A narracin

Cc-by-sa-3.0
Luis Miguel Bugallo Snchez
http://gl.wikipedia.org/wiki/Portada

Definicin de narracin
A narracin un acto comunicativo en que un emisor ou narrador enva a un receptor
(onte ou lector) unha mensaxe na cal se produce unha accin que implica uns
personaxes.
mensaxe
narrador

accin

personaxes

receptor

A narracin o proceso de construcin dun discurso no

cal un narrador, dirixndose a un narratario, compn un
relato que achega unha trama na cal se manifestan uns
sucesos, reais ou imaxinarios, protagonizados por uns
personaxes
relato ou discurso
narrador

personaxes

trama

accins

narratario

Caractersticas lingsticas da narracin

O texto narrativo, en contraposicin coa descricin, exposicin e
argumentacin, pose as seguintes peculiaridades:
1. Achega unha temporalidade que pose carcter estruturador.
Hoxe Ubuntu almorzou despois de erguer cedo. Logo, s
dez e cuarto, mentres deu un paseo pola selva, recolleu uns
madeiros. Cando xa estaba de volta, antes de comer,
chamou s nenos, reuniunos a todos e inmediatamente
ensinoulles a prender lume tras dicirlles:
-Estade atentos.
Ubuntu almorzou
volveu

Conta o que fixo Ubuntu pola

ma des que espertou

ergueu cedo
Recolleu uns madeiros

chamou s nenos
dxolles...

paseou

reuniunos

ensinoulles a prender lume

2. A accin un elemento primordial.

Emprganse verbos predicativos (todos aqueles que non son sinnimos de
ser ou estar) que expresan accins: almorzar, erguer, pasear, recoller...
Emprgase o perfecto de indicativo, s veces o presente ou o imperfecto de indicativo.

despois
durante
antes

Caractersticas lingsticas da narracin

1. Achega unha temporalidade que pose carcter estruturador.
2. A accin un elemento primordial.
3. Emprganse conectores temporais
Os conectores temporais son adverbios de tempo, frases nominais, frases preposicionais ou oracins
subordinadas, que funcionan como complementos circunstanciais de tempo
Hoxe Ubuntu almorzou despois de erguer cedo. Logo, s
dez e cuarto, mentres deu un paseo pola selva, recolleu
uns madeiros. Cando xa estaba de volta, antes de comer,
chamou s nenos, reuniunos a todos e inmediatamente
ensinoulles a prender lume tras dicirlles:
-Estade atentos

4. A narracin soe ir acompaada doutras formas de expresin: dilogo, descricin.

Hoxe Ubuntu, o xefe da pequena aldea que est mis al do ro das augas revoltas, almorzou despois
de erguer cedo. Logo, s dez e cuarto, mentres deu un paseo pola selva, recolleu uns madeiros. Cando
xa estaba de volta, antes de comer, chamou s nenos, reuniunos a todos e inmediatamente ensinoulles
a prender lume tras dicirlles:
-Estade atentos

Tipos de textos narrativos

Segundo a canle en que se propaga o discurso narrativo, a narracin pode ser:
NARRACIN ORAL (espontnea, non planificada, d cabida linguaxe mimtica)
ou NARRACIN ESCRITA (formal, planificada, estrutura predefinida)
O tipo de texto vara tamn segundo o mbito de uso:

mbito literario:

Conto

Novela

Lenda

Romance

Finalidade esttica, carcter ficcional, recursos literarios

mbito xornalstico:

Noticia

Reportaxe

Crnica

Finalidade informativa e estrutura predefinida

mbito acadmico:

Diario

Crnica

Memorias

Biografa

Narracin histrica

Cartas persoais
Ancdotas
mbito familiar: Chistes
mbito publicitario: Publicidade en prensa, radio e televisin
mbito xurdico-administrativo: Actas Informes
mbito dos medios de masas: Cine Fotonovela
Radionovela
Banda deseada

Telefilmes

Telenovela

Narracin literaria

Narracin non literaria

Emisor
(autor)

Narracin
(texto)

Cntase algo vivido polo emisor ou por outras persoas.

Coincidencia entre emisor e autor.
Axstase s leis do mundo real.
Non se establece obrigatoriamente a diferencia entre historia e discurso que a narratoloxa
establece como necesaria para os textos literarios.

