KlYlLAR DURUNCA

roman

YAZKO
Trkoca Cad.

17-19

Caalo l u Is tanb ul
22

78 45

Yazarn teki kitaplar :

L, iir
TAHiR iLE ZHRE, destan
DESTANLAR, destan
DESCARTES, inceleme 12. bask
BYLE SYLENMELi BiZiM

TRKMZ,

iir

YARINA BALAMAK, roman 12. bask

ARiSTOTELf.S FELSEFESI. Inceleme
HiKMET'iN iiRI, inceleme/2.

NAZlM

bask

SAVAI TRKLERi, iir

DESCARTES FELSEFESiNE GIRI, Inceleme
GECE GELEN ESKi DOST, roman
DENiZLI PENCERE, yk
BO BE/K, destan

Cevlrl:
VIETNAM iiRI. antoloii (A. Kadi r ile)
FiLiSTiN iiRI. antoloil (A.
TEK BOYUTLU

INSAN.

Kadir lle) 12. bask

(H.

Inceleme

Marcuse'den.

T.

Tunc

doan lle)

SOSYOLOJi

TARIHi.

Inceleme (G.

PORTEKiZ SMRGELERI
DIYALEKTiK,

iiRI.

Bouthou''den)
antolofl (A.

Kadir ile)

inceleme (P. Fou.'qui{lden)

ASK. /rceleme IP. Burney'den)

SiSLER RIHTIMI. roman (P. Mac Orlan'dan)
ACI. romar lA

de Richaud'dan)

DIYALEKTiK ARA5TIRMALAR, Inceleme

(L.

Goldmann'dan M.

Ser t ile)

INSAN Bil IMI ERi VE FELSEFE. Inceleme

(L. Goldmann'dan, F. Aynuksa ile)
KEiiN KPEI.";I, roman (D. Buzzatl'den)

n., kitap

Uur Matbaasrda dizi/d/. Sebat Matbaasrda bas:J;

Kapak: Erkal Yavi
istanbul

1983

KlYlLAR DURUNCA

AFAR TMUN

Yazcrur ve evirnenler Yayn

Kooperatifi

Uro.im

BiRiNCi BLM

BiR

K y lar do ,insanlar g ibid i r.

l<ylar da insanlar giti bir durur bir y r r .
Kylar kalakal r son bah ar l a. Yaz boyu kmldonr
kylor, kylar k boyu uyur. Yaz gn l eri n in btn
can l l , bir eyll ya da ekim g n, beklenmed i k bi r
r zg rla, incecik bir s9u 1 ci bozuluverir. Morar r de
niz, bo u lacok gibi olur. Kylar durmutur artk. Ky
lar kalakalmtr.
Kylar eyllden sonra y rtc olur. Bazen de ekim
den sonra. Rzg rla r cevrilir, yamurlar iner, frtna
lar kopar, karlar yaar, tek n e le r zorlanr. Artk dur
mutur kylor, kime so rarsan z sorun. Gidin ba'k n is
terseniz, sszdr ky . Kimsesizliiyle korku salar g n
.

ln ze.
Kylardon hi korkmayonlar bile, de n i z l e ili dl
olanlar, den izsiz bi r dakika dummayanlar bile du r a n
kyla r grnce rkerler.
Her eye al l r, duran kyya ollmoz.
San ki morluklar ortadan catli:yacak, g klerd e n bir
ey, cok irkin bir ey, i ri n gibi , duygusuzluk gibi,
ko rk u g ibi, ylg n l k gibi, kan k okusu g i bi bi r ey d
k l ecek bulutlardan gece kular i necek ar ar,
y aln zl k sacan canavarlar yaylacak o rtala
Kvlar yryordu. Yaz'd .
A k ye il bi r yaz. Ucuk mavi bi r g k altnda. M a
v i l i k , insanlor, cocuk l k lar gne, scak, sevin
ler . Her ey esiz bir gidi geli iindeydi. Birden,
incec i k b i r so u k duyurdu ke n d i n i Belli belirsiz. Bir
denbire ve yavaca. O zam an , incecik bir ti treyi do,

lat ortalkta. Kyla r d u rmad.

Yaknda kylar ka:akalaca k.
Ky lar durmak bilmiyordu. ll ! yan yordu kum
l a r. O incecik so u u , eylli.n herhangi br a kam n
da, eki min her. h angi b i r sabah;ndo, herhangi bir sa
atte, herhangi bir kuytuda duyuverirsiniz. l m so
uktur ve size bir adm daha yaklamtr.

Dn

cen iz yanp sner; ky lar duracak! Yrein iz sorar:

kylar d uruncc?
Birlikte den ze giderlerd i . iki arkada gibi.
i k i kardetiler. Baba bir, a n a ayr . Birlikte den ize
gid iyorlar. Ikisi de denizin tutkunu. -:atma da Veli de.
Yryen, koan, srayan. koa n , rzgarlanan, ko
an, sil:<.elenen denizin tutkun u ikisi de. Mavinin, g
nein ku mlarn sevdals. m ek, bkmak bilmiyor
l a r. Akama kadar deniz, sahahtan a kama kadar.
Byle g.rlmez denize! Hasta olacaksnz! Kim demi?
Kyya pslak uzanyorlar. Yanan kumlara. Ellerinde
birer kitap ya da gazete. Gi.nee aoymu k u m l a rda
yanyor derileri. Fatma dlere dalyor. daha dorusu
gereklere. Gereklememi dlere. Ve i kide bir co
cukluuna dnyor. An larna.
Eyll balar mdi.
Fatma, ocukluu n u gryor.
Dayaktan can c kad. Usl u da d u rsa, yaramaz
l k da etse. Dcryak yemek icin ille de yaramazlk et
mek gereKmiyor. Daya k yerken h i alamazd. Su
sa d. Yumruklar bana ind kce susard . Biliyordu:
dayak ata n i leden ckarmak istiyersan susecaksnr
Barmayaca ks n. Hem , yaknda gene dayak yiyecek
olduktan sonra ne d iye bas bas bu rma l. rrd
etlei . Pat, pat, pat . . . rm etler, stnde ba n
d a . h e r yeri nde. Etten ti ksindi i r insan o Pat, pat. pat . . .
Hal silkeler g i b i , amar tokalar gbi. Daya k yeme

nin ustas olma k var. Dayal< yerken ellerini nere;e,

nas:l kovacaksn, ba n nasl eeceksin, genel ola
ra k nasl duracaksn . . . Dayak yedkten sonra, hi bir
ey olm a m gibi, h i bir yeri ac mum gibi, domuz

gibi susard . Yaamay gze aldn m yitirmeyi gze a

laca ksn: daha ocukluunda rendi bu gerei .
rendi ve h i uutmad. i l k i n ancsin yitirdi. i lkin onu
c kard gnlden.
Eyll bal a r i m d i . Istanbul 'un en gzel g n leri .
Deniz kt gibi. aslsan yrt'acak. Fatma v e Veli . Ti
rene binip denize gidtyorlar. Iki gnn bi ri. Sabahtan
a kama kadar debeleniyorlar suda . Sevin iyar Fatma .

Sevinse d e , yzndeki o d u rg unluk h i gitmiyor. Y

z suskun, yz kilitli. Dargn belki d e . Kendine dar
gn. Veli zli.iyor buna. Kt bir gn gelecektir san
ki, kt bir gn beklenmektedir. Her eyin sonu ola
cak kt bir gn. O kt gn bu g zel kardelii d e
a l p gtrecektir. Onlar ayr a y r seziyorlar bun u .
Yalnz onlar seziyorlar byle b i r g nn g eleceini ,
baka kimse sezmiyor. Veli bu sezgiye s k sk ver
yor. O za man yz d urgunlayor. Bazen yzleri bu
sezg iyle zdeleiyor, b!J sezgiye ayn a nda va ryor
lar bazen. Yzleri zdeleiyor. Baklar da. Van ya
na d u ruyorla r, cocul< resimleri gibi. nlerinde koca
man bir deniz. Van yana du ruyorlar ve birden dalyar
l a r suya Dipten yzecekler. Veli beceremiyor. Az son
ra yze vuruyor bedeni.

G l m syorlar birbirlerine

Sonra gene suyun a ltna doru davranyorlar. Cabuk

olun.Kylar duracak. Durunca neye yarar kyl a r! B
tn iiri lr ky larn. Artk buralara

gelemezsi n iz.

Bir sre. Uzun bir sre. Bir k. Bir k boyu. Sonra

den izler gene sizin, burada ya da baka bir yerde.
- Bu benim son eyl lm m?
Evet. sonra denizler gene sizi n . Deniz iirini gi
yinmitir, kouyardu r sol u k solua. Bu i ir sizin iiri
niz. sanki siz yazdnz onu dalgalar n ucuna. Fatma
nn yz durgunlayor. Sanki bura l a ra bi r daha hi
gelmeyecek. Bir daha ne denz onu, ne o denizi ... En
sevdii eyden. m{lviden kapabil i r m i ?
- I n san kendinden b i l e kopuyor.
Maviden kapabi l i r m i sin? Bir msra dodu i ine. di
l e gelm iyor. Ncsl sylese i ine doan i i ri . . . Bel k i de
yle bir ey: Art k deniz olsa olsa kapka ra bir rt
7

olabi lir bana ve salarmo. iirletiremi yo r bunu, oma

seviyor, tutuyor. anlamaya, derinletirmey e al yor.
Denizlerde ince bir souk dalanyor imdi. Renk
siz ya do kirli beyaz bir rt rtyorlar denize. S
coklor sryor daha. Bir sre denize g irilebilir. Vu
rup geen . tutup b ra kan . sessizce evrilen bir so
u k. Scokla sou k ok ksa bir sre yan yana du
rurlor. Bir sa niye kada r. Fatma'nn yznde hep o
krk rknti.i. Yaz b itecek , bitti bitiyor , kylar tk
l m tklm. Kylar duraca k . Scak. K geliyor. K.
Ne kald ki?
iKI
Kumiara yat m la rd : Kocaman b i r bu lut y nna
dalp g i tmiti gzleri. Oynuyor bulut, kouyor, du
ruyor, deiiyor, d u rmadan bioim leniyor, son. k i hep
bir ey lere dnl.iyor. Canl. Bir kadeh buzlu mk
gibi. Bir ara bir adam ka f as na benzedi bulutun bir
yan . Bulutlar her eye benzeyebi lir. i kisinin de gz
leri bulutta .
- Dedin ki Fotma abla , denizi n tad kaar o zaman dedin. Ne zaman kaar denizin tad?
- K ylar durunca.
- Kylar d urunca ?
- Ky,lar durunca, evet. Kylar durunca. squ kl a r gelinc e .
- Geldi geliyor. Fatma abla, ne kald k i !
V e l i ted i rg i n , sabahtan beri . Fatman n grn m ez
tedi rg i n l i iyle tedirgin. Biraz do kendiyl e tedi rg i n .
Annesinde n ya knyar h e p . Dayaktan yaknyor. O
da abiasnn hamurundan, dayak yerken g k demi
yor. Yazlar a b lasna g idebi l iyor, om a kn pek b
ra k m y orlar. O hep ab i as n n yannda kal ma ' k isti
yor. Braksalar hi ayr l m ayaca k abl a s ndan.

Ab
lana gidiyorsun diye can n yokyorlar. Abias yol
dan km. Ablasna olan olmu.
Veli dnyor: yoldan km biri k t biri olma
ld r, yoldon km biri bu kadar

iyi olabi l i r m i ?

Yoldan kma k demek herkese ok yakksz bi

imde iyi davra n m a k demekse, abiamn yle b i r ey
yapt yok k i . Ablam yapayalnz yayor. Bilemiyor
Veli, anlaya myor. Anlayamyor ve direniyor. Sormu
yor, bly bozulabilir sorarsa, sormuyor, d i reniyor.
Bu yzden ayrca daya k yiyor. Her yzden dayak
yiyor. bu yzen de yiyor.
Abias ona diyor ki : Annen an neme benziyor. De
mek ki babam bir zava lldan kurtu!du bir zovally
buldu. Ben i m annem de sen i n ki gibiyd i , dverdi. gl
mezd i , i lezeydi . nedens.iz ac ekerd i , sevmeyi bil
mezdi , hi bir eve sevinemezdi. Ben annemi sev
mediim iin ok glk ce k tim. Bugn babam la
Babamdan da ayrca da
kavgolysok bundandr.
yOik yemisem bundand r. Babama dman oldu m
a n n em yznde n . Oysa babamz kt a d a m de i l
d i r. Kafaszdr, o kadar. Babamla i lgimi kesmi o l
m a m i md i a c vermiyor b a n a , ama b i r s re bu
yzden ac ektim. Sen imdiden a k ll davran , on
larl a iyi gein. Onlar anla maya al. Veli direti
yor, beni yanna al, onlara brakma ben i , bir gn da
yoktan ld recekler (daya k tan lme szne kendi
de inanm yor) . cDn m kt ortk. Fatma da direti
yor: olmaz diyor, onlarn yannda byrnek zorun
das n . Byd kten sonra kopersn ben i m gibi. im
di o lmaz. Daha ok erken.
Bi r gnd o g n . ite byle bir gn . . . Islak, te
d i rg i n , kayg l , scak, gene de gzel. Mavi neye ka
t l m da gzel c l m a m . Val<it a kama d.:>nerken
banliy tirenine bindi ler. Ti rende uyu klad Vel i. Tl
renden ind iklerinde bitkind i l e r.
Evet, ite yle bi r
g nd o gn de. Ak'Jm eski bir aslan gibi geldi o
turdu ufka, uzand, yatt , homurdand, uyudu , bi
raz sonra br yanna dn d.
Sokan banda birb i rlerinden ayrldlar. il<isi de
gnein, mavi nin. rzg rn, tuzlu suyun yorg u n uy
du.
Fatma yatana uzand.
Gzlerini tavana dikti. k yolu bulamyo rdu. B-

tn yollar tutuldu Fatma, sana b:r tanesini bile b

rakmc.d::cr. Paylatlar yo!lar. Dnyor, gnler
dir, aylardr d nyor . . . Boaz nda k i o dm
zl myor.
Nasl kurtu lacak bu a cmazdan, kendi kendi n e ya
banc dme n i n acsndan?
Iinde g n lerdir sinsi
bir duygu f i l izleniyor, lmek duygusu. Bir yol da b i
z e braksaiad, diyor, oradan ckar g iderd i k.

Bi r

koc gndr daha dingin, sanki biraz sevine serp i l

d i gnl re .
imdi, birdenbire bir pr lt uzanyor
beyninde.
Bir yol var. ben i m i c i n bir yol var. Bir yol. Zor do k
t de o lsa bir kurtulu yolu var: kara n l k l m yolu.
O okam, lm bir kesi n l i k gibi dodu iine. son
ra bu kesinlik dnce:eti. imdi bel i riyor duru
mu: ldrece:m ken d i m i , diyor. Evet, lmeye ka
rar verd i m . Bu karar ben i m kararm .
Karar ve: r.ek pek rahatlatt o n u . Artk yeni bir
d n yaya domu g ibiyd i : lmn dnyasna. Ama
boazna dmlenen o arlk neden gitmiyor? I
cindeki btn dm leri zm oldu bylece, ama
bo az ndaki dm oldu u gibi duruyor. Yre i n i
bul unmaz bir sessizl i k kaplad , serin v e kimsesiz
bir orman sessizlii. Bu be:ki de lm sessizli!n i n
t a kendisiydi. Akamd . Akam iyiden iyiye i nmi
tL Sevine yava yava ekildi. Art.k sevine yoktu
gn lnde. Ac da yoktu. Sevin esiz ve acsz bir y
rek. llerin yrei boyle mi olur? Acsz ve sevinc
siz bir yCtek, lm bir yre k o:masa da lme o
ck bir yrektir. Neyse, artk tehlike kalmad. yaa
mn ykii hafifledi birdenbire. Y a am y ok g i bi oldu.;
Karar veri lmitir.
Artk u suz bucaksz bir bolukta yzyord u . y
le bir boluk ki, ller hi kal r. Mavisiz ve bulut
suz bir gck bol uu. Evrenin bittii yerden sonraki
boluk. Dupduru bir boluk, su!ar g:bi , susmalar
g i bi, kalekalmalar gibi. Verd ii korkun kararn by.
lesine kesi n bir duru l u u geti rmi ol masna at.
Karar vetmek. diye duyuyordu, dnya n n tm zor10

l u k l an belli bir yerde younlatrp bu zorl u kl a r o

ye:de h i e ndirgemeye g i r i meki:ir. Verdi karar kor
k u n tu ama ona korkun grnmyord u . Ona a rt k
h i bir e y kork u n gri.. n m yord u .
l meye karar vermi, vermi v e

topa r l a n mt.

G n lercir, aylard r si"en, g ittikce you n l a a n , ezen

sarsan, c ldrtan ac birden bire snd bylece. Ho
a ka n , diyord u , hoa kaln cektigim btn a c l a r,
i tiim btn su lar, kuruyup kalm

bt n u m utla

rm hoa kaln. Hoa kal ocukluu rn u n nar aa

lar, nar iel<leri. Bu karar vermek denlen eyi da
h a nce yapsayd ! Yapsayd da kurtul uverseydi. i m
d i , ne gzel, y e r a l t n d a ryor olacakt. Ne i r k i n
o l m u o l u r d u k i m bil i r! N e kt kokard . Cr l c pl a k
l n lcsz irkinlemesi. Nasl daya n lr? Belki de
imdi burn u n u n sa del iinden bir solucan

g i riyor

olacakt.
G n a kama varm t. Topl u i ne ucu by k l n
de kara n l k parcalar kk sinekler g i b i u u a u u
a kondular perdelere. Akamn o k rk y l d a bir du
yulan kokusu usu lca szd odaya. Sanki her ey g
n n bu g n , saatin sekiz o l ma s n bel<lemiti. Bt n
g l kler, btn yan l lar,

btn yorg u n l u klar b i r

noktada d m len ivermi, ya d a czlvermiti. Ka

rar sekizde verd i . Saatine baktn a n msyor: se
kiz. Art k her ey kolayd . Her ey birdenbire gelen
bir rzgrla ekip g itmeye hazrlanr gibiydi.
l<aranlk b i raz korku getird i . Bu a kam rk nt le
ri yaam den i le n o zor eye i k ide bir burn u n u sak
masa o:maz m? Yiyip imekten ve gezip tozmaktan
ba;; k a

bir

ey b i l meyen, ama bir gn nasl olsa en

byk yaptlar n verecek olan bir deha aday g i bi

geldi yerleti a kam ve kocaman
k a snda d u rup dura n koituga

kn Fatm a ' n n
koyar koymaz ii

geti, u y u d u . <cVay hayvan!)) d iye sylendi

camlar.

Ca mlarn ince olduuna bakmay n , camlar d n y a n n

en den siz va rl klardr. Bu rknt, bu a kam r k n
ts uzun s rmedi, incecik bir sa nc g ; b i v u r d u gee
ti. nem l i olan, karar vermi olmaktr. Uyg u l a m a b i 11

rez bekler. Karar verm i o l m a k , lme ya do baka

bir e1e. rk nt n n sz m o l u r? rknt ok'iam
l a r hi ei<ilmez, g n n br sa:1:13rincle ens,)ye to
kat b i r a rkadatr. Her a maz mz rk ntye dcn
tm z zaman lar va rdr.
e kip g itti rknt, az sonra geri dn d , irkin bir
dost g i bi, a h ma k bir tan gibi, ne edecei bilinmez
bir komu gibi geip oturdu sandalyeye. B6zen r
knt oldu u n u , bazen a kam olduunu, bazen a k
am rk nts oldu u n u

duyuran o koca yaratk

h orlayp du ruyordu koltukta i m di . Fatma titreyere,k

kalkt. Odada bir bakas vard sanki. Koskocg bir
adam. bi r ya tu l u m u . Sel ahattin'in i ki kat. Yalnz
a l n Selahatt i n ' i n o l n n and ryor, baka b i r benzer
lik yok i kisi a rasndJ. Fatma perdelere bakt . Ka
ra n l ktan pslakt perdeler. Ayna d a grnen ne? H i ,
h i bir e y . Yatan alt nda, k i u l y n ? Yok c a
n m , yle bir e y yok orada. Y o k . kimse y o k . Btn
bunlar kimse olmac!ndan deil mi? Ah. korku o
kadar korkun dei ldir gerekte. Onu korkunla
tran biziz. Korku, mahallenin d e l i si g i b i d i r, durduu
yerde be dakika ya durur ya d u rmaz. Yalvarsanz
d u rmaz, soka klarn arsz olmut u r.

lseniz tuta

mazsn z. N e bir ac kahven izi ier, n e bir sigara ya

kar, n e iki ift sz eder. Geld ii gil)i g ider.
Geldii gibi g itti korku. Yerine sa l l a nt l bi r bo
l u k b rakt. Sen, doru syle, ge rcek b i r koku m u
s u n , yoksa soyta rlk etmekten holanan b i r c k am
rknts m s n ? Ses yok.
uyu u k l u k kaplad .

dedi kendi ken d i ne , nasl

uyuyaca ks n .

Fatma'nn her ya n n

Ne rede'jse uyuyacak.

Uyuma.

olsa yak nda uzun uzu n

Biraz sa n a so l u n a bak. Nasl o!sa

nn bitmez bir uyku. Uyku l a r n en tatl s , en g

zeli, en pis kokuiusu , e n bcck lisi. Kalksa. b i r ey
l e r yese. yle ya, daha lmedi. ! gibi d avran ma
s doru olmaz. Uyg u lama her zaman biraz bek le,y&
bil ir. Yaa m n da l m n de gerekleri n i -vakit ve
olanak va rsa- yerine getire bilmeli insan.
Teldolab n n

12

bana geti. Ah teldolab,

bir tr-

l buzdolab olamadn. G n l e rdir btn yedii, pey

n i r, ekm ek, zeyti n , salotal k, dom otes, ekme k . un
lar o l i eriye gtr, mosann stne koy, yle bir
g zel ay yap kendine doyo srt n sondo lyeye, no
s l olsa bir lm adaysn , rahat rahat ye o kz m ! Hep
byled i r bu, yaam aceleye getirecek ki yaadn
d u ysun. Yal n z p eynir ekmek yed i . Yota n a kotu.
Derin bir uykuya dald. Uyku ne g zeldir, b i l i rsiniz.
l me falan benzemez. l me benzedii
Siz ne kadar ken d i n izde o l masan z da,

yalandr.
bembeyaz

b i r araf n g zelliini -bilmeden- duyarsnz u

yurken. Bir de yorgonn

koruyucu v e gven verici

scakl var. B u gzel l i k sizi ai r yapar.

