4. Model dwigu osobowego.

4.1. Podzespoy mechaniczne.

W pierwszym etapie konstruowania modelu, rozpoznano rynek w poszukiwaniu
elementw speniajcych zaoenia konstrukcyjne. Elementem determinujcym dalsze prace
staa si obudowa urzdzenia. Poniewa wytyczn tego elementu jest bezpieczestwo
przeciwporaeniowe, funkcjonalno, atwo obrbki i estetyka, zdecydowano si na zakup
gotowego elementu wykonanego z tworzywa sztucznego. Obudow modelu staa si
przystosowana w tym celu skrzynka narzdziowa firmy KETER PLASTIC LTD.
przedstawiona na rys. 4.1.1.

Rys. 4.1.1. Skrzynka narzdziowa.

Nastpnie przy uyciu programu Mechanical Desktop firmy Autodesk Inc, wykonano
wirtualny obraz obudowy. Trjwymiarowy model komputerowy posuy do podziau
dostpnego w obudowie miejsca pomidzy wszystkie podzespoy urzdzenia. Na rys. 4.1.2.
ukazano podzia przestrzeni wewntrz obudowy. Kolorowe bloki posiadaj wymiary, ktrych
poszczeglne podzespoy nie mog przekroczy. Blok (1) bdzie zawiera zesp przyciskw
wywoa, blok (2) to szyb dwigu, w ktrym bdzie poruszaa si kabina. W przestrzeni (3)
umieszczone zostan elektroniczne ukady poredniczce. Obszar (4) zawiera bdzie wizki
przewodw czcych zespoy przyciskw, wskanikw itp. z ukadami poredniczcymi. W
przestrzeni tej bdzie rwnie przemieszczaa si wizka przewodw wyprowadzonych z
kabiny dwigu. Blok (5) bdzie zawiera zesp czujnikw pooenia kabiny oraz wyczniki
kracowe. Przestrze (6) zarezerwowana zostaa dla silnika wcigarki. Obszar ograniczony
walcem (7) przeznaczono dla przeciwwagi kabiny. Przestrze (8) pomieci zesp zasilacza
sieciowego wraz z ukadami zabezpiecze elektrycznych a take stabilizatory i ich
chodzenie. W obszarach (9) zamontowane zostan wskaniki pooenia oraz kierunku ruchu
kabiny. Przestrze (10) zawiera bdzie zesp przyciskw da oraz funkcji STOP i
ALARM.

Rys. 4.1.2. Podzia przestrzeni w obudowie.

2
Znajc wymiary gabarytowe poszczeglnych sekcji, zaprojektowano przedni panel
(rys. 4.1.3.). Rozmieszczono na nim otwory pod przyciski, zabudowano szyb dwigu,
zabezpieczono miejsca pod wskanik kierunku ruchu i pooenia kabiny. Nastpnie naoono
lakier na jego wewntrzn stron. Panel wykonano z tworzywa sztucznego (plexi)

Rys. 4.1.3. Przedni panel.

Dalsze prace miay na celu zaprojektowanie i budow mechanizmu podnoszenia
kabiny dwigu. Na rys. 4.1.4. przedstawiono projekt kabiny wraz z mechanizmem otwierania
drzwi. Kabina posiada dwa przeciwbiene skrzyda (12,9), napdzane silnikiem elektrycznym
(2). Ruch obrotowy silnika elektrycznego, poprzez koo linowe (3 i 13) oraz ukad cigien (4),
zostaje przeksztacony na ruch postpowy, przenoszony bezporednio na skrzyda drzwi. Na
cigno zastosowano lin plecion charakteryzujc si wysokim wspczynnikiem tarcia. W
celu uzyskania odpowiedniego nacigu liny zastosowano spryn rubow (7), zblokowan
odpowiedniej dugoci link (8). Mechanizm wyposaono w czujniki pooenia skrzyde.
Czujnik (5) informuje o zamkniciu drzwi, czujnik (11) o ich otwarciu. Miejsca pocze
ukadu napdowego zespolono klamrami (6). Wewntrz obudowy (14) umieszczono oyska
lizgowe w ksztacie tulejek (1), suce prowadzeniu kabiny w szybie dwigu.

