Preiavanje otpadnih

gasova
Apsorpcija

Apsorpcija iz gasne faze u tenosti

Selektivni transfer gasovitih komponenti

(apsorbat) iz gasovite faze u tenu fazu
rastvaranjem u tenosti (apsorbent)
CU GASU>C U TENOSTI

KOMPONENTA IZ
GASOVITE FAZE
APSORBAT

C
GASOVITA FAZA
TENA FAZA
APSORBENT

FIZIKA
RASTVARANJE

HEMIJSKA
REAKCIJA

Industrijski apsorpcioni sistemi

GAS

RASTVARA

CO2, H2S
CO2, H2S
HCl, HF
HCl, HF
Cl2
SO2
SO3
NH3
NO
NO2
HCN
CO
C2H4
Olefini

Voda

REAKTANT IZ
TENOSTI

Voda

KOH, NaOH

Voda

NaOH

Voda
Voda

Ca(OH)2, KOH
H2SO4

Voda

H2SO4

Voda
Voda
Voda
Voda

NaOH
Bakarne i amonijum soli
KOH
Kupro-amonijum kompleksi

Voda
Voda

Voda
Voda

Karakteristike apsorpcije

Proces: Difuzioni prenos molekula gasa u tenost

pod uticajem gradijenta koncentracije
Uticajni faktori za ubrzavanje apsorpcije:

Velika meufazna povrina

Turbulencija na meufaznoj povrini
Dugo vreme kontakta faza
Viestepena operacija
Veliki koeficijenti difuzije
Mali viskoziteti tenosti
Velika rastvorljivost

Uslovi za efikasnu apsorpciju:

velika rastvorljivost gasa, ili

nepovratna hemijska reakcija

Izbor tenosti

Tenost treba da bude

Koristi se voda

ako je komponenta koja se izdvaja dobro rastvorljiva

ako prisustvo vodene pare ne predstavlja problem

U vodu se po potrebi dodaju reaktanti

neisparljiva
jeftina
stabilna
nekorozivna
malog viskoziteta
nezapaljiva
reaktivna (hemisorpcija)

koji grade komplekse ili taloge, emulzifikatori ili

povrinski aktivne materije

Primeri

voda za gasove rastvorljive u vodi

ulja za lake ugljovodonike
specijalni hemijski rastvori za kisele gasove (CO2, SO2, H2S...)

Rastvorljivost

Henry-ev zakon vai

Henry-ev zakon ne vai

za pravolinijski deo ravnotene linije i primenjuje se

na gasove koji ne menjaju oblik molekula
(permanentni gasovi, ugljovodonici, ...)
kada gasovi uestvuju u hemijskoj reakciji, disosuju
ili na drugi nain menjaju strukturu molekula

Ravnotena koncentracija

najvea koncentracija koja se moe postii

pri rastvaranju nekog gasa u odreenoj tenosti,
na datom P i T

Podela ureaja za apsorpciju

prema nainu kontakta

Ureaji u kojima se ostvaruje "slobodna"

povrina kontakta faza
Ureaji sa barbotanim kontaktom gasnih
mehura kroz tenost
Ureaji sa rasprivanjem tenosti u vidu kapi

Ureaji sa slobodnom povrinom

kontakta

Do kontakta gasa i tenosti dolazi pri

uzajamnom proticanju faza, pri emu ne dolazi
do disperzije jedne faze u drugoj
Ovo se obino ostvaruje pri slivanju tenosti
pri emu gasna faza protie istostrujno ili
suprotnostrujno iznad (ili pored ili oko) nje
Osnovni predstavnici su:
Kolone sa slivnim povrinama
Kolone sa punjenjem

Kolone sa slivnim povrinama

PREIEN
GAS
TENOST

ZAGAEN
GAS
TENOST

Kolone sa punjenjem
PREIEN
GAS

TENOST

ODVAJA
KAPI
PUNJENJE

ZAGAEN
GAS
TENOST

Ureaji sa barbotaom mehura

Gas se dovodi ispod tenosti i u vidu mehurova

prolazi kroz tenost
Tenost je kontinualna, a gas dispergovana faza
Meufazna povrina kontakta je povrina
mehura
Glavni tipovi ureaja u ovoj grupi su:
barbotana kolona
kolona sa podovima
aerator sa meanjem

