nagrd
odbyo si w czasie
imprezy Poegnanie
Wakacji.
Podsumowujc, cae
rozgrywki oceniam jak

ALBO 9 (208) Wrzesie 2013 r.

najbardziej na plus, moim zdaniem

organizatorzy osignli zaoony cel.
Jedynym minusem turnieju mona
uzna nisk frekwencj, ktra - miejmy
nadziej - z roku na rok bdzie si
poprawia. Formua rozgrywek pozwala
na rozegranie duej iloci meczw, eliminacj przypadkowych wynikw oraz
integracj pasjonatw tenisa ziemnego.
A wic do zobaczenia na kortach
za rok.
Sadowski Zygmunt

w Gdyni. Zapraszamy osoby zainteresowane do ledzenia naszych zmaga

na stronie www.pozkosz.com
i www.wama-sport.pl (modziczki
2000).
tekst i fot. TOP-SPINOlsztynek

Mieszkaniec naszej
gminy zwycizc II
Biegu Jakubowego
15 wrzenia w Olsztynie odby si II Pmaraton Jakubowy. Organizatorem imprezy by
Orodek Sportu i Rekreacji w Olsztynie. Na
starcie do rywalizacji stano 730 zawodnikw,
wrd ktrych zwyciy Wojciech Kope ze
Swaderek.

Klasyfikacja kocowa turnieju:

1 miejsce i tytu Mistrza Olsztynka
w 2013 r. Krzysztof Zikowski
2 m. Zygmunt Sadowski
3 m. Marek Smyk
4 m. Marek Rekowski
5 m. Andrzej Magierski
6 m. Radosaw Kowalski
Reprezentant naszej gminy prowadzi przez zdecydowan wikszo 21-kilometrowego dystansu i jako
pierwszy dobieg do mety ze znakomitym rezultatem
1:08:08!
Wojtek jest czonkiem Klubu Sportowego AZS
UWM w Olsztynie. Aktualnie jest jednym z najlepszych zawodnikw w kraju na dystansach pmaratoskich i maratoskich. Cigle rozwija swoje umiejtnoci biegowe poprzez systematyczne treningi. Studiuje
na Uniwersytecie Harding University w Stanach Zjednoczonych, gdzie rwnie odnosi sukcesy w rywalizacji na swoim koronnym dystansie. W ubiegym roku
zwyciy w biegu o Puchar Olsztynka w czasie Dni
Olsztynka. Za swoje osignicia, wysokie miejsca
w zawodach i reprezentowanie gminy w zawodach
krajowych i midzynarodowych, w tym roku zosta
uhonorowany nagrod Burmistrza Olsztynka przyznawan dla wybitnych sportowcw.
Karol Kijkowski