Rys. 4.1.4. Projekt kabiny dwigu.

W kolejnym kroku wykonano projekt wcigarki dwigu. Na rys. 4.1.5. przedstawiono

elementy mechanizmu wcigarki. Kabina (1) pozostaje w rwnowadze z przeciwwag (8).
Lina (2) prowadzona przez krki (3) i przewijana bbnem (5) czy kabin z przeciwwag.
Prowadzenie wzdune kabiny zapewnia prt (4) oraz zabudowane w kabinie oyska
lizgowe. Bben przewojowy napdzany jest silnikiem elektrycznym (6). Przeciwwag
kabiny zabezpieczono przed przemieszczaniem poprzecznym prowadnic rurow (8).
Prowadnica poprzeczna (9) zapobiega obrotowi kabiny a ponadto stanowi wyprowadzenie
przewodw elektrycznych. Cao osadzona jest na przednim panelu (10).

Rys. 4.1.5. Projekt wcigarki dwigu osobowego.

Zarwno w mechanizmie otwierania drzwi jak i podnoszenia kabiny, ze wzgldw
trwaociowych i ekonomicznych nie zastosowano przekadni mechanicznej. Zadaniem
przekadni bya by redukcja prdkoci otwierania drzwi i podnoszenia kabiny.

Rys. 4.1.6. Projekt zespou przyciskw.

Nastpnie wykonano przedstawiony na rys. 4.1.6. projekt zespou przyciskw. Zesp

skada si z laminatu (3) stosowanego do wytwarzania obwodw drukowanych w elektronice.
Laminat przymocowano do przedniego panelu przez otwory (1) za pomoc szpilek M3.
Zielone przyciski (2) posu do przyjmowania wywoa, niebieskie (4) do przyjmowania
da. Pomaraczowy przycisk (5) wczy ALARM, czerwony (6) uruchomi funkcj STOP.
Rys. 4.1.7. przyblia budow przycisku. Dwa mikrostyki (1), przylutowane do laminatu (4) w
punktach (6), o skoku 1mm, po naciniciu przycisku wysyaj impuls elektryczny do
odpowiednich ukadw sterowania. Ich dodatkow funkcj jest zabezpieczenie przycisku
przed obrotem. Zastosowanie dwch mikrostykw pozwolio w prosty sposb zastosowa
arwk (7) do podwietlania przycisku. Poniewa arwka znajduje si po stronie reliefu
cieek, mona j w razie przepalenia wymieni bez potrzeby demontau caego zespou
przyciskw. Czopy mikrostykw zamocowano w przeroczystej podkadce (5). Do podkadki
przyklejono przycisk (3). Przyciski wykonano rcznie z barwionej ywicy epoksydowej. Do
odpowiednio spreparowanej formy gumowej woono symbol przycisku wycity z folii PCV.
Nastpnie form zalano ywic wymieszan z barwnikiem i utwardzaczem. Po sezonowaniu
majcym na celu usunicie pcherzykw powietrza z mieszaniny, form poddano
wygrzewaniu. Po cakowitym utwardzeniu odlewu, usunito foli a pozostae miejsce

6
wypeniono ywic zabarwion na to. W celu nadania odpowiednich wasnoci
estetycznych odlew polerowano.

Rys. 4.1.7. Budowa przyciskw.

Po zakoczeniu etapu projektowania zakupiono wszystkie elementy mechaniczne

dwigu. Zmontowano kolejno: przedni panel, kabin z mechanizmem otwierania drzwi,
mechanizm wcigarki dwigu. Wykonano przyciski i obwody drukowane by nastpnie
zmontowa z nich zespoy przyciskw. Zainstalowano wywietlacze oraz sygnalizator
optyczny alarmu. Po zoeniu wymienionych podzespow model przyj posta
przedstawion na rys. 4.1.8. Nastpnym krokiem byo przeprowadzenie testw
mechanizmw. Przeprowadzone prby dostarczyy niezbdnych informacji potrzebnych do
rozpoczcia projektowania podzespow elektronicznych.

