Você está na página 1de 6

1/4/2016

GuaclnicadeCandidiasisvaginal

Candidiasisvaginal
Fechadelaltimarevisin:13/07/2014

ndicedecontenidos
1. Dequhablamos?
2. Cmosepresentan?
3. Cmosediagnostican?
4. Cmosetratan?
5. Bibliografa
6. Msenlared
7. Autores

Dequhablamos?
Lacandidiasisvulvovaginalesuntrastornocaracterizadoporsignosysntomasdeinflamacin
enpresenciadediferentesespeciesdeCndida.Suprevalenciaesdifcildedeterminar
debidoaqueeldiagnsticoytratamientoamenudosebasanenlossntomasynoes
confirmadoporexamenmicroscpicoocultivo(Berg,1984).Seestimaqueaproximadamente
el25%delasvulvovaginitissoncandidiasis,producidaspordistintasespeciesdelgnero
Cndida,yaseaAlbicans(8092%),GlabrataoenmenormedidaTropicalis(Odds,1988
Sobel,2007).Clnicamentesonindistinguiblesylasdosltimassonmsresistentesal
tratamiento,habindoseobservadounaumentodelafrecuenciadeambas,queseponeen
relacinconelmayorusodeantifngicos.
ElhongoCndidapuedeformarpartedelafloravaginalnormal,deahqueseestimeque
entreel10yel20%delasmujerespresentanunacolonizacinasintomtica.Entrelos
factoresderiesgoparasudesarrollodestacanelusorecientedeantibiticosdeamplio
espectro,ladiabetesmalcontroladayelembarazo(Wilton,2003Donders,2002deLeon,
2002).Lainmunosupresin,yaseaportomadeglucocorticoidesuotrosfrmacos
inmunosupresores,oporinfeccinporelvirusdelainmunodeficienciahumana(VIH),puede
actuarcomofactorpredisponente(Duerr,2003).Otrosfactoresmenosreconocidosoms
discutiblessonlatomadeanticonceptivosorales(especialmentecuandoladosisdeestrgeno
esalta),laterapiaconestrgenos,lacontaminacinsexualyciertoshbitossexuales(Eckert
LO,2006Geiger,1995).
El75%delasmujerestendralmenosunepisodiodecandidiasisalolargodesuvidayun
4045%presentardosoms.Enlasmujeresconunainfeccininicial,laprobabilidadde
recurrenciaesdel10%alos25aosdeedadydel25%alos50aos(Foxman,2013).La
candidiasisvulvovaginalrecurrentesedefinecomocuatroomsepisodiosdeinfeccin
sintomticaenunmismoao(Sobel,1985).

Cmosepresentan?
Clnicamentesemanifiestaporpruritointenso,leucorreablanquecinagrumosaconaspecto
caseoso,ademsdedisuriaydispareunia.Caractersticamente,lossntomasseintensifican
durantelasemanapreviaalamenstruacinydisminuyenconeliniciodelsangrado(Geiger,
http://www.fisterra.com/guiasclinicas/vaginitisporcandidas/

1/6

1/4/2016

GuaclnicadeCandidiasisvaginal

1996).Confrecuenciacursaconeritemaytumefaccindelavulva.Laasociacinde
candidiasisconotrasinfeccionesesmuyfrecuente,siendoenestoscasoslossntomas
menosespecficos.Enelvarnproducebalanitis(ACOG,2006BASH,2006CDC,2006).

