Geschenk van het Absolute

Geschenk
van het Absolute

Alexander Smit

samengesteld door Jan Koehoorn

samsara

Inleiding

e titel van dit boek is ontleend

aan

de spirituele naam van

Alexander, Parabrahmadatta, dat 'Geschenk van het Absolute'

betekent.
2013 Advaita Foundation
Samengesteld door Jan Koehoorn
Deze uitgave: Samsara Uitgeverij bv 2013
Omslagontwerp: Erik Th:

.erikthedesign.com

www

Lay-out: Studio 28, Hillegom

Alexander was voor velen een geschenk. Mensen werden diep geraakt
door hem, zijn glimlach maakte blij en zijn groet was nooit routine
matig, maar altijd persoonlijk. In de gesprekken met zijn leerlingen
verwees hij naar Dat waar we allemaal uit voortkomen en weer naar
terug zullen keren, en tegelijkertijd altijd al zijn en zijn geweest: Be
wustzijn.

ISBN: 978-94-91411-05-2 / NUR 728

Niets uit deze uitgave mag gereproduceerd worden zonder
schriftelijke toestemming van:
Samsara Uitgeverij bv
Herengracht 341, 1016 AZ Amsterdam
.samsarabooks.com

www

De wijze waarop hij dat deed was uniek. Zijn onderricht zat vol hu
mor, en was ontregelend en confronterend waardoor een onmiddel
lijke diepe herkenning van wat je wezenlijk bent, mogelijk werd.
En wat een geschenk is dit!

in
Uitgetypte lezingen, dertien jaar als verloren beschouwd, worden
door Alexan
eens toch leesbaar. Deze woorden, destijds uitgesproken
der, blijken onverminderd actueel.

Inhoud

Tijdloos, dadeloos.
Nog altijd is die speciale energie aanwezig, als de geur van het Abso
lute. Tijdens het lezen van de teksten en het luisteren naar de cd zou
het kwartje zomaar kunnen vallen.
U bent gewaarschuwd!
Aan u de uitnodiging dit geschenk aan te nemen en uit te pakken.
Mahadevi
Voorwoord Jan Koehoorn

Interview met Belle Bruins uit 1988

9
11

Kies je voor het leven, of kies je voor de dood?

33

De getuige in het dagelijks leven

53

Zelfonderzoek

71

Het ontwaken van intelligentie

89

God bestaat helemaal niet!

97

Voorbij het begrijpen

107

Maya

135

Vrije wil

163

De eerste en de laatste overgave

191

Yoga, meditatie en identificatie

221

Een ervaring kan nooit de waarheid zijn

257

De vierde toestand

299

Inhoudsopgave cd

313

Voorwoord

"'C igenlijk was dit boek al geschreven. De teksten zijn transcripties

..I.::tvan bijeenkomsten met Alexander Smit, Nederlands bekendste
advaitaleraar. Het enige dat ik heb gedaan, is leesbare tekst maken van
letterlijk opgeschreven gesproken tekst. Daarbij heb ik getracht de stijl
van Alexander zoveel mogelijk intact te laten.
Lezers die Alexander hebben meegemaakt zullen de manier van over
dracht onmiddellijk herkennen. Zoals hij zelf altijd zei: 'Laat het maar
gewoon zijn verhaal vertellen.' En dat is wat dit boek doet. Het vertelt
het verhaal van advaita, op de unieke manier die zo bij Alexander
hoorde.
Mijn dank gaat uit naar de Advaita Foundation voor het bewaren van
alle diskettes en cassettebandjes, naar Wouter en Wim voor het uitge
ven van dit prachtige materiaal en naar Wim en Ida voor de hulp bij
het redigeren van de teksten.

Er zit een cd bij dit boek, met daarop een aantal (steekproefsgewijs
gekozen) audiofragmenten van bijeenkomsten. Zo krijgt u een nog
betere indruk van hoe de overdracht indertijd was.

'Elke ontsnapping is gedoemd te mislukken'

Wil je meer weten over Alexander Smit, neem dan eens een kijkje op:
www.facebook.com/groups/alexandersmit.

Op dit forum zijn veel uit

Belle Bruins in gesprek met Alexander Smit, september 1988

spraken en citaten te vinden.

jan Koehoorn

ocatie: de keuken van zijn huis aan de Prinsengracht in Amster

dam. We waren bezig met het doornemen van de vertaling van

'The nectar of the Lord's feet' (Nederlandse titel 'Zelf-realisatie') van

zijn leermeester Sri Nisargadatta Maharaj en hij wilde ter afwisseling
best eens een 'interview' doen, als een soort oefening. Het interview
heeft een computercrash, inbraken en diefstal overleefd, want geluk
kig had ik de band indertijd al uitgetypt en geprint. Die heb ik jaren
lang als een schat bewaard. Tot nu.
Alexander leerde Nisargadatta kennen in september 1978. Begin sep
tember van hetzelfde jaar was Jacques Lewensztain* in India geweest
en kwam terug met het boek 'I am That' en tapes van Nisargadatta.
Alexander: Dat boek kwam in handen van Wolter Keers. Die was er erg
blij mee, want na het sterven van Krishna Menon (Wolters leermeester)
*

10

Destijds een bekende yogaleraar.

11

had hij niet meer zoiets puur advaitisch gehoord. Nadat Wolter het boek

'Hier ben ik,' zei ik. En hij zei: 'So, finally you carne.' Ja, dat zeggen

had gelezen, besloot hij het te vertalen en uit te geven 'want dit is zo ont

ze allemaal; dat heb ik later gehoord, maar voor mij was het voor het

zettend goed!' Wolter gaf mij het boek onmiddellijk en ik was er heel erg

eerst dat ik dat hoorde. Ik had wel het gevoel toen ik binnenkwam dat

door aangedaan. Toen kwam er een artikel in Panorama of De Nieuwe

het nu echt ernst was. Nu is er geen ontsnapping meer mogelijk. Hier

Revu: 'God heeft geen tanden'. Een slecht geschreven verhaal door die

gebeurt echt iets.

jongen die Showroom deed (1V). Met een levensgrote foto over twee

Ik had natuurlijk al heel wat van die mensen ontmoet: Krishna

pagins van de kop van Nisargadatta. Dat was eigenlijk mijn eerste ken

murti, Jean Klein, Wolter, Swami Ranganathananda, Douglas Har

nismaking met Nisargadatta Maharaj. Wolter had toen al gez.egd: 'Ik

ding en ook Indirs, minder bekende figuren en voor Ramana Mahar

kan niets meer voor jou doen. Je hebt iemand nodig, maar ik zou niet

shi en Krishna Menon was ik natuurlijk te jong. Die zijn in de jaren

weten wie.' Maar toen hij 'I am That' gelezen had, zei hij: 'Als ik je een

vijftig overleden. Toen was ik zeven of acht jaar. Dat is geen leeftijd om

advies mag geven, ga onmiddellijk daarnaar toe.' En dat heb ik gedaaq.

je met die dingen bezig te houden.

In die tijd gold voor ons: wachten op een levende leermeester. En ik
had heel sterk het gevoel dat hij de man was die ik zocht.

B. Wat zocht je?

Hij vroeg of ik getrouwd was, wat ik deed, waarom ik naar India

Ik zocht niks meer. Ik wist alles. Maar als je me echt vroeg wat ik begre

gekomen was.

pen had, dan zou ik gezegd hebben: ik weet het eigenlijk niet. Iets essen
tieels weet ik niet. Er zat een soort blinde vlek in me waar niemand raad

B. Wat wilde je precies van hem?

mee wist. Krishnamurti wist daar niets op te zeggen. Bhagwan was voor
ons in die tijd niet iemand waar wij naartoe zouden gaan althans niet

Zelf-realisatie. Ik wilde weten hoe het in elkaar zat. Ik zei: 'Ik heb

voor dit soort zaken. Da Free John was het ook niet. In die tijd waren dit

gehoord dat u de grootste egokiller bent die er bestaat. En dat wil ik.'

de mensen die bekend waren. Ik had een blinde vlek. En het typerende

Hij zei: 'Ik ben geen killer, ik ben een diamantslijper. Jij bent ook een

van een 'blinde vlek' is dat je niet weet wat het is. Je weet alleen dat als je

diamant, maar je bent een ruwe diamant en je moet nog geslepen wor

heel eerlijk zou zijn, als je werkelijk tot op de bodem zou gaan bij jezelf,

den en je kan alleen maar geslepen worden door een zuivere diamant.

dat je het raadseltje niet had opgelost.

En dat is heel precies werk, want als je dat verkeerd doet, valt hij in
honderd stukjes uiteen en heb je niets meer over'. Heb je vragen?

B. Voor het eerst in Bombay?

Ik zei dat Maurice Frydman de doorslaggevende reden was van mijn

komst. Frydman was een vriend van Krishnamurti. Die logeerde altijd

Een trappetje naar boven, naar een zolderkamer. Eerst kwam mijn kop

bij Frydman en Frydman was van plan al het vroegere werk van Krish

en het eerste wat ik zag, was mevrouw Satprem en Nisargadatta. Er

namurti uit te geven bij uitgeverij Chetana in Bombay en hij had van

waren misschien drie of vier mensen.

meneer Dikshit (de uitgever) gehoord dat er in Bombay iemand was die

12

13

hij moest ontmoeten. ('I am That' was uiteraard nog niet uitgegeven

En daar schrok ik verschrikkelijk van. Want alles wat je zei werd op

want Frydman moest Nisargadatta nog ontmoeten). Frydman ging er

een brute manier afgekapt.

naar toe met zijn gebruikelijke sceptische ideen. Hij kwam daar binnen
en binnen twee weken was hem duidelijk wat hem nooit duidelijk was

B. Wat gebeurde er precies met jou?

geworden bij Krishnamurti. En toen dacht ik: als het bij Frydman in
twee weken duidelijk was, hoe zou het dan met mij gaan?

De tweede dag vroeg hij of ik wat te vragen had. Toen begon ik op

Dat vertelde ik aan Nisargadatta en hij zei: 'Dat zegt niets over mij,

een min of meer romantische manier een vraag te stellen over rencar

maar het zegt alles over Frydman.' En hij zei ook: 'Mensen die Krish

natie. Ik vertelde dat ik altijd een binding met India had, dat toen ik

namurti niet begrijpen, begrijpen zichzelf niet.' En dat vond ik heel

het woord 'India' voor het eerst hoorde, dat een shock voor me was,

mooi, want bijna alle goeroe's die ik kende, kraakten altijd iedereen af

dat ik me erg thuisvoelde in India en dat het woord 'yoga' als een bom

Het leek of hij mij wilde ontspannen. Hij lanceerde geen provocaties.

insloeg toen ik het een keer hoorde op

Ik kon ontspannen, want je begrijpt dat het uiteraard een nogal span

Indi', alsof een hond z'n baas hoort fluiten. En, vroeg ik, zou het

nende toestand was daar.

misschien betekenen dat ik in vorige levens in India gewoond heb? En

tv

en ook het woord 'Brits

Hij zei: 'Heb je vragen?'

toen begon hij in het Marathi ongelofelijk te schelden en opgewonden

Ik zei: 'Nee.'

te doen en dat duurde minstens tien minuten. Ik dacht: My god, wat

'Wanneer ga je komen?'

krijgen we nou? Die vertaler was het kennelijk gewend want die zat er

'Als u mij toestaat, elke dag.'

heel rustig bij en toen Maharaj klaar was vatte de vertaler het samen:

'Dat is goed. Kom maar tweemaal per dag. 's Morgens en 's mid

'Maharaj vraagt zich af of u wel serieus bent. Gisteren kwam u hier en

dags, voor de lezingen en dan zien we wel hoe het gaat.'

Ik zei: 'Ja, en ik ga niet weg voordat het duidelijk is.'

u wilde zelf-realisatie, maar nu komt u aan met vragen die thuis horen
op een frbelschool ...'
Zo werd je gedwongen ongelofelijk alert te zijn. Alles telde heel

Hij zei: 'Dat is goed.'

zwaar. Binnen een paar dagen werd me duidelijk dat ik echt helemaal
niets wist. Dat alles wat ik wist, dat alle kennis die ik verzameld had,

B. Was het waar?

boekenkennis was, dat het tweedehands was, dat het aangeleerd was,
Ja. Zonder meer. Want wat hij deed - in twee minuten maakte hij

maar dat ik vanuit mezelf niets wist.

duidelijk, waar je ook mee kwam, dat de kennis waar je mee kwam

Ik kan je verzekeren dat dat wel de nodige dingen in beweging

niet van jou was. Dat het uit een boek was, dat je het geleend of gejat

zette. En zo ging dat elke dag! Waar ik ook mee kwam. Of ik een intel

had of dat het fantasie was, maar dat je eigenlijk niet in staat was een

ligente vraag stelde of een domme vraag maakte absoluut geen enkel

direct perception, direct te kijken,

verschil. En de ene dag beweerde hij dit en de andere dag beweerde hij

directe waarneming te hebben,

onmiddellijk, zonder mediator, zonder zelfbewustzijn.

14

het tegenovergestelde en de dag daarna draaide hij het nog een keer

15

om hoewel dat eigenlijk niet kon. Enzovoort, tot ik al observerende in

En het gedonder met de anderen, de slijmjurken en de slijmballen die

de gaten kreeg waarom dat was en dat was een heel wonderlijke reali

zeiden dat ik m'n excuses moest aanbieden! Van m'n leven niet. Ja, je

satie. Waarom probeer ik steeds om alles in concepten te proppen, om

kan je excuus niet aanbieden aan een niemand h?!

alles te begrijpen via het denken of in de gevoelssfeer?

En tegen mij zei hij: 'En jij, jij kan hier niet meer komen.' En ik:

En hij gaf me tips hoe ik op een andere manier naar de dingen kon

'Hoezo kan ik hier niet meer komen. Houd me maar eens tegen. Ben

kijken. Echt kijken dus. En toen werd het me duidelijk dat het ge

je helemaal besodemieterd.' En de vertalers waren daarover helemaal

woon geen enkele zin had om jezelf - dat wat je dan jezelf noemt - op

over hun toeren natuurlijk. Ze zeiden dat zoiets nog nooit vertoond

zo'n manier te bezien of te beschouwen of zelfs niet te beschouwen.

was. En hij was kwaad! Niet te geloven zo kwaad! En de geschenken

Dat was een absolute ondermijning van het zelfbewustzijn, zoals een

die ik voor hem had meegebracht gooide hij voor m'n voeten en hij

termiet een stoel opeet. Op een gegeven moment is het zaagsel. Het

zei: 'Niets wil ik van jou. Nothingfrom you 1 want.'

ziet er nog wel uit als een stoel, maar het is geen stoel meer.

En dat gaf de doorslag, want toen gebeurde er iets, er was geen

denken; want die autoriteitsverschuiving had plaatsgevonden. Zoals

B. Leidde dat tot je realisatie?

ik het ervoer kwam er van alle kanten van alles op me af: de logica, het
verstand, het intellect van de ene kant en tegelijkertijd van de andere

Hij bleef

de gang op die manier. En toen kwam er een moment

kant het hart, de gevoelens en alle fenomenen, al het gemanifesteerde

dat ik er schoon genoeg van had. Echt zo schoon genoeg dat ik ". ik

kwam allemaal regelrecht van alle kanten tegelijk op me af naar een

zal niet zeggen kwaad werd, maar er vond een verschuiving plaats, een

absoluut centrum waar de boel explodeerde. Knal. Niet te geloven.

accentverschuiving van alle autoriteit buiten mij, met inbegrip van

Daarna was het duidelijk voor me ...

aan

Nisargadatta, naar een autoriteit binnen in mijzelf. Hij was aan het

De volgende dag ging ik er gewoon naartoe. Er was wel een le

praten en op een gegeven moment zei hij 'niemand'. Hij zei: 'Er is hier

zing, maar er werd inderdaad geen Engels gesproken. Ik kan je ver

natuurlijk niet iemand die praat.' Dat werd me teveel. En ik zei: 'Als

zekeren dat de spanning te snijden was, want ik was de schuldige

je dan niet praat waarom houd je je mond dan niet? Waarom dan nog

natuurlijk. Dat wou hij me in de schoenen schuiven en die vertalers

iets zeggen?'

zaten er gewoon een beetje bij. Er werd zelfs niet gesproken. En

En het leek wel of hij daarop gewacht had. Hij zei: 'Wil je dat ik

de dag daarna waren er niet eens lezingen. Kwam hij eraan met de

niet meer praat? Is goed, dan praat ik vanaf nu niet meer en als mensen

auto, reed weg toen hij mij zag en ging naar de bioscoop ." Toen heb

iets willen weten, dan gaan ze maar naar Alexander. Vanaf nu wordt er

ik hem een brief geschreven. Twaalf kantjes. In perfect Engels. Die

niet meer vertaald, vertalers hoeven niet meer te komen, er wordt geen

brief heb ik laten brengen. Ik vond dat het nu de spuigaten uitliep.

Engels meer gesproken. Er wordt alleen nog maar Marathi gesproken

Ik heb alles opgeschreven. En zijn antwoord was: laat hem morgen

en als mensen problemen hebben gaan ze maar naar Alexander want

om tien uur komen. En die dag las hij mijn brief voor en zei: 'You

die schijnt hier alles te weten.'

understood. Deze confrontatie was nodig voor de eliminatie van dat

16

17

But you understood completely and 1 am very happy

with your letter and nothing happened.' Dat luchtte de zaak natuur

te vluchten. En dat mijn komst hem bijna een hartaanval bezorgde.

lijk wel op. Hij vroeg of ik nog langer wilde blijven. 'Vanuit deze

Dat hij eigenlijk niet meer de kracht had om zulke gevallen als ik

zelfbewustzijn.

Hij zei erover dat er ook een ongelofelijke moed voor nodig is om niet

situatie, die op 21 september 1978 plaatsvond, wil ik in liefde hier

aan te pakken naarmate hij ouder werd. Ik heb dus het gevoel dat

zijn.' En hij zei: 'Dat is goed.' Vanaf die dag heb ik alle gesprekken

ik precies op tijd gekomen ben. Later werd hij ziek. Hij zei: 'Ik heb

bijgewoond en ook af en toe vertaald als er bijvoorbeeld Spanjaarden

geen kracht meer om mensen te overtuigen. Als het je bevalt, blijf dan

kwamen of Fransen of Duitsers die slecht Engels verstonden. Ik was

komen, misschien heb je er wat aan, maar ik heb de kracht niet meer

toen zo'n beetje een hulpje.

om mensen zoals hij (en dan wees hij naar mij) te overtuigen.' Ik ben
hem zo dankbaar. Want het laat alleen maar zien hoe groot mijn ver

B. Je past dus echt dezelfde methode toe als hij: het elimineren van

zet was. Er moet een evenredige kracht zijn die net iets sterker is dan

het zelfbewustzijn tot op het bot en de mensen hun identificaties laten

jouw vreemdste en sterkste verzet. Dat heb je nodig. Het laat zien hoe

zien. Was dat zijn methode?

groot mijn verzet was. En het laat zien hoe groot zijn kracht was. En
zijn vaardigheid. En daarom is hij voor mij dus de grote

Ja. Het valse als het valse herkennen en daarmee de waarheid geboren

feit dat hij in staat was om de slimste

Satguru. Het

aFfeer - en ik kan je verzekeren

laten worden. Maar het wonderlijke was, het basisdilemma van MIJ

dat na vijftien jaar me te hebben verdiept in dat soort zaken - mijn af

en als ik 'mij' zeg bedoel ik in zekere zin iedereen, dat je je op een

weer uiterst geraffineerd en slim was, maar voor hem moeilijk, ook al

gegeven moment afvraagt: waar ik voor gekomen ben, blijkt dus iets

kende hij zijn pappenheimers. Ik was echt een moeilijk geval. Daarom

ideen over deze

moest ik naar zo'n moeilijk iemand natuurlijk. Het zegt veel over mij.

kwestie en ik had in de verste verte niet vermoed dat de verwerkelij

Net zoals hij in het begin zei dat het alles zegt over Frydman. Maar de

totaal anders te zijn dan wat ik dacht. Iedereen heeft

king daarvan iets dergelijks zou zijn. Dat ten eerste. Ten tweede blijkt

vaardigheid waarmee hij alle vluchtwegen van de leugen en de valsheid

dat je op een gegeven moment min of meer voor de keuze staat om

kon afsluiten, heb ik nergens anders zo gigantisch groots gezien.

je zelfbewustzijn te handhaven uit trots, arrogantie, intellect. En de

Ik ben natuurlijk niet overal geweest, maar bij Ramana Maharshi

functie van de goeroe, de vaardigheid waarmee hij de vluchtwegen

smolt je gewoon. Dat was een heel andere manier. Bij Krishna Menon

van de discipel tot de wezenlijke zelfconfrontatie kon afsluiten, was

kon het intellect niet standhouden bij zo'n gigantische demontage,

bij hem ongehoord, althans in mijn geval. En voor mij was dat de

maar bij Nisargadatta was elke ontsnapping gedoemd te mislukken.

doorslaggevende factor. Want als er een mogelijkheid was geweest om

Mensen die kwamen om iets te halen of mensen die dachten daar iets

te 'ontsnappen' had ik dat zeker gedaan. Als een dief die toch nog

te kunnen brengen, stonden binnen vijf minuten geestelijk gesproken

probeert 'm te smeren.

naakt buiten. Ik heb daar heel veel mensen in grote verschrikking weg
zien lopen. Op een gegeven moment was ik helemaal niet meer bang,

B. Zei hij er ooit nog iets over?

18

omdat ik het gevoel had dat er toch niets meer te verliezen was. Dus
19

kan ik ook niet zeggen dat het nou echt moedig van me was. Ik kan

B. Heeft Maharaj gezegd dat je na die realisatie iets moest doen?

alleen zeggen dat ik in zekere zin met hem in de aanval ben gegaan.
En het leuke was dat hij het ook heel erg waardeerde. Want hij stuurde

Ik vroeg: 'Het is allemaal mooi, maar wat nu? Wat moet ik met mijn

wel mensen weg, maar die gingen dan ook echt en kwamen meestal

leven?' Toen zei hij: 'You just talk and people wilt take care ofyou.' En

niet meer terug en dan zei hij: 'Dat zijn lafaards. Ik heb ze niet weg

zo is het gegaan.

gestuurd, ik heb dat deel van hen weggestuurd dat niet acceptabel is
hier.' En als ze dan weer kwamen, helemaal open, dan zei hij er niets

B. Ging je hem vaak bezoeken?

over. Maar tijdens dat gebeuren met mij vergaten de mensen dat. Er
was ook een dokter, een heel fijne man, die zei: 'Denk niet dat hij heel

Verschillende keren. Zo vaak ik kon was ik daar elk jaar twee of drie

bruut tegen je is; je hebt er geen idee van hoeveel liefde erin zit om

maanden. Tot de allerlaatste keer. En toen ik wist dat ik hem nooit

dit met jou te doen.' 'Jajajaja, dat weet ik wel,' zei ik, want ik wilde

meer zou zien, was er ook helemaal geen verdriet of zoiets. Het was

van niemand commentaar. Tenslotte was dit waar ik voor gekomen

gewoon zoals het was. Het was prima zo.

was! Alleen de vorm waarin het gebeurde, die was wel even iets totaal
anders dan wat ik ook maar 1. de verste verte had kunnen vermoeden.

B. Deed hij tegen anderen ook zoals tegen jou?

Maar nogmaals, dat zegt meer over mij dan over Maharaj. En dat denk
ik nog steeds.

Niet zo intens en niet zo persistent.

B. Zijn methode was dus je het valse als vals te laten herkennen, de

B. Je krijgt wat je aangeeft?

onwaarheid als onwaarheid te leren doorzien en daardoor tot waarheid

te komen?

Ja, dat is

zo.

In zekere zin deed hij dat bij iedereen, maar als iemand

heel gevoelig was, pakte hij dat toch anders aan. Het scheelt natuurlijk
Ja. En dat ging dieper dan ik ooit had kunnen vermoeden. Het denken

of er een oudere non voor je zit of een rebel zoals ik, die er ook nog

was absoluut hulpeloos. Het intellect maakte geen schijn van kans.

uitziet alsof hij wel iets hebben kan natuurlijk. De laatste keer zei hij:

Het hart was ook een valkuil. En dat is precies wat er daar gebeurde.

'He wilt be powerfoi in Europe. He has the knowledge. He wilt be the

Dat is alles. En ik weet dat er na die dag, 21 september 1978, in mij

source ofwhat 1 am teaching. 'En dan wees ie met die koplampen van

nooit meer een greintje twijfel is geweest omtrent deze kwestie en dat

ogen naar mij. Dat is toch heel wonderlijk ".

die autoriteit, dat gezag, die authenticiteit, nooit meer de wijk geno

Het is nu tien jaar geleden en het lijkt een week. Ik heb in de loop

men heeft, zich nooit meer verplaatst heeft. Er is geen enkele autoriteit

der jaren de woorden van hem leren waarderen. Waar ik eerder vraag

op de wereld, in deze wereld noch in een andere wereld, die mij uit die

tekens bij zette, zie ik nu manifest worden. Eerst dacht ik: zoals hij dit

realisatie kan stoten. Zo ligt het.

verwoordt is toch typisch Indiase conditionering, maar het wonder-

20

21

lijke is dat alle adviezen die hij heeft gegeven mij leerden me daaraan

instandhouding van_ hun zelfbewustzijn. Dat maakt mijn werk moeilij

te houden. Ik heb me er ook een paar keer niet aan gehouden en dat

ker. Kennis, spirituele kennis, kan wanneer er geen levende leermees

heeft altijd tot rampen geleid.

ter bij is, opnieuw gebruikt worden voor het in stand houden van het
'ik', van het zelfbewustzijn. The mind is tricky, cunning. En ik spreek

B. Zoals?

uit eigen ervaring! Want advaita vedanta kan zonder een goede levende
leermeester, een goede zeg ik, een perfect zichzelf sluitend afweerme

Hij heeft bijvoorbeeld tegen mij gezegd: 'Don't challenge the Great

chanisme zijn. Het kan een plastic zak zijn die lekt

Ones. Let them. Let them enjoy.' En ik moet zeggen dat ik daar moeite

maar je kan het lek niet vinden. Je weet dat het niet klopt, maar het

aan

alle kanten,

mee gehad heb. Maar mijn rebelse karakter kennende - en dat heeft

lijkt kloppend. Voor het mentale gebied lijkt het kloppend, maar voor

hij natuurlijk onmiddellijk gezien - moest hij me dat toch meegeven.

het gebied van de verwerkelijking klopt het niet. Dat is het gevaar in

En steeds als ik merk dat dat aspect van mijn karakter zich wil uitdruk

de vedanta. Mits er dus een goede levende leermeester beschikbaar is,

ken, hoor ik zijn stem 'Don't challenge the Great Ones.' Hij voorzag dat.

kan het geen kwaad. Maar blijf af van advaita aj.s er geen leermeester

Dat weet ik zeker. En zo heeft hij nog een aantal dingen gezegd die

voorhanden is! Mits goed begeleid, kan advaita schitterend zijn.

zich ineens kunnen aandienen. Dan hoor ik hem. En Wolter heeft dat
altijd gezegd. Hij zei: 'Na de zelf-realisatie zijn de enige woorden die je

B. Bedoel je dat mensen dingen zouden kunnen doen vanuit een zoge

bij blijven de woorden van de goeroe. Al je kennis verdwijnt, maar de

naamd 'weten' dat ze meer zijn dan de inhoud van het bewustzijn? Dat

woorden van de goeroe blijven.' En ik kan nu bevestigen dat dat waar

ze er dus van uitgaan dat de inhoud eigenlijk zonder waarde is?

is. Dat dat zo is.

Ja. Daarom wilde ik nooit boeken schrijven tot nu toe. Maar zolang ik
B. Was Walter ook een discipel van Nisargadatta?

leef, is er levend onderricht. Als ik dood ben, kunnen ze ermee doen

wat ze willen, maar zolang ik leef, ben ik erbij.

Nee, maar hij is er wel vaak geweest.

B. Om corrigerend op te treden?
B. Ik heb begrepen dat jij het levende onderricht, the Living Teaching,
heel erg belangrijk vindt. Geldt dat speciaal voor advaita?

Ja.

Het bezwaar van boeken over advaita, met inbegrip van de vertalingen

B. Heeft de mens een ingebouwd beschermingsmechanisme?

van de woorden van Nisargadatta, is dat er teveel kennis in wordt gege

ven. Dat is een bezwaar. Mensen zouden die kennis, en vooral de ken

Op het niveau van de psyche is er een beschermingsmechanisme waar

nis op het hoogste niveau, kunnen gaan gebruiken ter verdediging en

door je niet meer opneemt dan je

22

aan

kunt, maar op een hoog niveau

23

heb je onherroepelijk vroeg af laat een leermeester nodig die je bepaalde

Het zingen van bhajans heeft een louterend effect op lichaam, den

dingen zal moeten vertellen, die dingen moet uitleggen omdat je anders

ken en voelen zodat de kennis manifest kan worden en een plek kan

gegarandeerd vastloopt. Wie geen levende meester wenst, loopt vast.

vinden. Ik heb er geen behoefte aan, maar ik zie wel dat het zingen
sociaal en emotioneel soelaas biedt en dus ben ik er niet tegen. Verder

B. Boeken zouden ertoe kunnen leiden dat mensen genteresseerd ra

werd er prasad uitgedeeld en arati gedaan.

ken en op zoek gaan.

B. Wat is arati?
Naar een goede leermeester van vlees en bloed. Levend!
Een vorm waarbij met vuur gezwaaid wordt en waar kamfer verbrand
B. Heeft Nisargadatta voorzien dat jij je als goeroe zou gaan manifes

wordt. Kamfer is het symbool van het ego. Dat brandt en daar blijft

teren?

niets van over. Net als er bij zelfrealisatie niets van het zelfbewustzijn
overblijft. Het is een mooi ritueel. Het maakt je attent op allerlei din

'Goeroe' vind ik een rotwoord, maar hij heeft wel gezegd: 'Many people

gen. Er wordt met vuur gezwaaid ter hoogte van je ogen opdat wat je

wilt seek your blessings.'

ziet mooi mag zijn; bij je oren opdat wat je hoort zuiver mag zijn en
ter hoogte van je mond opdat wat je eet zuiver mag zijn. Het is hin

B. Je kon dus niet anders. Het ging vanzel(

doestaanse symboliek die in India

Hij heeft gezegd: 'Het zaad is gezaaid, de seizoenen doen de rest.'

symbool vind ik het wel wat hebben, maar westerlingen moeten zich

zo

ingeburgerd is dat het meestal

tot vervlakking en allerlei gewoontehandelingen is verworden. Als

daar niet aan wagen tenzij ze de symboliek helemaal doorzien. Het
zingen van AUM vind ik goed, dat werkt, dat zijn wetmatigheden.

B. Geldt dat niet voor iedereen?

Het werkt voor het louteren van lichaam, denken en voelen, zodat de
Ja, maar sommig zaad valt goed en komt uit en ander zaad komt niet

kennis waar het om gaat manifest kan worden en een plek in je leven

op. Van een miljoen zaadcellen bereikt er maar een het eitje.

kan vinden.

B. Bij Nisargadatta werden ook bhajans gezongen en bepaalde rituelen

B. Volgde Nisargadatta een bepaalde traditie?

gedaan. Vooral voor de Indirs. Deed jij daar ook aan mee?
Ik heb er tweemaal aan meegedaan. De bhajans vond ik wel apart ..

.'

Nou en of! De Navnath Sampradya. De traditie van de Negen Guru's.

e
De eerste was Jnaneshwar Qnanadeva) uit de 13 eeuw, die op z'n
twintigste tot zelf-realisatie kwam en ook op die leeftijd stierf. Nisar

B. Wat is het doel daarvan?

24

gadatta was de negende.

25

B. Ben jij de tiende?

B. En dan is er een traditie geboren?

Nee. Ik noem Maharaj altijd 'de laatste der Mohikanen'.

Ja, precies, je zegt het heel goed.

B. Toch heb je het altijd over de traditie.

B. We zijn nu bezig met het boek 'Zelf-realisatie'. Hoe vind je dat

boek?

Ik werk volgens een traditionele achtergrond omdat daar een ervaring

ligt van duizenden jaren onderricht. En onderricht dat werkt! Ik heb

Het is geen makkelijk boek. Het is geen makkelijke bedgenoot.

de traditie leren waarderen. Ik ben eigenlijk helemaal niet traditio

neel, maar in mijn hart ben ik een traditionalist. Als ik het heb over

B. Op de een of andere manier heeft het vertalen veel voor mij ge

'de traditie' dan bedoel ik de traditie van de advaita zoals die manifest

daan.

geworden is in de Navnath Sampradya.

Jij bent al heel lang bezig met deze zaken, dus het lezen in een vrij di
B. Wat is het belang van traditie?

recte vorm van de woorden van Nisargadatta moet een effect hebben,
maar zelfs jij vond het een moeilijk boek. Het thema van het boek- wie

Het belang van een traditie is net als met vioolspelen; je hebt voorgan

was je vr de conceptie, voordat lichaam/denken/voelen erin kwam en

gers gehad die het op een bepaalde manier gedaan hebben waarvan je

vr de vorming van woorden in de geest begon - is nou niet bepaald

weet dat het werkt. Maar veel tradities zijn doodlopende tradities ge

eenvoudig te noemen, maar na herhaaldelijk lezen en met elkaar praten

worden, omdat ze niet meer werken. Daarom zie je altijd vernieuwers

en allerlei andere dingen, wordt een en ander toch duidelijk.

zoals een Boeddha, een Krishna, Krishnamurti, Ramana Maharshi

in zekere zin, Bhagwan (Osho) en Nisargadatta. De manier waarop

B. Het moet verteerd worden?

Nisargadatta het zei was toch weer heel anders dan zijn goeroe het zei
en de manier waarop het hier manifest wordt, is toch weer heel anders

Ja, vooral het verteren is van belang. Je kan wel een hoop eten, maar

dan bij Nisargadatta. Het gaat om de 'essentie'.

het moet ook verteerd worden.

B. Heeft Nisargadatta jou die traditie geleerd?

B. Zag je hem ook nog wel gewoon, overdag, zoals hier in de keu
ken?

Je kunt een traditie niet leren; je kunt alleen tot zelf-realisatie komen.
En dat is wat er gebeurd is. Ik weet wat ik weet. Klaar.

Hij woonde in dat huis en iedereen ging naar zijn hotel of naar familie
of naar vrienden of logeerde bij de tolken/vertalers. Er bleef ook altijd

26

27

wel iemand in huis om een beetje voor hem te zorgen, maar iedereen

Echt niet.

ging gewoon zijns weegs. Er was geen sprake van een ashram in de ge
bruikelijke zin, een verzorgingsinstituut, een soort leger des heils voor

B. Heb je weleens met hem gegeten?

zoekers. Geen sprake van.

Ja.
B. Hoe was hij tussen de bedrijven door?
B. Heb je weleens met hem naar muziek geluisterd?

Wisselend, van uiterst vriendelijk tot knorrig.

Nee.
B. Vond je hem een aardige man?
B. Heb je weleens gewoon met hem gebabbeld over koetjes en kalf

Geen seconde over nagedacht.

jes?

B. Zou je zijn vriend willen zijn?

Ja.

..

stilte

B. Hoe was dat?

B. Dat kan niet?

Gewoon, zoals met jou.

Nee, rare vraag.

B. Vond je dat eng?

B. Vind ik niet; je kan toch zeggen: 'Hij is mijn goeroe, maar als mens,

Nee.

als persoon' ... als je hem tenminste nog als persoon zou kunnen be
schouwen?

B. Nooit? Ook niet in het begin?

Een kanjer gewoon, maar ja, daar is geen zinnig woord over te zeg

Nee.

gen.
B. Had hij een gewoon huiselijk leven?
B. Dat geloof ik niet.

Ja.
28

29

B. Was hij getrouwd?

Ja. Hij had kinderen.

te stellen en gaf hij antwoord. Westerse vrouwen gaf hij gewoon ant
woord, zoals bij de mannen. Maar bij Indiase vrouwen was hij heel
traditioneel: 'just keep quiet.'

B. Hoe was hij als vader?

B. Had hij een of andere hobby?

Streng.

Nee.

B. Hoe was hij als echtgenoot?

B. Hoe dacht hij over Bhagwan (Osho)?

Weet ik niet want zijn vrouw was dood.

Verschillend. Lag eraan wie de vraag stelde.

B. Had hij vriendinnen?

B. Nou ja, je wil niet meer. Ik geef 't op.

(lacht en zet de microfoon uit.)

Nee.
B. Sprak hij weleens over seks?
Nee, nooit. Hij had geen vrije tijd. Al zijn tijd werd besteed aan de
'talks'. Of hij sliep of hij wandelde of hij keek naar buiten. En hij
rookte een beedee cje.
-

B. Hoe vond hij het om ziek te zijn?

Vond hij niks van. Is gewoon iets van het lichaam, een aardigheidje.
B. Hoe was zijn houding ten aanzien van vrouwelijke 'zoekers'?
Voor Indiase vrouwen was het mond dicht en luisteren. Geen vragen
stellen. Tenzij ze erg dapper waren, dan stond hij ze wel toe vragen
30

31

Kies je voor het leven,

of kies je voor de dood

ezoeker: Is het toeval dat je in je leven met de essentie in aanra

king komt, met Zelfrealisatie in aanraking komt? Want er gaan

toch ook een heleboel mensen dood in onwetendheid.

Alexander: Daar weet ik echt geen raad mee, met deze vraag hoor.
B: Maar waarom komt de ene wel snel ermee in aanraking en duurt

dat voor de ander allemaal veel langer?

A: Slecht karma, heb ik wel eens gelezen, maar ik geloof er allemaal

niets van. Kijk, ik kan geen antwoord geven op deze vraag, want die
gaat uit van vooronderstellingen. Er zit al een conclusie in de vraag.
Dus ik ben niet vrij om vrijuit te praten, zal ik maar zeggen.
B: Dat weet ik niet. Ikzelf heb veertig jaar met mijn hoofd in de wol

ken gelopen en ik wist van deze materie.

33

A: Dat is hetzelfde. Ben je al opgehouden je man te slaan?

kelijk. Essentieel zelfs, dan ontkom je er niet

aan.

Voor een beetje goede

roddel of laster moet je echt van allerlei dingen uitgaan. Waar je zelf het
bangst voor bent enzovoort; dat is heel gecompliceerd. Maar met dit is het

B:Ja.

nog moeilijker. Probeer een vraag te stellen die niet al vol conclusies zit.
A: Dus dar betekent dat je hem sloeg in het verleden.

B: Maar hoe komt het dan dat je hiermee in aanraking komt?

B: Als je bedoelt letterlijk, dan niet.
A: Omdat je ermee in aanraking komt.
A: Nee, als ik aan jou vraag: 'Ben je al opgehouden je man te slaan?'

en je zegt ja, dan betekent het dat je hem in het verleden sloeg. Want

B: En dat het toeval lijkt.

de vraagstelling gaat uit van een conclusie vooraf. En dat is met deze
vraag ook. Ten eerste zeg je dat er onwetenden zijn die sterven zonder

A: Nee, daar heb je het alweer.Toeval, daar zit al weer een hele filosofie

dat ze met de essentie in aanraking komen. Op die manier kan ik niet

achter. Als je een begrip neemt als toeval, introduceer je al een hele

vrijuit praten natuurlijk.

wereld waar ik niets te maken mee wil hebben. Toeval is wat je toevalt,
zeg ik. Toekomst is wat naar je toekomt.

B: Hoe moer ik hem dan inkleden, die vraag?

B: Ja, dan weet ik het nu direct niet meer, maar misschien dat ik er
A: Je moet hem helemaal niet inkleden, je moet hem uitkleden. Als

nog opkom.

je zegt: 'Waarom is God zo onrechtvaardig?', dan ga je er van uit dat

God onrechtvaardig is en dat er daarvoor ook een waarom is. Dan zeg

A: Goed, nou ik ben erg benieuwd. Wie?

je: 'Hij is onrechtvaardig, omdat hij alleen maar lagere school gehad
heeft. Maar waarom heeft hij geen kans gehad om te studeren?' En zo

Andere bezoeker: Emoties, zijn die altijd met het ego verbonden?

kun je maar doorgaan.

A: Ook weer zoiets. Jullie dwingen me altijd!

B: Ik weer niet precies hoe ik het moet zeggen.

B: Ik laat het open, dus.
A: Dat is een

van

de moeilijkste dingen, een goede vraag stellen. In de

meeste vragen zit een vooronderstelling; een conclusie als uitgangspunt.

A: Nee nee, je bent nog erger dan zij. Je zegt: 'Ik Iaat je helemaal vrij

En het is voor dit soort gesprekken niet echt de goede ingang. Voor alle

erin. Je mag rustig antwoord geven, her mag ook nier, kan me niet

andere soorten gesprekken is her leuk en voor roddels is het zelfs noodza-

schelen, je bent helemaal vrij mr ...' En dan komt het.

34

35

B: Iemand die zelfgerealiseerd is ...

A: Waarom stel je de vraag?

A:. Nee nee nee. Nee je gaat gewoon een andere straat in en je wilt bij

B: Ik ben gewoon nieuwsgierig.

dezelfde winkel uitkomen. Nee. W ie! Straight question.

A: Het is mr dan nieuwsgierigheid. Weet je het zeker?
B: Wat is het verschil tussen zelfmoord en de zogenoemde natuurlijke

dood.

B: Ik ben ook nieuwsgierig naar het werkelijke verschil voor het be

wustzijn.
A: Zelfmoord is vanuit frustratie en de natuurlijke dood is gewoon

omdat de kopieermachine op is. Want het menselijk lichaam is als een

A: Volgens mij kiest iemand die zichzelf doodt, deze weg lange tijd

kopieermachine. Alleen worden de kopien steeds slechter. Wanneer

daarvoor. Het komt niet plotseling uit de heldere hemel vallen. Het is

je een kopie neemt vanaf de kopieermachine en je kopieert die kopie

de laatste deur die je sluit. Daarvr zijn reeds vele deuren gesloten.

weer, dan is dat zoals het menselijk lichaam. Dus uiteindelijk worden
de kopien vager en vager en vager. Ten slotte zal er niets meer zijn.

B: Is het een keuze?

Dat is de natuurlijke dood. En zelfmoord komt altijd voort uit frus

tratie. Dat is een heel verschil.

A: Het begint ergens met het sluiten van deuren, kleine deuren. En

ten slotte sluit je de laatste deur. Maar de keuze is al ergens gemaakt.

B: Is dat het gevolg van omstandigheden van het individu?

Daarom praten we hier over de fundamentele houding ten opzichte

van het leven. Of je kiest voor het leven of voor de dood. Zelfmoord

A: Nee, nee, nee! Zoals lemmingen. Om een mysterieuze reden plegen

is gewoon het eind, het eindresultaat. En dan is iedereen verbaasd:

zij zelfmoord. Ze rennen allemaal naar de zee, zegt men. Ik heb het

wat gebeurt er, waarom doodde hij zichzelf? Maar het begon al lang

nooit gezien. Ze gaan allemaal naar de zee, springen over een klif, en

daarvoor. Volgens mij is zelfmoord de laatste deur die je dichtdoet. Je

verdrinken. En mensen lijken veel op hen, weet je. Heel mysterieus.

kunt niet meer bereikt worden. Je hebt het niet meer in de hand, it

Maar waarom lemmingen het doen weet ik niet. Het kan een ver

runs out ofhand.

gissing zijn, het kan iets met energievelden te maken hebben of iets
dergelijks. Er zijn veel meningen over, maar bij mensen is het altijd

B: En begint er iets bij het individu?

frustratie.
A: Het begon lange tijd geleden, ja. Dat kan in de jeugd zijn geweest,
B: Ik denk dat mijn vraag erom gaat of het al vanaf het begin aanwezig

het kan in het opgroeiende proces gebeurd zijn, vele mogelijkheden.

is. Zoals de natuurlijke dood komt door ...

Want er zijn ook veel deuren dicht te doen. En de meesten van ons

36

37

voelen spijt om deze zelfmoord, omdat we iets van schuld voelen naar
die persoon. Dat we niet genoeg gedaan hebben en zo. En dar is waar.

B: Wanneer eenmaal het besluit genomen is, kan het dan nog terug
gedraaid worden?

We deden niet genoeg. We stonden hem toe de deuren te sluiten. En

dat weren we.

A: Dat is wat ik denk ja. Maar je zult naar de wortels van het probleem

B: Is er iets wat dar teweegbrengt, is her iets wat eigenlijk in handen

ver weg, dus het betekent nogal wat. Wanneer je je leven observeert

van het individu ligt?

moeten gaan. En dar is de moeilijkheid. En voor sommigen is dat heel

zul je twee krachten zien; het ene trekt je naar de dood en het andere
trekt je naar het leven. En we balanceren daartussen. De ene keer gaat

A: Dat is een andere vraag. Wt wil je precies weten?

het die kant op en de andere keer de andere kant. Zelfrealisatie is de

B: Eh ...

wat dualiteit betekent. Want leven en dood, als je het z ziet, betekent

A: Hee is een soort weg. Men kiest voor een bepaalde weg in het leven.

werkelijk te zien is iets anders.

Dus je kiest voor leven, of je kiest voor dood. Maar de meesten hangen
ertussenin. De ene keer kies je voor leven en dan weer voor een beetje

transformatie van beide: leven en dood. Niet alleen dood, ook leven,
dualiteit. En het is gemakkelijk om erover te praten, maar om het

B: En de transformatie is?

dood. Op die manier worden we oud. Een grijs evenwicht. Dus de

meesten van ons zijn noch levend noch echt dood. Niet echt gelukkig

A: Is gn ontkenning van leven en dood. Er was eens een meisje

en niet echt verdrietig. Een grijs midden, de grijze meesters. Begrijp

uit Engeland. En zij woog nog maar zesendertig kilo. Dus kwam ze

je wat ik zeg?

voor hulp. Ze moesten haar met twee man de trap op dragen. Ze

kon niet lopen. Dus ze kwam en ik vroeg: 'War wil je?' Ze zei: '.Ah,

B:Ja.

ik heb kanker en zo.'

A: Dus er zijn omstandigheden, uiterlijke of innerlijke - dat is voor

Dat is het eerste wat je duidelijk moet maken. Als je kiest voor de

mij eigenlijk hetzelfde - dat je je richtte op de dood. Ergens in je

dood dan is dat ok voor mij. Want ik geloof erin dat je ziel eeuwig is.

jeugd. Daarom is het zo belangrijk om dit, fundamentele dilemma

Die kan helemaal niet doodgaan. Dus daar heb ik geen zorgen over. Ik

bijna, te zien. Kies je voor het leven of niet. Sta je echt voor een wer

zal tevreden zijn. Het is jouw keuze. Als je kiest voor het leven dan kan

kelijke verandering of niet. Want de meesten van ons kiezen helemaal

ik je helpen, want ik ga niemand helpen die voor de dood kiest.' Ik zei

Ik zei: 'Werkelijk? Kies je voor het leven of kies je voor de dood?

nier voor het leven. De interesse voor zelfmoord is heel negatief, vol

dit heel openlijk. Toen keek ze me aan, heel verbaasd, want niemand

gens mij. Volg je wat ik zeg? De interesse in de dood is al iets vreemds

sprak op deze manier regen haar. Iedereen had met haar te doen. Ik

volgens mij. Waarom niet leven?

had niet met haar te doen, helemaal niet. Maar ik ging naar de wortel

38

39

van het probleem. Ik zei: 'Kies je voor het leven of voor de dood. Eerst

geblokkeerd om te leven. Dan kun je de vraag stellen: 'Waarom ben ik

moet dat duidelijk zijn, anders zal ik mijn tijd verspillen aan jou. Dan

geblokkeerd om te leven, wat betekent dat?' Ik kan alleen maar wer

kan ik beter aan mijn eigen verbetering werken. Waarom zou ik aan

ken aan het ontwaken van de intelligentie, want die slaapt. En in dat

jou werken, je hebt al voor de dood gekozen.' Dus ze keek me toen

proces kun je niet op mij leunen, want ik leef mijn eigen leven. Ik kan

aan met zwke ogen en ze zei: 'Ik kies voor het leven.' Ik zei: 'Weet je

niet leven voor een ander. Dus ik probeer juw intelligentie te laten

het echt zeker?' Ze zei: 'Ja.' En ik zei: 'Ok, dan werken we eraan.'

ontwaken, zodat je tenminste met jezelf kunt leven. Dat is wat goeroes

Binnen drie maanden werd ze dikker en ging het beter. Nu heeft ze

doen. Begrijp je dat? Dat is het voornaamste, hier ook. In die zin heb

overgewicht. Ze schrijft me wel eens: dit heb ik aan jou te danken.

ik geen volgelingen. Want volgen betekent dat je aan mij gaat hangen.

Maar ze kiest tenminste voor het leven. En dan gaan het lichaam en

Je wordt een 'aanhanger'. Dat is wat spiritualiteit is. De keuze voor

de geest en alles overeenkomstig werken. Dus je ziet dat ik niet mijn

het leven of voor de dood. En als je een eeuwig leven wilt, dan moet

tijd verspil. Ik ben een heel praktisch mens. Ik moet er zeker van zijn

je eerst vriendschap sluiten met het leven dat je nu leeft. Wat betekent

of je voor het leven kiest of voor de dood. Als je kiest voor de dood,

anders je vraag over het eeuwig leven? Je bent niet eens genteresseerd

neem dan een andere meester. Neem een dode meester. Er zijn genoeg

in dit leven, dus interesse in eeuwig leven heb je al helemaal niet, want

meesters die al dood zijn; ga naar hen. Mijn lering is erg simpel. Dus

daar zal het eeuwig zijn. Word tenminste eerst een vriend van dit le

bij zelfmoord kies je voor de dood. Nou doe het maar, mij kan het niet

ven. Dan kun je vragen stellen over eeuwig leven.

schelen. Als iemand zelfmoord wil plegen zeg ik: ok, geen probleem.

Er zit ook geen logica in. Als je niet genteresseerd bent in dit leven,

Ik heb er geen probleem mee. Het is jouw keuze. Ik heb er ook geen

waarom zou je dan genteresseerd zijn in eeuwig leven? Het zal niet

morele ideen over. Ik voel geen medelijden. Als je wilt veranderen,

eindigen. Begrijp je mijn punt? Als je genteresseerd bent in de dood,

dn kan ik luisteren. Als je zegt: 'Nou eigenlijk is het niet echt waar, ik

zul je ook genteresseerd zijn in de eeuwige dood. Zie je, dus ik zal

wil leven, maar ik weet niet hoe,' dn kunnen we praten. Maar als je

een probleem hebben. En dat is een van de dingen waar leraren niet

al gekozen hebt voor de dood, wat kan ik dan doen? Ik kan niet tus

van houden, problemen. En als er een probleem is dan lossen we dat

senbeide komen. Dat is mijn standpunt. Dus wat wil je nu weten over

onmiddellijk op. Dat doen we met problemen. Dus de fundamentele

zelfmoord? En het verschil met de natuurlijke dood.

vraag in spiritualiteit is: Kies je voor het leven of kies je voor de dood?
Daar kun je in verwarring van raken, maar dat kan verholpen worden.

B: Wat is de eerste stap om de keuze voor de dood terug te draaien?

Enige hulp kan daarbij gegeven worden. Heeft iemand vragen over dit
onderwerp? Of zullen we het veranderen? Ok, stel vragen.

A: Zien of je werkelijk wilt leven of niet. En wat je blokkeert om

te leven en wat je drijft naar de dood. De blokkade is eigenlijk het

B: Dit is hetzelfde dilemma waar je eerder over sprak. Over voor

zelfde. Als je geblokkeerd bent om te leven dan betekent dat, dat je

uitgaan en achteruitgaan. En dat je altijd weet wat vooruit is en wat

naar de dood gedreven wordt. Dus er is eigenlijk n ding. Je bent

achteruit.

40

41

A: Natuurlijk. Leven

zal je vervullen, geeft geluk, onmiddellijk, geeft

een gevoel van vervulling. Dood geeft je het onnatuurlijke. Het zal je

B:Ja.

depressie geven, al de onnatuurlijke dingen. Kijk maar naar een kind.

A: Alles wat onwaar is, verwerp je. Alles wat waardevol is hou je vast.

Een kind dat gelukkig is, is zich niet bewust van het gelukkig zijn. Het

Je wilt in de buurt van de waarheid zijn. De vragen die je stelt over

is zo op een natuurlijke manier. Maar zodra het kind ongelukkig is,

welk onderwerp ook, komen omdat je de waarheid wilt weten. Zelfs

dan is het zich heel erg bewust van het ongelukkig zijn. Wat natuurlijk

als je een tv koopt, vraag je je af: is die een goede tv? Omdat je gericht

is, dat wil je niet kwijt, onthoud dat. Alles wat niet natuurlijk voor

bent op goede dingen. Zo is het met de tv, zo is het met je relaties, met

je is, gooi je weg. Kijk maar, wat doe je als je naar het toilet gaat? Je

alles. En met de spiritualiteit is het hetzelfde.

bewaart de stront niet, je verzamelt het niet. Waarom niet? Het is niet
natuurlijk. Zelfs de dieren doen dat niet. In India kun je koemest ver

B: Functioneert de keuze voor het goede in de materiele wereld het

zamelen, maar dat is om een andere reden.

zelfde als in de spirituele wereld?

B: Ja, om levensbevorderlijke redenen.

A: Natuurlijk, wat denk je! Als je bloemen gaat kopen op de markt,

koop je dan de slechtste? Nee, je neemt de beste. Je gaat geen rotte

af, dat is

aardappelen kopen. De natuurlijke tendens is dat je het beste neemt,

heel natuurlijk. Maar iets dat waardevol is wil je houden. Dus al het

je wilt het beste. Je was het beste zaad, en uit het beste zaad kwam jij.

gif in je lichaam wil je kwijt. Automatisch werkt het lichaam daar al

De winnaar. Het is een hele reis hoor, om naar dat ei te gaan. Dus

aan. Het houdt de zuivere zaken, wat leven creert, wat ook het leven

de sterkste, de sterkste overlevende, die wint, je bent een winnaar.

continueert. En alles wat niet geschikt is voor het lichaam zal verdwij

Zelfs wanneer je vraagt naar de waarheid, vraag je om het beste. Is het

nen. Door de huid, door de neus, door de oren, door de genitalin

niet?

A: Ja. Als er iets verkeerd is in de geest, dan wil je daarvan

enzovoort. Alles wat niet past, zal verdwijnen. Maar nu hebben we

chemicalin gemaakt die niet uit het lichaam kunnen. Dat zijn on

B: Ik wil het goede ...

natuurlijke elementen, gemaakt door de mensen, niet door de natuur.

PCB's zijn door ons gemaakt.

A: Dat is allemaal een vertaling voor hetzelfde: waarheid. En op een of

andere manier lijken alle andere dingen, die je negatief noemt en zo, ob

B: Maar de vraag is eigenlijk ook: hoe kunnen we herkennen wat le

stakels te zijn. Dat betekent al dat het onnatuurlijk is. Waarom ervaar je

vensbevorderlijk is? Wat is positief?

ze als een obstakel? Omdat het niet natuurlijk is.Je zou moeten werken
aan de obstakels, op een juiste manier. Je moet aan de obstakels werken,

A: Je observeert je geest. Alles wat jou gelukkig maakt wil je behou

je ervan ontdoen op een intelligente manier. Niet op een stomme ma

den.

nier. Dus zelfs in de benadering, zul je de beste benadering moeten kie-

42

43

zen. Niet de meest verkeerde, niet de meest verschrikkelijke. Wanneer

je niet intelligent, en omdat je niet intelligent functioneert, zijn er wveel

je een hindernis benadert, dan moet het de best mogelijke benadering

hindernissen. Nu, waar wu je moeten beginnen? Vanuit welke kant te

zijn. Hiervoor heb je intelligentie nodig. Hiervoor moet je onderschei

bekijken, wat

te

doen? Nu moet je begrijpen wat het belang is van de

dingsvermogen hebben. Daarover praten wij hier. Van n ding moet je

leringen hier. Want we verwijzen altijd naar iets wat niet bedekt is door

je heel goed bewust zijn: iedereen wil het beste. Als je naar een concert

enige hindernis. Is het niet? We wijzen er altijd op dat er iets in je is, dat

gaat, dan wil je dat het een goed concert is. Als het geen goed concert

helemaal niet bedekt is. Wat er ook gebeun, dit is zuiver. In de meest ver

was, dan zeg je: 'Ok, het was niet zo'n goed concert.' Dan voel je je een

schrikkelijke situaties is deze helderheid aanwezig, wat de Kennendheid,

beetje down eigenlijk. Maar als het goed was, dan voel je je ook goed.

Bewustzijn zelf is. Dus voor niet minder dan dit verwijzen we daarnaar.

Want dat is het doel. Wanneer je een ontmoeting hebt met vrienden,

En niet naar de hindernissen. Dat is de gewoonte van sanyassins.

dan wil je dat het gezellig is. Je wilt geen strijd en al die nare dingen en
dat mensen op elkaar schieten, wanneer zij samen een diner hebben.

B: Wat je nu zegt is altijd onderdrukt.

Want dat is onnatuurlijk. Ik geloof helemaal niet in de christelijke visie,

dat we gedreven worden naar-het kwade en w. Dat is niet waar. We

A: Ja. Kijk in de yogalessen. Vroeger gaf ik yogalessen, toen ik nog

worden gedreven naar wat goed is.

jong was. En mensen oefenden altijd die asanas, die houdingen, waar

Nu is het misschien interessant je af te vragen, wat je bedoelt met

ze goed in

waren.

Alleen voor de show. Ik zei: 'Waar gaat het om?

deze intelligentie. En ik zeg hier dat het niets te maken heeft met een

Waar je goed in bent ben je goed in. Dat weten we al. Dus we gaan

hoop dingen weten. Dat is intellect. Dat heeft ook zijn kwaliteiten

nu werken aan dat waar je niet goed in bent.' Ze kregen een hekel aan

en zijn plaats. Maar ik zeg dat intelligentie de capaciteit is om tussen

mij hierdoor. Maar eigenlijk is dat de juiste benadering. Want dat je

de regels te kijken. En deze capaciteit heeft iedereen en die kan ook

je benen achter je oren kunt leggen en dat je dat kunt laten zien aan

verbeterd worden. Als de hindernissen eenmaal verdwenen zijn dan

andere mensen, ik bedoel: een aap kan dat ook. Wat is er w bijzonder

neemt deze intelligentie toe. Nu, waar moet je beginnen? Dat is een

aan? Je moet werken aan die dingen die je nog niet meester bent. Dat

nieuwe vraag. Waar moet je beginnen. Want omdat er hindernissen

heet vooruitgang. Maar dat vonden ze helemaal niet leuk. Zij zeiden:

zijn ben je niet intelligent en omdat je niet intelligent bent kun je de

'Vereniging voor Yoga, geef ons asjeblieft een andere leraar. Hij is geen

hindernissen niet verwijderen. Dus waar te beginnen? Heb je je dat

goeie, hij geeft ons allemaal vervelende asanas.'Het was vervelend om

ooit afgevraagd?

dat zij ze nog niet meester waren.

B: Eigenlijk komt de vraag op nu we erover praten.

B: Is dat met muziek hetzelfde?

A: Ja, natuurlijk. Ik leid deze conferentie. Maar hoe moet je w'n pro

A: Dat is precies hetzelfde. Ze spelen alleen de stukken die ze kennen.

bleem benaderen? Want omdat er wveel hindernissen zijn functioneer

Ze zouden de stukken moeten spelen die ze nog niet meester zijn. Dn

44

45

word je een meester. Want het voelt goed een stuk te spelen wat je

A: Herkenning is teveel in de cognitieve atmosfeer. Ik zou veel lie

kent. Dan heb je zekerheid, dan heb je identiteit, dan heb je applaus.

ver zeggen: jij ontdekt, de bedekking verdwijnt. Dus je one-dekt en

Het ego zal dan groot worden,

groot als een ballon. Maar in feite

uiteindelijk zul je zien dat je al die tijd al was wat je wist dat je was.
Alleen vertrouwde je dat niet. Dit altijd aanwezige licht, of het Be

is het niets.

wustzijn zelf, is er altijd. Je kunt er altijd op terugvallen. Als je een

B: Je hebt een leraar nodig om die dingen te identificeren waar je blind

vriend nodig hebt, dan is dat je beste vriend. Dat is je werkelijke

voor bent.

thuis. Daarnaast kun je nog wel een tweede huis hebben waarin je
woont, dat is ok.

A: Juist. En je bent daar altijd blind voor. Daarom heb je een leraar
nodig. Want een goede leraar ziet onmiddellijk waar je grenzen liggen,
en

waar

B: Ik wil iets inbrengen wat negatief is.

je beperkingen liggen, wat je probleem is. Dat is de functie

van de leraar. Daarom ga je er ook heen. Wat is anders het punt. Als je

A: Waarom verander je van onderwerp? Vind je het niet fijn? Het

jezelf zou kennen, zou je zonder kunnen. Omdat je het niet ziet heb je

belangrijkste werk hier is te begrijpen dat het altijd aanwezige licht

een leraar nodig. Maar nu zie je hoe je je gedraagt tegen een leraar. Je

werkelijk altijd aanwezig is. Als je dit eenmaal ziet, als je dit eenmaal

zegt: J\.ch wat weet je ervan. Een leraar is uit de tijd.' Dan zeg ik: 'Ok,

echt begrijpt vanuit de bodem van je hart, dan kan het echte werk

ik weet het niet. Laat maar. Dan zal de wereld de goeroe worden.' Zie

beginnen. Dan kunnen we echt beginnen je te vormen. Want dan ben

je? Een prachtige traditie. Ik vind dat mooi. Ik vind het tenminste

je bereid. Daarvr ben je niet bereid. Goed, zeg wat.

mooi. Ik weet niet wat jij ervan vindt.