Rys. 4.1.8. Model dwigu osobowego.

8
4.2. Podzespoy elektroniczne.
Sterowniki programowane tworzone s z myl o uniwersalnoci zastosowania.
Moliwo konfiguracji sterownika PLC pod ktem wymaga obiektu sterowanego, z
wykorzystaniem dedykowanych moduw I/O, pozwala na bezporednie poczenie
elementw wykonawczych ze sterownikiem PLC. W przypadku niniejszej pracy
wykorzystano posiadany przez laboratorium uczelni sterownik VersaMax, ktry ze wzgldu
na odpowiedni liczb punktw I/O najlepiej nadawa si do tego zastosowania. Poniewa
sterownik w dostpnej konfiguracji posiada jedynie moduy wej/wyj dyskretnych naleao
wykona elektroniczne podzespoy poredniczce, pomidzy sterownikiem PLC a elementami
wykonawczymi.
Wykonano trzy ukady poredniczce. Zadaniem pierwszego ukadu jest sterowanie
silnikiem wcigarki dwigu. Na rys. 4.2.1 przedstawiono schemat elektryczny ukadu a na
rys. 4.2.2. jego obwd drukowany.

Rys. 4.2.1. Schemat ukadu sterowania silnikiem wcigarki.

Rys. 4.2.2. Obwd drukowany ukadu sterowania silnikiem wcigarki.

Ukad z rys 4.2.1. zasilany jest z wewntrznego zasilacza przez zcza +6V ZASILACZ,
GND ZASILACZ. Jeeli na wejcie JAZDA WOLNA podana zostanie logiczna jedynka
(napicie +12V wzgldem masy modelu), wwczas napicie prostoktne z generatora
zbudowanego z tranzystorw T6 i T7, poprzez tranzystory kluczujce T1,T2 oraz przekanik
zmiany kierunku obrotw S1 przesane zostanie do silnika wcigarki. Sterowanie impulsowe
silnika, pozwala na znaczn redukcj prdkoci obrotowej bez utraty momentu obrotowego.
Wysoki stan logiczny na wejciu JAZDA SZYBKA powoduje podanie na silnik napicia
staego o wartoci znamionowej. W przypadku wystpienia jedynek na obu wejciach
priorytet ma JAZDA SZYBKA. Wejcia te s poczone bezporednio ze sterownikiem PLC.
Logiczne jeden na wejciach KRACOWY DOLNY, KRACOWY GRNY powoduje
zablokowanie odpowiednio prawych lub lewych obrotw silnika wcigarki. Dziki temu
niepoprawnie skonstruowany program sterujcy nie uszkodzi modelu. Wejcia te poczone
s z kracowymi czujnikami kontaktronowymi widocznymi na rys. 4.2.11. Wejcie JAZDA
W GOR przyczone jest do sterownika PLC. Jedynka logiczna na tym wejciu powoduje
zmian kierunku jazdy kabiny w gr. Stan niski przecza do jazdy w d. Wyjcia +6V
SILNIK WCIGARKI, -6V SILNIK WCIGARKI przyczone s do silnika napdu
wcigarki (rys. 4.2.3.).

Rys. 4.2.3. Poczenie silnika wcigarki.

