AKADEMSKE VJETINE SA OSNOVAMA ISTRAZIVAKOG RADA U ZDRAVSTVU

PITANJA I ODGOVORI
1.Bazine medicinske discipline (nabrojati) :
a) anatomija
e) genetika
b) histologija
f) fiziologija
c) biohemija
g) patofiziologija
d) molekularna biologija
h) farmakologija
2. Delovi elije ili stanice (nabrojati):
a) jedro
b) citoplazma
c)elijska membrana

d)elijske organele

3. elijske organele (nabrojati):

a) mitohondrije
b) endoplazmatini retikulum
c) Goldzijev aparat
e) ribozomi g)peroksizomi
h)hloroplasti

d) lizozomi

4. Hromozomi oveka (broj, graa)

Hromozomi su organele jedra. Oni su nosioci naslednih informacija. Hromozomi sadre 1
molekul DNK.
Broj hromozoma: 46 doploidni (2n) ili 23 para haploidni (n) tj 22 para autozoma (tjelesni
hromozomi) + 1 par gonozoma (polnih hromozoma). XX- ensko XY- musko.
5. DNK (sastav, geni)
DNK- nosilac genskih informacija i nalazi se u jedru.
Osnovna jedinica je NUKLEOTID.
Sastoji se od dva lanca nukleotida koji su meusobno spiralno uvijeni i povezani vodoninim
vezama, ta spiralna struktura naziva se HELIX.
GENI- dio molekula DNK koji odreuje osobinu,nosioci nasljednih osobina.
Specifino mjesto na hromozomu na kojem se nalazi gen - LOKUS.
6. Metode istraivanja u anatomiji (nabrojati)
-Multislasni CT
-Disekcija
-Mikrodisekcija
-Ubrizgavanje razliitih supstanci boja u arterije mozga
-Preparacija
-Ubrizgavanje akrilata u arterije
7. Histoloke metode (osnovno bojenje, imunohistohemija)
Osnovno bojenje je najvanije bojenje u histologiji,to je brza i jednostavna metoda i daje
dobre rezultate.
Slui za razlikovanje jezgra i citoplazme u eliji.
Za bojenje se koristi hemotoksilin i eozin.
Imunohistohemija je nova metoda i imunohistohemijska bojenja se riroko primjenjuju u
dijagnostici oteenja elija, kao to su ona koja se javljaju u kancerogenim tumorima, tako
sto se odreeno antitijelo vee i prepoznaje samo ciljani antigen.

8. Vrste mikroskopa (nabrojati, princip rada)

1) SVJETLOSNI MIKROSKOP- (uveanje 20-2000x) koristi vidljivu svjetlost (svjetlost
pripada magnetnim talasima i ima odredjenu talasnu duzinu.
2) ELEKTRONSKI MIKROSKOP:
-TRANSMISIONI EL. MIKROSKOP (TEM)- eletronski snop prolazi kroz bioloski isjecak.
-SCANING EL. MIKROSKOP- skenira povrsinu preparata te skliku oblikuje otkrivajuci
elektrone koji se odbijaju od vanjske povrsine preparta.Snimci se dobijaju u 3D priazu (SM)
3) FAZNO KONTRASNI MIKROSKOP- jedini mikroskop pomou kojeg se mogu
posmatrati bioloki uzroci bez prethodne prireme. Deava se odvajanje svjetlosti pozadine od
svjetlosti koja je rasijana od strane uzroka, sto omogucava da se isanu detalji.
Mikroskop atomske sile, Skenning tunneling.(objasnjeni u sl dva pitanja).
Dijelovi miroskopa: histoloska ploa, mikroskopski stoi , veliki vijak, mali vijak, optiki
dijlovi(okulari, objektivi), kondezator.
9. Mikroskop atomske sile (osnovne osobine)
Posmatranje molekule u 3D. Rad se zasniva na mjerenju medjumolekularnih sila koje djeluju
izmedju atoma sonde i atoma preparata koji se ispituje.
10. Skenning tunneling mikroskop STM (osnovne osobine)
Posmatranje atoma. Kada se ostri vrh mikroskopa priblii povrsini na nanometar ili manje u
vakumu izmedju vrha i povrsine dolazi do tuneliranja elektrona, kako se vrh pomice duz
povrsine, zbog povrsinskih nepravilnosti na razini atoma, udaljenost i el. struja izmedju vrha
i povrsine se mijenjaju a promjena jacine struje tumai se kao slika povrsine
11. Biohemija i genetika (primeri metodologije)
- Biohemija primjer metodologije-Ispitivanje (labaratorijsko): Er, Le, trombociti, Hb, urea,
kreatinin, enzimi, hormoni.
-Genetika primjer metodologije- Genetski inzenjering, kloniranje, produkcija tkiva
izmijenjenom genetickog materijala.
12. Osnovne organske supstance (nabrojati, graa)
-Ugljeni hidrati (monosaharidi-glukoza, fruktoza, galaktoza)
-Proteini (sacinjeni od amino kiselina)
- Lipidi(masti glicerol, masne kiseline)
-Nukleinske kiseline
13. Rekombinantna DNK
Iz jedra celije humanog organizma izdvaja se gen npr HR insulin. Iz bakterijske celije izdvoji
se kruzni gen PLAZMID, osijece se dio plazmida i na mjesto se stavi gen za proizvodnju
insulina ili HR(zavisno od toga koji smo gen uzeli iz humane celije) zatim se ta
rekombinantna DNK vraca u bakterijsku celiju gdje se sada velikom brzinom pocinju stvarati
velike kolicine insulina ili HR.
Genska terpija- ubacinje gena u organizam oboljelog covjeka preko oslabljelih virusa.
Insulin pomaze ulazak glukoze u celiju, celija je koristi u svom metabolizmu, ako nema
insulina glukoza se zadrzava u leni i nastaje diabetes mellitus.

