INTERNACIONALNI UNIVERZITET TRAVNIK

POLITEHNIKI FAKULTET
GRAEVINARSTVO
TRAVNIK

ARHITEKTURA PC-A
SEMINARSKI RAD

Predmet: Informatika

Broj indexa:PT-02/13-I

Profesor: Doc.dr Muhamed Kozi

Asistent: V.Asis Larisa Rami

Student:Jasmina Orman
Januar 2014.

SADRAJ
Uvod;
Inetrne komponente;
Tipovi osnovnih ploa;
Memorija;
Procesor;
Magistrala;
Matina ploa;
Spoljne memorije;
Princip rada raunara;
Video RAM;
Ureaji za masovno memorisanje;
Literatura.

UVOD

Raunarski sistem je elektronski ureaj koji se koristi za automatizaciju procesa prikupljanja,

uvanja, obrade i prenosa informacija pod kontrolom programa (koji je razvio ovjekprogramer). Pod arhitekturom raunara podrazumjevamo optu konfigraciju njegovih osnovnih
komponenti, njihovih bitnih karakteristika i uzajamnih veza.

Arhitektura
Kod dananjih raunara, aritmetiko-logika i kontrolna jedinica smjeteni su na jednom
integralnom kolu kojeg nazivamo centralna procesorska jedinica (CPU - central processing unit).
Memorija raunara smjetena je na nekoliko malih integralnih kola pored centralnog procesora.
Nesrazmjerno veliki dio ukupne mase raunara zapravo je sadran u sistemu napajanja
elektrinom energijom - napojna jedinica i I/O ureajima.
Neki od veih raunara razlikuju se od gore opisanog modela uglavnom po veem broju
procesora i kontrolnih jedinica koji rade simultano. Dodajmo ovome da i neki raunari, ija je
iskljuiva namjena nauno istraivanje i raunanje, imaju sasvim drugaiju arhitekturu i zbog
drugaijeg, nestandardiziranog naina programiranja, nisu nali iru komercijalnu primjenu.
Dakle, u biti, princip funkcionisanja raunara je prilino jednostavan; kod svakog takta, raunar
povlai instrukcije i podatke iz svoje memorije, izvrava instrukcije, pohranjuje rezultate i
ponavlja ciklus. Ponavljanje se vri sve do nailaska na instrukciju "stop".
Programi
Raunarski programi su zapravo duge liste instrukcija koje raunar treba izvriti, nekad
ukljuujui i tabele podataka. Mnogo raunarskih programa sadri milione instrukcija i mnogo
njih se neprekidno ponavlja. Tipini moderni personalni raunar (PC - en. personal computer)
moe izvriti nekoliko milijardi instrukcija u sekundi. Recimo i to da izvanredne sposobnosti
raunara nisu posljedica izvravanja sloenih instrukcija ve miliona jednostavnih
koje programeri uobliavaju u svrsishodne funkcije. Dobar programer, naprimjer, izradi niz
instrukcija kojim se izvrava neki jednostavan zadatak kao to je iscrtavanje jedne take na
ekranu i taj niz zatim uini dostupnim drugim programerima.

Sadanji raunari su u stanju izvravati nekoliko programa istovremeno. U stvarnosti, odreeno

kratko vrijeme procesor izvrava instrukcije jednog programa a zatim se prebacuje na drugi
program i izvrava dio njegovih instrukcija. To odreeno kratko vrijeme esto nazivamo
vremenski isjeak. Ovaj nain rada stvara iluziju izvravanja nekoliko programa istovremeno a u
stvarnosti se radi o tome da programi dijele procesorsko "radno vrijeme". Operativni sistem je
program koji najee ima ulogu kontroliranja ovakvog dijeljenja procesorskog vremena.
Operativni sistem
Da bi raunar radio, barem jedan program mora biti neprestano u funkciji. Pod normalnim
uslovima, taj program je operativni sistem (OS - engl. operating system). Operativni sistem
odluuje koji e program u datom trenutku biti izvravan, koliko i kojih resursa e mu biti
dodijeljeno (memorija, I/O) i sl. OS takoer obezbjeuje takozvani apstraktni omota
oko hardvera i programima dozvoljava pristup preko servisa kao to su kodovi (upravljaki
programi - "drajveri" od engl. driver) koji omoguavaju programerima pisanje programa bez
potrebe za poznavanjem intimnih detalja o svim prikljuenim ureajima.
Veina operativnih sistema koji imaju te apstraktne omotae takoer imaju i standardiziran
korisniki interfejs.
Najzastupljeniji
operativni
sistemi
dananjice
su Windows, slobodni Linux i Apple-ov Mac OS.