10
Drugi ukad poredniczcy przedstawiono na rys. 4.2.4. a jego obwd drukowany na
rys. 4.2.5. Ukad przeksztaca kod BCD wysyany przez sterownik PLC na cyfr wywietlan
przez wywietlacz siedmiosegmentowy. Jest to informacja o aktualnym pooeniu kabiny
dwigu. Informacja w kodzie BCD podawana jest na wejcia BCD A-D. Ukad dekodera
7447 przeksztaca j na napicia dla poszczeglnych segmentw wywietlacza i wysya na
wyjcia 7seg A-G. Do wyj tych doczono wywietlacz w sposb przedstawiony na rys.
4.2.6. Na pycie tego ukadu umieszczono rwnie wyjcia sterujce znacznikami piter. Po
wczeniu zasilania modelu wiec si jedynie znaczniki skrajnych poziomw. Uaktywnienie
wskanikw wewntrznych poziomw nastpuje po podaniu logicznej jedynki na wejcie
ZNACZNIKI 5 POZIOMW. Wyjcia +2.5V ZNACZNIKI 2 POZIOMOW oraz +2.5V
ZNACZNIKI 5 POZIOMOW poczone s z diodami umieszczonymi na tylnej ciance szybu
dwigu. Poczenie to pokazano na rys. 4.2.7. Ukad zasilany jest z wyprowadze +5V
ZASILACZ oraz GND ZASILACZ.

Rys. 4.2.4. Dekoder BCD to 7SEG.

11

Rys. 4.2.5. Obwd drukowany dekodera BCD to 7SEG.

Rys. 4.2.6. Wywietlacz 7SEG.

12

Rys. 4.2.7. Znaczniki poziomu.

Trzeci ukad poredniczcy steruje silnikiem mechanizmu drzwi. Ukad przedstawiono
na rys. 4.2.8. a jego obwd drukowany na rys. 4.2.9.

Rys. 4.2.8. Schemat ukadu sterowania silnikiem mechanizmu drzwi.

Podanie wysokiego stanu logicznego na wejcie OTWARCIE DRZWI powoduje otwarcie
drzwi. Stan niski - zamknicie. Wejcie to poczone jest bezporednio ze sterownikiem PLC.
Ukad zasilany jest przez wejcia +12V ZASILACZ oraz GND ZASILACZ. Pozostae
wyprowadzenia przewodami poczone s z ukadem wewntrz kabiny dwigu. Ukad ten
przedstawiono na rys. 4.2.10. Skada si z dwch kontaktronw kracowych odcinajcych
prawe lub lewe obroty silnika. Wyjcia KRACOWY OTWARTE oraz KRACOWY
ZAMKNITE doprowadzone s rwnie do sterownika PLC gdzie s rdem informacji o

13
stanie drzwi. W ukadzie umieszczono arwk, ktra suy do owietlania wntrza kabiny
dwigu.

Rys. 4.2.9. Obwd drukowany ukadu sterowania silnikiem mechanizmu drzwi.

Rys. 4.2.10. Schemat ukadu pocze w kabinie dwigu.

14
Nastpnie wykonano ukad czujnikw pooenia kabiny dwigu. Ukad ten
przedstawiono na rys. 4.2.11. wraz z jego obwodem drukowanym. Ukad zoony jest z 9
kontaktronw rozmieszczonych na pitrach (liczby cakowite) i pomidzy pitrami(liczby
powkowe). Wyjcie CZ 0 4 znajduje si w stanie wysokim, gdy kabina dwigu znajduje
si na poziomie przeze okrelonym. Wyjcia te poczone s ze sterownikiem PLC.
Dodatkowo zastosowano dwa kontaktrony KRACOWY GRNY i KRACOWY DOLNY.
Wykorzystywane s one wewntrz modelu (rys. 4.2.1.) do blokowania zasiania silnika
wcigarki w przypadku bdnego programu sterujcego.

Rys. 4.2.11. Schemat ukadu czujnikw i jego obwd drukowany.