Cmosediagnostican?
Eldiagnsticodesospechaseapoyaenlaclnica,elexamenginecolgicoconespculo,la
tomademuestrasdeexudadovaginalenfrescoylaobservacinmicroscpica.Enesteltimo
caso,elexamendirectodelexudadodeberealizarsetantoconsuerosalino,visualizndose
esporas,comoconKOHal10%,quedigiereloselementoscelularesfacilitandola
identificacindeesporasymicelos.
Asimismo,puedeserdeutilidadladeterminacindelpHvaginalmediantetirasreactivas
(ACILITpH06MERCK)yaquedeformacaractersticaelpHdelavaginitiscandidisicaes
cido(<4.5).Debidoaesto,cuandoelpHobtenidoesnormal,aprioripodrandescartarselas
vaginitisquehabitualmentecursanconpHelevadocomosonlatricomoniasisylavaginosis
bacteriana.Porotrolado,cuandounavaginitiscandidisicacursaconpHelevadosugiere
infeccinmixtaoconcurrenciadeotrascausasqueaumentanelpHcomosemen,moco
cervical,sangre,duchasvaginales,postmenopausia,etc.
Dadoqueningunadelasmanifestacionesclnicasdelacandidiasisvulvovaginales
patognomnica,eldiagnsticodesospechadebeserconfirmadopormediosdelaboratorio,
especialmenteenloscasosrecurrentesodudosos.Paraello,tomaremosdosmuestrasde
exudadovaginalconunaharemosunaextensinenunportaobjetosparalarealizacinde
tincindeGram,ylaotraserremitidaparacultivo.ElmediodecultivohabitualparaCndida
eseldeStuartAmiesyelalmacenajehaderealizarseatemperaturaambiente.
Actualmenteexistenenelmercadopruebasdiagnsticasrpidasquepodranserdeutilidad
enelfuturo.EnelcasodelascandidiasissehacomercializadoelSavvycheckTMRapid
VaginalYeastInfection,elcualtieneunasensibilidadyunvalorpredictivonegativomsalto
quelamicroscopia,porloquepodraevitartratamientosinnecesarios(Dan,2010Gaur,
2010).Sibien,senecesitamayorexperienciaymsestudiosparapoderrecomendar
ampliamentelautilizacindeestostest.

Cmosetratan?
Serecomiendaeltratamientoempricodelasmujeressintomticas,sinembargo,la
identificacindeCndidaporcultivoomicroscopiaenausenciadesntomasnodebeser
tratada,puestoquelaCndidaspp.formapartedelamicrobiotavaginalenaproximadamente
un1020%delasmujeres(ACOG,2006BASH,2006CDC,2006NGM,1999).
Elrgimendetratamientoesdiferentesegnsetratedeinfeccinnocomplicada(90%delas
pacientes)ocomplicada(10%delaspacientes).
Candidiasisnocomplicada
Esaquellaquecumplelossiguientescriterios(Sobel,1998):
Espordica,episodiospocofrecuentes(3episodios/ao).
Sntomaslevesamoderados.
ProbableinfeccinporCndidaAlbicans.
Mujersanaynoembarazada.
Estnindicadoslostratamientostpicosdepautacortaconderivadosimidazlicos.La
aplicacindeazolesesmsefectivaquelanistatina,asenun8090%delaspacientes
http://www.fisterra.com/guiasclinicas/vaginitisporcandidas/

2/6

1/4/2016

GuaclnicadeCandidiasisvaginal

tratadasconazolesdesaparecenlossntomasysenegativizanloscultivos.Serecomiendan:
clotrimazolcremaintravaginalal1%de714das,clotrimazolvulos100mg(yaseaunoal
dadurante7dasodosaldadurante3das),clotrimazol500mg1comprimidovaginal
nico,miconazolcremaintravaginalal2%7dasomiconazol100mg1vuloalda7das.
Nohayevidenciaclaradequeunagenteseasuperioralotro,niexistendiferencias
significativasentrepautaslargasocortas.Lostratamientostpicosyvulospuedeninterferir
enlospreservativosdeltexydiafragmas.
Comoalternativadisponemosdefluconazoloral(150mgendosisnica).Elfluconazol
mantieneconcentracionesteraputicasenlassecrecionesvaginalesdurantealmenos72
horasdespusdelaingestin,yapesardequesusefectossecundariosenunanicadosis
sonlevesypocofrecuentes,interactaconmltiplesfrmacos(Houang,1990).
Candidiasiscomplicada
Hadecumplirunoomsdelossiguientescriterios(Sobel,1998):
Historiarecurrente(4/ao)comprobadaporcultivovaginal.
Sntomasgraves.
EspeciesdeCndidadiferentesaC.Albicans.
Embarazadasomujeresconenfermedadsubyacente(diabetesmalcontrolada,
inmunosupresin,tratamientoconcorticoides,etc.).
Afectaamenosdel5%delasmujeres.Supatognesisespococonocidaylamayoradelas
mujeresquelapadecennopresentanfactorespredisponentes.
Estetipodecandidiasisrequiereuntratamientomsprolongado.Aunquenoexistenensayos
clnicossobrelosdiferentesregmenesteraputicos,secreequelaterapiaptimaenmujeres
noembarazadasconsisteeniniciarfluconazol150mgvaoralcada72horashasta
completartresdosis(das1,4y7),seguidodetratamientodemantenimientoconfluconazol
150mgunavezporsemanaduranteseismeses(Sobel,2004Rathod,2014).Unaminorade
lasmujeresrecaetrassuspenderelfluconazol,enestoscasossepuedencontrolarcon
fluconazolsemanal.Siestetratamientonoesfactible,comoalternativasemplearemos
clotrimazol100mgvulos,2vulos2vecesporsemanaoclotrimazol500mgvulos1vez
porsemana.Durantelosdosotresprimerosdaspuedesertilaplicarcorticoidestpicos
paradisminuirlossntomas(Pappas,2009).
Enelcasodemujeresembarazadaselnicotratamientorecomendadosonlosazolestpicos
durante7das(YoungGL,2008).Serecomiendaelusodeclotrimazoltpico(categoraBde
laFDA)frenteaotrosantifngicos(categoraCdelaFDA).Aunquelaabsorcindelos
preparadosintravaginalestpicosesmnima,sedesaconsejasuempleoduranteelprimer
trimestre.
LaincidenciadevulvovaginitiscandidisicaenmujeresconVIHesdesconocidaperoms
frecuente,particularmenteenmujeresconrecuentodelinfocitosCD4bajososintomticas.Se
recomiendaeltratamientoconfluconazoloral150mgsemanalenaquellasmujerespositivas
paraVIHquecursanconvulvovaginitiscandidisicasrecurrentes,peronocomoprofilaxis
primariatraseltratamientodeunainfeccinnocomplicada.LapruebadelVIHparalas
mujeresconcandidiasisvulvovaginalrecurrentenoestjustificadasinotienenprcticasde
riesgo.