Autor
real

Narracin literaria
Texto (plano da ficcin)
Narrador

Receptor
(lector, interlocutor)

Narracin

Lector
real

Narratario

Cntanse feitos inventados, anda que poden estar baseados en sucesos reais.
O autor est presente no plano da realidade, o emisor (narrador) no plano da ficcin.
O mundo da ficcin non ten por que se axustar as leis que operan na realidade.
crucial e definitoria a oposicin entre historia e discurso.

Estrutura do relato
O argumento o resumo da historia, unha sntese que respecta a orde temporal dos
sucesos narrados.
A trama sintetiza o relato respectando a orde textual dos acontecementos. Velaqu a sa
estrutura.

Estrutura da narracin literaria

Situacin inicial

Conflicto

Presentacin do
marco espazotemporal e dos
protagonistas

Accin que fai que

mude a situacin
inicial

Accins

Resolucin

Serie de
acontecementos
Accin que vn
encamiados
resolver o conflito
consecucin dun fin

PRINCIPIOS: Respndense polo xeral a

Quen o protagonista?
Onde ocorre a primeira escena?
Cando ocorre?
Que ocorre?
Por que ocorre?

Situacin final
Situacins dos
protagonistas
final do relato

O marco
a parte en que se presenta o
narrador, os personaxes, as
accins iniciais, o lugar e o tempo
en que se desenvolve o relato.

Estrutura do relato
DESENVOLVEMENTO
No desenvolvemento poden acontecer as seguintes circunstancias:

Obstculos no camio que percorre o personaxe para resolver o seu problema.

Dilacins (retrasos): unha noticia ocultada, un accidente
Perigos inminentes que ameazan personaxe (sibao el ou non)
Loitas fsicas ou psquicas que tern que rematar dalgn xeito.
Comps de espera sen que o personaxe nin o lector adivien o que vir
Interrupcin pola entrada doutro personaxe na escena.
Digresins que desvan o curso central da historia.
Indecisins no nimo conflictivo do personaxe.
Comentarios cos cales o narrador detn a accin por filosofar demasiado sobre
ela.

Falta de accin do personaxe por abulia, inocencia ou impotencia.

Estrutura do relato
DESENLACES
Os desenlaces poden ser dos seguintes tipos:

Terminantes: O problema queda resolto.

Problemticos: O problema segue sen

resolver

Dilemticos: O problema ofrece das

solucins: o lector libre para elixir a que se
lle antolle mis verosmil pero non pode estar
seguro de cal a verdadeira.

Promisorios: Suxrense, sen especificar,

posibles continuacins: Quizais no futuro...

Invertidos: O protagonista, final toma unha

actitude oposta inicial. Se principio odiaba
unha persoa, acabar por amala.

Sorpresivos. Cun truco, o narrador engana

lector e nas ltimas lias desengnao de
forma inesperada.

Elementos da narracin
quen conta a historia.

Narrador

Se participa no relato, falaremos de narrador

en primeira persoa.
Se non participa, falaremos de narrador
terceira persoa.

Narratario

interno, O narrador interno exprsase

externo. O narrador externo exprsase en

aquel que se lle conta a historia, o receptor ou destinatario. Nos textos literarios ou,
por exemplo, cinematogrficos, frecuente que non haxa un narratario real, pero pode
haber un narratario ideal ou virtual.

Historia

Conxunto de feitos que se contan ordenados cronoloxicamente. o primeiro instrumento

con que o autor, ou o autor-narrador, conta para desenvolver a narracin

Relato

o resultado de o narrador contar a historia. Pode empezar polo final da historia e logo ir
anticipando datos, sendo o tempo da historia diferente do relato; ou pode ser o tempo
da historia igual do relato.

Accin

Conxunto de feitos que se producen nun espazo e nun tempo concretos ou

escasamente determinados.

Personaxes

Son os protagonistas da trama. Poden ser principais ou secundarios, planos ou redondos,

protagonistas, adxuvantes
Distinguiremos entre caracterizacin directa (cando o narrador expresa como o
personaxe) de caracterizacin indirecta (coecemos o personaxe polos seus actos).

Autor e narrador
Todos temos historias para contar. A maneira de facelo fainas mis ou menos interesantes. Na
orixe de toda narracin escrita hai un escritor de carne e so. Pero ese escritor, na narracin
literaria, non quen fala no relato. Ten sa disposicin varios disfraces: son os distintos
narradores que pode elixir hora de contar. Non o autor, senn un narrador, quen conta a
historia.
Autor e narrador son cousas distintas. O autor pdenos contar algo transformndose en quen
queira: pode cambiar de sexo, de carcter, de clase social, de ideoloxa, de poca vivida. Hai
infinidade de narradores entre os que escoller un tipo de voz narrativa. Cada un aportar
unhas caractersticas distintas texto. Por iso, segundo o que queiramos contar, convir mis
empregar un narrador ou outro.