14. Matine elije

Celije koje se nisu transformisale, nezrele celije, kada se dijele daju jos 2 cerke celije,
diobom mogu da daju specificne celije. Maticne celije mogu da se koriste za uzgajanje u
labaratorijskim uslovima, mozak se jos uvijek ne moze tansplantirati ali se rade eksperimenti
ubrizgavanja materije celije u osteceno tkivo mozga.
15. Fizioloke metode (primeri)
Regulisanje AT, ispitivanje stvaranja mokrace, ispitivanje plucne funkcije, koncentraciona
sposobnost bubrega, regulacija izlucivanja hormona, ispitivanje sprovodjenja nadrazaja u
nervni sistem.
16. Nervna elija (delovi, nain funkcionisanja)
Osnovna anatomska i funkcionalna jedinica nervnog sistema je neuron,koju cine: Tijelo
neuronaAksoni(dugi produzeci), Dendriti(kratki produzeci), Sinapsa(mjesto kontakta dva
neurona).Nervna celija ima dva osnovna svojstva: nadrazajnost i sprovodljivost, sposobnost
da bude nadraena i da nadraaj sprovodi dalje.
17. elije krvi (nabrojati vrste)
Krvne celije su:
-Eritrociti (crvena krva zrnca)
-Leukociti (bijela krvna zrnca)
-Trombociti (krvne plocice)
18. Vrste mikroba (nabrojati)
Prioni, virusi, bakterije, drugi mikrorganizmi
19. Kultura bakterija i antibiogram
-Antibiogramom se ispituje osjetljivost mikroorganizma na antibiotik. Nakon par dana se se
ocitavaju rezultati antibiograma i vidi se koji antibiotik djeluje najintezivnije.
Osjetljivost se moze ispitati na bakterijama, gljjivama i virusima.
Kulltura bakterija- hranjive podloge su tvari koje bez obzira na vrstu moraju sadrzavati
dovoljno hranjivih tvari za neometan rast bakterija, znatne kolicine vode i povoljan ph.
Bakterije se zasijavaju na te hranjive podloge i nakon nekoliko dana ocitavaju se rezultati.
20. Vrste parazita (primeri)
-Pantljiara (klasa pljosnatih crva koji vode parazitski zivot, odrasle jedinke zive u crijevima
covjeka i izazivaju teska oboljenja),
-Metilj (najbrojnija garnitura pljosnatih crva koji vode parazitski zivot, koji parazitiraju na
povrsini tijela domacina ili su unutrasnji paraziti)
21. Gljive u medicini (primeri)
-Kandida (candida) je rod kvasca. Sastavni dio fizioloske flore na sluznicama zdravog
organizma i obicno je neskodljiva.
-Aflatoksin(toksin gljivica) hepatotoksicni metabolit