U ykuCia
,
herkes air kesi lir. O i mgeler, o p rltlor . . . Uykuda
aird i r herkes. Yoksa o l l d l eri bir rpda
grebilir miyiz?

Her g n n b i r ki ilii vor. Pazartesin i n de. Pazar

tesi deme k baarsz bir vuru demektir. Hele y
lesine kt b i r geceden sonra.
Fatmo pazartesi sabah erkenden okula gitti. y
lesine erkenden ki . . . kargo lar dkkaniarn ool ya
on do k iko o l m u ya or be dakika.
Oku l .

Bal bana bir drya.

Okul

onun

zn

de bir atl k o rncad r: bu izlen i m i , bu d u y g u su yl

lard r deimedi. retmen l ie balad g nden bu
yana.
Pek s kntl bir i l kokul retmeni d i r Fotmo. O
renc:leri bu s k n t l gr n yle severler on u .
rettikleriyle de i l retmedikleriyle. Susuuyla, pen
cereden darya dalp dal p gidiiyle. Durg u n istek
siz. Ama kesin. San ki hep b i r eyler gizliyar iinde
sk

sk.

Dudo n n

kysnda ac

b i r gl.

bir anne gibidir Hk bakta, koru moz,

Ilgisiz

nemsemez,

sezmez , k rc olab i l i r. Biraz yakndon bak n , yan l

dn z anlarsnz: kanat gerer. oolomoz, deer
verir, ne var ki oluruno b rakr.

13

Bi r buzda gibidir o. Iinde, a ma en i i n de, s

cacl< sular, koca koca alevler bar n d ran b i r buz
yanyla g zeldir,

da . Grn meyen
yan yla

gorunmeven

nemlid i r, tehli keliysa gr n m ey e n

yan yla

teh ' i k e l i d;r. Yaa m h i bir zaman bir roman olma

yc:cak .s;z urap da yapmazsanz. Ama b i r g n bi
r i n i baklayabilir, o zaman bu d i n g i n yaamdan ka
a bir roman kar, belki de bir a k ve tutku roma
n.
Yaam o n u n vakas n b ro ksa o h e p byle ka la
cak.
Dersleri n i bitirir bitirmez frlad okuldan. Beyolu'
na !<t. Ne diye kalsn okuld a ! Okula

d oymutur.

Bevo:Jiu'nrlc dolat d u rdu.

Beyolu'nda gezer
sin . trksn m rldana mnldana. Verdii kara
. .

r dCiiniiyord u , lme k karar n . Demek ki, diye d

nvordu, lmek d e y a amak k a d a r doru olabi
liyor. Doru ki be ni rahatlatt.
Hep byle ge liig zel, byle kop u k kopuk d
n rd bozguna u rad zamanlar. H e p sallantl g e
rel< celer

kavpak kantla r bularak. Szverdi

kendi

ne: lece k . n n deki be g n (belki d e be

ay, c be yl belki de) keyfince yaadktan sonra
cannn kl'mcck. Keyfince yaamak duygusu g ldr
d

o n u . Keyfince mi yaamak! Keyfince yaaya n ,

ke,f..,ce vcc;ovab i len lmek ister m i h i c? Sonra e

fend i m . neden h emen lm yorsun ? Evet, neden he
men de'ii'? Neden hemen olsun! Yangndan mal m
kacrvoruz.

tabuttan

ceset

mi

karyoruz? Karar

almmstr ve ergec uygu lanacaktr. Uygulama gecik

tirilebilir. Asacaklar a dam gt rp

hemen asyar

lar m? B;r sr ile m i var. Ya d i i aryorsa ada

m n. bademcikleri

imise. atei y kselmlse, i

i konlvsa? Efendim? Ne yapvorlar? Biraz be k leti

yorlnr "rndn burada ya da buz g i b i

h crelerde.

Hakkn h u k u k u n bile bir yrei varke n . . . lmeden

ner- b:r nCzel lsCrn dive kk kere yorc!amvorlar
n hem? Sen ha kk; kukuku da geride brakt n Fat
ma, h zl g i diyorsun, byle olmaz kzm. Oysa sen

14

hcrede falan da deilsin, s cac k yatandasn a k

a mlar. Gerekte, dnecek olsen, sen de bir h c
redes i n . Ama d n me. bover. Sen lene kadar z
g rs n . istersen birini. evet, --giderayak- sevebi
l i rs in . . . lme k zgrl de yaamak zg rl de
nemlidir.
Beyol u ' nda gezersin . . .

yle diyordu kendine: Son g n eli

dolayorsun ,
in zaman

isted iin

yatyor,

yer.e

istediin

sokaklarda

g idebiliyors u n ,
za man

i sted i

kal kyorsu n .

M utsuz b i r mutlusun, yaayan b i r lcsn

sen.

Gn l n isteyince ark d a sylyorsun. Bak byle :

Beyo!u 'nda gezersin . . . >> Ne gzel ey buz g i bi b i r
h crede olma ma.k. Dn yor:

lmeye karar ver

d i m , nede n ?
i mdi hep byle. Durmadan ke nd iyle konuuyor.
Durmadan soru lar soruyor kendine. lmeye karar
vermeden nce col<'s k l rd ama, b u kadar ura
mazd

kendisiyle. Dpedz, kendi st n e d yor.

Hep sorular. soru lar. . . Gitmek istemiyormu da bir

kere g ideri m dedi i cin g idecekmi gib i .

Gitme,

g i tme yleyse, kal. O!maz. O zama n bountu yeni

den balar. O zaman kendimi kurtarmaktan vazge
mi oluru m . Yaama dnmek olmaz

bu, bou ntu

ya d nmek o'ur. Korka r m bu gnler bana eski gn

leri m i aata cak, diyor bir yandan da. vle ya, ben
dnm eye a l k deilim, d n marneye iyice a l
rn . Ben duyg u l a n rm yalnzca. S!kl makta u stay m
d r. ok az d n r m , yok denecek kadar az. Beiki
de bu y zden s k l yorum.
Sorular i md i l i k byk bir tedirginlik

vermiyor.

E rdii o b yk ra h atl kkten y,kacak ibi gr n

m yor sor u lar. Soru den i'en ey h e" zaman b i raz
yorar insan . Naslsn z? sorusu b;l e . Bu sorular git
ti ke azgn larsa? Bu da bir soru . Gld. Zaten
lecek deil misin cc:nim? Yaknda lecek ola n biri
nin bu t r korkulara kaplmas doru mu? l<oku
lor, ::: r kular . . . ekilmez o'duklar yerde hoca kal
der giders i n . Amma yaptn .. soru denen bo eyden

15

kork u l u r

mu?

Diyor

ki :

dinginliim

korkularmn

bitmi olmasndan gel i yor, kurar vermekie k orkula

rm slip att m . Evet, byle oldu . Ama imdi? Yok,
gene de iyiyi m . imdi o kada r iyi de i l im. Bu bir ger
ek. Da kun uyor bu geree. Bir mezar tana, be
ceriksiz b i r yontmae m n yonttuu irkin bi r mezar
tana doku n u r g i b i .
E v e otob sle d n d .
Akamd. S u la r gzled i . Hangi sular?

icindeki,

gn l n d eki sular. An larncia kr k r akan su la

r. Evleri dereye bakard . Y i rmi yl nce m i ? Eh, aa
yukar. Aa

yukar

yirmi y l nce. kardeti

ler. U c kz. i k i iman a b l a . Bu en k kleri. Clz

m ciz. Aralarnda y a r vard . Her konuda. Yar
kon u l arndon biri:

i l, k yaz a ka m lar ya da yaz ak

amlar, ba l kondaki koltuu kapma; k , koltukta g ne

in batn seyretmek. Kn da soba n n arkas. nda
ki minderi kop m a ya ol rlard. Oysa b i razdan ba
balar

geiecektir.

Koltuo

kaya g i bi

ckecektir.

Koltuk h i b i rine kalnaya cniktr. M i nder? Minde r de.

c ka rdetier. c de kz. Akam n pembe

yan
su

s lar az tede szlen d ereye vururd u . ite o

lard imdi gzleri n in nnden denizler g i bi geen .

imdi ince bi r dere a k yordu i i nde. Dereye g l yap
ra klar d yordu akamla.

Birden

elll'la kok u lar

geli burn u n a . Evlerinin arkasnda, o kck bah

ede elma aalar. Deren i n sul ar

kprd .

p rd ke pembeleti, pembeletikce ince bir mavi

ye bul a n d . D nyada hep byle de i i mler olur ak
aml. a r, dim zdan ok i i m izde ol u r. Renkler duy
gularla rglen i r o za man.
Bu renkler o zaman vard . Bu renkler annes iyle
bab a s n :n kavgalaryla kesi l i r, sars l r, bulanrd .
- B u n u bu raya koyma ded i k koc kere, kafasz
kad n , ka kere devrildi. Sen ko.u sen d i n le, d i n
le)len y o k k i . Kafas1n a ltran da yol<.
- Avu ii kadar ev, nereye koyacakmm ba
ka? Sen

bir yer g ster de oraya koy a l m .

- Kap n n arkasna koy.

16

- Ba rma!
Ka pnn arkas n a koy diyoru m , ba rmyoru m .
Ba ryorsu n . Kap n n arkasnda y e r var son k i
de.
Nereye koyarsan koy, koyma buraya.
- ocuklarna sy l e yer bulsunlar.
- ocuklarla
- Akama

ne ilgisi var?

kada r ava re dolayorlar.

. - Sama!ar.a imdi. Ben

karmom,

bunu bir

daha burada grrsem tutar f rlatr m .

- Frlat rsan f rlat.
- Pek

g zel frlatr m .

- F rlat!
Bir trl frlat!lamaz o saks bozmas vazo.
Hep bu tr ekimeler.

Incir e-ki rdei n i doldur

maya n , i s kmaktan baka ie yaramayan kavga

lar. Baya l n a l l a n p

pu:landi h k rklar.

Bi r

a n n e , b i r baba. I kisi d e n k birbirine, her kon uda . e

ne yartrm<lda da biri brnden geri kalmaz. B
yk kzlar ald;rm yorlar, ste l i k kavga kt m k k r
k kr g lyorlar. Parasz e lence. Batan sert kan
baba sonJnda mzmz a n aya yen ik decek, az l bir
kediden kurtulm<lya calan fare gibi de be!enecek
tir. Evet, by k kzlar a l d rmyorlar, ama Fatma z
l yor. Komular da duyuyorlar stel i k . Bu koca a
domla b u koca kad n b u g l n e oyu n u nasl yak

tryorlar ken d i l e r ne?

Demek ki, diye d n d , ka r:r verir vermez kor

k u larm ve s k ntlarm si l i n iverd i . Bu geriye ka lan
lara korku demek, s k nt demek doru olmaz. Bun
lar korkuya v e :k tya benzeseler d e en sradan
d uyg u la rm zdr, en az yaayta bi le bunl ar enine
boyu na duyaca.ks n .
Kararndan dn e rse? O zaman, besbel l i , eski bo
luuna,

eski sknt lar n. oilu sabahlara kadar u

yutmcyan, bi r deri b i r kemik b rakan aclarna yen i

den dece ktir. O ce,kilmez g nlere,

o bitmez acla

ra , o esiz bou ntulara , kafa, s n kece letiren si n i r

i lclarna, u y kusuzl u klara . . . Cek i l i r olmaktan km

17

b i r d nyaya dnmeyi d n m yord u .

dnmektense, basar lme g i derd .

O d nyaya
N e demek o.

Zaten lme g id i y or. lme g itmiyor mu? Yoksa bir

ya n l anialma m var?
Akam

bir yarm baars g i bi i n d i . Yo u n l a t,

koyu:at, morard , geldi cama oturdu, cam

bs

btn ka plad. Iklar yand. Fatma'n n icindeki i n

cecik pembe sular d u ru l d u , i i ndeki eski lamba lar
snd . Her ey kara n l a gmld b i rden. Ev e
ki lmez oldu.
Paltasunu g i y d i , sokaa kt. l m eye karar ver
mi de olsa, a kamn bu saatinde bu rada byle bir
bana

kala mazd .

Hem

lm9en lecekti o , yal- . . ---- ---- -

n z l klan ve rkntden deil.

DRT
Gzel Yurt Aile ay Bahesi. Dardan yemek ge
tirmek yasak dei ldir. plerinizi l tfen p kutusu
n a atnz. ie k l eri koparmayn z.

(H angi cicek !eri,

u n lar m?) Burada satc l k yapmak yasa k tr. Ba

kalarn

rahatsz

etmeyiniz.

Baka?

Bir de bahe

sahib ini kzdrmayn z, stnze h a rl a r.

Fatm a n n evinden knca,
kendini ldrecekm i gibi

uygun bir zamanda

ac ac b a k n an o koca

tahta evi n kesinden saa dnnce, G lveren so

kan elli metre keder geince, sa kolda. o gze
lim mavi evin yannda kck bir b a h e greceksi
niz. bu b a h e Gzel Yurt Aile ay Bahes i ' d i r.
Gzel Yurt Aile ay Bah esi 'nin kar snda, l et.
lerinden ya plm g i b i duran o irkin

apartmann

birinci katnda Selaha ttin oturuyor. Apart ma n n b

tn Selahattin'in. Mtea h h it Selahattin bu h a ntal
yapy

kendi beenisine gre kurd u ,

gerektiinae

m i mara veryansn edere k.

Fat ma'da h e r zamon ayn tedirg i nlik: Neden gel
dim burcya? Neden ikide bir buraya geliyorum? O
h a yvan . o Selah attin hayvann m zledim b i rden?
Belki. Bir daha dnmeyecekt i m onu. Ben byie-

18

\rim ite. ne kt, ba l a n d m m kpekler gibi ba

lanyorum, yeter ki pis bi r tabokla biraz sevgi ya l
uzats n l a r n me .
Bir y l geti d e i l m i ben ona dokun maya l? U
m u r u n d a m o n u n ! Ben i m u m u rurnda a m a .

Onun

pis y z n , arsz a rsz gllerini, hayvanca a b a

n n m zledim? O b i r kt

a l kan l ktr be n i m

i c i n . Ttn g i bi , a ra p g i b i . Ac b i r tt n , ucuz b i r
arap. Bari i y i b i r ey olsayd a l tm.
Gzel Yurt Ai:e ay Bahesi.
A le ne demek? Aile demek, ka d n l a r da g i
rebilin> deme , k tir. Daha dorusu u demektir: Ba
l a rnda bir erkek bu l u na n ve uslu uslu oturmav g
ze

alan

kadn l arn

buraya g i rmesi

yasa, k deild ir.

Oysa. bu kent Ista nbul kenti. Sen a i:e diyerek n e

demek istemi olursan o l , herkes kendi g rg n nda :
b u raya giren kan belli dei l , aile de gel iyor ba
kalar da. Bunu ne d i ye dndm sanki imdi?
Gzel Yurt Aile ay Bahesi. Glveren soka n n
en c a n l yeri . G lveren soka n n gn l , y rei. Se
kiz o n masa l bir bahe ve bahenin dibinde

sekiz

on masal b i r bamka. Buray Demirci Baba denilen

yal b i r adam iletir. De m i rci B a ba ' n n tek y a rd m
c s yarm a k l l S l eyman dr. Demirci Baba ' n n de
li kafas on a lt yandaki Sleyman'n a lt yan da
ki kafasyle b i rle i n ce, ekilmez b i r i a rkada l,
dayanlmaz b i r u sta-rak iiikisi ck m t r ortaya .
Gzel Yurt Aile ay Bahes i ' n i n masalar ve is
kemleleri eskidir. Aman ona oturmayn, unu

aln.

N e o l u r otu ru rsnk? Oturun d a gr n o zaman. Ba h

ede iki c aa. Demirc i

Baba'ya gre aylandz

aac, S leymana gre osuruk aac .

gre i kisi de de i l . Ben aalardan

Selohattin'e
h i a n la r n am

ama. dPr Fatma. g a liba e kasya aac. Akasya ol

m a d klar yzde yz.
- S leyman, gazoz getir olum.
Sleyman srtr.
- Imek icin m i a b i ?
K a rdaki ki.:plere biner.

(Bu kardaki gene l l i k le

19

Ay Fa i k t i r. )
- Hayr, imek i i n de i l , ernek iin.
S leyman ka kere ezer iitmi, koc kere da
yak yemitir bu y zden. Dem i rci Babadan d a , m
teriden de. u okay yapma be buda l a . Belli bu S
leyman'n kafas h i calmayacak. Caltrmyor ke
rata, istesfl biraz a l trr.
Fatma, yaz sonlar n n bu yar ayd n l k akom n d a ,
Gzel Yurt A i l e ay Bahesi'n i n kr k d k k masa la
rndon birinde oturuyor. E l i nde b i r kitap. Ne yazyor
bu kitap? Ne bilsin doru d rst c:>kumuyor ki.

Bu

kitaplar o n u n ba n a dert eden. emekli felsefe

retmeni adi beyd i r. unu d a oku, b u n u da oku, b
r n d e oku . . .
Kardoki apart m a n n biri n ci ka1nda gzleri. Cok
t rmadan. Mavi cizg i l i perde ler yar a ck. Tl perdeler
tm kapa l . Tl leri n ardnda titreen ne? H i bir ey.
Belki bir haya l , bel ki o da dei l . Akam iyice koyu l d u ,
tl perdelerin ardnda lg n bir k belirdi.
grnt oktan

deiti, o g n ler o k geride

es k i
kald.

Bu evde, bu saatlerde bt n klar yanard . Bu p::n

ce relerden taan ey ktan cok esenlik ve sevi n eti
sa n k i . Selahattin'in d nya . y d mdz grd kesi n .
Kors d a d nyay d mdz grrd . Kadn bir a k
a m st b i r hastane kesinde g m le d i gitt i . Doktor
lar yanl ila verdi , dedi Selahatt i n . Ne bileceksini
Kod n n l myle Selah atti n 'i n dnyas bir kat daha
gzelleti. i ki ocu u n u yol lad kye, kzkarde i n i n
yan na. O h ! D nya varm . . .
Bi raz sonra o lgn k d a kesildi. Karanla b
rnd pencere. Dar n n ol masa pen cere yoko
lacok. Aman, bu pencere yokolmas n . Fatma'y Sela
hattin'e balayan son badr bu pencere. O da g i der
se . . . Bundan bir yl kadar nce, Fa tma, on u rlu insa n
l a r gibi yaamas gerektiini d nerek, Selahatt i n '
le i l ikisini kkten kopard. O zamandan beri d o g ru

oma

dayan l maz

bir acy

yayor ite.

Gerekte,

b i l i yor. Sela hattin bulun maz bir varlk deildir,

yaanm bir eydir. insan

20

ama

dakunduu eyi, benim

diye a l p yanna ko;duu eyi

kol. a y kolay atabi l i r

mi? B u ey Selahattin b i l e olsa .

Gene cocu kluuna da ld . gaz lambas n n nda
babo sular gibi a kp g itmi cocu kluuna. Cocuk
l u kl arn auna yazk ol mutur. Fatma'n n k ine iyice.
Aka m n g l pembesi klar dereden

ce k i l i nce

gaz

l a m basn yakard a n neleri . Gaz lanbas bilmi ba k

lario g e l i r yerleirdi duvarda ki deimez yerine. Ora
dan kon u ur da kon u u r, isli l<laryla

herkese sz

yetiti ri rd i . Akam lar h i kon urrazd Fatma. Uzun

uzun d i n lerdi la mbann a n la ttklarn. L a m ba n n k
larn gzleyere k n e masa l la r uydurmutur. Lamba
masa l l ar . Lamba ya u car hal olur ya sekiz atl a
raba . . . Bu maso l l a r k i m s eye anlatmad. Anlatsayd
g lerierdi bel k i d e .
Annesi yara gibi bir kadn. D u rmadan yaknan b i
ri . Durma dan szl a n a n , onu bunu

sulayan , hemen

kavga ckaran b i ri . Y a a mad aclar bile yaad

n sanan biri. Baard insan varlyla. Hava s zlk g i
biyd i . Oysa. biraz d a h a a z yaknsn, biraz dohc a z
i n iesin d i ye gz n n

i i n e bakarlord . Kt az n

ap d a saa sola ac kusmasn diye. Ba balar, s ro

dan i nsan larn en s radanyd, kafasnda d ncele
rin e n olmam, y re i n de d uygu larn en sn . K
k memur olmann btn gerek lerini yerie getir
mel<teyd i . iinden tad tedirg i n l i k leri eve kusard
hep. Akamlar erkenden yatar, yatar yatmaz horu l
t u s u dnyay tutar d .
O yara g i bi kad n, sabahton a kama kad a r sy
lenip duran o a c l yontu, kocas n n

yannda d a h a

sUsuk a m a dala y ldrc olurd u . Suratn asar, a l c.ak

sesle d rdr eder, n n a c kan se.rtce kencra iterd i .
lzzettin bey b i r sre susar, daya n rd, b i r s re sonra
baiard ba rmaya.

O zornan br de a l rd sa z .

Artk o g n ki min s o l u u d a h a iyi ckorsa. K srrek

diye bir a l ka n l klar o l mad icin kavg a l a r cok b
yk kopmalara y o l amazd .
O y.am g i bi kad n , bazen g l m semeye, hatta koh21

kaho atmaya alr, a m a bu i n s an l k g i r i i m i n i yz

ne gzne b u l a t r rd . Glmserli s u ratszl ndon
daha sevi msizd i ,

her

gll. kirli bir aputun boyden

boya yrt l m a s g i bi b i r ey o l u r d u .

H e p h a stayd,

hep. Ya ba a r r, ya dizleri k r l r, ya okaklar zonk

lar, ya srt n n ortasna b c:k g i bi bir eyler sapla
n rd . Krk ylda bir de her ya n n a ne'er batrlyor
g i bi olurdu. Genel gr u noktada top l a n rd : onu
kente gtrme l i , iyi bir doktora gstermel i . Buradaki
d oktorda i yok nk,

buradaki doktor kDd n lar

kzlarn ara s n burasn tutma ktan baka bir ey bil

miyor. Sy lenirdi ama yaplmazd b u . nk b i l d i k
leri b i r gerce k vard , doa

yasas kadar kesin bir

ge rek: bu kad n , h a sta l klarndan koptuu g n lr

d. Onu hasta l kl a r, bitki n l i k leri , yk k l k l a r, yoksun
luklar ko uyor, vaatyordu. Meer h astaym a n ne
l eri. Sonunda onu kentte iyi b i r d o ktora gsterdi ler.
Doktor onun h a sta oiduunu syledi . ok gee kalm
s n z. ded i . Bu y l l a rd r eker bu h a stal ded i ler. Y l
l a rm i i deil bu , ded i , d a h a yeni ama h zl . . .
Faima nndeki ay yudumlad . lm dnmek
isted i . O s ra b i r karar daha verdi: b i rkoc gn hi
b i r ey dn meyecek, l m b i le. l m uzun uzun
dnlmeden gerekletiril mesi g e re k en bir ey o l
m a l yd, ya da birdenbire .ve kendili i nden gelen bi r
ey. Gene d e, lm dnmekten ken d i n i a l amad .
En kolay lm h a ngi l mdr? Bir kere u n u nce
l i kle belirlemek gerekiyor : can kolt:y kmaz, can:n
kmas bazen iki sevg i l i n in ayr l mas kad a r zordur.
En kolay lm, belki de, oturd uu yerde uykuya d a
l p bir daha uyanmayan b a z i y i ninelerin lmdr.
Ne gzel bir lmdr o n l a r n lm leri. Hi bir tren,
h i bir a n m a , h i b i r dedi kodu on l a r n lmn c i r
kinletirmeye

yetmez.