B: Het refereren naar intelligentie, dat is hetzelfde als tussen de regels
B: Mijn ervaring is inderdaad aan de ene kant dat er gewezen wordt
op de waarheid zoals je zegt, en

aan

kijken; is dat hetzelfde als one-dekken?

de andere kant is er een andere

kwaliteit: iedere keer dat ik hier kom is het alsof het licht aan gaat. Ik

A: Ja, dat is hetzelfde.

weet niet of dat waar is, maar dat is in feite mijn ervaring.
B: Dus dat is intelligentie. Dus de mogelijkheid te ontdekken.
A: Ja ok.
A: Ja. En niet alleen in spiritualiteit. Maar ook in wetenschap of wat
B: Of er is een herkenning, een wakker worden van een licht, dat

dan ook. In muziek, in literatuur. In zoveel dingen. Het is een speel

meestal verduisterd blijft. Dus

je nu zegt is dat het licht altijd

veld van ontdekking. En overal zul je Bewustzijn ontdekken, leven,

aanwezig is en mijn ervaring is, dat er wel degelijk herkenning is van

God, het goddelijke. Dus uiteindelijk zul je het overal zien. Waar je

het licht.

ook kijkt zal het zijn. Want je kunt niet kijken znder dat licht.

46

wat

47

B: Dus je kunt niet kijken ronder dat licht en tegelijkertijd is er, in

beperkt, heel nauw, je wordt heel bekrompen. Dus van vernauwd

andere woorden, het licht dat hier schijnt?

bewustzijn, narrow-minded, naar broad-minded tot no-minded. Dan

zeg je: '/ don't mind.'

A: Het is niet het fysieke licht. We gebruiken het hier in een roman

tische vorm. Het heeft niets te maken met fysiek licht. Als je in een

B: Je sprak daarnet over herkenning van waarheid in alles en ieder

donkere kamer komt, dan zul je zien dat het helemaal donker is. Het

een.

licht waarmee je ziet dat het donker is, drover praten we nu. Dat be
oh nu is het

A: Ja, dat is uiteindelijk wat alle grote heiligen en alle grote mannen

weer licht. Maar daarvoor is er een ander licht dat niets te maken heeft

en vrouwen gerealiseerd hebben. Ze drukken het allemaal verschil

met fysiek licht. Het is Bewustzijn zelf. Het is jij. Dat was jij altijd,

lend uit, dat kan niet anders, maar de basiswaarheid is hetzelfde. We

maar nu zie je het ook. Je wordt je er bewust van. Ik bedoel: je kijkt

zijn het volkomen met Jezus eens. We kunnen het ook oneens zijn

tussen de obstakels door en je ziet: ah, dat ben ik. En daarna zie je dat

met Jezus. Maar fundamenteel is er geen verschil. Als hij spreekt over

er geen andere mensen zijn. Het is allemaal hetzelfde. De werkelijke

de uiteindelijke waarheid, gaat het om hetzelfde. De manier waarop

gelijkheid van de mens is te zien wat de ware natuur is in jezelf. Dan

hij erover spreekt, daarover kun je zeggen: ik hou liever van een an

zul je het in iedereen zien.

dere manier van zeggen. Ik hou meer hiervan. Dus ik zie geen enkele

tekent in feite Bewustzijn. Dus je zegt: doe het licht

aan,

Dan zal ik geen enkel verschil meer maken. Als ik eenmaal zie dat

behoefte om tegen Jezus te zijn. Waarom wu ik tegen hem zijn? 1

wat ik ben gelijk is aan wat jij bent, dan kan ik geen verschil meer ma

like what is the same. Waar we elkaar kunnen ontmoeten. Ik ga niet

ken tussen joden, negers en gele mensen of wat dan ook.

de verschillen benadrukken. Ik benadruk dat wat hetzelfde is. Dat is

mijn benadering.

B: En met dit onderscheidend vermogen herkennen we wat waarheid

is, dat is evident.

B: En de benadering van wat hetzelfde is dat is de beweging naar de

waarheid.

A: Waarheid is evident, it is evidence also.

A: Nee, hij fs de waarheid.

B: Er is groei van intelligentie.

B: Hij is de waarheid.
A: Het gevoel dat je intelligentie groeit, komt doordat de blokka

des verdwijnen. Dus de natuurlijke ruimte, wat in feite je erfgoed

A: Ja, Boeddha is de waarheid. Er kan alleen afwijzing zijn over hoe

is, komt in het zicht van het bewustzijn. Dat geeft een gevoel van

het gezegd is, maar dat zegt meer over jouw begrijpen dan over de

ruimte. Wanneer het ego op de proppen komt, dan voel je je heel

waarheid. Dus als je niet

48

van

Krishnamurti houdt, zegt dat veel over

49

jou en niets over Krishnamurti. Dus ik ben een allemansvriend. Ik ben

gewoonte te stappen en andere mensen zijn dat niet. Dus ik houd me

als een hond; wie er ook binnenkomt, ik vind het leuk.

alleen bezig met die mensen die eruit willen stappen. Zij die er niet
uit willen stappen zijn niet genteresseerd in mij, en ik ben niet gen

B: Je zei dat Boeddha de waarheid is.

teresseerd in hen. Ik kan geen zaken met hen doen. Zelfs als ik hen
de waarheid zou geven, dan zouden ze er niets mee kunnen. Ze zullen

A: Ja. Jij bent ook de waarheid. Maar Jezus had de moed om het ge

zeggen: 'Wat moet ik ermee?.'

woon te zeggen. Dat hebben wij niet. Want de mensen zullen zeggen:
nu ben je arrogant. Dat is wat ik zo mooi vind van werkelijk grote

B: Er is geen reden om niet zelfgerealiseerd te worden behalve dit ta

mensen. Zoals bijvoorbeeld Ali Akbar Khan, de sarodspeler. Hij zegt:

boe?

'Ik ben de beste', en hij heeft gelijk, want hij is de beste. Hij bewijst
dat hij de beste is. Dus hij is de beste. Er is niets verkeerd aan om de

A: De gewone mensen zijn niet genteresseerd in dit onderwerp. Dat is

beste te zijn. Hij is gewoon de beste. Na hem zal het lange tijd stil zijn.

gewoon een feit. Het is altijd zo geweest. Slechts een paar mensen zijn

Sommige mensen zijn gewoon de beste, wat doe je eraan? Het is niet

genteresseerd. Kijk hier maar: er wonen zoveel mensen in Nederland

mijn uitvinding. Sommige wijn is gewoon de beste, wat doe je eraan?

en er komen er maar enkelen. En vijftig procent is niet werkelijk ge

Het is gewoon zo. En waarom zou je ertegen zijn? Geniet ervan! Het

nteresseerd in wat ik zeg. Zij zijn genteresseerd in oplossingen en in

zal je geen schade berokkenen.

gelukkig worden en zo, maar niet in waarheid. Ik kan hen begrijpen,

Ik heb nooit kunnen begrijpen dat mensen tegen Jezus of Boeddha

natuurlijk.

of Krishnamurti waren. Het zijn gewoon directe mensen. Zij wilden

niemand kwaad doen. Zoals de beste wijn: het is de beste wijn, je

B: Die waarheid wordt door iedereen gezien.

kunt er gewoon van genieten. Waarom zou je verschrikkelijke wijn

nemen?

A: Niet door iedereen gezien, zij zijn de waarheid. Zij zien het alleen

niet. Dat is hun probleem. Er is een aantal mensen dat erin genteres
B: Is dat hetzelfde? De keuze voor waarheid en de keuze voor leven?

seerd is om te weten en er zijn er die dat niet zijn. Dus ik praat voor

A: Er is op een of andere manier een taboe tegen weten wie je bent.

Als ze zeggen: 'Ik wil de waarheid weten', dan zeg ik: 'Ok. Kom re

Tegen Zelfrealisatie. We verkiezen de droom, we verkiezen de illusie.

gelmatig hier en dan zul je weten.' Ik ben gewoon goed in mijn werk,

Op een of andere manier weet je. Hoe dat komt weet ik werkelijk niet.

wat kan ik eraan doen?

hen die willen weten. Daarom vraag ik steeds: 'Wat kom je hier doen?'

En zelfs als ik het zou weten dan wu het nog hetzelfde zijn. Waarom
houden honden van botten? Ik weet het niet, het is gewoon zo. Het is

B: Door blijven gaan.

een soort gewoonte. En sommige mensen zijn erg pienter om uit deze
50

51

A: Kijk, ik kan zeggen: in Europa is er niemand zoals ik. Werkelijk.

En ik kan het zeggen omdat ik het weet. Ik ben er niet trots op, het
is gewoon zoals het is. Het is niet een kwestie van arrogantie, het is
geen kwestie van dat ik er trots op ben, het is gewoon zo. Er is ook

De getuige in het dagelijk leven

niemand zoals jij. Het maakt mij niet bijzonder en het maakt jou niet
bijzonder. Het is gewoon zo. In wat ik doe ben ik het beste. Dus ik
zou zeggen: kom, wees de beste. Het is geen misdaad. In Nederland is
het een misdaad, in Amerika is het goed. Als je goed bent in iets zeg
je: 'Ik ben goed', nietwaar? Als je geld verdient in Amerika dan zeggen
ze: hij doet het goed. Hier zeggen ze: bah, hij is een materialist. In
Amerika is er geen taboe op geld verdienen. Maar hier wel. Hier moet
je lopen in lompen, er slecht uitzien en in een Fiat rijden. Dan word
je geaccepteerd. Als het slecht met je gaat word je geaccepteerd. Ja, op
het moment dat het slecht gaat met je dan worden mensen zo geluk
kig met je. Op het moment dat je vooruit gaat en gelukkig wordt gaan
mensen een hekel aan je krijgen. Wees drie weken vrolijk en je vrien
den zullen vertrekken. Ze zeggen: 'Verdorie, wat gebeurt er?' Maar als

lexander: Wanneer je bewust bent op het moment dat je weet wat

je doet, dan word je respons-able. Daarvoor zei je: 'Ah, ik wist het

niet. Ik was onbewust, wat kon ik eraan doen? Ik wist het niet, ik was

je eenmaal ongelukkig bent dan wrijven ze in hun handen: 'We gaan

me er niet van bewust. Ik beloof het beter te doen, maar ik weet het

hem of haar opzoeken.'

niet; het is zo moeilijk.' Kijk, in dit gezoek naar de waarheid geven de

meeste mensen op. Niemand die het niet opgegeven heeft, was niet
succesvol. Zij die het niet opgegeven hebben waren altijd succesvol.
Maar de meeste mensen gaven het op. Zeiden: 'Het is veel te moeilijk,
laten we plezier maken in misre, laten we ellendig zijn.' Dus niet op
geven is iets anders. En zo is het ook in het dagelijkse leven. Bijvoor
beeld in muziek is het hetzelfde.
B: Ja, daarvoor heb je ook discipline nodig.
A: Ja, niet opgeven, dat is je innerlijke kracht. Zij die niet opgeven zijn

altijd succesvol. Er zijn geen mislukkingen, alleen mensen die het op52

53

gaven. Dat is mijn vaste overtuiging. Kijk, ik zit in dit soort werk sinds
ik negentien jaar was. In feite begon ik toen ik negentien jaar

was

A: Ja meneer, u bent dat.

En

ik wist altijd wat ik ging doen. Ik gaf dit nooit op. Alleen in de laatste

B: Ja.

paar jaar komen er wat mensen. Maar daarvoor sprak ik ook, mr dan
nu. V ier, vijf avonden in de week en meestal ook de weekenden. Ik ver
diende niets, soms moest ik mijn eigen entree betalen. Heel interessante
tijden, geen auto, niets. Maar ik gaf het niet op. En nu zeggen ze: 'Jij

A: Ik ben dat ook, maar ik weet dat al, dus we praten nu over jou.
B: Ja.

doet het goed.' Maar waarom gaat het goed? Omdat ik het niet opgaf
Daarom werd ik geen mislukking. Ik geloof niet in mislukken.

A: Jij bent.

B: Je hebt eens gesproken over doelen, dat die een belangrijk deel zijn

B: Ik ben.

van het leven.

A: Goed.
A: Ja. Negentig procent van je problemen zal opgelost zijn als je een
solide doel hebt in je leven. Dat noemen we karma-yoga. Want er is
een wet dat wanneer je eenmaal iets doet, je geest niet met iets anders
bezig kan zijn.
Deze week hoorde ik een fantastisch verhaal. Een vrouw was heel
erg boos. Z boos dat ze bijna explodeerde, er was letterlijk gevaar voor
een explosie. Haar man pakte plotseling een stuk chocola en stopte dat
in haar mond. En de explosie bleef weg op het moment dat zij chocola
proefde, dat is zo grappig eigenlijk. Zo'n plotselinge verandering, dan
kun je niet boos worden. Dus dat is een erg fundamentele wet. Als
mensen boos op je zijn en je kust hen, dan kunnen ze niet meer boos
zijn. Dat is zo'n plotselinge verandering, dat ze niet door kunnen gaan
met hun drama. Ik geloof in die wet. Getrainde clowns kunnen dat
ook.. Die weten hoe je de dingen van richting kunt doen veranderen.
Maar als je in het drama gaat, dan zal er geen einde aan komen.
B: Je zei: ik ben het innerlijke licht, ik ben dat.

54

B: Kun je nu iets zeggen over het gewaarzijn hiervan. Heb ik de moed

om bewust te worden. Is er een voortdurende verdieping van het ge
waarworden?
A: Ja meneer. Ik ben nu in staat om het mooie in de katholieke kerk te
zien. Dat is heel moeilijk. Dat is echt buitengewoon moeilijk, vooral
wanneer je opgegroeid bent in die traditie. Het lukte mij zelfs om
daarvan de schoonheid te zien. Dus dat betekent dat het gewaarzijn
breder wordt en dieper. Ik zal je een vraag geven, denk daarover. Het is
een interessante vraag voor jou. Je hebt drie weken om de vraag te be
antwoorden. Hoe kun je vuur maken van water? Ik kan dat. Volgende
vraag. Heeft u een vraag?
B: Hoe kun je dat dagelijks praktiseren, die bewustzijnsstaat. Want ik
denk".

55

A: Een van de belangrijkste dingen om te onthouden is dat er niet iets

B: Dat ging over het dagelijks leven.

anders is dan het dagelijkse leven. Kun jij mij iets anders laten zien dan
het dagelijkse leven?

A: Dat heb ik je al uitgelegd, dat er niet iets anders is dan het dagelijks

leven. Dus de idee die voortkomt dat je iets in praktijk moet brengen
B:Nee.

in het dagelijks leven komt voort uit de idee dat er iets anders is dan
het dagelijks leven. Een theoretisch gedeelte, zoals met een rijexamen

A: Dus de vraagstelling: 'Hoe praktiseer ik dat nu in het dagelijkse

of zo. Theoretisch en de praktijk. Voor een rijexamen is het volkomen

leven?', komt voort uit de idee dat er iets anders is. Een andere staat of

aanvaardbaar. Maar met deze kwestie is het volkomen uitgesloten.

een andere toestand, die niet met het dagelijkse leven te maken heeft,

Want we doen dan net alsf er een theoretisch gedeelte is, want je

waarin je iets zou kunnen leren of iets zou kunnen ontdekken en dat je

zegt: 'Ja, en nu ga ik dat in praktijk brengen.'

dat dan in de praktijk gaat brengen in het dagelijkse leven. Nou, naar
mijn genoegen onmogelijk.

B: Zou je niet kunnen zeggen: de studie die je doet in de boeken?

Over yoga?

B: Nee, maar mijn beleving van het dagelijks leven is anders dan die
van u.

A: Weet je zeker dat je op de juiste cursus bent? Ben ik een boek?

A: 0 h, vertel? Praat eens wat verder.

B: Nee.

B: Nou, omdat ik waarschijnlijk geblokkeerd zit in mijn denken en

A: Je spreekt niet tegen een boek. Dus behandel me als een mens

u niet.

graag. Mag ik als mns vragen wat je precies wilt? Kijk ik zal je er
niet van weerhouden als jij boeken wilt bestuderen, daar zijn ze voor.

A: Waar wil je me naar toe hebben?

Dan ontkom je inderdaad niet aan een theoretisch worstelen en het

daarna in de praktijk brengen. Maar ik heb laatst het journaal nog

B: Mijn vraag is: hoe kom ik los van dat denken? Dat ik daar niet zo

gezien, maar er was geen melding dat ik in een boek veranderd was.

gedentificeerd mee ben.

Want dat is het aardige: met een boek kun je niet praten, boeken
geven geen warmte, tenzij je ze verbrandt.

A: Ja, daar heb je het weer. Het begint al fout aan het begin en vanuit

het foute ga je steeds verder in de fout zou je kunnen zeggen. Dus je

B: Nou de vraag was:

moet bij het begin zijn. Wat is je eerste zin?

56

57

A: Ik heb liever wat de vraag is, dan wat hij was. Want wat hij was dat

weet ik al.

A: Juist. Ik wil het beste is gebaseerd op de idee dat je niet het beste

bent. Want als je het beste wil, dan betekent dat kennelijk dat je niet
de beste bent. Wat je wilt is niet wat je bent meestal. Daarom heeft de

B: De vraag is: hoe kan ik loskomen van het gedentificeerd zijn?

wil in deze leer ook weinig plaats.

A: Dat gaat weer uit van de idee dat je van het gedentificeerde af moet.

B: Maar heeft de wil dan ook niet te maken met vasthouden, wat u

Ik wil eerst eens informeren: waar komt die idee vandaan. Waarschijn
lijk uit een studieboek. Waar heb je dat gehoord? Voordat je gaat sleu
telen aan een ik, moet je eerst even weten wat dat allemaal is. Als ik
zeg: 'Mijn auto doet het niet' en jij zegt: 'Ik kijk wel even, dan vraag ik:
'Heb je er verstand van?' 'Nou nee, dat niet hoor, ik repareer wel eens
broodroosters.' Dat heeft geen zin natuurlijk. Waar haal je dat idee van
die identificatie vandaan? Ik weet natuurlijk wel waar de schoen wringt,
maar vertel jij het eens. Dat is zo heerlijk, omdat het dan altijd klopt.
B: Ik wil ook het beste, maar kennelijk lukt dat niet elk moment. Er

zit dus ergens een blokkade en - dat heb ik inderdaad geleerd - dat
komt omdat ...

daarnet uitlegde. Degene die doorzet?

A: Dat is weer wat anders, dat heeft niets met willen te maken, dat

heeft met intelligentie te maken. Vasthoudendheid is iets anders dan

stijfkoppigheid. En doorzettingsvermogen heeft ook weer met andere
dingen te maken. Het heeft alles te maken met onderscheidingsver
mogen en intelligentie. Maar die wil, die daar zo getaleerd wordt, die
komt niet voort uit een intelligent onderscheidingsproces. Die komt
voort uit aannemen, op gezag van boeken en van mensen. En daarom
is het ook niet succesvol. Het is vaak een handigheidje. Ga er nog eens
verder op in, als je wilt.
B: Ja. Ik ben dus het beste.

A: Er was eens een vrouw en die kwam hier en die was vijftien jaar in

zo'n klooster geweest, een zenklooster, weet je wel. Voor masochisten

h. En daar had ze vijftien jaar lang gemediteerd en een mantra op
gezegd voor zichzelf: 'Ik hb de boeddha-natuur, ik hb de boeddha
natuur.' Want dat lees je dan

zo.

Ze komt hier en ik zeg: 'Ik heb de

boeddha-natuur, ik heb de boeddha-natuur, dat is helemaal fout. Het

moet zijn: ik bn de boeddha-natuur!' En ze schrok zich natuurlijk
wild h. Want dat is het hele verschil: tussen hebben en zijn. Nu even
terug naar jou, wat zei je ook alweer? Ik wil het beste, h?
B: Ja: ik bn het beste.

58

A: Nou daar ben je nog niet echt van overtuigd, maar die suggestie die

begrijp ik wel.
B: Maar er is een blokkade. Hoe kan ik daarin oefenen dat constant

te zijn?
A: Dat komt weer voort uit de idee dat je het toch eigenlijk niet bent,

wat ik dus wel vermoedde. Want dit kun je niet op gezag aannemen,
dit moet je via onderscheidingsvermogen ontdekken.

59

B: Hoe kan ik oefenen in onderscheidingsvermogen.

A: Laat ik het anders zeggen. Ik heb je in het weekend gezegd: 'Of je

A: Dat zeg ik net, door onderscheidingsvermogen. Onderscheidings

toeschouwer, de waarnemer van alles. Je gedachten, je gevoelens, je

vermogen kun je dus oefenen door bijvoorbeeld dit soort gesprekken.

lichamelijke sensaties, buitenwereld, binnenwereld, wat je maar wilt.'

Dat is ook voor mij interessant en voor jou.

Het eerste wat je vast moet stellen is of dat werkelijk waar is. Niet

nu wilt of niet, of je het nu leuk vindt of niet, je bnt altijd de getuige,

omdat ik het zeg, maar omdat jij dat ziet. Dus ik nodig je uit om te
onderzoeken of dat zo is. Dat is de uitnodiging. Dat is de uitdaging

B: Ook voor u?

aan jou: is dat waar of niet. Want ik zeg dat. Ik zeg niet: 'Neem op

A: Natuurlijk! Je denkt toch niet dat we hier voor niets zitten te pra

gezag van mij aan ... ' Ik daag je uit, dat is het spel dat we dan spelen

ten? Maar praat eens wat verder.

hier. Ik poneer een stelling, ik zeg: 'Jij bent altijd toeschouwer. Je ont
komt niet aan die toestand, dat zou je wel willen, van lichaam, denken

B: Ja. Ik kwam erachter dat mijn observeren van mijn gedachten een

en voelen. Waaktoestand, droomtoestand en diepe droomloze slaap.'

Zie, of dat waar is of niet. Als je dat gezien hebt dat het waar is, of als

mind-game is en niet de observer in mij.

je daar vragen over hebt, kom dan met vragen. Dat is mijn stelling.
A: Dat is nou een mind-game. Daarom nodigen we je uit te leren kij

Dat is de basis. Want als je dat niet doorhebt, als je dat niet ziet, kun

ken.

je geen stap verder doen. Dan is elke vraag gebaseerd op een misver
stand, en word je steeds teruggekoppeld. Als een auto waar te weinig

B: Dat is een heel belangrijk onderscheid. Ik dacht ik ben lekker bezig

olie in zit. Ja, of dat helemaal klopt met die auto weet ik niet. Maar

met observeren, maar het was een mind-game.

je rijdt dan niet harder dan veertig kilometer heb ik weleens gelezen.
Wie? Vragen?

A: Wat wil je nu?

B: Over dat licht waar u het over had. Als ik nu in een donkere kamer

sta en ik heb dan mijn ogen dicht en er komen beelden voor me, er

B: Weten wat die getuige dan wel is?

gens voor. Wat is dat licht dan.

A: Dat is een vraag die voortkomt uit logica, dat als je op een gegeven

moment ontdekt wat iets niet is, je dan wil weten wat het wl is. Maar
dat is precies hetzelfde. Kijk me nou niet

zo

A: Dat is fysiek licht. Natuurlijk licht.

schaapachtig aan.
B: In mijn lichaam? Want dat licht kan niet van buitenaf komen, als

B: Nee, ik ben ...

60

het een donkere kamer is.

61

A: Daar zou je een natuurkundige over moeten raadplegen, dat weet

zijn verkreukeld en versnipperd en verfomfaaid enzovoort, daar fan

ik niet. Ik heb eens een goeroe gekend, waar ik genitieerd werd en die

tastisch uit zijn gekomen. Dus daar steek ik mijn beide handen, nou

zei: 'Dan zie je onmiddellijk het licht.' Ik zei: 'Nou dat wil ik wel.' Dat

... daar cremeer ik mezelf voor. Neem nu mijn eigen miserabele geval.

kostte mij vijfentwintig gulden en ik dacht: nou, daar val je je geen

Ik lag in een stuitligging en dat soort dingen allemaal. Maar juist vaak

buil aan, nietwaar. Dus ik moest onmiddellijk in meditatiehouding

dr allerlei gebeurtenissen ga je diepe vragen stellen. Dus het heeft

gaan zitten. Ik had gelukkig een bus hairspray bij me om rechtop te

ook een functie. Ik ken artiesten uit de Indiase muziek die wel mooi

blijven zitten, en toen begon hij over mijn oogballen te wrijven en

spelen, maar ik zeg altijd: zij hebben nog niet geleden. En als ze niet

inderdaad toen zag ik allemaal licht. En toen dacht ik: ja dat deed ik

geleden hebben, een te gemakkelijk leven hebben gehad, dan kun

als kind ook al. Hij zei: 'Are you seeing the light?' Ik zei: 'Ja, dacht ik

nen ze ook die dieptes niet overbrengen. Het is allemaal wel leuk, het

wel.' Maar ik dacht: voor die vijfentwintig gulden had ik het zelf ook

klinkt goed, het is gewoon fantastisch, moet je die vingers zien gaan.

wel kunnen doen.

Tsjonge jonge, denk je dan. Maar het zegt je niet veel. Het heeft geen

En ik herinner mij nog een ranselpartij, die ik eens had met een

soul, het gaat niet echt diep. En lijden maakt ook diep. De rottige din

paar jongens over een voetbal, nee het was een tennisracket. En toen

gen die je meemaakt, daar leer je meer van meestal, dan dat je tralala

kreeg ik een stoot voor mijn kop en zag ik ook allemaal licht en ster

door het leven gaat. Kijk maar naar die sanyassins, die brengen er toch

ren. Toen dacht ik: is dat het? Nee, dat is het niet. Dat vuurwerk wordt

ook helemaal niets van terecht?

er niet mee bedoeld. Want dat licht zag ik met iets anders en dt licht,
daar hebben we het over. Ik vind het woord 'licht' wel goed, maar het

B: Je zei daarnet: het licht ontdekken. Wie is er om te ontdekken?

roept ook misverstanden op zoals we zien. Wie?

A: Volgende vraag. Hij heeft toestemming om dit soort vragen te stel
B: Als je als ongeboren kind werkelijk heel levensbedreigende dingen

len.

meemaakt ...
B: Is een coma te vergelijken met de diepe droomloze slaap?
A: Dan krijg je het niet gemakkelijk, nee. Dat is geen lekkere start. En

kinderen die weinig liefde en aandacht gekregen hebben krijgen het

A: Ja, alleen kom je er niet zo gemakkelijk uit. Over coma is heel wei

gewoon moeilijker.

nig bekend. En ik heb dat verschrikkelijke verhaal natuurlijk ook al

lemaal gevolgd. Weet je wat ik eng vind? Ik heb daar wel eens een film

B: Maar kun je dat ook ongedaan maken?

van gezien, ik meen dat die van Hitchcock was, een korte film. Over
een man die dood ging, maar hij was niet echt dood, maar hij kon zich

A: Daar geloof ik wel in, ja. Er zijn talloze gevallen van mensen die echt

niet meer bewegen. En toen wou die dus duidelijk maken, soms kan je

helemaal verkreukeld op deze wereld terecht zijn gekomen en d66r te

nog wel wat bewegen, dan beweeg je een pink of zo en dan zeggen ze:

62

63

zeg eens wat of: beweeg je pink eens als je nog daar bent. En dan doe

A: Gedachtes horen daarbij.

je zo en dan weten ze: hij is er nog. Maar die man kon zich helemaal
niet bewegen en die kon ook niets zeggen en die was gewoon klinisch

B: Daar horen gedachten absoluut bij.

dood, maar hij zat er nog in. Een echt Hitchcock verhaal. En zo is hij
ook begraven. Maar een reler iets, wat ik dus hoorde van die man die
van plan is zijn vrouw te termineren, wals dat heet, dat Hilversum 3
dag en nacht aanstaat bij die vrouw in coma. Ten eerste vraag je je af:
wat is het nut ervan? Ten tweede: stel dat ze iets hoort, dat je dan Hil
versum 3 de hele dag hoort. Dat vind ik echt heel erg hoor. Je zal toch
niet van die zender houden. Dus over coma is nog w weinig bekend.
Wat in ieder geval zeker is, is dat alleen de lichaamsfuncties het nog
kennelijk doen.

A: Natuurlijk. Het is juist dat je er vanaf wilt, van die gedachtes. Je

zegt: 'Dit wil ik niet denken, dat wel en dit moet ik onthouden.'
B: Dat bedoel ik eigenlijk. Dat je dus gaat denken over denken en daar
weer over gaat denken en dan in een soort stroomversnelling verstrikt
raakt, waarin totaal die getuige wordt weggespoeld. Die natuurlijk
weer niet wordt weggespoeld, maar dat wordt weer gezien.
A: Precies.

B: De ziel is er toch ook nog in?

B: Maar is dat wezenlijk?
A: Je gaat weer uit van een veronderstelling dat er zoiets is als een ziel
en zo. Laten we daar eerst even ruzie over maken of dat er allemaal is.
En dan worden dit soort vragen pas overbodig. Dat is het nadeel van
het vele lezen. Ik kwam deze week bij Au Bout du Monde. Daar zaten
twee dames, die hadden vijf dozen met boeken uitgezocht. Die wa
ren een soort priv bibliotheek aan het opzetten. En het ene misselijk
makende boek na het andere verdween in die doos. Nou ja, dat loopt
lekker op, voor de kassa.
B: Is denken het elementaire gereedschap, waarmee je de werkelijk

A: Wat is wezenlijk? Wezenlijk is de getuige. Wr die getuige van is

dat kan verschillen. Mensen die psychotisch zijn hebben een versnelde
denkstroom. Dat is gewoon niet lekker. Mensen die heel erg opge
wonden zijn, die gewoon in de war zijn, ja, die hebben een heel snelle
denkflow. Dat is geen natuurlijke situatie. Een gelukkig mens denkt
minimaal. Er is een minimum aan gedachtes. Een ongelukkig mens
denkt zich helemaal kapot. Kijk naar de meeste filosofen. Allemaal
sombere koppen. Weinig gelukkige mensen. Kant en Schopenhauer,
die waren erg genspireerd door de Upanishads, uit India. Maar be

heid bedekt?

paalde hindernissen konden ze ook net niet nemen. Heel jammer. Net

A: De werkelijkheid wordt niet bedekt.

ben dan. Dus evenzo goed. In India worden Kant en Schopenhauer

B: Nee, ik doel op jouw verwijzing: avoiding reality.

64

niet weet je. Ze kwamen alle twee dichtbij waar we het hier over heb
voortdurend aangehaald. Vinden ze daar dan weer leuk. Dat is voor
hen exotisch.

65

B: Ondanks het feit dat ik weet dat ik in essentie de getuige ben, zelfs
van chaotische gedachten, lijkt het toch alsof het meegaan in die ge
dachtestroom, of dat - ik weet dat het onzin is maar ik moet het toch
zeggen - het getuige-zijn in de weg staat.

helemaal in orde is. De hele gedachtegang en het denken over deze

kwestie komt voort uit een verlangen om je te onttrekken

aan

wat er

eigenlijk gebeurt. Begrijp je wat ik zeg? Want als je gelukk ig bent heb
je zulke gedachtes niet. Als er weinig gedachtes zijn dan zeg je niet:
'God wat zijn er weinig gedachtes, helemaal niet. Zo gek! Weinig ge
dachtes, wat zal ik nou eens gaan denken.'

aan,

wat je

dan in advaita hoort van: ik ben de getuige en zo. Dat is om te ontk

die kwestie. Dan is het allemaal al veel te laat heren, dames

ook. Als je rustig bent en je hebt je onderscheidingsvermogen, dn

moet je kijken. Niet als het te laat is. Maar jullie gaan altijd pas een
dweil halen als de hele gang al onder ligt.
B: Dat betekent dat je eigenlijk een voor-waarschuwing ...
A: Omdat je dat niet wenst te zien, omdat je ontkent. De eerste kleine

signaaltjes die herken je niet, die wil je niet zien. En dat stapelt zich
op. En als het dan te laat is zeg je: wat nu, nu naar een goeroe toe
en zo.' Die weet ook geen raad met al die eikels.

66

Maar dat is al twintig jaar gaande. Twintig jaar worden er al deuren

dichtgegooid en geen kerstkaartjes gestuurd.
B: Wat bedoel je met die kleine signalen?
A: Het leven. En daar zitten we weer: kiezen we voor het leven mee al

het diepe en kijken we niet naar wat voor onze neus ligt.

A: Nee, maar ook versnelde gedachtegang, verwarde gedachtegang.

aan

help. Pietje heeft zelfmoord gepleegd. Wat erg h. Ja oh, wat erg.'

zijn kleine subtiele belangrijke signalen, of weken we het duistere en

B: Ik bedoel niet dat tobberige denken.

men

A: Dat je niet geluisterd hebt naar de essentile dingen. Dat je net

als die zelfmoordenaar de laatste deur dicht gooit. En dan is het: 'Oh

A: Een versnelde of chaotische gedachtegang wijst erop dat er iets niet

Daar wil je vanaf. En dan kom je met dat soort verhalen

B: Wat bedoel je met die eerste kleine signaaltjes?

B: Soms is er iets wat ik moeilijk kan omschrijven maar dat gaat aan
gedachten vooraf. Het is net alsof ze daaruit voortkomen.
A: Ja, dat is je bewuste Zijn.

B: Maar iets verder, het lijkt wel of het iets verder dan dac is. Of het
een gedachte aan het worden is maar het is hec nog niet helemaal.
A: Er zijn vier stadia, heb ik je al eens gezegd. Dat is het uitgespro

ken woord, dus de klank, dan de gedachte, dan waar het uit gevormd
wordt en dan consciousness zelf. En die stadia moet je ook proberen te
bekijken. Of moet je niet, kan je. Het is een suggestie.
B: Het moment dat je in contact staat met dat waaruit het gevormd
wordt dan ontstaat de gedachte vaak niet.

67

A: Precies. Of zoals ik gisteren hoorde: zodra men een demon bij zijn

B: Dan moet je me toch eens vertellen hoe je dat dan doet, want ik zit

naam noemt verdwijnt hij.

al tien jaar met mensen te praten die ontzettend getraumatiseerd zijn.

B: Dat is wonderlijk. Ik dacht juist als je hem niet bij zijn naam

A: Dat is weer een ander verhaal. Het gaat nu om ons hier. Jij zit na

noemt.

tuurlijk in een werksfeer waar je ook niet helemaal vrij bent natuurlijk.
Als iemand mij op komt zoeken en mij om raad gaat vragen, ben ik

A: Als je hem bij zijn naam noemt, dus als je hem aanschouwt en

verder helemaal vrij. Ik hoef geen verantwoording af te leggen. Of een

kent.

dossier bij te houden of zo.

B: Oh ja. Het is toch een kwestie van alertheid.

B: Ja ik moet voortdurend op mijn woorden letten.

A: Waar hebben we het hier anders over? Alert zijn, bewust zijn, on

A: Ik dus niet. Ik zeg: 'Nou wat wil je? Kies je voor de dood of kies je

derscheidingsvermogen, intelligentie. Al die dingen die we allemaal in

voor het leven? Wat wil je nou eigenlijk?' Als hij zegt: 'Nou ja, ik kies

de kast gezet hebben, over het algemeen.

voor de dood', dan zeg ik: 'Ok ik ben voor het leven. Ik ben ook levend
nu, ik kies daar niet voor.' Maar dat kun je niet in zo'n constellatie als

B: Dat, waar het uit gevormd wordt, is dat de levenskracht of het

leven?

waar jij in zit. Dat kun je wel vergeten. Dus daar liggen voordelen, maar
ook nadelen. En in mijn situatie liggen ook voor- en nadelen. Maar dat
is een stuk realiteit. En als niemand mij iets vraagt dan zeg ik ook niets.

A: Kijk zelf. Kijk zelf eens. Ik kan het wel blijven voordoen, maar doe

Waarom zou ik iets zeggen? Ik ken iemand, die ken ik al dertien jaar.

het zelf eens. Wie?

Dus die heb ik leren kennen toen zij twintig was, denk ik. Ze is nu drie
endertig. En net recentelijk, of eigenlijk een half jaar geleden, hoorde

Andere bezoeker: Ja misschien is het een zijweg hoor. Er zijn toch

ik dat zij seksueel misbruikt was. En dan niet zomaar dat iemand eens

zoveel mensen die een heel slechte start hebben, dat die toch in staat

een keer een hand op haar gat gelegd heeft of een oom die in haar tiet

zijn om eruit te komen.

geknepen heeft of iets dergelijks. Nee, echt met een broer en dan echt
fors. Nou toen dacht ik: waarom heb ik dat niet herkend? Dat is het

A: Ja. Dat heb ik toch daarnet gezegd? Ik geloof er niet in dat men

eerste waar ik aan denk h. En toen dacht ik: ja, ik kan het niet herken

sen die, ook al heb je een slechte start - en in wezen is gewoon

nen want ik kende haar niet zoals ze daarvoor was. Maar nu herken ik

geboren worden al een slechte start - er niet uitkomen. Ik geloof er

het onmiddellijk. De geslotenheid, die zich daar afspeelt, de signalen

niet in. Want ik heb zoveel rare mensen gezien die er wel uitgeko

die ze geeft, die herken ik nu bij anderen. Het is bijna altijd raak als ik

men zijn.

het zie. Dus zo kun je ook best bijleren. Het is een signaal dat ze geven.

68

69

Maar ik kon het signaal niet herkennen, omdat ik het ook niet wist. Ik
kon het niet weten. Ik dacht wel: er is iets fundamenteels mis, maar ik
kan er niet bij. Als ik in Japan loop en er staat in het Japans een bepaalde

straat aangegeven die ik toevallig moet hebben, dan weet ik het ook niet

Zelfonderzoek

want ik ken die taal niet. Dan zeg je: 'Ja, maar je staat er net in!' Dat is
ook een vaardigheid die je op een gegeven moment kunt krijgen. Want
nu zie ik het wel. Aan opmerkingen, zelfs aan de vorm

van

het gezicht

kan ik het al zien tegenwoordig. De manier waarop gekeken wordt. Het

spasme dat voorkomt. Heel wonderlijk. Dat ruik je op gegeven moment

gewoon, zoals je een homoseksueel ruikt. Als ik ergens binnenkom dan
weet ik het meteen. Ach, een homoseksueel. Geeft niet, maar ik ruik
het meteen, want de koffiemachine staat in de huiskamer. Let op, alle
homoseksuelen hebben hun koffiemachine in de huiskamer. Lekker ge
makkelijk, dan hoef je niet naar de keuken. Heel wonderlijk. Ik wil niet
zeggen, dat als je koffiemachine in de huiskamer ... Gekkigheid hoor,
maar het komt wel vaak voor.

ezoeker: Ik hoor wel eens: 'Je moet het maar een beetje rustiger
aan doen met zelfonderzoek, je moet er wat meer devotie tegen

Maar in jouw vak is het natuurlijk van groot belang dat je vaardig

aan gooien.' Dat is een persoonlijk advies eigenlijk van de intellec

bent in het herkennen van allerlei dingen. Daar word je ook voor op

tueel, dat je niet zo direct terug lijkt te vinden in de jnana-weg* die

geleid natuurlijk. Maar er zitten voor- en nadelen aan. En mijn werk

eenvoudig zegt: doorstoten geblazen.

is niet psychotherapeutisch. Ik kom wel met dingen in aanraking die

daarmee te maken hebben, maar ik zal altijd proberen te verwijzen

A: Ja, het komt mij onnatuurlijk voor. Zoals een echte vleeseter die

naar wat ik doe. Want ik ben niet opgeleid in die dingen. Kijk ik kan

mee moet naar vegetarische restaurants. En hij eet het wel, maar het

ook wel iets verstandigs zeggen hoor, maar evengoed slaat het nergens

is nier echt met smaak. Het zie er gewoon niet in. Je hebt ook mensen

op. Ok? En vergeet nooit dat elk mens zijn eigen verantwoordelijk

die zo overtuigd zijn van hun vegetarisme, dat ze hun kat zelfs vegeta

heid heeft voor zijn leven, in eerste instantie. Je kunt helpen, je kunt

risch opvoeden. Het kan allemaal natuurlijk.

een paard naar het water brengen, maar je kunt het niet dwingen om
te drinken, echt niet. Soms moet je dingen uit handen geven. En soms

B: Maar die devotionele component, je hebt het wel eens naar voren

moeten we aanvaarden dat sommige levens gewoon n grote tragedie

gebracht, van de uitwendige jnana is krachtig aanwezig.

zijn. Goed, daar wil ik het bij houden. Wij zien elkaar nog wel, vol
gende week bij leven en welzijn.
70

* Jnana yoga is de weg van het onderscheidingsvermogen. Vaak samen genoemd met bhakti
yoga, de weg

van

de overgave.

71

A: De jnani is aan de binnenkant het devotionele type. En het de

goeroe om de intelligentie te doen ontwaken en een faillissement van

votionele type is aan de binnenkant eigenlijk de jnani. Zo zie ik het.

het intellect aan te tonen. Wanneer het faillissement van het intellect

En wanneer men werkelijk van intellect naar intelligentie verhuist,

daar is, dan wordt intelligentie geboren; die kans is er. Nou, dan ont

dan komt die toegewijdheid en dat hart vanzelf. Het is het intellect,

waakt het hart vanzelf. Dus dan hoef je helemaal geen devotionele weg

dat het hart hard houdt. En intelligentie maakt zlfs de intellectueel

meer te volgen. Zo ziet een jnani dat.

zacht en ontvankelijk. Vandaar dat ik toch die bottle-neck vind van

intellect naar intelligentie. Die

awakening of intelligence;

laten we

B: Zo ziet een jnani dat.

wl wezen. Want wat je ziet bij intellect is dat het stagnerend werkt,
men is niet meer open en dat intellect staat in dienst van het ego. Bij

A: Ja. En ik heb al heel wat intellectuelen warm en mild en zacht

intelligentie is men bereid om het standpunt van het 'ik' te verlaten

gekregen hoor. Want als je aan het eind bent van je intellect, dan ont

en naar iets nieuws te kijken. Dus daar is openheid; bij intellect is

waakt intelligentie. En het hart volgt vanzelf. Dat is mijn ervaring. l'm

het afgesloten. Ofe verhuizing, daar komt het eigenlijk op aan. En

only going by my own experience.

Het is net zoiets als het devotionele

automatisch gaat het hart dan mee. In zekere zin zou je kunnen zeg

type, dat zich ineens moet gaan verdiepen in diepgaande kwesties,

gen: het ontwaken van intelligentie is tegelijkertijd het ontwaken

via het intellect. Daar heeft hij helemaal geen instrument voor. Het

van het hart. Want een intelligent iemand, die is ook mild. Terwijl

toegewijde type, die trapt in de valkuilen van de toegewijdheid en de

het intellect altijd hard is, want het is altijd binnen het raamwerk

devotie en al die hart-zaken, en het intellect-type trapt in de valkuilen

van dat intellect. En een echte intellectueel met een stevig 'ik' in dat

die daarvoor weggelegd zijn. En je hebt nog allerlei combinaties ook.

intellect, munt niet uit in soepelheid, in mildheid. Het is vaak erg

Maar in wezen heb je maar twee types: het hoofd- en het hart-mens.

verhard, het is verkrampt. Als we met echte intelligentie te maken

Het hoofd en het hart die zijn gescheiden. Dat is een dramatische er

hebben, dan is er een openheid, dan is er beschikbaarheid, dan is

fenis van het christendom. Wanneer die samengevoegd worden, wan

er mildheid. Dat is de kracht van intelligentie. Het hart ontwaakt

neer die weer gentegreerd worden, dan ontstaat een samenwerking

vanzelf wanneer de mens verhuist. Onrijpe intelligentie is intellect,

van het hart en het hoofd. En nu verhuizen we alleen maar, dan in een

of intellect is onrijpe intelligentie.

soort emotionele gevoelssfeer en dan weer naar het hoofd en dan weer

B: Maar het verhaal dus, dat er tegen zo iemand gezegd wordt: 'Luister

andere, een soort zwerversbestaan binnen onszelf. Dus ik vind het van

eens, die vasanas van jou, die branden te hard door, of dat wordt teveel

enorm belang dat we leren inzien dat het intellect altijd stagneert, dat

verbrand, ga nou maar eens eventjes naar de liefdesweg?'

we niet bereid zijn verder te kijken.

A: Ik vind dat een moeilijk advies. Ik zou het nooit geven, omdat het

B: Is het niet zo dat het zien alleen al daarvan, het wrkelijke zien ...

terug. Het is een soort geen-thuis-hebben. Van het ene huis naar het

kennelijk niet in de natuur van zo iemand zit. Het is de taak van de

72

73

A: Ik ben blij, dat je 'wrkelijk' erbij zegt. Want het intellect is z uit

gekookt dat het zelfs zichzelf wijs kan maken dat het het ziet.
B: Precies, ja.
A: Je kunt de boel wel bedriegen in je omgeving, maar waar het uitein

delijk op aan komt, is dat je ook bereid bent onder ogen te zien of er
nog zelfbedrog is of niet. En dat kan alleen intelligentie. Terwijl intel
lect in dienst staat van zelfbedrog. Nou stel ik het fors, maar ik meen
dat wel. Het intellect staat er altijd in dienst van. In wezen blijkt het
intellect het meest stagnerende. Nog stagnerender dan het hart. Want
het hart heeft geen arrogantie, terwijl het intellect dat wel heeft. Maar
intelligentie heeft gn arrogantie. Dat is het hele verschil.
B: In aansluiting hierop, is dan het werken aan de correctie van je
intellect nog zinvol? En dan bedoel ik dus: het herprogrammeren, het
veranderen van addicties in preferenties.
A: The awaking ofintelligence is important. Het ontwaken van de in

telligentie is van belang. Dat wil ik erop zeggen. En ik vind het een
beperking om jezelf te herprogrammeren. Ik vind het een invalidatie,
omdat je jezelf terugbrengt tot een metafoor, een soort computerach
tige machine.
B: Dat zijn we toch, een biocomputer?
A: Sommige mensen hebben die opvatting.

B: We hbben toch denkpatronen?

74

A: Die zijn in dienst van jou. Maar jij bent niet in dienst bij allerlei

programms. En ik ga mezelf al helemaal niet in dienst stellen om

me te gaan herprogrammeren. What's the point? Daarmee invalideer ik
mijzelf tot een computer, tot een machine. Ik ben geen koffiezetauto
maat. Ik ben geen jukebox waar je een kwartje ingooit.
B: Ik ben geneigd om te zeggen: 'Ik ben dat wl.'
A: Dan zul je zo leven. Dan wordt de weg van de herprogrammering

legaal. Bij mij niet.

B: Nu niet meer, vroeger niet?
A: Ook niet, nooit geweest.

B: Want de opvattingen, nog even, die mijn ouders en de school mij

meegaven, die zijn allemaal opgeslagen, dat zijn programms.
A: Ja maar daar bent u getuige van. En als u ergens getuige van bent,

dan betekent dat dat het een object is. En wat kan een object mij
doen?
B: Ik ben niet altijd getuige van ...
A: Nou moet u niet gaan jokken hier. Ik kan veel pikken, maar dit

niet. U moet niet jokken tegen mij.

B: Nee, nee. Dat doe ik in elk geval niet bewust dan.
A: Dat maakt het alleen maar erger. Nog onbewust ook.

75

B: Zij gaan toch vanuit mijn onderbewustzijn daar ...

me een interessant onder werp. Of willen jullie over voeding praten?

Muesli of zo. W ie?

A: Wie is 'zij'? Wat is dat voor vijandsbeeld?

B: Is men geboren met een zekere mate van intelligentie en wordt dat
B: Die denkprogramma's.

nog ...

A: Dat zijn allemaal vijandsbeelden, meneer. Zij en hullie en z zeggen

A: Waarom zoekt men nou allemaal legitieme redenen om niet onder

... Wie is 'z' nou in godsnaam? Ze zeggen dat yoga niet goed is voor

ogen te hoeven zien wat eraan de hand is? Waarom zoeken we nou

de gezondheid. Wie is die 'ze'? De tv of zo? Begrijpt u wat ik bedoel?

allemaal uitvluchten? Het gaat hier over het ontwaken van intelligen
tie. Of je daarmee geboren wordt of niet, who the fock cares? Het gaat

B: Niet helemaal.

om jouw situatie! Heb jij die intelligentie? Of je zegt: 'Ja, maar de

kindertjes in Biafra, die zijn nit zo intelligent.' Who cares! Thats their

A: Nou, laten we proberen niet af te dwalen. U bent geen computer.

problem. Probeer geen uitvluchten te vinden. Zie jij het in jouw leven?

Uw wezenlijke natuur is niet een programma. Jezelf invalideren en

Dat is het punt hier.

terugbrengen tot een programmatuur, het mag hoor. Ik bedoel: U

bent helemaal vrij, maar het is een metafoor die nu erg in trek is,

B: De sensatie is dat er een vreemde fase van snauwerige afwijzing van

met dat computergedoe allemaal. Vroeger was het 'stoom afblazen'

al het relationele optreedt. Alsof er een grote behoefte bestaat, meer en

toen de stoommachine uitgevonden werd, en daarna was je denken

meer, naar binnen.

ineens een zender toen de radio uitgevonden werd en de telegrafie.

En nu zijn we ineens allemaal computers. Dus die metafoor, die ver

A: leder mens heeft een wereldbeeld opgebouwd vanuit zijn neuro

andert met de uitvindingen. Toch? Even stoom afblazen, teveel druk

tische omgeving. Wanneer intelligentie ontwaakt, gaat geen wereld

op de ketel, mijn input en mijn output, hoeveel bytes heb jij? Kijk,

beeld meer op voor je. Dat betekent een forse schok, dat betekent een

het is een stomme metafoor ook nog, want een computer heeft een

forse herziening van alles. Dat vermijdt iedereen!

geheugen, maar hij heeft geen herinneringen. Dus ik vind die ver
gelijking ook helemaal mank gaan. En waarom heb je het nodig om

B: En tegelijk trekken mensen je ...

jezelf te vergelijken met een computer? Dat maakt allerlei infantiele

dingen legaal. Kijk eens wat verder, kijk eens wat dieper. Je bent geen

A: Iedereen dringt je een wereldbeeld op. Het ontwaken van de intelli

computer. Bepaalde dingen werken ls een computer, maar jij bnt

gentie betekent dat geen enkel wereldbeeld opgaat voor jouw situatie.

geen computer. Ok? Het herprogrammeren is voor fools, wat mij

Dat is een angstige, forse situatie. Dat betekent dat je identiteitsloos

betreft. Laten we ingaan op dat intellect en die intelligentie. Het lijkt

bent, eigenlijk. Dat nieuwe dingen mogelijk worden. Als het nieuwe

76

77

mogelijk wordt, gaat het oude niet meer op. Maar iedereen in je om

A: Dat is sannyas, ja. Dat is het werkelijke loslaten. En dat is angstig

geving is nog met het oude bezig. Dus sta je alleen. Dus moet je je heel

en eng. Want iedereen wil graag het oude vertrouwde. Het kan name

snel aanpassen over het algemeen. En daarmee is die intelligentie weer

lijk zijn dat het zelfs met iemand, waar je tien jaar mee geleefd hebt,

dichtgestopt met stopverf.

niet meer past. En wie wil dat? Dat zijn er maar weinig. Dat ontwaken
van de intelligentie betekent een transformatie naar iets anders.

B: Precies ja. Dus je snauwt het weg. Er is een soort van snauwen.
B: Dan dringt zich iets aan je op, er is iets wat vraagt.
A: Ja, je wilt het niet horen, of je wilt je isoleren of wat dan ook.
Maar wanneer die intelligentie werkelijk diep uit dat ei breekt, dan

A: Ja. Aanpassing betekent een zonde tegen je zelf. Dat voelt als zonde,

neem je de verantwoordelijkheid voor wat er gebeurd is, voor die

ja. Maar of je die druk van die omgeving aankan, dat is vaak de vraag.

transformatie.

En wanneer het op jonge leeftijd geschiedt, dan is het al helemaal

moeilijk omdat je afhankelijk bent van van alles en nog wat. Als je nog

B: Er is natuurlijk een bepaalde tussenfase.

bij je ouders woont, dan is het helemaal ingewikkeld.

A: Ja. En dat is een heel gevaarlijke fase. Daar stranden duizenden

B: Een paar weken geleden werd ik uitgenodigd om gezellig nog even

mensen.

ergens naar toe te gaan, om in een druk Italiaans caf te gaan eten,

samen met een aantal mensen, gezellig. Ik werd gewoon ziek, ik kon
B: Ik merk dat mensen die ik jarenlang heb liefgehad, zich door mijn

het niet meer aan. Ik wilde wegrennen, zoiets. Dat was een hele sterke

rust plotseling heel anders gingen gedragen.

reactie.

A: Dat is alleen maar de eerste fase. De tweede fase is dat die intel

A: Wat is nou het meesterschap?

ligentie gepaard gaat met mildheid en dan begin je het ineens te be

grijpen. Maar het is altijd een beetje van: daar wil ik niks meer mee te

B: Blijven zitten en observeren.

maken hebben. Want het past niet. Dan heb je de keuze tussen twee
mogelijkheden: f je past je aan aan de wereldbeelden en de neuro

A: Dat is de volgende fase. Maar in het begin - ik leg het uit in fasen

tische angsten en verlangens van je omgeving, f je wordt werkelijk

- als die intelligentie ontwaakt, dan krijg je dit soort reacties, zonder

verantwoordelijk voor je eigen proces en daarmee voor het loslaten

de geringste twijfel. Het tweede is, dat je ziet dat het in wezen niets

van het oude en het verleden. En dat noem ik sannyas.

uitmaakt. Dus die intelligentie komt uit dat ei. En op een gegeven
moment ben je thuis in elke situatie. Maar in ieder geval zul je je niet

B: Ja, dt is pas sannyas.

78

meer aanpassen, k sociaal niet. Want de verantwoordelijkheid is

79

dan: trouw te zijn aan wat je natuur is. En dat heeft consequenties, en

een totale transformatie. Werkelijk gestorven zijn aan het oude en het

omdat we die consequenties niet willen aanvaarden, en omdat we van

bekende. En dan is de intelligentie ontwaakt en dan begint het pas. De

twee walletjes willen blijven eten, krijg je een hele grote verwarring.

meeste mensen denken: dat is het, nu kan ik op mijn lauweren gaan

rusten. Nee, nu moet het nog vorm gegeven worden, want het lijkt

B: Alleen je natuur is zeker.

nog nergens op. Je bent een jong hert, dat nog maar nauwelijks op zijn
poten staat en een beetje kris-kras heen en weer loopt. De eerste de

A: Ja, in zekere zin wel, ja.

beste leeuw vreet dat ding op. Ha, een lekker hapje, weg ermee!

Andere bezoeker: Het is dus niet echt een plotseling proces. Het is iets

B: Dus je moet het inzicht constant herwinnen, eigenlijk?

wat geleidelijk aan gebeurt.

A: Nee, er is geen inzicht, er is een ontwaken van intelligentie. Een
A: Het ontwaken is een plotseling iets. Wat daarna volgt is het pro

synchroniteit met het nu. Maar er is geen traditie in Europa, dus het

ces.

wordt niet herkend, het wordt niet begrepen, je bent gek. Maar dat
gaat veranderen nu. Er is nu wl een traditie in Europa. Wie?

B: Ja, dus iedereen kan zeggen: 'Ik moet het eerst zien, en het is zo

sterk ...

'

Andere bezoeker: Het samen hand in hand naar de meester luisteren,

als model te geven. Is dat een reactie uit hoofde van de vrees die de

A: Daar houdt het niet op, daar begint het. Wanneer begint een kip te

mens reeds ergens ervaart, dat die hand zal moeten worden losgela

lopen? Als die uit het ei is. Hij moet eerst uit het ei. Daarom is ontwa

ten?

ken een opnieuw geboren worden. Het is het alternatief. Dat is sann
yas! De totale breuk met het verleden. The awakening ofintelligence.

A: Zo kun je het zien. Maar ik vind het typisch iets voor een psychiater
om het zo te zeggen.

B: En dat doe je pas, als je complete ...

B: Nou, voor zover ik weet heb je in een van de eerste zittingen gezegd,
A: Je moet eerst sterven, zegt Jezus, dan word je opnieuw geboren. Het

dat je elkaar weer los moet laten.

is opnieuw geboren worden. Het woord 'alternatief' betekent: opnieuw

geboren. Dat is waar Jezus over spreekt. Dat is de ware verandering.

A: Er overkwam mij een zekere irritatie over de valsheid waarmee om

Niet dat je een beetje vriendelijker bent geworden of dat je juist alles

armd werd. En dt heb ik aan de orde willen stellen. Niet de omar

durft te zeggen nu; tegen je moeder en zo. Dat is assertiviteitstraining,

ming. Zoals Krishnamurti zegt: 'The innocent mind incapable ofbeing

dat kun je gewoon bij de Teleac volgen, die cursussen. Het gaat over

hurt.' Als je zo'n omarming kunt geven, die geen lading heeft, die

80

81

geen gewicht heeft, dan zeg ik: Ok, waarom niet. Maar dat was meer

B: Wat met de bron te maken heeft.

een code. En een code is weer precies hetzelfde. Of je nou elkaar niet
aanraakt of als code de hele dag aan elkaars pik zit te trekken. H?
Pardon ja.

A: Ik kan het niet volgen.

B: Voor mij begint het steeds meer een illusie te worden, dat het in de

B: Het ontwaken van de intelligentie, is dat nog te delen?

vriendschap der discipelen, die beiden elkaar ...

A: Nee, in wezen sta je daar alleen. Want intellect is wellicht nog ge

A: Oh nee. Je staat totaal alleen! Er is geen algeheel new-age-achtige

nteresseerd in meningen van anderen. En in je eigen mening. Maar

hier sta je ineens alleen. Het komt er nu op aan. Het komt op ju aan.
Vandaar dat er altijd sektes zijn geweest, altijd groepen zijn geweest,
waarin men min of meer spirituele steun had

aan

diezelfde ervaring.

Daarom zijn groepen ook nooit weg te denken. Er zullen altijd groe
pen en sektes blijven. Je zoekt steun in hetzelfde. Maar in wezen weet

samenzweringssfeer. Dat is een leugen. Een groep is een uitkomst van

elkaars bevestigingen, maar waar we het hier over hebben is strictly
individual. En als jij het niet gerealiseerd hebt dan betekent het niks.
Al heeft de hele groep het gerealiseerd. Dat is ook wat er gebeurt, wat

ik ook steeds zie: de mensen gaan naar Poona* toe. Maar

ze

komen

terug en ze komen in een space terug, een code-space. Dat is gewoon

je dat er gn bevestiging is voor die ontwaking van die intelligentie.

een code. Dat blijft een paar maanden en dan zakken ze weer naar hun

B: Dan maak je het je eigen.

maar op de groepsenergie. Het is ook onvermijdelijk en heel aanlok

A: Het is dan van jou. Maar wat dan? Want je hebt alleen maar geleerd

kunnen zien, je moet ze wel kunnen herkennen. In een groep daalt de

om steeds meningen en visies van andere mensen te absorberen en je

intelligentie met vijftig procent. Zo gauw je in een groep bent daalt je

eigen niveau. Een enkeling ontwaakt, maar het merendeel leeft alleen
kelijk. Toch liggen de parels daar. Die liggen er, maar je moet ze wel

eigen te maken. Maar je hebt niet geleerd zelf te kijken.

intelligentie met vijftig procent.

B: Het is wel verbondenheid?

B: Er liggen daar parels temidden van grote gevaren, dat zie je telkens

A: Hoe bedoelt u?

weer. De parelen liggen overal.

A: Dat is nu eenmaal het leven.

B: De intelligentie is wel een verbondenheid, maar het is niet te de

len.

B: Dat is het leven ja. Ja, dat is ook dr het leven.

*

A: Wat bedoel je met verbondenheid?

82

Stad in India waar zich het spirituele cencrum van Bhagwan Shree Rajneesh, later Osho,

bevond.

83

A: Ja. Waarom zou daar het leven niet zijn?

being moet nog naar de manifest toe; het moet nog vorm gegeven wor
den, het moet nog de weg van schoonheid worden. Wie?

Andere beweker: Dat ontwaken van de intelligentie, is dat een gelei

delijk ontwaken?

Andere bezoeker: Die intelligentie is rotsvast?

A: Nee! Dat is een plotseling gebeuren. Absoluut onvoorspelbaar wan

A: De beingness is rotsvast. Intelligentie is het vehikel tot verfijning en

neer dat zich zal voltrekken. Dat kan al tandenpoetsend zijn, dat kan

vernobeling van de beingness. En intellect is the ugly-maker, the limiter.

zijn wanneer je in de bioscoop zit. Het is altijd plotseling. En altijd

Op versterkers heb je limiters. Als het geluid boven een bepaalde piek

onverwacht. Anders is het een mind realisation, vanuit het intellect.

gaat en dan wordt het gedempt. Dat is het intellect.

Wanneer het de eindconclusie is van een denkproces, dan is het ge

garandeerd vanuit dat bolletje. Dan is het het intellect. Terwijl het

B: Maar de ware intelligentie die je hebt ...

ontwaken van de intelligentie een plotseling gebeuren is.