Strona 27

Opltani poezj
Niezapomniane strofy
o jesieni
Gdy trzcina zaczyna powie,
a od wikszy w dbrowie,
znak, e lata zote nogi
ju si szykuj do drogi
Lato, jake ci ubaga?
prob jak? kaniem jakim?
Tak ci pilno pj i zabra
w walizce ziele i ptaki?
Ptakw tyle, zieleni tyle.
Lato, zaczekaj chwil.
Znany, szczeglnie mieszkacom
Warmii i Mazur, utwr Konstantego
Ildefonsa Gaczyskiego Kronika olsztyska, jest lirycznym poegnaniem
lata. Poeta spdza letnie miesice
w leniczwce Pranie nad Jeziorem
Nidzkim i tam wanie powstaway przepikne strofy wyraajce zachwyt nad
dziewicz przyrod Krainy Tysica
Jezior.
Ju wkrtce /wrzesie zblia si do
koca/ drzewa i krzewy przybior jesienn szat, bliszy i dalszy krajobraz
zaskakiwa bdzie zmiennoci. Wwczas to, uywajc zwrotu z wiersza Adama Mickiewicza pt. Sen powiemy: Tu
zasza zmiana w scenach mojego widzenia. Zaczniemy przyzwyczaja si do
nowej pory roku, a jesienne obrazy czy
przyjmiemy je z radoci, czy nie pojawi si przed naszymi oknami. Jesie
tu, tu. I nawet jest blisko, o czym przypominaj kwitnce ju astry, marcinki
i zimowity, a take spadajce kasztany.
Jarosaw Iwaszkiewicz stwierdza jej
obecno po nastpujcych symptomach:
Coraz ciszej, jesie, wrzesie,
pasma ciel si po polach,
milkn gosy i kolory,
polska jesie...
To tylko fragment utworu pt. Warkocz jesieni. Kolory jesieni s urzekajce, chocia nie tak wyraziste jak latem,
nie tak jaskrawe. Zadziwiaj natomiast
sw zmiennoci odcienie ci, czerwieni, zieleni i brzu, mniej urokliwa jest
szaro jesiennych dni. Szmer spadajcych, a potem szeleszczcych pod butami lici uspokaja, a wtedy myli uciekaj
w wiat poezji.
Janina Dobrowolska, znana nam poetka, dawna mieszkanka Olsztynka,
w wierszu Czowiek w alei pisze:
Kad si myli zote
na spowiaej ziemi,
odziane w pikne strofy
Moe by i tak, e jesienna pora przywoa tsknot za czym lepszym i pikniejszym. Za czym? Odpowiedz znajdziemy w innym wierszu poetki Jesienny smutek:
W smutku jesiennym drzemi
wszystkie tsknoty wiata,
do soca, do zieleni,
do wiosny i do lata.

Strona 28

W manuskrypty mistrza Ildefonsa, oprcz ksiyca,

gwiazd, muzyki i ulubionej przez poet srebrzystoci,
wplata si take smutek:
Jesie to skrzypce potuczone,
bezradna myl nad wierci smyczka
Metafora o jesieni zawiera ogromny adunek emocjonalny postaci mwicej. Smutny nastrj wywoany
jest utrat instrumentu, a w kontekcie caego utworu
utrat bliskiej osoby. Wiersz nosi tytu Spotkanie
z matk.
Zarczam, e na kapryn aur jesienn warto czasem spojrze z przymrueniem oka tak bowiem czyni
Julian Tuwim w utworze Strofy o pnym lecie:
I ty mj czytelniku
Powoli, powoli czytaj.
Wielkie lato umiera
I wielk jesie wita.
Wypij kwart jesieni,
Do parku pustego wrc,
Na zimn, ciemn ziemi
Pod jasny ksiyc si rzuc.
Nie polecam takich chwil relaksu, nawet gdy doczekamy si ciepej zocistej jesieni. Nie warto ryzykowa
zdrowiem, tym bardziej, e na og sprawdza si znana
prognoza od witej Anki zimne wieczory i chodne poranki.
Z poytkiem bdzie raczej zaj si przetworami na
zim, o czym mwi nastpna zwrotka cytowanego
utworu:
A tu uwidem narasta
Winna, jabeczna pora,
Czerwienna, trawiasta, liciasta,
W szkle pkatego gsiora.
Gospodynie od zawsze przecigay si w umiejtnociach przetwarzania rnych darw natury z ogrodu
lub z lasu. Na pce w spiarni nie moe wic zabrakn np. borowikw w zalewie octowej lub solonych
w glinianym naczyniu gsek.
Pamitamy doskonale strofy Pana Tadeusza
Adama Mickiewicza, a w trzeciej ksidze poematu
opis grzybw, ktry nie ma sobie rwnego w literaturze polskiej.
Grzybw byo w brd: chopcy bior krasnolice,
Tyle w pieniach litewskich sawione lisice,
Co s godem paniestwa, bo czerw ich nie zjada,
I dziwna, aden owad na nich nie usiada.
Panienki za wysmukym goni borowikiem,
Ktrego pie nazywa grzybw pukownikiem.
Wszyscy dybi na rydza, ten wzrostem skromniejszy
I mniej sawny w piosenkach, za to najsmaczniejszy.