Interne komponente

Osnova ploa (Motherboard) - je srce bilo kog mikrora~unara. To je ravna ploa na kojoj se
nalaze CPU, ostali procesori, glavna memorija, ulazno/izlazni konektori, konektori za napajanje,
i slotovi za proirenje. Razliite komponente su meusobno povezane preko magistrale (bus),
skup veza (ica) direktno nanjetih na osnovnoj ploi. Na tritu PC-ova nudi se danas veliki broj
razliitih osnovnih ploa koje se uglavnom razlikuju po mogunostima proirenja i brzine rada,
ali nezavisno od toga sve one imaju neke zajednike karakteristike. Tako na primjer, sve osnovne
ploe moraju da imaju sljedee tipove konektora:
Primarno CPU-ovo podnoje: razliite veliine u zavisnosti od tipa procesora.
Podnoje koprocesora: ako primarni CPU ne podrava FP operacije neophodno je ugraditi
posebni FP koprocesor.
Eksterni ke-memorijski slot: koristi se za ugradnju veoma brze ke memorije koju CPU koristi
da bi smanjio vrijeme pristupa konvencionalnom sporom RAM-u.
Slotovi za ugradnju glavne memorije: nazivaju se SIMM ili DIMM, memorijski ipovi se
ostavljaju na malim ploicama koje se umeu u dostupne memorijske slotove.
ROM BIOS podnoje: ROM memorija u kojoj su smjeteni BIOS programi se moe zamjeniti
ako se javi potreba da se sistem nadogradi (kada se vri zamjena jednog ili veeg broja ipova na
matinoj ploi).
Kablovski konektori: koriste se za povezivanje internog fiksnog diska i CD-ROM drajvera.
Sintesajzer zvukova.
Konektori za paralelnu vezu i serijsku vezu, za CRT, za tastaturu, doistik i mi.
Mreni adapter.

Tipovi osnovnih ploa

 Slot I osnovna ploa je Intelova osnavna ploa za Pentium II procesor sa SEC (single edge
connector) modulom.
Podnoje 8: konektor na osnovnoj ploi za Intelov Pentium Pro procesor.
Podno`je 7: industrijski standardni dizajn predlo`en od strane Intela koji mo`e da se koristi za
bilo koji standardni Pentium procesor koji radi na 3.3V.
Podnoje 4: koristi se samo za Pentium koji radi na 5V.
Integrisane osnovne ploe - neki proizvoai osnovnih ploa, da bi smanjili cjenu, integriu vei
broj aktivnosti koje se koriste za obavljanje zadataka od spoljanjih modula za proirenje u
jedinstvenu osnovnu plou. Na primjer, Intel NX-440LX osnovna ploa integrie veliki broj
funkcija kao to su video, disk itd. u jedinstveni ip set nazvan 440LX AGP
Primjer: Specifikacija ATX osnovne ploe. Jedna od najpopularnijih osnovnih ploa za ire
trite je ATX osnovna ploa, zasnovana na Intelovoj ATX specifikaciji. Ova osnovna ploa
podrava rad Pentium II procesora i 440LX AGP set ipova. Ona koristi akceleratorski grafiki
port (AGP) radi postizanja boljih video performansi. Nekoliko varijanti ove osnovne ploe se
nude od strane Intela na tritu:
AL440LX koja je projektovana za OEM (original equipment manufacturic) sisteme.
DK440LX podrava dupli Pentium II procesor koji je namenjem za visoko performansne radne
stanice.
LM440LX namenjena za stolne raunare.
NX440LX namenjena za stolne raunare slabije konfiguracije.