B i r de yata, k lar yrta yrta

lenler var. Sen hangi lmle l ebilirsin? Y p ra n d n ,

rs:elendin a m a . ylesine d i ri s i n ki, saat can e
kiirsin sen . O l ne kolay u laa bi l m e k i i n i n sa n b i
rez lgn olmal. Oysa san a n n e n i n snepe le i nden
bir eyler tayor olsan da dipdirisin. O d i r i l i i yoket22

rnek kolay m?
Selahattin hz!a kt kapdan. Fatma'y grd. Fat
maya belli belirsiz bir selam verdi. Fatma onu, her
zaman yapt gibi, grmezden g eldi. Ayrlrken cok
ac kon umutu

Fatma , art k

b:rbirlerine bakacak

yzleri yoktu. Evet, ok ac konumutu Fatma : Sen

baya bir kadn avcs sn. Benimle olmak sana o n ur
veriyor. Bu on urdan uzak kalaca . k sn art k . Gerek
te, onur monur bir yana, ben bir eya y m senin icin.
B!r eya ite. Her ev eyadr senin icin, ben de y
leyim. Kap g ibi, pencere gibi, ko!t u k g ibi bireyim
ben sen i n gznde.
Bunu srdrelim
istiyors u n .
S e n yle istiyorsun. Oysa bu bana ar geliyor.
Baka eyler de syled i buna benzer: Biliyoru m.
a n latyorsun ona buna. Kuleme calnd. Ona yle
yapt m , byle yaptm diyorsun . Yalan m? Yem i n et
me. S k l myorsun de i l mi? N i kh talan istemiyorum
ben. Seni de istemiyorum. Ama anlatyorsun, deil
mi, an latyorsun. Ben malm bilmez m iyim! Byle ya
pyorsun. saklama. Selahattin diretiyordu : Sensiz ya
aya mam.
Bal gibi yayordu ite. Domuz gibi. Gittikce
gen cleiyordu. O tral yzne, kokmu bi r dana ci
erini andran o sa l kl yzne her gn biraz daha
can geliyordu. Dnya n n btn kt an lamlarn yan
stan gzleri her gn biraz daha parlyord u .
Kendimi ldrece i m , aemi ti Selahattin. B u ken
dini ldrme palavrasna nasl kzyar Fatma. Haydi
!d rsene kpek soyu, ldrsene kendini, ne d uru
yorsun. Ne bekliyo rsun? Bir gn o n u n yakasna ya
p:mak, hani kendini ldrecektin , ldrsene demek
isiyord u . Olacak i deildi. Onlar kendilerini ldre
mezer. En iyisi, en iyisi unutmak onu. Un utamyor i
te. Beni m belie i m bir p tenekesi, diye dnyor
Fatmo, o n u n btn art klar n saklyor.
zlyor muyum? Hayr. En azndan, zlememeli
yim. Byle bir hayv a n zlemek yokksz i. Ken
dinden baka birini severneyen kiiyi zlemek ayp
t r. Selahattin yalnz kendini sever. Kendinden baka

23

ki mseyi sevemez, ocuklarn bile. Evet, her ey bi r

arat r o n u n gznde; Fatma'n n gzlemleri doru.
Ona gre i nsan aralarla yaar. aralarla vaml u r,
aral.cr l a gerekletirir kendini . Ona gre, i n sann
d nyasndan aralar kaldrn , g eriye bir ey kalmaz.
Ne oturup bir eyler konu mak, ne iki satr b i r ey
den szetmek. Hemen aba n rd stne, hay van! So
l u k solua. Sol umalar bir insa n n solumolarndan
ok bir atn solumalarn a ndr r. ok geride

kald

bunlar, en azndan bir yl geride. Unut art k .

I l k geneli k duygularm gmdm otomobil ite
orada duruyor, crlak bir tobut gibi. .K i m bilir ko k i
i y i yoksun l u k lar, umutsuzlu kl. a r, krl m lklar cehen
nemine tam ve tayGcok bu tabut. Prl p r l d u
ruyor orada. Sinema oyuncusu ve futbolcu foto
raflaryla ssl i i. D nda armalar. Selahattin bu b
rakl m tarlann zeh i rli ve pis kokulu otlarndan biri
dir. Tarayla, cakmayla, otomobi liyle, adres def
teriyla, aynas yla, valye yzyle, set ayckkab
laryla, d olma kalemiyle, tabakasyla ...
ayn bitirir bitirmez kal kt Fatma. Artk iyice se
rin ledi h avalar. Bu istanbul'un sonbahar uzun ve g.
zeldir. Daha ka ok var. Yazdan kalma gzel g n
ler yaanaca;k d a h a . Kylar durd u duracak. A rt k h .r
ka almadan kmam::l. O crlp l a k g nler geride
kald , ok gerilerde. Bir daha dnrneyecek o g n ler.
nk Fatma i ci n bir i l kyaz daha yoktur. Yeni bir k
bile telki. K balarken ldrmali ken d i n i . Insan l
meye kara r verdi m i bitti. Bu ii bu kadar uzatmak
olmaz. Sonra i nsan lmemeye alr. Ne yapersn o
zaman? Her i zamannda gerek.
Amma yaptn. K erken getird i n . Daha pek erken.
Ki mseler h rkc dnmezken sen nereden ckard n
h rkay! Ne demek nereden kard n ? Akamlar so
uk oluyor. K gel iyor. Yok canm. Daha dur ba<a
l m . Sen lm postrma yazndan sonra dnrs n .
A m a neden uzt ' m a l , neden uzatma l bu g ereksiz
yaam. Ne kat1or? Ne mi katyor? Ne mi katyor?
Ne bileyim ben! Yaam gzel olmasa da lmek zor.

24

B i r defa l k bi r zorlu k . Ondan sonra her ey dupdu ru .

Kocaman b i r gl. B i r a kam . Glde su kabarcklar.
Suyun stnde bi r ceset. Cesed i n aznda bir g l .
Acyle izi l m i bir g l. Akam vakti, ly sudan
karr{oriar. Yayan iin dayan lm_ a t>!!" _!-!.- l
_
iin yokluk ka da r olaa n . iir g ibi bir a k amda cisim
lemi bir lrr. Azndcin sular tkrJyor. Benim a
zmdan da fkracak. lcilir mi?
B rak bun lar imdi. G i dene kada r burannsn. Ya
banc g i bi davra n m a .
BE
yle dnrd eskiden: Korkma yaam aktan,
yaam n hi br eyi nden korkma. Binbir duyguyle
karm olan bu d nce. sze dklmemi bir an
lcn o larak deie deie eitlene ceitlene s rer
g i derdi kafasnda.
Brok kendi n i yaa mn i ine, alabildiine

brak.

Sana ters gelen, sana zarar veren her eyi kopar

at, hi acmada n . Seni yoketmeye ca:an ey sen
den iyi mi? Sen kendini brak yasa m n o rtasn a ,
tesi n e karma. o n e yapacan bilir. Sana kendini
seknmama k der, kal a n yaa m n bi lecei i. An
lod n m? Evet, o sra l a r yaama usulca brok ver
m i ti ken d n i .
Yaamn panaynnda a z sonra ba dnd .' Yaa m
bi raz dangldunguldu r, h rpalayverir

adam.

Onu

da h rpafat. Yaa m n h rn a kna, burgala rna

dayanmak zor ol uyord u . Giderek unu rendi ken
d i kendine : Yaamakta usta olma k gereki r, ama bu
u stal k bir geliigze l l i kte kazan lamaz.
Yaa m n
tadn a varabilmek i i n ona emek vermi olmak ge
rekir. Yaa m n b;zden bamsz gereklii yetmez.
bizi erince u latrmaya. Y:Jzme renmeden derin
suya atlamak olur mu? Insan yzmeyi denizde
ren i r a m a , deniz kysnda. Bi r adm, bir adm da
ha . . . Daha nce hi suya g i rmemi olan ben ha de
yince koca bir lam cu kuruna attm kendimi.

25

Sunlar dnerek t rman yor

merdivenleri. Bu
bkkn

:>: c!i';c:::er on{l yorgunlu k , daha nemisi

lk veriyor. Hep izoo yerlerde, dar odalarda koce

mek .yaa n m bir mr pa ras. Gidi!d i , gidildi, gi
dild i , sonunda buraya gelindi. Ya ko- k an, karan l k
ko!wn, souk v e a c !<okan, l<imyon ve soan ko
kan merdiven ler. Her besama ktc ayr bir duyarsz
l k , ayr bir talamlk, ayr bir kaskatl k ve ayr
bir hayvan arzusu. Bu senin dnyan dei l , sana u
yar! dnya de i l bu. Ne kadar yakniamaya cal
san bu kaskctl du 1acaksn, nk
senden bir
para deil senin orta m n . Oldremezsen kendini,
d a h a yl larca bu irkin bcsama kla da geecek gn
lerin. Ine ka, ine ka . Ve c:;. k ul: Ali ata atl a . B u
b i r yazg deildir de, yazgdan d a h a kt, d a h a bu
dala, daha duygusuz bir eydir. iyisi bile ekilmez
o vazg denen eyin. Dt:r biraz solu k a!, artk cok
g e n e dei lsin, yrein azndan kacak. Sen de
yalon yorsun.
Bunlar dnerek trmond; me rdive n l eri. Kap n n
nnde Veli 'yi oturur buldu.
- Ne aryorsun Veli sen burada? Akamn bu sa
atinde? Buraya nasl geldin? Annen biliyor mu?
Yoksa koctn m?
- Ka tm.
- Ne oldu gene? Kavga m kt? Gene dayak
m yedin?
- Dayak yedim.
- Neden yapyorsun bunlar, g l m ? Cok bekledin mi merdiven banda?
- ok beklemedim.
- Haydi , gir iceri, neden yapyorsun byle?
- Ne yapvorum? Geinemiyorum onlarla. Sevmiyorum onlar.
- Annen baban onlar sen i n .
- Sen i n d e a n n en baband. Istemiyorum . .
.

- Ama senin yanda bir ocuk anasnda n babasndon ayr lmaz, ayr la maz.
- Dayanarnyorum art k.

26

- Bak ben sana bir ay piireyim. Karnn a ck

m tr. Bir eyler ye. Sonra seni ev ine gt rey i m .
- Gtrme.
- Hayr deme sakn bana. Ben senin abla n m ,
i y i i i i n i i sterim. ste l i k, d n'{ada

tek sevdiimsin.

Istersen yzlerin e b:le bakma. Ama kt davran

ma onlara. Sen kt davra nmaya zorlasa lar bile
davranma. lleride istersen ayrlrsn onlardan . Is
tersen bir daha a rayp sormazsn. Beni m yapt m
g i b i . I leride. i m d i de i l . O z a m a n gelirsin yanma.
Birli kte o l u ruz. imdi ne sen onlardan kapabilirsin
ne de onlar seni bra k r.
- istemiyorlar ben i , sevmiyorlar.
- On :ar ancak bu kadar sevebil i r. Sevmek ded i i n

kolay m ? Baka trl s gel mez el leri nde n .

r. k kendilednV gerekti i nden c o k seviyorlar. On

l a r byle sever, ezerek, y k a rak, yokederek, dve
rek, ma rtara k, surat asara k . . .
Baka trlsn
beceremezler ki. S a n a yazk o luyor, h rpal a n yor
s u n . Dikine gitme bari, bi raz yumuak bal ol.
- Babamla b i r daha kon umayaca m .
- A z konu o n larla . Kavga karmamaya bak.
Derslerine ver ken d i n i , imd i l i k baka ey dn
me. imdi anlat baka l m ne oldu?
- Sabnhtan akama kadar
drd r etti a n n em .
A kama doru iyice aztt. B e n a l bay kzy m, size
h iz m eteil i k etmekten b kt m , dedi. Dayanamadm,
yeter diye ba rd m . Babam sald rd stme.
b a bam , dt.
- Artk itme baban , der.

ltti m

- Dsn d iye itmedim.

- Ama der, ok yaland.
Veli masa n n bana oturdu. Sessizlik. I nce in
ce sessizl i k d i l i m :eri . O k l str saatin tiktaklar .
Nasl dayan yorsu n bu saatin sesine Fatma abla?
Fatma ablon nasl dayan masn bu sese, saat sesi
dost sesidi r kesin sessizl i kte.
Biraz peyn i r, biraz bayat ekmek,

biraz zeyt i n ,

biraz domates, h epsi b u . Veli ne dnyor? Uzak27

lara ka:;; r nay ku ruyor. Kayp ilenla r versinler a r

kc;ndan. Uzakl.ar canlandrarryor
gznde. U
zal<la r ne biim yerlerd i r? Bargan bir a nann, ne
ycpt ;j : n bil meyen bir ba b ann, hamGmbceklerinin,
kcfte. st. sessizl i k ve sevgi zlemin i n o l mad bir
yer dn yor.
Kaacak, kaacak bir gn? Nereye? Oraya, evet,
oraya ite. Oraya. O ok uzaklar denen

yere. Al

can m , ye un lar, bi raz pey nir ye, ay n do sout

ma , bak bu zeytin lerden de ol. Hep byle belirsiz
zamanlarda, byle s-ol u K solua geliyorsu n .
Bir
gn yle rahat rahat gel de sana kfte yapaym.
kfteyi pek seversin. Birer ie de biro iceriz, kar
lkl. u kada rck cocu ksun, cann kt bun larn
eli nde. Umursama. U n utma sevinmey i .
Hep g ler
yzl ol. Bak bu domotes!eri biti rmezsen gceniri m .
Sen akll b i r ocu ksu n , . yle d e o l m a k zorundos n .
H e r cocu k gibi d e il, d a h a da a kll o l m a k zorun
dasn. Sen i n iin zor nk. Bir ay daha v ereyi m
sene. Ben m i yemiyorum? Yok, ben b i r ey yemek

istemiyorum.

Bilmem. canm istemiyor. Belki daha

sonra yeri m .
Kalabalk bir otobse bindi ler. Bos bir koltua,
yany.ona oturdular. Hemen h i k onumadlar.
Bir
ora Vel i ' n i n eli gdklanr g ibi oldu : prsk bir kt
parann dokunuu. Hayr alacaksn, olmaz, bir da
ha da olmam diye d iretmeyeceksl n . Her eyi mizle
kardeiz biz, ya da . . .
K aranlk bi r dura kla indiler. Kapka ra n lk bir ar
say getiler.
- Sen nasl dneceksin obla , buras ok karon
l k?
- Koskocaman erkek oldun, sen a rka rndon ba
karsan korkmam. Ben de zaten h emen u soka
dn p Melek a bianlara urayaca m .
Veli'yi bahe kapsnn nnde bra kt Fatma. Ve
li kopy ald. Souk bir ses : kim o? Fatma h i
duymak i stemedi i , yllarca ister istemez duyduu
ama artk duymak i stemedii o sesle yz yze gel-

28

d i : souk duvarlar g ibi bi r ses, vey an asn n SSi .

G:crtl, t krt l, g r ltl bir ses, her eyi tasa
da insa n l k tamayan bir ses.
Fatma bo a rsann karanl:na geri dnd . Ney
di duyduu? H okrk m, gl
h i b i r ey mi? Dtan m geliyor
den mi? Uzakl.arclan gelen blnbir
sada bu luup iinden cklmaz bir
tayd .
;:atma,

E rler

m, sesien i m i ,
yoksa kendi iin
lgn ses bu a r
u u ltu dokumak

sokana sapt. M elek'in kaps-

n ald .

ALTI
Melek ve Fatma bir a rada byd ler. lstanbul'a,
bu kendi karmaklnda yitip gitmi kente geli le
ri de ayn yllarda oldu. M elek'in babas doru ve y
rekli adamd, gnlne sz geirmeyi bilen adamd .
Biraz iine kapamkt, b u d a ezile ezile bym ol
m asndandr. Ethem bey merr.urlukta tutunamad, ba
n a binbir i geldi, ama m emurlu kta direndi. Baz
kim3eler mem urluk iin yara t l m olmasalar da me
m u rluktan ba ka bir ey yapamazlar. Onlar ya me
m u r olacaklardr, ya da h i ya cia eski zaman soyl u
su. Evet, memurlu kta tutunamad, en sonunda r
veti arkadalar ona b i r g zel oyun oynadlar, o da
bu dnya n n pisl i i n e daycnamad , az sevg ili kars
n ve ok sevg i l i kzn ortada bra kara k gt gitti.

Geriye a n la msz bir mezar ta ve bouna i mzalan

m birok evrak b rakarak gt g itti.
V.aam m z lmm ze, lmmz yaam m za
benzeyecek, kaamayz bundan. Her yaam kendi
sn uyla b i r gzel uyuur, uyumaz gibi dursa da. O
gn leri hi unutmaz Fatma: Ethem bey bir sr kir
li iin ortasnda prl prl dura n bir d::: erli tat, o
zaman coc u k l a r bile grrd bunu. Evet, Fatma o
g n l eri hi unutmaz: Cen azenin a rkasn dan y rf.iyGn ,
cen azeyi omuzla m olan eyta n l e r topluluu a rasn.
da Fatma'nn babas izzettin bey de vard. Ethem b::: -

29

yin ban yiyenlerden biri de zzettin beydir dedi kle

ri zaman nasl zlyordu Fatma . steli k bu yama
dan izzettin beye den ok az bir eydi.
lm mz yaammza benzer zoru n l u olarak, a
m a cocu klarmz zorunlu olarak bize benzemez. i m

di dnyor Fatma : Nasl da ele avuca smaz bi r

eydi Melek. Babasnn tek sevgi lisi olma ktan m ne
d i r, her eyi kendinin sanrd . Yanllar da dorular
da ha kkyd onun, yeter ki bunlar ona haz vers i n . A
n a kz ele avuca sar eyler dei ldi ler. Balarna b
yk eyler gel miyorsa , bu kc k kasabada kendi
lerin i dizg i n l emek zorunda olduklarna
inand klar
iindir. Gene de dikkatler onlara evriliy d i : Ziynet ha
nm hasta m k i i ki de bir d oktor Alaattin'in yanna g i
di'{or? Meiek'le mdrn o : u n u n d n a kamki hali
n e'frli v!e? Garden-pa:ty. B . ldiin gibi tt r d d

n algc ba, n a s l olsa aheng kimse uymuyor,

herkes bildii g ibi tepin iyor (garso Sedat'n gr
d r) . Tempo tutun, burada b i lg is: zlik, grmemi ! : .
ze nti, ; klk , f n d klk, apk n l k , rv eti l i k,
herge 'elik tango oynuyor. M e l ek dansediyor. Dn
yor, dnyor, dnyo r . . . Gzler onda. Melek btn
gzellie ben c i lce sahip km, .mar kl burada n
da be l l i .
Fatma gzel dei l d i . Kocaman aya,k larna, erkek
eline benzeyen ererine bakar bakar h zn lenird i . Bir
de Me'ek'in ellerine, ayaklar n a ba,k. Oysa , Fatma
b i l i n cinde deildir: o kocaman aya klar, o biimsiz
elleriyle, o !<araya alan d erisiyle c rp:c bir gze l l i
i vardr. Neden o kadar o k sar l rd k birbirimize,
n eden ben i o kadar i ten perd i ? Byle dnr ve
i i n i g n a h d u yg u s u n a ok benzeyen bi r duygu kap
lar. Bak, derd Melek, annem ald. I amarn gS
terirdi Fatma'ya. Fatma kzarr, a m a e l i n i uzatr, ca
m a r yok: a rd . Bir a k am uzun uzun pt Melek
Fatma'v. Kara n l ktan ok bir ey gr n m yordu or
talkta. Bir ba_ka d nyaya gitmi g i b iyd i ler . Fatma da
a ka m n bysne kapl d . Uyuyordu san ki.

So n k i

d gryord u . H i bu kadar g zel d uy g ula r l a dol30

mamt: i i . B i r i n i n varl n dorudan cojruya ken

d i nde duymak: ite byle bir ey duyuvermiti b'r
d e : . K z, ok gze!si r. > dedi Melek. Dizlerin de g

zel)) dedi. Fatma g zel i l i i n i n gereine varp sar

s l d . Gl msedi ama - ey demedi. Birden kend i
ne geldi . Hayr, hayr, olmaz, deli m i s i n sen ! Buda
lalk olur bu. Bir sre Melek'in yzne bakama d .
Fatma'yla Melek ksm ler, diye konuuldu.
Sonra i te hep o olaylar, o lm . . . Her ey bae
d iirnez bir kesi n l i k i inde akp geti. Melek'le a nne
si lstanbul'a tand l a r, byk daynn yanna. H e
men herkesin sonu Istanbul'dur diye dn rd Me
lek. Her akl banda insan Istanbul 'da olmal demek
isterd i . Ve a n a kz lstanbula gelince iyice aldlar.
Garden -party? Istan bu l'da garden-party yok. i stan

bul'da daha baka , daha gzel eyler var. Ya hey!