22. elijski imunitet

Celijski imunitet se uspostavlja zahvaljujuci aktivnosti specijalizovanih leukocita (Tlimfocita, granulocita, monocita).
Nakon stimulacije antigena pocinje digerencijacija limfocita. Ovi limfociti imaju sposobnost
da se zakace za strani agens i da ga uniste. Ovaj imunitet je odgovoran za kasne alergijske
reakcije i odbacivanje transplatata. ini glavu odbranu protiv infekcija.
23. Humoralni imunitet
To je imunitet od koga tijelo stvara cirkulisuca antitiela tj globuline. Antitijela se stvaraju u
specijaliziranim celijama plazmocitima.
24. Tromboza
To je bolest cirkulatornog sistema, pojava koagulacije krvi pri cemu se stvara ugrusak. Zbog
toga je tesko locirati i ishod moze biti smrtonosan ako dodje u mozak ili srce te tako nastaje
mozdani ili srcani udar.
Uzroci: usporeno strujanje krvi, ostecenje intime krvnog suda, sastav krvi(npr. Povecanje
broja trombocita)
25. Infarkt- ograniena ishemijska nekroza, uzrokovana naglim prekidom koronalne
cirkulacije.
26. Arteroskleroza (mehanizam)
Degenerativna bolest srednjih i veliki arterija. Odlikuje se mjestiminom pojavom
ateromatoznih ploa u zidu krvog suda. Te promjene se nalaze u intimi aorte, mozdanih i
konorarnih arterija i sastoji se iz nagomilanih masti, slozenih kompleksa seera, istaloenog
kalcijuma i razgradnih prudukaata krvi.To dovodi do smanjene elastinosti i preranog starenja
ovih arterija.
27. Tumori (benigni, maligni)
To su izrasline nastale posebnim nacinom bujanja takozvanih neoplazija (pojavljivanje u
organizmu kvalitativno novih celija odnosno tkiva koja se znatno razlikuju od normalnih)
Postoje 2 osnovne vrste tumora: benigni i maligni. Oni se razlikuju po sl kriterijumima:
anaplazmiji, nacinu rasta, brzini rasta, metastaze, recidivu, lokalizaciji i stetnom dejstvu,
nekrozi i raspadanju, konceskoj kanesiji.
28. Klinike discipline (nabrojati)
Neurologija, Neurohirurgija, Neuropsihijatrija, Psihijatrija, Endokrinologija, Oftamologija,
Otorinolaringologija, maksiofacalna i oralna hirurgija, Stomakologija, Rekonstruktivna
hirurgija, Kardiologija i Kardiovaskularna hirurgija, Pulmologija i Torokalna hirurgija,
Gastroenterologija i Hepatologija, Nefrologija.
29. Neuroloke metode (nabrojati)
Neuroradiologija, Kardiogram, Angiografija, Ventikulografija, Ultrazvucne pretrage,
transkranijalni dopler, Mijelografija, CT, CTA-CT, Argiografija, Magnetna rezonanca,
Elektroencefalogram(EEG), Elektromioneurgrafija (EMNG), Pozitronska emisiona
tomografija (PET)

30. Neurohirurke operacije (vrste)

Lobanje, Mozga, Kimene modine i Kime
31. Gama-najf
To je medicinski uredjaj, namjenjen za lijeenje tumora i drugih procesa na mozgu. Princip
rada aparata zasniva se na primjeni gama zracenja, kojim se unitava patoloka promjena.
Zraenje okolnog zdravog tkiva mozga je minimalno, a doza koja moze da se primi u jednoj
seansi je velika, ali ona ne unitava zdrava tkivo i nestvara neeljena dejstva.
32. Najtea psihijatrijska oboljenja (nabrojati)
Teka depresija, bipolarno oboljenje, paranoidna oboljenja i shizofrenija
33. Oftalmoskopija
Pregled onog dna (fundus) vri se pomou aparata oftalmoskopa.
To je sastavni dio kompletnog pregleda oka, obavezni pregledi su kod dijabetiara,
degeneracije makule, hipertenzije i kratkovidnosti.
34. Retinalni implant
Mrenjaa je unutranja ovojnica oka i smjestena je na zadnjem dijelu jabuice.
U metodi retinalnog implanta (umjetna renjaa) ispod prirodne mrenjae oka, ugrauje se
tanki ip koji je osjetljiv na svjetlost i on odreuje sliku, alje je do procesora koji se nalazi
izvan oka i zatim nazad u mozak. Ima funkciju fotoreceptora. Ovom metodom se osobi vraa
vid.
35. Otoskopija
Specijalna vrsta pregleda uha, kojom se vidi spoljanji uni kanal i bubna opna. Izvodi se
pomou otoskopa ili unih lijevaka, ogledala i izvora svjetlosti.
36. Kohlearni implant
Koristre ga osobe kod kojih je oteeno ulo sluha. To je el. ureaj ureaj koji se ugrauje u
unutranje uho i on vri funkciju oteenih ili nepostojein slunih elija u unutranjem uhu.
Sastoji se od dva glavna dijela: unutranja jedinica (postavlja se ispod koe) i adioprocesor
(nalazi se iza uha)
37. Nosna i usna duplja, drelo i grkljan (pregled)