Memorija

Memorija je predviena za uvanje podataka i naredbi programa koje se izvravaju u procesoru.

Karakteristike:
Vrijeme pristupa (vrijeme koje protekne od dovoenja signala za pristup do zavretka upisa ako
je u pitanju operacija upisa, odnosno dobijanja podatka ako je u pitanju operacija itanja. Manje
vrijeme bra memorija (mjeri se u nano sekundama)
Kapacitet GB

Razlikuju se dva tipa memorije: RAM-memorija i ROM-memorija.

RAM Random Access Memory memorija sa proizvoljnim pristupom. To znai da svaki bajt
memorije ima adresu i da se korienjem adrese njegov sadraj moe proitati, ali i izmjeniti
upisom drugog podatka. RAM se esto naziva operativna memorija jer se u njoj nalazi program
ije je izvravanje u toku, kao i podaci koji su neophodni za njegovo izvrvanje. U ovu memoriju
se smjetaju meurezultati i rezultati koji se dobijaju izvravanjem programa.
RAM memorija je energozavisna, to znai da se prestankom napajanja elektrinom energijom
njen sadraj gubi. Korisniki programi ili, kako se esto kae, aplikacije se u toku izvravanja
moraju nalaziti u RAM memoriji. U nju se donose sa spoljanjih memorijskih medijuma
(najee diskova).
ROM je Read-Only-Memory (memorija samo za itanje). Ova memorija se razlikuje od RAM
memorije po tome to se upis informacija u ROM vri samo jedanput i to od strane proizvodaa.
Nakon toga sadraj ove memorije se moe samo itati. Osim toga, sadraj ROM memorije se ne
gubi prestankom elektrinog napajanja. Upis sadraja u ROM je onemoguen da bi se spreilo
sluajno ili namjerno oteenje njegovog sadraja. Naime, u njemu se nalaze vani i esto
korieni servisni programi koji pri ukljuivanju raunara obavljaju testiranje raznih komponenti.
U ROM-u se nalazi i kompleks programa koji obrazuje bazni ulazno-izlazni sistem, ili skraeno
BIOS (Base Input Output System). On obavlja esto koriene operacije razjmene podataka
izmeu tastature, monitora i operativne memorije.
U ROM-u se nalazi i program iji je zadatak poetno punjenje operativnog sistema iz spoljanje
memorije. Kod PC maina se koriste tri osnovna tipa memorija: dinamiki RAM, statiki RAM, i
video RAM. Dinamiki RAM mora da se osvjeava u periodu koji je krai od jedne ms jer inae
gubi svoj sadraj. Statiki RAM-ovi zadravaju svoju vrijednost i nema potrebe za njihovim
osvjeavanjem. Video RAM se iskljuivo koristi za memorisanje podataka koji se prikazuju na
video displeju. U CMOS RAM uva se informacija koja se odnosi na setup sistema. Najvei dio
memorije kod PC maina je dinamiki RAM iz razloga to je to najjeftinija memorija. Neki
sistemi koriste ECC (error chacking and correcting), to je memorija koja je u stanju da detektuje
greke nad veim brojem bit pozicija, a da koriguje greke samo na jednoj bit poziciji. Dinamiki
RAM. - Glavna memorija, ili RAM je mjesto gde se sjmetaju program i podaci u toku izvrenja
programa. U optem sluaju ovu memoriju ini vei broj dinamikih ipova. Najvei broj PC
maina koristi danas od 64 do 256 MB dinamike RAM-ove. Tekue su dostupni sljedei
dinamiki RAM-ovi:
FPM RAM (fast page mode RAM) je memorija koja se koristila kod prvobitnih PC maina.
Bila je relativno spora, tako da su read/write operacije bile trajanja 120 ns. FPM memorije rade
asinhrono u odnosu na memorijsku magistralu {to znai da one nisu sinhronizovane sa taktom.
FPM memorije mogu da rade sa magistralama podataka ija je brzina 30 MHz, a to odgovara
polovini brzine od Pentiumove magistrale koja radi na 66 MHz.