Odsyam czytelnikw do nastpnych wersw,

w ktrych poeta opisuje m.in. surojadki, kolaki, lejki,
bielaki i purchawki.
Zostawiwszy kulinarn sztuk jej znawcom, wracajmy do poezji. Dodam tylko, e w potocznym jzyku
smacznie przyrzdzona potrawa bywa te okrelana
poezj.
Wiesawa Szymborska nazwaa POEZJ niedocignionym wzorem sztuki pisarskiej, sztuki wadania
jzykiem zakltym w ramy wiersza.
Przypomnijmy takie strofy oto wiersz Juliana
Tuwima Suma jesieni.
Widn godziny powolne. Wtleje chwila za chwil:
To ga zatopiona w jesieni. Sun po niej
Milimetrami smutku. Mczca uparta praca.
Strcam sekundy z dnia. Listki z gazi strcam.

A co jesieni nazwaem? Wielkie, gbokie westchnienie:

Moje czowiecze, wzniesione z dna jeziornego chodnego,
Rce przez okno zanurzam w jeziorze dnia i jesieni.
Dreszcz po nich skacze. Deszcz kropi. Listki i chwilki
strca.

Dreszcz skacze to nie pomyka, przecie taki

dreszczyk emocji, z rnych powodw, chwyta take
jesieni. Gdy nastan sotne dni, powiej dokuczliwe wiatry, a chd bdzie przenika do szpiku, nie pozwlmy,
aby ta nieprzyjazna aura wprowadzaa nas w ponury
nastrj. Uciliwa szaruga czy tylko drobny deszcz te
maj swj urok, o czym zapewnia Jan Sztaudynger:
Nie narzekaj, e jest plucha,
Tak dobrze si deszczu sucha.
Jeli kto jest przeciwnego zdania, niech sprbuje
powtarza strofy Jarosawa Iwaszkiewicza:
Smugi jasne, smugi srebrne, smugi szklane,
Srebrnowose, srebrnodwikie, ukochane W waszym szepcie miodopynne s peany,
Smugi deszczu, szklane kulki, pieni szklane.
Czy w radoci, czy w tsknocie zakochany,
Chodz sobie w wasz mow zasuchany.
Dobre deszcze, deszcze dobre, zotem dziane,
smugi jasne, krople drobne, ukochane.
Wiersz nosi tytu Deszcz. Tyle w nim poezji lekkich, niewymuszonych, ciepych, a zarazem naturalnych
i znanych okrele.
Czasem poeta wprowadza do wiersza humor, a wyraa
go za pomoc kolokwialnych zwrotw tak dzieje si we
fragmencie utworu Warkocz jesieni.
Sen mnie zbiera jak niedwiedzia,
ale w nocy spa nie mona:
jesie niby stara wiedma
stpa mdra i ostrona.
I tak PANI JESIE, obrzucona inwektywami, musiaa
zej z piedestau. Ale jej si dostao! I za co? e noce za
dugie nawet dla piochw?
Rwnie dowcipnie przedstawia jesie Janina Dobrowolska w wierszu Listopad:
Kontury drzew ju szczerz zby,
a miech rozrywa stare dby.
W szare kolory jesie strojna
chce wmwi nam, e jest przystojna.
I jeszcze straszy nas bezczelna,
e po niej przyjdzie zima bierna
i lodem skuje myl o wionie,
tak powiedziaa bez przenoni.
Och ty jesieni baamutna,
smutkiem jesiennym bardzo smutna
Metaforycznie ujmowana jesie to JESIE YCIA
i to o niej traktuje dwuwiersz Jana Sztaudyngera:
Gorycz poranka i sodycz jesieni
Dopiero w pnym wieku si ceni.
Pozdrawiam Czytelnikw ALBO, pozostajc w oczekiwaniu na zot polsk jesie.
Alicja Chrzanowska
Przepraszam za pomyki w moim artykule
/ALBO nr 8/, wynike nie z mojej winy.
Prawidowo powinno by tak:
lewada a nie lawenda
zawoje a nie zwoje
Ikwa /rzeka/
osobliwo przyrodnicza a nie osobowo.