A: Die je bnt, niet die je hebt.
B: Is het hetzelfde als zelfbewustwording?
B: Die je bent.

A: Nee. Het heeft er nagenoeg niets mee te maken.

A: Ja. Want daarmee maak je het tot object. Intellect is een motie van
B: Wil je het verschil tussen die twee aan mij duidelijk maken?

wantrouwen tegenover intelligentie.

A: Ik weet niet wat u er allemaal onder verstaat. Het verschil tussen

B: Je zegt: het ontwaken tot intelligentie, maar ondertussen weet de

twee is wat je zelf in tween gedeeld hebt. Dat is het verschil. Wat

intelligentie al dat je ...

is het verschil tussen de waaktoestand en de droomtoestand? Het

verschil!

A: Intelligentie weet niks; intelligentie maakt weten mogelijk. Mmm,

very good.

Andere bezoeker: Ik heb plotseling het gevoel dat de realisatie, dat

being je ware thuis is en dat het ontwaken van intelligentie eigenlijk

B: Wat bedoel je met: dat je na het ontwaken terug moet naar de

hetzelfde is.

manifest?

A: In wezen wel ja. En wat er dan gebeurt, is dat je niet meer uit die

A: Iedereen waarbij de intelligentie wezenlijk ontwaakt komt in een

being-situatie kan. Maar dan moet het werk nog beginnen, want de

sfeer van ruimtelijkheid. Extasy without XTC. Maar dan moet het werk

84

85

nog beginnen.Je bent hier niet voor Jan Lul een beetje op je reet gaan
zitten. Wat is je nut dan nog? Wat is je bijdrage, wat is je geur. Niets?
Of ga je als een beest leven; alleen maar vreten en slapen.
B: Is het noodzakelijk om een use te hebben?
A: Natuurlijk! Wat zit ik hier te doen? Ik ben van nut. Als ik in mijn

space was gebleven dan hadden honderden mensen nooit van mij ge
hoord. Lekker joh. I'm enjoying the sat-chit-ananda space. Nee! Ik breng
een offer. Ik kom uit die ananda-state. Ik kies voor het lijden, ik kies
voor service, ik kies voor offering.

en dan begon-ie: 'Wa-wa-wa', weet je? Dan werd het manifest. Als je
een gitarist wil laten spelen moet je fouten gaan maken op de gitaar.
Dan zegt-ie: 'H, kom hier!' Dan gaat hij spelen. Dat is wat je wilde
natuurlijk. Als je iets wilt leren van Kun-Kun, de raga Malkauns of
zo en je snapt iets niet, dan moet je zeggen: 'Luister, ik heb deze raga
nu geleerd, die vind ik zo mooi.' En dan ga je hem gewoon zingen.
Nou en als het dan fout is zegt-ie: 'H, that's wrong.' En dan gaat
hij uitleggen hoe het wl moet. En dan heb je je les, gratis. Snap je?
Want alles wil zich manifest maken. Waar ben je nou de hele dag
mee bezig? To be manifest! Maar allemaal in zo'n beknepen mastur
batiemanier, alsof je vader elk moment binnen kan komen. Ja, ik
geef maar alledaagse voorbeelden.

B: Is dat werkelijk een keuze?

A: Wat denk je dat Bhagwan zit te doen? Wat denk je dat Da Free John
zit te doen, wat denk je dat Krishnamurci zit te doen?
B: Kunnen ze iets anders dan dat?
A: Ze kunnen er zo mee ophouden. Krishnamurti heeft dat ook eens
geprobeerd. Maar het maakte geen enkel verschil. Hij dacht: nou,
dan kan ik er beter over praten. Voor hemzelf maakte het geen ver
schil. Kijk, wij hebben namelijk niet het idee dat we iets anders te
doen hebben dan dat we te doen hebben. En het lichaam wil wat.
Het denken wil manifest worden. Dit hele manifest wil manifest
zijn. Kijk, ik heb een methode ontdekt hoe je goeroes aan de praat
kan krijgen. Beweer iets,

waar

je van weet dat hij het er niet mee

eens is; meteen krijg je een heel verhaal te horen. Dat deed ik bij
Nisargadatta altijd. Dan zei ik: 'Maharaj, is it not ...' En dan zei ik
iets waarvan ik wist dat hij het er helemaal niet mee eens was. Nou
86

87

Het ontwaken van intelligentie

A lexander: Als intelligentie ontwaakt zijn er geen problemen meer.

.fl.Het is dat je problemen hebt omdat de intelligentie niet ontwaakt
is; omdat je leeft vanuit je intellect, omdat je denkt dat je alles via je
brein kunt realiseren.
Bezoeker: Op het moment dat dat intellect aan het eind van zijn La
tijn is, kan er dan iets anders doorbreken?
A: Dn kan intelligentie doorbreken. Ja. Vandaar dat wij zo fors die

vragenreeks torpederen. Bij bepaalde types althans. Het meer devotio

nele type, daar praten we natuurlijk heel anders tegen.
B: Mag ik daar even op doorgaan?
A: Gaat uw gang ja.

89

B: Het is als het ware alsof het via het intellect twee ...

is geen kwestie van dat hij iets gedaan heeft voor je. Besteed alle dank

A: Is het 'als het ware' of hoe is het nou? Ik wil weten hoe het is.

de klachten niet en ik accepteer de dank niet. Wie? Laat dat brein eens

baarheid maar aan jezelf.Nou, dat zal onmogelijk blijken. Ik accepteer

werken, die computer!
B:Nee, het is zo.
Andere bezoeker: Ik vraag mij af: is mijn intelligentie ontwaakt?
A: Gelukkig.
A:Nee.
B: ... dat via het intellect twee eindstations bereikt werden. Het ene is:
ik ben getuige. Het andere is: ik ben de wereld. En het komt me voor,
dat als die twee samenvloeien, dat er dan ...
A: Ze zullen niet samenvloeien, ze zullen exploderen.

B: Dan zit ik op een vals spoor.

A:Nee, het is nog niet ontwaakt. Je bent als een soort olieplatform die
hele zee van het intellect aan het onderzoeken is, of je dat allemaal wel
los durft te laten.

B: Het kan niet meer met intellect?

B: Ja, dat ben ik ook aan het doen.
A: Ze zullen niet samenvloeien. Ze zullen exploderen. Maar goed,
don't spoil the fan. Wie heeft er een echte vraag?
Andere bezoeker:Ja, ik had een vraag, maar die is even weg. Maar: ben

A: Je bent aan het kijken of dat de moeite waard is. Take

little time,

don't worry.

ik wel de doener van het gebeuren?

B: Ja ik beeld me in dat ik al meer doe.

A:Nee, dan niet, nee.

A: Ja, dat is het kenmerk van de onwetende, inbeelding. Wie? Ja

meneer!

B: Dan niet?
A: Natuurlijk niet. Dat is wat er in de Bhagavad Gita staat: doe het
werk, maar claim geen doenerschap. Dat is een advies. Maar de er
varing zal zijn dat je je werk zult doen znder doenerschap. Daarom
accepteert de goeroe ook geen 'dank je wel' bij Zelfrealisatie. Want er

90

Andere bezoeker: Misschien toch nog even over dat herprogramme

ren. Dat je kunt zeggen: 'Ik ben niet dit, ik ben niet dat ... ', is een
aardige herprogrammering. Is die teneur om dat te doen ook gewoon
een gevolg van het feit dat wij zo enorm geraakt zijn als zijnde inferi-

91

eur? Innerlijk gevoel: 'Ik ben eigenlijk alleen maar een computer, laat

B: Een kind dat opgroeit in een gezin dat stijf staat van godsdienst

ik dan maar ook de herprogrammering volgen, want ...

heeft een slechte start wat dat betreft.

A: Dr snij je een onderwerp aan. Die inferioriteit. Daar wordt heel

A: Een heel slechte start. Maar tegelijkertijd een goeie start, want het

veel uit geboren. Het is Adler geweest, die zei: 'Elk mens heeft gevoe

lijden is z groot dat het wel moet zoeken naar iets anders.

'

lens van minderwaardigheid.' Ik heb mij altijd afgevraagd: waarom?

Ik heb er diep over nagedacht. En op gegeven moment wist ik het. Ik

B: Maar een kind dat bij verlichte ouders opgroeit?

dacht: nu heb ik het antwoord. Je weet zo diep h, van het hoofd tot
je voeten, in elke cel, dat je de liefde zelf bent. De rijkdom, the tre

A: Verlichte ouders krijgen geen kinderen.

asure. Als je ziet, wat je daarvan maakt. Met andere woorden: je hele
identificatie-huishouding, als je die vergelijkt met dat oergevoel, dan

B: Nee?

met je je wel inferieur voelen!

A: Nee, dat is gewoon geregeld. Alleen Gurdjeff, die had overal kinde
B: Of ingestampt zijn.

ren. Maar bij niet verlichte vrouwen. Een man en een vrouw die ver
licht zijn, daar komen geen kinderen meer. Dat wil maar niet lukken.

A: Elke identificatie is erin gestampt. Want zelf ben je niet op dat

Er is gewoon geen fut meer voor dat soort dingen.

idee gekomen. Wij zijn allemaal kleiner gemaakt, doordat wij zo

groots waren als kind. Ik heb mij zelfs laten vertellen - wat ik een

B: Wel daarvr. Nisargadatta bijvoorbeeld, die heeft ook drie kinde

leuke psychologische gedachte vind - dat de dief, iemand die zich

ren gehad, geloof ik.

tot dief ontwikkelt, in wezen terughaalt wat hem als kind onthou
den is. Want het kind heeft het gevoel dat de hele wereld hem toe

A: Ja, het spijt me meneer. Daarvoor wel, ja. Maar daarna, nee.

behoort. Nietwaar? En dat is ook zo. En het wordt beschrnkt. Ik

vind dat een mooi woord, dat Duitse woord: beschrnkt, einschrn

B: Dus als je kinderen wilt, nu kn het nog.

kung. Waarom? Omdat de ouders niet tegen de grootsheid van het

kind kunnen. Oh, ze vinden het zo leuk, wat een schatje! Totdat

A: Wanneer bij de man Zelfrealisatie plaatsvindt en hij wil nog kinderen,

het zijn grootheid manifest gaat maken. Dan zeggen ze: 'Blijf hier

dan zal hij een vrouw moeten zoeken die geen Zelfrealisatie kent. Als dat

vanaf!' Alles moet beperkt, beperkt, beperkt worden. Dan wordt

wl zo is, dan gebeurt er gewoon iks. Het wordt helemaal niks.

het kind in een harnas van identificaties geforceerd. En daar begint

het lijden.

B: Waarom eigenlijk niet, vraag ik me af. Waarom zou je geen kinde

ren nemen?

92

93

A: Kun je een lucifer die afgebrand is, nog aansteken? Als je geen an
dere lucifer hebt en geen vuur?

het werk dat hij doet, met de mensen met wie hij leeft en met zichzelf
niet, enzovoort. Omdat ze allemaal ontrouw zijn, ongehoorzaam aan
de aard der dingen.

B: Betekent dan de onbevlekte ontvangenis ... Ik dacht dat Jezus gebo

ren werd uit een verlichte vrouw. Dat dt betekende: onbevlekte ont
vangenis. Ik zou anders niet weten wat onbevlekte ontvangenis is.
A: Het is een lulverhaal. Kolder.
Andere bezoeker: kunnen we het nog even hebben over intelligentie
die ontwaakt en de koppeling met nut?
A: Wat is nut? Wat geeft geluk?
B: Als je echt manifest kunt zijn zoals je bent.
A: Precies! Dat je ongehinderd je kunt manifesteren dus.Want elke hin
dernis van wat manifest wil worden wordt ervaren als onvrij en frustre
rend. Hetgeen overigens niet betekent dat je maar doet wat je wilt. Want
juist doen wat je wilt is per definitie onvrij. Want kun je niet willen? En
kun je iets willen? Dus: per definitie onvrij! En vrije wil bestaat ook niet.
Dat is allemaal geleuter. Je kunt vanuit die beingness en dat ontwaken
van intelligentie zien wat natuurlijk bij jou past. En wat ik beweer is dat
als lle mensen zo zouden leven, er een perfecte verdeling van beroepen
zou zijn en dat alles zich perfect zou voltrekken.
B: En voor die tijd beredeneer je het allemaal?
A: Juist. En vanuit denken en vanuit valsheid en vanuit safe-stellen en
vanuit weet ik wat allemaal. En daarom is bijna niemand gelukkig met

94

95

God bestaat helemaal niet!

lexander: Wat doe jij voor werk?

Bezoeker: Ik zit op kantoor.

A: En hoe bevalt dat? Ben je daar helemaal gelukkig?

B: Problemen. Ik zit er samen mee mensen die hier totaal niet mee
bezig zijn. Dat geeft me een soort beknelling.
A: You have to pay a prise, you know. Weet je wat ik wel eens denk?

Wij zijn allemaal slappe zakken! En weer je waarom? Wij hebben on

derhand de mogelijkheid om deze hele wereld neer te zetten zoals wij
willen. Alle mogelijkheden hebben we. En we blijven maar klagen:
'Ja, ik moer weer naar mijn werk; ik heb eigenlijk helemaal geen zin.'
Waarom heb je niet je eigen kantoor? Ik heb me nooit kunnen confor
meren aan een baas boven me. Dat moet in je zitten. Er was er eentje

97

die zei: 'Je moet dat en dat doen.' Ik zei: 'Pfff, dag! Schiet op, ben jij

B: De meeste spinnen gaan in hun eigen web zitten.

besodemieterd, doe het zelf maar. Jij moet dit doen ... Ik moet niks! Ik
ben hier volmaakt vrijwillig.' 'Ja, het is hier geen fllosofieklas', zei hij.

A: De vrijheid van de spin is net zo groot als de grootte van zijn web.

'Ontslagen.' Ik zei: 'Ook goed.' Conformeer je nergens aan. Want je

laat je conformeren uit angst voor een paar misselijke rotcenten. Come

B: Ja maar ik bedoel: woorden zijn webben.

on, where is your digrzity!

A: Niet noodzakelijk.

Andere bezoeker: Er werd daarnet gezegd: 'Het benauwt me bij men

sen die er niet mee bezig zijn', maar ik krijg het benauwd bij mensen

B: Dat hangt van je intelligentie af.

die er wl mee bezig zijn.

A: Ja. Het is een heel mooi voorbeeld, het klopt biologisch niet, maar
A: Ik heb ook liever mensen die er niet mee bezig zijn, dan die er wel

de spin wordt in India gezien als de maker van zijn web, maar door

mee bezig zijn. Want als je dan zegt: 'Wil je een kopje koffie?', dan

intelligentie - beweert men - eet de spin zijn eigen web weer op. Dat

zeggen ze: 'Oh lekker!' En die anderen zeggen: 'Eh, eh, eh ... Ik was

wordt als een symbool van intelligentie gezien.

op dieet en oh . " Nou ja.' Ik ben dan ook een bord aan het maken,
dat komt bij de Stichting naast de deur, daar staat op: 'VOOR ZOE

B: Ja, dat spreekt mij aan.

KERS VERBODEN '. Verboden voor zoekers. Ik moet nog een soort

karikatuur van de zoeker vinden, want ik wil een rode streep door een

A: Ja, nou, daar heb je hem. Het is een voorbeeld dat niet klopt, want

mannetje en een vrouwtje laten lopen.

ik heb het biologisch nooit ergens terug kunnen vinden. Maar mis
schien is het er wel. Er schijnt ook een poeder te zijn dat je in het

Andere bezoeker: Wat is het verschil tussen intelligentie en Bewust

water moet gooien, waardoor vies water helder wordt. Dat gebruikt

zijn?

Shankara, maar ik heb dat poeder nooit gezien.

A: Misschien is het allebei hetzelfde. Maar ik ga dat niet zo expliciet

B: Maar misschien is een goeroe zo'n spin voor ons? Hij vernietigt

zeggen.

voortdurend ...

B: Waar ik moeite mee heb is het woord.

A: Nee. Een goeroe is een diamant. En een goeroe weet dat jij ook

A: Dan laat je het toch weg. Daarom gebruiken wij 'Bewustzijn'. Elk

geslepen worden met een zuivere diamant. En de ruwe diamant wordt

woord is alleen maar een verwijzing naar the realisation.

geslepen naar een zuivere diamant. En dan schittert die aan alle kan-

een diamant bent. Maar je bent nog ruw. En een diamant kan alleen

98

99

ten. Dt is de goeroe. Daarmee laat je zien dat wezenlijk de goeroe niet

ders binnen. Zelfrealisatie is niet alles eruit gooien en weer nieuwe

verschillend is van jou, het is allebei diamant, maar je kunt alleen ge

dingen binnen halen, het is de realisatie dat jij het licht bent in de

slepen worden door een andere diamant. Maar het is precies hetzelfde.

dingen. 'Ik ben het licht der wereld', zegt onze Heer Jezus Christus.

Dus je wordt in wezen geslepen door jezelf. Van het eerste begin af.

En verdomd als het niet waar is. Een concept kan er alleen zijn als

Alleen is het ruw in het begin, en op het laatst is het een schitterend

dat licht er is. Dus je bent het licht in het concept. Het concept zou

juweel. En gaat het verkeerd, dan valt die diamant in honderd stukjes.

je moeten helpen. Nu is het hele zwaartepunt in de ideenwereld

Dus het is een hele delicate art. Wie?

gaan liggen, die ideen hebben leven gekregen en we hebben ons

volmaakt genvalideerd, invalide laten maken, door een concepten

B: Zolang God als concept nog blijft bestaan, kun je dat diamantge

wereld die niets te maken heeft met de geleefde realiteit. Zelfreali

voel nooit meer pakken.

satie is terug naar de geleefde realiteit. Die was altijd daar, maar nu
zie jij het ook. Er is een mogelijkheid om de intelligentie te doen

A: In wezen is het ego niets anders dan een vertekend Godsbeeld. Wij

ontwaken wanneer er goed gehoord en verstaan wordt. Daarna doet

zitten in de greep van het beeld, maar het mooie, en de enige mij beken

die intelligentie het werk zelf. Men zal dan ook niet weglopen van

de uitgang, is dat een beeld gezien wordt door een licht dat groter is.

die leermeester. Nee, men zal vanuit dat nieuwe opnieuw beluisteren
wat er te beluisteren valt. En vandaar uit zal alles zijn natuurlijke

Andere bezoeker: Aansluitend hierop. Het komt mij voor dat er nogal
een paar concepten over zijn als God als concept weg is.

(nisarga) vorm vinden. En vandaar uit zal wezenlijke verandering

ontstaan, zr wezenlijke verandering. Niet allerlei oppervlakkige
veranderinkjes: 'Ik ben zo veranderd en ik voel me zo goed.' Want

A: Zoals?

een week later voel je je gewoon weer slecht.

B: Ik heb bijvoorbeeld vanaf drie turven hoog God als concept abso

B: Wat is het kenmerk van zo'n wezenlijke verandering?

luut verworpen.
A: Het kenmerk van een wezenlijke verandering is dat het een wzen
A: Dat is ook een concept. Athesme is ook een concept.

lijke verandering is. Dat die je niet meer verlaat. Het is het realiseren
van het onveranderlijke; dat is een absoluut tegengesteld iets. De

B: Dat bedoel ik. Het is weliswaar geen Gods-concept, maar het tegen

wzenlijke verandering is zien dat je dat onveranderlijke zelf bent.

overgestelde. Het maakt weer plaats voor het concept van verlichting.

Dat wat jij wezenlijk bent onveranderlijk is. Wie dat ziet verandert
totaal in het onveranderlijke. Nu zeg ik het heel raar en paradoxaal,

A: Juist, maar het betekent dat je alleen maar het ene concept blijft

maar het is niet anders.

verwisselen met het andere. Je gooit dit eruit, maar je haalt iets an-

100

101

B: Ik kom nog even terug op het concept 'God'. Het is toch zo dat dat

Andere bezoeker: Staan intelligentie en intellect als instrumenten naast

ego al twee tot vijfduizend jaar ...

elkaar of gaat het intellect over die intelligentie?

A: Zit in de genen meneer. God bestt helemaal niet. Het is een on

A: Intellect is gestolde intelligentie. Waar intelligentie niet meer be

zin-woord.

weegt, waar het niet leeft, waar het niet meer stroomt, daar wordt het
tot intellect, daar wordt het tot concepten. Concepten zouden ons

B: Waarom herhalen de intelligentste mensen ter wereld dan voortdu

rend dat concept?

moeten helpen als subtiele voertuigen om dingen duidelijk te zien en

manifest te maken; daar zijn ze voor. Maar wat we doen is de dingen
in ideen proppen, ze opdringen

A: Daar heb ik niks mee te maken. Hier gaat het nu over het ontwaken

van die intelligentie en dan heb je dat godsbeeld niet nodig. Als je wilt
weten waarom andere mensen dat doen, is het beter om dat even aan
die andere mensen te vragen. Als ik zo vrij mag zijn hoor.

aan

anderen en eisen dat anderen

ook zo leven. Allemaal bij gebrek aan de onmiddellijke realisatie van

hier en nu. Daarom is intelligentie vernietigend, absoluut bedreigend,
ook voor het intellect. Een intelligent kind is altijd bedreigend, want
die zegt dingen die de ouders zullen schokken en dat confronteert.
Intellect heeft soms de schijn van intelligentie, maar dat is het niet. A
computer can do it. Andyou are not a computer.

B: Ik zucht ...

B: Mag ik nog even? Over intelligentie en Bewustzijn?

A: Van verlichting.

B: Er ging een rilling door me heen toen ik dat concept van 'God'

A: Even graag, ja. Ik heb er genoeg

van.

Ik vind het een mooie ge

verloor.

dachte om te zeggen: eigenlijk is die intelligentie het Bewustzijn zelf.

A: Dat zegt alleen maar iets over jou. Ik ben er nooit door geschokt

B: Maar is het niet zo dat tenminste die intelligentie wordt onderge

geweest dat God niet bestaat. Er ging geen rilling door mij heen. Ik
dacht, dat wist ik eigenlijk al. Dat God geen concept is

was

me ei

genlijk meteen al duidelijk, dus ik hoefde hem ook niet te droppen.

sneeuwd of stolt, terwijl het Bewustzijn eigenlijk altijd functioneert?

Het stolt in zelfbewustzijn.

Als Nietsche zegt: 'God is dood', dan ga je ervan uit dat hij ooit ook

A: Het stolt in zelfbewustzijn, ja. Intelligentie is open, is bereid te

leefde. Hij heeft nooit geleefd dus hij kan ook niet dood zijn. Ja, laten

kijken, is bereid mee te gaan met het veranderlijke manifest. Intel

we wel wezen. Goed, wie?

lect niet. Toen ik bij de vrijmetselaren een lezing hield over het wezen
van de mens volgens de advaita, was er een professor die zei: 'Wilt
u dan beweren dat Spinoza niet verlicht was?' Ik zei: 'Inderdaad.

102

103

Spinoza is, zoals wij het zien, niet tot zelfrealisatie gekomen en niet

B: Dus die intelligentie is natuurlijk?

tot verlichting gekomen. En waarom? Omdat hij de hindernis van

het denken niet heeft overwonnen, hij bleef tot op het denkniveau.'

A: Intelligentie is intelligentie. Natuurlijk is natuurlijk. Maak er geen

'Dat is niet waar! Dat is niet waar!', riep de professor, als een klein

algemene soep van. Verzamel niet overal concepten om te proberen

kind. Het intellect werd bedreigd, dat was zijn grens. Het was on

die tegen elkaar uit te spelen of vriendjes met elkaar te laten worden.

denkbaar dat Spinoza niet verlicht zou zijn, want daar hing zijn hele

Intelligentie is: de dingen op zijn plaats zien. Sta jezelf toe om manifest

hoogleraarschap vanaf. Een medebroeder vroeg het woord - want in

te laten zijn wat er manifest wil worden. Enjoy the Divine Presence.

de vrijmetselarij mag je namelijk ineens ook een andere opmerking

maken en zeggen: 'Mag ik even het woord voorzitter?' - en hij zei: 'Ik
ben bij een goeroe in Tibet geweest en die onderscheidde drie typen
mensen: de niet-mensen, de mens in wording en de ware mens. En
Spinoza was een mens in wording.' Ik zei: 'Dank u geachte broeder.
Dan hoort u het nu eens van een ander!' Maar het intellect wil daar
niet van horen. Dat zegt: 'Dat kan niet want mijn hele proefschrift
staat op het spel nu. Voor mijzelf vind ik het niet erg, maar voor
mijn moeder vind ik het ellendig', of zo. Je hele zelfbeeld staat op
het spel omdat je genvesteerd hebt in ideen. Als ze tegen mij zou
den zeggen: 'Die Nisargadatta was helemaal niet verlicht.' Ok, no

problem. Of als ze tegen mij zeggen: 'Jij bent helemaal niet verlicht.'
Ok, no problem. Dan zeg ik: 'Dat is ook zo.'
B: Ja, je moet gewoon gaan doen.

A: Nog erger. Wat is dat nou weer? Wat bedoel je daarmee?

B: Nou het is toch gewoon ... Wat je zei gewoon ...

A: Gewoon te zijn.fust be. Gewoon gaan dn, dat is weer iets anders.
Dat is als je een puber in huis hebt of zo.

104

105

Voorbij het begrijpen

ezoeker: Ik bedacht vandaag: al die lezingen en al die boeken die

ik gelezen heb wijzen allemaal uiteindelijk naar dezelfde essentie,

wat advaita vedanta is. Dat is helemaal duidelijk. Ik zou werkelijk wil
len weten: wat is het mechanisme, als er een mechanisme is, waarmee
men voorbij het begrijpen in het ervaren komt?
Alexander: Ik heb een collega die Da Free John heet. Hij doet zijn werk
in Amerika. En volgens hem is advaita vedanta een 'spreekschool'. Dat
klinkt niet erg aantrekkelijk.
Maar hij heeft een klein beetje gelijk, omdat er vooral gesproken
wordt. Daar gaat het niet echt om. Het echte werk begint wanneer
het spreken stopt. Maar voordat het spreken stopt, zul je veel moeten
spreken. Dingen moeten duidelijk zijn. En dat kan alleen maar door
middel van spreken, door middel van woorden. 'Vedanta' is slechts
een deel. Het wordt genoemd: het einde van het weten. Maar deze
weg heet: advaita vedanta. Advaita betekent: non-dualistisch. Eigen-

107

lijk ben je aan de grenzen van vragen en antwoorden. Met een klein

gehoord hebe. Je bent er absoluut van overtuigd dat het daar niet kan

beetje moeite zou je dezelfde dingen kunnen zeggen. Nietwaar?

worden gevonden. Daar begint het discipelschap. Want daar ben je

klaar om te leren. En niet te vergelijken met je eigen denken. Begrijp

B:Ja.

je? Want het is geen zaak van het denken. Dus tot zover heeft Da Free
John gelijk. Het is een spreekschool. Maar het echte werk begint niet

A: Als ze iets vragen, weet jij al wat ik zal antwoorden. Ja?

in vedanta, maar in advaita. Daar komt er een ander aspect bij. Dus er
moeten drie grenzen overschreden worden: de eerste grens is het den

B:Ja.

ken, de tweede grens is het gevoel en de derde het lichaam. Drie grote
hindernissen. Het denken is het allerbelangrijkste. Wat mij betreft zal

A: Maar dat betekent niet dat je gerealiseerd bene. Daar begint advaita.

ik niemand een werkelijke meditatie geven, voor hij de grens van het

Begrijp je dat? Nu, Realisatie betekent dat je je realiseert dat je zonder

denken bereikt heeft. Anders gaat alle aandacht naar het denken. Ie

een systeem, zonder iets werkelijks, niet succesvol kunt zijn. Daar be

mand die genitieerd is, heeft al gezien dat de waarheid niet gevonden

gint discipelschap. Maar eerst moet je hiervan overtuigd zijn. Begrijp

kan worden binnen de grenzen, binnen het kader van het denken.

je dit?

Zo'n persoon is daarvan overtuigd. Als hij niet overtuigd is, zal de me

B: Kun je het laatste deel nog een keer herhalen?

catie met het lichaam en de identificatie mee gevoelens en emotionele

ditatie niet eens werken. En dan zijn er nog twee dingen. De identifi
zaken. Maar het verstand is de eerste grens die voorbijgegaan moet
A: Wat is niet duidelijk?

worden. Indien je het andersom doet, als je begint met het lichaam, als
je begint met je emoties en je gevoelens, dan bestaat het grote gevaar

B: Waar begint discipelschap precies?

dat je alles gaat conceptionaliseren. Dan vindt er een verstandsrealisa

tie plaats. En het is verschrikkelijk moeilijk, het is werkelijk een heel

A: Discipelschap begint wanneer je aan de grens bene gekomen waar

moeilijke zaak om iemand, die gevangen zit in een verstands-realisatie,

geen vragen en geen antwoorden meer zijn. Vragen lijken dwaas, maar

te overtuigen. Dus er zijn drie grenzen. Eerst kijken we naar her den

de antwoorden lijken ook dwaas. Je bevindt je in een soort niemands

ken en daarna naar het lichaam en de emotionele zaken. War eigenlijk

land. Geen enkel antwoord op het niveau van her denken is werkelijk

allemaal hetzelfde is.

zinvol. Het voedt je ziel niet. Dat komt omdat her niet gevonden

kan worden op het niveau van het denken. Het kan niet gerealiseerd

B: Dus tot nu toe hebben we eigenlijk aan het denken gewerkt.

worden in het denken. Tegelijkertijd is het denken een heel groot ob

stakel. Door vedanta verdwijnt de gewoonte om te zoeken in het veld

A: Ik ben iedereen aan het voorbereiden op een werkelijke medita

van gedachten volkomen, omdat je alle vragen en alle antwoorden

tie. Want op een heel laag niveau betekent de goeroe: iemand, die je

108

109

vormt. Het is eigenlijk een behoorlijk grof werk. Het spel dat wij hier

wanneer zij zeggen: het is slechts een vlucht uit de realiteit. Als je

spelen is er alleen maar om de beperkingen van het verstand te zien;

geen gebruik meer kunt maken van je verstand en je hersenen, waar

de gewoonte van het verstand te zien om te conceptualiseren, om te

gaat het dan om? Vandaar dat zij, die gerealiseerd zijn, met die totale

proberen het leven te vertalen in een concept en om te zien dat dit

realisatie perfect functioneren in deze wereld. Er zijn geen moeilijk

onmogelijk is. Dat is al een grote opluchting, omdat we niet langer

heden. Zij gaan niet weg van de wereld in een grot wonen of het

meer in die richting hoeven te zoeken. Maar kijk eens hoe mooi dit

klooster in. Dat doen ze niet. Ze kunnen zakenlieden zijn, ze kun

systeem is: tegelijkertijd moet je denken solide en gezond zijn. Je moet

nen barkeeper zijn, ze kunnen belastinginspecteur zijn, ze kunnen

niet gek worden. Het is geen kwestie van je verstand verliezen, het

premier zijn, ze kunnen van alles zijn. Ze kunnen zelfs vrijmetselaar

is geen kwestie van je verstand voorbij gaan. Het gaat er alleen maar

zijn, ze kunnen melkboer zijn, ze kunnen veeboer zijn. Want hoe

om, om te zien dat het onmogelijk is om de realiteit en de waarheid

het ook zij, deze mensen claimen niets, wt ze ook doen. Dus of ze

te vinden binnen het denken. Het gaat alleen daar om. En dan zal het

belastinginspecteur zijn of veeboer, zij weten: dit ben ik niet. Je kunt

licht naar het emotieveld, de gevoelens gaan, en dan naar het lichaam.

zelfs psycholoog zijn, dat is niet tegenstrijdig. Je kunt psychothera

En dan is het werk gedaan. Je kunt ze alle drie tegelijk doen, maar al

pie doen; je kunt alles doen. En zij die dat kunnen, bewijzen dat het

leen bijzondere mensen kunnen dit. Dus het is erg belangrijk - want

mogelijk is. Dus ik ben er niet voor dat mensen hun werk opgeven

er gebeurt heel veel in spiritualiteit- dat bij het verlies van je verstand

en al dat soort onzin. Want dat heeft er niets mee te maken. Ik kan

of bij het in extase raken, je het denken niet kan gebruiken waar het

wel begrijpen dat je je werk zat bent. Maar dat heeft niets te maken

voor gemaakt is. Dat is een ongewenste situatie, in onze traditie. Dat is

met Zelfrealisatie. Als je genoeg hebt van je werk, dan heb je genoeg

erg ongewenst. We hebben graag een volledig gebruik van een helder,

van je werk. Maar koppel het niet aan Zelfrealisatie. Zeg niet: 'Dit

scherp verstand met daarbij tegelijkertijd een realiseren dat dit niet je

werk staat mijn Zelfrealisatie in de weg.' Of: 'Mijn relatie staat het

ware natuur is. Dat je dat weet. Er is geen identificatie daarmee, zodat

in de weg', of: 'Het niet hebben van een relatie staat het in de weg.'

het op zijn best werkt. Begrijp je dat?

Niets staat in de weg. Want er is geen weg naar de realiteit. Zie je de

schoonheid ervan?

B:Ja.
B:Ja.
A: Hetzelfde geldt voor gevoelens en voor het lichaam. Er bestaat
geen twijfel over: je bent niet dit fysieke lichaam. Er is geen twijfel

A: Dus dat betekent een totale aanvaarding van het leven; een totaal

over: je bent niet je gevoelens en je emoties. Toch is je hele capaci

zijn. Totale realisatie. Dat is heel wat anders dan al die dwaze concep

teit om te voelen beschikbaar. Toch is dit lichaam beschikbaar. Het

ten over Zelfrealisatie. Daarom begin ik met het denken. Want in de

is geen verstoring voor je ware natuur. Dus dat is het mooie. Dit

grond zijn de concepten de moeilijkheid. Daarom werken we aan die

noemen we 'totale realisatie'. Want anders hebben de meesters gelijk

concepten. Heb je hier vragen over?

llO

1 ll

B:Ja. Ik bedacht zo-even: door het denken komen we bij vedanta, bij

B: Ik begrijp het heel goed: advaita is het resultaat van vedanta.

het einde van het denken.

A:Ja. Daarom staat het woord ervoor. Vedanta is het systeem. Dus er
A: Nee, het denken heeft bevrediging nodig. Het denken geeft het

zijn verschillende soorten vedanta. In feite negenentwintig of zoiets.

nooit op. Er moet iets beters komen. Als je de beperkingen van het

Vedanta betekent: einde van de kennis. Veda betekent kennis, weten;

verstand ziet, dan zoek je automatisch niet meer in die richting. Maar

anta betekent einde. Als je komt aan het einde van het niet kennen, de

het zien is iets anders dan het denken. Dat is het mooie ervan. Je ziet

vragen en antwoorden, blijft vanzelf advaita over. Niet-dualistisch. Je

dat het denken in feite erg beperkt is, dat al die vragen en antwoorden

zult dit zien met iets wat niet dualistisch is. Dus het eigenlijke zien is

geen zin hebben, dat daar geen oplossing is. Je ziet dit met iets anders

de realisatie. Mijn strijd, mijn frustratie is het feit dat mensen dit sy

dan met het verstand. Het is geen verstand-realisatie. Automatisch kijk

steem uitermate moeilijk hebben gemaakt. Dat ze gezegd hebben, dat

je niet meer in die richting. Als er een gat in de emmer zit, en je hebt

het onmogelijk is voor een gewoon mens om tot realisatie te komen.

dat gezien, ga je dan toch nog met die emmer water halen? Nee.

'Misschien kan een Boeddha dit, misschien kan Shankara dit, of Jezus

Je ziet dat dat geen zin heeft. Alleen een dwaas doet dat.

Christus. Maar wij zijn niet zo.' En advaita zegt dit niet. Het zegt: tat
tvam asi, jij bent dat! We doen er niet trots over; dat zou werkelijk be

B: En het tweede deel van advaita, de non-dualiteit?

lachelijk zijn. Maar we ontkennen niet wat we zijn. Daarom betekent

onwetendheid: ontkennen wat je bent. Begrijp je dat?

A: Dat is een natuurlijk proces. Je ziet dat het verstand zijn begren
zingen heeft en dat het niet in een of ander concept of idee te pakken

B:Ja.

is. Je realiseert dit met iets anders dan het denken. Dus vedanta is er
vanzelf, het is het einde van de kennis, maar zien begint onmiddel

A: Nou, dit is mijn argument. En het spel is: jij hebt jouw argument,

lijk. Dus advaita is er onmiddellijk. Advaita betekent: non-dualistisch,

ik heb mijn argument. Dat is het spel. En uiteindelijk, als je ziet waar

dus dit zien is non-dualistisch. Het wordt kristalhelder dat dit zien de

ik naar verwijs, zullen alle argumenten stoppen. Jouw argumenten

non-dualiteit is. Dat is advaita. Kennis, welke kennis je ook hebt, is

zullen ophouden, mijn argumenten zullen ophouden. Uiteindelijk

erg nuttig. Het schaadt niemand. Dus het schaadt ook jou niet. Het

zullen in waarheid de vormen van de goeroe en discipel verdwijnen in

houdt je niet af van realisatie en het geeft ook niet de realisatie. Het

dit vredige zijn. Dus dan is er geen kwestie meer van een goeroe, ook

is gewoon denkstof. Het hoeft niet veroordeeld te worden. Het hoeft

niet meer van een discipel. Dat is heel mooi. Maar het moet gebeuren,

ook niet als een vijand gezien te worden. Het is gewoon wat het is. Het

weet je. Mijn gedrevenheid is er om dit duidelijk te maken. Want ik

zal je helpen op een gezonde en natuurlijke manier te functioneren in

kan er niet tegen dat mensen zeggen dat het moeilijk is, of dat het niet

een drie-dimensionale wereld. En dit is geen theorie, het is erg prak

eigen is aan westerlingen. Of dat je eerst volkomen zuiver moet zijn,

tisch. Het is erg realistisch.

of dat je allerlei dingen moet doen. Dat is niet waar, het zijn abso-

112

113

luut leugens. Dat is geboren uit een gevoel van inferioriteit. Het is de

weet je. Er kunnen 100.000 mensen zijn die een andere weg prefere

identificatie met onwetendheid. Ik moet daar niets van hebben. Mijn

ren. Het is niet aan jou om dat te bekritiseren. Dus er is een buiten

tegenzin brengt me tot praten. Het is in feite liefde voor de waarheid.

gewone verdraagzaamheid. Het is geen mand vol verdraagzaamheid,

Dat wordt 'filosofie' genoemd. Daarom is het ook een soort filosofie.

zoals Da Free John zei. Nee, het is een oceaan van verdraagzaamheid.

Dat betekent: een richting, een weg naar de waarheid. Liefde voor de

En ik denk erover een boek te schrijven: een mand van onverdraag

waarheid, liefde voor dit soort wijsheid. Want dat is wat me beweegt.

zaamheid. Maar dat is iets anders. Ik schrijf eigenlijk een heleboel

Als ik daar geen liefde voor had, hoe zou ik dan kunnen spreken? Het

boeken in mijn hoofd, want ik kan dat niet tolereren. Weet je, er zijn

is een liefde voor de waarheid; niet voor jou of voor mijzelf. Ik krijg

mensen die zoveel spreken over verdraagzaamheid, maar mijn spreken

geen orgasme van mijn eigen spreken, weet je. Goed, zeg iets. Ik be

over de waarheid komt eigenlijk voort uit het feit dat ik het niet kan

doel, verstaan we elkaar?

verdragen. Ik kan onwaarheid niet aanvaarden. Dus ik ben een oceaan

van onverdraagzaamheid. Ik verdraag het helemaal niet. Ik kan ge

B: Ja, dit is heel duidelijk voor mij vandaag. Het is heel duidelijk.

woon niet tegen onwetendheid. Ik kan niet zeggen: 'Ok, praat maar
verder in onwetendheid.' Ik moet iets doen. Misschien is het een soort

A: Dus wat is nu de positie van al die verschillende goeroes, als je het

frustratie. Ik weet het niet. Goeroes strijden niet met elkaar. Zij weten

op deze wijze ziet; het plaatje wat ik je heb voorgelegd. Wat is de plaats

heel goed wat de waarheid is. Het zijn de discipelen die de ellende

van al die verschillende goeroes. Kun je dat vertellen?

veroorzaken. Eens hoorde ik een uitspraak. Het was Walter Keers die
het vertelde, maar hij had het van iemand anders denk ik: 'Ik kan mijn

B: Wat bedoel je met de plaats, de stijl?

vijanden hanteren, maar God bewaar me voor mijn vrienden.' Met je

vijanden ben je erg alert. Maar met vrienden is het iets anders. Daar

A: Wat is het effect?

om is vriendschap voor goeroes niet toegestaan. Je kunt niet bevriend

zijn met de goeroe. Dat is de prijs die je moet betalen.

B: Ze verwijzen naar hetzelfde.

B: Nee, ik realiseer mij alleen vandaag hoe vreselijk belangrijk het is
A: Ja, dus kan er sprake zijn van enige competitie?

om je te realiseren dat het door middel van het denken niet kan. Tenzij
je aan het einde van het denken komt.

B: Nee, geen competitie, alleen een verschil in stijl.

A: Om te realiseren is het allerbelangrijkste, ik herhaal het weer, te
A: Alleen de stijl. Wanneer je van een bepaalde stijl houdt, zou je dan

zien dat wat realiseert niets met het denken te maken heeft, dat zelfs

een andere stijl beschuldigen? Zou je zeggen, die stijl is niet goed? Nee,

het denken zijn beperkingen heeft. Datzelfde wordt gezien met iets

je houdt er alleen niet van. Maar dat is een heel nauwe tunnelvisie,

anders dan het verstand. En dan is intelligentie geboren. Eigenlijk

114

115

is die hele advaita niets anders dan proberen je werkelijke originele

A: Ja, dan zijn wij al heel erg blij. Dat zijn we tch wel, maar dan zijn

intelligentie te stimuleren. Het is op een of andere manier geblok

we in onze nopjes. Dus alles wat nodig is, is er al. Omdat dat zien er

keerd door al je identificaties. Een kind leert gemakkelijk omdat er

altijd is. Ja.

nog niet iets is van een ik-principe. Heel snel doet het honderden
ervaringen op en trekt het conclusies. Het leert erg snel en erg veel.

B: Als dat zien geboren is, dan ...

Ego is altijd een hindernis om te leren. Dat is mijn stellige overtui

ging. Wil iemand hierop ingaan?

A: Nou, dat zien is niet geboren.

Andere bezoeker: Ik ben de context van daarnet kwijt.Je zei, dan is het

B: Herontdekt.

zien er onmiddellijk.
A: Ja, herontdekt ja.
A: Ja, het zien is dus iets anders dan een eindconclusie van het den

ken. Het denken wordt gezien door iets anders dan het denken zelf.

B: Dan zie je dat die drie muren er niet meer zijn. Je bent niet meer

Dus als de grenzen van het denken worden ingezien, en in de advaita

gedentificeerd.

gaat het helemaal die kant op natuurlijk, dan zie je dat met iets an
ders dan denken. En dat is het zien waar we het hier over hebben.

A: Niet te hard van stapel graag.

Als dat geboren is, dan zal er zeker niet gezocht worden in waar je
net van ingezien hebt, dat het daar niet te vinden is. Zoals je niet met

B: Maar vindt meditatie dan nog plaats?

een emmer waar geen bodem in zit, water gaat halen. Voor de grap,
om iemand aan het lachen te maken, zeg je: ik ga even een emmertje

A: Dat is een hypothese.

water halen en dan laat je die emmer zien. Maar of je het inderdaad
dan echt nog gaat halen ...

B: Is niet het leven zelf altijd meditatie? Is dat niet n geworden met

elkaar?
B: Zodra de overtuiging er is dat de waarheid niet te vinden is in de
mind, dan ...

A: Mag ik vrijuit praten, vandaag? Wat ik vaak bij jou merk, is dat

je uitspraken doet die

van

zelfgerealiseerden komen en ik ruik aan

A: Dan is het zien geboren, dat is nog niet de absolute realisatie ove

de geur waar ze vandaan komen. Die gelden alleen uit de mond van

rigens.

zo iemand. En die hebben geen enkele kracht en geen enkele waarde

wanneer het uit jouw mond komt. Het klinkt zelfs een beetje belache

B: Nee, het zien.

116

lijk, een beetje ridicuul, futiel. 'Het slaat als een tang op een varken',
117

zeg je in Nederland. Want het is wel waar, maar het is niet waar uit

iemand die geen gewoonten heeft, want gewoonten zijn als rituelen.

jouw mond. Dus daarom verzoek ik de toehoorders altijd om zich te

Ze zijn niet goed of slecht. Ik probeer alleen maar te observeren, op een

beperken tot de eigen ervaring. Dat doe ik namelijk ook. Dan is een

aangename manier. Ik heb ook gewoonten bijvoorbeeld. Het eerste wat

gesprek mogelijk. Vind je het goed dat ik mijn aandacht naar iemand
anders verhuis?

ik doe als ik opsta is de tv aanzetten. Dat is het eerste wat ik doe. Ik was
me niet, ik eet niet, ik zit alleen maar, en kijk naar het nieuws. Precies
een uur. Dus ik weet waar een aardbeving is of een oorlog, of dat de

Tegen een andere bezoeker: Is er een vraag of een verwondering over

iets, of een reflectie? Want uiteindelijk zul je geen vragen meer heb
ben, maar reflecties. Alleen maar gedachten, weet je.

Russen komen en ik kan me voorbereiden, weet je. Dat soort dingen.

En ik ben gek op het slechte nieuws. Vooral als auto's uit de bocht de ri
vier in vliegen en zo. Wat een slecht karma h? Dus dat is een soort ge
woonte, maar het kan geen kwaad. Als ik een gewoonte zou hebben om

B: Ik begrijp niet waarom ik steeds zocht met mijn verstand.

oude dames van de trap te duwen, was het een ander verhaal natuurlijk.
Maar hetzelfde geldt ook daarvoor. Het gaat om dezelfde observatie. Je

A: Dat is een gewoonte. Eens woonde ik in een flat. En de koelkast

zult die gewoonte zien. Het is een onderdeel van het denken. Het is on

stond in de keuken aan de linkerkant. Dus na drie maanden was ik

vermijdelijk. Maar het zien heeft met de gewoonte niets te maken. Het

gewend om naar links te lopen voor de koelkast. Ik deed altijd de deur

is heel vredig. Daarom worden zij die gerealiseerd zijn,

open als de kat zich liet horen, en dan gaf ik hem melk of iets dergelijks.
Toen was er brand in de flat en moesten we verhuizen en kwamen we

zo

vreedzaam.

Het is niet een vrede van het denken. Dat is voor dwazen. Het is vrede
van het Bewustzijn. Vrede van het denken is voor idioten.

in een andere flat. Het was hetzelfde type flat, maar in spiegelbeeld.
Dus nu moest ik steeds naar rechts voor de koelkast. T ijdens de eerste
maand vergiste ik me steeds, maar na drie maanden, precies na drie
maanden dat ik daar woonde, was ik er helemaal aan gewend. Toen

Andere bezoeker: Ik heb een vraag over non-dualiteit.

A: Goed.

bouwden ze de hele flat weer opnieuw op en gingen we terug naar de

oorspronkelijke flat. Toen liep ik de hele tijd weer naar rechts. En het
duurde weer drie maanden om eraan te wennen. Zo gaat het steeds met

B: Het is een idee dat ik niet goed kan pakken. De non-dualiteit van
dingen.

het verstand. Zo gaat het ook met conditioneringen. Dus je moet heel
erg bewust zijn. En daar gaat het bij meditatie om. Maar je kunt de
conditionering van onwetendheid niet forceren. Je moet goed observe
ren. En sommige gewoonten zijn diep geworteld, zo diep, dat zelfs als
je dood bent, je een gewoonte zult hebben. Veel gewoonten zijn geen
probleem, maar sommige gewoonten zijn dat wel. Ik ken nauwelijks
118

A: Dat is erg moeilijk te pakken. Kun je de wind vangen?

B: Nee, dat kan niet, dat zie ik wel. Maar deze gedachten zijn keer op
keer uitgesproken, en al die paradoxen. Hier begint het deel waar je
niet echt over kan praten.
119

A:. Daarom worden gerealiseerde mensen zo stil. Dat is heel natuurlijk. Er

B: Is er dan een onpersoonlijk ik dat ziet, of is het een manier?

is niets om over te praten. Wat denk je als twee zelfgerealiseerde mensen

elkaar tegenkomen, waar ze over zullen praten? Over iets waarnaar je al

A: Het zien heeft niets te maken met de persoon en zelfs niets met een

tijd kunt refereren. Een computer of een boek of sigaren, of zo. Over iets

niet-persoon. Dit Bewustzijn is niet individueel. Het is niet van jou

dergelijks. Maar niet over spirituele zaken. Omdat de aandacht niet gaat

of van mij. Het is war we allemaal met elkaar gemeen hebben. Hoe

naar wat duidelijk is. Dus de meest a-spirituele mensen zijn de mensen die

kan ik haar in de ogen kijken? Hoe kan zij mij aankijken? Het komt

gerealiseerd zijn. Zij worden spirituele mensen genoemd, maar eigenlijk

allemaal door dit Bewustzijn. Is het van haar? Is het van mij? Nee, we

zijn ze dat niet. Hee is erg vreemd. Wat een vreemd onderwerp. In India

maken van hetzelfde gebruik. Eigenlijk maken we er niet eens gebruik

wordt dit Bewustzijn vergeleken met Akasha. Ken je het woord Akasha?

van. Het is onze realiteit, en die kan niet vermeden worden. Dat vind

B: Nee.

iets!

A: Het is subtieler dan ruimte, maar omwille van ons gesprek noem ik

B: Zien is meer een wijze van spreken.

ik nog het allerleukste, dat die niet vermeden kan worden. Zeg eens

het nu ruimte. Beschikbaarheid, noem ik het. Dus alle planeten, dit

hele universum, al je gedachten, gevoelens, wat dan ook, aardbevin

A: Zien is realiseren. Zien doe je niet met het oog. Want een oog is

gen, vrede van het denken, goeroes, discipelen, zelfrealisatie, onwe

gewoon een gehaktballetje weet je. Zie je die boom, die is zo groot. En

tendheid. Waarin verschijnt dit allemaal?

kijk naar het oog, dat is zo klein. Hoe kan de boom er in het oog zijn?
Dat is onmogelijk. Dus het moet een projectie zijn. Hee bewijst niet

B: In Bewustzijn.

eens dat er een object is. Het bewijst het zien. Iets gebeurt, het bewijst
het Bewustzijn. Het komt na het ware dat nooit verandert. Dat is je

A: Hoe kan het beschikbaar worden, hoe kan het gezien worden. Ik

ware natuur die niet vermeden kan worden. Een boom kan vermeden

zeg niet eens dat het allemaal waar is of niet. Ik zeg alleen: het zien

worden, maar Bewustzijn niet. Want voordat de boom er is, is er Be

moet er eerst zijn. Want het zien van een object bewijst niet dat er een

wustzijn. Voordat jij er bent is er Bewustzijn. Voordat God er is, is er

object is, maar het zien.

Bewustzijn. Daarom zeg je: God is Bewustzijn. Daarom zeg je: ik ben
God. Niet als een ik, maar als God! Niet: ik ben God maar: God ben

B:Ja.

ik, God is mij. Begrijp je dat? Maar niet: ik ben God en jij bent niet

A: Een object kan een illusie zijn. Maar het zien is iets anders. Dus

wijzen naar het God-principe. Daarom noemen we het ook God-rea

dit onveranderlijke zien is altijd aanwezig. Op de achtergrond, op de

lisatie. Goeroes noemen ze in India Godmannen. Maar zijn er andere

voorgrond, in het midden. Het is alomtegenwoordig.

mannen en vrouwen dan Godmannen en Godvrouwen? Waarom heet

God. Het is hetzelfde. We verwijzen niet naar een ik-principe, we ver

120

121

hij een Godman en een ander niet. Het is hetzelfde. Het verschil is dat

je je bewust van jezelf, je begon je te identificeren met alles wat je maar

de ene man gerealiseerd is en de ander niet. Hij denkt nog steeds dat

zag. Met alle objecten. En ik zeg: het is allemaal best, maar je weet niet

hij een mens is die afgescheiden is van God. En dat kan niet. Het lijkt

wat het werkelijk is. Wij zeggen: Bewustzijn is werkelijk. Want dat

de E.O. wel h? Dat is een moeilijke weg om te gaan, maar ze hebben

verandert niet. Dus het is het onveranderlijke in het veranderlijke. Dat

absoluut gelijk. In de grond hebben ze gelijk. Ik ben het meerdere

is de misdaad van de goeroe: de moed te hebben om dit te zeggen.

malen met hen eens, maar niet met hun bekeringen.

B: Dus de enige waarheid is om werkelijk te zien.
B: Dus het zien bewijst in feite niet wat waar is en wat onwaar is?
A:Ja, dus het Bewustzijn, ja.
A: Nee. Daarom wordt het Maya genoemd. Dat betekent: dat wat niet
werkelijk aangewezen kan worden. Het is er, maar wat het is weten we

B: Dat is de enige waarheid.

niet. Maya betekent niet dat het er niet is. Maya betekent: het is er,
maar we kunnen niet zeggen wat het is. We vinden het alleen maar

A:Ja. Nu maak je me gelukkig. Daarom zeggen ze in een van de mooie

plezierig. Kijk, je hebt een vrouw he? Is ze echt of niet?

Upanishads, een van de heilige boeken in India: Waarheid is n, maar

zijn expressie is vele. Kijk eens hoe prachtig dat is. Waarheid, wat be

B:Ja.

tekent het Bewustzijn, het werkelijke, is n. Het is slechts een ding,

maar het manifesteert zich op vele manieren. Nou kun je dan nog

A: Hoe weet je dat. Wat is haar realiteit. Neem me niet kwalijk dat

zeggen dat deze manifestatie minder waard is dan deze manifestatie

ik dit zeg. Waar zit ze. Oh daar. Wat is haar realiteit? Dus als je haar

of die? Of verkeerd? Nee. We zouden Bewustzijn in elkaar moeten

vraagt: is je man echt? Kun je zeggen wat hij is?

zien, dat wil zeggen de Goddelijke natuur, Atman. Als je dat kunt zien
dan kun je heel prettig met elkaar omgaan. Je kunt ook ruzie maken,

B: Natuurlijk.

het doet er niet toe. Want feitelijk houden we van elkaar. We zijn
hetzelfde. Dan maak je geen verschil meer. Je kunt nog wel speciale

A: Het is erg moeilijk. Je bent zelfs bang om er op deze manier naar te

voorkeuren hebben. Je kunt zeggen dat je van dit meer houdt dan van

kijken weet je. Dus wat is het? Wat is een fysiek lichaam? Het is zoiets

dat. Natuurlijk, dat is een kwestie van smaak. Want smaak is er ook.

vreemds om levend te zijn. Denk je alleen maar eens in dat je uit een

Maar het zal onmogelijk zijn om niet van iets te houden. Want het

baarmoeder komt, weet je. Je denke daar nooit aan, maar je kwam uit

wordt onmogelijk om niet jezelf te zijn. Want het is onmogelijk om

een baarmoeder. Dat is iets heel vreemds. Er komt wat zaad uit de pe

niet jezelf te zijn. Wat een mooie manier van kijken!

nis van je vader en er is een eitje. Zij kwamen bij elkaar en om een be
paalde merkwaardige reden kwam jij naar buiten. En plotseling werd

122

B: Maar smaak bestaat op het niveau van lichaam, denken.

123

A: Ja. Dat is ok. Ik bedoel bijvoorbeeld dat ik zelfs argumenteer over

werkelijke communicatie is, zonder woorden, dan kan elk probleem op

kleuren. Ik houd niet van deze kleur, ik zou liever een wat andere

gelost worden. Want iedere situatie kan overzien worden. Begrijp je dat?

kleur hebben. Nou, wat is het probleem? Het is geen probleem, maar

Maar ga altijd naar de oorspronkelijke zender. Als je met iemand proble

het is een kwestie van smaak. En op dat niveau is het ok. Eigenlijk

men hebt, ga dan naar degene met wie je problemen hebt. Ga niet naar

noem je het voorkeur, wat onschadelijk is. En als het niet mogelijk is

andere mensen. Als ik iets niet prettig vind van hem, dan ga ik niet met

je voorkeur te halen, aanvaard dan wat er is. En dat heet wijsheid. Zeg

een ander praten. Dat is de verkeerde richting. Je wilt het snel oplossen,

iets. Het gaat goed vanavond h? Je weet nooit waar het op uitdraait.

dus ga ik naar hem en zeg: 'Dit is eraan de hand, kunnen we erover pra

Haat je me nog steeds?

ten?' En wat is dan het probleem nog? Hij zal het begrijpen. Dus denk
er altijd aan, dat echte communicatie niets te maken heeft met concep

B: Nee, maar ik heb nu een vraag.

ten en ideen. In feite begint al het geruzie op het moment dat zij hun
intrede doen, wat ook leuk is. Ik hou er wel van. Pas had ik een flinke

A: Goed, maar het moet wel over dit onderwerp gaan h. Vind je dat

ruzie met haar, prachtig. Ik mag dat wel. Zij misschien niet, dat weet ik

goed?

niet hoewel zij alle aandacht kreeg. Ik bedoel, als mensen geen aandacht
krijgen op een prettige manier, dan proberen ze het op een nare manier.

B: Ja, het gaat over dit onderwerp. Is communicatie vr het woord

toch mogelijk?

B: Je verwijst altijd naar Bewustzijn. Ik zou willen vragen of je iets

meer kunt zeggen over wat er vr de woorden is.

A: Ja, natuurlijk. Eigenlijk is communicatie vr de woorden. Wanneer

het woord komt, komt de discommunicatie. Als je iemand heel goed

A: Ik begrijp je niet.

kent dan zijn er altijd wat communicatieproblemen: ik zei dit en jij be

greep dat, jij voelde het zo. Ik maak dat iedere dag mee. Want ik heb veel

B: Als je naar Bewustzijn verwijst, dan hoef ik niet te denken over of

mensen om mij heen die hun eigen mening hebben - en die zijn heel

het

zo

of zo is.

specifiek - over hun eigen manifestatie. En dat is heel aardig, want het
hoort bij hun leeftijd. En ik heb veel communicatieproblemen met hen,

A: Ja maar weet je wat het probleem met goeroes is? Ze zijn Bewust

maar ik word er niet kwaad over. We hadden wat communicatieproble

zijn. Dus ze kunnen alleen naar zichzelf verwijzen.

men, maar er is geen probleem want we houden van elkaar. Als we van
elkaar houden dan is er geen probleem. Alleen, wanneer je jezelf teveel

B: Dus om daarin mee te gaan".

identificeert met het niveau van lichaam, denken en voelen, dan denk
je dat deze liefdesrelatie stopt op het moment dat je elkaar niet begrijpt.
Maar begrijpen doet alleen het verstand! Als je eenmaal weet dat er een
124

A: Probeer alleen de bijeenkomsten te volgen als je het niet erg vindt.

.
Ja, wie.
125

B: In het begin

van

de avond had je het over de identificatie met het

B: Ja ik heb er iets over gehoord.

lichaam.
A: Oh, dan
A: Ja, en wel de meest verschrikkelijke weet je. Want het lichaam is zo

zal ik het je niet vertellen. Het is een lang verhaal. We

moeten zoveel praten, dat is het probleem weet je. Doe het rustig aan.

echt weet je, zo echt. Ik begreep nooit wat het betekende: ik ben niet

Het is erg belangrijk dat je ziet wat ik in het begin heb gezegd, dat het

het lichaam, waar hebben ze het in godsnaam over. Ik begrijp het nog

onmogelijk is voor het denken om greep te krijgen op de waarheid,

steeds niet. Ik accepteer het, maar als ik naar mijn leven kijk dan denk

dat dat zien niets te maken heeft met het denken. En als je dit eenmaal

ik: hoe kan dat? Ik ben er de hele dag mee bezig!

gezien hebt en als je werkelijk hiervan overtuigd bent, dan komt ge

lukzaligheid automatisch. Als een onmiddellijke gift, en automatisch

B: We zijn er allemaal mee bezig. Eerst dacht ik dat het een gedachte

kijk je niet meer in die richting. En dit soort lezingen zal je begrijpen

was: ik ben het lichaam. Maar het is werkelijk niets. Het is een soort

verdiepen, eigenlijk het zien.

kramp in het lichaam. Maar hoe kun je dat transcenderen?

B: Wel, in feite ben ik helemaal niet aan het vechten.
A: Laten we het stap voor stap doen als je het goed vindt.
A: Nee, dat weet ik. Ik weet alles, maak je geen zorgen. Ik zie je.
B: Ik denk dat ik het stap voor stap doe.
B: Je zei daarnet dat je met je eigen ervaring moest komen.
A: Ok, doe maar een stap. Jij wil Ventura in een computer stoppen

zonder DOS.

A: Ja, ga werkelijk terug naar je eigen ervaring. Ja, doe dat.

B: Goed, wat komt eerst?

B: Ik vroeg me

A: DOS! Dat is het verstand h, de weg, hoe ga ik? Je moet een sy

A: Er is een verschil tussen ervaring en je gedrevenheid om de volgende

steem hebben.

stap te nemen weet je. Dat is geen ervaring, maar dat is een gedreven

af, is het werkelijk mijn eigen ervaring?

heid. Je wilt iets snel bereiken. En in Zelfrealisatie kun je geen haast

B: Ja, wat komt ervr?
A: Nee, het verstand is verantwoordelijk voor alles. Kijk ik

hebben, je kunt niets overslaan.

zal het op

een andere manier zeggen. Ik heb je wel verteld over de vijf lichamen

B: Maar iets van die lichaamsidentificatie staat

mij in de weg. Dus ik

probeer niet te zoeken.

h? De vijf verschillende niveaus van het lichaam, subtiele lichamen.