15
Kolejnym wykonanym ukadem by zesp przyciskw: da, wywoa, STOP i
ALARM. Przedstawiony na rys. 4.2.12. schemat zawiera mikrostyki SW1-SW15 oraz
arwki Z. S one uwidocznione rwnie na schematach mechanicznych rys. 4.1.7. Wyjcia
P4WD,....,P0WG oraz PZ4,....,PZSTOP poczono bezporednio do sterownika PLC. Wysoki
stan logiczny na tych wyjciach informuje o naciniciu przycisku. Wejcia Z4WD,....,Z0WG
oraz Z4Z,....,ZSTOP rwnie poczono bezporednio do sterownika PLC. Wysoki stan tych
wej powoduje podwietlenie odpowiedniego przycisku. Ukad zasilany jest przez zcza
+12V ZASILACZ i GND ZASILACZ. Na rys. 4.2.13. widnieje obwd drukowany zespou.

Rys. 4.2.12. Schemat ukadu zespou przyciskw.

16

Rys. 4.2.13. Obwd drukowany zespou przyciskw.

Funkcja sygnalizacji alarmu wymagaa wykonania sygnalizatora optycznego i

akustycznego. Na rys. 4.2.14. zamieszczono schemat sygnalizatora. Poczony rwnolegle z
arwk, buzzer zasilany jest z wejcia SYGNALIZACJA ALARMU. Wejcie to poczono
bezporednio ze sterownikiem PLC. Stan wysoki na wejciu uruchamia alarm.

17

Rys. 4.2.14. Schemat ukadu sygnalizatora alarmu.

Wskanik kierunku ruch kabiny dwigu wykonano zgodnie ze schematem

przedstawionym na rys. 4.2.15. Wystawienie logicznej jedynki na wejcie WSKANIK
JAZDY W GR lub WSKANIK JAZDY W D powoduje podwietlenie symbolu
kierunku jazdy na przednim panelu modelu. Wyjcia poczono bezporednio ze
sterownikiem PLC.

Rys. 4.2.15. Schemat wskanika kierunku ruchu kabiny dwigu.

Po przeprowadzeniu testw wszystkich dotychczasowo opisanych ukadw

zaprojektowano i wykonano zesp zasilacza. Pomiar zuycia prdu pozwoli oszacowa moc
zasilacza. Na rys. 4.2.16. ukazano schemat zasilacza modelu. Rys. 4.2.17 i 4.2.18.
przedstawiaj obwody drukowane zasilacza. Napicie sieciowe 230V AC wczane
wcznikiem dwutorowym, przekazywane jest do transformatora toroidalnego o mocy 60VA.
Napicie wtrne transformatora wynosi 24V. Strona pierwotna zabezpieczona zostaa

18
bezpiecznikiem topikowym 630mA. Strona wtrna zabezpieczona zostaa przed skutkami
przebicia transformatora warystorami RV1 i RV2. Aby zapewni prawidow prac
zabezpieczenia, model naley podczy do gniazdka z bolcem ochronnym PE.
Wyprostowane i odfiltrowane napicie wtrne podawane jest na stabilizatory o napiciach
+5V, +6V, +12V. Wyjcie +24V nie posiada stabilizacji. Wszystkie tory zasilajce
zabezpieczono bezpiecznikami topikowymi 500mA. Wcznik zasilania oraz gniazdo
przewodu zasilajcego umieszczono na tylnim panelu.

Rys. 4.2.16. Schemat ukadu zespou zasilacza.

19

Rys. 4.2.17. Obwody drukowane zespou zasilacza.

20
Wszystkie wymienione w powyszym opisie poczenia do sterownika PLC
zgrupowano w trzech portach DB25 umieszczonych na tylnim panelu. Tablice 4.2.1, 4.2.2,
4.2.3. zawieraj oznaczenia przyczy sterownika PLC, numer wyprowadzenia portu DB25
(PIN) oraz funkcj przeze realizowan.
Zakoczenie prac konstruktorskich pozwolio przej do konfiguracji i programowania
sterownika PLC.