Zachcamy do dzielenia si swoj twrczoci na

amach naszej gazety /alboolsztynek@wp.pl/
ALBO 9 (208) Wrzesie 2013 r.

DObRE RADY PANI EWY

BOROWIKI, KOZAKI,
PODGRZYBKI, BOCZNIAKI
Wprawdzie zapaleni grzybiarze ju od kilku tygodni z zapaem przemierzali lasy, ale wszyscy
zgodnie twierdzili, e trzeba si byo sporo natrudzi, eby napeni koszyk. W lasach byo po
prostu za sucho i o grzyby generalnie trudno, nawet w sprawdzonych miejscach. Jednak po zmianie
pogody i kilku deszczowych dniach grzybw w naszych lasach bdzie zapewne wystarczajco duo, eby warto byo z szafy wycign kalosze, a z piwnicy koszyki i wyruszy na grzybobranie. Wyprawa do lasu na grzyby to nie tylko doskonay sposb na zdrowe spdzanie wolnego
czasu, ale take wstp do smakowitej i cudownie aromatycznej domowej uczty. Polecam wszystkim chodzenie po lesie, gdy w czasie takiej
wycieczki wyciszamy si i relaksujemy. Mona w lesie mile spdzi czas samemu, mona te ze znajomymi lub z rodzin.
Dlatego, zapewne, przemierzajc zagajniki i lasy
spotyka bdziemy wielu amatorw czynnego wypoczynku poczonego z przyjemnoci zbierania tego
jedynego w swoim rodzaju przysmaku. Zbieramy
malaki, rydze, kurki, kanie, podgrzybki, kozaki
i wiele, wiele innych gatunkw grzybw, ale nasze
szczcie jest chyba najwiksze, kiedy po grzybobraniu w koszyku niesiemy dorodne borowiki. Kady
wytrawny grzybiarz ma swoje sprawdzone, niezawodne, tylko sobie znane miejsca, skd wraca
z penym koszem lenych przysmakw. Grzyby to
dar natury, wic korzystamy z niego wszyscy i starczy go na pewno dla chtnych w myl powiedzenia
,,nikt niczyich grzybw nie znajdzie i z lasu nie wyniesie. Wybierajc si na grzybobranie powinnimy
wiedzie, e z okoo 3000 rnych gatunkw grzybw, ktre rosn w Polsce, tylko okoo 300 gatunkw uwaa si za jadalne, a w urzdowych rozporzdzeniach dopuszcza si do obrotu zaledwie 42
gatunki. Kady grzybiarz powinien mie wiadomo, e zatrucia grzybami zdarzaj si dosy
czsto, wic zasad numer jeden jest: ZBIERAMY
TYLKO GRZYBY DOBRZE NAM ZNANE!
Kiedy wrcimy do domu po kilkugodzinnym spacerze, czsto zmczeni ale i dumni ze swoich zbiorw,
pozostaje nam ju tylko posegregowa grzybki
wedug gatunkw, oczyci i zdecydowa co dalej
z nimi zrobimy, bo przecie kady z nas ma swj
sposb na ich przetwarzanie. Jedni zdecydowanie
preferuj suszenie, inni s zwolennikami kiszenia
lub konserwowania grzybw w occie, czy w sosie
wasnym. Wiemy doskonale, jak chtnie zim otwieramy soiczki i wyjadamy ich zawarto lub serwujemy potrawy doprawiane suszonymi grzybkami. Niestety, sezon na grzyby dla tych, ktrzy lubi potrawy
ze wieych grzybw trwa zdecydowanie za krtko jednak i na to jest rada. Wystarczy zainteresowa si
domow hodowl boczniaka - grzyba, ktry moe
oprcz pieczarki krlowa na naszych stoach przez
cay rok. Jest od pieczarki bardziej aromatyczny,
przez co take smaczniejszy, zawiera te wiele poytecznych dla naszego zdrowia skadnikw mineralnych i witamin. W naturze ronie na pniach drzew,
nie tylko w lasach, ale take w parkach i ogrodach.
Bez wikszego trudu moemy hodowa boczniaki
w naszych domach, czy na dziakach. Wystarczy
kupi dostpne w sprzeday specjalne podoe do
ich uprawy z zaszczepiona grzybni i postpowa
zgodnie z doczon do niego prosta instrukcj,
eby cieszy si obfitymi zbiorami tych poywnych
i smacznych grzybw. Mona te dodatkowo sprawi niespodziank naszym przyjacioom zapraszajc
ich na grzybobranie i zaprowadzi (pewnie budzc
niemae zdziwienie) zamiast do lasu, do naszej
przydomowej hodowli boczniaka.
Ewa agowska Okoowicz