SedesconoceculeslamejoropcineneltratamientodelascandidiasisnoAlbicans.La
CndidaGlabratatienebajavirulenciavaginalyraravezcausasntomas.LaCndidaKrusei
esgeneralmenteresistenteafluconazol,peroaltamentesusceptiblealosazolestpicos,
comoclotrimazol,miconazolyterconazol.Debenexcluirseotrascausascoexistentesy
http://www.fisterra.com/guiasclinicas/vaginitisporcandidas/

3/6

1/4/2016

GuaclnicadeCandidiasisvaginal

tratarslocuandohayasntomaspersistentes.Engeneral,laprimeraopcinseraun
tratamientodelargaduracin(714das)conazolnofluconazol,tantoporvaoral(por
ejemploitraconazol)comotpica(porejemplosertaconazol).Elfracasodeltratamiento
utilizandoazolesescomn(alrededordel50%)(Sobel,1997).Sisesospecharesistenciase
recomiendaciclopirox.Encasoderecurrencia,optaramospor600mgdecidobricoen
cpsulasvaginalesdegelatina,unavezaldadurante2semanas,preparacinmagistralque
noseencuentracomercializada(Sobel,1997Sobel,2003),obienelflucytosinevaginal,
aunquetampocoseencuentracomercializada(Mendling,2012).
Comonorma,enlascandidiasisnoestindicadoeltratamientodelapareja,puestoquenose
consideraunaenfermedaddetransmisinsexualynosehanencontradoevidencias
significativasenlaresolucindesntomasoprevencindelatasaderecidivasentretrataro
noalaparejasexual(Spence,2010).
Sloseadministrartratamientotpicoantifngicoenelcasodebalanitis,ytambinpodra
considerarseenloscasosdemujeresconcandidiasisrecurrente.Nohayninguna
contraindicacinmdicaparalasrelacionessexualesduranteeltratamiento,peropuedeser
incmodohastaquelainflamacinmejora.

Elseguimientodelascandidiasissloestindicadosipersistenlossntomasunavez
finalizadoeltratamientooexistenrecurrenciasenlosdosmesessiguientes.

Alergia:losagentestpicosnosuelenproduciralergia.Losagentesoralespuedenproducir
interaccionesconalgunosfrmacosyelevacindelasenzimashepticas,ascomonuseas,
cefaleaydolorabdominal.
Otrostratamientospropuestos:noserecomiendanlasduchasvaginalesenmujerescon
candidiasisvaginalagudaporquepuedentenerrelacinconsecuelasgravescomo
enfermedadplvicainflamatoria,endometritisyembarazoectpico.Nohayevidencia
cientficasobreelusodelaceitederboldetintravaginalodelaingestaoraldeyogur
conLactobacillusacidophillus(Spence,2010).