38. Endokrinologija (nabrojati lezde)

titna lijezda, Hipofiza, Nadbubrena lijezda, Paratireoidne lijeze, Polne lijezde i
Endokrini dio pankreasa
39. Bronhoskopija (osnovno)
To je dijagnostika metoda, pregled traheobronhionalnog stabla pomou bronhoskopa radi
postavljanja dijagnoze ili uzimanja sekreta i isjeka za patohistoloska ispitivanja. Pomou
bronhoskopa moe se ubaciti kontrasno sredstvo kao i ostraniti tijelo iz respiratornog trakta.

40. Kardiologija (EKG, ehokardiografija, koronarografija)

EKG- to je crte kojeg proizvodi elektrokardiograf, ureaj koji biljei elektrinu aktivnost
srca. Srce samo za sebe stvara elektrine impulse koji omoguavaju njegov rad.
Ehokardiografija (ultrazvuk srca) - je neinvazivna metoda koja se koristi za procjenu funkcije
srca i dijagnostiku sranih oboljenja
Koronarografija je invazivna radioloka metoda kojom se analiziraju krvni sudovi srca.
Kateter se ubacuje preko arterije a zatim aorte u ue koronarnih arterija i kada dodje do
poetka srca ubacuje se kontrast i vide se odredjene promjene i mogu da se rade odreere
operacije i terapije.
41. Stent, bajpas i transplantacija srca
Stent je cjeviva od metalne mreice koja se postavlja u sueni ili zatvoreni dio koronarne
arterije s ciljem otvaranja i uspostavljanja normalnog protoka krvi.
By pass se vri zaobilaenjem suenih ili zaepljenih mijesta u koronarnim arterijama te
prenosnicom izmedju aorte i konorarne aorte ispod mjesta suenja. Postie se usaivanjem
vena izvaenih iz noge oboljelog.
Transplatacija srca je terapija izbora za bolesnike u terminalnoj fazi bolesti. Davalac moe biti
osoba kod koje je utvrena modana smrt i koja je mlaa od 60 god i koja je zdrava. Davalac i
primalac se moraju podudarati sa krvnim grupama i veliini srca.
42. Gastroskopija
To je endoskopski pregled eludca pomou gastroskopa, preko koga se direktno vizuelno
ispituju promjene na njegovoj sluokoi.
43. Transplantacija jetre
To je iroko prihvaena metoda lijeenja akutnog ili hroninog oboljenja jetre. Postoje dvije
vrste transplatacije kada se uzima od modano mrtva ovjeka ili se dio jetre uzima od ivog
davaoca.Nakon transplatacije daju se imunosupresivni lijekovi koji smanjuju reakciju
organizma na presaen organ i spreavaju njegovo odbacivanje.
44. Kolonoskopija
Endoskopska dijagnostika metoda pomou koje se vri pregled debelog crijeva i zavrnog
dijela tankog crijeva. Posmatra se sluznica crijeva a mogu se vidjeti odreene patoloke
promjene, kao i uzeti isjeci za patohistoloka ispitivanja.
45. Transplantacija bubrega
Vri se kod bolesnika sa uznapredovalim oboljenjina. Bubreg se ne stavlja na isto mjesto ve
se smjesta u trbunu upljinu primaoca.
46. Cistoskopija
To je postupak koji se koristi za pregled unutranjosti mokrane beike, mokrane cijevi
pomou citoskopa. Cistoskop se plasira u uretru i polako uvodi prema mokranoj beici.
47. Proteza penisa
To je izbor za vraanje erektivne sposobnosti kod mukaraca sa erektivnom disfuncijom.
Ugraujre se kod nekih oboljenja ili iz nekih drugih razloga.