 EDO RAM (enhanced data-out RAM) je br`a varijanta FPM RAM-a. Kada CPU pristupa
odreenoj memorijskoj adresi, EDO RAM pamti tu adresu i obezbjeuje pristup narednim
sukcesivnim memorijskim lokacijama za oko 40% bre u odnosu na FPM RAM. Njegova
maksimalna brzina je 66 MHz, a to znai da se dobro usaglaava po brzini sa Pentium
osnovnoim ploama koje rade na 66 MHz ili nie.
BEDO RAM (burst enhanced data-out RAM). Kada se od strane CPU-a pristupa memorijskoj
adresi, BEDO moe da prenese jo tri dodatna podatka u jedinstvenom brzom paketu. Ovo
omoguava da se veliki blokovi podataka prenose bre ka CPU-u.
SDRAM (synchronous dynamic RAM) radi u sinhronizmu sa sistemskim taktom i
memorijskom magistralom. S obzirom da moe bre da vri prenos kao i da istovremeno pristupa
dvjema memorijskim stranicama, SDRAM postepeno zamenjuje kako EDO tako i FPM RAM.
Statiki RAM je tip RAM ipova koji se prvenstveno koriste kao specijalne veoma brze
memorije nazvane ke memoije Level-2. Ke memoije Level-2 znaajno poboljava sistemske
performanse. Tekue se koriste dva tipa statikih RAM-ova, SRAM i PBSRAM.
SRAM (static RAM) je veoma brza memorija koja ne zahtjeva osvjeavanje. Ova memorija je
mnogo bra i skuplja u odnosu na dinamiki RAM a karakterie je vreme pristupa od 8 do 12 ns.
Moe se izvoditi u verziji kao sinhrona (bra) ili asinhrona (sporija).
PBSRAM (pipeline burst SRAM) je statiki RAM koji je poboljan implementacijom burst
tehnologije. Kod ove memorije mogue je skupiti zajedno vei broj zahtjeva i predati zahtjev za
pristup kao jedinstveni protoni zahtjev. Ova memorija radi sa magistralama ija je brzina 75
MHz ili vea tako da je ona pogodna za visoko performansne sisteme

Procesor

Procesor je najvaniji ureaj raunara koji deifruje naredbe programa i zadaje akcije koje
obezbjeuju njihovo izvravanje, tako to iz memorije preuzima podatake koji se obrauju, nad
njima realizuje aritmetiko-logike operacije i rezultat smjeta na zadatu memorijsku adresu.
Procesor se sastoji iz etiri osnovne komponente:
upravljakog organa u kome se vri dekodirannje (deifrovanje) i izvravanje tekue naredbe, i
formiranje adrese sljedee naredbe;
aritmetiko-logike jedinice (ALU), u kojoj se obavljaju aritmetiko-logike operacije;

 radnih registara, u kojima se uvaju meurezultati u toku izvoenja aritmetiko-logikih

operacija;
ke-memorije, koja poveava brzinu procesora tako to pamti podatke (odabrane po posebnom
algoritmu) koji su najverovatniji kandidati za obradu u najskorije vrijeme. Moe se rei da se
podaci koji su u ke-memoriji procesoru nalaze "na dohvat ruke", za razliku od podataka koji se
preuzimaju iz "udaljene" RAM memorije (to usporava izvravanje programa). Ke memorija
moe biti interna kada se nalazi u procesoru i eksterna kada se nalazi neposredno uz procesor.
Osnovne karakteristike procesora su frekvenca, brzina procesora, duina procesorske rijei, ke
memorija.
komponenta generator takta proizvodi impulse koji se ponavljaju u fiksnim vremenskim
intervalima. Broj impulsa koje u sekundi proizvede generator takta predstavljaju frekfencu
procesora. Impulsi u sekundi se nazivaju "herci" i oznaavaju sa Hz. Izvravanje svake mainske
naredbe traje odreeni broj taktova. U nekim implementacijama operacija sabiranja zahtjeva dva
takta, a djeljenja do 25 taktova. To znai da to je vea frekfenca to raunar bre radi. Red
veliine brzine savremenih mikroprocesora se mjeri gigahercima, to znai da prave jednu ili
vie milijardi "tikova" u sekundi.
Brzina procesora MIPS (Milion Instruction Per Second) ili MFLOPS (Milion Floating Point
Operations Per Second)
Mo raunara zavisi i od broja bitova koji se mogu istovremeno prenijeti i obraditi unutar
procesora. Dananji mikroprocesori obrauju 32 ili 64 bita. Duina mainske rijei se esto
koristi kao osnovna karakteristika arhitekture raunara, pa se esto moe uti da je raunar 32bitne ili 64-bitne arhitekture. Jasno je da to je vei broj bitova koji obrazuju mainsku rije to se
moe obraditi vea koliina informacija.