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25

FUNKCJA
+ 12V (Ucc)
- 12V (GND)
Drzwi kabiny otwarcie/zamknicie
Wskanik ruchu kabiny w gr
Wskanik ruchu kabiny w d
Wolny ruch kabiny
Szybki ruch kabiny
Gra/d kierunek ruchu kabiny
Alarm optyczny i dwikowy
Podwietlenie przycisku alarm
Podwietlenie przycisku stop
Podwietlenie przycisku wywoanie poziom 4 kierunek w d
Podwietlenie przycisku wywoanie poziom 0 kierunek w gr
-12/24V (GND)
-12/24V (GND)
Czujnik dojechania na poziom 4
Czujnik dojechania na poziom 3,5
Czujnik dojechania na poziom 0
Czujnik dojechania na poziom 0,5
Czujnik drzwi zamknite
Czujnik drzwi otwarte
Przycisk alarm
Przycisk stop
Przycisk wywoanie poziom 4 kierunek w d
Przycisk wywoanie poziom 0 kierunek w gr

Tab. 4.2.1. Zestawienie wyprowadze modelu na czu DB 25 nr 1.

UWAGI
zasilanie
PLC

wy PLC

PIN

zasilanie
PLC

we PLC

ADDR
PLC
1A18
1A17
1Q11
1Q10
1Q09
1Q08
1Q07
1Q06
1Q05
1Q04
1Q03
1Q02
1Q01
1B18
1B17
1I10
1I09
1I08
1I07
1I06
1I05
1I04
1I03
1I02
1I01

21

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25

FUNKCJA
Podwietlenie przycisku danie poziomu 1
Podwietlenie przycisku danie poziomu 0
Podwietlenie przycisku wywoanie poziom 3 kierunek w gr
Podwietlenie przycisku wywoanie poziom 3 kierunek w d
Podwietlenie przycisku wywoanie poziom 2 kierunek w gr
Podwietlenie przycisku wywoanie poziom 2 kierunek w d
Podwietlenie przycisku wywoanie poziom 1 kierunek w gr
Podwietlenie przycisku wywoanie poziom 1 kierunek w d
Znaczniki 5 poziomowego modelu
Wskanik 7seg BCD D
Wskanik 7seg BCD C
Wskanik 7seg BCD B
Wskanik 7seg BCD A
Przycisk wywoanie poziom 3 kierunek w gr
Przycisk wywoanie poziom 3 kierunek w d
Przycisk wywoanie poziom 2 kierunek w gr
Przycisk wywoanie poziom 2 kierunek w d
Przycisk wywoanie poziom 1 kierunek w gr
Przycisk wywoanie poziom 1 kierunek w d
Czujnik dojechania na poziom 3
Czujnik dojechania na poziom 2
Czujnik dojechania na poziom 2,5
Czujnik dojechania na poziom 1
Czujnik dojechania na poziom 1,5

UWAGI

wy PLC

PIN

we PLC

ADDR
PLC
2Q08
2Q07
2Q06
2Q05
2Q04
2Q03
2Q02
2Q01
1Q16
1Q15
1Q14
1Q13
1Q12
2I06
2I05
2I04
2I03
2I02
2I01
1I16
1I15
1I14
1I13
1I12
1I11

Tab. 4.2.2. Zestawienie wyprowadze modelu na czu DB 25 nr 2.

PIN

UWAGI

+ 12V (Ucc)
- 12V (GND)

zasilanie
PLC

Podwietlenie przycisku danie poziomu 4

Podwietlenie przycisku danie poziomu 3
Podwietlenie przycisku danie poziomu 2
-12/24V (GND)
-12/24V (GND)

zasilanie
PLC

wy PLC

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25

FUNKCJA

Przycisk danie poziomu 4

Przycisk danie poziomu 3
Przycisk danie poziomu 2
Przycisk danie poziomu 1
Przycisk danie poziomu 0

Tab. 4.2.3. Zestawienie wyprowadze modelu na czu DB 25 nr 3.

we PLC

ADDR
PLC
2A18
2A17
---------2Q16
2Q15
2Q14
2Q13
2Q12
2Q11
2Q10
2Q09
2B18
2B17
2I16
2I15
2I14
2I13
2I12
2I11
2I10
2I09
2I08
2I07