126

127

A: Laat je lichaam mee rust, want je zult nog lang leven. Maak je er

ziet er niet goed uit. Ontspan gewoon. Waarom zo'n haast? Waar

niet druk om. Je voedt het en wat het maar nodig heeft geef je het.

wil je heen?

Als je vriendin je aanhaalt op een prettige manier zeg je ok. Neem

een bad, ontspan. Geniet van het lichaam, luister naar muziek, ruik

B: Nee, het is geen haast, ik vraag alleen maar om een hint om wat ik

de herfstbladeren, voel de wind langs je huid en de wind in je haar.

zie te gebruiken.

Kijk naar de mooie mannen en vrouwen in deze wereld, de katten, de

honden, de lucht, luister naar de regen.

A: Ik geef je een hint: observeer je denken en wees er absoluut van

overtuigd dat het daar niet gevonden kan worden. Dat is de eerste
B: Ja, dat doe ik.

meest belangrijke stap; vanaf hier zul je ontspannen zijn. En door

het ontspannen kijken zul je verdiepen en uiteindelijk zullen men

A Eet lekker, neem af en toe wat whisky. Ja, en geniet van al deze god

sen zeggen: 'Is deze man verlicht of niet?' en ze beginnen te strijden

delijke creaties.

over je en te argumenteren of je gerealiseerd bent. Alleen jij zal het

weten.

B: Ik stel deze vraag niet omdat ik er een hekel aan heb.

B: Maar ik ben ervan overtuigd dat het niet in het denken is Alexan
A: Nee, maar als je het gevoel hebt dat dat lichaam de realisatie blok

der.

keert, dan ben je in oorlog met jezelf.

A: Nee, dat ben je niet. Zie je? Ik zeg dat je het niet bent en je gelooft
B: Nee, ik bedoel niet dat het lichaam blokkeert.

mij enigszins. Dat betekent dat je het niet bent.

A: Dan begrijp ik je niet.

B: Ik ben eigenlijk verbaasd.

B: Ik bedoel een soort subtiele kramp, zoals je je tenen krult in je

A: Nou dar betekent dat je het niet bent. Als je overtuigd was dan zou

schoenen.

je meteen zeggen: 'Nee nee, praat geen onzin tegen mij, ik ben ervan
overtuigd,' zou je zeggen. Maar je hebt nog steeds twijfels. Kijk, hij

A: Dat betekent dat je met iets gedentificeerd bent. Het is als

fronst nog steeds zijn wenkbrauwen, misschien is het waar. Dus dat

een rood lampje: piep-piep-piep, er gaat iets fout. Je identificeert

berekent dat je nog steeds ervan overtuigd bent dat je het daar kan

ergens, je bent niet ontspannen over iets. Er zijn mensen die hun

vinden.

oren tussen hun schouders hebben, zo gespannen zijn ze. En jij

doet het op een andere manier, jij loopt met gekrulde tenen. Het
128

B: Dat komt omdat ik het in Keulen hoor donderen.

129

A: Als je in die staat was dan zou je niet verbaasd zijn als je uit je cen

fysieke, als je alleen fysiek met jezelf bezig bent, zul je je op het laatst

trum gebracht wordt door iets van mij. Maar hij probeert zich erop

ook ontevreden voelen. En uiteindelijk ben je meer dan de som der

voor te bereiden, dat is een andere truc van hem. Maar ik zal een bijl

delen. Dat wil zeggen, dat je Bewustzijn bent. Zelfs de manifestatie

gebruiken of iets dergelijks. Kijk of hij voorbereid is op de bijl. Kijk,

wijst je op Bewustzijn. Als je mediteert op de manifestatie, dan wijzen

alles wat ik zeg is een spel, het is een soort spelletje, het is Leela, we

zelfs de manifestatie en materiele zaken naar realiteit. Dat is mijn vaste

spelen gewoon een spelletje. God speelt met zichzelf. Op die manier

overtuiging. Waar je ook voor kiest, als je kiest voor de buitenkant

moet je het zien.

zoals materialisme, onderzoek, wetenschap dan vind je uiteindelijk

de waarheid. En als je de innerlijke weg kiest in jezelf - je gaat door

B: Maar ik zit nog steeds met mijn vraag.

gedachten, door gevoelens en zo - dan bereik je hetzelfde. Want uit

eindelijk komt alles voort uit hetzelfde. We worden gewoon voor de

A: Ontspan je. Als je een kramp constateert dan betekent het dat je

gek gehouden door deze illusie, die Maya wordt genoemd. We worden

ergens gedentificeerd bent. Dus aanvaard deze kramp, ontspan in die

gewoon voor de gek gehouden, gefopt. Het is geen probleem, maar als

kramp en hij zal verdwijnen. Laat het lichaam natuurlijk zijn, dan zal

je in die richting doorgaat, in dat soort kramp en zo destructief bent,

er steeds minder kramp zijn. Uiteindelijk zul je als een baby zijn.

is dat erg stom. Dat kan ophouden. Maar het kan alleen ophouden als

B: Dank je.

worden. Dus iedereen moet aan het werk gaan in zijn meest directe

we het over de hele wereld doen. Het moet over de hele wereld bewust
omgeving en dat ben jezelf. Je moet de gewoonte veranderen om hem
Andere bezoeker: Is er zien in begrijpen? Toch brachten mijn gedah

en hem en hem te veranderen en haar en haar. Je probeert de wereld te

ten en misschien mijn gevoelens mij op het nogal gekke idee dat er

veranderen, maar als iedereen zich zou richten op het meest dichtbije,

iets meer is.

dat wil zeggen je eigen manifestatie, en je leeft vanuit waarheid, dan

zou deze wereld meteen veranderen. Want de wereld is niet slecht of

A: Nee meneer, dat is niet waar. Je spreekt geen waarheid. Het was

verschrikkelijk. Wij zijn de makers van deze ellende. Wat je verkeerd

het zien en de Kennendheid en het Bewustzijn in jou, dat wil zeggen

doet, kun je stoppen, het is nog niet te laat. Het is nog steeds niet te

in je ziel - de diepst mogelijke ervaring- die jou vertelden dat er iets

laat.

meer was dan denken en voelen en zo. Want dat bleek niet succesvol
en bevredigend te zijn. Als we theoretisch blijven praten, dan zullen

B: Is het zo dat je een bepaalde mate van onderscheidingsvermogen

jullie allemaal verveeld raken en zeggen: 'Hou eens op, we kunnen het

nodig hebt om te kunnen weten wat waarheid is en wat niet?

niet meer verdragen.' Waarom? Je mist iets, je mist het ware. Neem nu
gevoelens, je gaat maar door met voelen en voelen. Op het laatst zeg je:

A: Je zult verbijsterd zijn over de intelligentie van de mens. Die is op

'Stop ermee, al die gevoelens!' Je weet dat het daar niet om gaat. Het

de verkeerde richting ingesteld. Intelligentie werd intellect.

130

131

moeder, alleen maar wachten. Het zal vanzelf veranderen, zij vechten

B: Is het hetzelfde als wat de katholiek genade noemt?

nergens tegen. Dat is een prima houding. Geduld is het element, maar
A: Nee, kijk de christelijke tradities geloven dat dingen van de hemel

wij willen veranderen, veranderen, veranderen, en waar komen we uit?

naar de aarde komen. Daarom gebeuren alle initiaties in het Westen

Nergens. Zij geloven in de fundamentele zaken en blijven daarbij. En

en eigenlijk ook in het Midden-Oosten in het water. Want water gaat

India overleefr alles, omdat Indirs meesters zijn in aanpassing, mees

boven naar beneden. Maar in het Oosten niet. In het Oosten ge

ters. Een Indir kan zich aan alles aanpassen, dat kun je je niet voor

loven ze niet dat het van boven naar jou komt. Jij moet naar de hemel

stellen. Wij kunnen ons niet gemakkelijk aanpassen. Maar India paste

van

komen, daarom wordt altijd vuur gebruikt bij de initiatie, want vuur

zich zelfs aan het christendom aan. Zij probeerden het niet te veran

gaat naar boven. Kijk maar naar vuur, het gaat naar boven, nooit naar

deren en vanzelf, terwijl India heel rustig afwachtte, veranderden de

beneden. Maar water gaat naar beneden. Want jij moet naar Bewust

christenen langzaamaan in hindoes. Ik hou daar wel van.

zijn gaan omdat jij je identificeert, jij moet teruggaan. Je kunt geen
genade of enig heil van buitenaf verwachten. Dat zal niet komen. Dus

B: Als het denken een deel van de manifestatie is en de manifestatie

als je op zoek bent naar een redder dan is advaita niet

een deel is van de waarheid en op zijn beurt ...

zo

bruikbaar

voor je. Wie moet gered worden door wie? Daarom waren de goeroes
nooit redders, nooit. Zij waren helden van Bewustzijn, maar niet door

A: Het denken is dan een modificatie in Bewustzijn. Zoals slaap een

iemand te redden, een ziel te redden. Dat is een slachtoffermentaliteit,

modificatie is, zoals dromen een modificatie is, zoals juiste kennis een

eigenlijk heel christelijk en mohammedaans, omdat dat monothes

modificatie is, zoals onjuiste kennis een modificatie is, zoals verbeel

tische religies zijn. Zij zeggen: 'Ik ben goed en jij zal wel fout zijn.'

ding een modificatie is. Er zijn er slechts vijf, het verstand kent slechts

Maar advaita en het hindoesme hebben daar andere gedachten over.

vijf modificaties.

Zij zeggen: 'Jij hebt gelijk en ik heb ook gelijk'. Want waarheid is n,
en daar zijn vele expressies van. Daarom floreerde het christendom in

B: Dat zal ik niet ontkennen.

India, de islam floreerde in India, wat ook naar India kwam, floreerde,
omdat India nooit in oorlog was met dit soort zaken. Kijk naar de

A: Je kan het niet ontkennen, misschien denk je dat je het ontkent,

jezueten, ze waren zo verbaasd. Een paar Nederlandse monniken gin

maar dat is alleen een afscheiding. Het kan niet ontkend worden.

gen naar India en ook enkele Portugese monniken. Zij hadden daar

Soms ontmoet je iemand en dan denk je onmiddellijk: ik wil die per

een bloeiende ashram. Want dat is ook een interessant gegeven; door

soon niet zien. Dat wil zeggen dat je die persoon gezien hebt, anders

de enorme verdraagzaamheid veranderde het christendom in hindoe

zou er geen wens zijn deze niet te zien. Dus het feit ligt er dat je de

sme. Moeder India wacht heel geduldig; wat er ook komt het zal

persoon gezien hebt. Je kunt wel zeggen dat je hem niet wilt zien en je

ten slotte in hindoesme veranderen. India verandert alles omdat het

kunt zelfs denken dat je de persoon niet hebt gezien, maar je hebt die

heel geduldig wacht, het heeft geen haast. Het wacht zoals een wijze

persoon heel goed gezien. En door te zeggen dat je die persoon niet

132

133

wilt zien, bewijs je juist dat je hem gezien hebt. Waarom zou je hem
anders niet willen zien? Zie je mijn logica?

Maya

B: Maar ik zou ook willen zeggen, dat het lichaam, het denken en de
gevoelens ook heel waar zijn.
A: Zij zijn Bewustzijn en zij zijn een expressie. Lichaam, denken en

voelen zijn expressies van Bewustzijn. En als je het op die manier ziet,
hoe kunnen lichaam denken en voelen dan strijdig zijn? Als je dit ziet
dan heb je mij niet meer nodig.
B: Ok.
A: Ok, dus het is je laatste bijeenkomst. Heel goed!

ezoeker: Ik heb een gedachte, iets wat ik zou willen checken. Het
is een soort synthese van wat mij helder is geworden door deze

lezingen. Dat is dat het gemanifesteerde, al wat gemanifesteerd is, al

het objectieve en het subjectieve, iedere abstracte gedachte of idee, al
lemaal maya is, allemaal illusionair is.
Alexander: Illusionair is geen juiste vertaling van maya. Want dat
heeft de geur dat het niet echt is. Het is echt, maar we weten alleen
niet wat het werkelijk is, weet je. In India hebben ze de gewoonte om
te zeggen: dat is allemaal maya. En dat is niet de juiste houding. Wij
hebben deze houding overgenomen en ik hou daar helemaal niet
van. Het is ontwijkgedrag, je kunt het misbruiken, het sluit je af.
B: Hoe zou je het willen vertalen?

134

135

A: De moeilijkheid is dat Sanskriet vertaald kan worden op vier ver

A: Wel, een stap dieper en ik zal zeggen: alleen Bewustzijn is werkelijk.

schillende niveaus. Het hangt ervan af over welk niveau wij het heb

In de hoogste betekenis is het hetzelfde.

ben. Op het allerhoogste niveau betekent het: dat wat niet het abso
lute is. Op het allerlaagste niveau betekent het: dat wat verschijnt en

B: Oh ja, nou ik zou ook naar de hoogste betekenis willen gaan.

waarvan we niet zeker weten wat het werkelijk is; dat wat verschijnt,
dat wat gezien kan worden. Eigenlijk weten we nooit wrkelijk wat

A Prima.

de dingen zijn. Kijk naar een sinaasappel. Je kunt hem zien, je kunt
hem aanraken, je kunt hem proeven, je kunt hem ruiken, je kunt

B: Al wat is en al wat nit is, is maya.

hem voelen. Maar toch maakt dit verhaal van de vijf zintuigen, wat
je een sinaasappel noemt, niet echt duidelijk wat het werkelijk is.

A:Ja.

Dus dat object, die vertaling van de vijf zintuigen noem je alleen
maar een sinaasappel, maar denk niet dat je weet wat een sinaasappel

B : En alle ruimte en alle materie en al het plezierige of al het lichte en

is. Ik bedoel, zelfs zonder te weten wat een sinaasappel is kan ik er

al het duistere is allemaal maya.

van genieten. En zelfs zonder te weten hoe het heet zal ik er gewoon
van genieten. Dus dat woord 'maya' heeft meerdere betekenissen,

A: Correct.

tenminste vier. Ik heb je zo-even de allerlaagste betekenis gegeven en

de allerhoogste betekenis. Illusie is er ook een van. Maar dat is geen

B: Betekent maya het zien zelf?

correcte vertaling.
A: Nu kom je op heel moeilijk terrein. Kijk dit onderwerp heeft te
B: Ik wil het ook hebben over het allerhoogste niveau.

maken met een prachtig vedantisch werk dat de Brahmasutra heet.

En gisteren gebruikten we het woord akasha nietwaar? En we ge

A: Ja, dat is het beste.

bruikten het voor ruimte. In de Brahmasutra, vers 64 als ik het goed

heb, zeggen ze: alles komt voort uit akasha. Nu zijn er weer verschil

B: Kan ik daarop doorgaan? Daarom is alleen het zien werkelijk?

lende vertalingen. Want het kan verwijzen naar het element akasha,
wat wij ruimte noemen. En vanuit die ruimte komt de wind, door de

A: Nee. Gisteren zeiden we, dat het zien van een object niet het be

wind ontstaat vuur en zo. Dus de vijf elementen komen oorspronke

staan van een object bewijst, maar alleen maar het bestaan van het zien

lijk voort uit akasha. De Brahmasutra zegt: zo is het niet. Je moet het

bewijst.

woord akasha niet gebruiken voor element. Het verwijst alleen naar
Brahma, wat Bewustzijn is. Dus akasha heeft weer met twee verschil

B: Ja, maar het zien is wat het is, het zien zelf.
136

lende niveaus te maken. Op het laagste niveau is dat het element,

137

op het hoogste niveau betekent het feitelijk Brahma, wat Bewustzijn

de advaica. Maar alleen maar praten is niet genoeg. Je moet het rea

fs. En in heel de Brahmasutra wordt gezegd: de hele wereld komt

liseren. Zonder de realisatie betekent het niets. Dan kun je beter een

voort uit vuur. Dat is heel vreemd, hoe kan dat? Zij zeggen dat agni

materialist zijn, dan kun je beter een gewoon leven leiden en niets

niet bedoeld wordt als een element, maar alleen bedoeld wordt als

zeggen. Waarom andere mensen in verwarring brengen met je dwaze

Brahma. Dus zij verwijzen alleen naar het Bewustzijn, voortdurend.

gepraat. Dus het is beter om een gewoon mens te zijn en absoluut

En het gaat over alle mogelijke onderwerpen, maar vooral hierover,

materialistisch, helemaal niet spiritueel, dan over iets te praten wat je

akasha. Als je deze klassieke benaderingen bestudeert, dan krijg je te

niet ervaren hebt. Zie hoe moedig. Prachtig h?

maken met deze verschillende begripsniveaus. Dus het kan begrepen

worden op een heel laag niveau, het gebruikelijke niveau zeggen we,

B: Voor mij is het belangrijk dat ik het tot een bepaald punt goed

en het kan begrepen worden op het tweede niveau, het derde niveau

begrijp, zoals wij gisteren spraken over het punt van het einde van het

en het absolute niveau. En advaita heeft het over het absolute niveau

leven. Tot dat punt is er alleen een begrijpen met het verstand.

natuurlijk. Maar als je dat niet kunt begrijpen, dan kun je teruggaan.
Dat is geen probleem. Eigenlijk zeggen ze: de zon, de planeten, de

A: Het verstand heeft zijn grenzen, geen twijfel mogelijk. Die grens

ruimte, het universum - dat is alles wat we kunnen zien- waar komt

kan gezien worden door iets anders dan het denken. En op een be

dat uit voort? Alleen uit Bewustzijn. En deze wereld, deze maceriele

paald moment i n je leven, als je dit alles serieus neemt, dan zul je zien

wereld, deze wereld van fenomenen is louter een reflectie van de drie

dat het denken begrensd is. Het kan de waarheid niet omvatten. En

guna's. Guna's zijn de aspecten, het is louter een reflectie van de vijf

als dit stellig is begrepen, als je er stellig van overtuigd bent, dan kijk

zintuigen. Als je zoekt naar het wrkelijke waar alles uit voortkomt,

je niet langer meer in die richting. En als je dit niet echt begrijpt, dan

dan kom je allemaal tot dezelfde conclusie - wat niets te maken heeft

kun je beter op vrouwen jagen of wat dan ook. Word rijk, dat is veel

met een product van het denken - en dat is het Bewustzijn zelf. Zelfs

meer solide en betekent meer dan alleen maar praten over advaita. En

geboorte, in leven zijn, al het leven en de dood komen hieruit voort.

denken dat je een jnani bent of een groot gerealiseerd persoon of iets

Dus ze stellen een heel moedige vraag, een gewaagde vraag: waar kom

dergelijks, of een gevorderde spirituele leraar. Dat heeft geen enkele

ik vandaan, wat is mijn oorsprong? Ze blijven vastberaden alleen in

waarde.

dit Bewustzijn. Nou dit zal een schok zijn voor de gewone man. Hij

zal zeggen: 'Nee, zo is het niet. Ik ben dit lichaam', of 'Ik ben het

B: Ik wil teruggaan naar het laatste deel van de gedachte die ik had en

denken.' De professor zal zeggen: 'Nee, nee, ik ben het intellect' en de

dat was dat het Bewustzijn maya nodig heeft om zichzelf te zien, om

emotionele artiest zal zeggen: Gevoel, dat is het allerbelangrijkste.'

zichzelf te herkennen.

'

Maar het is niet je ware natuur. Het is er wel, maar vaar niet alleen
op gevoelens, ga niet alleen af op het verstand, ga niet alleen af op

A: Je kunt alleen maar praten vanuit het maya. Hee absolute en maya

dit lichaam. Dus dat is de dappere boodschap van de Upanishads en

zullen elkaar nooit ontmoeten. Nooit, het zijn geen vrienden.

138

139

B: Maar waar gebeurt de realisatie?

A: Probeer het nog eens. Kijk, op het moment dat helder is waar ik

naar verwijs, zul je zonder woorden zijn. Het is onmogelijk om daar

A: In het absolute. Probeer te zien, dat wat het verstand observeert

woorden te hebben. Daarom eindigt iedere realisatie in stilte. We noe

geen deel is van het verstand. Anders zou je niets kunnen zien. Het

men dat sama. Dus nu begrijp je het woord samadhi. Dhi berekent:

zien is altijd absoluut vrij. Kristalhelder, dat is je punt van vrede. Daar

samen-vallen. Sam berekent ook samenvallen. In de Indiase muziek

om hou ik niet van de vrede van het denken. Om deze reden. Want

bestaat ook het woord sam. Ze maken een cirkel van 12, 14 of 16 tellen

de vrede van het denken wordt harmonie genoemd; het is geen vrede.

en ze komen in het ritme samen met de melodie op tel 1 en deze eerste

Het punt van stilte ligt in het zien zelf. En deze stilte kan niet verstoord

tel wordt sam genoemd. Dus sam betekent samenkomen. Of neem de

worden. Deze stilte is je zijn. Dus dit zijn kan niet verstoord worden.

Ashtavakra Samhita. Samhita betekent: bijeenkomen. Samadhi, wat jij

En dan vragen mensen: is het mogelijk om buiten dit te leven? En dan

samdhi noemt, betekent dat het object en het subject samenvallen.

zal ik weer herhalen: is het mogelijk om nit buiten dit te leven. Zie

Dus je kunt niets doen, je geniet alleen van de stilte. Natuurlijk zijn er

je, en wat een geweldige schoonheid zit hierin.

verschillende soorten van samenvallen, nirguna samadhi, sahadja sama

dhi, allerlei verschillende. Nirguna betekent: zonder eigenschap, alleen

B: Ik zou graag meer willen horen over herkenning.

.de stilte is er, vrede is er, je voelt je geweldig, er is geen verstoring. Wat
er ook om je heen gebeurt, binnenin je of buiten je, niets kan je versto

A Herkenning is altijd het denken.

ren. En deze stilte is een diepe tevredenheid, niet een voldoening, maar
tevredenheid. Je absoluut gelukzalig voelen. En het komt niet ergens

B: Het is moeilijk voor mij om het onder woorden te brengen. Wat ik

vandaan. Het heeft geen enkel object van buitenaf nodig of van bin

probeer te zeggen is: het moment dat je het weet ...

nenuit.Waarom? Omdat het je ware natuur is.Wat er ook gebeurt, het

A: Is altijd beschikbaar, precies m.i. Het was er nooit niet. Wat een

afbrengen. Ik heb een hekel aan mensen die zeggen: 'Oh mijn vrouw

prachtige manier om alles te bekijken h. Begrijp je me?

houdt mij af van gelukzaligheid.' Waarom de vrouwen de schuld ge

zal alleen maar bijdragen aan je gelukzaligheid. Het zal je er niet van

ven? Waarom de schuld geven aan je vrouw of je man? Wat is dat voor
B: Ik begrijp wat je zegt.

een samadhi, wat is dar voor een gelukzaligheid? Als een vrouw het kan
verstoren, war is het dan voor geluk? Het betekent dat de vrouw meer

A: Goed, bewaar dat in je hart, neem rust daar. Het zal absoluut hel

kracht heeft dan je gelukzaligheid. Je zou toegewijd moeten zijn aan

der worden. Ga verder, stel meer vragen, ga er dieper op in. Tor je de

je vrouw als ze zoveel vermogen heeft. Je zou de voeten van een vrouw

bodem raakt.

moeten aanraken als ze je van gelukzaligheid kan afhouden. Want dat

betekent dat ze erg krachtig is. Of de man die dit kan doen, want het

B: Ik weet niet wat ik wil vragen.

140

betekent dat hij meer kracht heeft dan jouw realisatie.

141

B: Ik weet werkelijk niet wat te zeggen.

roken.' Wat zijn dat nou voor energien als ze verstoord kunnen wor
den door een onschuldige sigaret of een heerlijke sigaar. Wat zijn dat

A: Betekent het dat je in de toestand bent waar ik over spreek?

voor vibraties? Kan dat z gemakkelijk verstoord worden?

B:Nee.

B: Ja, dat is helder.

A: Oh mijn God, hij is zich er niet van bewust. Weet je, er was eens

A: Dus in feite is dat hetzelfde. Dat de helderheid, het zien, nooit ver

een zanger, die Baranguno Baranga heette. Hij ging z op in muziek

stoord wordt. En omdat het zien je ware natuur is, je natuurlijke staat,

dat hij over helemaal niets anders wist dan over muziek. En Mahatma

blijft je natuurlijke staat onverstoord, in welke omstandigheden je ook

Gandhi was neergeschoten, vermoord. Nu moet je een ding weten:

bent. Daarom houd ik er ook niet van als mensen zeggen: probeer

in India wordt een stijl van zingen 'garan genoemd, dat betekent:

niet verstoord te worden. Probeer de onverstoorbare staat te realiseren!

school, een school waar je vandaan komt, net wals je in advaita een

Want dat is wat je bent. Je kunt dat niet bereiken, het is wat je bent. Je

bepaalde school hebt, een richting. Dus Mahatma Gandhi stierf en

moet je er alleen bewust van zijn. Dus herhaal niet voor jezelf: ik moet

een man kwam binnen net voor het concert begon en hij zei: 'Oh

onverstoorbaar zijn want ik ben Atman. Dat is onzin. Dat heeft niets

God, Mahatma Gandhi is neergeschoten.' Toen zei Baranguno: 'Van

te maken met wat ik zeg.

welke school kwam hij?' Hij wist niet eens wie Mahatma Gandhi was.
Dus z totaal in beslag genomen, niets kon hem verstoren. Is dat niet

B: Ik was net aan het denken dat ik altijd gewend was aan mijn li

buitengewoon? Sommige mensen noemen dat stom, maar ik wu dat

chaam ...

niet stom willen noemen. Hij ging absoluut op in zijn bestaan, in zijn
zingen. Op dezelfde manier kun je opgaan in iets veel groters, want

A: Natuurlijk. Ik was ook gewend aan mijn lichaam. Ik was niet ge

muziek is nog steeds een middel. Het is ok, maar het is een middel.

wend aan zijn lichaam. Helemaal niet.

Als je volkomen opgaat in Bewustzijn en je je daarvan bewust bent,

dan is dat de allerbeste toestand. Hoe kan daarna je gelukzaligheid nog

B: Maar dat is de moeilijkheid.

verstoord worden? Als het verstoord kan worden, dan is het niet mijn
soort van gelukzaligheid. Jullie gebruiken alleen excuses en zeggen:

A:Nee, dat is geen moeilijkheid, het is voor het gemak dat je gewend

'De buitenwereld is niet goed. Wat leef ik toch in een nare wereld,

bent aan je eigen lichaam. Dat is heel geriefelijk. Stel je voor dat we al

mijn vrouw zit altijd te vitten.' Maar als een vittende vrouw je geluk

lemaal veranderden van lichaam. Mijn God! Nee, het is heel geriefelijk

zaligheid kan verstoren, dan heeft het niets te betekenen. Ik had altijd

om gewend te zijn aan je eigen lichaam.

de gewoonte in ashrams te roken. Ik rookte niet, maar ik begon ermee

in de ashrams. Waarom? Ze zeiden: 'Verstoor de energie niet door te

142

B:Ja, maar ik bedoel iets anders.

143

A: Wat bedoelde je dan, sorry dat ik het verkeerd begreep.

A: Nee. Niemand heeft dezelfde ervaring. Ervaring wordt herinnering

genoemd.
B: Wel de identificatie met het lichaam verhindert mij ...
B: Zijn eigen zien, moet ik dan zeggen.
A: Nee, dat is een smoesje. Niets verhindert je het zien, dat is mijn

boodschap.

A: Nee, dat is niet van hemzelf. We hebben deel in het zien. Dit Be

wustzijn hebben we gemeen. Ooit vroeg iemand aan Ramana Ma

B: Ja, dat is mij heel duidelijk van dat zien.

harshi: 'Ik wou dat de hele wereld gelijk werd. Hoe kunnen we dat
zo

snel mogelijk tot stand brengen?' En Ramana Maharshi keek naar

A: En nu identificeer je je met het lichaam en wat is het probleem.

hem en zei: 'We moesten allemaal samen gaan slapen, dan zullen we

Plotseling ben je gedentificeerd, is dat een probleem? Nee het is een

allemaal gelijk zijn.' Maar op het moment dat je wakker wordt, begint

feit! Als je niet gedentificeerd wilt zijn dan is er een probleem. Maar

iedereen zich te identificeren met wat men zich herinnerde, wat men

opeens identificeer je jezelf met het lichaam. Het is een mogelijkheid.

dacht te zijn. En dan beginnen alle botsingen en de lol. Nietwaar? Heb

Het zien blijft onverstoord. Het is een domme manier van handelen

je er ooit over nagedacht dat je de waaktoestand als de echte toestand

en van leven. Daarover kunnen we het wel hebben. Als je je niet iden

beschouwt?

tificeert met het lichaam dan zul je veel meer plezier hebben. Dus gun
jezelf dat plezier. Waarom je ermee identificeren als je kunt kiezen.

B: Nou niet echt tot nu toe.

Mijn uitnodiging is om heel helder te zien dat het zien je nooit verlaat.
Het is er altijd, je hebt niets anders nodig. Alles wat je nodig hebt is

A: Wat denk je: als je ooit gerealiseerd zult zijn, zal dat in de waaktoe

er. Wat er ook gebeurt, het is er. Want als het ergens anders gebeurt,

stand gebeuren, of in de droomtoestand, of in de droomloze slaaptoe

dan ben jij daar niet. Dus waar maak je je druk om. Je moet heel

stand?

erg in contact zijn, in gemeenschap zijn met het onmiddellijke nu.

En identificatie nodigt je uit om in een onechte wereld te leven, een

B: Dat kan in geen enkele toestand.

wereld van onwaarheid, een wereld van onwetendheid. Je hebt daar

zoveel ervaringen mee. Dus waarom nu niet iets anders proberen? Je

A: Oh oh!

bent al een meester in identificatie en onwetendheid, nu word je een

meester in kennis.

B: Het is niet in een toestand.

B: Het heeft te maken met: het zien is het werkelijke, heb ik ervaren.

A: Maar als je gerealiseerd bent, kun je dan uit wat voor toestand ook

Heeft iemand anders dezelfde ervaring?

raken?

144

145

B: Of je uit enige toestand kunt?

komen, ben je f in de waaktoestand, f in de droomtoestand f in de

droomloze slaaptoestand, nietwaar?

A:Ja.
B:Ja.
B: Zeker niet.
A: Tot zover heb je het begrepen. Je kunt niet uit een van deze toe
A: Nu dan, je zult dus nu gerealiseerd zijn; dat zal de conclusie moe

standen. Je hebt zojuist gezegd dat je je niet kunt realiseren in welke

ten zijn. Want je zei zojuist dat het niet gebeuren kan in een toestand,

toestand ook. Hoe kan het dan toch mogelijk zijn? Jullie kunnen beter

maar kun je uit een van deze toestanden?

naar huis toe gaan.

B: Nee, je kunt niet uit een van deze toestanden.

B: Nou nee, misschien is het iets anders. Klaarblijkelijk realiseer je je

als een menselijk wezen.

A: Dus dat betekent dat je niet gerealiseerd kunt worden. Jullie kun
nen allemaal beter naar huis gaan. Geef hen allemaal hun geld terug

A:Ja natuurlijk, niet als een olifant hoor.

alsjeblieft.
B: En daarom leven we.
B: Want de realisatie doet zich niet voor in een van deze toestanden.
A: Nee, we hebben het over de toestanden. Verander niet van onder
A: Maar hoe kun je dan tot realisatie komen? Dat is een heel pro

werp. Je deed net een prima uitspraak en ik deed ook een uitspraak. Ik

bleem.

zei: realiseer je je dat je denkt, dat de echte toestand de waaktoestand

is, want al je moeilijkheden bestaan in de waaktoestand. Voor som

B: Wel dat is precies wat ik ook gisteren zei: zoals zitten voor een muur
en hopen dat je erdoorheen komt zonder hem aan te raken.

migen is het in de droomtoestand, maar als ze wakker worden dan

denken ze: ach goddank ik heb het maar gedroomd. En als ze in de
droomtoestand zijn, dan vergeten ze totaal alles van de waaktoestand,

A: Nee, laat de muur met rust.

geen herinnering, niets.

B: Wel het is maar een voorbeeld.

B: Ik denk dat geen van deze drie toestanden het absolute is.

A: Het is maar een voorbeeld. Waarom door muren heengaan? Laten

A: Dat is wat je denkt, maar hoe kun je er zeker van zijn? Hoe er zeker

we er nog eens opnieuw naar kijken. Als je niet uit een toestand kunt

van te zijn voordat je dood gaat?

146

147

B: Geen enkele van deze drie toestanden is het absolute.

A: Nee, geen sprake van. Geen concerten. Alle contacten moeten ver

meden worden. Als ik je op straat tegenkom, zal ik gewoon mijn hoofd

A: Hoe weet je dat? Want je kent alleen maar drie toestanden.

omdraaien, ik zal je niet zien. Je zult zonder goeroe zijn, gedurende

tenminste een jaar. Dan zul je weten of het waar is wat je gerealiseerd

B: Omdat alleen dat wat de drie toestanden ziet het werkelijke is.

hebt of niet.

A: Ha, nu heb je me in de hoek gepraat, goed. Hoe weet je dit? Ben je

B:Oeh.

er zeker van? Ben je er zeker van!

A: Zie je? Dat is de weg van advaita, mooi, prachtig. Dus als je nog

B:Ja.

enige twijfel hebt, verwijder dit dan snel.

A: Nou dan. Ga maar. Geef hem zijn geld terug, hij is gerealiseerd. Je

B: Nee, ik heb geen twijfel.

bent gerealiseerd. Als je absoluut overtuigd bent, wat is dan nog het
doel van je aanwezigheid hier.

A: Mm, heel goed, heel goed. Ok, tien uur is het einde h. Want je zult

moeten staan voor wat je gerealiseerd hebt. Dus neem er verantwoorde

B: Ik ben overtuigd.

lijkheid voor. Dus als er nog enige twijfel is in de komende vijfenveertig

minuten kom er dan alsjeblieft tussendoor bij wat ik ook zeg.

A: Nou dan?

B: Ik vraag me af, wat ik nu feitelijk weet.

B: Ik vind het fijn om hier te zijn.
A: Ik zal het je vertellen! Je weet niets.
A: Als je er zo van overtuigd bent, als je werkelijk overtuigd bent, dan

wil ik je niet meer zien gedurende tenminste een jaar. En na een jaar,

B: Ja, dat zie ik.

als je wat moeilijkheden hebt met dit onderwerp, dan kom je terug.
Want nu gaan we testen: is het waar of niet. Als je werkelijk overtuigd

A: Maar je weet.

bent, dan moet je de moed hebben om te zeggen: ik ben overtuigd.

Mijn antwoord zal zijn: ik wil je gedurende tenminste een jaar niet

B:Ja, ik weet dat ik weet.

zien. Geen priv persoonlijk gesprek, niets. Helemaal op jezelf.

A: Daarom zei Socrates: 'Hij is wijs, die weet dat hij niets weet.' Hij

B: Mag ik dan wel op de concerten komen?

148

realiseerde het ook. Wij beschouwen Socrates absoluut als gerealiseerd.

149

Plato niet. Plato is een idioot. Hij zei enkele aardige dingen, maar je

A: Nee, dat is een heel gevaarlijk soort getuige, omdat je vanuit een

kunt goed zien wat hij niet echt begreep door Socrates. Je kunt dat in

toren zit te kijken. Dat is niet de getuige waar we het hier over hebben.

zijn boeken lezen. Veel leuke dingen heeft hij gezegd, maar hij was niet

Zeker niet. Ik gebruik liever het woord zien. Of beschikbaarheid, vind

gerealiseerd, zeker niet. Socrates realiseerde. Dus wt we weten is hier

ik ook een heel mooi woord.

niet de vraag. Want het punt is: je weet!

B: Dt weet je.
A: Dt weet je ja. En blijf in die Kennendheid. En alles zal dan helder
worden, vanzelf, op een natuurlijke wijze. Daarom noemen we het:
nisarga yoga, natuurlijke eenheid.
B: Mag ik zeggen: het object van zien is het absolute, Bewustzijn.
A: Dat mag je wel zeggen, maar het is niet waar. Het zien van een
object bewijst niet het bestaan van een object, maar het bewijst alleen
het zien.
B: Ik stel die vraag in verband met het getuige zijn. Het zien is Bewust
zijn en getuige is de beweging van lichaam-denken?
A: We gebruiken in het begin de getuige-positie als een soort houvast
om ten slotte tot een soort niet-getuige te komen. Er is dan geen kwestie
meer van getuige. Er is alleen nog beingness. Dus sommigen noemen het
beingness, sommigen noemen het getuige. Ik vind dat het woord 'getui
ge', net als het woord 'verlichting', een hele zware lading heeft gekregen.
En soms verander ik die woorden om het wat verfrissend te houden.

B: Is getuige zijn als het ware naar beneden kijken, naar lagere ni
veaus?
150

B: Getuige en zien is hetzelfde?

A:Ja.
B: Ik dacht dat het verschillend was.
A: Kijk in de getuige kan je nog heel gemakkelijk een ik projecteren van:
ik zit te kijken, ik zie alles. En dan ontstaat er heel vaak een afstand tus
sen wat daar gebeurt, een ongezonde afstand, en een soort getuige zijn
van: ik heb nergens wat mee te maken. En dat is heel gevaarlijk . Terwijl
als we het hebben over beingness, over beschikbaarheid, dan heb ik het
idee dat het totaler is dan dat getuige-zijn. Dat getuige-zijn heeft veel
misverstanden. Het woord 'schouwen', dat is een nog wat ouder woord.
Maar het schouwen veronderstelt zien. Daarom werden de oude wijzen
ook rishies genoemd: zieners. Geen ruikers, geen proevers, zieners. En
daar werd natuurlijk niet het zien met de ogen mee bedoeld, maar een
wezenlijk zien. Een groot zien. Een Maharishi. Wat is je state ofmind?
B: Ik ben bang, dat ...
A: Dat betekent, dat je niet overtuigd bent. Dus vergeet alles over dat
jaar. Blijf komen. Geen probleem.
B: Nee nee, over dft ben ik overtuigd. Ik ben alleen bang om ervan af
te dwalen, daar ben ik bang voor.

151

A: Ervan af dwalen? Waar kun je heen dwalen?

A: Ik ben het daar honderd procent mee eens. Ook jouw dagen zijn

geteld.
B: Als ik enige twijfel had, als er vragen op zouden komen, dan had
ik altijd de gelegenheid om hier te komen. Er is zoveel begeleiding.

B: Oh God.

Ik moet heel eerlijk zeggen, dat tot het punt waar we enige minuten
geleden waren, ik geen vragen heb.

A: Als je dit eenmaal begrepen hebt, wat doe je dan hier? Ik weet wat

A: Kijk, je moet het zien als een soort spel wat we spelen hier. Want om

ik naar mijn leven kijk, dan is het niet zoals dit.' Dus dan beginnen ze

dat je hier komt geef je enige permissie om het spel te spelen. Dus ik daag

weer alles onder te verdelen. Je wilt deze realisatie aanpassen aan het

je alleen maar uit. Ik wil zien of het werkelijk waar is wat je begreep. Dat

dagelijks leven. Dualiteit zal er altijd zijn, maar het wordt gedragen, het

is mijn plicht. Dus volgens mij heb je zo-even bewezen dat het begrepen

is gecreerd en het zal vernietigd worden in iets wat nooit gecreerd is

is, maar dat het nog niet solide is. Maar als het eenmaal solide is, moet

en wat niet kan worden vernietigd. Dat is Bewustzijn zelf. En dat is een

ik je genadeloos wegsturen. Werkelijk, genadeloos. Ik kan dan niet zwak

totale realisatie. En er zal geen conflict zijn met maya of wat dan ook.

mensen dan zeggen. Ze zeggen: 'Hoe moet je daarmee leven? Want als

zijn, want dat zal je realisatie tenietdoen. Natuurlijk heb ik je hier graag.
Ook financieel is het interessant. Maar ik moet nu op mijn hogere zelf

B: En daarom is je leven echt.

afgaan. Niet denken aan zaken van lager niveau. Ja, we moeten daarop
afgaan. Het is altijd een strijd tussen het lage zelf en het hogere zelf.

A: Ja. Echt, mijn leven is echt voor mij.

Andere bezoeker: Ik had daarstraks een heleboel vragen. Een van de

B: Totale aanvaarding van wat er gebeurt.

dingen waarover ik dacht is dat maya. Het zien van maya betekent dat
het zien het absolute is en maya iets anders, niet het absolute, dan heb

A: Geen aanvaarding. Wie maakt zich druk om aanvaarding. Dat is

ik een idee van dualisme. Dus ik heb het idee, dat zelfs maya ...

voor dwazen. W ie wil aanvaarden? Dat betekent verdeling. Daar is

een wereld en daar ben ik, ik moet de wereld accepteren. Hoe kan

A: Ok, laten we een stap verder gaan. Je hebe gelijk Uiteindelijk zul

dat? Die totale realisatie heeft wat tijd nodig, want het verstand wil je

je je realiseren dat maya alleen maar puur Bewustzijn is. Er is geen

nog uitnodigen tot allerlei onzin. Gevoelens zijn er, de zaden van het

enkel onderscheid. Dat is een volledige realisatie. Niet de realisatie van

verleden. Maar het zal allemaal helder worden in het Bewustzijn zelf.

een dwaas, maar een heel totale realisatie.

Dat kan niet overhaast worden, we kunnen niet zeggen: het zal helder
worden in vijf jaar, of drie maanden. Het is erg persoonlijk.

B: Ik krijg het gevoel dat zelfs dat niet mogelijk is. Dat is dat du
alisme.
152

En dat is wat wij prarabdha karma noemen. Wat je ook deed in je

verleden - en in India geloven ze zelfs in vorige levens

zal een effect

153

hebben. En dat effect kan niet genegeerd worden en het met ook niet

te zijn, het is alleen een feit. Begrijp je? Daarom kunnen goeroes je vol

genegeerd worden. Veel mensen vroegen waarom Ramana Maharshi

ledig aanvaarden. Want ze hebben geen ideale beelden in gedachten

stierf aan kanker; waarom Nisargadacta keelkanker had; waarom Ra

voor je. Zij willen je in geen enkele speciale vorm hebben. Wat voor

makrishna keelkanker had. Wel, ze moeten toch

{cs doodgaan?

manifestatie je ook bent, het is ok. Zij willen dat niet veranderen. Jij

Hoeveel kun je verwachten? V ijfentachtig jaar en je gaat sterven, een

wilt veranderen. Maar zij geloven niet in verandering. Zij geloven in

zwakheid moet er zijn. Wat een prima leeftijd: vijfentachtig. Maar

het onveranderlijke, zij kennen het onveranderlijke. Daarom kunnen

hoe kan het kanker zijn? Het is een fysiek lichaam. Dus Maharaj zei:

ze alles aanvaarden,

aan

wat

er ook gebeurt.

'Het is gewoon karma, dat wil zeggen wetten van oorzaak en gevolg.'
In feite bedoelde hij op een heel hoog niveau: omdat het lichaam ge

B: Als je zegt: planeten en alles komen voort uit Bewustzijn, bedoel je

boren is, leefde het en moest het ook doodgaan. Maar hij zei: 'Wie

dan een bewustzijn om het op te merken?

gaat er dood? Mensen zeggen dat ik dood ga, maar ze vragen het mij
nooit.' Hij zei ook wel eens dat de dokters zeiden dat hij ziek was, dat

A: Ja, natuurlijk. Denk je dat er een wereld is als jij er niet bent?

hij keelkanker had. Hij zei: 'Dat is niet mijn ervaring. Zoveel dokters
zijn gekomen en ze vertellen me allemaal iets anders, maar niemand

B: Ja, vorige week had ik met iemand een discussie. En ik ging naar

vraagt mij wat fk heb. Als de waaktoestand komt, dan is het eigenlijk

die man en zei: ik ben er nu niet zeker van, want het is nu alleen nog

het ongemak van de waaktoestand. Dus wat is waarheid?' Zie je, hij

in mijn herinnering. Het kan zijn dat het er niet was. En toen was er

gebruikte al dit soort voorbeelden om zijn punt te bewijzen.

een hele discussie over wat realiteit nu werkelijk is. Zoals nu: als er een

En Ramana Maharshi had kanker in zijn arm, en dat was erg, erg

planeet is, die nog niet ontdekt is, is die er dan of is die er niet?

pijnlijk. Al zijn toegewijden kwamen met medicijnen, ideen en al

dat soort onzin en dan nam hij het een beetje en gooide het dan weg.

A: Waarheid en werkelijkheid bestaan rover als je ontdekt hebt. Ik zat

Alleen om zijn toegewijden een plezier te doen. En op een dag zei hij:

op de lagere school en ik zat in de vierde klas en ik schreef een 'doc

'Stop met die onzin. De bomen mogen leven, de vogels mogen leven,

toraalscriptie' over geschiedenis. En ik kreeg er een 3,5 voor. Want ik

die apen die hier rondspringen mogen leven, dit mag leven. Waarom

had geschreven dat de Batavieren nooit in Holland waren geweest. En

mag dit niet leven?' Zo ver ging hij! Dar is echt iets. Maar we moeten

op mijn kerstrapport schreven ze: Lex kan het beter. En toen ik zesen

dit natuurlijk niet zien als een ideale situatie en dit nadoen. Want als

twintig jaar was las ik in de krant: 'Batavieren waren nooit in Holland'.

je niet spontaan zoiets zegt, rlijk, dan betekent het niets. Dan is het

Ik had al die tijd gelijk gehad, maar dat doet nu niet ter zake. Dus wat

gewoon fake, dan is her nonsens. Als je doodsbang bent, dan moet je

is realiteit? Geschiedenis is als vuilnis. Als je het vuilnis uiteen haalt

de angst onderzoeken en niet als Ramana Maharshi praten, want jij

kun je zo ongeveer raden hoe de mensen leefden. Nietwaar? Er

bent Ramana Maharshi niet. Praat vanuit je eigen autoriteit. Als je

een kat aanwezig, want er is wat kattenvoer. Maar het kan ook zijn dat

bang bent, dan ben je bang. Wat geeft het. Het is geen ronde om bang

de mensen zo arm waren dat ze geen vlees konden kopen. Maar dat is

154

was

155

een andere interpretatie. Ze waren erg arm en gingen naar de super

worden door wat we noemen yogi-powers. Yoga betekent de werkelijke

markt om voer voor de kat te kopen, maar ze aten het zelf. Dat kan zo

gemeenschapskrachten.

zijn. Jij weet het niet, want je was er niet echt bij. Dus het is altijd een

Dus er zijn twee soorten van waarheid. Relatieve waarheid. Neem

plaatje. Het is altijd gevormd in iets mentaals. Dus geschiedenis is heel

bijvoorbeeld die aardbeving nu in Californi. Dat is echt de waarheid,

onzeker, grillig, maar geheugen is ook niet erg betrouwbaar. Eigenlijk

heel objectief. Een heleboel mensen hebben het ervaren. Misschien

is deze hele wereld niet erg betrouwbaar. Als er iets gebeurt en je hoort

was er iemand die sliep en dronken was en ervaarde die het niet. Zij

tien mensen, dan hoor je tien verschillende verhalen, compleet ver

die vlogen ervaarden het niet. Maar het was er wel. Voor hen die er

schillend. Als je praat over het verleden dan is het uiterst moeilijk om

vlakbij waren was het er. Wij zagen het live op de

juist te zijn. En als je zus er is en je broers, dan zullen ze zeggen: 'Nee,

Journaal. Dus dat noemen we objectieve waarheid, het is waar. Je kunt

zo was het niet. Je hebt absoluut ongelijk. Het was z.'

het niet ontkennen. Maar het is geen absolute waarheid. Want zelfs als

Misschien maakte je fantasie het groter, je werd creatief. Geheugen

is iets grappigs.

tv

of later in het

deze hele wereld ontploft, doet dat het Bewustzijn totaal geen kwaad,
helemaal niet. Er is een tijd geweest, dat er geen wereld was, geen

fy

sieke wereld.
B: Het was ook erg filosofisch.

Kijk, ooit - indien je werkelijk genteresseerd bent in dit onder

werp over realiteit - zal ik de zes mogelijkheden van realiteit uitleggen,

A; Alle filosofen worden boos wanneer zij het land van advaita bin

het is iets prachtigs. Er zijn zes interpretaties van realiteit. Ik kan ze

nengaan. Want de filosofie werkt daar niet. Het werkt niet. Filosofen

allemaal voor jullie uitleggen, als jullie willen. Maar je zult werkelijk

houden niet van advaita. Totaal niet.

knap moeten zijn, je moet werkelijk heel intelligent zijn. Want anders
zal het je bij de uitleg duizelen en zul je zeggen: 'Stop ermee. Ik wil

B: Is realiteit dan een heel subjectieve zaak?

het niet meer horen.' De zesde, de allerlaatste uitleg, wordt advaita

genoemd. Het wordt de zes systemen van filosofie genoemd. En de

A: Natuurlijk meneer, natuurlijk.

zes gezichtspunten van wat realiteit is. En tot nu toe, dus dat is sinds
6.000 jaar, is niemand erin geslaagd om er meer uitleg aan te geven.

B: Sommige mensen praten over waarheid als over dingen.

Zelfs wetenschappers niet. Dus als je het zou willen, dan kan ik er
een heel weekend aan spenderen. Maar ik denk dat je daarna niet

A: Ja, maar in advaita zijn er twee soorten waarheid. De waarheid, wat

meer naar de bijeenkomsten zult komen, minstens drie weken niet.

relatief is, die we verzamelen met ons geheugen. Waarvan we zeggen:

Je zult ervan zuchten. Want dit is zo heerlijk, zo prachtig. Werkelijk,

het kan waar zijn, of het kan niet waar zijn. En als een heleboel men

het kan niet genoeg herhaald worden: alle denkers en filosofen zullen

sen denken dat het waar is dan kan het waar zijn. En enige waarheid is

daar knock-out zijn. Zulk een praktische kennis, prachtig. Ja, er zit

daar. Maar het is niet de absolute waarheid. Dat kan alleen gerealiseerd

een grote schoonheid in.

156

157

B: Ik ben wel genteresseerd.

B: Maar in feite vindt de realisatie alleen plaats in Bewustzijn.

A: Ik kan niet beloven wanneer, maar we kunnen het een keer op een

A: Natuurlijk, als je zver bent, dan kun je hm vergezellen.

weekend doen. Dus zes benaderingen naar de realiteit. Als jullie ervan
houden. Wie is hierin genteresseerd? Oh, mijn God. Dan doen we

B: Qe drie toestanden zijn puur Bewustzijn.

het een keer.

A: Dus, wat dan? Wat moet je dan nog meer weten?

Andere bezoeker: Ik meen dat je daarnet zei dat er een tijd is geweest'
dat er geen wereld was.

B: Als alles plaatsvindt in Bewustzijn ...

A: Ja, natuurlijk.

A: Ja als, je stelt het als een vraag.

B: Hoe kan dat nou?

B: Nee, je stelt me een vraag. Alles is Bewustzijn. Dus de drie toe

standen.

A: Dat is weer een ander onderwerp.

A: Ja, dat is een bewering, maar is het de waarheid voor je?

B: Tijd en het fysieke dat staat toch niet los van elkaar?
B: Voor mij is het waar.
A: Dat zal allemaal uitgelegd worden. Kijk langzaamaan zijn jullie

toe aan de werkelijke dingen. Kijk, als je iets wilt, dan komt het al

A: Ok, waar maak je je dan nog druk over? Maak plezier, maar wees

lemaal.

er stil over. Volgende vraag.

Andere bezoeker: Zullen we teruggaan naar het punt dat jij vroeg waar

B: Hoe kun je weten dat alles Bewustzijn is?

de realisatie plaatsvond?
A: Vraag het hem. Hij weet het en hij weet het ook. P. geef hem ant
A: Ja, heel goed. In welke toestand het plaatsvindt. Dus je ziet de

woord. Ik ga wat water drinken.

waaktoestand als de echte toestand. Realiteit, vertel me niet dat de

droomtoestand werkelijk is. Als je in de droom bent, dan denk je dat

Bezoeker 1: Hoe kan ik weten dat alles Bewustzijn is?

het echt is, maar zodra je wakker wordt zeg je: 'Ah goddank dat het
met waar was.
.

158

'

Bezoeker 2: Ik zou zeggen: omdat je Bewustzijn bnt.

159

Bezoeker 1: Hoe weet je dat?

A: Jullie hielpen hem de volgende incarnatie in. Dit is genoeg voor

vandaag, denk ik. Dus bedankt voor jullie komst. Ik wu werkelijk

Bezoeker 2: Ik weet het niet, jij weet het.

graag nog twee gerealiseerde mensen willen hebben. Nog twee buiten
mij. Want dan wu ik iemand als hem, die er bijna klaar voor is, naar

A: Wat zei hij?

die andere man doorsturen. En die zal hem aanpakken. Want ik hou
van hem, dus ik kan wat schipperen misschien, iets kan mij mogelijk

Bezoeker 1: Hij zei dat alles Bewustzijn is.

ontsnappen. Misschien ontgaat mij iets. Maar die andere man zal geen
enkele consideratie hebben met hem, want hij is nieuw. Hij houdt nog

A: Hij heeft gelijk. Jij weet het.

niet van hem. En wanneer hij van hem begint te houden, wat heel snel

B: Maar het is de vraag.

derde man. En die zal hem weer stevig aanpakken. En dan zal hij weer

zal gebeuren, dan zal hij hem na twee, drie weken doorsturen naar de
bij mij terugkomen. Het zou mooi zijn om dat zo te organiseren. Dus
A: Nee, het is het antwoord, je zei het net zelf.

een dubbele check. In vroegere tijden ging het zo.

Maar ik moet het nu allemaal zelf doen. Maar misschien kan het in

B: Maar je zei net ...

de toekomst op die manier. Want ik heb veel hoop voor veel mensen.

A: Je moet je niet druk maken over wat ik zeg, je moet je druk maken

Het is helemaal niet moeilijk. Een klein beetje aandacht, een klein

over wat je weet.

beetje liefde en je kunt het realiseren. Je wordt misschien geen goeroe,

En het is mijn werk om duidelijk te maken dat het niet moeilijk is.

maar je kunt het realiseren. Kom je morgen op mijn verjaardag? Want

B: Is dat genoeg?

anders mis ik alle cadeautjes zie je.

A: Ja. Heb je wel eens slangen ontmoet in de jungle?

B: En keer maar.
A: Was het een gevaarlijke situatie?

B: Nee, we sloegen hem om hem te doden. Hij leed al dus wij hebben
hem doodgeslagen.

160

161

Vrije wil

ezoeker: In hoeverre is mijn zogenaamde vrije wil echt een vrije

keuze die ik maak?

Alexander: Hoe bewuster je wordt, hoe meer je je realiseert dat alles

onvrij is.
B: Ik zou wel eens willen weten hoe jij dan een keuze maakt.
A: Ik maak helemaal geen keuzes.
B: Laat maar komen? Gods water maar over Gods akker laten lopen?
A: Nee, ook niet eens.
B: We zien wel?

163

A: Zelfs dat niet. Ik zie. We zien wel betekent dat ik dadelijk ga zien.

B: Op het moment dat ik dan zeg: ik wil dit of ik wil dat, moet ik me

Dat is helemaal niet waar.

dan schuldig voelen?

B: Dus een keuze maken is een hele slechte zaak?

A: Dat is een mogelijkheid.

A Nee, waarom? In dat Bewustzijn zijn allerlei hobby's mogelijk. Het

B: Ben ik zeer onvrij

iets te doen?

is net als een televisietoestel. Dat scherm is de beschikbaarheid voor

wat erop komt.

A: Op een gegeven moment moet je niet zo zeveren, denk ik gewoon.

Als ik hier zit, kan ik thuis niet naar die film van Bette Davis kijken.

B: Maar er zal toch ook een wil zijn, of is er geen wil?

Zit ik thuis, kan ik hier niet zitten.

A: Die televisie doet gewoon wat hij moet doen. We hebben net van

B: Dat zijn eenvoudige dingen, maar ...

morgen gezegd dat vrije wil een contradictio in terminis is.

A: Ja, maar dat is met alles zo. Noem eens iets belangrijks dan?
B: Wat de mens onderscheidt van dieren is dat die een vrije wil heeft,
zeggen ze dan.

B: Maandag stop ik met werken en ga ik naar India toe.

A: Ja, maar je moet niet zo naar 'ze' luisteren want dat is een abstrac

A: Dan doe je dat toch?

tie.
B: Dat is een keuze die ik maak.
B: Maar ik heb er wel veertig jaar naar geluisterd.
A: Ja.
A: 'Ze' bestaan niet. 'Ze' zeggen. Wie is 'ze'?
B: En dan ga ik ook veel vragen stellen en veel luisteren.
B: Laat ik het anders stellen: het dier heeft een instinct en de mens
heeft een eigen vrije wil.

A: Perfect.

A: Je bent nu een mens, dus laat even het dierenrijk terzijde. En als je

B: En in de zon zitten uitdrogen.

vijf minuten kijkt dan zie je dat die wil natuurlijk niet vrij kan zijn.
Dat zoiets absolute onzin is.

164

A: Nee, dat in die zon zitten, dat is

onlyfor mad dogs and Englishmen.

165

B: Het is

heli ofa job om zelfrealisatie te verkrijgen, dus je moet er

B: Je zal toch een weg moeten gaan?

moeite voor doen. Dan moet je een keuze maken.

A: Is dat zo?
A: Maar wat is nou zo belangrijk. Waar gaat het nou om?

B: Ik weet niet.
B: Er is ooit wel eens tegen mij gezegd: denk erom als je naar Alexan
der gaat, dan krijg je het voor je kiezen. Want je wilt helemaal niet

A: Nee, alles is best, maar je gaat uit van allerlei onzin. Van moment

verlicht zijn. Dat heb je trouwens zelf ook wel eens gezegd.

tot moment is het volmaakt ok.

A: Dat weet ik, dat hebben ze van mij.

B: Nou, dan kies ik niets.

B: Jullie willen helemaal niet verlicht zijn, jullie willen van je kleine

A: Dat is ook een keuze meneer. Hoe bewuster je wordt, des te meer

probleempjes afkomen, frustraties en zo.

je ziet hoe onvrij alles is. En wat de mens wel kan is op een gegeven

A: Ja zelfs dat nog, daar begin ik nu ook nog aan te twijfelen zelfs. Ik

dingen. Waar kwam de Boeddha achter op een gegeven moment?

denk dat je geen vijf minuten zonder die partner kan, maar goed.

Weet je dat nog? Ik geloof dat hij twaalf jaar bezig geweest is, op de

moment tegen de draad ingaan, of vrijwillig schikken in de aard der

meest verschrikkelijke manieren. Helemaal uitgehongerd, de meest

B: Maar dat is toch een moeilijke keus?

walgelijke praktijken uitgehaald en waar kwam hij uiteindelijk ach

ter? Wat was nou dat wat de deur dicht deed, of de deur open, kan

A: Ja, maar je zou iets belangrijks vertellen.

je beter zeggen. Hij ontdekte dat vrijheid niet te bereiken was. Die
Boeddha kwam tot de ontdekking: het is niet via de mind te pak

B: Dat was niet belangrijk?

ken, het is niet via het gevoel te pakken, het is niet via het lichaam te
pakken. Wat ik ook doe, niets heeft zin. In wezen had hij alles afge

A: Je begint een heel verhaal te vertellen, maar wat voor belangrijke

keuze moet nu gemaakt worden? Waar gaat het over?

graasd. Alle mogelijkheden. Hij is niet over n nacht ijs gegaan. En

uiteindelijk komt hij tot de ontdekking: het is absoluut onmogelijk!
Daar heeft hij zich toen van zijn kop tot zijn poten bij neergelegd

B: De keuze is inderdaad . als ik afstand moet nemen van al die con

en toen kwam de Verlichting. Met andere woorden: hij wilde niets

ditioneringen en die trachten op te lossen ...

meer. Hij zag de onmogelijkheid van alle vluchtwegen, anders ge

zegd: er was geen doel meer. Volg je dat?

A: Waarom moet je dan naar India?

166

167

B: Maar je ziet toch dat je, voordat je tot inzicht komt, eerst die bot

bliss niet beleefd wordt als het een aspect is van waarin ik eigenlijk

steeds ben. Het is alsof iemand in het water wu zijn en niet de nat

singen moet hebben met de werkelijkheid?

heid van het water zou voelen. Wat is het dat bliss niet de dagelijkse
A: Die hoef je toch niet eerst te krijgen? Die heb je al! Je doet net alsof

belevenis maakt?

je die nog moet krijgen. Je zit er middenin. En wil je dat? Nee! Het
daar keuzes in ma

A: Wil bliss beleefd kunnen worden, dan moet er een tegenstelling

ken? Kunt u kiezen: nou ga ik eruit? Nu niet meer? Nee meneer. Alles

zijn. Bij de ware Zelfrealisatie verdwijnt ook bliss. Maar je moet

gaat geheel vanzelf. Hoezo vrije wil? En kunt

dwingt tot kijken. Dus vrije wil, dat is een contradictio in terminis.

eerst door een periode van bliss heen, wil je tot Zelfrealisatie komen.

