actua pensioenen

GEERT EN STEFAAN GIELENS FILOSOFEREN OVER WAT ER SCHORT AAN ONZE MAATSCHAPPIJ

De opklimmende
middenklasse
is verleden tijd
De vergrijzing is een van de trends die onze maatschappij steeds ingrijpender deniren.
Het is ook een fenomeen waar de broers Geert en Stefaan Gielens elke dag professioneel mee
bezig zijn. De eerste als hoofdeconoom bij Belus, de andere als CEO van de zorgvastgoedspecialist Aedica. Tijd voor een broederlijk gesprek.
Roeland Byl en Ilse De Witte, fotografie Dieter Telemans

et is de ochtend dat Donald

Trump de Amerikaanse
presidentsverkiezingen
heeft gewonnen. De Leuvense binnenstad is nog
aan het ontwaken, maar Geert Gielens,
de hoofdeconoom van een van de
grootste banken van ons land, heeft er
al enkele interviews opzitten. Net als
zijn zus, die professor is in de Verenigde Staten, heeft hij een doctoraat
op zak. Is de jurist Stefaan Gielens dan
het kneusje van de familie? Ik ben wel
de enige die CEO is van een beursgenoteerd bedrijf, grijnst die.

Maakt u zich zorgen over uw pensioen of over dat van uw kinderen?

GEERT GIELENS. Ja, want het pensioenstelsel is onhoudbaar. Er is te weinig
instroom om de pensioneringsgolf die
op ons afkomt, te betalen. Er is ook
44 17 NOVEMBER 2016 WWW.TRENDS.BE

onzekerheid over wat nu eigenlijk de

pensioenrechten zijn die je opbouwt.
Je draagt wel elke maand netjes af aan
de sociale zekerheid, maar tegen dat

Hervormingen die
geen pijn doen?
Dat mag je vergeten
Geert Gielens

het zover is, zou het best weleens kunnen dat je pensioen naar beneden
wordt bijgesteld. Omdat het niet anders
meer kan.
STEFAAN GIELENS. Voor de meeste mensen volstaat het wettelijke pensioen
niet om hun levensstandaard aan te
houden. Ik moet niet auw doen. Ik
verdien goed mijn kost. Maar de echte

angst van de middenklasse is dat er uiteindelijk aan de tweede pijler van het
pensioen zal worden geknabbeld. Een
scale aanslag op dat spaargeld is een
schrikbeeld waarvan mijn haren ten
berge rijzen. We zullen het voor een
deel zelf moeten doen, maar dan wil je
ook niet dat de overheid in jouw spaarpot zit.
GEERT GIELENS. Je hebt een combinatie
nodig van een wettelijk pensioen en
aanvullingen met privbijdragen zoals
groepsverzekeringen. Daar komt bij dat
wie vermogen heeft opgebouwd of een
huis bezit, dat ook moet aanspreken om
zijn oude dag te nancieren.
Wat denkt u van de voorstellen om
de pensioenen te hervormen?
STEFAAN GIELENS. We kennen een soort
embedded social security culture. Het is
ondenkbaar dat we de kraan zouden

STEFAAN EN GEERT GIELENS

De echte angst van de
middenklasse is dat er
uiteindelijk aan de tweede
pijler van het pensioen zal
worden geknabbeld.

actua pensioenen

STEFAAN EN GEERT GIELENS

Mensen hebben nog steeds
het idee dat baksteen altijd
veilig is. Dat klopt niet altijd.

dichtdraaien voor behoeftige, bejaarde

mensen die hun rustoord niet kunnen
betalen. In de Verenigde Staten heerst
een andere cultuur. Daar stellen ze zich
wel degelijk de vraag wat ze gaan doen
met een 90-jarige, demente senior die
niet meer kan betalen voor zijn rusthuis. Als we de levensstandaard van de
vergrijzende babyboomers volledig via
publieke middelen willen nancieren,
dan moeten we het actieve deel van de
bevolking zo hard belasten dat het tot
generatieconicten zal leiden. Dat is nu
eigenlijk al bezig. Daar komt nog bij dat
je je kunt afvragen waarom het vermogen van die babyboomers intact moet
blijven. Misschien is het wel logisch dat
ze het vermogen opsouperen dat ze
hebben opgebouwd. De publieke middelen zijn een vangnet om de grootste
zorgbehoeften op te vangen. Dat mag je
niet in twijfel trekken. Maar daarbovenop moeten extra lagen komen, die
priv genancierd worden.
Is het echte probleem niet het aantal
actieven in de bevolking?
GEERT GIELENS. Om het pensioenprobleem structureel en relatief pijnloos
op te lossen hadden we in 2000 talrijke
maatregelen moeten nemen. Hoe langer het uitstel duurt, hoe moeilijker het
wordt. De verhoging van de pensioenleeftijd naar 67 jaar is een belangrijke
stap, maar het is nog belangrijker dat
mensen effectief langer werken. Hervormingen die geen pijn doen, mag je
wel vergeten.
STEFAAN GIELENS. Het verruwende
politieke klimaat maakt het doorvoeren
van noodzakelijke hervormingen op de
arbeidsmarkt ook moeilijker.
Betekent dat het einde van de
opklimmende middenklasse?
GEERT GIELENS. De tijd dat de middenklasse vanzelfsprekend kon opklimmen, is voorbij. Als de te verdelen koek
kleiner wordt en een kleinere actieve
46 17 NOVEMBER 2016 WWW.TRENDS.BE