Barbotana kolona
PREIEN GAS

TENOST

ZAGAEN
GAS

TENOST

Kolona sa podovima
PREIEN
GAS

TENOST

POD
PERFORIRAN
ILI
SA ZVONIMA

ZAGAEN
GAS

TENOST

Aerator sa meanjem

Ureaji sa raspravanjem kapi

Kontakt se ostvaruje raspravanjem tenosti u kapi

u kolonama ili komorama kroz koje protie gas
Meufazna povrina za prenos je povrina kapljice
Raspravanje tenosti se obino ostvaruje pomou
mlaznica i kinetikom energijom samog gasa
U ovu grupu ureaja spadaju:

Sprej kolone sa mlaznicama koje raspravaju tenost

suprotnostrujno, istostrujno ili unakrsno sa gasnim tokom
Venturi skruberi
Skruberi sa fluidizovanim slojem

Sprej kolone (1)

Sprej kolone (2)

PREIEN
GAS
ODVAJA
KAPI
TENOST

TENOST

PREIEN
GAS

ZAGAEN
GAS
TENOST

KOMORA SA MLAZNICAMA
UNAKRSNI KONTAKT

ZAGAEN
GAS

TENOST

KOMORA SA MLAZNICAMA
SUPROTNOSTRUJNI KONTAKT

Venturi skruberi
ZAGAEN
GAS

TENOST
VENTURI
CEV
PREIEN
GAS

TENOST
VENTURI SKRUBER

Skruberi sa fluidizovanim slojem

PREIEN
GAS

ODVAJA
KAPI

TENOST

ESTICE
20-40 mm
300 kg/m3

ZAGAEN
GAS

TENOST

FAZE PROJEKTOVANJA APSORBERA:

PRAVILAN IZBOR TIPA UREAJA
DEFINISANJE OPERATIVNIH (RADNIH) USLOVA
PROTOCI FAZA (ravnoteni podaciprotok tene faze)
FIZIKI PARAMETRI FAZA (gustina, viskozitet, ...)
TEMPERATURA I PRITISAK

DEFINISANJE GEOMETRIJE
PRENIK (protoni kapacitet fazaD)
VISINA (ravnotena i operativna linijapotrebna duina kontakta)

DEFINISANJE PADA PRITISKA

34

Faze projektovanja apsorbera

Pravilan izbor tipa ureaja

Definisanje operativnih (radnih) uslova

Definisanje geometrije

protoci faza (ravnoteni podaci protok tene faze)

fiziki parametri faza (gustina, viskozitet, ...)
temperatura i pritisak
prenik (protoni kapacitet faza D)
visina (ravnotena i operativna linija potrebna L kontakta)

Definisanje pada pritiska

PROBLEM SPECIFINE POVRINE KONTAKTA

a (m2/m3) ???
a ageometrijsko
a aefektivno

PRAKTIAN ZNAAJ

a kg
a kl

zapreminski koeficijenti
a Kg
prenosa mase

a Kl

35

Na (kg/m2s)

VAZ.+NH3
VRH

POZNATO:

x2=0

y2
y1

VRH
DNO

MASENI BILANS

H 2O

VAZ.+NH3

ULAZ = IZLAZ

G1 L2 G2 L1

H2O+NH3

DNO

Gy1 y2 Lx1 x2
(za razblaen sistem)
L: molski protok tenosti
G: molski protok gasovite smee
x: molski udeo rastvorenog gasa (NH3) u
tenosti
y: molski udeo tog gasa (NH3) u gasovitoj
smei
36

NAGIB
OPERATIVNE
LINIJE =

L/G

y2

ULAZNI GAS I
IZLAZNA TENOST
U RAVNOTEI

NAGIB
OPERAT.
LINIJE =

Lmin/G

37

NAGIB
AKTUELNE
OPERAT.
LINIJE =

L/G

GENERALNO, AKTUELNI PROTOCI

TENOSTI SU 25 DO 100% VEI OD
ZAHTEVANOG MINIMUMA (Lmin).