Vrije wil, ik heb nog nooit zoiets raars gehoord.

Die bliss komt eerst. Zo gauw het duidelijk en helder wordt ook
bij u, zien we ineens iets veranderen. U wordt ineens helder. Een

B: En keuzes ook niet.

bepaalde speelsheid, ondeugende lichtjes komen in uw ogen, terwijl

u normaal met een doffe oogopslag de krant doorneemt. Bijna vro

A: Keuzes dienen gemaakt te worden ja, maar uiteindelijk kies je ge

lijk, voor iedereen een aardig woord, niet dat afgeslotene enzovoort.

woon waar je het minst bang voor bent. Ik heb twee vrouwen, voor

Opeens ziet u dat er ook vrouwen in de wereld zijn. De bliss begint

welke zal ik kiezen? Nou, waar ik het minst bang voor ben. Dat is dui

een beetje door te komen. U begint de lol van de dingen te zien.

delijk. Zal ik homo worden of zal ik hetero blijven? Waar je het minst

Dat is een teken, dat het goed gaat. Maar dan wordt er weer terug

bang voor bent doe je. Dus angsten regeren ons, dwangmatig. Je bent

getrokken naar dat olieplatform van zelfbewustzijn, naar het ego.

waarlijk vrij als de angst verdwenen is. Kernenergie of olie? Waar we

Dan zien we de verzuring weer optreden en dat gaat dan zo'n paar

het minst bang voor zijn dat doen we.

keer heen en weer. En op gegeven moment begin je in de gaten te

krijgen hoe dat allemaal functioneert. Maar de ware Zelfrealisatie,

B: Ik ben het daar helemaal mee eens. Nu heb ik een antwoord, maar

het blijvende, daar is zelfs bliss overstegen. Maar voor de jnani met

het is geen stuk van mezelf. Inzicht krijg ik hier wel opgelepeld en ik

bodyconsciousness is bliss altijd aanwezig. Daar kan altijd naar terug

zeg: ja verrek, dat is waar.

gekeerd worden.

A: Je kunt ook flirten met de waarheid natuurlijk. Goed wie?

B: Dat gevoel van ik-ben-heid, het gevoel van bestaan, het gevoel ...

Andere bezoeker: Bliss is het geluksaspect van de vierde toestand, als ik

A: Is bliss.

het goed begrijp. Die vierde toestand is onze dagelijkse werkelijkheid

- is de totale werkelijkheid. Of het is werkelijkheid waarin de andere

B: Bliss?

drie werkelijkheden bestaan. Dan is het een raadsel voor mij waarom
168

169

A: Ja. Dat pure gevoel, zonder invulling enzovoort. Wind door je haar,

ging in je. Aan de ene kant wil je bestaan, aan de andere kant zou je

een oogopslag, een hond die een stukje met je meeloopt, dat is pure

wel dood willen, ben je blij dat je ziek wordt of zo.

bliss allemaal.
Andere bezoeker: Ik heb altijd het meest contact met het bestaan in de
B: Het feit dat we weten, het feit dat ik weet dat ik besta, dat er ik

natuur, in mooie dingen.

ben-heid is ...
A: Ja, dat is gemakkelijk, dat kan iedereen. Aan dat strand kan ieder
A: En dat het onbegrijpelijk is, dat is bliss.

een zich lekker voelen. Je gaat juist naar het strand omdat je gegaran

B: En dat vindt plaats in iets anders?

op het strand niet lekker voelt. Maar het is niet jouw lekker voelen, dat

deerd zeker bent van het effect. Het moet wel heel raar gaan als je je
is die zee. Dus dat kan je al. Met de natuur kun je je al lekker voelen.
A: Ja maar iemand die in bliss is, vraagt zich dat niet aE Die bliss kan

Geen kunst.

trouwens verslavend worden. Want wie in zo'n genadevolle toestand

is, die doet geen stap verder. En gegarandeerd dat je uit die bliss gesto

B: Ik begrijp dat je je ook al lekker zou moeten voelen?

ten wordt. Want dat is een tijdelijke toestand. Maar het laat al even
zien, dat er een totaal andere dimensie in je bestaan mogelijk is. Maar,

A: Dat zou niet moeten, maar het is mogelijk. Je kunt overal relaxed

laat eens horen wat je precies wilt weten allemaal. Ik heb eens een

zijn. Dat is een kunst, want je weet nooit waar je terecht komt natuur

huisdier gehad, een kever en die had twee van die voelhoorns. Het

lijk. Je hebt ook van die mensen die zeggen: 'In Poona voelde ik me

was absoluut onvoorspelbaar welke richting die uitging. Dan had ik

zo goed!' Ja, geen kunst om je daar goed te voelen zegl Daar zou ik

bijvoorbeeld een stellage gemaakt van potloden en gums en dan dacht

me ook nog wel goed voelen and 1 am hard to please. Er wordt voor je

ik: uiteindelijk komt hij bij dat potlood uit. En dan ging hij eerst ver

gezorgd, je deelt dezelfde energie, gemakkelijk zat. Het is net als een

snellen en dan plotseling draaide hij zich, om volslagen onverklaarbare

gitarist die niet verder komt. Die alleen blijft herhalen wat hij al kan.

redenen, en liep regelrecht naar het gummetje. Dat gevoel heb ik bij

Over twaalf jaar speelt hij nog hetzelfde. Je gaat geen uitdaging aan,

jou ook heel vaak.

je betreedt het nieuwe niet. Dat is een slechte zaak eigenlijk. Daarom
kan het verbreken van relaties ook zo bevrijdend zijn. Dan ontmoet je

B: De vraag die ik net had was de vraag over het besef, dat je bestaat.

weer eens andere mensen. Want sommige mensen hebben acht of ne

Dat moest plaatsvinden in iets anders.

gen of tien jaar dezelfde relatie. En dan zijn ze opgesloten geweest, al

die tijd, binnen dat prikkeldraad en de angsten en verlangens van zo'n

A: Ja, dat heb je gewoon van mij gehoord. Dus besef eerst dat je be

relatie. En die nemen niet meer deel aan de gewone wereld. En als dat

staat. En dat besef is al puur bliss. Maar er is een tegengestelde bewe-

dan afloopt dan zien ze ineens dat er van alles is. En dat werkt heel be-

170

171

vrijdend. Maar vrijwillig conformeren ze zich weer aan hun angsten en

deelnemen is ook verantwoordelijkheid nemen. To be responsable. En

verlangens en daarna klagen ze, dat ze ongelukkig zijn. Maar zie nou

een toerist is niet respons-able. In onze relaties zijn we ook allemaal

hoe je dat zelf ook steeds doet. Iedereen heeft zo zijn eigen wereldje en

toeristen. Net zolang totdat we een betere tegenkomen. Dan droppen

de spirituele wereld is beslist geen uitzondering. Misschien is het daar

we die ene, maar dan moeten we wel eerst zekerheid hebben dat die

erger dan waar dan ook, omdat de meeste spirituele mensen minima

ander honderd procent voor jou is. En er mag geen gaatje van een

listen zijn. Die leiden een absoluut minimumbestaan, onder het mom

millimeter tussen zitten. Is het niet dat we elkaar ook zo behandelen?

van juichen en extase. Maar het is een absoluut minimumbestaan.

Dus zelfs onze relaties zijn een soort toerisme. Het is maar voor een

Minimumlijders noem ik ze altijd. Bijna alle spirituele mensen zijn als

paar jaar, het is niet permanent. Als het permanent zou zijn, als je zelfs

toeristen. Als je als toerist ergens bent, hoe gedraag je je dan? Je neemt

maar het idee zou hebben dat het lang zou duren, zou je verantwoor

niet echt verantwoording. Je deelt niet werkelijk. Als je ergens gaat

delijkheden aan moeten gaan. En daar knijp je hem voor. Dus blijf je

wonen, dan komt het erop aan. Want dat betekent dat je relaties met

een toerist en klaag je erover dat je relaties niet verdiepen. Nee, geen

de omgeving permanenter en langer zullen zijn. Dus het komt erop

wonder. Een toerist, dat is maar voor een tijdje. Dus het verdiept niet.

aan hoe je je gedraagt. Vandaar dat Nederlanders en Engelsen, als ze in

Het heeft niet de diepte van een twintig jaar lange vriendschap. Het

Spanje zijn, voor drie weken de beest uithangen. Maar als je er woont

heeft niet de diepte van een vijftig jaar lang met elkaar optrekken. Dus

is het iets anders. Dan zul je deel moeten nemen aan wat er gebeurt.

blijft alles oppervlakkig. Of het nou met mensen is of met dingen. In

Maar een toerist niet, een toerist neemt niet deel aan dingen. Die

relatie staan met muziek, daar heb je kloten voor nodig. Echt in relatie

consumeert alleen. En zo zijn heel veel spirituele mensen als toeristen.

staan, dat betekent hindernissen overstijgen. In relatie staan met een

Ze nemen niet deel. Begrijp je wat ik zeg? Daarom is er een groot

onderwerp als dit, met zo'n onderwerp, daar heb je moed voor nodig.

verschil tussen Indonesirs en Molukkers. Een Indonesir, toen hij na

Dat betekent in relatie staan. Maar als toerist redden we het niet.

de oorlog hier kwam, ging deelnemen. Maar de Molukkers niet, en

nog niet. Daarom is het grootste aantal werkelozen onder de Moluk

B: In relatie staan met dit onderwerp, daarvoor zijn we hier.

kers en niet onder de Indonesirs. Omdat ze terug willen, omdat hun

beloofd is terug te gaan naar de Molukken. Ze doen nog steeds niet

A: Als we hier zijn wel ja. Maar als ik naar buiten ga en er komt een

mee. Ze nemen nog steeds niet deel. Dat is iets anders. Mijn Indiase

kind naar mij toe die de weg vraagt, dan vereist mijn respons-ability

vriend Kun-Kun, die is nu ook toerist af. Hij wil zich hier vestigen en

een verbintenis met dat kind. En als er een auto langs rijdt en een

dan opent zich een andere wereld. Dat betekent een totaal ander be

kindje zwaait naar mij en ik ben met advaita vedanta bezig, dan com

staan. Dat betekent een totaal andere attitude naar iedereen toe. Het

municeer ik niet. Ik zie het kind niet eens. Want kinderen verstoren

komt er ineens op aan. Als toerist, als prinsje die hier toerist is steeds,

wellicht de advaita vedanta. Maar het kind communiceert, het kind

twee drie maanden, leef je een ander leven, dan dat je deelneemt aan

is open, zwaait. There is no harm in it. Of een poes wil met je kennis

een gemeenschap. En de meesten van ons zijn toeristen hier. Echt

maken. Je woont ergens nieuw en er komt een poes en die komt ken-

172

173

nis maken. 'Kssttt! Pas op mijn geranium.' Je communiceert niet. En

A: Dat enkelvoudig bewustzijn is een in scne gezette contractie. Hee

gaan we maar door. Een merel komt eens kijken in je tuin. Tjilp,

is kunstmatig, het is aan objecten gebonden. Terwijl die bliss onmid

tjilp, tjilp, enwvoort. Alles vraagt om communicatie, alles vraagt om

dellijk toegankelijk is omdat het vanuit het kennen gezien wordt. Ik

iets. Omdat het allemaal deel uitmaakt van dezelfde beweging.

herinner me een ontroerende scne uit een boekje van Krishnamurti.

Dat is mij altijd bijgebleven. Krishnamurti had de zeldzame gave

B: En wat houdt je dan

zo

gesloten dat je dat vaak niet eens ziet?

om dingen heel gevoelig te beschrijven. Ik vond het ook meer een

dichter. Als filosoof deugde hij eigenlijk voor geen cent, maar als

A: Omdat we met onszelf bezig zijn. We zijn gefascineerd door ons

dichter dingen beschrijven, daar was hij heel goed in, vond ik. En

zelfbeeld. Daarbij missen we de ander. En wat zie je bij verliefdheid?

zo beschreef hij eens dat hij in een kamer zat, waarschijnlijk ergens

Dat je eigen zelfbeeld er niet toe doet, voor een paar weken tenminste.

in India. En in India daar kun je de verandadeuren opendoen als

Het zwaartepunt ligt bij de ander en vandaar de extase en het feest. So

het donker wordt om wat koelte binnen te laten. Hij zat heel stil

what is the secret. You know very welt.

en vanuit dat stille gewaarzijn, vanuit die bliss, zou je kunnen zeg
gen, werd het steeds donkerder. Op een gegeven moment komt er

B: Open zijn.

een uil de kamer binnen vliegen. Die gaat op een stoel zitten. En
Krishnamurti kijkt die uil aan. En hij schrijft daar, en dat vind ik het

A: Die beschikbaarheid, ja. Wees als de ruimte die plaats heeft voor

ontroerende: 'Je zou hem willen aanraken, maar je weet dat hij het

alles, en die uit zichzelf is. Die niets nodig heeft. De ruimte heeft niets

geduld niet zal hebben. Je doet het dus niet.' Die behoefte om hem

nodig om zichzelf te zijn. De ruimte creert zichzelf niet. De ruimte

aan te raken, maar het niet doen. Dat is de hele Krishnamurti in

kan niet vernietigd worden. Daarom wordt het akasha genoemd en als

een notendop: laat de dingen zijn, choiceless being aware. En op een

hoogste element wordt het vergeleken met Bewustzijn zelf. Als meta

gegeven moment heeft die uil er kennelijk genoeg van en dan zegt

foor dan. Het bestaat uit zichzelf, het onderhoudt zichzelf. Heeft geen

hij: 'En ik voelde de wind van zijn vleugels op mijn gezicht.' Dat

support nodig, de ruimte. Net als consciousness.

vind ik het mooiste, dat je die wind voelt. Maar dat je de sensitiviteit
hebt om die wind op je gezicht toe te staan en niet met iets anders

B: En dan komt er bliss?

bezig te zijn. Dat is bliss. Totale communicatie. Als je zo een poes op

je af kunt laten komen, als je zo kunt communiceren met mensen,

A: Bliss is onmiddellijk. Je hoeft maar naar een merel te kijken en het

dat is bliss. En dat is onmiddellijk toegankelijk, voor iedereen, op elk

is er.

moment. Je hoeft je alleen maar dat te realiseren.

Andere bezoeker: Wat is het verschil tussen enkelvoudig bewustzijn

B: Bliss, is dat zonder oorzaak?

en bliss?
174

175

A: Dat is de geur van het Bewustzijn. Dus de geur van je essentie.

A: Nee,

Het zien veroorzaakt de ananda, de sereniteit. Gelukzaligheid klinkt

Maharshi, daar kwamen de eekhoorns elke dag binnen, en apen. Die

niet zo goed, maar dat betekent het wel. Ik zeg de laatste tijd weleens:

kwamen bij de lezingen ook kijken. En die aten uit zijn hand. Nou is

totaal in je nopjes.

just observe! Leer de aard der dingen kennen. Bij Ramana

dat van apen en eekhoorns in India niet zo'n verschrikkelijk wonder,

maar goed. Hoe meer jij je realiseert wat je wezenlijk bent, hoe meer

B: Die neiging om die uil aan te raken, dat is iets wat ik heel erg her

de mensen genteresseerd zijn om met jou te communiceren. Dieren,

ken. De laatste tijd komt er bij mij een duif op mijn balkon en hij

mensen, planten, alles. Alles wil communiceren, alles wil gezien wor

komt ook steeds dichterbij. Ik merk in mijzelf ook de neiging om hem

den, alles wil gekend worden. En de manifestatie is het instrumenta

vast te pakken en te strelen of te aaien. Maar dat laat-ie dus niet toe.

rium.

Maar diezelfde impuls van ergens ontroerd door te zijn en dat willen
vastpakken vind ik wel herkenbaar. Maar tegelijkertijd doodt het ook

B: Op grond van waaruit is dat zo?

iets of zo. Ik begrijp het niet.

A Het is gewoon zo. Het is de aard der dingen. Het is de natuur.

A: Er is niks aan te begrijpen. Als ik in mijn tuin in de stoel zit en er

Merels eten wormen, ik niet. Je zult steeds meer merken dat, hoe meer

komt een merel binnenwippen die mij aan gaat zitten kijken, war zal

je leeft vanuit die diepe wezenlijkheid, hoe grover alles is waarmee je

ik dan ingrijpen? Ik kijk terug. En we kijken elkaar aan en dan denkt

communiceert. Het lichaam is te grof, woorden zijn te grof, gevoelens

hij: Dat is ook een rare merel. Zo'n grote heb ik de laatste tijd niet

zijn te ruw. We liepen een keer met Nisargadatta op Grand Road, dus

meer gezien. En soms fluit ik iets en dan fluit hij iets en dan fluit ik

net achter Khetwadi 1 Oth Lane. Daar had je een theehuis op de hoek

het na en dan gaan we samen zitten fluiten. Op een gegeven moment

en dan had je een hele grote straat. We gingen met een man of vijf, zes

heeft hij er genoeg van en om onverklaarbare redenen fladdert hij weg.

naar het huis van Mullarpatan, dat was een vertaler. Op een zondag,

Of een hond loopt met je mee, een stukje. En ineens draait hij zich om

in de ochtend. Maharaj zei: 'Kom, dan kun je mee.' Nou, daar zeg je

en dan gaat-ie ergens anders heen.

natuurlijk geen nee op. Op een gegeven moment lopen we daar en we

willen naar de overkant van de straat. Ineens pakte Maharaj mijn hand

B: Ja. Maar ik merk dan heel erg de impuls om zoiets vast te houden

vast om de straat over te steken, zodat ik niet overreden werd. Want hij

of zoiets vast te pakken.

wist dat ik uit Nederland kwam en daar reed het verkeer anders dan

A: Ja natuurlijk. Maar goed, elk beest heeft zo zijn eigen grenzen ook

ben je aan de overkant en dan wil je toch je hand terug. Maar hij liet

h. En dames en heren ook natuurlijk.

die hand niet los. Dus ik heb tien minuten aan het handje van Nisar

in India. Het was een soort bezorgdheid, een lieve gedachte. Maar dan

gadatta gelopen. Nou ik verzeker je, dat het zweet mij uitbrak. Ik had
B: Maar dat is eigenlijk iets heel tegenstrijdigs.
176

nog nooit zoiets koddigs meegemaakt. Deze wereld zit vol ongelofe177

lijke geschenken. Als je maar kijkt. En hoe minder je gepreoccupeerd

A: Door erin te gaan wandelen en je te laten omhelzen door de regen.

bent met dat zelfbeeld, hoe meer bliss, ananda en al die geweldige din

En ik weet zeker dat u thuis een paar heerlijke handdoeken heeft waar

gen, waar je wezenlijk naar zoekt, zich voordoen. Als de geur die uit de

mee u zich weer droog kunt maken. Ik moet dan altijd denken

aarde komt na een regenbui, komt die op, onmiddellijk.

de moessons, in India. Waar de kinderen dan al hun kleren uittrekken

aan

als die moessons vallen en naakt schreeuwen en als jonge antilopen in

B: Maar al die dingen en wezens die met je willen communiceren

die regen springen en in de modder rollen. Dan denk ik: dat is toch

neem je niet waar door die preoccupatie met jezelf?

even wat anders. Maar het is het verzet tegen wat is: het regent. Je kunt
niet omgaan met wat is. Omgaan betekent: ik hier en het leven daar.

A: Ja. En het leert je ook beter te kijken. Ik weet nog wel een voor

Maar dat is n en hetzelfde. Dus je kunt niet omgaan met regen. Als

beeld van de leermeester van meneer Rama Polderman. Er was een

je werkelijk in contact treedt met de regen, als je in contact treedt met

koningscobra, een vrouwtje en de Indirs stonden allemaal op de weg

de dingen, dan beginnen ze op te lichten, dan worden ze je vriend.

met stokken klaar om dat beest te slaan. En de goeroe komt eraan en

Zonder de geringste twijfel.

zegt: 'Waarom gaan jullie dat beest slaan? Hij wil helemaal niet bijten.
Zijn nest ligt hier waarschijnlijk vlakbij. Dus hij beschermt zijn eieren

B: Ook met vervelende dingen?

en misschien zijn er zelfs jongen.' Dus de goeroe liep naar die slang
toe en legde zijn hand op de kop van die slang en hij zei: 'Ga maar.'

A: Er zijn in deze wereld geen vervelende dingen.

En dat beest, het leek wel of het knikte, fsst ... weg. Howfearless. Zelfs
communicatie met dieren. Dat is het mysterie van Franciscus van As

B: Ik zit nog altijd met die werkster van twee jaar geleden.

sisi. Maar het is geen mysterie.

A: Stuur haar maar naar mij.
Bezoeker: Vorig weekend hebt u ook over 'in relatie staan' gesproken.
En toen kwam ik in Eindhoven aan en ik liep het station uit en het

B: Ze steelt h.

regende. En toen wist ik niet wat ik aan moest met die regen.
A: Ja, stuurt u haar maar naar mij.
Alexander: Maar die regen valt toch vanzelf?
B: U zei: je moet haar weg doen.
B: Ik kwam van hier, ik kwam het station uit en toen dacht ik: wat
moet ik daarmee, met die regen? Want ja, dat vond ik zo intens ver

A: Ja natuurlijk. Nee, dat moet je gewoon doen.

velend. En omdat u daarover gesproken had, dacht ik: nu moet ik de

regen tot vriend maken.
178

B: Maar nu zit ik er nog mee.

179

A: Weg doen. Ik herhaal: weg doen.

A: Er is een winkel in Amsterdam en die verkopen kiekeboes. Dat is

een soort duiveltje dat uit een doosje komt. Die moet je in een laatje

B: Waarom moet ik nu niet met dat onaangename gevoel in zee?

stoppen. Dat moet u een paar keer zelf uitproberen zodat het goed
functioneert. U moet er echt wel werk van maken hoor. En als ze

A: Omdat u niet meer in psychotherapie bent. Of

ontslaat haar, of

die la opendoet, dan komt er zo'n duiveltje uit en dan staat er: 'Foei

u laat haar gewoon stelen. Een van de twee. En u legt wat klaar of zo.

toch Mina!', of zo. Na een aantal keren is de fut er dan wel uit denk

Wat steelt ze graag? Het beste is wat dingetjes klaar te leggen. Een pak

ik. Kijk, weet u wat ik nou zo leuk vind? U beleeft nog eens wat. Bij

koffie en dan zet u een briefje erbij of zo: afblijven. Leeft haar moeder

mij komen alleen maar van die goudeerlijke mensen die zelfs een

nog? U moet eens over haar moeder gaan praten.

luciferdoosje teruggeven. Walgelijk gewoon. 'Oh ja, die is nog van

jou', zeggen ze dan. Dus u beleeft nog eens wat, zo kunt u het na
B: Haar moeder zit in een psychiatrische inrichting.

tuurlijk ook zien. En zolang het geen obligaties van diamantmijnen

uit Zuid-Afrika zijn, dan zeg ik: toe maar. Maar het blijft interessant

A: Ja ziet u, daar hebt je het. Voorzover mij bekend: bij mensen die

natuurlijk. Oh, wat zou ik een plezier hebben zeg. Ik zit boordevol

stelen is iets met de moeder niet in orde. De kat komt een muis

ideen. Goed, wie?

brengen bij de baas: kijk eens wat ik gevangen heb. En ik heb altijd
het idee gehad dat kinderen die stelen, en dat kan natuurlijk op den

Andere bezoeker: Er werd net gezegd: daar kom ik niet verder mee. Ik

duur een gewoonte worden, dat die eigenlijk iets aan de moeder wil

volg het opnieuw met het thema hoop; daar kom ik niet verder mee.

len geven. Iets onafgemaakts. Maar goed, dat voert te ver hier en het

Ik zeg dat je jezelf niet kunstmatig in een toestand van niet-hopen

is helemaal mijn terrein niet. Maar goed, legt u eens wat klaar: een

kunt plaatsen, wat de Boeddha bijvoorbeeld inviel.

pak koffie en een uitverkooptheetje of iets dergelijks. En u kunt ook

een keer tegen haar zeggen: 'Vind je het echt nodig om het te pak

A: Nadat hij uitgegraasd was, ja. Nadat alle hoop vervlogen was.

ken, want we gunnen het je zo wel.' En wat u ook eens kunt doen
is bijvoorbeeld een paar schoenen klaar leggen en dan de rechter

B: Maar nadat kennelijk eerst de hoop zelf behoorlijk fors was aange

schoen twee maten groter dan de andere. Dat soort dingen. Ik zou

spannen?

het een hele creatieve onderneming vinden, zo'n werkster. En wat

muizenvallen hier en daar. En wat u ook eens kunt doen: snuffelt ze

A: Evenredig waarschijnlijk.

ook in laatjes en zo?

B: Evenredig aan de mate van de niet-hoop.
B: Heel graag ja.
A:Ja.
180

181

B: Dus de hoop moet krachtig geweest zijn.

B: Hoef je het niet te zeggen.

A: Ja. Het zegt alles over de Boeddha, als hij er twaalf jaar over doet.

A: Als wij elkaar ontmoeten op straat en je begint je voor te stellen,

Hee zegt alles over een ander iemand, die daar twintig jaar over doet.
Het zegt alles over weer een ander iemand, die dat binnen een half jaar

terwijl we elkaar al acht jaar kennen, dan frons ik op zijn minst mijn
wenkbrauwen. Want wat duidelijk is hoef je niet nog een keer apart

duidelijk heeft.

te zeggen.

B: Maar de hoop opgeven is het ook niet?

B: In de oude traditie zei men: 1 am That'. En dan later realiseerde je

A: Er is een uitdrukking: de hoop laten varen. Maar ik vind daar nog

teveel een persoon in zitten, die dingen doet en zo. Het is een heel diep
geconditioneerd iets, die hele hooptoestand. Vertrouwen is weer wat
anders, vind ik, maar die hoop: ik heb er nooit iets van begrepen. Van
hoop niet, van geloof niet en van liefde ook niet. Wat mij betreft zijn
er drie strategien: hoop, geloof en liefde.
B: Ik heb nog een vraag, die iets heel anders betreft. Wanneer ik zeg:
ik heb nooit gepraat en ik heb nooit een vraag gesteld en ik heb nooit
een boek geschreven en ik heb nooit een lezing gegeven, ik heb nooit
wat gedaan. Dan is dat zo?
A: Vanuit een heel hoog niveau gezien wel.

B: Maar dan zeg jij: wacht eens even, dat is een conceptueel state
ment.
A: Ik ben bang van wel ja. Want, zit men werkelijk in dat hoger ni

veau, dan is er geen enkele behoefte om dat te zeggen. Omdat dat

volmaakt duidelijk is voor de betrokkene, hoeft het niet apart vermeld
te worden.
182

het als het ware.

A: Nee, het was een kreet die uitgeroepen werd na de realisatie.

B: Zo was het oorspronkelijk.

A: Jazeker. Maar dat is het nou juist altijd: omdat de Boeddha zit

tend onder de bodhi-boom tot Zelfrealisatie kwam, denkt men: als

ik nu ook zo doe, dan ... Je hebe zelfs mensen die zich aan het kruis
laten nagelen en daarmee hopen tot bepaalde dingen te komen. Heb
je wel eens gehoord van die zenschool, waarbij een van de mensen
de poort hard dicht deed toen zijn been er nog tussen zat? En dat die
eraf ging? Op dat moment werd hij verlicht. En een aantal koks en
tuinmannen zagen dat en die gingen onmiddellijk hun been ook tus
sen die poortdeuren doen. Met het gevolg dat er een hele eenbenige
traditie op gang gezet werd, maar die de verlichting niet deelach
tig werd. Dat afhakken van dat been was de druppel die de emmer
voor die persoon, in die situatie, op dat moment, deed overlopen.
Maar als het voor iedereen op elk moment zo zou werken, zou het
eenvoudig zijn. Als het zo was, dan zou je zeggen: nou ja, we laten
ons aan het kruis nagelen, of we gaan een aantal dagen onder een
bodhi-boom zitten. Maar het heeft allemaal gewerkt in specifieke
183

situaties voor specifieke mensen op heel speciale tijden. En daarom

B: Het gevaar van het doen van deze statements, waar je op de rand

is dat volgen en dat imiteren en dat aanhangen zo funest voor deze

zit, waar je een conceptuele statement maakt, is dat er iets doorheen

kwestie. Dus het komt mij voor althans, dat je eigen originaliteit het

schemert wat niet conceptueel is.

allermooiste is. En wat nog mooier is: jouw originele, authentieke

ervaring en realiteit loopt perfect synchroon met de situatie waarin

A: Het is absoluut frauduleus. Waarom? Iemand die volmaakt uit die

je bent. Dus die omgeving hoeft ook niet veranderd te worden. Ik

authenticiteit, uit die origine wil gaan schrijven, komt niet tot schrij

zag net vandaag een vrouw lopen, een zogenaamde volgeling van

ven. En van de eerste tekenen waardoor ik dacht: Bhagwan is toch

Gum Go bind Singh. Daar hebben jullie wel eens van gehoord waar

wel heel erg goed, is dat hij nooit iets geschreven heeft. Dat is een van

schijnlijk, dat zijn Sikhs. En die gaan nu zover dat ze ook de traditi

de signalen, dat het ok is. Het is opgeschreven naar aanleiding van

onele dolk dragen. Dat is iets uit 1699. Dus die hebben die tulband

lezingen, van het gesproken woord. Dat is volkomen authentiek.

op, die mannen laten een hap zuurkool staan hieronder, re hebben
een dolk, een armband, de hele uiterlijke vorm. En het blijft een mal

B: Maar brieven heeft hij toch wel geschreven.

gezicht als je zo'n vrouw in de supermarkt boodschappen ziet doen,

of op de flets. En ze zien er zo pips uit, want ze eten alleen maar

A: Ja, maar brieven zijn iets anders en de toonzetting is volmaakt an

sojabonen en weet ik het allemaal. Het is alsof je in de Kalverstraat

ders daar. De toonretting van zijn brieven is gewoon pozie. Zoals Van

een kangoeroe voorbij ziet komen. Dat zou nog normaler zijn. Maar

het Reve ook brieven schrijft, daar zit iets moois in. Maar hij heeft

jij, ik, mensen zoals wij hier bij elkaar zitten, als die een authentieke

nooit een boek geschreven. Krishnamurti is al verdachter.

realisatie hebben, dan is die perfect, volmaakt synchroon, volmaakt

natuurlijk, in deze omgeving. En dat komt mij het meest liefdevol,

B: Dat is waar ja, absoluut.

het meest sensitieve, meest intelligente, voor. Maar ik spreek alleen

maar voor mijzelf, begrijp me goed.

A: En Ramana Maharshi, die heeft wel iets gedaan. Maar wat hij heeft

B: Als ik reg: ik heb nooit geschreven, ik heb nooit gepraat, ik heb

maakt. Maar onder dwang allemaal. Want er kwam een kerel langs die

nooit een vraag gesteld, dan betekent dat, dat die Kennendheid ge

veertig dagen tegen hem ging zeiken en zeuren. En om daar vanaf te

woon rustig toe zat te kijken, om het zo maar te zeggen, terwijl die

zijn heeft hij in gebarentaal, moet je toch nagaan, teksten doorgege

babbelaar aan het schrijven was of aan het vragen was.

ven; zoals hij het zag. Die zijn onmiddellijk uitgelegd enzovoort. En

gedaan is ook weer traditioneel, hij heeft een soort Upanishads ge

later is er, van het spaarzame wat hij gezegd heeft, een boek gemaakt.
A: Ja, maar het is meer een achterafverhaal. Want was je werkelijk in

Dat is nier veel voor zijn hele leven, en dat is alles. En alles werd op

die Kennendheid, dan was je dat allemaal niet op gaan schrijven.

geschreven hoor, denk eraan. Trouwens het was ook weer die Maurice
Friedman die daar zat h, wonderlijk zat h. Nou en Nisargadatta

184

185

heeft nooit een woord opgeschreven. Ja, gedichten. Weet je dat hij

B: Het laatste wat je wilt doen als je sterft is toch nog even een krab

gedichten geschreven heeft, een tijdje? Toen zei zijn goeroe: 'Wat wil je

beltje op papier zetten om iets kenbaar te maken?

nou, wil je nou dichter worden of wil je verlicht worden?' Toen zei hij:
'Ok, ik hou ermee op.' Maar dat boekje hebben ze toch maar uitge

A: Wie gezien heeft dat niets vast te houden is, dat de Kennendheid

geven, achteraf dan. Het hoeft niet per definitie, maar het is vaak een

de ingrond is van alles, die heeft geen enkele behoefte om wat dan ook

goed teken wanneer er niets opgeschreven wordt. En als er wel iets op

op te gaan schrijven. Het is net zoiets als het menu doorlezen als je net

geschreven wordt, dan betekent dat waarschijnlijk - in mijn termino

gegeten hebt of zo. Het slaat nergens op.

logie, maar ik neem de verantwoording voor wat ik nu zeg - dat daar

toch iets uitgewerkt moest worden, dat er iets gedeeld moest worden.

Andere bezoeker: Kan er Zelfrealisatie optreden in de slaap?

Helemaal niet erg, maar traditioneel gezien komt het dan toch uit die
zelfbewustzijnssfeer, hoe fraai en hoe mooi ook. Maar het is het net

A: Dan zou het weer eenvoudig zijn h. Want de kans dat we dan tot

niet. Van Krishna Mennon zijn er twee boeken uitgegeven: Discourses

Zelfrealisatie komen is dan vrij groot. Ik heb nog nooit van die me

with Atmananda, transcripties van gesprekken en hij heeft op verzoek

thode gehoord hoor. Tot nu toe is het mij alleen maar bekend dat een

van zijn leerlingen, opnieuw onder dwang dus, Atma Darshan, Atma

leermeester van vlees en bloed nodig is om het een en ander duidelijk

Nirvriti opgeschreven. Dat is alles, meer niet. Meer is er niet bekend.

te maken.

Lao-Tse: niets van bekend. Alleen onder dwang van een leerling heeft
hij de Tao Te King gemaakt. Vivekananda heeft wel boeken geschre

Andere bezoeker: Ik heb een vraag over iets heel anders, kan dat?

ven, daarom moet hij gewantrouwd worden. RamaKrishna weer niet,

die schreef ook niets op.

A: Ja natuurlijk. Het gaat hier nergens anders over, op het ogenblik.

B: Eerlijk gezegd zie ik geen verschil, of je zelf schrijft of dat je het

B: Als ik het goed begrijp dan moet je het ego zien voor wat het wer

iemand anders laat doen.

kelijk is h?

A: Oh, wat een verschil. Als de waarlijk authentieke zelfgerealiseerde

A:Ja.

iets op wil schrijven, dan komt er niets. Want er is geen communicatie

met papier, er is geen communicatie met een typemachine, er is niets

B: Gewoon zien. Dan is het dus geen kwestie om je ego te elimineren

om te uiten, er is niets om uitdrukking aan te geven. Maar zet tegen

of te kwetsen.

over zo-iemand een levend iemand, die maar een vraag heeft of een
twijfel, en het begint te stromen. That is the beauty.

186

A: Juist.

187

B: Dat wilde ik weten.

B: Ok, zal ik het nog een keer proberen?

A:Ja.

A: Voor mij wel tien keer. Want ik ben erg geduldig, dat weet je. Nou
schiet eens een beetje op!

B: Ook niet van anderen?

B: In relatie staan met dingen en met mensen en met dieren en plan

A: Zeker nier. Waarom zou je dat doen? Ja, voor een spelletje of zo,

ten, met ...

of om de aandacht te trekken. Maar dat is natuurlijk een heel andere

strategie met een heel ander doel ook. Laatste vraag, wie?

A: Met alles dus, ja. Met het leven dus.

Andere bezoeker: Het in relatie staan met anderen. Ik zie dat als een

B: Dat kun je dus nu al doen. Dat kun je echt doen, daar kun je iets

soort van gebrek aan respect, als je dat niet doet.

voor doen.

A: Hoe bedoel je dat? Dat begrijp ik niet.

A: Dat is mij bekend ja.

B: Nou, wat je zei: het is weerstand, afweer, zei je net. En toen ging

B: En dat noem ik dan vervloeien.

ik kijken hoe dat bij mij was en toen ontdekte ik dat het bij mij het
gebrek aan respect voor die ander is.

A: Ja. Tot zover kan ik het volgen.

A: Dat kan ik even niet volgen.

B: En dat vervloeien, is dat een voorproefje van wat er werkelijk is?

B: Om een relatie aan te gaan.

A: Aha. Ja. Maar net gaf je een verklaring.

A: Ik begrijp het niet.

B: Nou het was eigenlijk mijn vraag. Maar ik heb het gezet in een

vorm van een verklaring.

B: Nou ja, dat is ook niet eens zo belangrijk. Maar het vervloeien met

die ander, met de anderen, is een soort voorproefje van wat er werke

A: Je hebt je vraag gedit. Je bent de editor geworden van je eigen

lijk is.

vraag.

A: Ik begrijp er geen snars van.

B: Nee. Ok, vergeet het maar weer.

188

189

A: Ok. Laatste vraag. Wie?

Bezoeker: Het lijden aan eenzaamheid, is dat jezelf afsluiten van com
municatie met je omgeving? Je hebt ooit gezegd: je moet eenzaamheid
ondergaan, je terugtrekken op jezelf. Maar je kunt ook eenzaamheid

De eerste en laatste overgave

ervaren als zeer pijnlijk.

A: Natuurlijk. Het helpt heel erg als je niet hypocriet bent. Dus

als je eenzaam bent, je dat gewoon te kennen geeft.

ashamed of

Nothing to be

B: Dus communicatie zoeken?

A: Het is voldoende om dat niet uit de weg te gaan, het is voldoende

om daar niet hypocriet over te zijn. Maar zo gauw je hypocriet gaat

doen, isoleer je jezelf nog meer. Wees niet bang om bang te zijn, wees
niet bang om eenzaamheid te voelen. Want het is een perfect

human emotion.

Maar:

be conscious.

ordinary

En het communiceren kan het

ontwijken van de eenzaamheid zijn. Het rationaliseren is vaak de stra

tegie van het uit de weg gaan daarvan.

A lexander: Om te begrijpen wat in de advaita verstaan wordt onder

./"\.:zelfbewustzijn en om kleine en grote misverstanden te voorkomen
wilde ik vandaag graag het een en ander zeggen over wat in advaita nu
eigenlijk onder zelfbewustzijn wordt verstaan.
Je hoort er tegenwoordig veel over en het lijkt of iedereen zich druk
maakt over zichzelf en het leven accepteren en de ander accepteren en
zovoort. De idee dat je dus het leven zou kunnen accepteren veronder
stelt dat het leven dr is en dat je jezelf als zodanig niet beschouwt als
erbij horend, want anders zou je weten dat het n en dezelfde bewe
ging is. Zelfbewustzijn in de advaitische zin, niet in de psychologische
zin, betekent niets anders dan de inhoud van het bewustzijn. Alles wat
waargenomen kan worden en waar je je mee zou kunnen vereenzelvigen
noem ik zelfbewustzijn. Nu komt de grote moeilijkheid: hoe kan het
zelfbewustzijn het zelfbewustzijn accepteren? Hoe is het mogelijk dat
een stukje waar je je mee vereenzelvigt een ander stukje gaat accepteren?
Want dat is doorgaans waar iedereen mee bezig is. Stukjes die stukjes ac-

190

191

cepteren en ook al zeg je: 'Je moet het totaal accepteren', dan is het nog

nen zijn van een driedimensionale wereld. Maar het blijven waarge

steeds het zelfbewustzijn dat de rest gaat accepteren. En dat noem ik de

nomen dingen, het blijven objecten. Het helpt al heel erg om tot die

eerste overgave. De eerste overgave is: 'Ok, ik heb gezien en ik ervaar:

eerste overgave te komen door te zien dat je de waarnemer bent van

daar is het leven en ik ben er en ik moet het leven accepteren.' Dat is

dingen, dat je getuige bent van dingen. Of je het leuk vindt of niet, of

een eerste begin, dat is de eerste stap, maar niet de laatste. Veel mensen

je het wilt of niet, dat doet er niet toe. Het is een absoluut feit. Niet

denken: als ik nou die stap maar gedaan heb en ik heb de dingen leren

omdat ik het zeg, maar omdat het waar is.

accepteren voor mijzelf, dan is het goed. Niets is echter minder waar,

De identificatie met het zelfbewustzijn als fragment, in een gedeelte

want de wortel van de ellende is er nog helemaal niet uit. Er is nog al

of in zijn totaal, is allebei nog volle waan, honderd procent. Denk niet

lerlei grond en er zijn nog allerlei mogelijkheden, invullingen, ingredi

dat, als je jezelf hebt geaccepteerd en een soort totaal zelfbewustzijn

enten om het weer te laten groeien en je helemaal te vereenzelvigen met

hebt ontwikkeld, je kunt spreken vanuit iets authentieks, want het is

lichaam, denken en voelen, want het is niet begrepen tot op de bodem.

nog steeds aan de objectieve kant. Of je jezelf nu met een fragmentje

Ik heb niks tegen mensen die zeggen: ik heb mezelf leren accepteren.

identificeert, of met een totaal zelfbewustzijn, dat doet er niet toe. Na

Dat is prachtig, dat is fijn, maar er is nog een stap verder. Maar daarvoor

tuurlijk, wanneer je je identificeert met een totaal zelfbewustzijn dan

moet je eerst begrijpen - beter nog: zien-wat het zelfbewustzijn is.

heb je wat minder problemen dan wanneer je je met een fragmentje

De advaita is daar heel erg duidelijk over: alles wat gezien kan

vereenzelvigt, maar het blijft nog steeds waan.

worden, waargenomen kan worden, is noodzakelijkerwijs een object.

Dat geldt voor het lichaam, dat geldt voor gevoelens, dat geldt voor

Alles wat waargenomen kan worden en wat je verzameld hebt, alles

mentale bewegingen, denken dus. En dat geldt ook voor allerlei nog

wat we kennen is geleend. Het is eigenlijk niet eens geleend, het is

subtielere energien. Het eerste inzicht en de eerste overgave is dat

gepikt eigenlijk, het is oneigenlijk, dus geleend is nog niet eens goed,

zien, want daarmee heb je in ieder geval de frictie en de spanning,

het is gewoon gepikt. Alles wat je kent, de taal die je spreekt, de religie

die dat soort dubbele zelfbewustzijn oplevert, opgelost. Dat is al een

die je aanneemt, de ideen die je hebt, de ideen die je niet hebt, de

heel goed begin, maar niet het laatste. Dus de eerste overgave is zien

vereenzelviging, de niet-vereenzelviging: allemaal gepikt. En dat is niet

wat zelfbewustzijn is. Dit zien moet noodzakelijkerwijs iets anders zijn

erg, want het is er om te gebruiken. Maar waar het ons om gaat is te

dan het zelfbewustzijn. Anders rou je je er namelijk niet bewust van

ontdekken wat waarheid is, wat werkelijkheid nu eigenlijk is. En dan

kunnen zijn. Net zoals tijd in iets anders moet verschijnen dan tijd.

zul je toch een onderzoek moeten doen naar wat dat zelfbewustzijn nu

Tijd moet verschijnen in iets anders; dat moet dus de tijdloosheid zelf

precies is. Eigenlijk heb je het niet eens in eigendom, omdat je het bij

zijn. Beperktheid moet verschijnen in onbeperktheid. Zo verschijnt

de dood moet achterlaten. Je laat ook de kennis achter.

het zelfbewustzijn in iets anders.

Je lichaam laat je achter, denken en voelen laat je achter. Als je

Dus het zelfbewustzijn is niet slecht, of vervelend, of een probleem,

een boek geschreven hebt laat je gedachten achter. Als je kinderen

of iets dat er niet bij hoort. Het is zelfs het middel om bewust te kun-

hebt gekregen laat je kinderen achter. Je laat altijd iets achter, je laat

192

193

altijd sporen na, als een soort geurvlaggetje van het bewustzijn: ik ben

En lang voordat je daaraan begint is dat er al. Of je het leuk vindt of

er geweest. Let wel: ik ben er geweest hoor, ze zullen nog van mij

niet, of je het wilt of niet, of je erom gevraagd hebt of niet, de witness,

horen. Maar het zelfbewustzijn waar je je mee vereenzelvigt behoort

de Getuige - met een grote G - is nooit ergens bij betrokken, anders

hier eigenlijk niet toe, je mag het gebruiken zoals je een lichaam mag

zou hij ook geen goede getuige zijn. Zo gauw hij een getuige wordt

gebruiken. Eigenlijk is er niet eens sprake van mogen, her is meer een

die benvloedbaar wordt of zo, dan zit je in de moeilijkheden, want

soort moeten eigenlijk. En het denken is er, het voelen is er, het is er

dan doet hij zijn werk niet goed. En die Getuige, die is er altijd. Zo

allemaal. Maar wij wijzen erop dat het niet je uiteindelijke realiteit is.

vaak komt het voor dat mensen komen en zeggen: 'Dan heb ik dit en

Als je gaat investeren in lichaam, denken en voelen en gaat aannemen

dan voel ik zus en dat wil ik dan niet zien'. Steevast zeg ik hetzelfde,

dat het waarheid is, dat het werkelijkheid is, dan bots je tegen de wer

ook hier: het feit dat je zegt: 'Ik wil het niet zien' laat zien dt je het

kelijkheid op, want dat zijn problemen, dar zijn moeilijkheden. Alleen

ziet. Dat daar het zelfbewustzijn is die dat niet wil accepteren doet

inzicht, een heel diep inzicht hierin, kan het kanaal zijn naar Zelfrea

niets ter zake. Dus het zelfbewustzijn is uiteindelijk de oorzaak van

lisatie. En ik zeg met name: inzicht kan een kanaal zijn naar Zelfreali

alle ellende.

satie. Inzicht zelf is niet de Zelfrealisatie, inzicht is het kanaal. Als we

De eerste overgave is dus dat je ziet: inderdaad, ik moet de dingen

deze ochtend kunnen begrijpen wat in de advaita bedoeld wordt met

leren accepteren. Dat is goed genoeg voor het begin. Als je meteen

zelfbewustzijn dan is dit een goede ochtend. Ga daar eens op in.

de diepte induikt word je gek, je moet een eerste

g hebben. Je

aanvan

zegt: nou goed de dood van die persoon, of dat verlies met die, of dat
Bezoeker: Als ik kijk naar een ander stuk van mezelf dan is dat geen

geluk wat ik nu heb dat kan ik helemaal niet aan, dan wordt er vaak

witnessing, geen getuige-bewustzijn.

gezegd: dan moet je dat maar leren accepteren, daar moet je maar eens
goed naar kijken enzovoort. Maar dat is de eerste stap, niet de laatste.

A: Wat bedoel je met 'een ander stuk van jezelf'?

Dat geeft al wat soelaas, dat geeft al release, maar geen realisatie, geen
Zelfrealisatie.

B: Men praat vaak over: ik kijk naar mezelf. Ik heb begrepen dat dat

De eerste stap is dat zelfbewustzijn zijn gespletenheid ontnemen.

helemaal niet getuige-bewustzijn is. Witnessing consciousness is als er

Dat is de eerste overgave, the first surrender. En dat is eigenlijk het ge

door een inzicht een situatie is ontstaan waarin de observeerder het

tuige zijn. Waar ik nu op wijs - en dat moet je echt zien van je hoofd

geobserveerde is geworden. Dat punt van witnessing is waar her hier

tot je voeten - is dat je dat bent en dat je dat dus niet kunt worden.

in feite om gaat.

En honderd keer zul je zeggen: 'Ik moet die getuige leren zijn.' Nee,
als je kijkt dan zie je: ik ben de getuige. Met of zonder jouw toestem

A: Ja, maar nu, dit is heel, heel essentieel nu. Waar het duister wordt

ming. Het is het zelfbewustzijn dat in contrast staat met dat getuige

en waar het vaak niet begrepen wordt, is het feit dat men denkt dat jij

zijn, want het zelfbewustzijn zelf weet niets.

of ik of wie dan ook aan het witnessen is.

194

195

B: Dat is toch wat anders dan zelfo bservatie?

feest. Probeer te zien dat wat we hier in de advaita het zelfbewustzijn

A: Zelfobservatie gaat van het idee uit dat er een zelf is, een zichzelf

voelen, waarbij de 'mogelijkheid' tot vereenzelviging

continuerend geheel, een ik, dat geobserveerd kan worden. Ik zeg: uit

dan heb je al een geheel natuurlijk, dan is er al een stuk venijn uit.

eindelijk is er alleen het gewaarzijn waarin alles verdwijnt en verschijnt

Daarmee heb je de mogelijkheid van die gespletenheid in zekere zin

en daar is in lengte van dagen geen ik-bewustzijn in te vinden. We

ontmanteld. Want als ik al kan zien dat ik niet gespleten ben, beteke.qt

noemen een soort collectief van indrukken is van lichaam, denken en

aanwez

ig is. En

hebben het wel zo leren ervaren, maar dat is eerder een beperking dan

het dat ik ook niet meer kan geloven in de dictatuur van denken. Dan

een bevrijding. Het is een gevangenis geworden die oorspronkelijk

weet ik dat ik getuige ben van denken en dat het denken niet probeert

misschien wel zijn functie heeft gehad, waarin we de dingen op zijn

een getuige te vinden.

kop gaan zien. Ik probeer je te wijzen op het feit dat je onmiddellijk

Wanneer ik vanuit het denken probeer dit te bevatten, dan kom

- dat betekent letterlijk dat er geen middelen voor nodig zijn: im

ik in moeilijkheden en vooral als je van nature getraind bent op

mediate- getuige bent, gewaar bent, van alles wat er gebeurt. In ieder

denken,-dan is dat vaak moeilijker te zien, maar niet onmogelijk.

geval binnen dat veld dat jij 'jezelf' noemt en dat is voorlopig voor dit

Ik heb een paar vrienden die psycholoog zijn en die zijn toch ver

onderzoek voldoende. Het gaat nu niet over kerncentrales en andere

licht geworden. Het lukt echt wel hoor. Het is wat moeilijker, dat

dingen. Die problemen kennen we ook, maar daar gaat het even hier

geef ik toe, omdat de vereenzelviging met het denken als gewoonte

niet om.

daar heel diep ingebrand is. Het is net als bij een tape waarbij de

B: We hebben in de psychologie zoiets als het observerend deel van

is niet goed uitgeveegd. Zelfrealisatie is het totaal leegvegen van de

het ik.

tape zodat die beschikbaar is voor alles wat er nu is, zodat het er

chroomdyoxide er een beetje af is: je hoort nog wat erop staat, het

mooi helder opstaat. Want als je waarneming steeds verstoord lijkt

A: Ik weet niets van psychologie. Ik ken alleen mijn eigen ervaring

te worden door al die indrukken, door al die dingen waar we niet

en ik appeleer aan jouw ervaring. Probeer zoveel mogelijk niet uit te

naar hebben willen kijken, dan leven we een ingewikkeld leven. Stel

gaan van wat je gehoord en gelezen hebt. Ik weet dat dat heel moei

vragen over dat zelfbewustzijn. Dat moet heel duidelijk zijn, anders

lijk is, maar ik nodig je uit om te kijken. Ga niet af op wat anderen

kunnen we geen stap verder doen. Ga erop in, we gaan niet verder

gezegd hebben, ga zelfs niet af op wat ik zeg. Ik nodig je alleen uit

voordat dat duidelijk is.

om te kijken zodat je het zelf ziet, dan is het van jou. Want anders
wordt het aannemen, dan wordt het een geloof, of op zijn minst een

B: Er is dus een verschil tussen witnessing en pseudo-witnessing. Pseudo

visie of zo, en dat kan je altijd weer afgenomen worden omdat het

witnessing is de valkuil, want dat is het bedachte: witnessing is not a

niet diep gezien is. Als je dit diep ziet dan kan het je nooit meer wor

thought. Dus inzicht moet komen dat er echt witnessing is en als dat er

den afgenomen. Dat is ook het heerlijke van Zelfrealisatie, dat is een

is dan is het goed.

196

197

A: Ja. Zolang je een soort uitkijktoren van jezelf maakt is het een pro

dat je, als truc, voor je zelfbewustzijn hebt gehandhaafd, is moeilijker

jectiemechanisme, en het gevaar daarvan is dat je een soort droge niet

te doorzien dan een keihard ego.

betrokkenheid meer hebt. Een onverschilligheid tegenover jezelf en

het bestaan en het is absoluut destructief, dat is heel erg. Ik heb men

B: Is het zo dat er dan heel veel liefde komt?

sen daar in hele vreemde zelfs sadomasochistische toestanden verzeild

zien raken omdat ze niets meer voelden. Wat ze uiteindelijk alleen

A: Als je ontdekt wie je bent dan weet je dat je liefde bent. Dan komt

nog maar konden voelen, was via allerlei malle spelletjes, omdat ze

er geen liefde, dan ben je liefde. Dat is een soort springvloed, daar

zo'n getuige-functie voor zichzelf hadden gemaakt. Dus half verteerde

verdrink je in. Dan ben je de oceaan in de druppel.

advaita is heel ernstig. Vandaar dat ik ook zo strikt mogelijk probeer

te zijn met iedereen. Als je met half verteerde vedanta naar huis gaat

B: Dat is wat je bedoelt met Bewustzijn?

kun je echt in moeilijkheden komen, want het tast je hele bestaan aan.
Het is geen eigenaardig soort onverschilligheid, of een zombie-achtige

A: Je gaat een stap te ver. We moeten eerst het zelfbewustzijn goed

toestand, waarin het er allemaal niet meer toe doet. Onthoud dat.

begrijpen, anders kun je geen stap verder maken.

Het is een levend, warm, dynamisch, liefdevol aanwezig zijn. Het

heeft niets te maken met die eigenaardig soort onverschilligheid van

B: Ik kan nu niet volgen waar ik een stap verder maak.

sommige mensen die dat vaak ook nog verwarren met Zelfrealisatie.
En vroeg of laat kom je natuurlijk in de moeilijkheden, want je blijft

A: Daar zijn we nog niet. Geen wonder dat je het niet kunt volgen.

natuurlijk op gespannen voet leven met de werkelijkheid. En diep in

hun ziel weten die mensen dat wel, maar het is dan vaak heel moeilijk

B: Maak je het begrip Zelfrealisatie gelijk aan de volle realisatie van

om daar nog mee aan te komen. Ik heb liever iemand met een keihard

getuige-bewustzijn?

ego, dan iemand die zich al heel ver waant met een heel subtiel bijna
doorzichtig ego. Bijna niemand kan het meer zien, degene zelf weet

A: Nee, zeker niet, we hebben het nu alleen over het zelfbewustzijn.

het wel, maar dan wordt het heel moeilijk. Dus je kunt beter nog een
keihard ego hebben en zeggen: 'Ik doe het verkeerd, het is eigenlijk
een puinhoop. Het moet helemaal veranderen.'
Dat was ook het probleem van Jezus met Farizeers en hoeren en

B: Het begrip zelfbewustzijn blijft voor mij onhelder. Waar verwijst

het naar? De verzameling van dingen die we waarnemen? Kan dat ook
ons lichaam zijn?

tollenaars. Hoeren en tollenaars die wisten best: het is niet helemaal

pluis wat ik doe. Maar de Farizeers, die waren goed bezig. Dat waren

A: Dat is het lichaam; alles wat waargenomen kan worden.

geen domme jongens, dat waren schriftgeleerden, vergis je niet! En het

is heel erg moeilijk om schriftgeleerden te overtuigen. Een nobel ego

198

B: Noem je alles wat waargenomen kan worden zelfbewustzijn?

199

A: In mijn woordenboek heet het zelfbewustzijn. Dat impliceert li

chaam, denken en het gevoel. Dat is het zelfbewustzijn. Daar ver

eenzelvigen we ons mee, met een deeltje of een totaal. Dit alles kan
alleen geweten worden, dat zelfbewustzijn kan alleen geweten worden,
lichaam denken en voelen kunnen alleen geweten worden, omdat daar
een weten moet zijn dat losstaat van het weten. Dat is die getuigefunc
tie. Neem water: je kunt er koffie van maken, of soep, het zit in melk,
in urine. Haal het zelfbewustzijn uit die urine-bij wijze van spreken
- en je houdt water over. Een aardig voorbeeldje misschien. Maar haal
je het uit de koffie, dan is het ook water. Hoe het zich manifesteert,
als koffie, thee of urine, dat doet er helemaal niets toe nu, dat is niet
het punt. Het punt is dat je de essentie ziet:. Maar we hebben geleerd
om te leven vanuit het zelfbewustzijn en te kijken vanuit het zelfbe
wustzijn. Dat moet tot ongelofelijke problemen leiden. Ook op hoog
filosofisch niveau kom je er niet uit. Hier gaat het over de simpele
herkenning van dit absolute feit. Niet omdat ik het zeg, maar omdat
jullie het zien. Ga daarop in als het niet duidelijk is: nu.
B: Het zelfbewustzijn is nog steeds object?
A: Natuurlijk, dat is juist omdat een getuige/verdachte een relatie met

jezelf creert. Je bent getuige, maar maakt er een verdachte van. Je

zegt: 'Moet je nou eens zien wat ik doe.' Je hebt zelfs mensen die zeg
gen: 'Moet je eens zien wat jij mij laat doen. Wat laat je me nou weer
doen?'
Je hebt in je hoofd een soort rechtszaal, waarbij je steeds wisselt
van persoon. Je zegt bijvoorbeeld: 'Dat heb ik niet goed gedaan.' Dan
maak je van jezelf een verdachte. Dan komt de officier van justitie en
die zegt: 'Ja, en dat is de vorige keer ook al gebeurd'. Maar dan zegt de
advocaat: 'Ja, maar mijn moeder in aanmerking genomen .. .' En dan

200

zegt de rechter: 'Orde in de zaal'. En zo wissel je constant van het ene

concept naar het andere. Steeds een zaal van personen. Dan lach je
om je zelf, dat is het publiek, dat gaat zitten lachen om de verdachte.
Probeer het zo eens te zien.
Maar al die tijd is daar een onafhankelijk waarnemer geweest, die
dat allemaal kan zien. Nu zeg ik: neem onderdak, zoek onderdak-en
dat is je echte onderdak ook-in dat waarnemen. Dat is wat Krishna
murti bedoelt met choiceless being aware. Prachtige zin. Maar ga niet
proberen choiceless being aware te worden, want dat kan niet. Je bent
dat altijd, alleen: je vereenzelvigt je met een bepaalde keuze, je aan
dacht wordt steeds naar objecten getrokken. Steeds is daar die ver
eenzelviging met objecten, met dingen, met gevoelens. En daar mis je
precies de essentie. Als je dan gaat zeggen: nu ga ik eens trainen-vaak
ga je dan ook heel mal zitten - om de getuige te zijn, dan zie je op
een gegeven moment: ja, maar voordat ik begon was ik die getuige al.
Daarom zeg ik vaak tegen mensen die hun moeilijkheden ventileren
- ik zie het altijd maar als ventileren, niet als vertellen - 'Hoe weet
je nou zo goed dat je al die moeilijkheden hebt?' En dan wijs ik op
die getuigefunctie. Dat helpt al heel erg in het begin. Dat is de eerste
overgave, dat is je eerste inzicht. Ga daarop in.
B: Bij mij komt op dat getuige zijn iets actiefs is, maar in mijn ervaring
is het dat niet.
A: Nee precies, houd je bij je ervaring. Het getuige zijn dat net ge

noemd werd, een pseudo-getuige, een soort schertsfiguur die probeert

getuige te zijn, dat is een hele activiteit hoor. Er zijn ook mensen die
kunnen niet in slaap komen omdat ze proberen getuige te zijn. Als je
dat even verkeerd begrijpt, dan zeg je: 'Nou ga ik goed getuige zijn van
dat ik in slaap val' en dan lig je om drie uur nog zo. Dus heb je heel

201

goed gezien; die ervaring dat is een weten, of je het leuk vindt of niet.

waarneemt, je bent meer dan al die dingen waarmee je je vereenzel

Dat is geen activiteit. Onthoud dat, of beter: zie dat.

vigt, je bent meer dan de som der delen.

We hebben gisteren voor de grap in onze gedachten iemand uit

B: Die getuige is niet het zelfbewustzijn neem ik aan.

elkaar gehaald en uiteindelijk bleek daar niet in te zitten wie daar in

A: Nee, als dat het zelfbewustzijn was, dan zou het niet bewust kun

zetten ging veel moeilijker. Je vindt nooit dat wat je zoekt in het uit

nen zijn van zichzelf. Daar moet een achtergrond zijn.

elkaar halen.

B: Dat is de getuige.

B: Ik begrijp het niet.

A: Een nog mooier woord, dat ik liever gebruik, is gewaarzijn. Ge

A: Probeer het niet te begrijpen, probeer te zien dat je getuige bent

tuige doet me een beetje aan Jehova denken. Nog een ouder Neder

van alles, lichaam, denken en voelen, en dar we dar het zelfbewustzijn

lands woord is toeschouwer, maar dan lijkt her net of je afstand neemt.

noemen.

zat. We hadden kaartjes erbij gelegd enzovoort, maar het in elkaar

Mijn ervaring is geen afstand, mijn eigen ervaring is een betrokken

afstand.

B: Maar dan is het dus wel een activiteit.

B: En die eerste opgave is het doorhebben dat er een toeschouwer, een

A: Nee, er is geen activiteit.

waarnemer is die dat zelfbewustzijn waarneemt.