Kocaman b i r b i l i n mezlie dalar g i bi bra k kend i n i ls
tonbu l'a, ay i inde kend ini tanyamaz olursun. Ol
maz, b i l ineli g i receksin bu kente. Evet, onlar lston
bul'a gelir gel mez acldlar ve ortam deimeleri b
yk sorunlar yaratmad bu yzde n . H i birine g n l
vermemek v e herhangi birinden y u m ru ktan baka
bir ey yememek, rne i n b : a k ya da kurun gibi
eyler yememek kou luyla be erke i bir a rada
evirebilecek bir kad nd Ziynet hanim. Kzn da ken
d i g ibi yetitirdi. Ii mahalleye tarmadan bir g zel
tezgah kurdular ana kz. Kz n da ken d i gibi yetitir
d i . ona yalnz erl<ek tavlamay de i l , akn ince tek
n i kieri n i de re1t i . Utanmay kaldrmlard artk.
Ama da kar edepli i n san'crdlar. K sa zamanda
bir d a ire satn a ld la r.
Ziynet h a n m amarn herkese ckarmaya a l
m t . Melek de. Ne var k i Melek icin ok iyi ey
ler dn yordu Ziynet h a n m . Kz , bir gei dne
m i n den sonra, y a n m , di bini tutmu ama kokusu ck. mam bir gei dneminden sonra d zen ' n i eviy!e,
kocasyl a . ocuuyla, coluuylc kursun i stiyordu . Ah
bu ana yrek:eri. Yok, burada neml i olan ana y
re i de i l ana hergeleliidir. Insan byk dler31

den sonra yceyle aalk arasnda bi r ayrm yap

moma alka n l n ediniyor. Melek, annesin i n gs
terdii yolda baaryla ilerledi. Ilerledi ke i lerledi, i
lerledi ke i l e rledi, ama yuva kurmaya doru dei l
de, herkese soyunmaya doru ilerledi. . . Ana kz a r
tk ar.a kz olmaktan ok i k i orta k , i1ki i a rkada ol
m u lard. Ziynet hanmn eylemleri u doru k u rc m
dan besleniyordu: belli b r i ktisadi gce erit: kten
sonra namuslu - namussuz ayr m kesi n l i kle kalkar.
Derken hi beklenmedi k bi r olay oldu, Melek dn
ycdan el i n i ete n i cekereesine i i bra kt, zel bir
ortakl ktc a l maya bc! ad . Her tuttuu altn olsun .
Ziynet hanm y:e bo bir a n a de i l mi: Melek resi m
leri czcok para ed e n bir ressamla evlendi. Ziynet ha
n m do sevg i l i le ri n i n saysn gittike a-zaltt, i kiye
i n d i rdi. Artk o i ki adamn herbi rini sada solda ai
le dostumuz ve uzaktan a krabomz diye tantnnat<
tan ekinmiyordu. Bylece gl gibi bir yaam k u r
mu o!dular. Yaln z, n asl oluyorsa, n edenini biz bi
lemeyiz. Melek de i i k insanl a r karsnda amar
karmak h uyundan vazgecmedi . Ressam Fehm i , du
ran i n san koan vazoya benzetrnek st n lne e
rimi bir usta ressam (o kadar iki adama ne yap

maz) bu konuda ok titiz olsayd :ga r kabil i rd i

y a da Melek ayan denk o l a bilirdi. Oysa ressam
Feh m i bu tr a lkan l kl a r ktye yoran bir adam
dei ldi. Ktye yaracak duru m u da yoktu pek. n
k bu t r yoru mler yapabilecei zamanlar hep i
kiyle ve resimle geiriyordu. Uras gerei, h a m lk
lar ve eksi kli kleri slplatrmay bilen biriydi o. Ay
rca, hogrsz sanetey sanat saymazd.
imdi, Feh mi'nin ickiciliine ve orta l boyd i in
de brokmosnl , Ziynet h a n m n sevgi : i leriyle cka r
d potrtlara, MeJe,k'in a r dadn klne k ar
n her ey yolu nda g idiyordu.
Fatma E rler sakan geip ye i l badanal evin
nnde durdu. Yei l badanal ev kedeki evd1r, hep
kede d u ru r o, ve hep yeil badana l d r. D u rdu, bo
knd, g i rsem mi girmesem mi diye dnd. G irsem
32

m i ? Iyi eyler syle m i yorlar bunlar icin. Ben i m i c i n

de sylem iyorlar o n a baka rsan . Neden? Selahattin'
le yaad m diye. Ama Melek ben i m gibi deil. Onda
ka Selahattin, koc M ustafa, koc Zihni vardr. . . Ama
onun icin de ben i m icin de ayn eyleri sylyorlar.
yleyse ne sakncas var g irmem i n . Sanki her zaman
gelmiyorn!Jum g i b i . Bunlar burada bo yere s rt
yorlar. Bunlar zengin m a h a l lelerine tanmaJ.ydlar.
O zamar el stnde tutu l u rlard. Ta nacaklard ya,
nedense vazgecti ler. ili'de bir ev tutacaklard. Me
lek'in gittikce ca!a llanan ve g ittikce sevimsizleen,
u ykudan, yrtklktan, c garadan gittikce bozu lan se
si : Fehmi de o ra l a rda olmal ekeri m, resim piya

sas orada n k . Biliyorsunuz sana.tn deerini zen

g i n ler anl\'Or. Bizler krk yl resim grmesek tan m a
y z . Ben Feh mi'nin kars olmadan nce resim falan
b i l m ezdim. imd i ben de a n lyorum yani yava yava
Fatma' cm. N0 g n lerd i de i l m i o cocukluk g n le
rimiz. Dndrp dndrp sz o cocukl u k gn
leri mize getirirdi. Yeni bir eyler bulup syleyecek
d u u m u yoktu, g ittikce de bo kafa oluyordu. Onun
la kon umak olana ksziayordu gitti kce.
imdi Fehmi mksn yudumlamakta, baz ressam
Iara veryansn etmektedi r. Ziynet h a n m i y i a n ne, iyi
insan, iyi kadn, iyi i kadn, iyi dost aya klarnda
konuup d u rma.ktadr ( < i kadnl Feh mi'nin tab
lolarn tezgahio me yzszlyle ilgilidir) . Aman
anne sen de . . . demekted ir Melek i kide birde. Baka
ne desin? E n iyi bild ii ey soyun ma ktr. Yemek pi
.
irmevi bi lmez. t yapmay da. Bildii eyler re
me ilevleriyle i l g i l id i r.
Girsem mi gi rmesem mi? Gir be kadn! G i rme, a
dn ktye kacak, zaten kt. Belki adi bey de
oradadr. E mekl i felsefe retmeni adi bey, Melek'
in amcas adi bey. adi bey zel olara k lavanta ko
kusu kaza ndrlm olan bu lamn i inde yazk o l m u
bir ci cektir. adi be y, d nyasn yllar nce deitiren
Ethem beyin yedi ya by olduu halde d i n c g
rn r. Fatma ne Ziynet hanm, ne Melek'i, ne res33

sam bozuntusu Feh m i 'yi zlemiti. Fotmo'nn zledii

adi heydi. odi bey yeeni Melak'i sors lmaz bir
sevgiyle sever, onun socmasopa n l klar n grmez
den, bil mezde n , anlamazdon getirdi. Yengesin i h i
mi h i sevmez, o m a sevmediini belli etmezdi. Feh
mi 'den ti ksiniyor, bu ti ksintisini basit bir duyg u uzak
l bii m i nde ortoya koyuyordu. Fotma'y do ok se
verdi adi bey, belki de Melek'in ok sevgili a rkada
diye ok severdi. Belki de yalnzca ok severdi .
Fotmo'y byk b i r gsteriyle kar ladlar. Kars
n botan beri boko larna kapt rm olon Feh m i , Fat
mo'ya erkekce baklario bakt. Kendi bahesini bel
leyemem adamn komunun ban bellerneye kolk
mas gibi, bir giri imdi bu. Sen kendi kolay korn
kandr, ben i m gibi zor biriyle, bo derdi biriyle ne
iin var! Fatma onun baklarndon ve her eyinden
oldum bittim tiksinirdi. Gerekte Feh m i olduundon
daha irkef grnme budalalna ok gzel yerle
mi biriydi, bu yzden Melek'ten de Ziynet hanm
dan do temiz olduu gzden kayordu. Fotma gene
densiz yonn altnverdi :
- Insana hayvan gibi bakyorlar ekeri m , dedi bir
den, i nsan deil bunlar kpek srs .
- Kim? dedi Melek.
- Bir sr sokak sprnts, bir sr erke,k bozuntusu, bir sr boyn uzl u. Sokaa ckmak istemi
yo u m bu yzden. Sizleri de ne zamandr oroyama
d m . adi bey amca gel miyor mu?
- Ne zamandr uro myor cann, dedi Ziynet, ne
dendir bilmiyoru m .
S e n ne Ziynet'sin sen, diye geirdi i cinden Fatmo.
Eskiden uydurma bir hanmln vard, imdi o do
kalmam.
Pey n i ri rakyo kat k eden Fehmi yayk yoyk sy
lendi:
- Neden olacak. beni sevmiyar do ondan. Yaz
yazmak istemi ve uzun yllarn yaz yazmaya hor
cad halde . . .
Melek birden kesti onun szn:

34

- Sen i n sanat n kim ler kskanmyor ki ekerim.

Elbette kskanaca klar. Sen in gibi byk bir sanat
olmak kolay m? Ama adi omeamn seni kskanaca
n hi san mam. Seni sevmedii de doru deil. O
n u n kendine gre bir d nyas var. Ayrca, ok deri n
dnyor, her dnd eyi anlayamyoruz.
- Ben onun her dndn aniayaca k kafada
ym, ama o benim her d ndm an layamaz bel
ki de.
- Belki de a nlayamaz, dedi Melek, ama n e olur
sa olsun adi arncam iyi insandr, ki mseye zarar
yoktur.
Konuyu deitirmek i in sz Ziynet hanm ald:
- Fatma'cm, seni zmek istemiyorum kzm, sa.
kn yanl anlama, sen inkiler mahalleye kepaze oldu
lar. Daya k, ba rt , a rt, alama . . . Yaz k, ba ba n
byle olaca k adam deildi. Baban , bilirsin, mert a
damdr. efendi adamd r. i ncel ikli insandr a y n za
manda . . .
- Babam n n e mertliini, n e incel ikliliini grdm,
n e efendiliini grd m . Hele efendiliini hi grme
dim.
- yle deme kzm, o senin vey anan yok mu?
- Ana m n bir baka trls o da . . .
- - yle de;ne kz m, anacn na.sl iyi insa n d .
- Hepiniz i y i insans nz Zynet hanm teyze.
- Anlanadm?
- Na bileyim ben. Beni ne babam ilgilendiriyor,
ne de bir bakas.
- Ben kt l l olsun d iye sylemiyorum , sen bun
larn bana gelsen de , bu k stm ksmedim iini
b ro kverse n de . . .
- I ki deliyi ekernem ben, onlarla i lgim kalmad .
- Uc deliyi d e sen. Sen in o vey kardein olacak kerata . . .
- Veli ben im vey k a rdeim dei l , z kardei m.
- Neden?
- ok sevdiim iin.
- yle deme kzm . . .
35

Ziynet hanm daha bircok ey syledi. Fatma din

lem iyordu. O hep yle yapar, gerektii zaman d n
yann tellerini koparverir, duymaz, iitmez, grmez
olur, kendine dalar gider. Gene yle yapt. Gzleri
ni bir Fehmi'ye, bi r Melek'e, bi r Ziynet hanma dikl
yor, ama onlara bakmyor, onlar grmyor. bamba
ka bir dnyada dola:yordu. Bi rden, cok kt d uy
gu lara kap ld, etleri da ilyarmu gibi geldi, rzgr
da ucon para larn yokalamak istercesine kendine
sar ld kollaryla. Sanki byle yaparsa etleri dalp
gitmeyecekti. Birden souk terler boand her yann
can.
- Cok istiyorum! diye mrldond.
Ancak neyi ok Istediini bi lmiyordu. Cok istiyo
rum sz Ziynet hanmn gevezelii arasnda ania
lmadan kald.
- ok sylerd i m kz m , ok sylerdim eskiden bo.
bana . Gecende gene gittim, siz bu kafay brakn a r
tk dedim. Dedim demesine ya, din leteryedi m . Bu n
lar utanmay sklmay bir yana brakmlar yavrum.
nasl zlyoru m bilemezsin . . .
- Ben , dedi Fatma, yle bir uramtm geer
ken. Kalkmalym, ok iim var.
- Daha yeni geldin yovrucu um . . .
Fotma ayaa kal kt. Yz ndeki gl kt bir yon
tunun g lyd.
- adi bey omeay grrsen iz, ded i , yarn ay
bah esine gelsin ii yoksa. soracaklar m var kendi
sine . . .
- ekeri m, dedi Mele-k. imdi ge! iyordum ya nna,
u Feh mi'nin taban alka layaym dedim, neden
erken kal ktn g l m . otur yahu iki daki ka!
Feh mi kaykld koltuktan bir eyler mrldand .
Melek o n a ters ters bak t . Fehmi sokak ocuu gibi
srtt.
Sokaa ckar kmaz, havalar iyice serin ied i diye
d nd Fatma. Souk havayla ykanmak ne g zel.

36

YED I
Geceydi . Sokaktan kopup gelen kl ar, yorg u n ve
lgn klur kefen gibi beyazlanan tl perdelerle oy
n uyordu. Geceierdir iki ey egemen : klarn oyun u
ve uykusuzluk.
Fatma lme hazrlanyordu artk. Geceleri hep
lm d ! i l 'jord u . Bir uyuyor, bir uyan yor, uyku
sunda in, L!yku suziuunda gene lm dn
yoidu. Uykuyla uya n k l k dei l , uykuyla uykusuzluk
crasnda gidip gelmekteyd i. Ksack, darack, ince
cik uykular ve koskoca man uykusuzluklar. l m na
sl bir eydir? Uykudan daha g zel bir ey mi? Ne ge
tirir insana? Dnyay m a rnd r r, d nyay m yeni
ler? Dnyay yoklukla y ka r kurular m? Ya da ok
daha gzel bir dnya m dr? Yemyeil bul utlar, kr
m z salkm lor, pembe su lar m vardr? Her gecesi
bi r rengin bir baka biimde koyulamasyla m o
lur? Selahatti n'in bi r baka Selahattin olduu, her
aran :an eyin bulunduu, lmn zor olmad , ok
tmeyen, ok yakmayan, kurur. geirmez bir yer
mi?
Annesinin lmn dnyor. O yara gibi kadn
bir gn gt gitti . Gp gitti o kadn, o yara gibi
kad n , o acl kadn, sanclar i cinde kvrana k rvra
na. Yllardr h i d u rmadan yaknd dnyadon a ld
ba n gi-tti. yerini yara gibi bir baka kadna braka
rak. Aibay kz yani i kinci <(yara gibi kadn lm
olay nn hemen stne kp geldi. Evlenmek umudu
nu tam tamna yitirdii bir s rada bana devlet kuu
ya da h erhangi bir ku kondu . O c be ay iinde her
ey olup bitti . albay kw' basit bi r trenle d nya
evine gird i . Girdi ve hemen gebe kald: Veli bu tela
l birlemenin rndr.
retm-en liin i l k g n leri. Acem ' likler. Selahatti n
denen o maymunun ortaya k. Ak mektuplar. Bun
lar bir crpda oldu. Babayia takmas ve babasn
dan kopmas zoru n l u olmutu -artk. Varlna g z di
ken kendi ko!un bile olsa kesip atacaksn. Bir gn

bas bas bard babasna: Ben anamn kahr n ,o yara

g ibi kad n n kah rn cekmedim , bu kadnn m . bu Ol
bay kz n n m kahr n ekeceim! Ben kimsenin
kahrn cekemem, anlyor musun? Ben drd rla by
dm, a rt k drdr cekemiyorum. Dayakla bydm
ben, art k dvlecek yerim kalmad. Sen onun kolir
n elbette cekeceksin. Senin karn o. Ben i m bir e
yim deil. Bu yata evlenen adam, bu yata evlen
meyi bilen adam ok eyi gze a lm demektir. Evlili
ine karmyorum, sen in bilece in i, ama evliliinin
son uclarn ben toplayamam, Yaay m n dzgn ol
madn biliyoru m . Ki mseyi suluyor muyum? Kim
seden bir ey bekliyor muyum? Kendim bozdum, ken
dim dzelteceim, dzeltebi lirsem. Dzel mezse dzel
mez, ben y klenirim. Hayr, sen beni m h i bir eyimi
y klenme. Ne sen samal klarn bana ykle, ne ben
samal klarm sana y kleyeyim. H i bir eyi paylaa
myoruz, deil mi? Eh. bu durumd a daha ne diye s
tme dyorsun. Korkma, ki mse sorumlu tutamaz se
ni. En bata ben tutmam. Ben sen in yaadn ce
hennemi paylaamam. Evet, ba ryoru m, doru. i l k
olarak banyorum v e cok ba ryorum, doru , bili
yorum , belki de ba rm a k hakkm kullanyorum, ba
rmann ne pis i olduunu bildiim halde. Koperken
tam kopmal ki geride bir eyler kalmas n . Evet, ba
ryorum, gemi yllar iin de ba ryoru m. Bar
madklar m da baryorum. Size beni mr boyu a
zar azar ldrme hakkn kim verdi? Aibay kz n a
sen mi verdin beni yok etme hakkn. Alyorsun, top
tan ala ba ri , gemi icin de ala, gelecek i in de
ala, h em aclrsn hem de dem i olursun borcun u .
Evet, kopu bu , ekip gidece im. Evet e kip gide
ceim, ne sandn? A1bay kz da bunu istemiyor mu
sanki? Neyi istiyor ya? Ha, evet, evde kalmam ist i
yor, ban yiyebi lece i biri o l m a l elinin a :tnda. Y
rCi mez bu i, ben kendimi ezdirmem. Evet, bir daha
h i grmeyeceiz birbirimizi. Yaptm yanllardJ
sen in payn yoksa daha ne, iyi dedin ya, otur sevin .
Hayr, ben im iin zlme, ben b u yaa gelr: i i m , ken38

d i me bakm ay bil i r i m . H a y r, yan l : anl yorsun , seni

sula m yorum, te rsin e , susuziuunu sy: yoru m . Y a
am a.k h o i< k m z k u l lanacaz

bundan byle . . .

sen

b a ka ye;de ben baka yerde.

O zame: d c n b e ri cl n r : Babam lm gibi biriy
d i . Din l er d : r e n , yen i leyen , g l; k :: tu , a r nd ran i m
deil, k>. t s n sa k p gt ren b i r l m . S : k s k g e len
depremler g ; b i b:r l m . Hi bir eye inan mayan l a r
' m g i bi d i r:er, inan g ; b i yaamoya cl ! t k l a r t a r.
r korkusu da va re tmeye yetmez anlar . Baba m -d::
yle. Bel ki o l<a d n n elin d e biraz l\e d i n e g e l m i tir.
O kadn annemden dcha by k b:r y ; k m . Y k m ! J r
insanlar uyan d rabilir. Ama bab a m hi bir ey u
y a d ro n;az. B i r memur e meklisinin y i r m i be yan
d a deli kan l heyecan yle evlen neye kal kmas, laci
vert ce ket pantolon d i ktirmesi . . . Babama y a k yar
bu, a m a kendini bilen birine yakmaz. imdi n e y a
p yo rd u r a caba. Onu b u d u ru m uyle zle m iyoru m . O
n u hi zlemiyoru m . Ama insan babasn zleyebil
meli. Annesini de. Ann e m i de zlemiyoru m . zler in
san d i ye d n rd m a n a , hi zlemiyorum. Belki de
ok katy m . Annem o ra d a , so u k topran

i inde,

mutlak sessizli k ve k m lts z l k san d n d a , doann

en beyinsiz yarat klaryl a kemirilerek, karde karde
ryor, ne kt! Ama gene de zlem iyorum on u . Ne
kt!
Zenginlerin l m ilanlar gibi grkemli eylerin pe.
inde olsa y d m ve bu peinde o l d u u m eylerin h i
dei lse bir bl m n e l d e ets eydim, b a ba m d a , n
vey annem de ok sevecekti ben i. Zen g in koca m n
tuttuu evde beni grmeye gelece k l e rdi, be!ki gece
yats:na kalaca klard , l.elki hep ben i m l e kal mak is
teyeceklerdi. Ben on l a r grmeye kendi otomobilim
le gidecekti m . U stmde h e r gn y en i bir giysi, on l a r
b u g iysilerin a z a y r k sevin lisi . B i r ce ket pantolon
da bana yapt r, eller ne der ben i by l e p rtlar i in de
grnce. izzettin bey giyime dayan a bilir m i ! Ben y a
p a m a m bun u . B e n Ayten gibi yapct m a m , el d e m e
mi kzlar a rayan erkeklerden b i rin i bekleyere k , a d m
39

ktye kmasn diye ondan bundan bucak buca k ka

arak, sonra kapcnn olunu cras n burasn elle
tip bunalmlar n gidermeye alarak ve crasn bura
sn el ietmenin verdii klmlk duygusunu yene.
b:lmek iin kapcnn olunu babasn a bu olan ba
na saldrd zrlamalar iinde dvdrerek kendimi
doru layamam. Ben Melek gibi de yapamam, donu
mu kara kara kazandm i ktisadi zgrl m
don umu kara ckara yitirdiim onurumun yeniden
kazanlmasnda kullanamam. Ben Saadet gibi h i va
pa ma m, gzme kesti rdiim erkei gel tadma bci k,
beenirsen alrsn demek istercesine evime arp
ona beni a l r msn? diye soramam, seni seviyo
rum diyene bozulup, yekten benimle evlen ir misin?
diyecek olann yolunu gzleyemem.
Uyku tutmuyor. Kal ksam, evi toplasam. Bu kk
barna byle brakmasam insanlara . i nsan terte
miz araflar iinde lmeli. Saygd r. lm, insan,
bir ocuu ssler gibi sslemeli. Bir gn bakacaklar,
ortada yok, a rayaca klar, soracoklar, sonra kopy k
racaklar. Bir de bakacaklar ki oktan gitmi. Kou
m l a r, sylemeler. acmalar, yorumlar . . . Kutu kutu
gevezelik. Bembeyaz araflar i inde bir l. Ne
gzel. diyecekler, odasn tertemiz brakm. air
ruh l u biriyni, gzel bir lm hazrlam kendine,
bir fi n can kahve hazrlar gibi . lmeyi bilmi, bece
rebilm i. imdi bunu kaldrn gtrn eye. Nere
ye? Camiye gtrn. Yok, yok, nce morga g ide
cek. Ne yapa l m , biraz irkinletireceiz bu lm,
ister istemez. Elimizde olmaya n yasa l neden !erle.
Haydi, irkinletirin baka lm. Tutun kardeim, tut u n ,
s i z ayaklar ndan tutun. Yava, d receksiniz. Ba
n bu tarafa getirsene be yavrum. Dur, arpaca ks
nz imdi. Ha yle. Ustndekileri kesin nce. yle
fkar m yohu, katlam oktan Kes, kes, l den
ka n g iyecek dei lsin ya. Savc gelmese o!maz m?
Uzayocak da. Eh, savc da ge!sin yleyse E: y o p c
l m . B u yapayalnz k z n savcl k ne i i var? Olsu n ,
sonra ok kiinin ba clerde girer. E h . yleyse ge!

40

sin savc da, ne yapa l m .