ALBO 9 (208) Wrzesie 2013 r.

GRZYBY PROSTO Z LASU

DUSZONE W MIETANIE
wiee grzyby (podgrzybki,
kozaki, prawdziwki),
cebula,
maso,
mleko,
mietana 18%,
sl, pieprz.
Grzyby oczyci, opuka, kapelusze pokroi
na mniejsze czci, a trzony na plasterki i obgotowa przez 10 minut. Na patelni rozpuci
2 yki masa, zeszkli na nim posiekan cebul, doda grzyby i podla niewielk iloci
mleka. Przykry i dusi okoo 30 minut, nastpnie odkry, odparowa nadmiar pynu, doprawi sol i pieprzem i dusi jeszcze okoo 15
minut. Doda mietan, wymiesza i podawa.
GRZYBY W PIECZONYCH
ZIEMNIAKACH
4 due ziemniaki,
1 cebula,
4 zbki czosnku,
100 g wdzonego boczku
w plastrach,
1 yka majeranku,
3 yki masa,
sl, pieprz.
Ziemniaki umy, naku widelcem, osoli,
oboy plasterkami czosnku, owin w foli
aluminiow i piec okoo 1 godziny w temperaturze 200 C.
Grzyby oczyci, umy, osuszy. Cebul
posieka. Na male zeszkli cebul, doda
grzyby, oprszy majerankiem i smay kilka
minut. Pod koniec duszenia doda sl i pieprz.
Na oddzielnej patelni przesmay boczek
i doda do grzybw. Upieczone ziemniaki przekroi na p i kad powk oboy grzybami.
PASZTET GRZYBOWY
1/2 kg grzybw,
1 buka kajzerka,
1 cebula,
1 jajko,
sl, pieprz.
Oczyszczone grzyby umy i wrzuci na 3-5
minut do wrztku. Buk namoczy, cebul
w upinie upiec w piekarniku. Grzyby zemle
razem z buk i obran upieczon cebul.
Doda jajko, doprawi sol i pieprzem. Mas
woy do wysmarowanej masem i wysypanej