B: Het woord getuige is toch ook verwarrend, omdat er substantief
A: Precies, alle meditatietechnieken zijn uiteindelijk gericht op het

een soort van iemand achter zit?

openen van dat inzichtkanaal. Nou, dan heb je al een hoop werk ach
ter de rug hoor! Als we dat deze ochtend kunnen doen dan is dat

A: Precies, dat hebben we zo leren ervaren, dat is een taaltruc zou je

ideaal, stel ik mij zo voor.

kunnen zeggen. Je kunt ook zeggen: het Bewustzijn. Omdat daar een
zelfstandig naamwoord van gemaakt wordt, lijkt het alsof daar eigen

B: Maar ik snap het niet. Is dan het zelfbewustzijn gewaar van de ...

schappen aan zitten.

A: Nee, nee nee. Je bent gewaar van het zelfbewustzijn. Ga maar na,

B: Maar als het er altijd al is ...

schrijf op wat je allemaal meent dat je bent. Dan krijg je een ongeloof
lijke waslijst met dit en dat, en dan schrijf je er waarschijnlijk onder:

A:. Maak je zin eens af? Hoe weet je dat je het nu niet begrijpt?

maar dat is het niet helemaal. Je bent meer dan al die dingen die je
202

203

perkt ben? Maar probeer dit niet vanuit een denkstructuur, of zelfs een

B: Ja, het wordt waargenomen.

gevoelsstructuur, of een lichaamsstructuur te vatten.

A: Dat is waar ik het over heb. En dat waarnemen interesseert het niets

of jij het begrijpt of niet. Dat is de getuige. Die getuige is zelfs niet

B: Ja, maar dan blijft er niets over.

in jou genteresseerd. Het zelfbewustzijn is genteresseerd in zichzelf,

A: Het wonderlijke van dit verhaal vind ik altijd dat mensen zulke

maar de getuige niet in het zelfbewustzijn.

gezaghebbende uitspraken doen over dingen waar ze niets van weten.

B: Ik heb altijd het idee dat als je in de getuige gaat zitten, er op dat

Dan blijft er niets over, zeggen ze even voor het gemak, weet je wel.

moment dus geen getuigen zijn, ook geen objecten. Ik heb het idee dat

Wat jij bent is de ingrond in de objecten, het licht in de dingen, maar

de objecten de beweging in het getuigezijn zijn.

niet de dingen zelf. En dat is het eerste inzicht dat je hier moet heb
ben. Als je dit niet ziet kom je geen millimeter verder.

A: Zoals gebruikelijk begrijp ik er niets van wat je zegt. Ga terug naar

de oorspronkelijke vraagstelling. Begin nog eens opnieuw en stop bij

B: Vannacht merkte ik dat ik toch alles wat je zegt hoor als: je moet

de helft.

kijken. Toen merkte ik dat ik zag en dat het zo moeilijk was om te blij
ven zien, omdat alles wat in dat zien gemanifesteerd werd zo'n geruis

B: Ik heb het idee dat die objecten die je waarneemt, je

lijf, je gedach

maakte en het zien zelf stil was.

ten, je gevoelens, op het moment dat het gewaarzijn, dat je weet dat je
dat bent, die objecten dan ook ophouden, omdat die objecten ...

A: Maar dat zie je dan toch netjes?

A: Is dat je ervaring of is dat een idee? Probeer het eens nu.

B: Het was voor mij als geruis en stilte, en geruis hoor je en stilte niet
dus je schiet aldoor in dat geruis.

B: Mijn ervaring is dat als ik afstand neem . . .

A: Juist, we zijn dus gewend alles uit te drukken in termen van het
A : Jij kunt geen afstand nemen. E r is afstand, daarom kun j waarne

bekende. Daarom zeg je ook doodrustig: in de diepe droomloze slaap,

men. Er is een oud misselijk grapje dat ik altijd doe. Waarom doen

daar is niets. Nee, omdat het waakbewustzijn, dat alles modificeert,

de indianen z? Als ze z doen dan zien ze niets. Wat is de wijsheid

condities en bepalingen schept, zegt: het is groot, het is klein, het is

hierin? Wat is de moraal

het verhaal? Er moet afstand zijn wil ik

lief, het is mooi, het is lelijk enzovoort. Dus alles wat we hier in deze

iets waar kunnen nemen. Waarom kan ik mijn ogen niet zien? Alles

wereld nodig hebben gaat niet op voor het Bewustzijn en zelfs niet

wat waarneemt veronderstelt afstand en ruimte waarin waargenomen

voor het gewaarzijn. Het gewaarzijn is, daarom zegt Krishnamurti dat

kan worden. Waarom zal ik me beperken als ik zo ongelooflijk onbe-

ook vaak, de stilte in de dingen, want je wordt toch altijd een beetje

204

van

205

potisch als je daar dichtbij komt. Dan kun je geen banale woorden

A: Hoe kun je dit verhaal vertellen? Alleen maar via dat waarnemen.

meer gebruiken. Je kunt het wel doen, maar dat past niet zo. Hoe

Dus dit zijn de eerste stuipen van Zelfrealisatie.

dichter je bij de essentie komt, hoe gevoeliger en pocischer je wordt.

B: Maar het was heel angstig.
B: Het gekke is dat het weer verdwijnt.
A: Ja, het is niet altijd even vrolijk, je komt allemaal spoken tegen
A:Nee.

natuurlijk. Een soort moerasgas.

B: Lijkt te verdwijnen, laat ik het zo zeggen.

B: Je hebt wel eens gezegd: je wordt gek als die waarnemer er niet is.

A: Het lijkt te.. verdwijnen, want hoe weet je dat het verdwijnt? Om

A: Daarom moet je niet te snel gaan en je kunt niet overslaan, dus

dat dat ongelooflijke gewaarzijn er is. Laatst zei iemand: 'Nu heb ik het

fixeer jezelf voorlopig op die waarnemerspositie en zie dat dat waar is,

gezien en nu ben ik het weer kwijt!' Ik zei: 'Ja, maar dat gewaarzijn is

overal waar je ook naar toe gaat. Al zit je op de maan: waar ben je en

overgebleven.' Want je blijft maar gefixeerd en je staat erop om het via

waar neem je dat waar? In het waarnemen.

het denken te begrijpen. Binnen een beperkt concept, want elk concept

Je kunt het verhaal alleen maar vertellen omdat daar dat onafhankelij

is beperkt, of binnen een gevoel. Dan zeg je: 'Ja nu is dat gevoel weg.'

ke intense ongelooflijk dynamische waarnemen was. Het zijn allemaal

Maar de beschikbaarheid voor dat gevoel is er en daar gaat het om. Zoek

woorden natuurlijk, maar die verwijzen naar dat diepe weten dat je

onderdak in dat wat niet verdwijnt, dat is dat gewaarzijn.Voorlopig, want

allang weet. Daarom zeg ik: ik weiger jullie als niet-verlicht te zien, ik

ik wil jullie niet gek hebben namelijk, dus we doen het rustig aan.

weiger jullie als onwetenden te zien. Absoluut, er is hier niemand die

dit niet kan zien.

B: Laatst sliep ik in en daarna werd ik ineens met een vreselijke schrik

wakker. Die schrik leek eruit te bestaan dat ik ineens weer in dit was.

B: En tegelijk heb ik de laatste tijd het gevoel dat er ook een tegenbe

Toen leek het andere niets en het leek alsof die overgang zonder ge

weging is die zich er tegen verzet.

waarwording gebeurde.
A: 0 ja, zker in jouw geval.
A: Juist.
B: Ik word steeds zwaarder ook.
B: En daardoor werd ik er ontzettend angstig van terwijl ik dacht: als
ik dat nou had kunnen waarnemen, als ik de waarnemer daarbij ge

A: Lichamelijk?

weest was, zou ik niet angstig zijn geworden.

206

207

B: Zo voelt het alsof ik steeds meer in een gevangenis terecht kom.

B: Maar tijdelijk, als ze dan even in zo'n spontaan moment zijn ...

A: Het is net als bij Der Alte en Colombo: degene die de boel belazert

A: Het is beter om je niet bezig te houden met wat andere mensen

geeft pas op het allerlaatst toe. Het zelfbewustzijn geeft pas zichzelf

allemaal voelen en denken, want dan blijf je aan de gang. Dit is

gewonnen, komt bij de laatste overgave, als je al je troeven hebt inge

echt een zelfonderzoek, het gaat om jou. Laat al die anderen maar

zet. Dat is nou eenmaal het spel. Hele simpele geesten die geven zich

eventjes met rust. Die wereld draait wel prima zonder jou, misschien

meteen over, dat is ook verdacht soms.

beter zelfs. Laat dat met rust. Het gaat hier over Zelfrealisatie en

Die zien het meteen zo, dan denk je heb ik iets verkeerds gezegd of

vergelijk nooit. Jouw situatie is onvergelijkbaar. Wat je bent is niet

zo. Dat klopt ook niet, want je bent zo gewend dat het zo'n tijd duurt.

te vergelijken, absoluut uniek. Vergelijk nooit, want je doet jezelf

En vooral met jouw hobby, en met je vak en zo, geef je je niet zonder

tekort. Volmaakt uniek. Dan moet je niet zeggen: 'Ik heb een groen

slag of stoot over, al probeer je dat wel. Maar er is hoop hoor.

teman en die is toch wel heel erg wijs.' Allemaal waanzin, dat heeft
er niets mee te maken. Het is n keer voorgekomen dat een schil

B: Ik had als kind al dat ik dat zelfbewustzijn zag en er erg onder leed,

lenboer verlicht was, maar die heeft ook niet lang geleefd. Het is

maar dat ik ook zag: dit wil ik nooit loslaten. Ik had er ook een plezier

hoogst uitzonderlijk. Als je een simpel figuur ziet rondlopen dan is

in ergens.

dat natuurlijk een leuk contrast tegenover ons gecompliceerde den

ken, dat wel, maar om er nu meteen verlichting op te projecteren,

A: Dat zijn twee kanten van de medaille: het geeft je lol en plezier. Het

dat vind ik een beetje mal idee.

is natuurlijk wel het plezier van de wereld. Het lijkt niet op the spiri
tual pleasure, het lijkt niet op die zaligheid die je ervoor terugkrijgt.

B: De keuze van het woord zelfbewustzijn. Waarom werd voor die

Maar het geeft je ook alle ellende. De ellende wil je nog wel loslaten,

term gekozen?

maar leuke dingen loslaten vind je meestal wat moeilijker. Net zo

iets als lenen. Geld lenen is niet zo moeilijk, maar terugbetalen is een

A: Er werd niet direct gekozen, ik denk dat we gedwongen zijn om

beetje moeilijker.

die term te hanteren. Bij gebrek aan inzicht en bij gebrek aan intel
ligentie en gevoeligheid moet je het in concepten proppen. Het zien

B: Als ik naar heel spontane mensen kijk, dan lijkt het of zij daar niet

heeft geen enkel concept nodig, vandaar dat ik ook steeds verwijs naar

onder gebukt gaan.

het zien. Bemoei je niet teveel met de lading die woorden hebben.
Dat is goed voor als je dichterlijk ingesteld bent, of een mooi verhaal

A: Ja, ik ben blij dat je zegt: lijkt. Iedereen gaat gebukt onder het zelf

wilt vertellen, of een mooie film wilt maken. Maar dan heb je een heel

bewustzijn. Iedereen.

ander doel. In zelfrealisatie en ontdekken wie je bent, als je diep wilt

gaan, moet je je niet teveel met het waarom bemoeien. 'Waarom heb-

208

209

ben vrouwen geen snor?' enzovoort, dat soort dingen. En waarom is

lijke consequentie dat daar die getuige aanwezig moet zijn. Tijd kan

er nou gekozen voor het woord zelfbewustzijn? En wat is het verschil

alleen waargenomen worden in het tijdloze, het beperkte kan alleen

tussen dit en dat? Dan zeg ik altijd: het verschil. Maak je geen on

waargenomen worden in het onbeperkte.

nodige zorgen over nutteloze vragen en antwoorden. Het zien maakt

alles duidelijk. Ik verwijs alleen naar het zien. Begrijp je wat er nu

B: Verdwijnt het zelfbewustzijn?

gezegd is vanmorgen? Dat is waar het om gaat en niet het historische

belang van het woord zelfbewustzijn, waarom dat gekozen is en door

A: Op den duur wel, maar het heeft een lang leven bij sommigen.

wie en dat hij er nog ruzie over gehad heeft met een andere professor.

Tijdens de dood verdwijnt het sowieso, dus je hoeft je helemaal geen

Dat is leuk als je een boek schrijft. Dan zet je eronder: zelfbewustzijn,

zorgen te maken.

oorspronkelijk van Maslow.

B: Is het geraffineerde van het zelfbewustzijn niet dat het net doet
B: Je zou ook 'persoonsbewustzijn' kunnen zeggen, dan heb je het

alsof het Bewustzijn is en het Bewustzijn geleend heeft als het

woordje 'zelf' verwijderd.

ware?

A: Ja, maar omdat je jezelf daar steeds voor aanziet, vind ik zelfbe

A: Precies. Het zouden mijn woorden kunnen zijn. Mag ik het gebrui

wustzijn eigenlijk wel een mooi woord. Selfconscious. Je bent bewust

ken? Het doet inderdaad, en dat doen we dus allemaal, alsof we iets

van jezelf. Dat is ook de hele frictie die je met anderen hebt. Omdat

anders zijn dan wat we zijn. Dat is het masker.

wij zo vreselijk zelfbewust zijn hebben we ook constant fricties met

andere mensen. Als we ons zouden realiseren dat we het Bewustzijn

B: Zou je niet kunnen zeggen dat als getuige-bewustzijn zich realiseert

zijn, in plaats van het zelf-bewustzijn dan zou dat allemaal vloeien.

dat je dan vanzelfsprekend minder selfconscious bent, want als je nog

Dan zijn er niet al die egootjes, die clowneske figuren die steeds

selfconscious bent, dan zit je er nog erg in.

maar weer overeind komen. Al zet je hem op zijn kop, dan valt hij
om en gaat hij weer rechtop staan. Zo'n duikelaartje. Met wortel en

A: Als je ziet dat je het licht bent in de dingen, dan ben je ook het licht

tak moet die zaak uitgeroeid worden. Dat staat ook in de geschrif

in de selfconsciousness, en dan is het venijn er wel uit. Maar zo gauw je

ten. Daar staat niet: je moet er een beetje kijk op hebben, maar:

je opstelt als het selfconsciousness dat probeert verlichting te bereiken,

met wortel en tak uitgeroeid. Exterminated staat er. Dus niet: zand

of het Bewustzijn te realiseren, dan wordt het erg moeilijk. Andersom

erover, dan komt het weer omhoog. Exterminated, die hele dwaze

kan wel. Het fragment heeft geen plaats voor het totaal, maar het to

dolle gedachten en de dictatuur van die malle gedachten dient te

taal heeft genoeg plaats voor wat voor fragment dan ook. We zijn meer

verdwijnen door het zien. Het kanaal is inzicht en het eerste inzicht

dan de som der dingen.

en de eerste overgave is zien: wat is zelfbewustzijn en de overduide-

210

211

B: Als het echt tot me doordringt wat je zegt word ik totaal overvallen

A: Onhoud in ieder geval dat een gat in je geheugen geen gat in je

door een heel diepe angst. Ik kan steeds tegen mezelf zeggen: daar ben

bestaan is. Geheugen is een spiritueel gereedschap om deze wereld bij

ik de waarnemer van, ik maak het gewoon alleen maar.

elkaar te houden.

A: Ja, het is geen kattenpis. Zie daarom het belang om van het begin af

zin. Hij vindt het ook een beetje vreemd, de neiging om dingen niet

aan te beginnen, niets over te slaan en dat waarnemen als een ongeloof

los te willen laten.

Patanjali noemt het geheugen zelfs een raar instrument, in zekere

lijk solide blok in jezelf te realiseren. Dat is het allereerste begin, want
er lopen al genoeg spirituele gekken rond. Dus volg de traditionele lijn.

Ook een opvatting h, de neiging om dingen niet los te willen laten

noemt hij het geheugen.

Leef met vlag en wimpel, maar houd het simpel. Die angst is natuur
lijk het zelfbewustzijn dat zich niet zomaar even gewonnen geeft. Zo'n

B: Dat is volgens mij zo want ik heb gemerkt dat mijn geheugen werkt

sterke identificatie als het zelfbewustzijn dat zegt: 'Oh ja natuurlijk, nou

doordat mijn verstand het drie of vijf keer inprent.

zie ik het ook ja, nu even loslaten.' Dan heb je mind-rea!ized people. Dat
is ook ok, het is al beter dan herone. Zie ook het nut ervan in voor een

A: Bij Zelfrealisatie verdwijnt het psychische geheugen. Het psychi

groot aantal mensen om dat te kanaliseren naar een Jezus toe, of om dat

sche geheugen is dat, als ik jou zie, ik denk: ik krijg nog een tientje

te kanaliseren naar Krishna toe, of

onmogelijk,

maar

een Boeddha, dat is helemaal

van je. Daar heb je dat klerewijf weer, daar krijg ik nog een tientje van.

vooruit maar Want dan kanaliseer je het en dan leg je

De hele investering in het zelfbewustzijn is verdwenen en daarmee ook

naar

het hele zwaartepunt bij de ander neer. Voor een bepaald type mensen

alle belangen die daarin zitten.

kan dat heel gezond uitwerken.Want wat bij de EO uiteindelijk gebeurt

is ook nog niet zo krankzinnig. Het zwaartepunt wordt verlegd. 'Niet ik,

B: Dat is ook heel vermoeiend.

maar Gij mijn Heer.' Een soort totale overgave aan wat, dat is mij dan
onduidelijk, maar voor hen wel duidelijk en goed genoeg kennelijk om

A: Voor de leugenaar en voor degene die in onwaarheid leeft is dat

toch een aardig leven te leiden. Natuurlijk ook gefragmenteerd, maar

heel vermoeiend. Je moet een heel goed geheugen hebben. De meeste

goed. Als je met heel je hart van iemand kunt houden, dan is het ook

mensen die een schitterend geheugen hebben, liegen dat het gedrukt

niet zo moeilijk om van de rest van de wereld te houden.

staat. Het psychische geheugen verdwijnt nagenoeg. Maar denk niet

Maar dat is nog niet het allerdiepste, waar we het hier over hebben.
Het is voor heel veel mensen al een heel grote hulp.

dat je al lekker op weg bent als je een slecht geheugen hebt. Een ver
schijnsel is wel dat naarmate je belangen verdwijnen, het geheugen
daar niet meer functioneel is en het dus niet vasthoudt omdat het niet

B: Kan het zijn dat je, doordat je dat steeds ziet, dingen van jezelf hele

nodig is. Maar dan heb je ook nog korte- en lange-termijngeheugen.

maal niet meer kunt herinneren? Ik ga soms praten en zie dat ik alleen

Je herinnert je telefoonnummers van toen je dertien was die niet func

nog maar onzin uitkraam.

tioneel zijn en je kunt je eigen nummer nu niet eens meer herinneren.

212

213

De natuur is zo wijs nog niet vind ik, maar goed. Sommige mensen

A: Grootheidswaanzin; ik ben alles en mij kan niets meer gebeuren. Ik

hebben jeugdindrukken die totaal niet meer functioneel zijn, die ooit

ben onsterfelijk, en dat op het lichaam projecteren. Ik ben onsterfe

functioneel zijn geweest, maar waar ze gewoon last van hebben. Dat is

lijk, ok, maar zeg niet: mijn lichaam is onsterfelijk. Een beetje goede

even niet de discussie hier. Maar waar ik absoluut mijn hand voor in

leermeester, als die zo'n spaced-out iemand ziet, brengt dat wel even

het vuur steek, is dat bij Zelfrealisatie je als een druppel in de oceaan

terug naar het normale niveau en dan gaan we van daaruit weer ver

verdwijnt, of als een oceaan in een druppel zeg ik liever. En waarbij

der. Want anders kom je altijd in de moeilijkheden. Dan krijg je wat

het hele psychische geheugen, dat in een belangenwereld genvesteerd

in India de gekke kinderen van God genoemd worden. Masths heten

heeft, verdwijnt. En daarmee jaloezie, hebzucht en al die andere din

die, mensen waar het een beetje verkeerd mee gegaan is om de een of

gen. Die zijn er misschien als neiging nog wel eens, maar als dat dan

andere reden. Die hebben vaak verstoorde energielichamen. Dat is al

opkomt lach je je rot natuurlijk. Dat is echt feest. Dan wordt het leven

lemaal wel te repareren, maar als het niet echt nodig is dan moeten we

pas echt leuk.

dat niet aanmoedigen, vind ik.

B: Is dat wat altijd bedoeld wordt met die schillen?

B: Die gevoelens, of alles wat je waarneemt, wordt dat ook heftiger?

A: Ik praat daar niet zo graag over, maar ik denk wel dat het zo bedoeld

A: Dat kan in het begin zeker heftig worden, omdat het controlerend

wordt.

onderdrukkend psychisch mechanisme zijn greep verliest, maar omdat

je een werkelijk sterk gefundeerd getuige-zijn hebt ontwikkeld, kun

B: Die verdwijnen gewoon vanzelf.

nen allerlei dingen naar boven komen als een soort natuurlijk proces.
Maar wij raden nooit aan om de dingen te forceren. De natuur doet

A: Die worden gelouterd in het vuur van de Zelfrealisatie. Dat ka

dat op zijn eigen tijd. Dat is mijn vertrouwen daarin. Ook in mijn

naal van inzicht leidt je naar de zelfgerealiseerde state of no-mind

geval is dat altijd precies zo geweest.

en alles wat erin opkomt wordt daarin gelouterd. Er is dus nog een

Maar je hebt dan ook werkelijk een heel diep inzicht en een heel

periode daarna. We noemen dat in India prarabdha karma, het res

diep weten waarin die dingen inderdaad gezien kunnen worden en

tant van energie dat uitgewerkt dient te worden. Dat kan een hele

gelouterd kunnen worden. Als je dat niet hebt, kunnen er wel hele

tijd duren. Voor sommige mensen heel kort, voor andere mensen

brokken door allerlei therapeutische buitelingen naar buiten gebracht

heel lang. Denk dus niet: nu ben ik Zelfgerealiseerd en mij kan niets

worden, maar zowel de therapeut als de behandelde persoon weten

meer gebeuren. Dan krijg je megalomania-achtige verschijnselen,

daar vaak geen raad mee. Ja, we moeten het er maar uit laten komen,

dat komt ook voor.

of zo. Maar het moet gezien worden.

Dus als jij een brok emotie en iets heel dieps in dit licht kan zien,

B: Wat is megalomania?

214

dan keert het meestal niet meer terug. Dan ben je ervanaf. Een soort
215

boer. Maar je blijft niet boeren, op een dag is het afgelopen. Je blijft
niet aan de gang. Je hebt wel mensen waar het allemaal heel mal en
dol geweest is, maar ja, had je maar niet geboren moeten worden zeg
ik dan. Maar ja, dat mag je niet zeggen. Raak gefundeerd in de fun
damenten. Je moet hier echt van overtuigd zijn, heel sterk. Ik heb ook
een dol leven gehad hoor, maar het lukt allemaal best. Maak je daar
geen zorgen over. Daarom is die betrokkenheid, die liefdevolle betrok
kenheid zo belangrijk. Als je daar die malle getuigefunctie van maakt
in je hoofd, als een soort uitkijkpost, 'Oh, dat is maar een gedachte,
wegwezen', dat is een onderdrukkingsmechanisme. Subtiel, maar le
vensgevaarlijk.
Alles moet in die liefde worden opgenomen en gelouterd worden
door die liefde, door dat bewustzijn, door die Zelfrealisatie. Het eerste
begin, het eerste inzicht is: realiseer het feit dat je getuige bent. De
witness en dat is geen activiteit. Prent dat in je kop. Vragen hierover?
B: Als er zoiets omhoog komt in het licht van het bewustzijn, ver

dwijnt het dan ook?

A: Het moet eerst gezien worden. Anders wordt het opgeslagen en

bedoelde' zeg ik dan weer. Dan maak je daar moeilijkheden over, je raakt
er niet over uitgepraat. Op een gegeven moment kan zij niet slapen en ik
lig ook te woelen de hele nacht. Ze belt op en zegt: 'Kan ik niet even met
je komen praten, want her zit mij eigenlijk ook niet lekker.' Dan komen
we tor waarheid. Dan gaan we elkaar ook weer aardig vinden, 'nou ja zo
erg is het ook weer niet, ik vond het eigenlijk wel een leuk grapje', en
dan ontspant alles zich, dan verdwijnt het probleem. Dan ontspant her
zich, zij heeft haar hart gelucht, ik heb mijn hart gelucht. Dus beiden
zijn gelouterd, door wat? Door liefde en inzicht. Door waarheid. De
waarheid zal je vrij maken, zegt Jezus. Hij zegt niet: 'Een leugentje kan
er best bij', of zo. Waarheid maakt je vrij.
Dat is absoluut waar. Op het objectieve niveau, dus binnen het
zelfbewustzijn is het

waar.

Laat staan de echte absolute waarheid, die

maakt je pas echt vrij. En dat is waar het hierover gaat, hopen we.
Maar het zelfbewustzijn is daar niet in genteresseerd, denk daaraan.
Omdat het zelfbewustzijn er helemaal niet in genteresseerd is om te
verdwijnen. Het zelfbewustzijn wil helemaal niet weg. Die wil zijn
plaats handhaven, dus krijg je neptoestanden. Goed genoeg voor een
hele groep mensen, maar niet voor de echt bewogen mens die vrij wil
worden. Voor de echt eerlijke en moedige mens die zegt: 'Nee, vrijheid

komt het weer op een andere manier terug.

en verder niets.'

B: Verdwijnt het dan echt, of komt het ergens anders terecht?

B: Ik heb min of meer begrepen dat de realisatie van getuige-bewustzijn

A: Het verdwijnt, het wordt gelouterd door het inzicht en liefde. Hee

is een opluchting. Je hebt het al als je iets vervelends met iemand mee
maakt. Zij daar heeft me bijvoorbeeld belazerd. Ze heeft me een auto
verkocht en gezegd dat er geen achteruit in zat. Toen ik hem in zijn ach
teruit zette, deed hij het niet, maar was ze al weg. 'Ik heb je toch gezegd
dat er geen achteruit in zat', zegt ze. 'Ja, maar ik dacht dat je de achterruit
216

bevorderd wordt door totaal te zijn, totaal in de wereld, bij de mensen,

bij de dingen, in de actie. Dansen zodat je in de dans vervloeit. Totaal
bij de ander zijn, totaal Zorba. Ik ken veel mensen die bepaald geen
Zorba zijn, zeer teruggetrokken naturen, die via inzicht tot getuige
bewustzijn willen gekomen. Ik heb altijd het gevoel: er klopt hier iets
niet, dit is een terugetrokken paranode oude dame. En dan zeg ik
tegen haar: first Zorba, en dan wordt ze heel kwaad op me.
217

A: Ik geloof er geen fluit van. Helemaal niets. In India heb je een

Zorg dat het lichaam een beetje geschikt wordt, dat je een beetje uit

methode die heet bhoga. Je hebt yoga en je hebt bhoga. En bhoga is

die cocon komt.' Er zijn mensen die willen alles te vlug en dat kan

eigenlijk de weg van Zorba. Maar het is een energie, ontlastend wil ik

ok weer niet. We zitten nu eenmaal met al die manifestaties, met al

niet zeggen, maar een kanaliserende techniek, waarbij je een soort veld

die problematiek. Wat voor mij essentieel is, is dat alleen een absoluut

gaat creren waarin andere dingen mogelijk zijn. Voor heel veel type

inzicht als kanaal kan werken naar Zelfrealisatie. En ik heb nog nooit

mensen en voor de westerse mens misschien zelfs per definitie, die

iemand ontmoet die tot Zelfrealisatie gekomen is en die niet ooit bij

toch een erg neurotisch verschijnsel is over her algemeen, blij)ct bhoga

een jnani geweest is. Een jnani wil zeggen: selfrealized. Je moer een

in het begin heel geschikt te zijn om te komen tot yoga. Ik denk dar

keer dit verhaal gehoord hebben. Heb je het nier gehoord, dan gaar

Rajneesh dat ook geprobeerd heeft. Ik denk dar hij zich ook schro

het gewoon niet. Ook Krishnamurti komt er niet uit zo. Al die devices

melijk vergist heeft in de capaciteiten van de westerse mens. Ook als

zijn allemaal leuk en prachtig, maar als het om Zelfrealisatie gaat, dan

oosterling, omdat het dan toch heel moeilijk is om de westerse geest re

kom je altijd bij de oude klassieke technieken uit. En jnana wordt de

begrijpen en dat die hele kanaliserende energie hier eerst uitgespeeld

onmiddellijke weg genoemd. Maar ik ga niet zeggen dat her geschikt

moer zijn om tot yoga te komen. Ik heb her idee dat de mensen die

is voor iedereen.

hier komen al een hoop werk achter de rug hebben. Zo gezien hebben
ze gelijk, dan eerst maar bhoga, dan eerst maar kanaliseren, je energie

B: Hier zie nog veel meer

eruit en met seks enwvoort. Maar van een oude dame kun je dat niet

avoidance ofrelationship als route versus inzicht- realisatie, maar dat is

meer verwachten denk ik.

in zekere zin niet aan de orde nu.

B: Ik heb veel meer de betekenis van Zorba geproefd als: wees totaal,

A: Het is in zekere zin wel

hier en nu met dat war is.

techniek van: areyou trying to avoid a relationship zich allemaal afspeelt

aan

vast: een heel subtiel verschil tussen the

aan

de orde, omdat ik vind dat die hele

binnen dat zelfbewustzijn. Ik noem dat een soort masturbatie van het
A: Ik geloof er zelf nier in, omdat het toch opgevat kan worden - war

zelfbewustzijn, en het blijken fake-realisaties te zijn. De uiteindelijke

ook gebeurt - als een truc van het zelfbewustzijn. Het blijft namelijk

realisatie is voorbij het zelfbewustzijn, altijd. Dat is altijd zo geweest

op de gemanifesteerde kant en het blijft binnen de beperktheid. En

en het zal altijd

er wordt wel geroken aan iets, maar het is zo comfortabel dat er geen

eerst gezien worden als wat het is. Daarmee ontstaat het inzicht van

werkelijke stap gedaan wordt. Ik denk dar uiteindelijk de wurggreep

getuige zijn, niet alleen het inzicht, maar ook het echt zien. Daarna

alleen maar versterkt wordt en daarom ben ik er geen voorstander

kunnen we een tweede hap nemen. Wat jullie verder allemaal uitspo

zo

blijven. Wat mij betreft moet het zelfbewustzijn

van. Als iemand helemaal onder de puisten zie en een kromme rug

ken, of je nu als Zorba leeft, of als een belastingambtenaar, dat heeft

heeft en zwetend hier komt en zegt: 'Ik zoek her zelf', dan zeg ik:

niet mijn interesse, want ieder vogeltje zingt zoals het gebekt is. Het

'Ga eerst maar eens naar een boetseercursus en ga eens lekker dansen.

bloed kruipt waar her niet gaan kan. Zo zie ik dar en ik zie er ook

218

219

weinig heil in om dat te veranderen, want ik kan het accepteren, ook

al accepteert het zichzelf niet.
Er zijn meer mensen die moeite hebben om mij te accepteren dan

Yoga, meditatie en identificatie

ik hen. Ik kan iedereen accepteren, omdat ik mensen niet zie als perso
nen maar als Bewustzijn, gemanifesteerd Bewustzijn. God vergeef het
hen want ze weten niet wat ze doen.
Als ik jou en jou en jou als persoon zie, dan gaan we ruzie maken,
maar ik zie het als Bewustzijn,

consciousness.

Dat moet gerealiseerd

worden. Als dat gerealiseerd is verdwijnt al die problematiek en dan

kun je leven op een

nisarga

manier.

Nisarga

is niets anders dan een

natuurlijke weg. En dan komt je potentieel naar buiten, dan heb je

paardenbloemen en rozen en die leven verschillend, maar het is niet
aan mij om te oordelen. Moet ik zeggen: 'Een paardenbloem is niet
mooi'? Moet ik zeggen: 'Ik vind een paard niet mooi', of 'Een bepaalde
hond vind ik niet mooi.' Nee, dat is een andere manifestatie. Dus het
getuigt ook niet van echt inzicht wanneer je mensen gaat dwingen en

:
B

Ik vroeg me af, verdwijnt zelfbewustzijn als je slaapt?

gaat zeggen: 'Jij moet zus en zo leven', of: 'Jij moet dat en dat doen.'

A: Ja, maar er blijft nog een objectloos zelfbewustzijn over. In de diepe

Nee, je moet ontmoeten, dat wil zeggen: het moeten moet eraf. Dan

droomloze slaap is dat zelfbewustzijn er ook, alleen vrij van beelden,

sat-chit-ananda

om-moet je. Onthoud dat goed: er is geen hoop voor mensen die bin

daarom is dat zo prettig. Dat is wat ze in India de

nen het zelfbewustzijn een oplossing zoeken. Daar is geen hoop voor,

staat noemen, vrij van beelden, vrij van spanning. Dus de droom is

Uitgesloten, absoluut uitgesloten. Binnen het zelfbewustzijn

al niet meer natuurlijk, want daar kun je ook allerlei kanten mee uit:

forget it.

is er geen oplossing.

een enge droom, een prachtige droom, allerlei soorten dromen. En de

waaktoestand, nou ja, dat kennen we. Heel anders gezien zou je kun
nen zeggen: de waaktoestand, de droomtoestand en de diepe droom
loze slaap worden gedragen in iets anders dan die drie. En toch hebben
die drie dat met elkaar gemeen. De ingrond in alle drie de toestanden
is dezelfde, maar die is anders dan elk van die drie. Daarin is diepe
droomloze slaap mogelijk, daarin is de droom mogelijk en daarin is de
waaktoestand mogelijk. Nu kun je natuurlijk nooit vanuit een waak
toestand, wat je voor realiteit aanziet, het geheel te pakken krijgen.

220

221

Dat is onmogelijk. Maar ook niet vanuit de diepe droomloze slaap,

is een heel diep zien, dat kan zelfs een grote schokervaring worden op

want dat is ook nog maar een fragment gezien vanuit iets nog groters.

een gegeven moment. Dus er is ook in de diepe droomloze slaap nog

Snap je?

steeds zelfbewustzijn. Wellicht frictieloos, wellicht een soort demissio

nair zelfbewustzijn. Maar naderhand claim je: ik heb lekker geslapen,

B: Nee, nog niet.

dus zelfs de droomloze slaap claim je als van jou. Ik verwijs naar een
toestand die niet eens meer een toestand genoemd mag worden, waar

A: Stel je vraag opnieuw, dan gaan we er nog dieper op in of proberen

geen claimen meer mogelijk is. Dat is je wezenlijke natuur. Als je van

het te verduidelijken.

uit dat licht naar buiten kijkt en je kijkt naar de wereld, dan valt er ook
verder niets te claimen.

B: Of je zelfbewustzijn verdwijnt als je slaapt.

B: Als je jezelf los weet te maken van je zelfbewustzijn ...
A: Dat heb ik net gezegd dus. Het zelfbewustzijn, waarvoor je jezelf

aanziet in de waaktoestand, verdwijnt nagenoeg, maar er blijft nog

A: Dat is onmogelijk.

een ander soort zelfbewustzijn over waarin je weet: ik heb heerlijk

geslapen. De diepe droomloze slaap is nog steeds een stuk zelfbewust

B: Je er niet mee identificeert in ieder geval. Lossen dan ook die span

zijn, want je zegt: ik heb lekker geslapen. Daarom zeg ik: er is een

ningen in je lichaam op?

nog hogere toestand, of een nog diepere toestand. In India is daar een
kreet voor uitgevonden, dat heet turya, de vierde toestand. Waken,

A: Ik begrijp je vraag niet. Er zit een cobra onder het gras heb ik het

dromen, slapen worden nog een keer getranscendeerd door een andere

idee. Ik ruik daar een wereld achter. Stel hem nog eens wat anders

toestand. Het duidelijkste is dat 's morgens vroeg wanneer je wakker

zodat ik hem beter begrijp.

wordt, dan ontwaak je in de eerste gradatie en daarin verschijnt de

wereld. Maar vlak voordat het ik-bewustzijn geboren werd, moest daar

B: Je hebt vaak spanningen in je lichaam, dat je ergens ongelukkig

iets zijn waarin dat geboren kan worden. Dat kun je dan even heel

over bent en dat zet zich dan ergens vast of zo. En als je loskomt van

mooi zien.

dat voelen of dat denken ...

Als je heel erg in coma bent zeg je: 'Ik doe dat nu al drie weken
en steeds tegen de middag denk ik: oh ja, ik moest iets doen vanmor

A: Je mag nooit dit kijken gebruiken voor het oplossen van objectieve

gen.' Maar goed, het wordt steeds vroeger en op een gegeven moment

problematiek. Dan gebruik je dit oneigenlijk. Zo is in Nederland de

ontdek je: ja, nu zie ik het. Dat is bij het eerste moment van wakker

yogawereld groot geworden door mensen die ziek zijn. Oorspronkelijk

worden. Je kunt het ook doen bij het in slaap vallen, maar ik vind dat

was het zo dat hatha yoga was voor mensen die gezond zijn. Dat je

minder geschikt. Het wakker worden is daar geschikter voor. Dat zien

yoga ook kunt gebruiken als een therapie is weer een ander hoofdstuk

222

223

en dat kun je ook doen, maar de oorspronkelijke motieven om yoga

B: Je zegt dat je vroeger pas aan yoga mocht doen als je gezond was.

te doen waren niet het genezen van ziekte. Nu wordt er alleen maar
aan yoga gedaan als je ziek bent. Als je niet goed functioneert, als je

A: Als je geestelijk normaal was ook, wat dat dan ook moge beteke

spanningen hebt of zo, dan ga je yoga doen. Dat is niet erg, maar de

nen.

oorspronkelijke opzet was voor gezonde mensen om tot een hoger

bewustzijnsniveau te komen, volgens Samkya en Patanjali. Als je nu

B: Dat bedoelde ik, want een heleboel mensen zoeken toch vanuit

advaita gaat gebruiken om

lijden?

van

spanningen af te komen, dan ben je

verkeerd bezig. Want het vrij worden van spanningen is een cadeau
van het zien, en nooit het doel.

A: Niet in India.

B: Zo bedoel ik het ook eigenlijk.

B: Dan wordt er toch vanuit lijden gezocht?

A: Zo bedoel je het helemaal niet. Want het denken zal onmiddellijk

A: Niet vanuit lijden, vanuit conflict. Lijden is nog iets anders. De

elke gemakkelijkere oplossing verkiezen boven diep inzicht. Daarom

Boeddha ging zich wel dingen afvragen nadat hij een aantal dingen

zeg ik: als cadeau, als een aardigheidje, nog niet eens als garantie,

gezien had ja, maar dat is geen lijden. Hij ging zich dingen afvragen,

word je ook nog vrij van spanningen. Maar het is nooit het doel.

en Shankara ook. Het hele ik-bewustzijn is in het oosten niet zo ont

De motieven die gebruikt worden en waarmee die wegen van zelfre

wikkeld als hier. Hier is het helemaal een zelfstandig leven gaan leiden,

alisatie worden gehanteerd, zijn zeer oneigenlijk over het algemeen.

met alle gevolgen. Maar blijf bij het onderwerp.

Vandaar dat ook zo weinig mensen daar succes mee zullen boeken.
En hoe kan de uitwerking anders zijn dan het gegeven. Als aan het

B: U zegt vaak dingen als: 'Je zier dar".', of: 'Je hebt her door.' Maar

begin al de attitude helemaal ziek is, dan kan de uitkomst ook niet

dat is nog steeds zelfbewustzijn? Of is dat bewustzijn? Ik snap het niet

anders zijn dan ziek.

meer.

Het vrij worden van spanningen is een cadeau erbij. En misschien

dat je karakter dan ook wat milder wordt, maar dat is allemaal een

A: Sommige mensen zeggen: 'Nu hebben we

cadeau erbij. Maar de kille hand van Calvijn rust nog op ons allemaal.

zegt en toch zijn we weer in de war. Hebben we het dan niet gezien?'

Diep in ons hart heeft hij ons nog steeds in zijn greep, of je dat wilt

Dat is zo'n malle redenering h. Dan zeg ik: 'Ja, maar dar zie je toch

of niet. En we willen ook allemaal graag braaf zijn. Uitgesloten in de

nu?' Begrijpen is niets anders dan een helder concept hebben over

advaita is dat je een braver ik wordt en perfect en lief. Uitgesloten. Her

iets. Dat is begrijpen, maar dat is geen weren. Inzicht is daarom geen

gaat ons om niets minder dan de waarheid en dan moet je toch een

bevrijding. Ik ken hele hordes mensen met de meest fantastische in

beetje voorbij braaf en lief.

zichten. Ik wou dat ik ze had. Likkebaardend zou ik boeken gaan

224

zo

vaak gezien war u

225

schrijven. Werkelijk fantastisch. Ongehoorde inzichten, fantastisch!

had ik gelijk gehad, maar dan was ik niet vrij geweest. Dus de enige

Jung bijvoorbeeld. Maar deze mensen waren niet vrij. Jij ook, je kunt

die het echt kan weten, ben ik zelf.

heel veel inzichten hebben, maar daar ben je nog niet vrij mee. Inzicht

En daar werd mij onomstotelijk duidelijk gemaakt dat ik echt niets

is het kanaal waar je nog doorheen moet naar vrijheid. Maar inzicht

wist. Ik kon geen kant meer op. Dat ik wist dat ik echt absoluut niets

geeft ook een bevrediging voor het intellect, inzicht is beschermend,

wist. Daar is voor mijzelf ook mijn blinde vlek verdwenen. Daar is het

behoedend, is een onderdak. En een onderdak laat je alleen maar los

raadseltje voor mij opgelost. Nou, dat is het enige wat ik weet. Wat

als je een beter onderdak krijgt. Een beter onderdak is vrijheid. Inzicht

andere mensen ervan vinden, dat is hun zaak weer. Dat is het enige

laat je pas los als vrijheid voor de deur staat. Maar de meeste mensen

wat ik weet, dat was voor mij belangrijk. Diep in dat weten, als ik hem

denken: ach, wat zal ik verhuizen, ik zit hier eigenlijk wel goed, en veel

nu aankijk en hij zegt na drie borrels: 'Lex, zeg eens eerlijk, weet je het

last heb ik er eigenlijk niet van. Maar diep in hun ziel, heel diep in

nou echt?', dan zoen ik hem op zijn voorhoofd en dan zeg ik: 'Ja.'

een uithoek, een spelonk van hun ziel, daar weten ze het. Komen die
mensen nu in contact met vrijheid, via een zelfgerealiseerd iemand,
dan wordt die paniek weer aangeroerd, dan weet je dat weer. Dat is
weten dat het ergens niet in orde is.

Dan zal hij misschien zeggen: 'Nou, leg het me dan eens uit.' En
zeg ik: 'Laten we het eens proberen, je weet maar nooit.'
Tot dat zeker weten dient iedereen te komen voordat hij sterft.
Dat is mijn vaste overtuiging. Niet het weten van de goeroe, want ik

Neem mijn eigen misselijke geval. Vroeger, ik spreek nu over

zeg nogmaals dat die zelfrealisatie niemands bevestiging nodig heeft.

1978, wist ik alles. Ik wist meer dan wat ik nu kan vertellen. Ik wist

Je leermeester kan dit niet voor je bevestigen, de enige die het kan

zoveel dat mensen dachten: die weet het. Maar diep in mijn hart wist

bevestigen dat ben jij. Dit is de werkelijk totale anarchie, dit is echte

ik dat ik er igenlijk niets van snapte. Stel dat wij elkaar toen kenden

anarchie. Noch het gezag dr en uiteindelijk ook niet meer het gezag

en dat jij mij in de ogen zou kijken na drie glazn whisky, en jij zou

hier, maar weten. Daarom noemen ze ht ook vedanta: veda is weten,

heel dicht bij mij komen met die bolle ogen van je, je zou me diep

anta betekent: daar houdt alles op, het einde. Daaag, dat is het einde:

aankijken en de hand reiken en zeggen: 'Lex, zeg nou eens eerlijk;

vedanta. En advaita betekent: niet-tweeheid, dus nheid. Dva is twee,

heb je het echt begrepen, ik zal het niet verder vertellen.' Dan zou

en adva is niet-twee.

ik een stap maken over mijn eigen zielspelonk en dan zou ik zeggen:

Want je hebt ook nog een dualistische vedanta, dat wisten jullie

'Ik snap er eigenlijk ook de ballen van.' Echt, zo was het. Iets was

niet h. Dus denk niet dat je zomaar over alles de vedantavlag kan

niet duidelijk. Met die blinde vlek, zou je bijna kunnen zeggen, ben

laten waaien. Dat kun je wel doen, maar dat geeft toch verwarring. Ik

ik naar Nisargadatta gegaan. En ik heb het precies zo gezegd tegen

zou liever eigenlijk niet eens van vedanta spreken, maar van advaita,

hem: 'Zo en zo zit het, wat moet ik nu doen? Ik heb gehoord dat u

en als dat duidelijk is dan spreken we helemaal nergens meer over.

.. .' enzovoort. 'Is dat waar? Want dat wil ik wel.' 'Dat is waar', zei hij.

Waar het hier om gaat kan alleen door jou geweten worden, omdat

Zo is dat gegaan. Was ik op mijn intellect afgegaan en had ik gezegd:

dat jouw wezenlijke natuur is. Het gaat hier om zien en zijn, en niet
'
om begrijpen en bevatten.

'Wat kan die man mij nou meer vertellen dan wat ik al weet?', dan

226

227

B: Nee, want dat begrijpen en bevatten dat heb ik nu losgelaten, maar

zetten. Daarom moet elke lezing een ineenstorting zijn in plaats van

dan weet ik niet of ik mezelf dan wegvaag, of dat ik het weet, maar het

een uiteenzetting. Een goede lezing is een in-een-storting. Dan zeg je:

niet kan definiren. Want je probeert het steeds uit te leggen, maar al

'Dat zegt Krishnamurti ook', of als je een beetje vijandig bent zeg je:

die uitleg dat is ...

'Die aapt Krishnamurti na.' Stel vragen, benut de kans.

A: De behoefte aan uitleg is een teken dat je iets niet begrepen hebt.

B: Nu het toch aan de orde komt: dat geven van lezingen. Ik heb vaak

Dat er iets niet helemaal duidelijk is. In het proces van uitleggen hoop

het gevoel gehad dat enthousiast doorgeven wat je niet ziet op zichzelf

je jezelf ook te overtuigen. Wanneer er het zien is waar het hier om

toch een meditatie is.

gaat, dan is er geen enkele behoefte om dat te delen met een ander,
want je bent n met alles. Dus om nog een keer te delen wordt een

A: Ja, maar ten koste van wat?

beetje dubbelop. Het tweede is dat je geen enkele behoefte hebt om

dat uitn te zetten. Elke uiteenzetting zou een verkrachting zijn van

B: Ten koste van mezelf.

je diepe zijn. Dus dan is het stil. Dan is er altijd een slim iemand die
zegt: 'Waarom praat jij dan?'

A: En de omgeving.

B: Ik zou eerder zeggen: waarom doe je het dan door middel van le

B: Dat hangt ervan af. Als je zegt: zo heb ik het gehoord.

zingen?
A: Laten we het hopen.
A: Omdat dat voorlopig de enige taal is die je begrijpt. Er is een oud

verhaal van Ramakrishna: als jij een doorn in je hand hebt zitten, dan

B: Laten we het hopen ja, dat is het enige wat je kan zeggen. In ieder

pak je een andere doorn, je haalt daarmee die eerste doorn eruit en dan

geval voor mijzelf, zowel schrijvende als pratende, heb ik het ook erva

gooi je ze allebei weg. Het gesprek of de woorden zijn een excuus voor

ren als een echte meditatie. Uiteraard nooit door te zeggen: ik zie het,

een ontmoeting met de essentie, met het essentile. Je weet eigenlijk

maar zo heb je het gehoord, al pratende praat je jezelf ergens in waar

best dat het niet om het gesprek gaat, het gaat om de ontmoeting. Dat

je je niet in wenst te praten.

is het gezochte en dat ben jij, dat is je diepst geweten zelf. Daar kan
niet aan getwijfeld worden. Om daaraan te twijfelen moet je er al zijn.

A: Ja, maar er zit ook een groot gevaar in: dat je op een gegeven mo

Het is zo ongelooflijk eenvoudig en evident dat zoiets gecompliceerds

ment terecht komt in de val van het intellect. Intellect is namelijk

als denken dit nooit kan vatten en begrijpen. Maar het kan wel zien,

stralend, naar buiten toe, maar is eigenlijk per definitie ongelooflijk

met iets anders dan denken, en daar wijzen we vandaag op. Uiteinde

beperkt. Maar het geeft de illusie, het geeft een beetje de idee, het

lijk kun je geen uiteenzetting meer doen. Alleen het woord al: uit-een-

verspreidt de geur, van weidsheid en van inzicht. Niets in deze zaken is

228

229

minder waar. We hebben het nu niet over allerlei fenomenen die zich

waar het om gaat, als je niet ziet waar het om gaat. Of je moet zeggen:

binnen het denken afspelen, daar is het intellect absoluut noodzakelijk

'Ik heb gehoord dat ...' Die clausule moet je erin bouwen, anders

voor. Zonder intellect kom je nergens dan. Maar in zelfrealisatie en

maak je jezelf natuurlijk helemaal belachelijk. Het wonderlijke is ook

spiritualiteit staat het intellect eigenlijk machteloos tegenover dat licht.

dat het praten volmaakt vanzelf en natuurlijk gaat als je het weet.

Vanuit het licht gezien kan het intellect geen kwaad, maar vanuit het
intellect gezien is dat licht nooit te vatten. Dus zie waar het om gaat en

Is het duidelijk van het zelfbewustzijn bij iedereen? Weet je het

zeker? We kunnen anders echt geen stap verder. Wie?

dan kan dat intellect als instrument heel goed gebruikt worden. Heel
goed zelfs, dan mag je blij zijn dat je een goed getraind intellect hebt,

B: Het zelfbewustzijn verdwijnt op een gegeven moment, zei je.

waarom niet; een schitterend instrument. Beter een goed intellect dan
n of ander debiel figuur. Daar kun je je voordeel mee doen. Maar

A: Ja, onder druk heb ik dat moeten zeggen.

voordat je dat gezien hebt kan dat intellect veel kwaad. Heel veel zelfs.
Omdat het intellect er zo dichtbij komt, maar het net niet is. Het is

B: Mij is dan niet duidelijk hoe je dan nog goed kunt functioneren.

van groot belang om tot een punt te komen waarop je zege: eigenlijk
weet ik het niet. In India wordt altijd aangeraden stil te blijven totdat

A: Dat kun je ook niet dan.

je weet en vaak is het w dat je er dan niet eens meer over kunt praten.
Het is al uniek, zeg ik je er echt bij hoor, vergis je niet, het is al uniek.

B: Misschien is dat niet zinnig op dit moment.

Ik ken mensen die Zelfgerealiseerd zijn in India, in Europa ook, maar

daar is er niet n van die erover praat en erover kn praten, want dat

A: Wolter Keers werd op een gegeven moment een beetje ongeduldig.

is nog een vak apart. Je moet goed in de gaten houden: niet iedereen

Zijn goeroe was al een jaar of tien dood, en toen hij daar wegging zei

kan erover praten. Elke maand kwamen er bij Nisargadatta vijf jnani's,

hij: 'Het is me allemaal duidelijk maar wanneer zal 'het' nou gebeu

die bij dezelfde leermeester geweest waren en die absoluut dezelfde

ren?' Toen gaf die goeroe een mieters antwoord, machtig mooi, hij

realisatie hadden als Nisargadatta. Maar als je hun iets vroeg ... Ik heb

zei: s je het in dit leven niet redt, dan zie je het wel als je doodgaat.'

dat wel eens geprobeerd natuurlijk, je weet maar nooit. Dan vroeg ik:

Dat was natuurlijk voor Wolter niet zo'n prettig bericht, bijna een

'Hoe zit dat nou met dat en dat?' Maar ze wilden niet en konden er

afdankertje. Zo van: als je het niet ziet nu, dan zie je het in ieder geval

niet over praten. 'You better talk to him' zeiden ze dan met een twinkel

als je sterft.

in hun ogen. Praat maar met hem, hij houdt van praten. Ja, dat wist ik

Toen hij Nisargadatta ontmoette werd hij weer een beetje nieuws

onderhand wel. Hij kletste de oren van je kop. Nisargadatta was uniek

gierig. Weer een nieuw kanaal waarin dat 'het' misschien nog gepakt

wat dat betreft. Dat het via de spraak naar buiten komt, dat is al heel

wu kunnen worden. Toen heb ik eens tegen hem gezegd: kijk, elke

wat. Denk niet: nou ben ik tot Zelfrealisatie gekomen en nu ga ik er

verandering moet noodzakelijkerwijs object zijn van je waarneming.

eens over praten. Nog gevaarlijker is: erover praten als je niet begrijpt

Wat er ook verandert, ook als 'het' gebeurt, kan het niet anders zijn

230

231

dan de uitkomst van je eigen denken. En al die tijd is het weten daar.
Dus het zelfbewustzijn zit ook vaak nog te wachten op 'het' en op 'de

komen of met Krishnamurti, vinden dit moeilijk. Het is een alge

meen gehoorde term ook: 'Je moet je niet identificeren.' Dat is ook

verandering'.

weer goed genoeg binnen het niveau van de manifestatie. Binnen

B: Wil je daarmee zeggen dat Zelfrealisatie niet waargenomen wordt?

een truc, want identificatie is gewoon het tegendeel, het andere deel

A: Zelfrealisatie kan niet ervaren worden nee, maar zover zijn we nog

identificatie. Die malle gewoonte van het zelfbewustzijn om dingen

niet. Negenennegentig van de honderd zoekers hopen op een veran

dering, hopen op dat het eens zal gebeuren. Maar 'het' kan dan alleen
maar de uitkomst zijn van je eigen gedachten. Of van wat je gelezen
hebt, wat je verzameld hebt en is aan verandering onderhevig. En als
het nu toch gaat om het onveranderlijke, waarom zou je dan gaan zit
ten wachten op het veranderlijke? Dat is absurd, dat moet een truc zijn
van het denken van de allerhoogste orde, dat je je daardoor beet laat
nemen. Zie dat het zelfbewustzijn zijn eigen trucs hanteert tegenover
dat licht dat niet besmet kan worden met trucs.

het niveau van lichaam, denken en voelen is dat goed. Maar het is
van niet-identificatie. Zelfrealisatie is voorbij identificatie en niet
te claimen en dat aan te zien voor jouzelf, voor de uiteindelijke reali
teit: dat noem ik identificatie. Maar niet-identificatie daarmee is ook
identificatie, zoals niet-willen ook willen is. Dan zeg je: ik wil niks,
ik heb geen wil en ik wil niks. Maar niets willen is ook een wil. Je zet
altijd wat in beweging. Inzicht is geen bevrijding en niet-identifica
tie is ook geen bevrijding.
B: Als je je realiseert dat je in de toeschouwer bent, ben je dan voorbij
identificatie en niet-identificatie?

Zie je vanuit dat licht het zelfbewustzijn, dan verliest dat zelfbe
wustzijn zijn greep op jou. En de terreur van vooral de gespletenheid
van het zelfbewustzijn is dan nagenoeg afwezig.
B: Het verlangen naar Zelfrealisatie is een verlangen van het zelfbe
wustzijn?
A: Juist.

A: We zullen zien.

B: Of zit je dan toch nog in een niet-identificatie?

A: Hoe kan ik dat nou voor jou beantwoorden? Kijk zelf; wat is je

ervaring?
Niet-identificatie is niet zelden een truc van het denken om een
mislukte situatie sluitend te maken voor jezelf. Denk eraan: het den

B: Als je jezelf niet identificeert, is dat ook nog zelfbewustzijn?

ken en het intellect, dat een leven op zichzelf is gaan leiden, en terreur

A: Identificatie staat gewoon in contrast met niet-identificatie. Zo

te transcenderen in het licht dat je bent. Daar ligt de wezenlijke oplos

lang er de mogelijkheid is voor identificatie is er ook de mogelijkheid

sing en nergens anders. Blijf je op het veld van het gemanifesteerde,

van niet-identificatie. Veel mensen die met jnana yoga in aanraking

232

zaait en bezweringstechnieken uitvoert tegenover pijn, dient volmaakt

dan komt er nooit een wezenlijke oplossing. Je zult het moeten zien
233

en zie je het nu niet, dan straks, of in een volgend leven als je dat al

rent je rot en je komt nergens. En dan stapt-ie even uit en hijg hijg

lemaal nog gelooft. Maar je zult het moeten zien. Let vooral op dat je

en even rusten en dan: toch maar weer verder, hup weer erin. Je

jezelf niet verliest in allerlei intellectuele buitelingen van identificatie

komt nooit ergens. Ten slotte ren je je rot. En je komt werkelijk ner

en niet-identificatie. Dat is allemaal oppervlakkig gebabbel met een

gens want je blijft binnen de beperkingen van het intellect, of bin

sausje spiritualiteit erover en dan denken dat je diep bezig bent. Ver

nen de beperkingen van gevoel, wat net zo ellendig is, of binnen de

geet het maar. Het is oppervlakkig gebabbel. Absoluut oppervlakkig.

beperkingen van het lichaam. Het enige dat gezien hoeft te worden

Dus zie! Maharishi's waren het, rishi's: zieners en dat gaat nog even wat

is dat die drie gedragen worden in iets veel groters en mooiers, dat

verder dan het fysieke oog.

de ingrond en de ware essentie van je bestaan is. Lichaam, denken

en voelen zijn een cadeau, een prachtig instrument waarmee je de

B: Kun je daar eerst nog voorproefjes van krijgen?

wereld kunt ervaren en zelfbewustzijn kunt hebben. Maar dat is niet

wat je bent.

A:Nee.
B: Dus dat is een soort spel?
B: Ik heb zo'n gevoel dat je sprongen maakt.
A: Natuurlijk is het een spel. Daarom wordt het in India wel Leela ge
A:Nee, nee. Nee en nog eens nee.

noemd, het goddelijk spel. Het is de arrogantie van het zelfbewustzijn

dat ook steeds greep probeert te krijgen op waar ten enen male geen

B: Ik krijg een beeld door van een vissenkom waarin van alles rond
zwemt en drijft, en dat zelfbewustzijn is die kom, maar als die kom
dan breekt dan gaat het water verloren.

greep op te krijgen is. Dat is onmogelijk.

Dus die eerste overgave is dat het is zoals het is. Dat geeft een hele
hoop mensen al een stuk rust, of in het begin misschien wat onrust,
maar dat is helemaal niet erg. Begrijp je wat ik zeg? Maar je wordt dus

A: Maar dat betekent dat de vis sterft.

niet kleiner, je wordt juist groter.

B: Dan verdwijnt alles.

B: Ik merk steeds dat er een soort struikelen is over het niet-actieve

karakter van het zien. Dat er steeds weer een neiging bestaat het tot

A: Ik heb nog een ander voorbeeld. Ik had vroeger van een tante - ze

een activiteit te maken. Een soort praktiseren.

was trouwens een beetje vreemd, ik zal er straks wel eens wat meer
over vertellen - maar die tante gaf mij een marmot in een kooi met

A: Absoluut waat.

zo'n rad. En dat beest ging dan in dat rad en ging lopen, maar het
kwam nooit ergens. Dat vind ik een beetje het spirituele zoeken. Je
234

B: En ik voel steeds: daar struikel ik weer.

235

A: Meditatie helpt dan erg bijvoorbeeld. Stel dat deze gesprekken je

dat niet duidelijk kunnen maken dan is de tweede stap meestal: medi
tatie. Maar dan ook echt meditatie, wat in de klassieke traditie medi
tatie is. Je kunt alles meditatie noemen, dat is een ander verhaal, maar
de klassieke meditatie. Dan helpt het misschien al heel erg wanneer je
je realiseert dat er een verschil is tussen aandacht en gewaarzijn. Ken

sen, dan ben je een pieserd, dan ga je weer terug naar de keuken een
boterham smeren, dan ben je een boterham-smeerder. En zo gaat het
de hele dag en

's

avonds weer het zelfde. En of je het leuk vindt of

niet, je bent er getuige van.

B: Zo gauw je het benoemt, noem je dat dan onmiddellijk weer zelf

je dat verschil?

bewustzijn?

B: Ik geloof dat ik het wel ken bij momenten ja, dat er zich iets aan

A: Nee, zo gauw je het claimt. Stel dat ik tegen jou zeg: 'Ik vind jou

dient waar ik helemaal mijn best niet voor doe. En dan denk ik dat jij
bedoelt dat dat gewaarzijn is.
A: Wanneer je bijvoorbeeld gaat mediteren, of ergens je aandacht bij

wilt houden, dan merk je op een gegeven moment dat die aandacht
verslapt. Je concentratie verslapt, je aandacht verslapt. Ben je nou in
diefake-getuige, wat ook een activiteit is, dan zeg je: 'Oh, nou ben ik
weer de getuige niet.' Het feit dat je registreert dat je aandacht ver
slapt, betekent dat er iets moet zijn dat het registreert, dat anders is
dan die aandacht, anders kun je het niet weten. Dus die getuige is er
aldoor. Hetzelfde geldt wanneer je zegt: 'Maar nu lukt het weer even
niet om de getuige te zijn', of: 'O ja, ik moest me herinneren dat ik
bewustzijn ben.' Bij mensen die op drie bijeenkomsten geweest zijn
krijg je dat soort dingen. Maar al die tijd ben je daar getuige van,
ook van die malle gedachten. Dat moet je even goed in de peiling
hebben. Bij meditaties helpt het al heel erg dat je het verschil ziet
tussen aandacht en die bijna ongeconditioneerde alertheid of aan
wezigheid. Alertheid vind ik dan nog weer een stapje meer naar het
objectieve, maar gewaarzijn is een heel goed woord. Doe dat maar
eens. Je wordt 's morgens wakker, dan ben je een wakker-worder,
dan ga je naar het toilet, dan ben je een toilet-loper. Dan ga je pie236

een lelijk nijlpaard', wat zeg jij dan?