Sobasna haber verecekler. zzettin

bey szde

perperen gelecek. Vah, kzm ben i m , vah can m

voh yavrum nasl ettin d e kydn kendine? Yalan!
Babas bu mu? Ks mym knzy:a? Desene zaval
lck ondan kyd can n a , dayanarnad baba yoklu
u n a . Can m bu yata kz babasz kaldm diye ca
nna kyar m. Hem kirnn sucu batxsz kaldysa,
kendi sucu deil m i? B i r baba ne kadar kt o
l u rsa olsun . .. yle demeyin cancu z m , imdi kim
bi l i r n e oldu a ra larnda. Asl sulu o Selahattin bey
dir, ben bunu bi l i r bunu sylerim . Yok, n em ize ge
rek, Selahattin bey de iyi i nsandr, beyefendi in
sandr, oma bir kere bir ters l i k olmu ite, g l gi
bi karsna da yaz k etti buncoza da yazk ett i.
O Selahatti n kpei! Aman, yle demeyin Adem
bey.

Neyse, biz karmoyalm, duymam !altm.

im d i kzn babas bu adamsa daha ne diye byle

durup bo kn yor? Ne yapsn . . .
Evet, babasn a rayp bulacaklar. Kzn diyecek
ler, sizlere m r. Evet, sizlere mr, yaayn inek
a ra ba lar, atn kndaki sinek gibi, bi r m anda pis
l i i n i n yere kp kal gibi, rm bir damale
sin pis pis cvmas gibi yaayn . Sizlere mr! S iz
ler uzun mrl olaca ksnz. zettin bey de uzun
m rl olacak. Bok, lacivertleri ekmeden geleme
mi. Aya klarncia terl i k leriyle, pis bahe pantelo
nuyla gelemem i. Gelebi l i r mi? Yar n ki trende ba

oyuncu olacok. C!_laze o lay filminin sefil baoyu n

'
cusu. Oysa, h i b i r ey ya pmay o c(],l(, cebi n den be
kirl.i harcomayacak . . . nk ln n yastnn a ltnda -iyi ki ve ne gzel- cenaze kald rma iine
yetip a rtaca.k para var. Evet, zzettin beye h aber ve
recekler. aracak ba ba, nce inon mayocak . Ya
Veli bu olay silemezse aklndan, gznn nne
lm bir a blo getirirse hep? Bu kt olur i te. ok
kt.
ekmeeeleri

temizliyor.

Selahattin

budalosnn

mektu plarn ne diye sa.kladm? Hepsin i yrtaco m ,

41

h i bakmadan. I te byle. Evet, yrttkca iim so

uyor. Selahatti n'e kzmyorum gene de. Selahattin
di e birine gnl vereblene kzyorum artk. Ken
dini o nereye a kt bilinmez sulara a labildiine b
rakt yllar. . . i e yeni balam. Selahattin'i gr
d m deli g i bi oiurdu, boczna bir eyler dm
len irdi. vey anasnn sevimsizlii Selahattin'in var
ln ne ckaryordu besbelii. Ah o uykusuz ge
mi geceler, g zyala ryla koc su ykanm geceler.
Geceler, saba h la r. g ndoumlar, skntl akam
lar . . . Sela hattin denen hayvan la der kal ka r m
insan?
Selah attin denen hayvanla d e kalka az daha
h ayvanlayordum. Dnyay otlar gibi, kzler g i bi ,
kpekler g i bi grmeye balyord u m ben d e . E ksile
bilir insan, hem de kendi gznde k k d e bi l i r.
O zamandan beri baedi lmez bir skntnn pance
sinde rp nyorum. Arndramayocam bir pislikle
pislenm i duyuyorum kendi mi. i nsan olan bir in
son ( baoasm n deyim idir) Selahattin'e gn l verir
mi? I nsan Selahattin diye bir hayva n n szne ina
nr da onun yatana girer mi? Ne kadar y kansam,
ne kadar lsem. ne kadar kendimi ldrsem gitme
yecek benden bu kirlen milik duygusu.
Fatma hep g emii, hep olmu bitmii dn
yor. Kafasn. alamyor gemiin bulank kvrmla
rnda n . Gerekte, kandrlm o l masayd, evli bir er_,
kekle yaa mak bu kadar sarsmazd on u . Bir erke i
bir baka kadnla payiayor olma n n acsn du
vard , o kadar. Selahattin ona doru d rst syle
seydi, ben evliyim deseydi, kar m boayarnam desey
di. Fatma on u daha ok severdi belki de. Git derdi
belki o zaman, karna g it, cocu klar n yoksun b
ra kma . . . Bana da gel, ben i de unutma, ister gzle, rime bakmak, ellerimi tutmak icin , ister lgnlar g i
bi sevimek i i n . Sela hattin o n a doruyu sylemi
olsayd her ey ok kolay olacakt. nemli olan, se
vimi olmak de il, bir hayvanla sevimi olmak.
Ac ola n , - kot olan b l . s u S e ! a hcttin deil de 61 r
42

baka Selahattin olsayd rnein, kanr myd Fat

ma kendini ona her eyiyle vermekten? 6u Sela
hattin sevilmemelidir, bir baka Selahattin sevil me
lidir. Nasl Selahattin olmal bu baka Selahattin?
Yemek yerken azndan kpkler samayan bir Se
lahattin. 6asmokalp bir Iki sevgi sznden sonra
insann stne beygir gibi kmeyen bir Selahat
tin . Bana kalrsa boayacam ama, gelgelelim ka
r boanmam dedi tutturdu! diye ylmayan bir Se
lah attin. Evin iinde plak ayakla dolamayan, iki
de bir gei rip her geirtinin sonunda sk bir rEs
tafurullah ekmeyen bir Selahattin, kebaptan ve
kadnlarn cinsel organ larndan baka bir eyler
de dnebilen bir Selahattin. Adam g ibi biri .
Bu bir baka Selahattin'i gznn nnde yle
,can land rm t bir gn: Orta boylu biri . Zayfca.
Gzleri nin ii glyor. Olur olmaz eyler anlatyor
ikide bir. Belli ki tutkun Fctma'ya. Fatma ona ya
kn olmak istiyor. Deli misin diyor b r, ben evli
yim! Yani, diyor Fatma, karna kt lk olmasn d iye
mi? Adam gl yor. Karma kt lk olmasn m? Bil
mem, hi byle bir ey dnmemitim, dnmem
iin frsat olmad. yleyse neden dokunmuyorsun
bana? Sana dokun ursam, d iyor gi.i :erek, bir a raya
gelmi oluruz. K i m bil ir. bakcrsn ayn eyin iki ay
r paras gibi oluruz. Sen cc yklenirsin. Ben i m le
olmak istersin hep. Sen bana balcnrsn, be n sa
na ba lanr m . Ne ktl k var bu nda? diyor Fatma
aarak. Ne ktl olacak, sevgi mizi kurumlat
ra mayz. ocuum olsun istesin . . . Neden olmasn?
diyor Fatma. Glyor, glyor, glyor. Ben, diyor,
seni karndan ayrp kendime baiamak isteyecek
biri miyim? Derken bir de bakyor l<i yle bir Sela
h attin yok, baka bir Selahattin varm ve artk
yol<olmu. Baya zlyor.
Fatma Selahattin'in mektuplarn y rtt ktan son
ra sed i re uzand. imdi sklmodan, fkelenmeden
bakyor gerilere. Selahattin: aydan bir beyefendi. lk
m e ktubun scakl ve baya l: Fatma hanm, si43

zi i l k grdm andan beri duymu olduum ak

yznden size anlata mam diye korktuum akm i
cin yardmlarn z ve bana bir ka rde. bir dost ya
knl g:>sterece in ize inandm bi ldiririm. Fatma
hanm, ben yalnz ve u dnyada glmemi biriyim.
Aylardr sizin haye lin izle yaayan birinin sizin yolu
nuda bu :ml d nyadan ayrlarak dnlmez yo
la gitmesin i istemiyorsanz bu Jayrannza glmse
yiniz, gl mseyiniz ki onun da u dnyada gnl
ferah losn Bir gn Selahattin ona yle demi
ti: Ben bu gzel mektuplar nereden yazaca,ktm, eli
kalem tutan bir tandk var, hepsin i ona yozd rd m .
N e g zel yoketmi, n e gzel yrtmt o pis mek
tuplar : Fatmo hanm, evlenmemizde h i bir engel
yok. Bir kk engel var ki ben onu engel bile say
m yorum. Gene ya mda bir cahillik edip h i de den
gim olmayan ve sizin gibi iyi a i le terbiyesi alm bir
insan da olmayan ve ok asit ve oilem ize yok
mayan bir kzla evlendim. Sylemesi ayp, o zc
mandan beri kon kusuyorum ve bunu herkes de bil
m ektedir. On gn nce kendisi de bu durumun by
le gitmeyeceini anlam olacak ki bana eer iste
m iyorson ayrl rz dedi . Ben asl onun bu szn hic
beklemedii mden ard m. Ama buna karlk ben
den yz bin lira i stiyor ki ben bu paray bir rpda
denkleyemem. Ele gne rezil kepaze olmamak icin
bu paray vereceiz. Bu da vakit istiyor. Cocukla
rma sizin bakmonz syleyeme m . nk bu yata
ocuk kahr m ekeceksiniz? Eski ilerden zarara
uram olmasam cok iyi olaca kt . Son yaptrdm
katlar satabilirsem ben borcumu derim ve karm
iin paray da denklerim. Dtan baknca ben i m gibi
bir m teahhit col kazanyor, ama yo,k ndan bakt
m zda yle deil. Para konuarak banz artt
m i cin zr d ileri m, ama siz ben i m havatta en ya
kn arkada m olacanz icin bunlar bilme lisiniz.
Yoksa ben karmla ayr durmaya oktan razym .
nk ara m zdaki gecimsizli kten o kadar bkm
durumdaym ve karm da bundan bkm durumda .
. . .

44

Aramzda iddetli geimsizlik var Fa tma hanm . .

Binbir rengin binbir kokuyla sevitii zamanlar:
d zamanlar. O yllar her ey dten yaplm t,
gerekler bile. Ne kadar budalaca yaanm da ol
sa , esiz bir ey olarak yaa nm gn ler.
Dler,
hep dler, uyan kkan ve uyurken grlen dler.
Deniz kysnda evleri olacak, i kide bir denize g i re
cekler birlikte. d e cocuklar olacak. Fatma, Se
lahattin'in varl kadar irkin buluyor imdi bu
dlileri. Evleneceiz, nasl olsa evleneceiz, u la
net kar evet dedii gn evleneceiz, bari evlenene
kadar birbirimizden yoksun kal masak. Yoksun kal
ma Selahattin, yoksun kalma, i insan etinden
ve pimi koyun etinden yoksun kalma sakn. Pekiyi,
birbirimizden yoksun ka l mayalm, ama biz birbiri
m izden hep yoksun kalacaz, birbirimiz iin h i
yokmuuz g i b i , birbiri miz i c i n hi olmamz gibi.
Hep byle. imdi olduu gibi.
Hayr, uyku tutmayacak.
Kalkt. evi ky bucak sprmeye giriti. Korkun
bir lm hazrlyd bu. Ama ona korkun gelmi
yordu. lm dnyann en kolay, en olaan, hatta en
sevimli eyi sanki. lmeyecek, yeni bir dnyaya
doacak. Bir esizli kler dnyasna, bir gzelli kler
lkesine doacak. Selahattin adnn hi bir kitapta
yer almad bir dnyaya. Ite, tam anlamnda bir
lm hazrlyd ve bir yol hazrl kadar gzeldi.
Selahattin'in o oh ma.k me-ktuplar imdi sinek ka
natlar, hamam bcei yumurtalar, toz birikintileri
aras nda, bin paraya bl nm olarak cansz yat
yor. [) lm me.ktuplarn lm mdr, yoksa Se
lahattin'in lm m? Hayr, hayr, sonunda her ey
benim lmme dayanacak, her ey benim lm m
d e dmlenecek. Birdenbire bir dnce sapiand
kotasna: Selahattin'i ldrmek dncesi. Bu d
nceyi kovdu birden. Yerleri tahtabaziyle si ldi. Bir
de bakt ki gn oaryor. Dledii o bir baka Se
lahattin yannda olsayd imdi ne g zel olurdu. Na
sl sevindi bu zlemine ve gnn domasna. Dayqk .

45

la geen cocukluuda, akamlar gl pembesine

boyanan dere gn aarrken altn sars olurdu. Da
yakla geen ocu kluk. Selahatti n'in yznden yedi
i baba daya son dayadr. Babasyla ili kisinin
son noktas n belirler. Bir sre son ra evden kt,
k o k, Selahattin'e kat . Souk bir geceydi
o gece. Sanki karlar iinde bir masa l prensine ge
lin gidiyordu. Ah, dedi birden , ldrsam u Selahat
tin'i. Selahattin'i ldrmek dncesi gene takld
kotasna. Aman can m , lm bir Selahattin hic bir
eve benzemezdi. Selahattin'in lmesi, lcsz bir
kebap yeme arzusunun yokolrr.as demektir. Yazk
deil mi! Glrnekten alamad kendini. Vavaoa ya
ta na uzand . Cumartesiyd i . Uyurdu istedii kadar.
SEKIZ
Bir cumartesi. Damlardan sarkan bir cumartesi .
Bir sknt cumartesisi. Gzel Yurt Aile ay Bah esi .
Bu bahe benim koc yllk al kanlm. Hep yen i
den yaamak isted iim bir ey; b i r a l kanlk ite.
ite Selahattin'in evi, urackta, kar mda. Selahat
tin 'e bu kadar ok kzyorum, daha ne diye burada
oturup onun evini kocamak baklario gzlyo rum .
Sevmek kpeklernek midir? Deildir. Burada bir
bit yenii olmal. I imde hi bi r sevgi krnts kal
mad ona kar. Daha ne diye . . . Selahattin'e kzyo
rum dedim ya, deil . fke bile duymuyorum ona. i
cim buz gibi . Ona ve her eye soudu iim. H i sn
mayacak. Bel ki de hi snmayacak. Neden gene de
Selahattin diye biri ya:yor uramda? Hayr y re
imde deil, kafamda yayor. Neden? Kafamda ya
yor ite. Yreimde de yayor olmasn? Olamaz.
Cok korkun olur bu. iimin bulan ykad m ben .
Gelse, yanma otu rso, b i r eyler sylese sevi n i r m i
yim? Hayr, tepem atar. her yan m titremeye balar.
belki de suratna bir tokat pat!atr m . Elime dokun
sa , ylana dokun mu gibi olurum. Hem syleyecek
sz m var ki?
Ne diye unutamyorum onu. bil mem ki. O hep by46

le kalacak m i i mde? Bende h\:lp byle srecek ml?

Ur gibi, kanser gibi srecek m i , ld rene ya da s
rndrene kadar. B e n onunla m bitece im? Ne k i
o, be n i bitirsln? Deer m i ? Demek ki nemliydi. Oy
leyse neden kovdum onu? Kalsayd yanmda yiey
se. Ben de onursuz bir yaam, yalanlarla dolu bir
yaam srd r r g iderdim. Uy, bu nu dnmek bile
donduruyor her yanm. Hem ben Selahattin iin bir
hic'im. Bir kadn Se!ahattin i cin bir h ic'tir. Selahat
tin icin kadn demek kadnn cinsellik organ demek
tir. Ben bunu deneylerimle bi liyoru m .
Evet. Fatmo bu nu deneyleriyle bi liyor.
G nein cocuk ba gibi gzel gzel durduu. g.
ne klarnn cocuk saclar gibi prl p r l sald
bu sabahta kafasna bir igal ordusu kat lnda
yerleen bunca d nce fkeyle doldurdu yreini.
fke az sonra karmak bir duyguya dnt: in
sann gnlnde hi bir ate tam olarak snmez. Bu
duygu, geldi geldi, yreinin orta yerine creklendi.
baedi lmez bir gercekl ik gibi. Oysa, iyi biliyor Fat
ma, Gzel Yurt Aile ay Bahesi 'ne gelii Selahat
tin'e yakn olmak icin deildi yalnzca. Gzel Yurt
Aile ay Bahesi onun yaamnda byk bi r yer tu
tar ycamnn bir paras olmutur. O nice sknt
sn burada ay ierek gidermitir. Burada oturup
romanla r okumu, az karanl ok dler kur
mutur. Hep on u dem itir kendi kendine:
G zel
Yurt Aile ay Bah esi alkanlk oldu ben i m iin,
buradan tansam da, n e yapa r yapar, hi dei lse
ayda bir kere buraya gelirim. Byle souk gnlerde
deil ama. Gzel gnlerde.
Gzel Yurt Aile ay Bahesi onun iin biraz da
adi Bey'iyle nemlidir. Emekli felsefe retmeni
adi Bey'iyle.
- Fatm a , yavru m, beni a ramsn. Ben gn lerdir
gelemedim buralara. Romatizma m dr nedir, belki
de kireclenme, dizlerimin stne basamyoru m. Ya
l l k ve yalnzl k. Yalysan yalnz olmayacaksn,
yalnzsan yal olmayaca ks n . Bak sana bir de ki47

tap getirdim. Havalar soudu ama, a rt k burada pek

otu rulmoz. I erisini de sen sevmiyorsun, doru. i
erisi sana gre de il pek. Neyse. birazck bir s
cakl k var havada gene. M elek syledi, seni gr
mek i stedi dedi, ben de onu grmek istiyordum de
dim. Artk yolondn, ben i m yanmda kol d iyor Me
lek. ben olmaz diyoru m . Olmaz. Buras gzel bizim
icin, ama iyi havalarda. Ne yapyor senin h aylaz
Vel i? Haylaz do deil ya cocuk. Sana son verdiim
kitab okudun mu? Sana durmadan soru soruyo
rum. sen az n cemoya frsat bulamyorsun, gene
ben konuuyorum. Syle bakalm neden orodn be
ni. nemli bir .&y mi vard?
- nemli bir ey yoktu odi Bey amca, sizi gr
mek istedim, o kadar. Can m sklnca sizi g;.:nek
isterim.
- C ok iyi ettin. O zaman u kitab a l . Bun u ne
yapp yapp okulmalsn. imdi sen bunu okurken be
nim bir yere urarnam gerekiyor. Yava yava ora
ya uzanoym ben. Gne de ufak ufak styor ha
ni. va.ktin var m?
- Var.
- yleyse bekle ben i, konuuruz. Ben gidip u
ii bitirevi m.
Evet Fatma . bu kitab ne yapp yapp okumalsn.
Sen yanl yapyorsun. odi beyin verdii kitaplar
yle bir kartryorsun v e okudu m diye geri veri
yorsun.
Okumaya zorlanyor. Okuyamyor. Tedirgin olu
yor. Bu tedi rg i nfiini de seviyor biraz. Okuyor. Son
ro gzlerini kopyor. Az nce okuduu eyleri bey
n i n i n szgecinden geiriyor. Ban tutturamad k,
bir de ortasndan okusak. Ayp. yle kitap okumak
olur mu? Olur. neden olmasn Gzlerini kapyor. Ne
diyordu? Basit anlamnda felsefe. . . Basit anlam nda
felsefeden ne anlyoruz? Ba.k Fatma , kofan kullan,
demek basit olmayon anlam da var felsefenin. Fel
sefe baz sorunlara kesin yantlar getirmek ister. Ne
isterm i? Kesin yantlar getirmek istermi. Adam
48

gazeteci gibi gzel konuuyor. Evet. neydi? Felsefe

nin evrensel sorunlara aklamalar getirmek istedi
i gz nnde tutulursa bundan ne ckar? Felsefe
nin bi rok eyle i lgi lendii c kar. Acmadan vuru
yor. Bu oEli Bey amca da nereden bulur bu kitap
lar. okay brak. Ne demek bu? Ne demek olu rsa
olsun. Biliyor ki yazm. Sen daha m iyi bileceksin?
Iyi de, lmeyi kofaya koymu kendi halinde biri i cin
ne nemi var bunlarn? Olsun da'a lmedik. Ney
di? Felsefeyi tan mlamak istersek ne diyeceiz? Fel
sefe, diyeceiz, evren i , doay ton :mlamok ister. G
zel. O, en genel sorunlara ynelik bir arat rmad r.
Aldn m imdi? Hi bir ey anlamad n . Anlama
dan oku, okudukca anlayacaksn demiyor mu e
di Bey amca! adi Bey amcann yetitirdii insanlar
arasnda mebuslar, doktorlar, yazarlar var. Gercek
ten bu insan lar kendi leri mi yeti ir, yoksa on lar
retmenler mi yetitirir? Beni hangi retmen ye
titirdi? Dur bakalm. . . Avni Ziya Bey . . . Haydi ca
nm sen de! Felsefe her eye iyi gelir der adi
Bey omca, lme, yalnzla, acya, yorgunlua .
- Geldim canm kz m . hem iimi bitirdim, hem
ayakkablarm boyattm. Gene bugn de dipdiriyim
ite. Aya ktoym. Ben kimselerin stne yklmak is
temem. Istesem de yklabileceim kimse yok. Sen
myorsun belli. Genlik. Ben yoru m .
- Kalkalm adi Be y amca.
- Nereye gide l i m ?
- Benim ev e gideriz. Hic gelmediniz.
- Oh, Melek de an latt, sen de an lattn, o minare g i bi evin tepesine ben nasl ckarm?
- Yava yava . . .
- Sonra oradan nasl inerim?
- Ben indiririm sizi. Ya da kal rsnz, hep kalrsn z.
- Anla ld, mrm zn sonlarnda, yani tam
zamannda stne yk lacek birini bulduk.
- Bamla birlikte.
- Saol. Pekiyi yleyse. Yava yava karz.
49