Bibliografa
AmericanCollegeofObstetriciansandGynecologists(ACOG).Vaginitis[Internet].
Washington(DC):AmericanCollegeofObstetriciansandGynecologists(ACOG)2006
May.12p.(ACOGpracticebulletinno.72).Disponibleen:
http://www.guideline.gov/content.aspx?id=10925
BergAO,HeidrichFE,FihnSD,BergmanJJ,WoodRW,StammWE,etal.Establishing
thecauseofgenitourinarysymptomsinwomeninafamilypractice.Comparisonof
clinicalexaminationandcomprehensivemicrobiology.JAMA.1984251(5):6205.
PubMedPMID:6690835
BertholfME,StaffordMJ.ColonizationofCandidaalbicansinvagina,rectum,and
mouth.JFamPract.198316(5):91924.PubMedPMID:6341500
BritishAssociationforSexualHealthandHIV.UnitedKingdomNationalGuidelineonthe
ManagementofVulvovaginalCandidiasis(2007).Textocompleto
CentersforDiseaseControlandPrevention,WorkowskiKA,BermanSM.Sexually
transmitteddiseasestreatmentguidelines,2006.MMWRRecommRep.200655(RR
11):194.PubMedPMID:16888612.Textocompleto
DanM,LeshemY,YeshayaA.PerformanceofarapidyeasttestindetectingCandida
spp.inthevagina.DiagnMicrobiolInfectDis.201067(1):525.PubMedPMID:
20226617
deLeonEM,JacoberSJ,SobelJD,FoxmanB.Prevalenceandriskfactorsforvaginal
Candidacolonizationinwomenwithtype1andtype2diabetes.BMCInfectDis.
20022:1.PubMedPMID:11835694.Textocompleto
DondersGG.LowerGenitalTractInfectionsinDiabeticWomen.CurrInfectDisRep.
20024(6):5369.PubMedPMID:12433331
http://www.fisterra.com/guiasclinicas/vaginitisporcandidas/

4/6

1/4/2016

GuaclnicadeCandidiasisvaginal

DuerrA,HeiligCM,MeikleSF,CuUvinS,KleinRS,RompaloA,etal.HERStudy
Group.Incidentandpersistentvulvovaginalcandidiasisamonghuman
immunodeficiencyvirusinfectedwomen:Riskfactorsandseverity.ObstetGynecol.
2003101(3):54856.PubMedPMID:12636961
EckertLO.Clinicalpractice.Acutevulvovaginitis.NEnglJMed.2006355(12):124452.
PubMedPMID:16990387
FoxmanB,MuragliaR,DietzJP,SobelJD,WagnerJ.Prevalenceofrecurrent
vulvovaginalcandidiasisin5EuropeancountriesandtheUnitedStates:resultsfroman
internetpanelsurvey.JLowGenitTractDis.201317(3):3405.PubMedPMID:
23486072
GaurSK,FrickKD,DandoluV.Acosteffectivenessanalysisofrapidyeastdetection
kits.WomensHealthIssues.201020(1):759.PubMedPMID:19944622
GeigerAM,FoxmanB,GillespieBW.Theepidemiologyofvulvovaginalcandidiasis
amonguniversitystudents.AmJPublicHealth.199585(8Pt1):11468.PubMedPMID:
7625516.Textocompleto
HouangET,ChappatteO,ByrneD,MacraePV,ThorpeJE.Fluconazolelevelsin
plasmaandvaginalsecretionsofpatientsaftera150milligramsingleoraldoseandrate
oferadicationofinfectioninvaginalcandidiasis.AntimicrobAgentsChemother.
199034(5):90910.PubMedPMID:2360828.Textocompleto
MendlingW,BraschJGermanSocietyforGynecologyandObstetricsWorkingGroup
forInfectionsandInfectimmunologyinGynecologyandObstetricsGermanSocietyof
Dermatology,theBoardofGermanDermatologistsGermanSpeakingMycological
Society.Guidelinevulvovaginalcandidosis(2010)oftheGermanSocietyforGynecology
andObstetrics,theWorkingGroupforInfectionsandInfectimmunologyinGynecology
andObstetrics,theGermanSocietyofDermatology,theBoardofGerman
DermatologistsandtheGermanSpeakingMycologicalSociety.Mycoses.201255Suppl
3:113.PubMedPMID:22519657
Nationalguidelineforthemanagementofvulvovaginalcandidiasis.ClinicalEffectiveness
Group(AssociationofGenitourinaryMedicineandtheMedicalSocietyfortheStudyof
VenerealDiseases).SexTransmInfect.199975Suppl1:S1920.PubMedPMID:
10616376
OddsFC.Candidosisofthegenitalia.In:OddsFC.Candidaandcandidosis:Areview
andbibliography.2nded.London:BaillireTindall1988.p.124.
PappasPG,KauffmanCA,AndesD,BenjaminDKJr,CalandraTF,EdwardsJEJr,et
al.InfectiousDiseasesSocietyofAmerica.Clinicalpracticeguidelinesforthe
managementofcandidiasis:2009updatebytheInfectiousDiseasesSocietyofAmerica.
ClinInfectDis.200948(5):50335.PubMedPMID:19191635.Textocompleto
RathodSD,BufflerPA.Highlycitedestimatesofthecumulativeincidenceand
recurrenceofvulvovaginalcandidiasisareinadequatelydocumented.BMCWomens
Health.201414(1):43.PubMedPMID:24612727.Textocompleto
SobelJD,ChaimW,NagappanV,LeamanD.TreatmentofvaginitiscausedbyCandida
glabrata:useoftopicalboricacidandflucytosine.AmJObstetGynecol.
2003189(5):1297300.PubMedPMID:14634557
SobelJD,ChaimW.TreatmentofTorulopsisglabratavaginitis:retrospectivereviewof
boricacidtherapy.ClinInfectDis.199724(4):64952.PubMedPMID:9145739.Texto
completo
SobelJD,FaroS,ForceRW,FoxmanB,LedgerWJ,NyirjesyPR,etal.Vulvovaginal
candidiasis:epidemiologic,diagnostic,andtherapeuticconsiderations.AmJObstet
Gynecol.1998178(2):20311.PubMedPMID:9500475
SobelJD,WiesenfeldHC,MartensM,DannaP,HootonTM,RompaloA,etal.
Maintenancefluconazoletherapyforrecurrentvulvovaginalcandidiasis.NEnglJMed.
2004351(9):87683.PubMedPMID:15329425.Textocompleto
SobelJD.Epidemiologyandpathogenesisofrecurrentvulvovaginalcandidiasis.AmJ
ObstetGynecol.1985152(7Pt2):92435.PubMedPMID:3895958
SobelJD.Vulvovaginalcandidosis.Lancet.2007369(9577):196171.PubMedPMID:
17560449
SpenceD.Candidiasis(vulvovaginal).ClinEvid(Online).20102010.pii:0815.PubMed
http://www.fisterra.com/guiasclinicas/vaginitisporcandidas/