buk tart foremki i piec przez 30 minut

w temperaturze 170 C. Podawa gorcy
z ziemniakami i zielon saat ze mietan.
FLACZKI Z BOCZNIAKA
500 g boczniaka,
1 pczek woszczyzny,
1 udko z kurczaka,
1 cebula,
2 licie laurowe,
4 ziela angielskie,
3 yki masa,
1 yka mki,
sl, pieprz, imbir, papryka w proszku sodka
i ostra, gaka muszkatoowa, majeranek.
Udko zala zimn wod i zagotowa. Doda
start na tarce jarzynowej woszczyzn, ziele
angielskie, licie laurowe, sl i ugotowa
wywar. Boczniaki umy, pokroi w paski
w poprzek blaszek i razem z pokrojon cebul
podsmay na 2 ykach masa, a nastpnie
doda do wywaru i gotowa okoo 30 minut.
Doda przyprawy wedle uznania i zasmak z
jednej yki masa i jednej yki mki. Odstawi
i doprawi roztartym w doniach majerankiem.
BOCZNIAKI
A LA SCHABOWE
10 dorodnych kapeluszy boczniaka,
2 jajka,
buka tarta,
mka,
sl, pieprz,
olej do smaenia.
Kapelusze umy, posoli i posypa pieprzem.
Po 10 minutach obtoczy w mce, jajku, buce
tartej i smay na zoty kolor na rozgrzanym
oleju.
GULASZ Z BOCZNIAKW
500 g boczniaka,
1 czerwona papryka,
3 cebule,
przecier pomidorowy,
mietana,
sl, pieprz,
olej do smaenia.
Pokrojone w paski boczniaki, papryk i cebul
podsmay, kiedy zmikn doda przecier
pomidorowy i mietan, doprawi sol i pieprzem, dusi jeszcze przez kilka minut.

Smacznego!
Strona 29

Krzywka
nr 194

10

9
11
12

13
14

Pionowo:

16

15

1) wszyscy onierze, 2) dekoncentracja po polsku, 3) lubi pali,

4) dusze zarzdzanie, 6) do zalewania, 7) maltretowany pienidz,
8) ata, 16) Czarny, 17) podium z ulic, 19) Wawelski, 20) niedaleko
od jaboni, 22) ju wynaleziony.

Poziomo:

1) przed samolotem, 5) daleko od Rzymu, 9) z Mazur, 10) z Locksley,

11) zawsze na wierzchu, 12) bojowy, 13) obowizkowy w piosence,
14) atletyczna, 15) mier na Mazurach, 16) unaczyniony, 18) straszy
Wochw, 19) pomidory, 21) mona wej, 23) wdrowne, 24) pod
dachem, 25) wataha lub awica, 26) szeroki, 27) noga pikarska

17

18
19

Krzywka sponsorowana przez

22

21

20

23
24

25

27

26
Rozwizania prosimy nadsya na kartkach pocztowych do 20
padziernika pod adresem redakcji. Spord prawidowych roz1
2
3
4
wiza wylosujemy nagrod - obiad dla 2 osb w Restauracji
Zielarnia (ul. Mrongowiusza 29, Olsztynek).
Prawidowym rozwizaniem ostatniej krzywki byo haso:
Budujemy mosty dla pana starosty. Nagrod wylosowa Zdzisaw Tarnowski z Olsztynka.

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

Biuletyn redaguje zesp w skadzie: Wydawca - MDK, redaktor wydania - Katarzyna Waluk, redaktorzy: Wiesaw Gsiorowski, Tomasz Kurs,
Bogumi Kuniewski, Pawe Rogowski (skad komputerowy, zdjcia), Janusz Dga (zdjcia), Henryka ebrowska, Marta ebrowska, Zygmunt
Puszczewicz, Kazimierz Czesaw Bandzwoek, Ewa Okoowicz-agowska, Robert Waraksa, Magdalena Rudnicka. Adres redakcji: 11-015 Olsztynek,
ul. Chopina 29, MDK, tel. 89 519-22-01, woj. warmisko-mazurskie. Zgoszenia reklam w siedzibie redakcji. Redakcja zastrzega sobie prawo skracania
i adiustacji tekstw i listw oraz nie odpowiada za tre reklam, ogosze i artykuw sponsorowanych. Miesicznik zrzeszony jest
w Polskim Stowarzyszeniu Prasy Lokalnej z siedzib w Krakowie. e-mail: alboolsztynek@wp.pl. Materiaw nie zamawianych redakcja nie zwraca.

Strona 30

ALBO 9 (208) Wrzesie 2013 r.

ALBO 9 (208) Wrzesie 2013 r.

Strona 31