Ayba olsayd, beni m kc k bir bal k lokontom

var, seni oraya gtrrdi:im.
- Ben ba lk o lrr m.
- Gercekten mi? Rokr do alr msn?
- Alrr m . Ama dakunuyor size, yanl bilmiyorsam .
- Yaamak kimseye dokun maz. Bana dokun
moz. Karacierima dakunuyor olabilir. Ama kesin
sylyorum , bana dokunmuyor.
- yleyse rakr da.
Raky nce aldlar. Sonra da balk. Yah u , ne
yapyorsun? Gnln zengin, anladk. lstavrit duru r
ken palomut alnr mr? Baksana anasnn nikahn
i stiyor. Ah Fotmo kz, sen adam olmoyocoksn. Me
lek'in tersisin sen . Ve trmandlar merdivenleri. Diz
Ierirnde iviler cakl sanki . Kalbi m m i? Kolbi rn im
di lik i gryor. Tekieye tekieye de olsa. Oh, u
koltuun stne bir ckeyim. Tamam . Kahve mi?
Yok, ben kahve falan i cmem. Saat ka? Drde ge
liyor. Eh, sen balklar daha sonra yava yava ho
zrlayono kadar vakit a kam olur. Yahu u sen i n kom
ular eve erkek getiriyor demesinler senin icin. Ya
n i . ben i grp de. Neye glyorsun yaramaz kz. Sen
de kendini erkekten mi sayyorsun diyeceine kat
Ic katla g lyorsu n . Pekiyi, az nce kahkahalorlo
gl yordun. Bu kzda bir ey var. imdi hngr
hngr al yor.
- Ne oldu sona kz, ned i r derdin? Anlat bakalm.
- Bir ey i m yok.
- Az nce glyordun, imdi alyorsun.
- Dnya byle a mcac m . Bir glnr bir alon r.
- Haydi ca nm!
- Bakn. ben l meye karar verdim.
- lmeye m i karar verdin? Hoppc lo.
- Alaya ol yorsunuz.
- Tersine, ciddiye a l yorum ve zlyorum. No sl olurmu o? lmemeye karar vermelisin. Sen l r
yanda biri n i n olaca i l k karar lmemek korar
50

olmaldr. Hem, syle bakalm. neden karar verdin

:meye?
- Melek duymasn.
- Bal atma Melek'ten. Melek kim ol uyor. Melek
ben i m icin artk o zibidi ressamn karsndan baka
biri de il ki. Syle ba kalm, neden lm sectin?
- Dnyoda yeri mi bulamadm.
- Kimse bulamaz yerini. Ki mseye bir yer ayrlmamtr. Herkes k ck verini kndi yaratr. Cen
net ya da cehennem deil buras. Buras dnya. Her
kes kendi yerini kuracak. Efendice ya da hergelece.
Hem, ne deme,k yeri mi bulamad m . Sen retmen
sin. Demek ki yerini bulmusun. Yoksa, ak falan
m?
- Kendimi aaladm ok o!du.
- Yoksa u Selahattin dediin adam m?
- Evet. kendi m i aaladm ok oldu bu yzdan. Ne ayp eydi ben i m i cin a rtk h i sevmediim
bir adamla yanyan a o l mak, birlikte olmak. Neden
koparnadn ondan yleyse? diyeceksiniz bana. Ya
pamadm. Kimsem yoktu. En ok neye kzyorum
bil iyor m usunuz, ki mseye saygs olmayan bir hay
van sevmi olmama kzyorum. Yoksa, biliyorum,
birini sevmek k cltmez ki insan. Yolda grnce
ben i, ben sana vaktiyle yle yle yapm tm der
gibi bakyor, en cok buna dayanam yorum. Yoksa,
sevgi h aktr. Evli olmas da engel deildi. E n b
yk engel hayvanlyd. Grev yapar g i bi sevime
mesi de gzeld i , i nsan seviirken sonsuza ulama
ya al r. Ah, size ne!er a nlatyorum. Kendinden
baka kimseyi sevmiyor, bata kendisi olmak ze
re herkesi aalyordu. Aalk olduunu bile bile
yaamak, aalkln severek yaamak, herkesi
aa l k saymak ne kt ey! Baz ic organlar ndan
ve baz d organ larndan baka bir ey dnm
yordu bu ada m . H i c sevmediim babamdan koptum .
Onun yznden. Sevmiyordum a m a bobamd. Oysa,
hic sevmediim babamdan, ok sevdiim, sevilme
ye deer bu lduum biri i cin kopmak isterdim. Ne
51

gzel olurdu o zaman ama ! Kcldm onunla, kldke kldm.

.
- Bak beni m Fatma kzm alyorsun . ok gzel
anlatyorsun, ama alama. Geri, alamak her eye
iyidir, dinle beni. Aiasan da alamasan da iindeki
terslii gi dermeye al.
- K ldm ben.
- Sen mi? Sen o deilsin ki a rtk. Sen o saygsz h erifi sevmi olan o kck kz deilsin ki a r
tk. De itin. Deim i olmasaydn gene onunla o
lurEfun imdi. Ya da ona benzeyen bir bakasyla
kim bil ir.
- Ama i i mde bir ses var, h i de byl e sylemi
yor
- Bil iyorum. Insan olmann en zor yan budur.
Hem o'sun, hem o de ilsin. Elbette bir ey var, ya
anm bir ey. Bu yaanm n sende b rakt izi
silemezsin. Bu izi silmeye calma bou na. Kimse
yapt c be yanlla llemez. _Ki m bilir, belki ak
. dorudan da stn bir eydir. Her neyse. Bir ey
yaa nmtr. Yaanmtr ve bittii kadar bitmitir,
bitmeyen yan da kalsn ylece, ne zarar var sana.
- Seviyor muyum dersiniz onu?
- Evet, biraz da buradan geliyor. Galiba seviyorsun onu. Ama sevmemelisin. Onu nasl sevebil i r
sin a rtk! O olduu yerde kald. Ne olduu yerde
kalmas, kldke klyor. Kuzum siz nereden
bu luyorsun uz bu iki paralk adamlar? Sen, Melek . . .
O gittike kl yor, sen gitti kce insan oluyorsun .
Daha nce azok dayanlr gelen yanlar bugn iyi
den iyiye dayanlmaz gelecektir sana. Sen en g
zel dlerini boa harcam olmann sknts icin
desin. Ama olma. Dnya bvle, yitirmeden kazgna-sn:_ ic memi. tilc oc kalma m . hi c daya k
yememi cocuklar yakndr l me. Sen ne dive l
m stne alyorsun? Hic oral olma.
- Intihar, adi Bey am cc . . .
- Intihar aresiz kaldn zaman geerlidir. Elin ayan tutmad zaman. Artk bittiin. bitmeye
52

yztuttuun zaman. Intihar bana yakr, sana i r

kin d er. Hep iyi eyler yapmaya bak ve yaptn
h i bir eyden piman l k duyma. Pimanlk d uygu
su ldrc bir duygudur. Sradan bir insan ol, za
rar yok, oma d nsz yaa. Hele kendine hi d n
verme. Hele lm konusunda. Intihar son aredir,
ya da son aresizli ktir. Bir daha intihar szn d uy.
moyoym azndan . . .
- Ne yapsam ?
- lgn l k yap. Yeni insanlar ckocak karsna.
Btlyle kapanp kalma, kendine can m kz m. Ev, o
kul, ay bahesi . .. Baka d nyan yok mu senin?
- Siz olsanz ne yaparsnz?
- Clgnlk yaparm. Kendi d ma tamaya bokarm. nem li olan kendi dna kabilmek. Ger
ek insan kendiyle kendi dnda yaar. Insan lara
ka,v umak, insa n larla bulumak zorundasn. Insan
lar senin bir parandr. Sen de onlarn bir paras
s m . Hi bir ey seni insanlardan koparmaya yetme.
meli. Hele insanlktan payn a l mam biri nasl e
lur da seni bylesine d nyadan koparr! Akl a l maz
bunu . . .
- Rahatm yolnzlmda.
- Evet, kendini ldrmeyi dnecek kadar. Ba k
can m , bana kalrsa, d nya sana zor geliyor. Ka
yorsun d nyadan. Sen imdi bal klar getir de ben
ay kleyaym gzel kz m .
- B i r tane balk zaten amca, o n u n iin, bizi u
rot rmasn diye byk bal k aldm.
- Ben stme o lsam bu bal k iini.
- Hayr, olmaz. Siz yorgunsunuz, bell i . Isterseniz u sedire uzann. Oradaki kitaplar kortrn.
- Btn kitaplarn bu kadar m?
Fatmo'nn yz pembeleti.
- Bu kadar, dedi. Ama yaknda epeyce kitap a
laca m.
Fotma m utfakta bir ark m mrldan yord u , yol<
sa odi beye mi yle geldi?

53

DOKUZ

Bir yandan ayn yudumluyor, bir yandon do kuru

ekmek parcalarn didi k!iyordu. Birden Selahattin'
in kaba grnts dikildi karsna. Buradayd sonki
Selahattin, m asann bir ucunda da o oturuyordu
sanl<i. Gercekle dn ayn anlama gelir gibi oldu
u, akr gibi olduu yerler vardr. Fatma, Sela
h attin'in grntsn kovmaya alt ama becere
medi. Glyordu Selahattin.
Fotma, Ayselin szlerini an msyor :
K i m bu kara kal kara gzl ve arsz suratl a
dam? lnaatc m? M hendis mi? Hadi kz! Ha, yal
nz inaat. Ev mi yapyor yani bu? Sevsinler. Kz
needen buldun bu adam sen byle. Bak bak
deil, gzm kr olsun. Bin gnl m olsa birini ver
mem ona, a klsz sen de! Seni seviyor muymu?
Haydi kz, bu adam ylesi deil, bu adam kimseyi
sevmez. Grrsn bak yzst brakr seni.
ayn bitirmeye alyor. lol<malar aznda ta
layordu. Bu pi grnt ne zaman defalup gidecek
karmdan, gene dudaklarn aprdata aprdata ke
bap yiyor pis. O irkin grnt. Selahattin'in oldu
undan da irkin grnts yokoldu, geriye pis
ren kler. pis biimler, pis kokular bra karak utu git
ti. O sra Fatma ocu kluunun renkleri n i , zelli ke
de h aha eleeklerinin cana lc ren klerini anmso
d . Sonra gelincikleri getirdi akl i na. Sonra glleri.
ocukluu bu iein deiik renklerine boyan
m t. Bu boyalar dkld g itti oktan.
ocu!duu tal ve atlak bir topra kta, hi bel
lenmemi. tohu m yz grmemi bir toprakta. kar
larn susuzluklarn. civanlarn yuvanlad bir top
rakta boynu bkk papatyalarla dolu kck bir
iek bahesidir.
ayn bitirir bitirmez sokaa kt. Aralk sonlarn
da bu koyu gne ne oluyor? Her ey onun lm
n sslemeye hazrlan yordu sanki. Haha i ek
leri gibi, gller gibi, gelincikler gibi bir gne. O
54

burua bur ua aan haha ieklerine ne ok ben

ziyor gne. Camlar n zerine burua burua serpi
liyor. Kocaman tayapra klan yzyar gkte. M or
pembe tayapraklar. K gnei.
adi Bey amcann dedi kleri doru mu, i nsan ken
di kendini ldrmemeli mi? Ben y a n i d dnyaya
m a lmalym? adi bey amcann dedikleri bel ki de
doru: lm uzun uzun dndn zaman kendi
ni ldrme gerekelerin yitip gidebilir, ekilmez du
ru ma gelmi yaam dndn zaman da lm
bir care gibi kar karna, iyisi m i g zel kzm l
m n dn ama sakn kendini ldrme, bu a rada
duru munu dzeltmeye al.
Ben i m amacm da u d nyadaki iyilemez d uru
mumu l mle dzeltmek deil mi?
Da al, diyordu adi bey amca, yleyse en g
zeli ir otobse binip Boaz'a gitmek.
Yllardr grmedii, bakmad, ban evirdii
d nyaya yeniden alyordu. alacak ey, oktan
d r grmemiti dnyay, imdi onu akl a lmaz l
le rde gzel buluyordu. lmeye karar vereli b;:ri hi
yoamad n . andan nce de hemen hemen hi ya
a madm. ocu kluumda . . . imdi nedir bu ikide bir
karma kan cocukluum! Yeniden yaanaya m
balyorum? Insan ocukluuyle yeniden il iki' ku
rarak m balar yen iden yaamaya? Bir zamanlar
Selah attin vard. Uuyordum havalarda. Grd kle
rim ok gzeldi ama gerek dei ldi, lik olarak arap
i cen bir adamn kt bir c rab arap diye tanyp
sevmesi gibi. imdi her ey gercek olduu icin de
acl ve o k gzel. Meer ben yllardr pis bir skn
tnn elleriryde crpnp durmuum. Yllardr bir yer
leri m durmadan arm da bana gz actrma m.
Gnein bol bol aydnlatt bir dnyay grmek,
bir daha grmek, bir daha grmek, lmeden bir da
ha grmek. Otobslerde dolaa dolaa akam etti
Fatma. Uyi<Usuzdu . iki gnn ve bir gecenin uyku
suzluu varln lm gibi zorlamaktayd .
Eve dndnde karanlk basmt. Uyusam iyi
55

olur, diye dnd. Uyumaktc i yok, diye sylem!i,

yaknda gece demeden gndz demeden uyuyaca
m. Ne garip, diye dnd, lm uyku saymak.
Uyumalyd, uyumalyd. H i lmeyecekmi gibi. Son
ra, gn gelince ekip gitmeliydi. Sed ire uzand. U
zanmasyla uykuya dalmas bir oldu. Dler, dler
dler . . . Bu dlerden bir bakas ok korkabilir.
Selahattin'in etleri i.rmekte olan kafatasn elin
de tutan bir iskelet Fatma'y gl pembesi bir dere
boyunca kovalyor. BiT sre Fatma bouuyor iske
letle. Iskaletin kafas kopuyor bu arada.
Dereve
doru yuvarlan yor kafatas. Gittike byyerek yu
varlanyor, gibi byyerek. lskeletin stne ye
ni bir kafa kondu: babasnn kanl canl kafas . Her
zamanki g i bi n dileri e ksik, pis bir sesle bol bol
svebilsin diye. lskeletle Fatma ok uzun bir t
nele girdiler, kolkola. Scrayamk uyandnda buz
kesmiti. Soyundu, yatana yatt, uyuyamad.
Sabah byle buldu, bu sanrl crp nlar iinde.
Uyanr uyanmaz yorgandan km olan sa aya..
nn ba parmayla karlat. Sa ayan yar
gonn iine cekmedi. Sol aycn da ckard yor
gandan. Sol ayan sa ayann stne koydu.
Yalnzln derinlerine gmleli beri an lamsz bir
ayrntcl a tutu l mutu. Her eyin ayrnt larna da
lyor, her ayrntl eye lg nca yneliyordu. Perde
lerin sacaklar, rtlerin k vrmlar , sokakta birbiri
ne dolanan cocuk sesleri, ekmei n
gzenekleri,
bardan stnde kalakalm bir damla su onu a lp
gtren eyler olmulard . Bir kyda denizi gzle
meye koyulsa, gzleri birbirini kavalayan dalgack
Icra taklp kalyordu. Bu da byk bir d u rgunluk ve
riyordu gndelik yaamna.
ocu klara ders verirken birden d u rup kalyor, s
nfn penceresinden dar lara bakyor, ilk grd
eyin ayrntlarna dalp g idiyordu, cocuklardon bi
ri bir ey sorona ya da bir yaramazlk yapana kadar.
Balangta oyalayan hatta d inlendiren bu taklmo
gittikce yorucu, tedirgin edici olmaya balyordu.
5

Bulutlara saatlerce dalp gitmek, oc acna, kml

damadan. Gzel Yurt Aile ay Bahesi'ni biraz da
bu yzden seviyordu: orada her ey ayrntdan ya
pl mt, daha dorusu ayrnt adna yaplmt. O
rada her ey kafas kark bir insann bellei gibi
. birbiriyle hi ilgisi olmayan kk k k eylerden
kurulmutu.
Bu ayrnt yamuru onu her an bir baka grn
tnn peine d ryordu. ocukluk, cocukluktan
gene kzla gei, mahalle cocuklar, annesinin i
n iltilri . kavgalar, yoksunluklar, tm lmsz ay
rntlaryla karsndaydlar, btn bunlar onun dn
yasnda kysz bir ayrntlar denizi oluturm ciktav
d. Iren sesler, budalaca yarglar, kt arklar.
a ptalca barmalar bile onun zihninde kalclk ka
zanyor, kalclk kazanmckla kalmayp beyninde sa
caklonyor, kabaryor, tel tel alyor, tahka ta
yordu. Bir de bir sze takmt akln, Selahattin'in
Bizler azcok mhendis sayl rz aniadn m? sz
ne. Bu sz kafasnda her an deiik bir biimde bil
l urlayor, akl almaz eitlilikte yanslar veriyordu.
Ayaklarnn parmaklarn sevretti uzun sre. a
kaklarna saptanan hafif bir ar beyninin dinlen
m i li iyle tersleiyordu. okaklarndaki ary unut
m a k i cin ayaklarnn ayrntlarn gzledi. Anlamsz
bir fikir belirdi kafasnda: Selohattin'e bu ayaklar
gtrd beni. Neyse, diye d nd, nasl olsa ken
dimi cezalandracam, kendimi cezalandr rkan a
yak:arm da cezalandrm olurum. Ama gene de
seviyorum aya klarm. Hayr. ayaklarmn bir sucu
yok, o gn aya klarm geri geri g idiyordu. Aya,kla
rm gnlme sz gecirebilmi olsayd . Ayaklarnn
ayrntlar perdenin ayrntlarna kavuuyordu. G z
l eri perdedeydi imdi. Bu perdenin gllerini eliyle
i !em i ti. Perdenin eteinde pembe gllerden be
tane, sar gllerden drt tane. Soldan ikinci gln,
i l k sar gln bir yapra ksa kalm. En sonrakl
gl de brlerine gre biraz clz sank i . Bu perdeyi

57

evrenecei adamla geirecei uzun yllar iin, b

tn bir yaam icin zenle, u mutla, sevin ele ile
miti . O gnleri imdi anmak istemiyor.
Yatanda doruldu yava yava. Karn zil cal
yordu.

iKiNCI BLM

BIR
Beklenmedik olay. TRAMAN TICARET. Daha
'ila glen<lik. Byk Frsat. lfrazl, tapulu orsalar.
Firmamzn yeni parsellemi olduu M armara Deni
zine nazr Alaca ky Imar ve lskan Bakanl!';jnn
Konut blgesi iinde ve Sanayi blgesi yannda a r
salarmzn satna balanm olup, arsalarmzda
Cami, Okul, Yell Saha. O topark yeri ayrlmtr. Su,
elektri k, yoi vardr ve h emen ev yaptrp otura bilir
siniz. TRAMAN TICARET. Toksitle alanlara bile
ifrazl tapular ve aplar verilir. Arsalar g0steme
creti alnmaz. Her gn saat 1 1 ve 14 de cretsiz
olara k servisimiz vard r. TOAMAN TICARET yuva
nz garanti ediyor. Pazar gnleri icin EK SERVIS
LER de yapmaktayz. Fiyatlar M2 1 .500 ile 1 5.000
TL arasnda deimektedir. Bu kd saklayn , a
adaki cekili r:u maras ile cekili yaplp kaza na
na en iyi arsalarmzdan biri ikra miye olarak verile
cektir. BIZDE GERCEK OLAN HIZM ETTIR GN
D E N GNE DEGERI DEN PARANIZA TRAMAN
TiCARET BIR GARANTIDiR Arsa kn alnr diyo
ruz ve sizi TRAMAN T ICARET'e bekliyoruz. DE
G IMEYEN GRMZ EN UYGUN FiYATLA
HiZM ETiiR. Konut sorununa dur diyen i letmecilik
TRAMAN TiCARET. Tapunuzu almak icin i ki resim
bi r isimle gelin. Nasl olur demeyin gelin gre
lim. Bu kd sakn atmoynz ve ltfen sizin ersa
nz varsa bir bakasna veriniz, ayrca ikramiyemi
zi unutmaynz. HER KUUN BIR YUVASI, HER IN
SANIN DA BA!NI SOKACAK BIR ODASI OLMA
LID IR. Bu yzden TRAMAN TICARET gelecelnl

zin garantisidir. l kramiye numaras: 56900789065.

Selahattin yeni a rsa satlar icin yeni bestrd
el ilanna dalp gitmiti. Bu seferki daha iyi oldu,
diye dn yordu, neydi o geen seferkindeki zr
valar! Bir arsan varsa bir daha al ne demek! Bizim
ki lerin salakl. Ille ben aakmasam . . . Yok, bu sefer
ki iyi oldu.
stnde bir sk nt vard. S knts kocaman m ide
sinde en kk bir yer brakmam olan kaboptan
ok yaamyla ilgili kayglarndan olmalyd. Ben ne
olacam soruaunu s k sk sormaya balamt ne
zamandr. Artk yaamna bir ekidzen vermeliydi.
Yaamnn baedilmez d zensizliini rakyla kap
yordu n icedi r. Kars leli beri ve cocu klarn ben
bunlara bakamyo u m d iye kye gndereli beri tam
bir danklk i indeyd i . Baba olarak grevini yap
yor muydu? Onlarn okumas icin gereken paray
salyordu dorusu. Pekiyi, ocu klar liseyi bitirince
ne olacakt? Onlara kalkn lstanbul 'a gelin diyebile
cek m iydi? stelik anasndan i kide bir yaknmal
mektuplar alyor, m ektuplara parayla karl k veri
yordu. Anas cocuklardan yaknma.ktayd. Kyleri
kente ok yaknd a ma by k olan ben her gn
okul iin o kadar yolu ekemiyorum diye tutturmok
tayd .
Cocuklar lstanbul'a getirtse? I y i a m a onlara kim
bakacak? Bakn kolay, para olduktan sonra, deil
mi? Kolay olur mu? Kim gz kulak olacak onlara
Istembul gibi yerde? Hele b i r de paray ceplerine
koyup ortala d tler mi bul onlar bulabilirsen,
meyhanede mi olurlar, kerhanede m i , kim bilir! u
zamanda cocu k yetitirmek kolay m ? Neyse, bun
lar dnmek i cin zaman var daha, hele bu k da
geesin bir, olmazsa baharda bir kye gidip baka
nm duruma, o zaman kara r veri rim en iyisi.
Aradan yllar g eti, Selahattin imdi o eski Sela
hattin deil elbette. istanbul bir cku ldur, eei bile
yoritar, adam eder. Selahattin o hd k Selahattin
deil artk. Bankn ot'a apargalub dedii, a rsz a rsz

...