B: Ik lach.
A: Je hebt natuurlijk altijd vreemde mensen. Ik zeg: 'Jij bent een nijl

paard.' We gaan het toespitsen in beschuldigingen.

B: 'Nee, ik ben een mens', zeg ik dan.
A: Maar hoe zie jij mij dan, zeg je dan: 'Misschien is hij wel helder

ziend, misschien ben ik wel een nijlpaard.' Waarom zeg je dat niet?
Waarom ga je niet met de gedachte van mij mee dat jij eventueel een
nijlpaard zou kunnen zijn?
B: Omdat ik een nijlpaard als iets anders ervaar dan wat jij eventueel
zou kunnen.
A: Maak het niet te gecompliceerd. Je zou misschien kunnen zeggen:
'Ik zou eens met een psychiater praten, die heeft wel meer ervaring
met mensen met waandenkbeelden.' Waarschijnlijk omdat jij weet dat
jij geen nijlpaard bent.
237

Maar nu zeg ik tegen jou: 'Volgens mij ben jij niet altijd helemaal eer
lijk.' Dan denk je: 'Die Alexander heeft mij door', waarom? Want daar
ken jij jezelf namelijk nog niet goed genoeg. Je gaat op gezag van mij
af en dan ga je zeggen: 'Ja, dat is eigenlijk wel zo. Niet altijd helemaal
eerlijk. Soms wel, soms niet, soms weet ik eigenlijk niet of ik wel hele
maal eerlijk ben.' Daar waar jij jezelf kent, is er geen twijfel.
Ik heb een tante gehad die ging huishoudjam kopen bij de Edah
en daar plakte ze dan een etiket van Hero Edeljam op. Het ego doet
precies hetzelfde eigenlijk. Ken je die truc? Of whisky: dan bewaren
ze die Chivas Regal flessen en daar doen ze dan goedkope whisky in.
Mijn vriendin heeft dat nooit gemerkt. Maar wij doen hetzelfde. Wij
jatten van alles en we claimen het als dat ben ik; als een down in het
circus die het applaus in ontvangst neemt van de trapezewerkers. Wij
claimen steeds dat wat niet van ons is, uit onwetendheid. Zo gauw je

gewoon door. Oh, dan een schepje erbovenop, er kan nog een schepje
bovenop. Dus je weet precies wanneer je zie te kletsen.
Dat weten is je geweten. Dat is geen dressuur of conditionering,
dat is een diep weten in jezelf. Dat registreer je, dat weet je in je li
chaam. Dat is een schokje, een schokje bij je hart. Ga daar altijd op
af, en wees puur voor jezelf. Dat je de show bouwt voor een ander en
dat je dat niet kunt laten is niet zo'n ramp, maar wees in ieder geval
eerlijk en puur voor jezelf. 'Eigenlijk snap ik er ook de ballen van,
maar daar praten we verder niet over, dat blijft onder ons.' Dat is je
referentiekader, zeker in het begin. Stel daar eens vragen over, ga er
eens op in.
B: Die gespletenheid van het zelfbewustzijn is me toch nog niet hele

maal duidelijk. Ik heb er nog niet zo'n beeld van eigenlijk.

weet, verdwijnt die malle gewoonte. Kom tot weten. Daarom is de

wereld een mooie test voor je, een test om te zien wat je er nu werke
lijk van begrijpt. 'Mijn lichaam, dat ben ik niet. Ik ben helemaal niet
gedentificeerd.' En ineens moet je geopereerd worden, moet er een
niertje uit of zo, dan kunnen we eens kijken wat je er echt van gelooft.
'Kijk maar, haal er nog maar wat uit als je wat vindt ...' Dan ben je
echt niet gedentificeerd. 'Misschien kun je nog wat gebruiken?' Dan

A: Ik hoop ook niet dat u dat krijgt.

B: Maar wat is de gespletenheid, is het ook wel eens niet gespleten?
A: Het is nooit gespleten, het creert alleen een soort bijna driedi

mensionale illusie van gespletenheid. En omdat je meer gelooft in wat

ben je niet gedentificeerd. Maar als je zit te bibberen en je hebt diar

je denkt dan wat je ziet, krijgt dat geloof vorm als egosme. Egosme

ree, dan mag jij wel beweren dat je niet gedentificeerd bent, maar

betekent niets anders dan het geloof in een ik-structuur. Nog niet eens

iets anders doet iets anders. Voel je wat ik bedoel? En dat weet je. Ga

het zeker weten, dus we doen maar wat. Ik ontmantel dat geloof door

altijd op dat weten af. Dat weten is altijd onmiddellijk. Jullie praten

tot weten te komen, als je tot weten komt geloof je het niet meer, dan

natuurlijk allemaal buiten je boekje met nog onwetender mensen in je

weet je zeker dat het niet zo is. Je hebt twee ogen, maar je ziet toch

omgeving. Zit je de show te maken, de blits. En zo praat je ook over

n wereld.

dingen waar je eigenlijk niets van weet en je weet precies zelf wanneer
je over je grens gaat, dat je zit te lullen. Dat weet je en je kijkt ook
spiedend rond of ze het niet in de gaten hebben. Meestal slapen ze

238

B: Nog even voor alle zekerheid: dat gevoel van weten, hoort dat niet

meer tot het zelfbewuszijn?

239

A: Dat gevoel van weren is geen gevoel meer. Uitgedrukt naar gevoel

spanningsveld als tegenstelling. Niet tegenstrijdig, vergis je niet! Het is

toe noem je dat een gevoel van weten, maar het is geen gevoel.

tegengesteld en daardoor kun je juist bewust zijn. Vandaar dat je een

lichaam hebt waarmee je bewust kan zijn.

B: Dus dan hoort het niet meer tot het zelfbewustzijn?

En dat andere dat is nou waar het hier om gaat. Maar dat is
volmaakt tegengesteld aan alles wat je kent. Daarom noem ik het

A: Nee, dat zou een mooie boel worden. Dat is een truc tot in het dub

wel eens: het ongekende gekende. Natuurlijk weer zo'n prachtige

bele! Ga er eens op in, trek je niet terug in het verhaal. Kom er eens

paradox waar niemand wat aan heeft, maar goed. Het ongekende

bij. Niet afhaken.

gekende. Stel, je gaat dood. Of je ziet een dode. Wat zo'n mens in
teressant maakte, is verdwenen. En het heeft geen vorm, het is niet

B: Ik zit even na te denken over die splitsing in drie. Het egosme, het

te zien waar het heen gaat. Helderzienden zien wel wat, maar dat is

geloof en het weten, het denken te weten.

weer een ander verhaal. Maar dat waar het nou net om ging is ver
dwenen. Het lichaam is er nog, de oren zijn nog goed, je kunt er nog

A: Denken te weten is iets anders dan weten.

B: Ik bedoel dat onmiddellijke weten.

van alles uithalen en gebruiken voor andere mensen. Maar waar het
echt om ging, dat vormloze, consciousness, Bewustzijn, dat kan zich
niet meer kanaliseren via dat lichaam. Het lichaam is de katalysator,
de smaakmaker van het Bewustzijn, we worden erg Hollands nu.

A: Nou, stel eens vragen. Zijn jullie nou al moe? Dan ga ik het eten

Daarom noem ik het lichaam, het denken en het voelen de geur van

eens opzetten.

het Bewustzijn. Want zo concreet is dat lichaam helemaal niet, want

als je er maar een beetje aandacht aan geeft en voelt, of als je aan

B: Als ik het goed begrijp wordt men die aandacht naar objecten ge

yoga doet, nou wat voel je dan eigenlijk? Een drukje hier, een pijntje

waar. Er is een gewone subject-object attentie en die moet men over

daar, een spanninkje hier, ik ervaar nooit een totaal-lichaam. En als

stijgen, of men overstijgt die attentie in het gewaarzijn.

je slaapt ben je het kwijt, je bent het elke nacht kwijt. Je moet maar
weer afwachten of je in hetzelfde lichaam wakker wordt. Je weet niet

A: Het gewaarzijn overstijgt alles. Aandacht is dus niets anders dan een

eens of je een annetje of een vrouwtje bent. Word je wakker: o,

schijn-bewustzijnsvernauwing, zou je kunnen zeggen. Niet echt, want

alles is er nog gelukkig. Of als je even een dutje doet alleen al. Hoe

bewustzijn kan niet vernauwd worden. Dat is ook noodzakelijk, want

kunnen nu lichaam, denken en voelen iets anders zijn dan waaruit ze

er moet een contrast zijn. Stel, er is een sekte die heeft geprobeerd de

geboren worden en weer in verdwijnen? Aangezien het uit Bewust

hele wereld rood te maken en het is gelukt. Dan zou je niet weten wat

zijn omhoog komt, wordt waargenomen en er weer in verdwijnt,

rood was. Als de hele wereld wit is, weet je niet wat wit is. Er moet

kan het niet iets anders zijn dan Bewustzijn. Dat is toch zo klaar als

contrast zijn. Daarom zijn er mannen en vrouwen. Alles leeft in dat

een klontje.

240

241

B: Is het nou zo dat alle Bewustzijn het zelfde Bewustzijn is?

B: Beide. De vinger. Ik zou het niet weten. De broek.

A: Ja, dat is zo.

A: Natuurlijk, je voelt helemaal geen stof, je voelt je vinger. Haal het

Bewustzijn weg, dan voel je niet eens stof. Uiteindelijk manifesteert

B: Want ik ben steeds zo verbaasd dat ik in dat lichaam zit.

het Bewustzijn zich via de hand en maakt daarom contact. De wereld

is niets anders dan een verlengstuk van de zintuigen. De vijf zintuigen

A: Ja, dat is erg schrikken ja. Maar jij zit niet in dat lichaam. Dat heb

zijn niets anders dan onze doors ofperception, zoals Aldous Huxley dat

ben de Romeinen erin gestampt.

zo mooi zei vroeger, waardoor je een wereld kan samenstellen en bij

elkaar kan houden met geheugen.

B: Ik ben er in ieder geval steeds aan gekoppeld, want waar ik ben, is

mijn Bewustzijn.

B: Maar waar ik dan mee zit is dat het steeds dit lichaam is dat ik kan
gebruiken. Ik kan niet in haar lichaam.

A: Omdat jij meent dat het jouw Bewustzijn is, denk je ook dat jij
daarin zit.
De Romeinen waren hele decadente mensen en die hebben eens

A: Kan wel, maar een beetje hogere yoga is dat, maar het kan wel. Het

is niet onmogelijk.

een keer een spreuk gelanceerd: een gezonde geest in een gezond
lichaam en dat geloven we nog steeds. Maar waar wordt het lichaam

B: Heb je een beter lichaam?

in waargenomen? In het Bewustzijn, niet andersom. Er wordt geen

Bewustzijn in een lichaam waargenomen. Nogmaals de vinger en de

A: Je moet niet denken dat je met haar mee kan liften. Die hogere yoga

stof test. Doe allemaal even de ogen dicht. Allemaal h. Neem nu

wordt alleen uitgelegd aan volmaakt onthechte ego's, dus die hebben

je rechter wijsvinger en breng die naar de broek of de rok, en wrijf

ook geen verlangen meer om een ander lichaam te nemen omdat het

even met je rechter wijsvinger over je rok of je broek. Ogen dicht!

haar leuker zit of zo. Maar het kan wel, dus het hoeft geen beperking

Stop, wat voel je nou? Voel je de broek of voel je je vinger? Voel je

te zijn.

nu stof, een broek of een rok of voel je een vinger? Open je ogen
maar.

B: Maar in dat geval maakt het dus niet uit wie wat is.

B: Energie.

A: Niet te snel met conclusies. In ieder geval is er geen sprake van

mijn of jouw Bewustzijn, als we het over waarheid en werkelijkheid

A: Energie. Jij doet zeker mee in Sesamstraat h? Wat voel je: de vinger

hebben. Er is wat we zouden kunnen noemen: universa/ consciousness.

of de broek?

Het universele Bewustzijn. Maar wij ervaren onszelf als individueel

242

243

Bewustzijn. Daar heb ik ook nog geen bezwaar tegen als je het letter

Ja, dan staan we met de mond vol tanden. Dus waarom jij? Je bent

lijk neemt. Want dat betekent: onverdeeld Bewustzijn. Een individu is

manifest geworden, we zijn allemaal gemanifesteerd Bewustzijn zoals

een onverdeeld iemand, een niet corrupt iemand dat is een individu,

we hier zitten.

een individual. Niet gespleten eigenlijk. Daar ga ik best mee akkoord.

Daar teken ik voor. Maar zo is het niet. Wij ervaren onszelf veel meer

B: Een toevallige wonderlijke samenloop van omstandigheden.

als zelfbewustzijn, en het zelfbewustzijn is de beperking voor alles.

Want waarom zou ik ophouden waar jij begint?

A: Ja. Kan iets iets anders zijn dan waar het vandaan komt? Olifanten

krijgen olifantenkinderen.Tijgers krijgen tijgerkinderen. Het licht van

B: Ja, ik begin het nu een beetje te snappen, ik ga helemaal van de

het bewustzijn wordt doorgegeven via de mens. Daarom is seks het

verkeerde kant uit.

grootste taboe, en dood, het oertaboe, want het duidt op het mysterie
van de overdracht waar het licht wordt doorgegeven. Als individueel

A: Nogal ja. We zijn allemaal van de verkeerde kant. Daarom zeg ik

bewustzijn mogen wij allemaal door de ogen van God kijken naar de

als ik naar jou kijk en jij kijkt naar mij, dan is er niet iemand die naar

creatie. Dat is manifest consciousness.

jou kijkt en jij naar mij, maar dan is er God die naar zichzelf kijkt. Be

Maar het moet ergens vandaan komen, kan het ergens anders

wustzijn die zich bewust is van zichzelf. Daarom is de ontmoeting met

vandaan komen dan waar het vandaan komt? Dat wil zeggen: als ik

mensen zo aardig. Maar ook met bomen en dieren, en zelfs met stenen

's morgens wakker word, word ik wakker uit iets en verdwijn in iets.

als je een beetje sensitief bent. Want er is niets anders. Er is Bewustzijn

Toen ik geboren werd kwam ik uit iets, niet alleen uit een lichaam,

ongemanifesteerd en gemanifesteerd Bewustzijn.

maar uit iets nog veel verder. En als ik sterf ga ik terug naar iets waar ik
uit voortkwam. Zou dat dan Bewustzijn zijn? Dat moet je je realiseren

B: Ongemanifesteerd is niets. Ik zit me maar de hele tijd voor te stel

voordat je sterft, niet op het laatste moment natuurlijk, als al je tanden

len ... Je hebt het over manifest worden, maar dat houdt niet bij vaste

eruit vallen en je helemaal onder de drugs zit of zo.

vormen op, want perceptie is ook manifest.

En dat houdt niet bij de ruimte of niet-ruimte op want dat is ook
allemaal manifest, dan wordt het een beetje moeilijk.

Daarom zeg ik: consciousness of Bewustzijn is nooit persoonlijk, niet

persoonsgebonden ook. Waan is persoonsgebonden, onwetendheid is
persoonsgebonden.
Onwetendheid is de persoon, onwetendheid is niets anders dan het

A: Helemaal niet, het houdt gewoon niet op.

Waar was jij vrdat je geboren werd?

zelfbewustzijn.
Denk eraan, jullie krijgen de highest teachings nu.

Hoe zag je eruit vr je geboren was? Heb je nog herinneringen aan

hoe je eruitzag voordat je geboren was? Toen je moeder nog niet zwan

B: Is de waan wat alles manifest maakt dan?

ger was? Waar was jij toen, en over honderd jaar, waar ben je dan?
244

245

A: Nee, dat is op zich geen waan, maar als je het manifest alln als za

dwijnen en de tegenstellingen worden daarin waargenomen. Prachtig

ligmakende werkelijkheid gaat zien dan leef je in waan, want je vergeet

symbool, de Chinezen die waren hun tijd ver vooruit, die hadden toen

het andere deel. Daarom heeft God twee handen.

al geen God. Dat is de Tao, de benoeming van wat je niet kunt benoe
men. Laten we dat dan maar even benoemen, laten we het dan maar

B: Je doet jezelf tekort zou ik zeggen.

Tao noemen. Je bent tegelijkertijd manifest, gemanifesteerd Bewust

zijn, en ongemanifesteerd. Tegelijkertijd.

A: Nogal ja. Dat is wat we allemaal doen.

B: Ik snap niet waarom het dan steeds ... Waarom blijft het beperkt?
B: Daarom heeft God twee handen.
A: Omdat je erop staat het te zien en te begrijpen vanuit het beperkte
A: Dat is een grapje van mij. Begint het te dagen? Waar zat de geur

om het binnen een concept te gieten, om het binnen je denken in een

van een bloem toen die nog in het zaad zat? Die moet potentieel

soort raamwerk te persen.

aanwezig zijn. Potentieel moet het ergens vandaan komen. Waar was
jij vr je geboren werd? Er moet een potentie zijn waaruit alles zich

B: Dus zelfs de perceptie is beperkt.

kan manifesteren. Dat is het ongemanifesteerde. Het aardige van

het ongemanifesteerde is dat je het niet kunt zien, anders zou het

A: Natuurlijk. Als er fts beperkt is, is het wel perceptie.

manifest zijn. Simpel. Het heeft geen vorm, het komt tot vorm via
de manifest, dus eigenlijk is het n en hetzelfde. Maar omdat wij al

B: Wat wil je dan? Niet meer waarnemen, niet meer via de perceptie?

leen maar iets uit kunnen drukken in dualiteit, zeggen we: manifest
- niet-manifest.

A: Waarom zou je dat willen? Het is allemaal aanwezig. Waarom zou

B: Maar dat is geen dualiteit waar je het nu over hebt.

gaan en die zijn beperktheid realiseert en dan zegt: 'Als ik je dan niet

je het weigeren? Omdat er een schijngestalte is die er niet mee om kan

helemaal kan hebben, laat dan maar zitten'. Zoals een gefrustreerde
A: Het is duaal, maar niet gespleten. Het is dualistisch, dat wil zeggen

geliefde of zo?

het heeft een tegenstelling. Het is niet tegenstrijdig, het is tegenge

steld aan elkaar, maar het is niet gespleten. Daarom is dat Yin-Yang

B: Ik zie het verband niet.

symbool zo mooi. Dat is de tegenstelling gedragen in de leegte en de

eeuwige rondgang van de cirkel, de eeuwige rondgang der dingen.

A: Ik wel. Je hebt toch wel van die types, die zeggen: 'Nou, als ik je dan

Tegenstellingen worden gedragen in het Bewustzijn. De cirkel wordt

niet helemaal kan hebben, dan laat het maar zitten ook.' Of: 'Ik vreet

voorgesteld als de eeuwige leegte, waarin alles kan verschijnen en ver-

je helemaal op, maar met een been neem ik geen genoegen.' Dus nou

246

247

zegt het zelfbewustzijn: 'Nou ja, ik snap er eigenlijk niets meer van,

mijn best doen' en zo. Probeer je op te stellen als Bewustzijn, dat ben

dus laat maar zitten. En de rest is ook niet belangrijk.'

je. En laat dat dan toe, zou je kunnen zeggen. Het is meer niet doen,
dan wel doen. En dan doet het zijn werk vanzelf, als een medicijn.

B: Nee, dat is niet zo. Ik denk: hoe kun je begrip hebben daarvoor als
je het via de middelen die je hebt gekregen niet kunt ervaren?

B: Ja, maar dan kun je niet meer denken.

A: Dat maak ik je nou duidelijk lieve schat, dat dat niet kan. Maar het

A: Nou, dat is in jouw geval niet zo erg hoor.

weten weet het en ik zeg: jij bent dat weten. Daarom is dit spiritual
knowledge. Hoe kun je dat nu herkennen? Hoe kun je nu zeggen: 'Ja

inderdaad, zo is het'? Omdat je dat al weet natuurlijk. Alleen, je hebt

dat binnen je brein proberen te proppen, je probeert jezelf in een veel
te klein pak te stoppen en klaagt dan dat je schoenen en alles zo krap
zijn, dat je niet kan lopen van de pijn. Gooi dat uit.
Ik heb jullie net vanmorgen gewezen op het feit van het belang om
in te zien wat zelfbewustzijn is en het waarnemen dat zich moeiteloos,
zonder de geringste inspanning, aan je voltrekt. Kom allereerst tot die
realisatie, en werk van daaruit. Dat is mijn welgemeende advies. Zoiets
groots als dit kan het denken helemaal niet bevatten dus het denken
mt wel in verwarring geraken. Omdat je altijd gewend bent alles in
het denken te proppen, kun je zoiets groots helemaal niet vatten. Stel
je voor: twintig jaar lang hoop je op die prachtige man of vrouw en
ineens staat hij of zij voor je deur en zegt: 'Ik kom bij je wonen.' Dan
weet je ook niet goed wat je moet doen, de eerste dagen.
Misschien vale het nog wel tegen ook allemaal. De ideen en de
idealen en de projecties zijn van een absoluut geheel ander kaliber en

B: En dan zeg je: 'Vraag eens wat', of: 'Zeg eens wat.'
als een kind
A: Ja, dat doe ik natuurlijk expres. Maar stel je niet op
de dingen.
wat braaf wil zijn tegenover zijn vader. Wees vrij en vraag
is voor jullie, je
Ik ben geen pappie waarvoor je je best moet doen. Het
dat zou te
hoeft mij niet te plezieren. Ik ben al happy, nog meer happy
ijnt ook niet
dol worden. Ik zou uit elkaar knallen. Dat denken verdw
de terreur is
als overbodig, denken blijft gewoon functioneren. Maar
toch denk 'ik'
weg, het venijn is er uit, dat is van belang. Ik denk ook,

Wolken, daar
niet. Er zijn gedachtes, daar heb je toch geen last van?
heb ik toch geen last van?
zijn werk
Zoek onderdak in dat gewaarzijn en laat dat gewaarzijn
het in ho
doen. In de gesprekken die we hier hebben - jullie krijgen
problematiek
meopathische hoeveelheden toegediend - komen al die

je in die van
en al die dingen vanzelf aan de orde en als vanzelf kom
ineens, nu zie
zelfrealisatie, zou je bijna kunnen zeggen. 'Ja, ik zie het
het Indiase
ik het zelf ook.' Vanzelfrealisatie natuurlijk. Denk eraan:

dit niet binnen je verstand te proppen. Luister zoveel mogelijk vanuit

loos zijn.
woord voor de weg gaan, is: sadhana. Laat je sadhana moeite
moet vanzelf
Elke sadhana die moeite kost is fout. Elke spirituele weg

consciousness, vanuit het gewaarzijn.

gaan.

een geheel andere werkelijkheid dan waar het hier om gaat. Probeer

Luister als Bewustzijn, maar luister niet als intellect. Probeer ook
niet als intelligentie te luisteren, ook niet als: 'Nou ga ik eens goed

248

letten en
Wat overigens niet wil zeggen dat je niet goed op moet
machtig mooi
zo, maar dat gaat ook vanzelf. We hadden gisteren een
249

mens hier. Voor het eerst in zeven jaar heb ik gezegd: 'Jij mag altijd

dat het dan een soort aaneensluitende beweging gaat worden. Af en

vragen stellen, over alles. Want zoals jij vragen stelt is de juiste ma

toe zie je het eens een seconde, bij wijze van spreken, dan ben je al

nier van vragen stellen. Je zit er helemaal bij, het is van levensbelang.'

blij, en dan zie je het ineens een uur en dan is het ineens drie uur en

Dat is de juiste manier

vragen stellen. Niet zo van: 'Wat betekent

dan drie keer in de week en dan vier keer in de week. Op een gegeven

nu eigenlijk Brahman?' 'Dat is een meneer die oont in India, die

moment geven die dagen elkaar een hand en dan is het een aaneenslui

droomt dat hij de wereld is', zeg ik dan. Dat is natuurlijk geen echte

tend geheel. Zo gaat het vaak. Dus ik zou zeggen: blijf komen totdat

vraag. Maar als je vraagt alsof je leven er bijna van afhangt en dan ook

het een aaneensluitend geheel is.

nog

zo

van

naar jezelf kunt reflecteren dat je zegt: 'Nee, dat is niet waar wat

u zegt', dan word ik ook wakker. Dan denk ik: 'H, daar zit een echte.'

B: Blijven objecten altijd opkomen?

Je bent je eigen autoriteit steeds, totdat je uitkomt bij wat je bent. Stel
zo vragen. Heilig vuur noem ik dat. Laat het een vlammenwerper wor

A: Ja, zelfs als je sterft nog.

den. Heb je vragen naar aanleiding van dit? Of is het duidelijk? Goed,
dus we zien jou niet meer na dit weekend.

B: Dat gaat echt altijd door

B: Nou misschien nog even ...

A: Ja, behalve in sarnadhi natuurlijk, of in de diepe droomloze slaap.

A: Wie?

Maar zelfs dan is het weer tijd voor objecten. Wat je dan de waaktoe
stand of de droom noemt. Want het Bewustzijn wil zich manifesteren,
het wil zich laten zien steeds. Je ziet het ook aan een kind, een kind

Andere bezoeker: Daar heb ik wel een vraag over, want ik begrijp wat

komt ook steeds dingen aandragen om aan je te laten zien. Als je een

je zegt en ik zie wel wat je zegt, maar dan vind ik het wonderlijke dat,

vrouw hebt en je verwaarloost die een tijdje, of als je een man hebt en

als ik thuis kom, het nog een tijdje blijft en daarna lijk ik het echt

je verwaarloost je man een tijdje, dan wil die zichzelf laten zien. En als

kwijt te zijn. En dan kom ik weer hier en dan is het er weer. Dat vind

je hem of haar die kans niet geeft, dan krijg je ook moeilijkheden. Het

ik toch heel wonderlijk. Denk je dat ik dan ook gewoon meega in

wil zich allemaal laten zien, het wil herkend worden.

jouw stroom of zo?

Die diepe herkenning is natuurlijk het mooist. Daarom, als een

liefdesrelatie een herkenning is op het diepste gebied, is dat natuurlijk

A: Dat is wat wij in India satsang noemen. Satsang is de ontmoeting

het mooiste wat er is. Maar meestal is het alleen maar herkenning,

met de essentie. Wat je steeds ontmoet is jezelf, je eigenste zelf zou je

omdat je allebei van Leonard Cohen houdt of zo, omdat je allebei ook

bijna kunnen zeggen. Dat gaat gemakkelijker wanneer die helderheid

in zijn manifestatie aanwezig is, dus bij een leermeester of iets derge

toevallig van Beaujolais houdt. Dan zeg je: fijne relatie, we hou en
,
van dezelfde dingen, we houden van dezelfde programmas. Sommige

lijks. Nou zie ik het zo dat wanneer je regelmatig die essentie ontmoet,

mensen zijn er tevreden mee en anderen weer niet.

250

251

B: Waarom maak je het onderscheid dat het met samadhi niet ge

beurt?

Maar wat heel erg helpt, nogmaals, is 's morgens wakker worden. Het
allereerste moment waarop het ik-bewustzijn in het gewaarzijn ver
schijnt geeft onomstotelijk aan dat er eerst het bewustzijn, het gewaar

A: Omdat in sarnadhi die object-subject-relatie nagenoeg geheel af

zijn, yvas en daarna pas het ik-bewustzijn. En dat het ik-bewustzijn dus

wezig is. Je hebt vijf soorten samadhi's overigens, maar we spreken nu

een waargenomen iets is, een object als elk ander. Niets om je druk over

even over nirvakalpa samadhi, dat is een samadhi waarin er zelfs geen

te maken. Om dat terreur op jou uit te laten oefenen is dus een ernstige

beelden meer zijn. Een soort diepe droomloze slaap, maar dan heel

zaak en ik ken maar heel weinig mensen die niet lijden onder die terreur.

alert. Dus daar ben je je heel bewust van. Dat is natuurlijk heel prettig.

Je hebt mensen die vreselijke dingen hebben meegemaakt en die, als er

Daar zijn geen objecten. Maar kom je uit die sarnadhi, dan dringen

maar iets op lijkt, ook weer in de stress schieten. Dat is heel normaal

die objecten zich weer op. Het is hetzelfde als wakker worden. Je gaat

natuurlijk, want het geheugen staat in dienst om te overleven, dus zo'n

er net zo stom in als je eruit komt.

gek idee is dat niet. Alleen er moet steeds weer gekeken worden. Met dit

Astavrakra bijvoorbeeld zegt in de Astavakra Gita: 'Als je samadhi

is het ook zo, totdat het duidelijk is. En dat is het enige wat je te doen

hebt bereikt, lig je eigenlijk nog meer aan de ketting. Want je was eerst

staat. Als er al iets te doen is, dan is dat de meest simpele en kortste weg.

gehecht aan een paar schoenen, maar nu aan sarnadhi en dat is nog veel

Het mooie ervan is dat hij voor iedereen toegankelijk is. Je hoeft niet

erger. Het was beter geweest als je je alleen maar hechtte aan een paar

bijzonder briljant te zijn. Het is leuk als je ook nog briljant bent, maar

schoenen. Die zijn nog te vervangen, maar een samadhi opnieuw op

het hoeft niet. We hebben hier hele domme zoekers hoor.

touw zetten, dat kan wel eens moeilijkheden opleveren. Je bent nu ge

hecht aan die prettige toestand. In wezen is het erger met je gesteld.

Andere bezoeker: Sarnadhi, is dat dan echt dat pure Bewustzijn?

B: Ik ben zo bezig dat gewaarzijn door te laten dringen, dat ik merkte

A: Nee, dat is Bewustzijn, want samadhi is een tijdelijke toestand.

dat ik dat gelijk stelde met dat er ook geen objecten meer zouden zijn,

Samadhi kan waargenomen worden, dus het is een tijdelijke toestand.

geen manifestaties, niets. Puur leeg.

Het is een yogische toestand eigenlijk.

A: Ja dat kan, in de diepe droomloze slaap. Of het wordt een sarnadhi.

lijk, is als de diepe droomloze slaap. Maar dan ben je er ook nog vrij

Wat voor ons geldt, is dat wanneer je heel intens in dat gewaarzijn

wakker bij.

Sam-a-dhi, het samenvallen van object-subject betekent het eigen

zit, objecten zwakker lijken te worden. Niet echt verdwijnen, maar

zwakker lijken te worden. Maar je kunt het ook al hebben als je in de

B: En verlichting dan?

tram zit en dat je ineens zes haltes verder bent. Dan ben je in een soort
hors-d'oeuvre-samadhi geweest. Vaak zeg je dan: 'Ik was in gedachten',

A: Verlichting heeft er niets mee te maken. Verlichting is ook vrij zijn

maar eigenlijk was je helemaal niet in gedachten.

van samadhi.

252

253

B: Is het in feite krankzinnig om met je zelfbewustzijn iets bewust te

worden? Want dat is op zich ook een object.

copuleerd en daaruit is een energie ontstaan waardoor jij belichaamd

bent. Het universele Bewustzijn heeft zich leuk door jou gemanifes
teerd. Dat doet het net zolang als er energie in zit en dat is in de meeste

A: Ja, natuurlijk.

gevallen een jaar of tachtig, negentig. Verlicht of niet-verlicht, alle kat

tenkwaad van vroeger moet gewoon even uitgewerkt worden.

B: Als ik het goed begrijp is Bewustzijn iets universeels waarin ook

zelfbewustzijn zich manifesteert?

Als je een tientje niet teruggegeven hebt, moet je dat toch weer
teruggeven op een andere manier. De natuur zoekt altijd die balans.
Maar dat is alleen maar vreselijk aardig. Dat heet prarabdha karma.

A: Mag manifesteren. Ja, natuurlijk.

De vraag die je altijd hoort is: hoe kan het nou dat Nisargadatta keel
kanker had, hoe kan het nou dat Ramana Maharshi kanker in zijn

B: Maar het is alleen gekoppeld aan een bepaald lichaam.

arm kreeg?
Hoe kan het nou dat Rama Polderrnan verkouden werd? Hij is

A: Ja, zo zit dat. Daarom zeg ik altijd: je bent nu niet die je denkt dat

nog arts ook! Dan zeg ik steevast: 'Stel dat de ouders van Nisargadatta

je bent en je bent zeker niet wat je dacht dat je was in je vorige leven.

aanleg hadden voor reumatiek dan erf je dat een beetje mee. En als

De gemiddelde zoeker die rebirthing gedaan heeft en hypnotherapie,

dan Nisargadatta zeventig is en hij heeft veel in een vochtig klimaat

of een regressietherapie, kan zich zeven levens herinneren. Ze zijn al

gewoond, dan heb je kans dat hij ook reumatiek krijgt.

lemaal Toetanchamon geweest. Steevast zeg ik tegen die mensen: 1\ls

je nu duidelijk kunt zien dat je niet bent die je denkt dat je bent, waar
je je mee vereenzelvigt, dan was je her zeker niet in je vorige leven, die
Franse wijnboer of zo. Omdat je dat dacht ben je weer opnieuw gebo
ren, stommeling. Want onwetendheid continueert zich.' Dus als je dit
ziet, ben je ook uit het rad van wedergeboorte, omdat je niet meer in
de greep zit van onwetendheid. Met als clausule onderaan: wel even je
prarabdha karma uitwerken. Dat vergeten ook een hoop en dan moe
ten ze het nog een keer overdoen.
B: Wat is dat?
A: Als je een bal rolt, dan rolt die bal door, ook al wordt die bal verlicht

onderweg. Zo ben jij ook in het leven geschopt, je ouders hebben ge254

255

Een ervaring kan nooit de waarheid zijn

ezoeker: Toen je over realiteit sprak zag ik dat ik toch altijd een
scheiding maak tussen het gewone leven en die consciousness en

het is me niet duidelijk.

Alexander: Dat is een goede vraag. Wat is je moeilijkheid?
B: Toen jij zei: er is alleen maar gewoon leven, was ik eigenlijk te

leurgesteld omdat ik er waarschijnlijk toch een idee over heb dat het
anders is.
A: Kijk nou eens naar de groten der aarde op dit gebied. Die leefden,

aten en sliepen toch ook gewoon? Die hadden ook een dagelijks le
ven. Met fotograferen wordt er wel rekening mee gehouden dat ze ze
niet scheppend in de tuin fotograferen, maar niets doend in de lucht
starend of zo, maar nooit iets doen. Daar wordt die mythe mee in
stand gehouden. In de zen had je tekeningen daar zag je de goeroe

257

in zijn neus peuteren of op het toilet, of hout sprokkelen, of de vloer

geheugen en projecties en ideen, en een werkelijke wereld. En die

vegen. Maar er is een diep geworteld idee in de spiritueel genteres

twee botsen met elkaar. De Zelfrealisatie is een soort synchroniciteit

seerde dar het zich ergens anders afspeelt dan in het dagelijks leven.

tussen die mentale wereld en die werkelijke wereld. Uiteindelijk blijkt

Het is bijna genetisch doorgegeven, in een hierna, in een straks, met

dat een en dezelfde te zijn omdat je vanuit het waarnemende principe

andere woorden: een bewustwordingssituatie en niet een Bewustzijn.

leeft, en niet vanuit een idee of zelfs niet vanuit realiteit. Want reali

Het is absoluut ontnuchterend en vaak ook een beetje teleurstellend

teit botst weer met ideen, en ideen botsen met de realiteit, dus de

voor een hoop mensen om te ontdekken dat het zich in die gewoon

zogenaamde rele mens botst met zijn mentale wereld en de mentale

heid en het dagelijks leven afspeelt en dat het niet gescheiden is. Het

wereld botst met de realiteit. Je moet beide ontstijgen, zou je kunnen

is een heel belangrijk onderwerp eigenlijk wat je aansnijdt. Want als

zeggen. In Kennendheid, in Waarnemendheid, in Bewustzijn en dan

je daar bevrijd van zou kunnen worden, dan zou je ook onmiddellijk

botst er niets. Zelfs als er al iets botst ben je er onmiddellijk bij. Want

in een veel relere wereld leven. Het zou een transformatie beteke

alle conflicten komen voort uit botsingen tussen ideen en werkelijk

nen zelfs. Ik heb persoonlijk altijd genoeg realiteitszin gehad om het

heid. Maar ideen hebben geen realiteit, we hebben realiteit toegekend

nooit ergens anders te zoeken, maar ik zie het inderdaad overal om

aan ideen. Daarmee wordt de echte realiteit, die altijd terugkeert en

mij heen en ik vind het verbijsterend om dat te zien. Het idee dat het

die wij ook gezamenlijk met elkaar beleven, een soort schok, een soort

in een andere wereld is, of zelfs een ander soort Bewustzijn, hoger

ontnuchtering. Ik herinner me dat Wolter Keers, toen hij voor het

Bewustzijn en dat soort dingen allemaal, daar houden we onszelf

eerst Ramana Maharshi zag, teleurgesteld was, zo niet verbijsterd, om

mee gaande. In wezen is het een soort horizon projecteren. Steeds

dat deze man at. Want hij had zulke ideen gemaakt over zo'n ver

als je een stap doet naar die horizon, gaat de horizon een stap naar

lichte als Ramana Maharshi, dat hij dacht dat zulke mensen niet aten.

achteren. Dus je bereikt het nooit. En dat is dan ook de ervaring van

Dat is een bijna infantiel idee, te denken dat zo'n man niet eet. Zo'n

al die mensen, dat ze het nooit bereiken, want het kan niet bereikt

man eet wel, waarom zou hij niet eten? Dat die man at, daar had hij

worden. Het zijn illusies, het zijn spookbeelden, fata morgana's. Ga

echt probelemen mee in het begin. En hij at nog smakelijk ook. Als hij

er eens wat dieper op in als je wilt.

nou at zoals je medicijnen inneemt, ok, dat had hij nog wel kunnen
aanvaarden. Dat hij niet zei: 'Ik ga eten', maar: 'Ik ga voedsel innemen

B: Wat is het verband dan tussen die realiteit en handelend optreden?

ter continuering van het vehikel', dat was nog aanvaardbaar. Maar

Ik heb heel lang geen werk gehad en op een gegeven moment dacht ik:

nee; hij zat nog lekker te eten ook en hij zat te mopperen dat bepaalde

ik wil wel weer eens werken. En toen dacht ik: treed ik nou handelend

dingen niet zout genoeg waren en zo. Dus daar botst de werkelijkheid,

op of niet?

dat wat zich werkelijk voor je ogen afspeelt, met de ideen. Je zult zien
dat bijna alle conflicten op deze manier ontstaan. En dat is ook het

A; Dat heeft er niets mee te maken. Het enige probleem is eigenlijk

geheim van de Zelfrealisatie: dat er een synchroniciteit plaatsvindt met

dat elk mens in twee werelden lijkt te leven. Een mentale wereld van

alles wat er is en niet met ideen. En mocht het onverhoopt gebeuren

258

259

dat een bepaald idee toch post gevat heeft, dan is er nog geen man

B: Ik dacht dat ik door het benoemen, als ik iets herken bij mezelf,

overboord. Want een idee is geen realiteit, alleen realiteit is realiteit.

bijvoorbeeld jaloezie, dat ik het daarmee ...

B: Dus als je over realiteit spreekt dan praat je over de uiterlijke reali

A: Nee, ik benoem ook dingen. Als ik een bepaald trekje in mij merk,

teit, het gewone leven en ook wat zich hier afspeelt.

dan wordt dat manifest in mij en dan benoem ik het ook. Dan denk
ik: h, dat lijkt op dit of dat. Maar daar bind je jezelf niet mee.

A: Ik sluit niets uit, maar ik verdeel het niet. Ik deel het niet op in

verschillende werkelijkheden.

B: Ik dacht dat ik mezelf aan het binden was daarmee.

B: Dat heb ik wel gedaan.

A: Nee, waarom? Wat wel zou kunnen gebeuren is dat je jezelf be

perkt, dat je het benoemt en daarmee niet verder kijkt. Dat zou ik me
A: Dat doet iedereen, zo is het je ook geleerd.

nog voor kunnen stellen.

B: En wat zich dan voordoet in die realiteit ...

B: Maar het gevaar van benoemen is dat je dan gaat analyseren.

A: Is geen probleem.

A: Het gevaar van benoemen is al benoemen. Als je zegt: 'Het gevaar

van benoemen', dan geef je al aan dat je aan het benoemen bent. Als je
B: Dat noem jij dan het verhaal?

het werkelijk zijn verhaal wilt laten vertellen, waarom niet zoveel mo
gelijk levend vanuit die waarnemendheid, wat tch het geval is. That's

A: Dat is het verhaal, precies. Maar dat gaat nog dieper dan dat je

what meditation is all about. Begrijp je dat? Lang niet eenvoudig altijd,

denkt. Dat waarnemende, kennende principe, dat heeft geen oordeel,

want de wegen van de geest en denken en voelen zijn nogal complex.

dat beoordeelt niet. Er is een principe in je - in elk mens, dat hoef je

Maar er is een heel eenvoudig beginsel in je, waarin al die complexiteit

niet aan te leren, dat is er gewoon - dat niet beoordeelt, maar gewoon

wordt waargenomen. Dat is de plek waar ik je op wijs en waarvan ik

waarneemt. Het beoordelende principe, of het benoemende principe,

zeg dat je vandaaruit leeft. Wanneer dat herkend wordt, dan is het

is deel van wat er gezien wordt. Het waarnemende principe onttrekt

ergste leed wel geleden. Dat is de plek waar geen binding is, waar geen

zich uiteindelijk nog aan de benoeming en aan de beoordeling of de

gevangenschap is, waar je dus vrij bent. Vanuit vrijheid kun je best al

veroordeling. In de Zelfrealisatie leef je vanuit die waarnemendheid,

lerlei dingen die je lijken te binden eens goed bekijken. Dan zul je zien

vanuit die Kennendheid. En er is geen conflict in de benoeming of

dat ze geen kracht hebben. Zonder dat je in een ontkenningstrip gaat

de niet-benoeming, of het oordeel of de veroordeling of beoordeling.

en zonder dat je op een mentale trip of gevoelstrip gaat. Niets ont

Begrijp je dat? Dat bindt je niet.

snapt dat gewaarzijn, begrijp je dat? Ga daar eens op in. Goeie vragen,

260

261

want dat is je realiteit. Je hebt er heel weinig aan om informatie in te

kan mijn aandacht het niet pakken. Want aandacht speelt zich af in dt,

winnen over dingen die niets met je te maken hebben. Vraag over dat

daarom wordt het gezien en tegelijkertijd niet gezien. De paradox. Maar

wat met je leven te maken heeft, want dat is reel.

alles wat ik kan zien en wat weer verdwijnt mt tijdelijk zijn. Dat waar
dat allemaal in gebeurt is tijdloos. Dus kan ik niet iets anders zijn dan

B: Wat me erg bezighoudt is hoe ideen ooit een ...

onveranderlijk Zijn en dat onveranderlijke Zijn daar ben ik niet in of w,

daar ben ik ook niet uit, daar gebeuren een aantal dingen in. Dat weet

A: Dat is voor de psychologen en daarin zit weer de idee dat als je weet

ik wel ja. Uiteindelijk weet ik alleen dat er Kennendheid is, awareness,

hoe iets ontstaan is, dat je het dan op zou kunnen lossen. Wij proberen

consciousness en dat weten geeft, althans wat de manifest betreft, een

uit te leggen dat elk 'tot begrip maken' je niet wezenlijk vrij maakt.

onmiddellijke vreugde, onmiddellijke rust, onmiddellijke follfillment en

daar behoeft niets bij. Daar mg wel iets bij, daar mag alles bij, dat ver

B: Dan zie ik steeds dat het zichzelf oplost, of zo.

stoort mij niet.

A: Dan is er maar n advies: ga naar die Kennendheid, realiseer die

B: Maar mijn ervaring vanuit niet gerealiseerd ...

Kennendheid en daar lost alles zichzelf in op. !t's as simpte as that.

A: Jouw ervaring is tijdelijk en iets tijdelijks kan nooit het niet-tijde
B: In diezelfde Kennendheid, maar blijkbaar heb ik hem niet gerea

lijke pakken, begrijpen of realiseren. Vandaar dat elke ervaring ver

liseerd, lossen zich bepaalde dingen die ik heel scherp zie, niet op. Jij

worpen dient te worden en dat wordt-ie ook, want elke ervaring zal

zegt: 'Ga naar die plek, daar is geen binding, daar is vrijheid.'

ontsnappen aan je ervaringsveld. Kijk nou naar hem. Hij heeft zoveel
ervaringen gehad, ervaringen waar jij nooit aan toe komt, zelfs in je

A: In mijn leven heb ik huizenhoge piek-ervaringen gehad en olieboor

volgende leven nog niet. Waarom hij dat nou allemaal ervaart en jij

diepe dalervaringen gekend. Toch is me iets opgevallen: dat de piek- en

niet, weet ik niet, maar hij heeft de gekste dingen ervaren. Spirituele

de dalervaringen ten eerste. tijdelijke fenomenen waren. Wat voor er

ervaringen, alles. En wat heeft het opgeleverd? Niets. Vuurwerk, en

varing dan ook was onderhevig aan verandering; zowel de fantastische

tertainment.

ervaringen als de niet-zo-fantastische. En dat iets wat eigenlijk alles om

vatte, zich volmaakt onttrok aan wat voor ervaring dan ook. Nou, dat

Andere bezoeker: Ik heb altijd gedacht, ik kan het nooit wezen, want

vind ik nogal wat. Dat betekent dus dat zowel de piekervaring als de da

ik heb het waargenomen.

lervaring, waar het hele ego of de persoon op gefocust is, van zeer korte
duur is en niet van belang uiteindelijk. Dus daar bouw ik mijn leven

A: Ja. Iets tijdelijks, hoe mooi ook of hoe verschrikkelijk ook, kan

niet op. Dat waarin die piekervaring en die dalervaring zich manifest

nooit de waarheid zijn. Een ervaring kan nooit de waarheid zijn. Want

maakten, onttrekt zich tegelijkertijd aan mijn aandacht en tegelijkertijd

de ervaring heeft iets anders nodig, de ervaring wordt gedragen door

262

263

iets anders. En dat kan niet ervaren worden, want als het ervaren zou
kunnen worden, dan zou dat het niet kunnen zijn. Daarom is de waar
heid ervaringsloos. Het is dus het ervaringsloze wat ervaringen moge
lijk maakt. Truth is an unchangeable thing, hammering on the rock.
B: Waarom houd ik dan af? Wat voor belang heb ik er dan bij?
A: Alleen ervaringen kunnen de arrogantie hebben - en het 'ik' is een

ervaring - dat ze iets af zouden kunnen houden. Good, we komen er

wel. Every experience is limited within its own experience, but that which
makes experience possible, cannot be experienced; so every experience needs
something which cannot be experienced, which is Truth. So Truth cannot
be experienced. Wie? Jullie hebben trek in koffie natuurlijk, maar je
kan het mooi schudden hoor.
B: Een ervaring van niet-afgescheiden zijn, bijvoorbeeld in meditatie,

is eigenlijk ook een ervaring.

A: 'Niet-afgescheiden zijn' staat tegenover de ervaring 'afgescheiden

zijn'. Het is natuurlijk al beter dat je de ervaring hebt van niet-afge

scheiden zijn, maar het is niet het laatste woord. Maar het is natuur
lijk beter dan je afgescheiden voelen, afgescheiden voelen is nog meer
verkrampt. Maar je niet-afgescheiden voelen is een heel natuurlijk iets.
Dat ligt dicht bij je natuurlijke staat. Dus veroordeel het niet, ga niet
zeggen: 'Ja maar niet-afgescheiden zijn is ook niet goed', want dan
creer je weer afgescheidenheid. Het is beter dan afgescheiden, zoals
de Jezusbeweging beter is dan cocane.
B: Het gevoel van genot of warmte ...

A: Het gevoel van genot of warmte is het gevoel van genot of warm

te.
B: En het gevoel van herkenning vanuit de eenheid te zijn?
A: Wat een blabla.

Andere bezoeker: Dan vraag ik een bevestiging van een gedachte,

mag dat? Mijn probleem over dat stukje van daarnet is, dat in mijn
beleving een bepaalde situatie niet een tijdelijk karakter heeft, maar
zich aan mij opdringt als iets dat onontkoombaar en vernietigend
is voor mijzelf, en waarin het zicht op de waarheid tijdelijk weg is.
Toen dacht ik: ja, dat kan met een christelijke achtergrond ook niet
anders.
A: Dan zit je toch goed?
B: Dan zit ik helemaal niet goed. Het benoemen wordt gezien.
A: Lijkt me wel ja.
B: Mijn vraag is: hoe?
A: Laten we zeggen dat je het meest subtielste van het subtielste obser

veert en benoemt, dan is er toch nog iets wat je niet kunt benoemen.
Dat waar dat subtielste van het subtielste in verschijnt is ng subtieler
en dat kan je nooit benoemen want degene die benoemt lost op in dt,
omdat je dat uiteindelijk bent.
B: Dat benoemen ervan is dat een bewuste identificatie?
265

264

A: I zie het verband niet. De mogelijkheid om je daar te identificeren

realisatie. De hele Mahabharata gaat er over. Once the Gods lived on

wordt steeds onmogelijker.

earth en dat zijn wij zelf.

B: Het is onhandig als je dus niets meer kunt benoemen.

B: Je zei daarstraks: 'Het wordt steeds subtieler en dan kun je je niet

meer identificeren.'

A: Ja, maar of iets handig of praktisch is, dat speelt daar niet meer zo

denk ik.

A: Natuurlijk, aangezien er geen objecten meer zijn wordt het erg

moeilijk om je nog te identificeren.

B: Voor mij is dat wel een basisdilemma, het verdwijnen en dan ...
B: Ik weet niet waar ik dat gehoord heb, misschien bij Bhagwan. 'Het be
A: Alles zal verdwijnen in iets wat niet verdwijnt, wat onverdwijnbaar

staan draagt je, het bestaan zorgt voor je.' Van de week zei je: 'Denk maar

is. Alles sterft in iets onsterfelijks. Al het geluid verstilt in iets geluids

niet dat het bestaan met jullie allemaal persoonlijk bezig is.' Toen dacht

loos. Elk gevoel lost op in iets gevoelloos, iets wat geen gevoel kent,

ik naderhand: ik heb ook allerlei kwaliteiten daaraan toegekend, maar

maar dat wat alle gevoelens mogelijk maakt, enzovoort. Gisteren werd

zie ik het juist als ik denk: in die manifestatie zijn, de kwaliteiten die we

er een vraag gesteld door een blonde mevrouw die er nu niet is en die

waarnemen in die manifestatie, dat wordt ontleend aan het Bewustzijn.

zei: 'Ja, maar hoe kan het dan dat er uiteindelijk n iemand geweest is

Ik was toch een beetje geschokt dat het bestaan niet voor me zorgde.

die zonder goeroe verlicht is geworden, want u zegt toch altijd ...' Wat
men vergeet is, dat vroeger iedern in de natuurlijke staat leefde en

A: Kijk, als er een aardbeving is, dan zal het bestaan heus niet zeggen:

dat de tijden nu alleen zo geworden zijn dat we dat gewoon vergeten

'Daar zit Petra, die is erg met spiritualiteit bezig, die balk zal ik eens

zijn. Wij leven niet te vergeten in het Kali Yuga-tijdperk en Kali Yuga

naar links laten vallen.' Of als er een besmettelijke ziekte uitbreekt, dan

is het duisterste tijdperk wat er is. In de Satya Yuga die nu weer gaat

zegt het niet: 'Bhagwan is verlicht dus die zullen we maar overslaan.'

komen zal iedereen zonder de geringste moeite zichzelf realiseren. Dat

Nee, want die virussen die interesseert dat niets. Er is een heel mooie

contact, of laten we zeggen die natuurlijke staat, dient zich weer vol

reclame in Amerika op de televisie: 'Aids doesn't care who you are, but

maakt aan, dat is een cirkelgang. Maar iedereen is gedentificeerd om

what you do. Dat is aardig: het maakt niet uit wie je bent, het maakt

duistere redenen en Kali Yuga is een duister tijdperk. Iedereen denkt

uit wat je doet. Dat vind ik een aardige opmerking. Het is gewoon

dat het geluk te vinden is dingen en objecten. Maar die lijn met die

waar. Als je het bestaan ziet als goeroe, dan is die roekelozer, hardvoch

natuurlijke staat komt voort uit de natuurlijke staat zelf Er zijn al

tiger, dan dat je naar een leermeester gaat die een situatie creert voor

tijd mensen geweest die zich dat op een eenvoudigere manier hebben

je. Een leermeester is afgestemd op je. Dat is de stap die de leermeester

gerealiseerd. In Satya Yuga hoefde je alleen maar heel zuiver voedsel

naar jou kan doen, maar het leven is niet afgestemd op jou, jij zal je

te eten om tot realisatie te komen. Alles was een uitdrukking van die

op het leven af moeten stemmen. Uiteindelijk zul je jezelf ook op een

266

'

267

leermeester af moeten stemmen, maar daar is nog een wisselwerking

B: Dat is toch een verschrikkelijk gevoel als je ongelukkig bent? Toen

gaande. Trouwens, het bestaan heeft toch voor je gezorgd tot nu toe?

je zei dat het Bewustzijn onverschillig was, beviel mij dat niet. Toen

Van de conceptie tot nu toe zorgt het bestaan voor je. Zo gezien is het

dacht ik: ik ga maar naar huis.

wel waar. Maar het bestaan doet ook hele vreemde dingen.
B: Nee, nee.

A: Nou, ik zal het niet zeggen. Ga daar eens op in.

B: Kennendheid is er dus altijd, maar die beleving of ontkenning van

A: Wat voor vragen heb je nog voordat je naar huis gaat? De essentie

wat werkelijkheid ...

is duidelijk zeg je.

A: Kijk nou eens naar wat er allemaal gebeurd is in je leven. We hoe
B: Ja, maar het is zo fragiel. Die identificatie gaat nog heel gemakkelijk.

ven dat niet allemaal te bespreken met elkaar want we weten wat voor

Niet altijd, maar dat fragiele is dat je heel makkelijk, niet werkelijk uit

puinhoop je ervan gemaakt hebt. Maar er is aan het begin en tijdens

die Kennendheid wordt gerukt, maar schijnbaar uit die Kennendheid

al die gebeurtenissen en nu, nog steeds het bewuste zijn dat volmaakt

wordt gerukt. Ik heb de indruk dat ik zoals ik hier zit nog altijd op

onverschillig is voor wat er ook gebeurt; van de huizenhoge golven

ervaringen uit ben.

van extase tot en met de diepste dalen van 'ik zie het niet meer zitten'

A: Natuurlijk.
Andere bezoeker: Ik was van de week woedend op advaita.
A: Good.
B: Waar komen die gevoelens vandaan, wie heeft dat in je gelegd? Dan

en 'advaita kan de pot op.' Toch blijft consciousness. Zou dat misschien
zijn wat je bent? Jazeker, dt is wat je bent.
B: Dus daar is geen bevestiging en geen ontkenning.
A: Wauw, wawaauw! You talk like a Zen teacher.
B: Vanuit het bewustzijn gebeurt er dus eigenlijk helemaal niets.

zegt u natuurlijk: 'Niemand.'

A: 1 am happy about your enlightenment.
A: Niemand ja. Leef vanuit die natuurlijke staat, want dat is het enige
wat je eigenlijk doet. So love yourselfcorrectly. Als je echt gelukkig bent,

B: Maar

vraag je jezelf dan af waarom je gelukkig bent? Kan je niet slapen van

chaam-denken-voelen er iets gebeurt.

aan

de andere kant is er het idee dat op het niveau van li

het idee: waarom ben ik nou zo gelukkig?

A: Nothing happens.
268

269

B: Is dat een verkeerd idee of is het een paradox?

B: U hebt wel eens gevraagd aan mensen wat ze tegenhoudt. Daar heb
ik heel lang over na moeten denken, maar ik denk dat het bij mij is dat

A: Een idee is noch verkeerd noch niet-verkeerd. Een idee is gewoon

ik zo bang ben dat ik daar alleen moet functioneren.

een idee. Who cares about ideas. Live with the real life-experience, or are
you going to wait untilyou die? Most ofyou do.

A: Dat heeft u heel goed gezien, zo ligt het ook. We komen er wel uit.
Wie?

B: Is elk oordeel over wat er gaande is of wat er gebeurd is een poging

om jezelf af te schrijven?

B: Is het zo dat wanneer de weerstand gezien wordt vanuit de Ken

nendheid dat die oplost?

A: Ik heb geen idee.

A.; Zo is het. Wie?

B: Sommige dingen zijn zo ontzettend leuk als je niet gerealiseerd

bent.

B: Ik zit nu stil, twee keer een uur en ik geloof dat het mij enorm goed

doet. U heeft wel eens gezegd dat het idioot is om dat te doen.
A: Wat een lol, hahaha. Zo leuk om niet gerealiseerd te zijn! Ik juich
helemaal, ik lig dubbel. Mopjes en onderbroekenlol

van

de lagere

school. Maar ja, waarom niet als je het leuk vindt?

A: Ik distantieer me van alle uitspraken, elke dag distantieer ik me

van alles wat ik zeg. Dat komt ook in het boek te staan: 'Ik trek mijn
handen volledig af van deze teksten.'

Andere bezoeker: U heeft wel eens gezegd dat als je gerealiseerd bent
dat je dan toch nog behoefte hebt aan mensen om je heen die hiervan

B: En dan vind ik het toch raar als je dat nu ziet: consciousness en alle

weten.

bewegingen daarin, dat het accent toch maar blijft liggen ...

A: Ja, dat was vroeger bij mij

zo,

maar ik begin daar inmiddels van

A: Op een gegeven moment niet meer.

terug te komen. Vroeger had ik nog wel eens behoefte aan iemand om
me heen of zo maar nu (diepe zucht); wat een rust. Ik distantieer me
van

B: Gaat dat ineens?

die uitspraak mevrouw.

A: Nou ineens, sommige mensen noemen het 'geleidelijk aan', anderen

B: Ik vond het al teleurstellend.

geven het de naam 'ineens'. Weet je wat het gekke is? Toen ik op een

A: Dan mag u nu verheugd zijn.

dat ik dat niet eerder gezien had. Dat het zo simpel was dat ik dacht:

270

gegeven moment zag hoe het in elkaar zat, kon ik maar niet begrijpen

271

hoe is het nou in godsnaam mogelijk? Nou ja, dat is nou juist het aar

had net van mijn tante twee biljetjes van twee gulden vijftig gekregen,

dige van een mysterie; dat je niet moet proberen het te begrijpen. Het

die ik als een soort schat in mijn broek bewaarde en met een ruim

is een wonder boven wonder.

gebaar trok ik die uit mijn broekzak en gaf het haar. 'Hier Marietje,
ga jij maar terug naar de apotheek.' Dat gaf echt soelaas, ze klaarde

B: Vanuit die Kennendheid, als je daar in zit om het maar zo te zeg

meteen op. En toen dacht ik: toch wel goed van mij dat ik dat geef.

gen".

En onmiddellijk dacht ik: maar het is niet zo goed dat ik dat

zo

goed

vind van mijzelf als katholiek jongetje. Daarna dacht ik: het is toch
A: Spreek vrijuit, ik hou genoeg van je om je niet op woorden te pak

best goed dat ik dat weer zie, maar ik mag er niet

ken, hoewel hij daar denkt dat ik niet genoeg van hem houd en daar

ik dat zie, maar toch is dat goed dat ik dat zie. Dus ja, dat zijn zo van

om probeert hij mij op mijn woorden te pakken. Maar goed, spreek

die gebruikelijke dingen. Dan kom je er dus nooit uit. Misschien dat

vrijuit, spreek vrijmoedig over het Zelf.

zo

trots op zijn dat

het zinvol is om te zien dat je er helemaal niet in zit. Dat het mentale
bewegingen zijn, dat die ene de andere in stand houdt, zoals wanneer

B: Het is zo raar, het voelen dat we afgescheiden zijn, maar tegelijk we

iets verboden is, dat je er dan juist naartoe getrokken wordt. Maar het

ten: dat is niet het uiteindelijke, dat roept bij mij een heleboel onrust

is een grappig fenomeen natuurlijk. Totdat je ontdekt dat je die Ken

op. Dan denk ik: oh nee, terug naar het Bewustzijn, maar dat is dan

nendheid niet kan worden en dat je daar niet uit kan, dat je er ook

hol op dat moment. Die onrust kan ik ook niet ontkennen. Alles wat

niet in kan, dat je dat dus bent. Dan houdt die hele, zichzelf -in stand

ik daar op loslaat lost niets op, maar het moet ook niet oplossen.

houdend- beweging- producerende machine op, voor altijd.