Als we de babyboomers hun levensstandaard

volledig via publieke middelen nancieren,
leidt dat tot generatieconicten Stefaan Gielens
bevolking voor meer uitgaven moet
opdraaien, dan betekent herverdelen
ook wegnemen. Wij gaan er te gemakkelijk van uit dat we toekomstige welvaart mogen uitgeven en dat we niet
hoeven te sparen. Dat verhaal is afgelopen. Dat besef dringt onvoldoende
door. Het betekent dat we onze steun
moeten veranderen, maar ook dat we
aan de bijdragen moeten sleutelen.
Politiek ligt dat moeilijk.
De rusthuisfactuur is door de band
hoger dan het pensioen. Is dat houdbaar?
STEFAAN GIELENS. De zorgsector wil
steeds grotere en mooiere gebouwen.
Dat vertaalt zich in hogere dagprijzen.
Per maand kost een kamer al snel
1800euro, maar de gemiddelde verblijfsduur in een rustoord is minder dan
24 maanden. En dat zal nog dalen. De
vraag of je te ver kunt gaan in de prijszetting voor rustoorden, is wel legitiem.
Een dagprijs die enkel de happy few
nog kunnen betalen, is niet wenselijk.
Aan de andere kant: een vergelijking
van het wettelijke pensioen met de
gemiddelde prijs voor een rustoord

geeft geen correct beeld. De dagprijzen

zijn hoog, maar dat betekent nog niet
dat de gemiddelde Belg zich geen
rustoord meer kan permitteren. Je
moet ook kijken naar het gemiddelde
vermogen. De meeste Belgen zijn
eigenaar van een huis of een appartement, dat al snel 200.000euro waard is.
Je kunt dat verkopen. Persoonlijk ben
ik er ook van overtuigd dat zorgverzekeringen een steeds belangrijkere rol
zullen spelen in de nanciering van de
ouderenzorg. Het wettelijke pensioen
is ook maar een stukje van het pensioen.
GEERT GIELENS. Voor sommige mensen
is het wettelijke pensioen wel het enige
pensioen. De pensioenplannen van de
bedrijven zijn door de band behoorlijk
voor kaderpersoneel, maar voor de
gewone werknemers niet zo groot.
Iemand met een inkomen van pakweg
30.000 40.000euro per jaar, krijgt
bruto misschien een aanvullend pensioen van 100.000euro uitbetaald. Dat
betekent 5000euro per jaar of iets
meer dan 400euro per maand. Het zijn
niet de laatste maanden in het rusthuis
die onbetaalbaar worden, wel de

actua pensioenen

decennia ervoor. De wettelijke pensioenen zijn te laag.

Er wordt weleens gezegd dat de lage
rente een gevolg is van de vergrijzing.
GEERT GIELENS. Door de vergrijzing
beginnen mensen te sparen voor hun
pensioen en consumeren ze minder. Er
is minder vraag naar spaargeld, waardoor de rente daalt.
STEFAAN GIELENS. Als ik cynisch ben,
beschouw ik dat als een opportuniteit
voor wat wij doen. Er komt een enorme
vergrijzing aan, maar het zijn wel mensen die geld hebben om te investeren.
Vlamingen kopen meer en meer
vastgoed als veilige belegging, omdat
de rente op obligaties zo laag is.
STEFAAN GIELENS. Dat klopt, maar je
moet wel twee dingen scheiden. De
professionele markt probeert een langetermijninvestering uit te bouwen in
zorgvastgoed. De particuliere investeerder heeft typisch Belgisch een
baksteen in de maag en koopt als hij
wat extra centen heeft een appartement om te verhuren. Meer recent hebben de mensen ook zorgvastgoed ontdekt. De nancile kater door de beurscrash van 2008 maakt dat ze hun heil
zoeken in vastgoed. Ze hebben nog
steeds het idee dat baksteen altijd veilig
is. Dat klopt niet.
Maar een echte vastgoedcrisis is hier
nog niet geweest?
STEFAAN EN GEERT GIELENS. (In koor)
Helemaal niet.
GEERT GIELENS. De prijzen zijn hier wel
eens een semester of twee gedaald,
maar dat was tijdelijk.
STEFAAN GIELENS. Typisch voor de Belgische residentile markt is het hoge
eigenaarspercentage. Dat gaat richting
70 procent. Mensen kopen in de eerste
plaats iets om in te wonen.
GEERT GIELENS. Dat verklaart de stabiliteit van de markt. Als mijn huis
100.000euro in waarde zakt, kan mij
dat weinig schelen. Voor wie koopt met
de bedoeling een rendement op te bouwen, ligt dat natuurlijk anders.
STEFAAN GIELENS. In de markt van
assistentiewoningen verkopen veel
vastgoedontwikkelaars hun product
48 17 NOVEMBER 2016 WWW.TRENDS.BE