5/6

1/4/2016

GuaclnicadeCandidiasisvaginal

PMID:21718579.Textocompleto
WiltonL,KollarovaM,HeeleyE,ShakirS.Relativeriskofvaginalcandidiasisafteruse
ofantibioticscomparedwithantidepressantsinwomen:postmarketingsurveillancedata
inEngland.DrugSaf.200326(8):58997.PubMedPMID:12825971
YoungGL,JewellD.Tratamientotpicoparalacandidiasisvaginal(muguet)del
embarazo(RevisinCochranetraducida).En:LaBibliotecaCochranePlus,2008
Nmero4.Oxford:UpdateSoftwareLtd.Disponibleen:http://www.update
software.com.(TraducidadeTheCochraneLibrary,2008Issue3.Chichester,UK:John
Wiley&Sons,Ltd.).CD000225.Textocompleto

Msenlared
BritishAssociationforSexualHealthandHIV.UnitedKingdomNationalGuidelineonthe
ManagementofVulvovaginalCandidiasis(2007).Textocompleto
HainerBL,GibsonMV.Vaginitis.AmFamPhysician.2011Apr183(7):80715.
PubMedPMID:21524046
JurdenL,BuchananM,KelsbergG,SafranekS.Clinicalinquiries.Canprobioticssafely
preventrecurrentvaginitis?JFamPract.2012Jun61(6):357,368.PubMedPMID:
22670239

Autores
XosLusLpezlvarez
Muio

MdicoEspecialistaenMedicinaFamiliaryComunitaria

PaulaGarcaSeijo

MdicoEspecialistaenMedicinaFamiliaryComunitaria

JuanaMaraRomeroPita

MdicoEspecialistaenMedicinaFamiliaryComunitaria

LeaCondeGuede

MdicoEspecialistaenMedicinaFamiliaryComunitaria

CentrodeSaluddeMariamansa.ServizoGalegodeSade.Ourense.Espaa.
Agradecimientos:
AnxelMartnezVidal,MaraAmeliaBlancoLpezyAnaLpezGonzlezqueparticiparon
enlaedicinanterior.
AlaBibliotecadereferenciadelSERGASC.H.deOurenseporsuayudaenlabsqueda
bibliogrfica.
Elsevier2016

http://www.fisterra.com/guiasclinicas/vaginitisporcandidas/

6/6

Você também pode gostar