48. Kontracepcija
-potie od latinske rijei contraceptio-protiv zaea.
Kontracepcija predstavlja niz mjera sprovedenih u cilju privremenog ili trajnog spreavanje
trudnoe, treba da ju sprovode oba partnera.
Kontraceptivna sretstva se djele : 1. Sa lokalnim dejstvom ( fizicka ili hemijska),
2. Oralna kontraceptivna sretstva.
Metode : 1. Metode prekinutog snosaja,
2. Prezervativ (pomaze u spreavanju prenosa polno prenosivih bolesti),
3. Vaginalna dijafragma,
4. Spirala,
5. Hemijska spermicidna sredstva ( ubijaju spermatozoide, to su tablete globule,
.
kreme, pijene i drugo ),
6. Oralna kontraceptivna sredstva ( antibejbi pilule ),
7. metoda mjerenja bazalne temparature.
49. Poroaj (vrste)
Prekid trudnoe posle 28e nedelje gestacije.
To je fizijoloki proces koji se zavrava raanjem novoroeneta, posteljice i plodovih
odojaka.
Imamo dvije vrste poroaja : 1. Prirodni
2. Vjestacki ( carski rez-sectio caesarea )
50. Ortopedske proteze
Tehnika pomagala koja slue uspostavljanju i popravljanju oteenja lokomotorrnog sistema
korekciji esteckih nedostataka tijela i pruaju pomo invalidnim licima u obavljanju
fiziolokih pokreta i kretanja.
Postoje : estecka proteza ake, podlakta, nadlakta, proteza za stoopalo, podkoljenice,
nadkoljenice, kuka.
Funkcionalni djelovi proteze : kontaktno leite, moduli ili nosive jedinice proteze i estecki
dio ili obloga proteze.
51. Radioloke tehnike (nabrojati)
1) Rendgenska snimanja ( RTG )
2) Ultra zvzk ( UZ )
3) Kompjuterizovana tomografija ( CT )
4) Nuklearna magnetna rezonanca ( NMR )
5) Politromska emisiona tomografija ( PET )
6) Spektroskopija ( MRS )
52. CT skener (osnovno)
Radioloka metoda koja daje slojevito snimanje parenhimatoznih organa jonizujuim zracima.
Zraci se emituju na kristale detektora, pretvarajuci ga u elektricni signal i odvode ga u
elektronski raunar gdje se pretvara u sliku na ekranu.
Omogueno snimanje svih djelova tjela i organa pod svim uglovima i dobija se veliki broj
informacija.

53. Multislajsni CT (osnovno)

Savremena dijagnostika metoda koja na potpuno bezbolan nain, bez posebne pripreme daje
jasnu i preciznu sliku svakog organa.
Pregled pomae u ranom otkrivanju malignih bolesti, jer promjene otkriva i locira u
stadijomima u kojima se moe zapoeti lijeenje.
Praktina metoda za ispitivanje kostiju i krvnih sudova jer odvaja krvne sudove od ostalih
struktura, tkiva i organa.
54. MRI aparat (osnovno)
Najnovija radioloka metoda koja omoguava kompjutersku vizuelizaciju prjesjeka djelova
tjela.
NMR emituje radio-talase a kompjuter daje sliku anatomski promjena organizma.
Na ekranu se vidi drodimenzijonalna slika ispitivanog organa a nalaz se snimi na fotografiju.
55. Pozitronska emisiona tomografija PET
Dijagnostika metoda nuklearne medicine, kojom se pomou radiofarmaka prikazuje funkcija
tkiva i organa odnosno metabolizam odnosno stepen metabolike aktivnost elija.
56. Nanoestice (nabrojati)
Nanoestice zlata, srebra, bakra, oksida, flueren, ugljenina cjevica.
57. Nanotehnologija (perspektive u medicini)
To su umanjene estice sainjene od samo nekoliko desetina atoma, koje su zadrale svoja
svojstva ali i poprimile neka posebna svojstva kao napr. Svojstva selektivnog unitavanja
odreenih vrsta bolesti,virusa i gljivica na nain blokiranja elijskog disanja.
Na nano estice nakae se molekule lijeka i to se ubrizgava u organizam ovjeka tako da lijek
stie samo do ciljanih tkiva, neoteujui zdrava tkiva.