60

g ld, kadnlar kandrmak iin kendi azndan

bakalarna mektup yazdrd, yemek yerken i nsan
lar tiksindirdii, ar kumatan elbiseleriyle salnp
sa lnp gezdii, <<nasl bir ery arzu edersiniz? so
rusuna en pahalsndan olsun> diye kar l k verdi
i gnler ok geride ka ld. Biz onu yllardr grme
d i k, oysa o imdi tom anlam nda bir beyefendidir,
geen yldan beri de birinci snf insanlarn byk
lkleri ya da ka r h esaplar yznden girdii bir
kulbe alnm tr. Istanbul'un sradan yerlileri ef
teliyi hl el leriyle yerken, Selahattin efteliyi ta
ba kta ince i nce soyar.
Para ve kadn . . . onun doyduu, ya da yiyip yiyip
mide fesadna urad eylerdir. Ne var ki bir k
si klik duygusu i indedir. Fatma'nn benden kopma
sna gz yummakla iyi etmedim diye dnr za
man zaman. Iyiydi, der, gzeldi hem de. Kendinden
vermeyi bi lirdi, karlksz verirdi hem. Gzn bu
daktan esirgemezdi. Ben o zaman bilemedi m bun
lar Sonra karma kan kadnlar hep ben i yolma
ya baktlar. o yl e deildi ,gz cebimde de i ldi ,
Allah ' var imdi. Cebine para koymaya kalkard m
d a elimi eliyle iterd i . Huysuzdu ama. huysuz olmas
na huysuzdu, bard m ortal in letirdi, szn e
sirgemezdi bir de. karsnda erkek m i var cocuk
mu va r ayrmozd, ite bu yzden kofarn kzd rrd
ikide bir. Kadn dediin erkein yannda biraz a lt
tan al may bilecek, bunda o yoktu.
Evet. Fatma'y dnr zaman zaman. dl' nr
ve i ini bir zlem basar. G:tsem, kapsn ca!sa m,
hl orada m oturuyordur? Ikide bir bu soruyle
karlar kendi iinde. Kendisi o mahalleden tai
nal iki yl oluyor, hemen hemen Fatma'y grmeve
li de bir o kadar var. Gitse, Fatma'ya iini dkse,
ben a rt k ok deitiiT). artk cocu kluklar ve yara
mazl klar olan o adam deilim dese olmaz m? Ya
kovulursa, O zaman kaldrp vurmas gerekmez mi?
Yok canm, gerekmez. Gene d e onu tutan, gitme
sak n diyen bir ey var. Hayr, h ayr, gitmemeli. Git61

memeli.
Fatma ona nceleri btn kadnlardan farksz g
rn mt. Daha sonra birli kte olduu hatta evlen
meyi dnd kad nlar Fatma'da varolan bir ey
den kesinli kle yoksundular. Selahatti n bunu epeyce
son ra iyice sezdi ama i nce eylere bugn bile pek
calmayan kafas bu eyin ne olduunu h i bir za
man belirleyemedi. Yalnz Fatma'nn b rlerinden
ok daha okumu etmi oluuyle aklanamaz bu.
Fatma'nn gz tokluuyla da bal bana a kla
namaz. Evet. baka larnda ol mayan bir ey vard
onda, bugn bile Selahattin'n iini yakan bir ey.
i tii za manlar Fatma karsna d i kiliveriyord u.
Boyasz yz, tozlu pabuclar, eski giysi leriyle. Hep
"{le alryc baklario bakyordu Selahattin'e, biraz
da aalayan baklaro bakyordu . Selahattin o za
manlar en ok bu baklardan yakn rd. uKylym
diye mi k k gryorsun beni? demiti bir gn da
yana mayp, Hayr, kylsn diye deil, ben de ky
l saylrn, kylsn diye deil, hdksn d iye
demiti Fatma da.
Selahattin yllar iinde kendi acsndan epeyce
baarl olmutu. Fotma elbette baar demeyecek
tir buna. Ya ne diyecektir. kot lk diyecektir
belki de. O benim caba m , ben i m emeimi grmek
istemedi hi. Yaptklar m hep hafife a ld. Bizler ol
masak evleri kim salayacak bir anlatsa ya bana?
Sanki karsndayd Fatma imdi, kendini onun kar
iSinde bi r sank gibi duyuyor. savunmasn yap
yordu. Ben ki, diyordu, nnde son unda bir cahilim,
ama benim de bir yerim var. Seni n yerin mi, diyor
du bu sefer Fatma, sen i n yerin insanlara kargay
blbl diye yutturmak, i nsan larn aln terini dolan
d rmak, senin yerin cocu klarn umudunu ucuza ka
patmak.
Bir gn bu yzden iyi bir kavgaya tutumular
d. Pekiyi, ne i stiyorsun, bu arsa ve inaat iini b
ra kp gidip tapu dairesinde ya da bankada cal ma
m m istiyorsun? Evet. onu istiyorum. Hay62

di ordan, siz
kadn deil m isiniz, hepiniz pa
ra canlssnz, konumaya gelince . . . Para can
I s sensin, kadnlar para canis oluyorsa senin
erkekliin . . . Bak ben i m erkekliimi kartmsan yersin tokad . . . yle erkeklik ayda, eekte, maymunda da var. Ben erkekl ikten doru szl olmay ania
rm arkada, ince olmay, adam olmay anlar m . Se
nin erkekliin baka erkekliktir ki ben i m iin bir
ey yazmaz . . . Yazmaz m, syletma imdi ben i . . .
Gerekte Selahattin'in ii olduka zor bir iti. Yl
lardr ona buna yzsuyu dkmek, yaltaklanmak, ya
lanlar sylemek. Kolay ey mi bu? Selahattin'in bu
n u ok kolay, ok severek yaptn sylemek biraz
yanl olur. O sefillikleri n i ila ier gibi gerekle
tiri r, ama gerekletirir. Kendisini zenle yetitir
mi, ki msenin be kuruuna gz di kersen sarm
gagana diye yetitirmi olan ky ocuu babas iki
de bir sanki mezarndan dorulur da dikilir kars
na, basar kalay. Bir zamanlar Selah attin hep ba
basnn bu t r svg leriyle uyanrd uykularnda n.
imdi iine daha da a lt. artk ii onu hi m i hi
srkmyor. Zaten artk para babas oldu, a rtk para
y eliyle tutmuyor, maayla tutuyor.
Iini azok okumu etmi iki adamyla srd r
yor. Artk onlar alyorlar onun adna. Abdullah
onun so koludur. Reit de Abdullah'n sa kolu. lt
ite, it de kuyruuna. Abdullah'la Reit geinemezler.
birbirlerine girerler iki gnn ba. Abdullah'a so
rarsanz Reit onun yerine gz dikmitir. Toroman
Ticaret'in genel md r ol ma'k i stemektedir. Genel
m drlk sfat Abdullah'a Selahattinin verdii bir
sfattr, Abdullah' maandan ok bu sfat ilgilen
d irir. Oysa iin yaps gerei Reit'in h i bir sfat
yoktur. Yaknda Toroman Ticaret'e iki sekreter a
l nd zaman Reit'in de bir sfat olacaktr. H ibir
zaman bu bir genel m dr sfatna edeer bir s
fat olmayacaktr elbette, ama olsun . . .
Gerekte mekan izma ok basit: iki kii bir adam
caltrmakta ve bir kii iki kiiyi smrmekte. Ara63

da kalan Abdullah maadr ve i yapmad g ibi

sm rden de pay almamaktad r. I yapar grnen
ama elini doru dr st ie srmeyen iki kii hi a
lmad gerekesiyle i kide bir azarlanan ama ger
Qekte ie yetiebilmak iin can n d iine takm o
lan bir kiinin stnde tam anlamnda egemendir.
Egemenlerden biri para, br de bo bir onur pe
indedir. Gerekte Abdullah btn benzerleri gibi
tam yaltken bir maadr, e l yakmaz yani . Beyefen
dinin -Selahattin'e bir sredir kendi buyruuy1a
beyefendi den i l iyor- isteklerin i aalayc tavrlar
la Reit'e i letir. Bylece byk bir ticari kurum t
kr tkr iler. Abdullah Reit'in beyefendiyle ilgili
i leri geri yarglar n beyefendiye gtrmedii g ibi ,
beyefendinin Reit iin kulland zurna. catna
l , comar.t, zibidi gibi sfatlar da Reit'e duyur
maz.
I yerinin dzeninde bir oksakhk varsa Selahattin
bu a ksakl kle dorudan doruya i lgilenmez, onu
yalnz Abdullah'n d ikkatine sunar. On Iki yldr
h u kuk fak ltesini okuyup bitirabi lmek icin rpnan
Abdullah sorunu nce hukuk a csndan ele alr. H u
kuk Selahattin'i hi ilgilendirmez. Onun inancna g
re hukuk yararl olma ktan ok zararl bi r eydir,
nk h ukukun temelinde insan n eitlii i l kesi ya
tar. Hukuk dedin m i adaletiili k ya da adaletsizl i k
gelecektir akla. Oysa Selahattin kkel y a n i doal ve
iyi lemez adaletsizlie inonmoktadr. Bak der, ya
ratan kurdu kuu bile birbirine benzemez yaratm
insan m birbi rine benzer yaratacak! Bilir ki birbi
rine benzeyenlerin oluturduu bir dnyada onun
i i bitiktir. Her neyse, iyerindeki a ksokii tart
modan dzertrnek grevi dorudan doruya Genel
M dr Abdullah elik'in omuzlarndadr.
Selahattin ted i rgin dncelerin avucundan kur
tuldu ve Abdullah' ard.
- Bak olum Abdu llah, bu Reit zibidisine sen
ok gveniyorsun oma o gvenilecek adam deil as
lnda, neden dersen dalgocnn biri. Gitmi gene bu
64

i la nlar mavi kada bastrm.

Ilan larn mavi kada basl masna
karar veren
Abdullah't.
- Syledim beyefendi, ka kere syledim, bu co
cuun akl sz tutmuyor, imdi evet d i yor imdi u
n u tuyor.
- Bir daha syle. Akl a lmaz onun. Hem sen Feh
mi beyin gnder dedii yere g ndermetlin mi onu,
gene bun lar eski yerde m i basld?
- Gnderd i k beyefendi , gnderdik, yalnz onla
rn ii okm u. acele ol maz demiler.
- Ad batsn bu heriflerin yah u . Son ra, bak. Ab
dullah , yavru m, sen y ksek okumu bir insansn.
ben byle mi yazp verdim sona bunu? Beklenme
dik olay balk yapacaktnz. Neyse, haydi git de
bana bir maden suyu aldr.
Abdu llah kar kmaz Selahattin ge i rdi, arkas n
dan yel lendi. Soday beklemeden kt g itti . I inde
bir sknt vard. S k ntlarnn ruhsal olduuna ina
nyordu ama gene de kukul uydu. S knt dediin
elbette ruhsaldr ama neden seni n sknt larn hep o
kebaplardan, o kadayflardan, o rak lardan sonra
basyor? Boynunu eviremez oldun, g bein den
siz gibi her yere senden y i rmi santim nce g i riyor.
Kcn byd, gerdann sarkt , baca klarn ayra a
yra y ryorsun. Kadna yaklamakta zorluk eki
yorsun , yaknda atlara yardm ettikleri g ibi sana
da yardm edecekler o kor da. Ta mam, i adam
sn, bu iin yak budur, parasz biri g i bi derisi
kem iine yapm dolaamazsn, ama kan boacak
sen i . Gidip bir yerde kan aldrsan ya da insanlk u
ru na bir yoksula bir yerde kan falan a rmaan et
sen. Doktor ne diyor? Ne ckatc o da. Beoyefendi .
diyor, en az otuz kilo vermelisiniz. Ben mi, otuz ki
lo mu? Pekiyi, n as l vereceiz? Az yiyerek. Ya, y
le mi? Bir de tansiyonunuzu ala l m . Ooooo, siz ne
yapp yapp zayflam alsnz, benden sylemesi . Zart
sana nam ussuz, a l ite. enden sylemesiymi. Sen
kimsi n beni m yanmda?

65

iKI
Zaman insanlar bir yaklatrr bir uzaklatrr.
nereye . . . lse yanya.n_g__g_e Lmez dediiniz
i ki kii bir bakrs nz l<o fkoa g idiyor. vCiOmdama ;:.:
larnda ta d _l_)in[)ir gornmez etkiye g-re birok
i n san bi rbi rinde_r: l<_p ci n r; 6Trcokso nf irine
_
_?lar.
N z reden.

yleyse ressam Fehmi'yle i adam Selahattin'in

dostluuna da h i amamalyz.
Biri, Feh mi. kula ktan dolma da olsa dnyann ne
olduunu bilen. bu a rada iini de bilen, karn da
bilen. baz baya beeniler yannda baz ince be
eniler de gezdi ren bir Istanbul ocuudur. br.
Selahattin. daha yeni cilalanm. cilas daha kuru
mam bir tahtadr.

Yaknl klar bir zenginler kulbne iki ay aralk

la ye olmalar ze;ine ba!ar. Kul be nce Sela
hattin'i ald lar. Selahattin her anla mda yetkinle
mi bir i adamyd n iced i r. O sra Feh m i karsyla
koynanasnn kalknma programn izleyen gl bir
prog ra m la ressa ml ya da daha dorusu boyal
aylakl piyasa ressamlna yeni dntrm, bu
byk cabas baz evrelerde ilgi uyandrnce gl
bir zengin o l masa da gl bir zengin aday olarak
kulbe alnmt. Toplulua son katlan
Fehmi'yi
topluluun sondan bir nceki yesi Selahattin bir
gnn i inde tanyp sevdi. Daha nceleri Fatma'
nn uza,ktan belirlemeleriyle tanmaya alt b u
adam imdi derya gibi bi r adam olara k kyordu
karsna. Bu kadar bilgiyi kafasna nasl sdrm
bu adam. valiahi billahil Bug ne kadar pekiyi ne
den iyiden iyiye yolunu bulamam bu adam? I me
yi biliyor. iini biliyor. akac. iyi giyin iyor, yani e
siz insan . . . Bir de bu adama pezevenk der dururdu
o Fatma delisi. Ulan. ne deli kar . Inat ey, yara
maz kz.
abucak arkada oldular. Selahattin
66

Feh m i 'de

gerk bir deha , Feh mi Selahattin'de gerek bir

yaman adam buluyordu. Iin iinde Slahattin'in bir
kk hesab da yok deildi: Fehmi'yi etki lersem,
Fehmi karsn etki lerse, kars Fatma'y etkilerse . . .
O gn iyerinden kar kmaz Feh mi'nin atlye
dedii izbe ama bol kazanl o sevimsiz yerin yolu
n u tutarken bu Fatma iini iyice bir demek d
ncesindeydi Selahattin. Kadnlarn bencilce istek
lerine oyuncak olmaktan ve ev sca klna yllar
d r uzak kalmaktan yorulan ruhu i mdi artk Fat
m a 'y bir zorunluluk olarak istemekteydi. u Fatma
iini Fehmi'ye amakta temiz bi r iyilik var, diyordu
kendi kendine. bizim aramz yapsa yapsa onun
karsyla kaynonas yapar.
Bunun iin Feh mi'yi biraz artma k, biraz poh
pohlamak, biraz da doyurmak gerekiyordu. Kataya
koymutu, onu iyi bir yemee gtrecekti. Ona gar
sonlar karsndaki gcn gsterecekti. yle a l
glarla, arklarla, klarla, pahal yiyeceklerle gz
kamatran bir ortamda Feh mi'yi kataya almak da
h a kolay olurdu.
Fehmi'ye olan bu lank sevgisiyle Feh mi'yi iyi bir
i iin kullanm a istei birleince Selahattin yeni
Mercedes'ine bindii gibi atlyen in yolunu tuttu.
Fel mi'nin ad atlye olan llu iyerinde a kam saat
leri yaz gnlerinde bile nemli ve skntldr. Fehmi
her s knty olduu gibi akam saatlerinde burada
olma skntsn da konyakle giderird i . Konyak ie
si oktan yarlanm, gnn son kla rndan h i bir
belirgin iz tamayan bu bountulu yerde akam bi r
zamanszlk gibi her yeri kaplamt.
Feh m i gnn dalovereli ilerden a rta kalan han
tal anlarn atlyenin ancak k k bir blmn
kaplayan resim sehpasnn banda geiriyor. Kafa
s:nda aydn ca dnceler, sanat dnceleri . . .
Feh m i sanat h ibir zaman bir zorunluluk diye,
bir vazgeilmezlik diye yacmad. Sanat olmak
onun gznde ok cafeatl bir trene bir ucundan
katlm olmak demektir. Beyefendiyle tanyer mu67

sun uz? Tantraym, ressam Feh mi bey! Ite bu

nun icin. Bir de bu kadar az e mekle baka h i bir
ey yapamayaca, eek bile gdemeyecei n .
Bei!i bir sanat topluluunun d nda kalan o ge
ni sanat toplulu(;ju her l kede ve her ada bir
tembeiler ordusu oluturmutur. Feh m i de ite bu
ordunun grkemli b i r neteri olmak i stiyordu.
Bunlar byledir, zaman nce bol keseden har
carlar, bir avu leblebi gibi. nemsiz dler gibi har
carlar. sonra, vakti boa g.sirmilik d uygusu ge
lir yapr yokalarna, art k yapacak bir eyleri yok
tur. artk iclerindeki uyuukluk eytanna h i sz
geciremeyeceklerdir, bir sre sonra anlarlar ki ok
kk yalarda oluturduklar o gzel i m tasarlar,
insan olma adna gerce!<let i recekleri byk tasa
r lar a rtk yoktur ve olmaya ccktr. O zaman. bari
gn kurtaralm diye ko:ayndan bir rpnma iine
girerler. Dnyor gibi yapma lar, gzlerin i n a ra
sra yapay bir bi imde bir noktaya taklmas, szle
rindeki karmak kvraklk, ikide bir a n la m g i bi ka
fay sallamalar bundandr.
Fehmi alkale ve boyaya batn, gene bu lmu
kendini, diye dn yor Selahattin. Bunca boyayi
birbirine kartrorak ne yapyor bu, dur bakalm.
Vay be, kendine gre ne gzel yapm, hay oca n
batmasn seni n , kadnn koca kn Kadky vapu
runun stne nasl oturtmu byle! Yok canm, ok
g zel olmu Feh mi kardei m . keke daha ok onla
sak da daha ok vsek yrekten. Vay be, bu da ye
ni mi? Besbelli bu adam elinde boyra k tutuyor. A
fe rin , byle eyler de yap. Yok canm, aka yaptk
bilmez olur m uyum? Sen insan adamsn ha, onlara
benzemezsin sen. zgrl k olacaksn, tamam, a
ma zgrl de zgrlk oldum diye ok iste
meyeceksin. Canm, hepimiz o sizin zgrlk dedi
iniz eyden bol bol istiyoruz, o baka, ona ald r
m a sen. zgrlk i stiyoruz derken ileri kartrmayal m . Hah, hah, h ay!
Fehmi tartmay kesiyor ve resmiyle ilgili a .;la

malarda bu lunuyor, h i bir zaman doru drst an

larnad, an lamayaca resmiyle.
- Bii m lerin incelen mesi, diyor, klarn taban
da doa l bir biimde karlamasyla, kar lap bir
rg oluturmasyla, bir anlamda da kartlamasy
la daha bir etki n l i k kazanyor. Burada bizim kar
mza kan ey ada bunalmn ta kendisidir. Bu
da bir anlamda cinsel bunalm demektir. Hepimiz
biliyoruz, dizginlenmi cinsellik sanayi dnyasnn
ve daha dorusu makinelemi dnyann karmak
l iinde belli bir engellen milii yanstyor. Bura
da sanatnn zg rl kyor ite ortaya, neyse
tart m ay a mayalm gene, yani zgr olma iste
i kyor.
Demek kadnn k geminin stne bu yzden
denk gelmi, diye dnyor Selahattin de.
Feh mi aklamalarn srd ryor.
- Her ey bizim genel olarak. ba kn genel ola
rak diyorum, genel olarak engellenmi duyarl l
mzda aklanyor Selahattin bey kardeim. Size
bir konyak . . .
- Yok, icmem, sen konya brak resmi anlat!
- Evet. her ey, cinsellik de baka eyler de . . .

Dnya karmaklat. Ne diyorduk. i nsann sorunlar byd deyim yerindeyse. yle

anlatay m,
ben burada ne i yapyorum, resim sanatn gerek
letiriyorum kendi a mdan. Ama bu arada yaam
m srdrebilmek iin, d i kkat edin, yaln zca yaa
mm drstce srdrebilmek icin burada reklamc
lk yapyorum . . .
- Yahu, doldurma ite imdi o barda yemek .
vakti . . .
- Bir tane daha dolduraym da. Ne diyordum?
Bast rlm duygular bizim gerek yanmz a kla
makta. Toplumculukta da reklamclk diye bir olay
var. Reklam ve resi m rnein. Yani, ksacas, ben
engelieniyorum ve toplum beni engelliyor. Insan
engellenmedii zaman kendini tam bir gc iiiukle
'
varatabilir mi? O baka! Zaten bol bol engel va r.
li9

birazn ka ldralm. eyse enem ald. Naslsnz

ba kalm? Ne var ne yok?
- Ben neden byle sana vakitsiz geldim diye
sorsana?
- Ben mi vakitsiz . . .
- Yahu ben vakitsiz geldim diyorum. Seninle gidip bir gzel l'<afa ekeceiz i mdi.
- Aman yapmayn, ben bu gece de eve ge g i dersem Melek vallahi . . .
- Ad stnde, Melek. Yapmaz bir ey.
- Evet oma . . .
Zayf bir nazlcnmayd bu. Az sonra ey ll a ka
mnn ince serinine ktlar, havay ilerine e kip
Mercedes'e bindiler. Az sonra alg l bir gazinoday
d l a r. Feh m i gazinonun kulaklcr patiatan kark
l nda, biraz da geceyi . belee kurtarm o!mc n n
sevinciyle atp tutuyordu.
Gazinonun baz i nsanlara sevimli hatta vazgeil
mez gelen dumanl, grltl, bol koku lu havas
Fehmi'nin daha nce konyakla gevemi olan si
nirlerini biraz daha gevetti. Iki masasnda her
zaman yapt gibi ruhunun btn vicialarn gev
etti, btn musluklarn at, btn yaylarn bo
altt, ylece kalakald. imdi pelte gibi, hoaf gibi.
ayva ezmesi gibiydi. imdi iyice renksiz, kokusuz ve
arl kszd, gerektiinde her eye evet d iyebilir, ge
rektiinde susup ylece bekleyebilird i . Uzarn n ve
zaman n dndayd sanki. Her zaman yo,k gibi bir
ey olon varln, elimsiz bir bedenle yrtk prtk
bir ru hton baka bir ey ol mayan varln imdi iyi
ce yok etmi, kendi yaratt gizeml i havada eriyip
g i den dinci gibi hilemi, sfra ya da samaya i n
dirgenmiti .
Selahattin byk sayg ya da byk rabet gr
d Q bu yerde saa sola buyruklar veriyor, meze
lerin seeim inde titiz devranrken ya da davranr g
rnrken son zamanlar iyice beliren bir tutkusunu,
bakalarnn ilgisini cekrnek tutkusunu bol bo l ger
'
ekletiriyordu. Amac g azir.onun yneticisi n i aya.
70

 n a getirmek ve o n u n yalta klanma larn bota Feh

mi

ol mak zere herkese gstermek

Her

zaman

i ki

dakikann

iinde

niyetindeydi

karsna

d i k i l ip

b i n takla ata n o eiti l m i maymunu bugn k i m a

l : p gtrm t? A d a m n i ce sonra kt geldi. Geldi
ve ortal pis b i r sevi nce, baya b i r g rg r havasna
bod u . Feh m i bu gsterinin Selahattin i ci n d e adam
i ci n d e tad nemi kavryor, kendisi de orm a n
dan b i r i o l d u u icin

i kisine yrekten

h a k veriyor

hatta parmak sryordu.