per stuk aan private investeerders,

omdat ze dan een hogere prijs kunnen
vragen. Daardoor krijg je een particuliere en subjectief aangedreven markt.
Professionele investeerders berekenen
hoeveel risicopremie ze willen voor
hun investering, iets wat particulieren
niet doen. Dat heeft zich vertaald in vrij
hoge prijzen. Het probleem op lange
termijn is, dat je ook een goed zorgverhaal moet bieden aan de bewoners van
die assistentiewoningen. Als de zorg
niet op poten staat, zal die vastgoedinvestering ook niet renderen. Ik zeg
vaak: niet alle grijs is goud dat blinkt.
Donald Trump wil in infrastructuur
investeren. Moeten wij niet meer
beleggen in infrastructuur?
STEFAAN GIELENS. Er is in Belgi een
grote behoefte aan investeringen in
infrastructuur. De staat van de wegen is
erbarmelijk. Mobiliteit tout court is een
groot probleem in Belgi.

Ik zeg vaak: niet alle grijs

is goud dat blinkt
Stefaan Gielens

GEERT GIELENS. Dat niet alleen. Investe-

ringen zijn hier teruggedrongen tot een

minimum. Dat is een kortetermijnpolitiek, want ooit storten dan je tunnels in,
zoals we in Brussel zien. En dan moet je
massaal investeren. Er zijn ook pensioenfondsen die willen investeren in
infrastructuur en de overheid is een
kader aan het uitdenken om dat mogelijk te maken. Maar infrastructuur is
meer dan alleen goede wegen. Dat gaat
ook over een genformatiseerd gerecht
en belastingdienst. Zelfs over een transparant en eenvoudig wettelijk kader.
Twee controleurs kunnen dezelfde
wetten op een totaal verschillende
manier toepassen. Een transparant
wettelijk kader is ook een vorm van
infrastructuur.
Zit er in u ook een dromer of overheerst het pessimisme?
STEFAAN GIELENS. Ik ben wel een beetje
de dromer. Ik heb rechten gestudeerd,

omdat ik niet goed wist wat ik met mijn

leven wilde aanvangen. Maar de advocatuur was niets voor mij. Ik ben toevallig in een aantal dingen gerold. Nu ik
vijftig ben, weet ik dat ondernemen
mijn ding is en dat ik dat altijd wil blijven doen. Als je wilt ondernemen, dan
moet je durven te dromen. Ondernemen is problemen oplossen. Dat klinkt
een beetje gratuit, maar we moeten de
problemen wel durven te benoemen,
anders geef je ruimte aan populisme dat
niets oplost. Er zitten nog veel mensen
in een soort ontkenningsfase. Ik geloof
sterk in menselijke inventiviteit, in
technologische vooruitgang. We moeten het klimaatprobleem oplossen en
daar zullen we in slagen. We moeten de
vergrijzing oplossen. We zitten in een
bijzonder tijdsgewricht, waarin veel
veranderingen samenkomen: digitalisering, globalisering, vergrijzing, klimaat,
en ook geostrategisch verandert er
veel. Dat creert onzekerheid, maar er
schuilen ook veel opportuniteiten in.
GEERT GIELENS. In deze smartphone zit
meer rekenkracht dan in de computer
waarmee ik mijn doctoraat heb
gemaakt. We hebben in twintig jaar een
onvoorstelbare vooruitgang gezien. En
de technologische vooruitgang gaat
almaar sneller. Kijk naar alles wat we
dankzij biotechnologie bijleren over
het menselijke lichaam. Ook op het
gebied van herbruikbare energie gaan
we met rasse schreden vooruit. Umicore heeft bijvoorbeeld zijn businessmodel gebouwd op het recycleren van
materialen uit smartphones. Dat is een
multinational. Er zit business in. Er zit
economie in. En dat is ook nodig. Het
nadeel van technologie is dat ze de
wereld verandert. Daar moet je als
maatschappij mee om kunnen.
Dromen, ja. Dromen om te dromen,
neen. Ik hou van abstraheren. Het is
leuk onderzoek te voeren en daarover
te schrijven, maar wie leest al die academische publicaties? Ik ben Paul
Krugman niet. Ik zal nooit de Nobelprijs winnen. Ik heb daarom heel
bewust niet gekozen voor een academische carrire. Ik had de kans aan de
universiteit van Maastricht te beginnen, maar ik was bang niet nuttig
genoeg te zijn. Ik wil resultaat van mijn
werk zien. z