Magistrala
U toku izvravanja programa procesor se neprekidno obraa operativnoj memoriji. Iz nje uzima
naredbe programa, podatke koje obrauje i u operativnu memoriju smjeta rezultate obrade. Radi
prenosa informacija procesor i operativna memorija su povezani snopom provodnika. Svaki od
njih prenosi jedan bit informacije. Ovakav snop provodnika koji omoguava prenos informacija
izmeu procesora i ostalih ureaja raunara naziva se magistrala (ina, linija, kanal, bus).
Kroz raunar alju se tri vrste signala podaci, adrese i upravljaki (kontrolni) signali. Dio
magistrale posredstvom koje se prenose adrese bajtova ili ulazno-izlaznih ureaja naziva se
adresna magistrala (address bus). Ona je jednosmjerna jer prenosi adrese od procesora ka ostalim
ureajima raunara. Broj provodnika adresne magistrale odreuje adresni prostor, odnosno
maksimalni obim operativne memorije. Na primjer, ako je:

adresna magistrala sa 24 provodnika, kapacitet adresnog prostora je

24

bajta ( 2 2

36

bajta ( 2 2

20

bajta=16Mbajta);
adresna magistrala sa 36 provodnika, kapacitet adresnog prostora je

6 30

bajta=64Gbajta).
Dio magistrale koji prenosi sadraj adresiranih bajtova naziva se magistrala podataka (data bus).
Poto prenosi podatke ka procesoru i iz procesora ka ostalim ureajima ona je dvosmjerna (iz
OM u procesor, iz procesora u OM, iz OM u izlazni ureaj...). Kontrolna magistrala (control bus)
prenosi upravljake i kontrolne signale (impulse) koji usklauju rad svih komponenti raunara.
Procesor generie upravljake signale kojima definie operacije koji drugi ureaj treba da izvri.
Kada se podatak alje magistralomm podatka istovremeno se adresnom magistralom alje adresa
komponente i lokacije kojoj se podatak upuuje. Kada komponenta prepozna adresu na adresnoj
magistrali preuzme podatak sa magistrale podataka. Kada procesor trai podatak on alje adresu
adresnom magistralom, a kontrolnom magistralom alje signal da se traeni podatak poalje
magistralom podataka.

Matina ploa

Sve pomenute komponente raunara se razmjetaju ili povezuju sa takozvanom matinom

ploom (motherboard). Ta ploa se naziva matina jer se na nju prikljuuju osnovne komponente
raunara procesor, operativna memorija itd. To su komponente koje odreuju model i osnovne
tehnike karakteristike raunara. Na matinoj ploi nalaze se prikljuna mesta slotovi, u kojim se
dodatni ureaji (kartica) prikljuuju. Na njoj se nalazi i niz standardnih prikljunih mesta na koja
se mogu prikljuiti drugi ureaji raunara (tastatura, magnetni disk, monitor, tastatura, tampa).
Prikljuna mjesta zovemo portovi koji mogu biti paralelni, serijski, USB port. Postoji PS