A: Toen ik een jaar of zeven was, werd ik verliefd op een meisje dat

B: Ik dacht dat de Kennendheid niet het uiteindelijke was?

voor mij in de klas zat en die had pijpenkrullen, dat was toen erg
modern. Daar zat meestal een rood lint in, soms roze, maar ik vond

A: Ja, daar heb je het weer. Stel dat je zwanger was, zou je het dan ook

rood mooier. Aanvankelijk drukte ik mijn genegenheid uit door met

leuk vinden dat het kind al na twee en een halve maand naar buiten

een kroontjespen in haar kont te prikken, maar daar werd de zaak

kwam? Nee, dat heeft zo'n maand of negen nodig bij mensenkindjes.

niet duidelijker op. En toen ze dan ook drie banken naar voren ging,

Daarom zeggen wij altijd: ga eerst in die beingness, vanuit die beingness

begreep ik dat ik verkeerd bezig was. Hoe dan ook, op een dag kwam

kom je in die Kennendheid en vanuit die Kennendheid ga je in het ab

ik haar huilend tegen en zij huilde tranen met tuiten, waardoor ik

solute. Maar als jij een tweeneenhalf maands kindje wilt, dan wordt

onmiddellijk aangedaan was. Heel wezenlijk natuurlijk, omdat ik een

het heel moeilijk. Take it easy. Is er haast? In die hele eeuwigheid is er

grote liefde voor haar had. Ik zei: 'Wat is er met je?' Ze zei: 'Ik ben het

geen haast. Je hebt de eeuwigheid vr je en de eeuwigheid achter je,

geld verloren om de medicijnen van mijn moeder op te halen en mijn

eeuwigheid boven en eeuwigheid beneden je. So relax in consciousness.

moeder is zo ziek.' Een prachtige bijna Dickens-achtige situatie. Ik

Het staat in het vaandel van de stichting: Ontspan u in het Bewuste

272

273

Zijn. En als je probeert te zeggen: 'Ja, maar ik moet terug naar die

voelsmatig erg gedentificeerd is, zal altijd met gevoelens aankomen.

Kennendheid', dan ga je uit van het idee dat je uit die Kennendheid

Iemand die lichamelijk erg gedentificeerd is, zal angst om dood te

kunt. Dan zijn de poppen natuurlijk aan het dansen. Dan heb je het

gaan en te verdwijnen en dat soort dingen krijgen. En soms zijn

Mariecje-effecc: heel goed van mij dat ik zo'n deugd aankweek. Zie je

er allerlei combinaties mogelijk. Onthoud n ding: het Bewustzijn

de consequenties van die deugden ook, nu? Zo blij, maar niet zo goed

verbergt niets. Be relaxed, be quiet. Sta de bewegingen helemaal toe.

dat ik dat zo goed vind van mezelf, maar wel weer goed dat ik het zie,

Je hoeft er niet op in te gaan, maar laten we op zijn minst maar eens

maar weer niet w goed dat, enzovoort.

kijken. Zoals bij een deal, iemand die je iets wil verkopen of zo. Het
denken wil je altijd iets verkopen. Dan zeg je: 'Nou, laat maar eens

B: En hetzelfde geldt dan voor ongeduld, want ik ben merk ik onge

kijken wat voor handel je hebt.'

duldig.
B: En het denken heeft haast en daardoor ...
A: Je moet ongeduld ompolen tot vasthoudendheid. Wie?
Andere bezoeker: Je kunt regelmatig zeggen: ik heb waargenomen dat
er iets plaatsvindt. Dat is een soort truc waarmee je alle problemen
mentaal kunt onderdrukken. Ik zie een heleboel problemen als ze zich
aandienen, dan denk ik: het wordt waargenomen. Daarmee is het pro
bleem op dat moment verdwenen en het komt ook niet meer terug.

ervaren
A: Het denken heeft altijd haast. Denken kan namelijk nooit
wat er is, daarom heeft het altijd haast om in ideen terecht te komen
mij
en in verhalen en in rationalisaties en schijnzekerheden. De enige

e
bekende manier om daarvan af te komen is te realiseren, te verwerk
dat je
lijken, dat jij Kennend.heid bene. Niet dat je dat kunc worden,
omvat
dat kunt oefenen, maar dat je dat bent. Die realisatie is alles

A: Nee, maar je intelligentie, je onderscheidingsvermogen maakt je

heeft,
tend, die realisatie is de advaitische realisatie. Wie dat gezien
Ook
heeft alles gezien. Wie dat niet gezien heeft, heeft niets gezien.
al kom je tien jaar op bijeenkomsten en weet je alles van de advaita

duidelijk dat het dus niet helemaal klopt. Dan zul je opnieuw die

vedanta af.

Toch is het niet gezien.

zaak moeten uitnodigen en het trachten te zien vanuit een dieper

niveau waarin het wel klopt, waarin het wel ok is, waarin het wel

Andere bezoeker: Het is enige tijd geleden dat we hier nogal eens spra

oplost. En alleen in Kennendheid lost het wezenlijk op. Zien dus,

ken over gewaarzijn en ik herinner me dat u eens vertelde dat u water

niet een formule ervan maken: 'Oh ja, dat is de Kennendheid en dat

kookte en naar die belletjes stond te kijken. Later hoorden we dat we

is een object waar het in verschijnt en laat ik me nog eens afrukken,

altijd gewaar zijn, maar hoe doe je dat in een gesprek?

of nog eens een bankoverval gaan plegen.' Dan hebben we het niet
over hetzelfde. Door identificatie met lichaam, denken en voelen zul

A: De waarheid is dat er altijd maar n ding tegelijk is.

je tot het laatste toe mentaal trachten in te grijpen. Iemand die ge274

275

B: Ja, maar u bent bij die belletjes als u water kookt.

A: Nee, gelukkig niet. Ik zou namelijk niet w'n fraai voorbeeld hier

A: Als ik water kook, dan ben ik bij die belletjes natuurlijk.

weet ik dat vaak niet eens. Ik heb ooit de belastinginspecteur de stui

B: Maar ik niet, dus dan begin ik: 'H, we moeten gewaar zijn, dus ik

moet ook naar die belletjes kijken.'

A: Maar daar bent u zich dan toch gewaar van, van dat fenomeen?

van zijn denk ik. Als u mij vraagt welke dag of welk jaar het is, dan
pen op het lijf gejaagd doordat we een heel gesprek hadden over 1979.
Maar ik zat alles uit te leggen over 1977 en daar kwamen we na een
uur pas achter, want een en ander klopte niet. Ik zou niet proberen om
het allemaal

zo

vreselijk braaf te doen. Niet bij ons in ieder geval, bij

yogi's is het heel belangrijk.

B: Maar soms ben ik een hele tijd met mijn gedachten weg, dan weet

B: Het verlangen naar Zelfrealisatie ... ik kan niet goed onderschei

ik helemaal niet wat ik gedaan heb. Moet je jezelf dan iedere keer

den of dat uit het ego komt. Als het niet uit het ego komt, hoe kan

terughalen?
A: Waar vandaan?
B: Op het moment dat ik denk: nou loop ik dit te doen.

dan het verlangen naar Zelfrealisatie solide zijn, als consciousness zelf
zonder verlangen is?
A: Als je ongelukkig bent wil je gelukkig worden, maar iemand die

gelukkig is wil niet gelukkig worden. Daarom is geluk je natuurlijke

staat. Als je ongelukkig bent word je herinnerd aan je natuurlijke staat

A: Hetgeen alleen maar bewijst dat u niet loopt te doen wat u loopt te

doen, anders hoeft u zichzelf ook niet terug te halen. Maar waar moet
u zichzelf van terughalen? Kunt u zichzelf uit consciousness halen en
terug naar consciousness gaan of zo?
B: Nee, maar je moet toch altijd zijn waar je ...
A: Dat is meer een yogische hobby. U zult verbaasd en misschien zelfs

wel verbijsterd en zeer teleurgesteld zijn hoe onbewust sommige zelf

gerealiseerden zijn. Ik heb nu ook een heel vernuftig systeem gevon
den om mijn sleutels terug te vinden.

en dat is de drive om gelukkig te worden. Maar gelukkig worden is

ongelukkig zijn, anders hoef je het niet te worden. Het moment dat
je het bent hoef je het niet meer te worden, dus daarmee houden alle
strategien op. Het verlangen komt voort uit een weten dat je in con
flict leeft. En dat weten is het conflictloze weten zelf. En elk conflict
staat dwars op dat weten. Daarom leef je ook tegen beter weten in. Wij
adviseren dat heel sterk - dat staat ook in de statuten - om dat niet
te doen. Maar dan moet je dus wel bij dat betere weten blijven en het
beste weten is dat weten zelf en dat is Kennendheid. Wie ? Moet dat
nog een dag zo verder? Ja, ik geloof het wel h. Nou dat moet ik maar
aanvaarden dan. Wie?

B: Dus het heeft niets met elkaar te maken?

276

277

B: Het is duidelijk dat consciousness de grond is van gedachten en ge

B: Dan kan ik niet ook nog eens een keer bewust zijn van het feit dat

voelens.

ik die gedachte heb.

A: En het lichaam en de kosmos en het universum, de hele rataplan.

A: Maar ik heb je al honderd keer gezegd dat je niet bewust kunt zijn

van Bewustzijn. Nou dan, met wat voor onzinargument kom je dan
B: Maar op het ogenblik dat er een gedachte is, dan kan ik daar niet

mee aan.

bewust van zijn, tenminste ik niet. Die gedachte is dan een vorm van
B: Niets, ik wou alleen heel zeker weten dat ik niet moet proberen

consciousness.

aware te zijn van die gedachte want die gedachte is awareness zelf.
A: Neemt die vorm aan van een gedachte. So what?
A: Juist. Weet je het nu zeker?

B: Dan kan ik er toch niet gewaar van zijn?

B: Ja, heel zeker.
A: Je bent toch gewaar van die gedachte?
A: Good, hahaha! Zal ik je dan eens

aan

het twijfelen brengen? Wat

B: Ja dat ben ik, maar 'aware' heeft een verwarrende klank.

gebeurt er dan eigenlijk als je een gedachte waarneemt?

A: Nou dan gebruik je het toch niet? Peper is zo peperig, dan gebruik

B: Je neemt niet waar, die gedachte is de waarneming.

je het toch niet?

A: En als nou alle gedachten verdwenen zijn?

B: Dan is er dat moment even niets anders dan die gedachte.

B: Dan is dt het.
A: Nee, die gedachte laat zich maar heel even zien en verdwijnt weer

en wat blijft er dan over mevrouwtje?

A: Ja, wat is dat dan?

B: Ja, Bewustzijn, maar het moment dat die gedachte er is ...

B: Dat noemen we dan leegte.

A: Is die gedachte er gewoon en anders neemt het gewaarzijn de vorm

A: Ben je die leegte dan of neem je de leegte waar?

van een gedachte

aan

B: Dat is een vorm van waarnemen.

278

279

A: Dus dat is ineens weer een vorm van waarnemen. Jij springt ook
van

A: Als er een kikker verschijnt, verschijnt hij in u ja.

de hak op de tak!
B: Maar van het standpunt van de kikker uit gezien. Hoe zit dat dan?

B: Ja nou, dat is de waarneming die die vorm van ...

A: Die kikkert alleen.
A: Ben je dan niet die waarneming?

B: Ja, maar is die kikker van zichzelf uit Bewustzijn?

B: Ja, ook.
A: Daar kan hij zich niet bewust van zijn. Hij mist eenvoudigweg de
A: Waarom zeg je dat dan niet?

middelen.

B: Het maakt dan niet uit of je nou die gedachte of die niet-gedachte

Andere bezoeker: Wij horen hier steeds maar: ik ben Bewustzijn, dat

hebt.

is Bewustzijn.

A: We zullen zien. Je begeeft je op glad ijs hoor. Wees zeker waar je

A: Tot je er een staart van krijgt.

zeker van bent.

B: Zou u nog iets kunnen zeggen over dat subtiele verschil tussen ons
B: Ik heb ook de neiging om te zeggen: wat een onzin is dat, om te

en u?

proberen iedere keer maar ergens aware van te zijn.

A: Er is geen verschil.
A: Precies ja. Precies zoals die vis maar probeert die oceaan te vinden,

terwijl hij er al die tijd in is. Maar die neigingen zijn hardnekkig. lfyou

B: Maar ik ben de hele dag bezig met: 'Dit is een boom. Oh ja dat is

see something really, you talk suddenly with authority. You will allways see:

ook Bewustzijn', maar u hoeft dat niet.

ifyou see something very clear, you are not going to allow me to talk even.
You say: come on keep quiet, I am talking now. See the authority oftruth.

A: Gelukkig niet, nee.

That's what I want. I like this. Good. Wie?

B: Maar dat is nou het vreemde: hoe u bent ...
B: Dat van die kikker is mij nog niet duidelijk. Die kikker verschijnt
in mij.

280

A: Het gaat over Zelfrealisatie h, niet over Smit-realisatie.

281

B: Dus je kunt het niet?

A: Jawel, ik doe niet anders.

B: Maar we zullen het pas weten als het zover is.

A: U weet het wanneer u het weet.

B: Dan weet ik wat u weet?

B: Ik kan een concreet voorbeeld geven.

A: Fantastisch.

B: Iets doet zich voor waar ik niet in mee wil gaan omdat het een pijn
lijke gewaarwording is.
A: Dus je vermijdt iets.

B: Ik heb dus twee mogelijkheden: ofwel ga ik daar gewoon in mee of

A: Omdat u weet wat u zelf bent ja. Daarmee weet u wat ik ben en

voordat u weet wat u zelf bent denke u dat ik ben zoals u. Je bent vrij
van wat je begrepen hebe. W ie? Stel vragen. Ask questions. Come on.
Demandez des questions. Fragen bitte. Ok, dan ga ik naar huis.
Andere bezoeker: Die Kennendheid kent niet, bevestigt niet en grijpt

ik verzet mij daartegen.

A: Beide zijn niet aan te raden. Er gewoon in mee gaan is een strategie

en het vermijden is ook een strategie, want beide gaan uit van de per
soonlijke beleving. Snap je dat?

niet in. Toch is er altijd een beweging van ingrijpen.

B: Dus de getuige is er niet bij betrokken?

A: Natuurlijk, dat is het leven. Een kind valt en zeg je dan: je bent

A: En omdat hij er niet bij betrokken is, kan hij het juist goed zien.

Atman?

Want dat is het probleem. Zo gauw je ergens bij betrokken bent, zie je

B: Een ingrijpen in de zin van een actie, niet een reactie.

A: Er zijn veel keuzes, maar dat is niet waar het hier om gaat. Realize

yourselffirst, then look at the problems, if there are problems. But J will
telllyou, the moment you realize all problems will be gone.
B: Het ego wil dat niet.
A: Wat heeft dat ego nou te willen? lt is a slave, not a master.
282

niet meer goed. Dat weet je donders goed. Daarom kun je problemen
van andere mensen

goed oplossen, daar ben je niet bij betrokken.

'Ja, dat moet je zo doen, oh, dat moet je nit doen ...'En dan heb
ben ze zelf wat en dan komen ze er niet uit. Nee, natuurlijk niet, je
hebt geen afstand. So, the witness is the perfect distance, but at the same
time it is aperfect harmonious involvement. And that is whatyou are, you
are this witness, this awareness.
B: Maar de trekkracht naar betrokkenheid is zodanig groot dat het
bijna instinctief is.
283

A: So what? Ifyou can't stand the heat, don't come in the kitchen. Daarom

word je schuldig enzovoort. En als jij

moet je vastberaden zijn in wat je wilt en niet bij het eerste het beste

de schuld in de schoenen schuiven en als iedereen zo denkt ...

denkt dan ga je ook anderen

wat er gebeurt de benen nemen. Dat is wat iedereen doet.

B: Er is dus geen identificatie?
B: Jij zegt: leef vanuit die Kennendheid.
A: Wat mij betreft niet nee. Ik beweer uiteindelijk dat identificatie on
A: Ik zeg: je kunt niet anders dan leven vanuit die Kennendheid. Dat

mogelijk is. Maar goed, daar begin ik niet de eerste les mee. Hoewel,

is je ware natuur, in wezen is dat wat je bent. Dat is wat er eigenlijk

het lijkt wel de eerste les.

echt gebeurt. Het is je nu een keer verteld en dat heb je misschien een
paar keer herkend, al was het maar een paar seconden. Nu is het een

Bezoeker: Als ik vormen herken en benoem, desnoods begrijp, be

kwestie van: ga ik tegen beter weten in leven, of niet. Dan moet je op

tekent dat dat ik niet geworteld ben in Kennendheid op dat mo

een gegeven moment vastberaden zijn om niet langer tegen beter we

men t.

ten in te leven en dus steeds weer terug te keren naar het levende on
middellijke. Dan lossen problemen .zich op, een probleem verdwijnt

A: Next question. Ik ga er niet meer op in hoor. Heb je niet genoeg

waar Kennendheid verschijnt.

boterhammen op of zo? Je zat behoorlijk te schransen anders.

B: Daar moet je toch telkens opnieuw naar terug.

B: Ik kan er wel aan voorbij gaan, maar dat klopt niet. Wanneer ik
echt geworteld ben in Kennendheid, als Kennendheid alleen maar be

A: Nou, doe dat dan! Totdat je ziet dat je het niet langer hoeft te doen

schikbaar is en niet in staat is te herkennen en te onderscheiden, kan

omdat dat altijd zo is.

het niet anders dan dat ik niet leef vanuit vormen.

B: Maar wie is dan degene die handelt?

A: Dat is ook je eigenlijke situatie.

A: Niemand. Er is niemand die handelt.

B: Betekent dat ...

B: Waar komen die handelingen dan vandaan?

A: Dan hoef je mij niet zo dreigend aan te kijken! Nou gaat ie raaskal

len. Ja, kom maar. Nou begint ie te dazen, let op. Hebben jullie wel
A: Door identificaties, doordat je denkt dat er een handelaar is, denk

eens van die labyrinthen gezien met die heggen? Ineens denk je: aha,

je ook dat er handelingen zijn. Dan word je verantwoordelijk en dan

daar is de uitgang! Hij ook altijd. En dan ineens: toch weer niet, wr
terug. Maar goed, ga je gang.

284

285

B: Betekent dat, wanneer ik feitelijk handel, vormen herken, ik dan

B: Ik vraag het alleen maar als check, of ik mezelf niet loop te bedot

niet geworteld ben in Kennendheid?

ten.

A: Ik zei toch dat je ging dazen?

ens wakker wordt, kun

A: Nou daar kan ik ja op zeggen. Als jij 's morg

Of daar nu een oorlog in verschijnt, of een feest of de allersereen

te kunnen zeggen moet

je dan zeggen: 'Er is geen wereld'? Om dat
zin om te zeggen dat er
er al een wereld zijn, anders heeft het geen
ook niet te zeggen. Ik
geen wereld is. Als er geen wereld is hoef je het
heb geen karavaan met
kom hier ook niet binnen om te zeggen: 'Ik
duidelijk. Om een wereld
olifanten meegebracht dit keer', want dat is
heeft het anders voor zin
te ontkennen, moet er een wereld zijn, wat

ste harmonie: consciousness is never involved. The one who cares is the

om het te ontkennen.

B: Ik vind her een verdomd logische vraag!

A: Truth is beyond logic. Begrijp nou heel erg goed: Kennendheid,

Bewustzijn, awareness staan absoluut los van waar het gewaar van is.

manifest. Degene die zich zorgen maakt degene die bezorgd is, is
,

samengesteld uit gedentificeerde deeltjes, fragmenten, het 'ik'. Maar

of het ik nu bezwaar maakt of niet, wanneer de dood bijvoorbeeld
intreedt, sterft het 'ik' met de dood. Eigenaardige gang van zaken is
dat toch. Je hebt jezelf opgedeeld in fragmenten. Zelfrealisatie is dat
alle fragmenten vervloeien met wat je werkelijk bent: consciousness

B: Maar jij ontkent noch bevestigt de wereld zelfs niet eens.

A: Ik weet helemaal niet wat het is: een wereld. Ik weet wat Bewustzijn

is.

zelf.

r de tram loopt?
B: Maar hoe kan je dan voorkomen dat je onde

B: Mijn vraag die daaruit voortkomt is dat wanneer ik dus feitelijk

En het lichaam heeft zo zijn

A: Daar let die trambestuurder wel op.

vormen herken en dus een wereld zie, dat een indicatie is dat ik niet
ben geworteld in die consciousness. Right of niet?
A: Nee, natuurlijk niet right.

B: Als consciousness alleen maar beschikbaarheid is en consciousness

nooit een wereld kan zien, hoe kan ik dan consciousness zijn als ik een
wereld zie. Dat kan toch niet?

van onder trammen ko

eigenaardigheden. Mijn lichaam houdt niet
het zelf. Als ik jou een
men en w. Het is gewoon het lichaam, dat doet
wesp en een oorwurm,
glas melk aanbied met drie vliegen erin en een
ander glaasje?' Dan zeg
wat doe je dan? Dan zeg je: 'Heb je niet een
ousness? Nee natuurlijk
ik: 'Hoezo? Is niet alles gelijk? Is it not all consci
Of als je met een vrouw
niet, dan zeg je: 'Hee joh, wat zit daar nou in?'
ssen heeft, zeg je dan:
het bed in duikt die zich zeven jaar niet gewa
we het maar proberen'?
'Het is allemaal consciousness, nou ja laten
Nee,

natuurlijk niet.

A: Wat is dat nou voor eigenaardige redenering?

286

287

B: Het is een klik die vanuit het denken ...

A: Separate from consciousess, can there exist a world? But the world can

cease to exist and still consciousness is there. Take the consciousness away
A: Die klik is niet vanuit het denken te maken. Kun jij er iets aan

and the world is gone, so world is seen in consciousness, as simple as that.

doen dat er een wereld verschijnt? Nou dan. De ontkenning van de

wereld geeft alleen maar aan dat hij er is, anders hoef je hem niet te

B: Het is wel even genoeg zo. Ik geloof dat ik aan het eind van mijn

ontkennen. Daarom zeggen wij niet: 'De wereld bestaat niet'. Wij

bevattingsvermogen ben.

zeggen alleen: 'Wij begrijpen er niets van.' Maya is dat, wat niet het
absolute is. Dat wat niet wezenlijk begrepen kan worden. We weten

A: That's the best way to get enlightened. Laren we er nog een schepje

dat er iets is, maar wat het is, weten we niet. Ik weet ook dat ik fiets,

bovenop doen. Hij is aan het eind van zijn bevattingsvermogen, dat

maar hoe ik fiets weet ik niet. Het interesseert me ook niets. Ik kan

betekent dus dat hij aan de grens is. Dan zeg je: 'Nee, stop. Ik wil niks

lopen, maar hoe dat werkt met die knien en zo? Ik kan mijn hele

meer, ik heb genoeg, dank u meester, en zo.' Een schop voor je hol

leven lopen zonder zelfs maar iets te weten van een knie, of van be

moet je hebben. Verder, door, kom op!

nen, of zelfs van the art ofwalking. Het gaar allemaal vanzelf, dat is
natuurlijk.

B: Die sprong in beleving of in zijn ...

B: En toch zie jij geen wereld?

A: Kan die vis in de oceaan springen? Mr. fish, can you jump in the

ocean? He is swimming in the ocean: 1 have to jump in the ocean, 1 have

A: Natuurlijk zie ik een wereld. Een wereld is de fenomenen die 's

to take this enormousjump, 1 have to jump in the ocean: the fish is saying.

morgens voor mij verschijnen en die 's avonds in slaap weer verdwij

The Gurufish says: 'Hahaha!'

nen. En elke ochtend is hij er weer dus hij schijnt zich toch op te
dringen aan mij.

B: Dat idee dat hij die oceaan niet is zit in de weg.

B: Zie je consciousness of zie je een wereld?

Andere bezoeker: Zojuist vroeg deze vrouw: hoe moet ik naar het Be
wustzijn kijken? En nou weet ik het plotseling ook niet meer.

A: Ik zie consciousness plus vorm. Aangezien het daaruit voortkomt kan

ik het niet los van elkaar zien. Jij hebt problemen om het bij elkaar te

A: Je kunt niet als ik of als een persoon naar Bewustzijn kijken. Het

brengen, ik heb problemen om het los van elkaar te zien. We hebben

Bewustzijn is zich bewust van een persoon of een ik. Het is precies

allebei problemen.

omgedraaid. Wat er ook verschijnt, het vooronderstelt eerst Bewust

zijn. Deze kennis is het moeilijkste te verteren van alle kennis. Je ver-

B: Ja, ik heb een probleem om het bij elkaar te zien.

288

289

teert nog eerder een gebakken speenvarken dan dit,

really. Take it easy.

Meditation helps, go on, don't worry.

A: Ik vind het allemaal best. Laatst zei iemand: 'Ja, maar ik heb een

vrije wil!' Ik zei: 'Maar ben je vrij om te willen war je wilt?' Ja, daar
zaten ze vast, daar weten ze geen antwoord op.

B: Je zegt dat wij onze natuurlijke staat kennen.

B: Maar dat je niets moet opgeven, dar begrijp ik niet.
A: Ja, anders kon je ook niet op zoek zijn. Kijk, hebben jullie je

wel eens afgevraagd wat een perverse absurde toestand dat eigenlijk

A: Dan is het toch ook geen probleem? Als je toch graag iets opgeeft,

is? Jullie blijven maar komen en komen en geld uitgeven, ik snap

dan geef je het toch op? Wat wil je graag opgeven? Misschien kan ik het

niet dat je het er voor over hebt hoor, maar goed. Jullie gaan maar

gebruiken, iets met geld of zo? Ik bewaar het graag voor je hoor, want

door en door dus jullie moeten ergens toch weten dat het de moeite

ik ben helemaal onthecht dus bij mij kan het helemaal geen kwaad.

waard is.

Wil je het wel geloven? Stichting Chetana, als je wilt onthechten, of

je wilt van dingen af, breng het maar. Geen probleem, wij weren daar

B: Maar dat is nou juist mijn vraag. Je zegt dat wij het kennen.

wel raad mee. Maar zover gaat je opgeef-neiging helemaal niet, want
zo gauw het je wat geld kost dan zien we je niet meer.

A: Natuurlijk, anders heb je toch geen vergelijkingsmateriaal?

B: Dat is mijn probleem ook niet.
B: Je zei net van dat caleidoscopische verhaal dat je dat eigenlijk bene.

Dat kan ik dan zien en dan denk ik dat je het idee dat je van jezelf hebt

A: Nou dan kun je her toch net zo goed geven?

moet opgeven.
B: Dan

kan ik het ook net zo goed houden.

A: Nee, waarom moet je nou een idee opgeven. Weer een idee erbij.

Er valt niets op te geven.

A:

B: Ik ervaar het toch als ...

B: Ik heb het begrepen.

A: Ja, dat moet jij weren.

Andere bezoeker: Heb ik het net goed begrepen dat, als je vanuit de

Suddenly they become logfr.

beingness kijkt,

dan komt alles ...

B: Ik heb het idee dat je vanuit de persoon een zekere macht hebt over

wat je doet.

290

A: Daar kun je gewoon niets aan doen.

291

B: Maar op een gegeven moment, als dat dieper zakt, dan valt dat dus

B: Dat betekent dus ook dat weten en zijn eigenlijk hetzelfde is.

samen.
A: To be and not te be, that's the answer.
A: Dat heb je heel goed begrepen, maar je moet het wel doen, h? Tal
king won't make the rice cook. Praten alleen is niet voldoende. Anders

Ander bezoeker: Vanmorgen had je het over: woorden brengen ons

wordt het een talking school.

van de eenheid vandaan en woorden brengen ons ook weer terug. Ik

had een vraag over die woorden.

Andere bezoeker: Ik herinner me dat je gezegd hebt: 'Laten de gebeur

tenissen je kern niec raken.' Toen ben ik gaan kijken naar die kern,

A: Uiteindelijk worden de woorden geofferd

aan

de stilte.

maar er zit niets substantieels in die kern.

A: Nee, dat is waar.

B: Het eerste woord 'ik ben'.

A: Het eerste woord is 'mama'. Hee eerste wat je zag toen je geboren

B: Wat betekent het dac alles consciousness is? Kun je dat uitleggen?

werd was je moeder en elke moeder speelt hetzelfde spelletje mee het
kind. Weet je welk spelletje?

A: Ik doe niets anders, al tien jaar.

B: Kiekeboe.
B: Ik begrijp altijd consciousness als iets van weten.
A: Niet alleen kiekeboe, maar ze doet ook haar ogen dicht en dan is
A: Je mag het ook weten noemen, ja.

het kind weg en dan doet hec kind de ogen dicht en daarna weer open
en dan is moeder er weer. En dat spelletje speelt die Kennendheid ook.

B: Dan begrijp ik dar dus niet zo.

God speelt met je. Het lijkt zich te verbergen maar al die tijd is het er.

A: Geef er dan het label aan dat je wl begrijpt.

ah, ja natuurlijk. En dan ben je weer blij. En dat is het spelletje war

Zoals de moeder er al die tijd is. En dan doe je je ogen weer open en:
God speelt en daarom spelen alle moeders met hun kind ook dat spel
B: Ja, dan moet ik het een andere naam geven.

letje als herinnering daaraan. Dus doe je ogen maar dicht: ben ik er
nou of ben ik er niet? Zie je dat je lacht? Je bent blij h, dat je het ziet:

A: Whatever suits you. Sommigen zeggen God, anderen zeggen: oh

nee, God niet, dat zijn meestal ex-priesters of zo.

God zonder vorm, God met vorm. Doe je ogen nog eens dicht. Doen
we ze samen dicht. Ze is weg, maar ze is er wel hoor. Ok? Good. De
baby heeft het volste vertrouwen dat de moeder er is, de moeder heeft

292

293

het volste vertrouwen dat de baby er is. Maar de baby imiteert ook,

B: Kun je daar wat over zeggen?

doet de oogjes dicht. That's the game Godplays.

A: Je kunt nooit die Kennendheid worden, want die bn je, dus er zal
Bezoeker: Bij elke vraag die ik stel verwijs je weer naar Kennendheid

ook nooit een moment zijn waarop je die Kennendheid wordt.

en ja, dat moet het dan maar zijn. In feite is er dan geen vraag meer,
als ik me verlies in zorgen of twijfel of verwarring dan word ik elke

B: Maar er is wel een moment dat je dat weet.

keer daar weer op mijn plek gezet dus moet ik maar eens kijken of ik
daar kan blijven.

A: Dat weet je nu ook al, maar je leeft tegen dat betere weten in. Dat
is meteen het antwoord op de vorige vraag. Want iets houdt je gaande.

A: Ok, ik geef het op mee jou. Wie?

Als je een horloge kwijt bent of een vulpen en je denkt: ik ben hem
in huis kwijtgeraakt, waarom ga je dan buiten zoeken? Als je iets bent

B: Wat bedoel je met: tegen beter weren?

kwijtgeraakt in huis dan haal je het hele huis ondersteboven en als

je her gevonden hebe, houd je op met zoeken. Je gaat niet door met

A: You know.

zoeken als je het gevonden hebe. Dar is mee dit ook. Maar goed jullie
hebben weer

zwaar

gegeten, dus er is geen land met jullie te bezeilen

B: Ik rook en ik weet dat roken slecht voor mij is.

natuurlijk. Wie?

A: Roken heeft er niets mee re maken. Ga naar de basiszaken. Ro

B: Hoe versla je het zevenkoppig monster van het ego?

ken, niet-roken, liefdestekort in je jeugd, wat wil je dat ik er allemaal

aan doe?

A: Wie? Ik had niet tegen beter weten in terug moeten komen. Maar
goed.

B: Is er een moment waarop je het weet, waarop het licht verschijnt,

je de Kennendheid wordt?

Andere bezoeker: Hoe kan het zijn dat een huis verschijnt in mijn
ogen? Net zomin als ik dat huis ben kan ik diegene zijn die denkt dat

A: Nee, er zal nooit n moment zijn waarop je de Kennendheid

hij dar huis ziet.

wordt, nooit van zijn leven.

A: Zie je? Er is geen land mee jullie te bezeilen als jullie gegeten hebben
B: Maar is het niet zo met jou gebeurd?

en dat bewijst mijn theorie. Zo gauw jullie gegeten en gevreen heb

ben is het perfect. Jonge, sigaartje, onderuit, tv-programma en jullie

A:Nee.
294

hebben geen zorgen meer.

295

B: Je zei gisteravond dat in jouw traditie de lijn heel belangrijk is in

B: Verlichting is toch verlichting?

de transmissie van meester op discipel. Het is mij opgevallen dat er

nergens de naam van een vrouw vermeld is die transmissie geeft.

A: Ik heb ook niet gezegd dat vrouwen niet tot verlichting kunnen

komen. Ik heb alleen gezegd dat als ze erover gaan praten, het allemaal
A: Dat heb je goed opgemerkt ja. Ik ben eens voor onderzoek op

nergens op slaat wat ze zeggen. Het is niet des vrouws gewoon. Het is

de kraamafdeling van een ziekenhuis geweest en het viel mij op dat

toch geen gezicht ook, laten we nou wel wezen. Er is nog een andere

het allemaal vrouwen waren die babies kregen. Er stond geen n

oorzaak en die is: de man kan geen kinderen krijgen dus hij moet al

mannennaam bij. Dus dat heb ik dan ook maar aanvaard, dat het

tijd iets creren. Zo gauw een vrouw verlicht wordt geniet ze ervan en

zo ligt.

zo gauw een man verlicht wordt gaat hij een hoop drukte maken. Je zit
zo beteuterd te kijken. Wat is er nou, waar zit je nou mee?

B: Er zijn wel verlichte vrouwen geweest in de geschiedenis.

B: Ik stel gewoon die vraag.
A: Ja, dat is waar, maar verlichting en goeroetje spelen, dat zijn twee

verschillende dingen. Zelfrealisatie is voor een vrouw net zo gemak

A: Ik geef gewoon antwoord: vrouwen zijn niet geschikt voor die din

kelijk, maar alleen mannen doen die transmissietoestanden. Vrouwen

gen, zoals mannen niet geschikt zijn om babies te dragen in hun buik.

niet. Waarom kijk je zo beteuterd?

Bier ok, maar babies, nee.

B: Ik vind dat zo vreemd.

B: Dat is een biologisch gegeven, ze zijn er niet op gebouwd.

A: Ja, ik weet dat niet, wat is nou zo vreemd? Ik heb het altijd als heel

A: Je bent een beetje kwaad erover h. Ik kan er niets aan doen, het

normaal beschouwd eigenlijk. Waarom hebben vrouwen geen snor?

komt gewoon niet voor. De vrouw van Ramakrishna, die zelfs helder

Nou ja er zijn er die dat wel hebben, maar ja. Waarom menstrueren

der leek dan Ramakrishna zelf, die zei 'Ja ja ja.' Toen Ra.makrishna

mannen niet, ja daar zijn toch wel redenen voor. In ieder geval: vrou

dood was leefde ze namelijk nog en dan kwamen er wel eens mensen

wen doen dat soort dingen niet, dat past niet bij een dame. Maar je

vragen: 'Kunt u ons guidance geven, kunt u ons initiren?' 'Jaja, dat is

kijkt er altijd zo sip bij, want je hebt het er weleens meer over gehad,

goed,' zei ze dan. 'Ik zal je initiren.' Vooral mensen die nergens anders

alsof je het oneerlijk vindt of zo.

genitieerd mochten worden ging zij allemaal initiren. Wam ze had

zo'n medelijden met al die mensen, daar begon het gelazer al. Na de

B: Ik wil alleen weten waarom dat komt, als er geen verschil is dan.

initiatie zei ze dan: 'Je moet het boek van mijn man maar lezen. Daar
staat alles in, dan komt het wel goed. Wees maar braaf, zeg elke dag al

A: Er is wel een verschil, daarom houden we dat zo.

296

je gebeden op en lees het boek van mijn man.' Ja, zo kan ik ook goeroe
297

spelen. Her zou war zijn als ik zeg: 'Och arm kind, ben je niet geni
tieerd? Kom maar bij mij, dan zal ik je initiren. Lees het boek van
Nisargadatta maar, daar staat alles in.' Vrouwen zijn er niet geschikt

De vierde toestand

voor, ze missen een aspect en daar is niets aan te doen.

B: Is dat een tekort?
A: Ja, als je iets mist is dat een tekort, maar als je het gewoon aanvaardt, is
er niets aan de hand. Zoals wij mannen borsten missen, zo missen vrou
wen ook iets. Maar er zijn zat gerealiseerde vrouwen geweest, daar gaat
her niet over. Maar ze waren niet in staat om dat door re geven. Dat is
toch ook helemaal niet erg? Een verlichte vrouw reist niet rond, sowieso
niet. Er zijn verlichten geweest, Anandamay was er zo eentje. Maar die

reisde niet rond en was altijd in extase, over het algemeen. Maar ze heeft
nooit veel gezegd en wat ze zegt is aardig, maar veel is het niet. Het is in
een klein boekje terug te vinden. De meeste tijd zat ze lekker te stralen.
Verder niets. Ze schijnt erg mooie voeten gehad te hebben. Een soort
bezienswaardigheid was dat. En het heeft een symbolische werking,
vooral voor de Indirs, omdat de moederfiguur daar heel erg belangrijk
is. Dus daar worden de verlichte vrouwen de moeders genoemd. En

De vierde toestand, is dat zoiets als een diep besef van eenheid?

A: Nee, daar is geen besef meer eigenlijk.

B: U heeft eens gezegd: als je op straat loopt en je komt de postbode
tegen, dan neemt het bewustzijn de vorm aan van die postbode.

denk niet dat die concubinaat van Sri Aurobindu verlicht was. Maar zie
je waar we allemaal mee bezig zijn? Met dit soort onderwerpen. Ik voel
er veel voor om voortaan die zaterdagavonden e schrappen.
Andere bezoeker: Je hebt ooit gezegd: herkennen is de echo van ken
nen. Ik vraag me af hoe dar dan gaat?
A: Je moet meegemaakt hebben dat je een diepe realisatie had die
voorbij woorden is, waarbij je een onmiddellijk geluksgevoel deelach

A: Klopt ja.
B: Dan kom ik thuis en dan zeg ik: ik heb de postbode gezien. Maar
als u thuis komt, dan neemt het Bewustzijn de vorm van thuis aan. En
als u naar de keuken loopt dan neemt het Bewustzijn de vorm van de
keuken aan en dan ik ben er niet.
A: Wat u uzelf noemt, is Bewustzijn dat de vorm van Uzelf aanneemt

tig was. Dar is de herkenning van de Kennendheid.

298

299

B: Dat wisselt iedere keer dus?

A: Dan ziet u die postbode. Dat is onze hele leer. U denkt dat u ie

anders ziet, maar wij niet. Wij zeggen dan: 'Dag meneer de postbode.
A: Nogal ja.

Dat vindt die postbode heel prettig ook.

B: Maar op het moment dat ik die postbode zie ben ik er dus niet?

B: Ja, maar wie neemt nu die postbode waar?

A: Nee, u bent er ook. Dat is niet erg beleefd tegenover die postbode

A: Consciousness, het bewuste zijn. Daarin verschijnt de postbode en

ook h, dat u niet thuis bent steeds. Hoe kan die man die post nu

ik. Dat gaat heel goed als we weten wie we zijn. En

afleveren als u er niet bent steeds.

zo

gauw ik niet

weet wie ik ben dan wordt het allemaal heel erg moeilijk. Dan krijgen
we botsingen en zo en heb ik 'recht op' en zo en waarom bent u niet

B: Maar er is toch geen ik, dus ik kan toch niet zeggen: ik heb de

eerder gekomen met die post. 'U komt toch altijd om kwart voor ne

postbode gezien?

gen en nu ineens om tien voor negen' en ga zo maar door. En ik heb

een kwartier zitten wachten en allemaal complicaties. Als je het nog

A: Maar wat is het probleem precies? Het enige wat ik zeg is: het

door wilt drijven dan kun je ook nog zeggen: het neemt de vorm

Bewustzijn neemt steeds vorm aan in de zogenaamde wereld. Dus 's

van een gerriteerd ik of zo. Kan ook nog.

aan

morgens neemt het Bewustzijn de vorm aan van de waaktoestand.

B: Het kan niet zo zijn dat we er helemaal niet zijn? Dat denk ik wel
B: Ja maar ik zit met dat 'ik'.

eens.

A: Dan neemt het de vorm van een ik aan.

A: Dan neemt het bewustzijn de vorm van die gedachte aan, de ge

dachte dat u er niet bent. Het Bewustzijn krijg je niet weg hoor. Je kan
B: Ja, maar er is toch geen ik, geen ego?

poetsen wat je wilt en mediteren maar je krijgt het niet weg. Beetje
vervelend misschien ...

A: Nou, dan is er toch ook geen probleem als dat er niet is? Als het er

is, dan neemt het Bewustzijn de vorm van 'ik' aan en is het er niet, dan

B: Maar verschijnt het nou in het Bewustzijn of hoe zit dat nu? Het

is er geen probleem.

lijkt wel of ik er steeds minder van snap.

B: Maar op het moment dat ik die postbode zie, wat gebeurt er dan

A: Dat zal geen mooi kerstrapport worden. Maar waar u ook gaat,

eigenlijk?

het Bewustzijn neemt de vorm aan van waar u bent. Bewustzijn is

heel plooibaar, heel gemakkelijk, het maakt het niets uit. Dus hoe

300

301

u ook tobt, hoe u ook probeert het in wat voor filosofie of wat voor
gedachtestructuur te brengen, het bewustzijn speelt alleen maar met

maar sommige mensen weten er toch weer iets anders van te maken.
Of zoals de zon. Wij kunnen de zon zien, maar de zon zou zichzelf

zichzelf.

kunnen zien door zijn eigen licht. Als je van de zon een lachend smoel

B: U noemde het eens een keer tegenwoordigheid. U zei: '.Als je wak

wat ik al tien jaar tegen wie het maar niet horen wil vertel.

ker wordt dan verschijn je zelf als lichaam in die tegenwoordigheid,

dus de hele dag kun je zo naar jezelf zitten kijken.'
A: Degene die wakker wordt, is dat dezelfde als degene die slaapt? De
gene die droomt is dat dezelfde als degene die wakker wordt? Zo gauw
je wakker wordt en je hebt een nare droom gehad zeg je: 'Ja dat was
maar een droom, dat was ik niet.' Terwijl, in die droom dacht je dat je
het wel was. Als je droomt is de waaktoestand irreel. Je hebt niet eens

werk maakt of zo. En zo is Bewustzijn zich bewust van zichzelf. Dat is

B: Eigenlijk verschijnen dingen dus niet in het Bewustzijn. Bewustzijn

neemt vorm aan.
A: Ja, zo kun je het ook zeggen. Het heeft nu deze vorm aangeno
men.
B: Je kunt alleen bang zijn voor dingen die je weet.

contact met die waaktoestand, dus die 'ik' in die waaktoestand is vol
ledig verdwenen. Maar daar waar dat in verschijnt, dt blijft hetzelfde.

A: Die je kent.

Dus het Bewustzijn neemt alleen maar de vorm aan van een waaktoe
stand of een droomtoestand, of een diepe droomloze slaap. Waar het

B: Die je uit ervaring kent.

vorm in aanneemt is turya, de vierde toestand, maar daar is geen besef

van, want elk besef is een toestand.

A:Ja.

B: Hoe kun je dat dan weten?

B: Alleen dan is het echte kennis.

A: Is het niet fantastisch?

A: Nou, echte kennis ...

B: Als je het niet kunt beseffen, hoe kun je het dan weten?

B: Ik ben bang om te vliegen.

A: Er is geen ik die het weet. Het weten gaat vooraf aan elk ik, aan elke

A: Je bent niet bang om te vliegen, je bent bang om dood te gaan. Je

toestand. Ik vergelijk het wel eens met vuur. Het vuur creert een be
paald licht en dan wordt het vuur zelf zichtbaar door zijn eigen licht.
En zo is het ook mee consdousness. Ik vind het een mooie vergelijking,
302

bent helemaal niet bang om te vliegen, je bent bang dat je naar bene
den flikkert. Je bent niet bang om te vliegen, dat is onzin. Zolang je
vliegt is er niks aan de hand, je bent bang om naar beneden te don303

deren. Jullie kijken niet goed, jullie zeggen zomaar wat: ik ben bang

B: Als er vestiging in beingness is, is er dan een zeker weten?

om te vliegen. Je bent helemaal niet bang om te vliegen, je bent bang

dat je naar beneden flikkert. Je bent ook niet bang voor een relatie, je

A: Lookfor yourself Next question.

bent bang dat het ophoudt. Daarom begin je er maar niet meer aan,
B: Er is met mij wat aan de hand geloof ik, want ik zit nu al zes weken

enzovoort.

een uurtje of twee per dag ...

B: Wanneer je in de beingness gevestigd bent dan raken de bewegingen
van denken en voelen en het lichaam geen enkele kern.

A: En dat beviel heel goed, hoorde ik gisteren.

A: Ben je in de beingness gevestigd? Spreek je uit eigen gezag? Nee?

B: Heel erg en nu is het net of ik veel meer zelfvertrouwen heb, maar

Waarom stel je de vraag dan?

dit weekend bevalt me helemaal niet. Ik praat nooit over de beingness,

niet over de knowingness, ik praat nergens over.

B: Omdat iets mij niet duidelijk is.

A: Dat is het beste, ja.
A: Vraag dan over wat niet duidelijk is.

B: Echt, ja?
B: Er is ergens een uitspraak die zegt: 'Wanneer je woedend bent ...

'

A: Natuurlijk.
A: Wie? Wie zegt dat?

B: Het komt niet in me op want ik weet nauwelijks wat de beingness

B: Ik weet geen naam.

is. 'Zijn' denk ik, maar ik weet het niet.

A: Er is ergens een uitspraak die zegt: Some people may be allright some

A: Maar wat wilt u nu van mij?

ofthe time but all people cannot be allright all ofthe time but some people
can be allright all of the time although all people cannot be allright all

B: Dit wilde ik even kenbaar maken. Dan kunt u misschien maatre

ofthe time. Toch? Die uitspraak die is er. Ik ken nog een uitspraak: Ik

gelen nemen.

kwam, ik zag en ik ging weer. Die doet daar niet voor onder, dacht ik.

Speakfrom your own authority please.

A: Ja, bijna moeilijk om te zien dat jij ook consciousness bent. Dat

wordt voor mij zelfs moeilijk om u als Bewustzijn te zien, maar het
lukt me wel.

304

305

Andere bezoeker: Als je vertrouwen zover gaat dat je angst toelaat,

A: Of het naar een identificatie verwijst.

dan bereik je op een gegeven moment een punt waarop je angst een
barrire lijkt te zijn, dat je het niet meer vertrouwt. Hoe kan je daar

B: ... wortelen in Kennendheid ontkennend werkt, maar dat is na

doorheen komen?

tuurlijk de boel belazeren.

A: Door juist te kijken, zien dat angst een object is net als elk ander,

A: Stel dat er bij jou in huis een lijk onder de vloer ligt en op een

dat het wijst op een idenciflcatie.

gegeven moment gaat dat stinken, dan ga je op zoek naar de oorzaak

van de geur. De geur verwijst naar het lijk. Nou, dan moet je het lijk

B: Wat overblijft is die angst laten zijn, dat heeft iets bloedengs.

opruimen, dan is de geur verdwenen. Maar onmiskenbaar komt daar

die geur van het lijk vandaan.

A: Het wijst op een identificatie.

B: Angst kun je natuurlijk niet opruimen.
B: Ja, het werkt heel sterk.
A: Nee, je kunt de identificatie opruimen waar die angst naar verwijst,
A: Het wijst op een identificatie, h. Daar wijst het naar, dat het daar

dan verdwijnt de angst omdat de identificatie daarmee verdwenen is,

naar verwijst dus.

zoals ik de laatste tien jaar zeg. Maar jij gaat de geur bestrijden met
spuitbussen.

B:Mmm.
B: Nee, maar ik wil het zien.
A: Dat zo'n angst naar een identificatie wijst. Die richting h, wijst

die angst uit.

A: Ga op de geur af. De geur van ik-benheid.

B: Ja, mijn oren vangen het op.

B: Als angsten naar identificaties verwijzen, is dat dan ook zo met

bijvoorbeeld schuldgevoelens?

A: Onontkoombaar verwijst het naar een vereenzelviging.Maakt een

ik-gevoel kenbaar. Een verweving heeft plaatsgevonden, dat laat het je

A: Natuurlijk, dat is een variatie. Dat is angst in de vorm van een

onomwonden zien. Nu is het aan jou of je dat ontkent of dat je dat in -

schuldgevoel.

Kennendheid op laat lossen.

B: Die identificatie die maakt deel uit van het ik-bewustzijn, van het
B: Het is net of ...
306

ik-pakket?
307

B: Ik wil weten hoe ik daarmee moet werken met al die dingen. Ik

A: Dat hebben we allemaal al gezien, dacht ik.

kom hier toch niet voor niets?

Andere bezoeker: Kunt u me dat 'grip krijgen op de inhoud' nog eens
duidelijk maken?

A: Uiteindelijk wel.

het Bewustzijn, dus denken of voelen, kan natuur

B: Maar het zit hem niet in de dingen die u zegt, denk ik. Dat lijkt

lijk nooit greep hebben op, of zelfs maar begrip hebben van, dat waar

mij nu plotseling zo, vandaag voor het eerst. Net of het ergens anders

het van afhankelijk is, waar het in verschijnt. Maar dat waar alles in

ligt voor mij.

A: De inhoud

van

verschijnt is de ingrond voor elke gedachte, elk gevoel.

A: Dat is ook zo. Uiteindelijk offeren de woorden zichzelf.

B: Maar hoe gaan mensen nu te werk die proberen dat te realiseren?

B: U hebt mij verschillende keren ontroerd toen u zei: 'Wie zijn leven
A: Door bijvoorbeeld zich te gaan concentreren op een bepaalde ge

wil verliezen.' Dat is een bijbeltekst en in de kerk is het natuurlijk

dachte of door bijvoorbeeld te proberen in de beingness te komen. Of

allemaal heel gevoelsmatig. Maar hier heb ik het idee dat ik op de

door de hele dag te herhalen: ik ben Bewustzijn. Het zou net

technische weg zit.

zo

gek

zijn als wanneer ik steeds zeg: 'Mag ik me even voorstellen: Alexander

Smit, mannelijk geslacht.'

A: Hoe bedoelt u dat?

B: Als het nu tot me komt als ik loop te wandelen en ik denk aan al

B: Nou, ik ga zitten en dan kijk ik naar de inhoud en dan ben ik zake

deze dingen, Bewustzijn en zo, daar kan ik dan ook niets aan doen.

lijk aan het werk. Daar komen emoties bij op, maar het heeft niet veel

Maar dat is fout dus?

met mijn gevoel te maken. En nou is mijn vraag eigenlijk: hoe ziet u
die tekst in het licht van de vedanta?

A: De idee 'het is fout' is weer een nieuwe inhoud en het is al fout dat

te zeggen is ook al weer fout en zo ga je maar door. Dus vergeet dat

A: Wilt u dan de tekst nog eens herhalen?

nou helemaal.
B: Wie zijn leven zal willen verliezen, die zal het winnen.
B: Maar u zegt steeds consciousness. Hoe vaak valt dat woord hier
niet?

A: Je moet je leven verliezen dus. Nou, daar ben ik het helemaal mee

eens.
A: Een aantal keren, ja.

308

309

gen, net
B: Pogingen die zullen niet lukken. Het bijltje erbij neerleg

B: Ja, u hebt het zelfs twee keer gezegd.

zo mm.
A: Kijk eens aan.
A: Je ziet natuurlijk wel, dat het bijltje erbij neerleggen ook een poging
B: Maar ik weet niet meer ... ik liep huilend naar het station.

is h? Dus om het kort te houden: alle pogingen falen.

A: Wat mij betreft betekent het niets anders dan dat je alle pogingen

B: Alle pogingen die falen, ja.

op moet geven. Nog anders gezegd: dat je doorzien hebt dat geen
enkele poging helpt, want dan geef je het pas op. Daarom vergelijk ik

A: Heb je dat echt gezien? Of heb je dat nou maar als informatie ter

de goeroe wel eens mee Colombo. (detective uit de gelijknamige serie

kennis aangenomen?

uit de jaren '80) Hij weet al lang wie de misdadiger is, maar hij is

zo

liefdevol dat hij de moordenaar in zijn waarde laat en hij laat hem zelf

B: Nee, als ik het echt gezien had dan zou mijn vraag waarschijnlijk

in de val lopen op het laatst, altijd. Hij legt alle bewijzen neer en dan

hier niet zijn.

moet hij bekennen en gaan ze in een min of meer vriendschappelijke

sfeer uit elkaar. Dat is heel mooi. Ik ben een soort spirituele Colombo.

A: Precies ja.

Tussen haakjes: houdt u van tomaten?

B: Dan zou ik niet weer pogen.
B: Nee, helemaal niet. Maar waarom vraagt u dat?
A: Dus wat wil je nu precies weten?
A: Nou, dat doet Colombo dus ook de hele tijd tussendoor. En dan

wordt u zenuwachtig, want u weet namelijk dat u schuldig bent aan

B: Ik wou er eigenlijk meer over horen, want ik merk er zijn bewegin

onwetendheid. En dan denk je: waarom heeft hij het nou ineens over

gen van poging tot poging tot poging en ik ken weinig anders.

tomaten?
A: Ik adviseer je om een telefoonbeantwoorder te kopen.

Andere bezoeker: Wat voor voedingsbodem is er nodig om die sad

hana van consciousness te openen?
A: Kennendheid. Dat is toch het enige dat je hebt, dus daar zal alles in

gebeuren. Wat er ook openbloeit dat zal daarin gebeuren. So establish

yourselfin it. Doe niet alsof je iets anders bent.
310

311

Inhoudsopgave cd

Amoebes

Bevrijding voor een fragment is uitgesloten

De enige reden waarom je een goeroe nodig hebt

Geloven versus weten

Het verlangen om in waarheid te leven

Het verschil tussen goud en stront

Mijn ideale situatie om satsang te geven

Oefen je in het vragen stellen

Spreeuw/adelaar

10

Schop onder je kont

11

Laat het zijn verhaal vertellen

12

Vragen over de dood

13

Waarom geef je satsang?

14

Wat heeft het opgeleverd?

15

Weet je geborgen door wat je bent

16

Zoek naar het allerijlste

17

Zonder titel (toetje!)

313

Eerder verschenen bij uitgeverij Samsara

Adams, Robert

Stilte van het hart, deel 1

Adams, Robert - Stilte van het hart, deel 2

Adyashanti - Dansende leegte
Adyashanti -Ware meditatie
Adyashanti - Het einde van je wereld
Adyashanti - Genade
Alles over Niets (boek met 2 dvd's)
Balsekar, Ramesh - Er was eens ...
Bancroft, Anne -Woorden van Boeddha
Beincema, Rita - J nana yoga in de praktijk
Bernie, Jon -Alledaagse vrijheid
Bongers, Sally -Alledaagse verlichting
Boogaard, Han v.d. I Wei Wu Wei - Leven zonder tranen
Boogaard, Han v.d. - Dat wat Is
Byrom, T homas - Het hart van bewustzijn
Caraway, Morgan - Een aangename ontgoocheling
Cohen, Alan - Bent u net zo gelukkig als uw hond?
Cohen, Alan - Wijsheid uit het hart
Crowley, Gary -Van hier naar hier
Delden, Jan van -Terug van nooit weggeweest
Delden, Jan van - Zelfrealisatie, is dit nu alles?
Delden, Jan van -Vele wegen, n thuis
Dych, W illiam -Anthony de Mello, een bloemlezing
Foster, Jeff - Leven zonder middelpunt
Poster, Jeff - Een buitengewone afwezigheid

Foudraine, Jan-Mecanoia
Gangaji -Vrijheid in overgave
Gieles, Lenne - Thuis
Glassman, Bernie-Oneindige cirkel
Greven, John - En
Hamill, Sam / Lao Tse-Tao Te Tsjing
Harding, Douglas - Open voor de bron
Harrison, Steven-Zoek geen antwoord
Harrison, Steven - Het gelukkige kind
Harrison, Steven-En-zijn in relaties
Hartong, Leo-Ontwaken in de droom
Heyboer, Anton-De filosofie van een oorspronkelijke geest
Heyboer, Anton - The philosophy of an original mind
Hillig, Chuck - Verlichting voor beginners
Hillig, Chuck - Parels voor de ziel
Hyde, Unmani Liza - Ik ben het leven zelf
Inzicht, vingers wijzend naar de maan
Joncheere, Zo- Leven als God
Jourdain, Stephen I Farcet, Gilles -Zomaar verlicht
Katz, Jerry - Non-Dualiteit
Keers, Wo!ter - Vrij zijn
Keers, Wolter - Jnana Yoga
Kicken, Patrick & Smit, Paul -Praten over bewustzijn
Kiloby, Scott-Liefdes stille revolutie
Koehoorn, Jan-Zelfonderzoek
Krishnamurti, U.G. - De denkbeeldige geest
Lake, Gina-Hee mechanisme van verlangen
Lammers van Toorenburg, Wendy -Hoogbegaafd, nou n?
Lammers van Toorenburg, Wendy-Werkboek Hoogbegaafd
Lawry, Kalyani - Sailor Bob Adamson, leven en leer
Liquorman, Wayne - Never mind
Lucille, Francis - Eeuwigheid NU!
McKenna, Jed - Spirituele verlichting? Vergeet het maar!
McKenna, Jed - Spiritueel Incorrecte Verlichting
McKenna, Jed - Spirituele Oorlogvoering
McKenna, Jed - Notities

Mello, Anthony de-Bewustzijn

Mello, Anchony de - De weg van stilte
Morinaga, Soko - Van leerling tot meester
Nisargadatca Maharaj - In woord en beeld
Norquist, Steven-De waarheid over verlichting
Oever, Jan van den-Ik weet niet wie ik ben
Parsons, Tony-Zoals het is
Parsons, Tony- Niemand hier
Parsons, Tony-Niemand daar
Parsons, Tony-Alles en Niets
Parsons, Tony-Het open geheim
Raaijmakers, Annette - Volledig vrij
Ram Tzu -Wie zoekt zal niet vinden

Ramana Maharshi - In woord en beeld

Rigter, Bob-Zen tijd
Rossum, Jan van-Je bent niet wat je denkt
Schoonderwoerd, Simon-Een christen op satsang
Sengtsan - Oorspronkelijke Geest
ShantiMayi - Ons hart weet alles
Shapiro, Isaac - Het gebeurt vanzelf
Smit, Alexander -Kennendheid
Smit, Alexander-Geschenk van het Absolute
Smit, Paul-Non-dualiteit voor managers
Smit, Paul-Verlichting voor luie mensen
Spira, Rupert - De helderheid der dingen
Sterren, Paul v.d. -Verlichting in een lege verpakking
Sylvester, Richard-Geen zelf, geen ander
Tathagaca, Florian-Zijn
Tetteroo, Tosca-Alles over edelsteencherapie
Tollifson, Joan - Ontwaken in het alledaagse
Tollifson, Joan - Niets om je aan vast te houden
Vingerwijzingen-Artikelen uit tien jaar lnZicht
Watts, Alan-Word wat je bent
Wei Wu Wei - Onwerelds wijs
W henary, Roy - De structuur van zijn
Zuijderhoudt, C.B. -Meester Eckhart versus advaita

Voor een overzicht van onze titels

(met tekstfragmenten)
kunt u ook kijken op onze website:
www.samsarab ooks .com

Daar vindt u informatie over de boeken in voor

bereiding, de agenda met informatie over lezingen
van onze auteurs en kunt u zich opgeven voor onze
nieuwsbrief of een catalogus aanvragen.
Samsara Uitgeverij bv
Herengracht 341
1016 AZ Amsterdam

Telefoon: 020 - 5550366

Fax: 020 - 5550388

E-mail: info@samsarabooks.com

GE CHE. KVA

HET ABSOLUTE

'Ik vind dat d1 biJ jou hoort', zei de dame v:in de Adv:iita Found.1tion,
1e1wijl z me een doos oude ffoppydi. ks g:if. 'Ik weet nie pren s wat
erop staat', voegde ze raan toe. l)e schijf) s waren van Alex. nd r m11
gew . , ederlands b kendste ad...aitalernar. /e bleken een grote
hoeveelheid transcripties t bevatten v:in bijeenkomsten die hij in de
j:iren t:1chllg en negen ig ha Id. H m r ndeel v:in de eksten i. ni
eerd

gepuhlic

rd.

lexander gaf onderricht aan iedere n die geinteress erd w. s in de

vraag: 'Wie of wat ben ilc nu werkeli1k?' Hierhij legde hij een dir t
heid,. cherpte en humor :i:in de dag die ik d.1arna nooit me r op di
mani r ben tegengekom n.
Het repareren en uitlezen van alle disket es wa. en geduldwerkje,
maar toen het eenmaal kl:iar was had ilc een behoorlijk ver1ameling
1 sten. F n sele tie daarvan is in dit bo k opgenomen.
Alles en i dereen heeft me gewerkt aan het mogelijk maken en h t
verschijnen v:in dit boek, mijn ex-leraar Alexander m 1ijn wij. heid,
mi1n vri ndin l>evi met haar toewijding voor he bewaren en b waken
van h t ma eriaal en mijn mtgevers
ml en Wouter me de \'Sie en
de durf om eivoor te zorgen dat dit hoek nu verkrijgbaar is.
Wi1 vinden dat dit bij u hoort.
Jan Koehoorn
In dit boek bevindt ch een

met l>ijn

anderhalf uur geluid fragmenten uit de jaren

t chtig \'an bijeenkom ten met Al

nder Smit.

rr