38

APSORPCIONA KOLONA
SA PUNJENJEM

Na (kg/m2s) = ka C
m2punjenja/m3sloja
TENOST

PREIEN
GAS
TENOST
DISTRIBUTOR
TENOSTI
GRANINIK
PUNJENJA
PUNJENJE

NOSA
PUNJENJA
REDISTRIBUTOR
TENOSTI

NOSA
PUNJENJA

ZAGAEN
GAS

GAS
39

TENOST

Osnovne karakteristike punjenja

Dobar kontakt izmeu tenosti i gasa

Hemijska inertnost prema gasovitoj i tenoj fazi
Dovoljna vrstoa i relativno lagana
Pogodne strujne karakteristike oba toka bez prekomernog zadravanja (hold up)
tenosti i pada p
Mali hold up tenosti / pad pritiska
Poroznost (m3 upljina/m3 sloja) od 60% i vea
Dobre karakteristike vlaenja, tj. to vea ovlaena povrina
po jedinici zapremine
Keramika, staklo, metal i razliiti plastini materijali
se koriste za izradu punjenja
Relativno niska cena

Berl
Sedlo

Intalox
Sedlo

Raschig Lessing
Prsten
Prsten

Pall
Prsten

Tellerette

VRSTE PUNJENJA
41

DELOVI KOLONA SA PUNJENJEM

ODVAJAI KAPI

42

RASPODELJIVAI TENOSTI I
NOSAI PUNJENJA

42

SISTEMI
ODVAJAI
ZA UVOENJE
KAPI
TENOSTI

KONTAKT IZMEU GASA I TENOSTI

KANALISANJE: pri malim protocima tenosti veliki deo povrine punjenja

moe biti suv ili pokriven nepokretnim slojem tenosti
ZADRAVANJE TENOSTI (HOLD UP): poveani protok gasa suzbija
slivanje tenosti; ona se zadrava u upljinama izmeu pakovanja
PLAVLJENJE: prestaje proticanje tenosti i ona se skuplja na vrhu kolone
usled vrlo visokih protoka gasa
POETAK PLAVLJENJA:
gornja vrednost protoka gasa

B
log (P)

L=const.
okvaeno
punjenje

L=0
suvo punjenje
nagib = 1.8

log G
P: pad pritiska
G: maseni protok gasa
L: maseni protok tenosti

GRUBO PRAVILO:
Optimalna brzina =
1/2(brzine plavljenja)

DIJAGRAM
PLAVLJENJA
(G' )2 a L0.2
3 G L g

Parametar na linijama je
pad pritiska u inch H2O /
foot visine pakovanog sloja

L: maseni protok
tenosti (kg/s)
G: maseni protok
gasa (kg/s)
G: maseni fluks gasa
(kg/m2s)
G: gustina gasa
L: gustina tenosti
a: specifina povrina
pakovanja (m2/m3)
: poroznost punjenja
L: viskozitet tenosti
(u cP; 0.8 za vodu)

44

L G
(bezdimenziono)
G L

Apsorpcija: rezime

Transfer iz gasne u tenu fazu; prenosu mase moe pruati otpor

i film gasa i film tenosti
Najee korien ureaj: apsorber sa pakovanim slojem
iroka primena u kontroli gasovitih polutanata i mirisa
kada koncentracije nisu niske
Projektovanje:
(a) protok tenosti iz bilansa mase;
(b) prenik apsorpcione kolone na osnovu uslova plavljenja;
(c) visina kolone na osnovu brzine prenosa mase
Razblaeni i koncentrovani sistemi
Relativno niska kapitalna ulaganja
Relativno visoki operativni trokovi
Problem generisanja novog (tenog) otpada