O narrador non o
autor real. O autor
escolle o punto de
vista que o narrador
emprega

O punto de vista
O autor ten das posibilidades para situar o narrador, pode situalo dentro da dixese ou
fra da dixese.
Dixese: Mundo ficticio do
relato en que se moven os
personaxes

Os principais puntos de vista que o narrador pode

adoptar son:
OBXECTIVO: Acta coma se fose unha cmara
cinematogrfica que o rexistra todo enfocando dende
diferentes planos. importante a descricin e o dilogo.

Os narradores obxectivos e
omniscientes narran en
terceira persoa.
Os narradores
protagonistas ou
testemuas narran en
primeira persoa

OMNISCIENTE: 'Visin por detrs'. Sbeo todo. un

punto de vista sen limitacins. Sabe se os personaxes
dubidan, o que pensan, coece o seu pasado.
EU PROTAGONISTA: O eu narrador conta a historia
en primeira persoa coa limitacin dos seus exclusivos
coecementos, percepcins e informacins.
EU TESTEMUA: En primeira persoa un personaxe secundario narra unha historia na cal non
intervn mis ca como simple observador. A adopcin deste punto de vista limitado imponlle
autor a renuncia coecemento do pasado e pensamento dos personaxes.

Diferenza entre historia e relato

Unha narracin responde estas preguntas: que ocorre?, quen nolo conta?, quen
intervn na historia?, cando ocorre? e onde ocorre? As respostas a estas cuestins
permitirannos descubrir:

A historia

o conxunto de feitos que se contan

Almorza

Bruno esperta canso

Vstese

Sae da casa
medio durmido

O relato

o resultado
de o narrador contar a historia. Pode
empezar polo final da historia e logo ir
anticipando datos, sendo o tempo da
historia diferente do relato; ou pode ser o
tempo da historia igual do relato.
Brais sara da casa medio durmido,
xa almorzara,

pero espertara moi canso.

O tempo
Tras vermos que historia e relato non son o mesmo poderemos comprender que o
tempo da historia non ten que ser o mesmo c tempo do relato ou tempo do discurso.
O tempo da historia ou tempo cronolxico tanto o momento histrico en que se sitan
os feitos narrados como a sucesin cronolxica de acontecementos.
O tempo do relato ou tempo do discurso o tempo interno ou tempo do texto, aquel en
que o autor pode ordenar os acontecementos por medio dunha serie de tcnicas
narrativas: As anacronas e as variacins do ritmo narrativo.

Anacronas
Analepses ou retrospeccins
Salto cara pasado desde un punto
determinado da historia.

Prolepses ou prospeccins
Salto cara futuro desde un punto
determinado da historia.

O ritmo narrativo
Hai catro tcnicas para variar o ritmo narrativo:

O resumo: Un perodo da historia condnsase

no relato. O resumo aumenta o ritmo narrativo.

elipse: Prescndese dun anaco da historia

por carecer de interese. Aumenta tamn o
ritmo narrativo.

descricin: A accin non avanza por cousa de informacins sobre o espazo, os

personaxes... O ritmo narrativo enlentcese.

Escena: Realzase con dilogos e polo tanto o tempo da historia o mesmo c

tempo do relato.

Os personaxes
Poden ser principais (protagonistas,
antagonistas e adxuvantes) ou secundarios,
Todos eles poden estar escasamente
caracterizados (personaxes planos) e non
evolucionar psicoloxicamente ou estar moi
ben caracterizados (personaxes redondos).
Os personaxes planos son previsibles e
resultan normalmente estticos para a
evolucin da trama. Os personaxes principais
adoitan ser redondos.
Por outra banda, a caracterizacin do
personaxe pode ser directa ou indirecta.
directa cando o narrador nos di
directamente cales son as calidades do
personaxe facndolle coas palabras un
retrato.
indirecta cando o lector quen debe
deducir o carcter do personaxe, partindo das
accin en que est implicado, do xuzo que
dan del outros personaxes, ou do seu modo
individual de ver a vida ou as relacins
humanas.