10

prikljuak za tastaturu ili mia. Za prikljuivanje bilo kojeg ureaja na raunaru neophodno je da
se ispune dva usloav:
o Korektno prikljuivanje u smislu elektrotehnike, rjeavamo prikljuivanjem ureaja na portove
ili pomou posebnog ureaja kontrolera (ugradi se u raunar i ima prikljuak za ureaj)
o Postojanje posebnog programa (veznika, drajvera) koji omoguavaju prepoznavanje komandi
koje dolaze u kontroler i njihovo izvravanje na ureaju.
Kod uobiajnih i standardizovanih ureaja (diskovi, CD ureaji) kontroleri su standardizovani i
integrisani u matinu plou, za neke ureaje imamo posebne kontrolere, kartice (grafika,
zvuna, mrena... mada i oni mogu biti integrisani), koje prikljuujemo na slotovima matine
ploe. Na ovaj nain svako moe, prema svojim eljama i potrebama, formirati konfiguraciju
(tehniki sastav) raunara. Mogue konfiguracije raunara zavise od mogunosti matine ploe.
Izvor napajanja vaan deo raunara, obezbeuje elektrino napajanje svih komponenti.
Kada iznenada nestane struje, raunar prestaje da radi, kako nije iskljuivanje izvedeno po
propisanoj proceduri moe doi do oteenja podataak i pojedinih komponenti raunara, da
bi se to izbeglo postoji neprekidni izvor napajanja UPS koji u zavisno od kapaciteta
obezbeuje da raunar radi jo neko vreme, to je dovoljno da se procedura iskljuivanja
raunara obavi po propisu.

Spoljne memorije

Procesor, nema neposredan pristup ka spoljnoj memoriji. Zbog toga se program, dok se nalazi u
spoljnoj memoriji, ne moe izvravati. Iz istih razloga se podaci, koji su u spoljnoj memoriji, ne
mogu obraivati. U tome je osnovna razlika spoljne od operativne memorije. Programi i podaci
se u spoljnoj memoriji uvaju u "neradnom stanju", a u operativnoj memoriji se uvaju samo u
vrijeme izvravanja programa. Da bi se program izvravao mora se donijeti iz spoljne memorije
u operativnu. Analogno, podaci, koji se fiziki nalaze u spoljnoj memoriji, da bi se mogli
obraivati izvravanjem programa, moraju se prenijeti u operativnu memoriju. Spoljna memorija
je elektronezavisna, jer se informacija, koja se na njoj nalazi, nee izgubiti sa prestankom
napajanja raunara. U poreenju sa operativnom memorijom spoljna memorija je znaajno veeg
kapaciteta. Ali, brzina razmjene podataka sa spoljnom memorijom je neuporedivo manja.
Najee spoljne memorije su hard disk, ptiki diskovi i fle memorija. Magnetni princip
registrovanja informacija
Hard disk

11

o sastoji se od vie ploa koje su spojene osovinom koja prolazi kroz centar svake od njih i koja
rotira
o izmeu ploa nalazi se glava za itanje i upis
o podaci se upisuje u koncentrinim krugovima stazama- na ploi
o staze istog prenika se zovu cilindar
Karakteristike
o Srednje vrijeme pristupa (mili sekunde)
o Brzina prenosa (100 MB po sekundi)
o Kapacitet GB, TB
o Brzina rotacije (3600,7200 ... broj obrtaja u minuti)
Optike memorije
CD-R aluminijumska ploa na kojoj se informacije nanose pomou lasera.
CD-RW,DVD ..
Podaci se na CD upisuju du jedinstvene neprekidne spiralne staze koja polazi od sredita ka
periferiji.

Princip rada raunara

Kao i programi na jezicima visokog nivoa mainski programi se izvravaju sekvencijalno dok se
ne naie na instrukciju skoka. Izvravanje programa koji se nalazi u operativnoj memoriji
zapoinje postavljanjem adrese prve instrukcije u broja instrukcija (PC Program Counter). Iz
brojaa instrukcija adresa instrukcije se preko adresne magistrale alje u adresni dekoder
memorije, koji deifruje adresu da bi se pronala lokacija sa tom adresom. Zatim se instrukcija,
sa naene adrese, prenosi iz operativne memorije magistralom podataka do registra instrukcija
procesora (IR Instruction Registar). Dekoder operacija po kodu odreuje koja operacija
(sabiranje, oduzimanje, poreenje, itd.) treba da se izvri i odakle se uzimaju podaci nad kojim
treba izvriti operaciju. Traeni podaci se uzimaju iz operativne memorije ili radnih registara
procesora i nad njima se realizuje zadata operacija. Dalje procesor, ako to zahtjeva instrukcija,
rezultat dobijen izvravanjem operacije smjeta nazad u operativnu ili registarsku memoriju.
Dekodiranje instrukcije ukljuuje i odreivanje njene duine u bajtima tako da se PC uveava za
tu vrijednost da bi se dobila adresa sljedee instrukcije. Ovaj ciklus slanja adrese instrukcije,
pronalaenje i prenos instrukcije u procesor, njeno izvravanje i odreivanje adrese sljedee
12

instrukcije se ponavlja dok se u programu ne naie na instrukciju koja procesoru nalae da

prekine izvravanje tekueg programa.

Video RAM

Tekue postoje tri tipova video RAM-ova: VRAM, WRAM i SGRAM.

VRAM (video RAM) najvei broj dananjih video adaptera ima instalirano VRAM od 32 ili 64
MB koji moe da bude na posebnoj ili osnovnoj ploi. VRAM je optimiziran za memorisanje
kolor piksela. Dok DRAM posjeduje samo jedan port pristupa, VRAM je dual port memorija pri
emu se jedan port koristi za kontinualno osvjeavanje displeja, a drugi port za prikaz podataka
na displeju.
WRAM (windows RAM) slino kao i VRAM, WRAM je optimiziran za video grafike prikaze
kakvi se koriste od strane Microsoft Windows. Po svojim performansama je bolji od VRAM-a i
omoguava da se ekran osvjeava mnogo bre.
SGRAM (synchronous graphics RAM) je single port RAM koji se koristi kod video
akceleratorskih kartica. Osnovna njegova prednost je ta to se istovremeno mogu otvoriti dvije
video memorijske stranice. Kod ove memorije mogue je veoma brzo vriti brisanje sadraja i
pogodna je za 3D aplikacije.

CMOS-RAM je memorija malog kapaciteta koja se instalira na osnovnoj ploi PC maine i u

kojoj se uva setup informacija sistema. CMOSRAM se osvkeava ugradnjom male baterije tako
da podaci ostaju zapa}eni u njoj ak i kada se napajanje raunara iskljui. Povezivanje
memorija na osnovnu plou. Memorija se obino realizuje na malim karticama za proirenje koje
se umeu u slotove na osnovnoj ploi. Postoje dva osnovna tipa ovih memorija koje se nazivaju
SIMM i DIMM.
SIMM (smoll inline memory module) u najveem broju sluajeva ove memorije se izvode u
72-pinskom pakovanju, a koriste 32-bitnu stazu podataka.
DIMM (dual inline memory module) to su 168-pinska pakovanja koja se ubacuju u podnoje 7
i slot 1 osnovne ploe. Ove memorije koriste 64-bitnu stazu podataka i mogu da zamjene SIMMove.
S obzirom da je CPU mnogo bri od glavne memorije raunara, projektanti sistema se suoavaju
sa problemom kako da rijee usko grlo koje se javlja kada procesor pribavlja podatke iz glavne
memorije. Ovaj problem se uglavnom rjeava ugradnjom veoma brzog statikog RAM-a koji se
naziva ke memorija Level-1. Ova memorija je integrisana u okviru Pentium procesora. Sa druge

13

strane ke Level-2 se kao veoma brzi SRAM instalira na osnovnoj ploi i direktno se povezuje na
magistralu mikroprocesora. Uobiajno Level-2 ke je kapaciteta 512 kB.

Ureaji za masovno memorisanje

Tipina PC maina sadri razliite ureaje za masovno memorisanje:

Jedan ili vie fiksiranih diskova, koji se obino sastoje od 4 do 10 GB online memorije.
1.44 MB disket drajv.
600 MB CD-ROM drajv.
Prenosni disk sa kapacitetom izmeu 100 MB i 4 GB. Ovaj disk se koristi kako za online tako i
za backup memorisanje.
Magnetni drajv koji memorie podatke sekvencijalno.

LITERATURA:

www.wikipedia.com

Peter Norton : PC iznutra, Znak, Zagreb 1995, ISBN 953-6185-73-3

Slobodan Ribari : Arhitektura mikroprocesora, Tehnika knjiga, Zagreb 1982

14

15