Sahne yeri n e kon u l m u kck

setin zeri nde

c be zpcktm n be ca lgyla ve byk bir te

la ii nde nzik diye rettii ey eyta n b i le k a
rab i lecek cinsten b i r acaip sesler yuma yd . Arsz
suratl bir delikanl n ndeki b i rka davul bozuntu
suna h a b i re vu ruyor, her vuruunda d a h ice bir ii
gerekletiren lml b i r deli g i b i tuhaf kasnmalarla
kas l yord u . S a ksafor.cunun d u ru m u daha da ze!
l i kl i y a da daha da iler acsyd. G a l i ba top l u l u
u n d a bayd o ve gal iba kend i n i b t n mzikten
soru m l u

duyuyordu .

Kendileri n e b ra k l a n kck

gen ilii btn varlyle kuca k l a m g i b i d u ruyor

d u . Ara s ra arkadalarna iaretler ekiyor,
yapay b i r sevece n l i kle bakyor.
zaman l a rda

yapmac kl

saz n

salona

flemed i i

bir g l le b olua doru

g l yord u .
E n basit a n lamda insan r u h u tayan b i r ki i n i n
b u cmbe katlan mas olanakszd . Ayrca ki mse
n i n olan bitenden yaknd yoktu. Salondakiler y a
kulaktan, ya ruhtan sard lar, nk bu m z i i du
yan bir kiinin tek tepkisi kamak olabi l i rd i . Feh m i '
n i n h e r trl gercek d nceyi d layan v e h e r t r
l z rvaya a l k olan kafas, pek a l k olmad b u
c m b havasna b o bi r kafatas g i b i yerlemit i .
Selah attin'e g e l i nce. onun u d nyada b u l u p seve
bi lecei en yetki n ortamd bu ortam, daha o u n u
yle b i ri n i n kafas v e y rei zaten zmleyemezdi.
Selahattin

b u rada mzik diye alnan ey g m gm

kafasna i n d i ke kend i n i b u l uyor, ken d i n i mutlu ve

71

nemli soyyord u .
S z dndrp dolatrp Fatma konusuna getir
d i . Bu konuyu Fe h m i 'ye daha nce de a m t a m a

o a c b i r yo klama ac yd , oysa i m d i tam olara !<

kon uya girm e k vard . Fe h m i ' n i n surat daha ok do
lmadan, gzleri

daha

ok k aymadan, burnu da

h a ok morarmada n , ba omuzlarna daha ok g

m l meden, yz n n deha izg i leri daha ok belir
meden, st n e bir p rofesr h avas gel meden Sela
h a ttin ona bu ii bir gzel ap ondan yardm iste.
me liydi. Bu yzden Feh m i ' n l n resim sanat konu
ma k i ci n , resim sanat konu ma ktan

ok kend i n i

pazorl a mak i c i n g i ri tii h e r at l m ustaca eliyor,

konuyu aabilmek I ci n sz aryordu.
- Ba k Feh m i ka rde i m , dedi son u nda, Allah da
h a o u n u vers i n , gnlne gre bir dzen kurdun
gidiyorsu n . Seni kskanmayacak

odam anasndan

do m a m tr. Kar nla , iin le , neyinle tam b i r insan

sm. Bunu yzne sylyorum diye baka yere cek
me. Sen gzn aydn vurd u n g i diyorsun. Y a biz ne
yapa l m ? Bize de Allah acsn.
yok . . . Hizmeti tutersn

Kar yok,

dzen

kaar, kamasa sen ka

sn diye bakars n , bir ama r ykamay bile bece

remez.

Ne olaca,k

benim

son u m

sen

syle?

Co

cukla'r yle bizi m k i lerin yannda sersefil . . .

Feh m i birden gazinova getiri l i nedeniyle birlikte
Selahatti n ' i n n eden szetm ekte olduunu a n l ad .

zaman toparland, itii ve d a h a da iecei raky

hak edebilmek Iin batan b i raz so u k davran mak
gerekti i n i d nerek ardan ald.
- Yah u , herkes sana pa rmak

s ryor, sen ne

ler sylyorsun a rkada, ha? Co kr! Bu say.

d n ev l er e ks i k l i k de i l , bun larn hepsi o l u r za
m a n l a . Sen koca gem iyi salam da cpay a l a ma
d!'< diye yaknan kaptan g i bisin dostum. Sonra, b
rak Allah a ktna, bana bir de kar derdi mi ka
racaksn d u ru p duru rken! Bak, b u

olmad ite. A

m a a ksan o baka, o zaman . . . Yapma n e o u r,

sen cocuk olma. Rahatna bak, gez, a l , uyu, din-

72

f en . . .
- Beni d i n l e Feh m i bey kardeim,

beni d i n le .

Gn l m e gre biri n i kar diye a l m a k ben i m de h a k

k m yahu.
- Been, beend i i n i d e h emen al. Ne yani! Sa
na varmam d iyecek . . .
- Bak bana,

o n u demek istemiyoru m .

Ben

de

d i yorum art k kurtu lsam b u yalnzlktan . . .

Feh m i kafasnda gle g le aynaan bin lerce til
kiyi ara'ad, Fatma"y gz n n nne getird i . Fat
m a 'y,

kendisine

hep aalayc

b i r biimde dav

ran m olan o h uysuz ka d n . Fe h m i ' n i n iinde h ep

bir gn

Fatma'ya

sar l m a k istei isteklerin en

m utsuzu olarak yaamaktayd.

- Fatma'y biliyors u n , ded i Selah attin .
Art k konu almt.
- Fatma'y dyorsan, o pek olmaz Selahattin bey.
yahu. Sen b i l i rs i n , ben pek karmayaym

ama . . .

Bak, Selah atti n'ciim, sa na Selahatt i n diyorum a

ma arkada lmz

a d n a yle diyoru m, Selahattin

bey demiy oru m , ta mam m? Sen de Fe h m i de c k

b a n a y a da n a s : l i stersen . Tamam m ? Ne dlyor
d u m , o kad n sen i n g i b i olgun ve i leri gr l ve
a(n

zama n da gelenekierim ize bal bir insana az

gelir. Ama e l i nden

geird iin

kad nlara gvenemi

yorsan da yle iyi b i r ey bulalm istiyorsan , d

n rz.
- Bak Feh m i bey kardeim . . .
- Y a h u , sen d e bana Feh m i de!
- Olur m u yah u ? Sen koskoca ressa m .

Zaten

bazen Fe h m i diyoruz, az mzdan ka yor . . .

- Brak Allah ' n seversen , her zaman Feh m i de!
- Pekiyi, Feh m i 'c i i m , karde i m , b u kadn

ben

y l l a r geti u n utamadm yahu.

- ilk

ak u n utulm azm.

- Bra k , n e ilki n e i kincisi! Gzn sevdi i m ,

e-

li mizden geen kad n l a r saysak . . .

F eh m i dmen krma n n tam vakti d i r diye d n
d.

73

- yleyse, ded i , Fatma'y a l r z sa n a , se n i n ca

n n sa olsu n . Babozuk gibi dolayor ortalard a .
Belki o da se n i u n utamad . E h , namuslu d a b i r ka
dn

dorusu,

bir uygu nsuz y a n n

grmed i k . Huy.

suzsa, sen onu bir g zel adam edersin kendi zevki

ne gre.
- Yahu, ba na bak, bu kad n be n i istemiyor ya
hu?
- Ne zamandan beri?

Nas l

i stemez m i ? Had

d i n e m i dm? Seni istemeyecek ha? Fatma ha?

H o t. Kusura ba kma ba'k, hot ded i rt ama ona de
m ed i m , szn gelii dedi m .
- Yahu, istemi yor ite.
- Ama biz bir yakla mda bul u n a l m Sela hattin
yahu?
Yaklam sz n n g ven i l i r

b i l i mse l l i i ve etkili

sylenii Se la hatti n ' i n iine b i r tutarn umut serpti .

l l k bir d i n g i n l i k g i bi ii nde sessizce yaylverd i u
m ut. Belki de bu u mut gerekte o s rada y u d u m l a
d

ra knn

bir yanssyd .

Yol<lam szn

kullan maya

cesa ret

ederne

yerek :
- yleyse, dedi, sen b i r yakle bu ie baka l m ,
nasl yaklayorsan.
- Yakla m , evet, yakla m ,
dir bu.
man

resimde de byle

Bi r yaklam eksi k l i i tuva lle arana koca

bir duvar g i b i , cena bet bir kpek g i bi

Yapyorum, yapyorum ama

g i rer.

bir trl olmuyor der

si n . Neden? Yaklam zay f, yakla mda b i r bozuk

luk var. O zaman sonatya den, i ten l i i baka

kaplardan zorlamaktr. Sanat do yaam g i bi d i r, bi r

kap alr, bir kap kapa n r ya da b i r ka p kapa n r,
bir kap alr. Ziynet h a n m valideniz yani

annem

onun azndan g i rer burnunda n c kar. Bak, biz can

dostuyuz, kardeiz, tamam

m? Bu n u i y i l i k m i y i l i k

saymo n i stemem. Yarndan tezi yok bu iin stne

d lecektir paa m !
Feh m i , bunu iyi l i k sayma derke n , Se la hattin'e ok
sonra denmek zere a k fatura kesiyordu.
74

- Eer sen bu ii yap, ben de sana . . .

- Yok,

ba k

bir

daha

sofrana

oturmam

byle

sylersen. Ak konu uyoru m , bir daha d nya y k l

sa , u nimet h a k k iin, b i z b a bamzdan byle gr
d k , byle a l tk, bir daha sana Sela hattin demem.
- iy i ya . . .
- Bi r sz da h a sylersen

kalkar g ideri m . Eer

ben bunu bir ey kar l yapacaksam . . . Bi r dos

tum i in . . .

Ne diyordu m , bana bak, Sela hatti n, dost,

i e l i m arkada, he, oh, m i s g i bi kayyor boazd a n ,

sen bu ii d n m e d a h a , g e n e d a l d n gitti n , d n
me, o l d u bu i , ve r u e l i n i , a h . a n a m be nim, ne de
nazik bir i n sansn . . .
- Z iynet ablamz b u iin a ltndan k a l kar m ki?
- Altndan kalkar m ne demek? Onun beceremeyecei i var m? Eline kimse d mesin. Kayna
nam diye sylemiyorum, yaman kad ndr. Ana l k et
ti ban a . Biz ona bir ey y a pamyoruz, baka.
Bu sz y l e Feh m.i az nce yazmaya ba lad a
k fatura n n altn imza l a m oldu.
- Evet,

kayn anarn d i ye sylemiyoru m ,

yaman

kadndr. Sapna kadar namuslu ama i bilir bir in

se n . Greceks i n , bu

ksa zamar da z m l ene

cek.
Bir sre sonra her ey b i rbirine kart. Kafala
rnda

d nceyi

ve dolaysyla

sz

d zenleyen

pasl meka n i zmala r a rt k h i al maz olmutu. Be

y i n lerinden kan ve s m e. daha ok salyaya ben
zeyen bir takm a k ntla r d i l l eri n i n ucunda o l u r ol
maz bir ta k m sesleri g yi nerek

sz g i b i o rta l a

dklmekteydi. Bi ri n i n syled i i n i br anlamyor,

b i ri n i n

konu tu u n u br y a duym uyor ya d i n le

miyord u . Ama hep konu ma kta , hep bir eyler sy

lemekteyd i l er.

Her eyi bi rbi rine dolatrd k l a r a n

da gecenin b a arkcs sahneye kt . Kafa l a r ne

kadar a l kelde d a l m olsa da b i r eyi orta k bir
d u ygu gibi yaamakta olduklar n ayr ayr o k iyi
seziyorlard : b l iyorlard, i ki s i n i birbirine yaklat ran

75

ve daha da ya klatracak olan ey k k yanla ry

d.

oc
Aradan b i rka y l gemi. Fatma'nn lmeyi d
n d g n ler o k g e r i d e k a l m t . Fatma gemi
g n lerde

pahal

y a n ndo

tad

ve vazgeilmez
lm

f i krine

bir oyuncak g i b i

a rt k

g l erek

ba.k

yord u . Insan ya a m n zaman zaman bir l m iste

i g i bi saran ey be lki de bir yaama tutkusud u r.
Fotma pek de iten likli o l mayon o a c l g n lerden
sonra d ze kmt, kr k ve bo b i r araba gibi b i r
o yana bir b u y a n a s a l n a rak. d a h a n c e i steyebil
d i i , bekleyeb i l d i i ,
karm

g i bi

u m utlanabi ldii eyleri gzden

yapara k g ndelik

alkantlar ere

vesinde yaayp gitmekteydi.

Kirli

g mleini srtndan atarcasna

evini

dei

t i rmi. uzak b i r mahallede ge n e k c k bi r yere

t a n m t. Bylece y a a m n n tek l ksnden, adi
beyle grme olanandan uza klam t. adi bey
gi ttikce kyor. a n l a rdan baka bir eye art k pek
i ig i duymayan r m zihn iyle yaamdon kopmaya
doru gid iyordu. Gerekte a n larla d a can l bir i l i
kisi yoktu. on lar mekanik bir b i imde aznda dn
d r p duruyordu.
da

Evinden

pek

ka myor.

istemiyor, gelenden g i denden d e

kmak

hola nmyor

d u . Melek'lerden ve Fatmo 'd a n baka y a k n olma

d iin baz ilerini ister istemez onlarn eline b
rakry'Oi d u . Bazen M elek, bazen Fatma, krk y lda
bir de z l ynet h a n m b i rka saatliine adi bey i n
G'Jine u ruyor, te mizliini yapp gn l n alyorlar'
d.
adi beyin

k, b u n amaya doru gidii Fat

ma'y yapaya l n z b rakt. Ne var ki Fatma yapayal

n z l a a l mt a rtk. te yandan, okul evresi n i n
yard m yla p e k de i i n e s i n meyen b i r a rkada ev
res i n e . g i rm i t, bu a rkada evresinde birka k k
gn l serveni de ya a m t. Btn bu n lar p e k 76

nemsemiyordu. Tek

kaygs V e l i ' n i n

iyi yeti mesiy

di, bunun iin de hi b r ey yapamyord u . Bu ko

n ud a iyice beceriksiz ka l m , b i r a ra a n nenden ve
bobandan kopma m a l s n diye a n l a msz bir bii mde
kendi n de n uzaklatrd Veli'yle doru d rst hi
bi r i l ; k i kura m a z ol mutu. Ve l i ' n n i l kokuldan son.

oku i n o m :

ra

o l m a s Fatma'y zyord u . Fat m a ' n n

gznde sessiz, b i ra z i i n e ka pank biraz da iten

pazarlkil b i ri o l m utu Veli. Iten paza r l k i r falan de
i ldi , a k n d , o

Ortaokulu

kadar.

o k u m as

y a p l a n a n l amsz b a sk l a r s rasnda

bir gn

icin
s rra

kadem basm , uzun sre ortada ; rn mem i ti. Gc

zetelere verilen kayp aranyor i l e n l e rndan bir ye:
rar sa lanamamt. A l bay kz, gitti yavrum d i ye d
vnp d u ruyordu.

O
la

g n l e r Melek'in ve Ziynet h a n m n

Fatma baba syla

Veli'nin

uzaktan

uzaa

a rac l y

i l iki

kurmu,

bulunmasna katks olsun istemiti. Bu u

za k ta n uza.a i l i ki ler o n u bcbas n a

birazck yal<

latrm, hatta bir kere Melek'lerde yan yana gel

melerini s a l a m t.
birleri n i

Bu karlamada

sulamam lar,

i k isi de bi r

b i rbirlerine sevgi de gster

mem i ler, birbirlerine doru d r st ba k m a m lar, a n

l a m s z b i r b i i m d e tasa r msal
l yla
in

diya log

b i r yanstc

kurmular, Veli'nin

yol l r a rat rmlard .

Ikisinin

a rac

bu l u n a b : l mesi
de

bi rka

kere

gz dolmutu, n e var k i ikisi de byk bir abay

la, daha dorusu v n l e b i l i r bir i n atla a l a m a d uy
g usu n u yen m ilerd i .
Fat m a ' n n

ba basna

k a r

yumuamas i i n -

nemsi z d e olsa b i rka neden vard . B i r kere, baba

s a rt k iyiden iyiye yal a n rr. t, sol baca n hafif
e

s r kl yordu.

ikincisi,

o barp

a rm ay

en

eski a l k a n l k o l a r a k h e r zaman s rd rm o l a n a
dam zama n l a a l bay kz n n edepsizl i klerine iyice ye
n i l m i, onun

btn

sald r la rna

Mel ek' i n

deyiiy l.

baeer ol mutu. Artk susup kal yor, d a l p gid iyor,

on sze bir szle kar l k veriyordu. H uyu gerei a
ra s ra ine soku turmuyor dei:di. Ama bunu y77

lesine zavallca yapyordu ki, bu durumuyle fke

den ok acma duygusu uyandryordu.
Veli bir yl sonra kt geldi. Dokunu lmazl n ka
za n m olarak geld i .

Nerelerde srtm oldu unu

kimselere sylemed i . Sustu, domuz g i bi sustu. Bel

liyd i , bundan son ra orman bir daha kamasn d iye
gznn

i ine

bakacaklard .

Baar l

b i r a stronot

g i b i dnd, i lli i n i dorudan doruya y u m uak bir

biimde abiasn n ev i n e yapt. Neredeydin yol l u so
ru l ar hep gezdim geldim diye karlad . Geldiinde
bitkin fa lan de i l d i , hatta biraz toplam t . Gm!e i ,
pa n to l on u ,

ayakkab lar

yeni

olduuna

gre

bell<i

de bir yerlerde i falan tutmutu : Bolvadi n 'e , y l lar

d r ki msen i n gr p yazma d

byk teyze n i n ,

y a n i Fatma'nn b y k abias n n y a n n a g itti i , ora

da paalar gibi arland nice son ra ren i l d i , bu
n u n zerine abiaya lzettin bey tarafndan sitem do
lu bir tee k k r mektubu yaz ld, orad a n da enite
nin

kalemi nden

kma

hot

a n tarn nd a

bir

yant

gnderi l d i .
Fatma Veli 'ye

ckmad .

ste l i k o k yumuak

davrand. Burada kal, dedi. Olmaz, dedi Vel i .

Ba

bas n n yan nda kalacakt , bir i tutaca ktr. Bobas

na ve ann esine gz kulak olmas gerekiyordu G n
lerce i a radkta n son ra b i r basmevinde bir i b u l
d u . Batan bal yordu h e r eye.

Basmevinde yap

t en nemli i prova cekmekt i . Ayak ilerine ba

kyor, ay sylyor, ortal topluyord u .

Iinin onu

pek sev i n d i rmedii belliyd i . Patran oldu kca yumu

ak bir adamd, sert iler i c i n herkese kolayca di
atabilen yardmcs n kullan yordu.
Ve l i okul yaa m n a dnmeyi d n m yord u . Ara
s ra ablasna gidiyor, ara sra da abias onu iten
a l p ya bir yere gtryor, y a eve g eti riyordu. Ar
t k o iice olduklar , birbirlerine y rekleri n i atk.
lar, el ele denize gitti kleri , kylar d u raca k m d u r
mayacok

diye

konutuklar

kalmt. Son sralar Fatma ona

g n l e r ok geride
n e kadar yakla

mak i stediyse beceremedl, onun her yakn lama ca78

bas

b i r susua, b i r a n l a msz bake arpveriyor

du. I nsan n i n sandan h i b i r k i n , h ibir fke duyma

cJcn koptuu yerler vard r. fkeyle, kinle ya da be n

zer b i r duyguyle kopmak, kopmak deildir gerek
te,

olsa olsa

da

ba lanmann olu msuz b i ci m i d i r. En

ba l a n m a n n bir baka bi imid i r ya

p u l a r gercek i l g i sizli klerle olur.

byk ko

Bi ri n i n size gre

yok g i bi bir ey o l mas . Artk hi bir ey istemed i

i n iz,

hi b i r ey beklemedi i n iz. baarrarna se.

vinmediiniz,

k t l k l erine

z l m ediiniz

biri

tam

tamna koptuunuz birid i r.

Bel li ki Veli tm yakn larndan, bu a rada Fatma'
dan

da iyice kopm u tu.

Baka l a ryla gle oynaya

konutuu eyleri Fatm a 'yla konumak istemiyord u .

Sz n etmek istemed i i b i r ey orteya geldii za
man

kafasn a n lamsz anlamsz i ki yana

sallyor,

ellerini oynatyor, bo bo g l msyord u . Ne i ste.k

lerini sezd i riyor ne kayg lar n a n latyordu.

Sudan

birka sz ediyorlard birlikte oldu klar zaman. Vel i

sessizl i kten yaplma koca b i r kalkann arkasna s
n m t. Oysa Fatm a ' n n a mac yava yava Vel i '
y i i i emek ve on u okumaya yneltmekti.
Gz

mevs i m i n i n

i l k se ri n i

btn yum ua-klyle

varl n

duyurmakta yd . Gne klar

soumu,

orta l stmaz ol mutu. Bu so u k klar yoked i l mi

doadan a n olara k kalan son be aa yei l i n i
so u k bi r sarya

dntrmeye balamt.

Ky la.r

iyiden iyiye d u rrr.u. gkler morarm. denizler tam

a n l a m nda a t m kudurm u tu. Da l a r g i bi , uurum
l a r g i bi, ld rmala r g i bi souklar gel iyordu. So uk
dal arn a rdnda, d iyordu Fatm a , evet,

bizi bekle

yen g n ler orada. Ama h a n g i dalar n ? Burada d a

lar y o k ki. So u k l a r, kopmulu klar.

yaln zl klar . . .

yaayip yaayp bitiremedi i m i z eyler.

Evet. yllar nce tasarlad lm bir trl ger
cekleti rememiti Fatma .

En ok buna kzyor. en

cok buna z lyordu. Ya lm

ona uzak d m

ya da zaten o l m eyi becerememiti. lm, diyor

d u , ben i m bir t rl kvramad m , belli

ki

hi m i

79

h i c kvramayaca m bir ey. Ne var ki lm duy

g u su onu eitmi, onu yetitirmi, ona kendi ze
rinde eletirici olma gc ve yetki n f i i kazand rm,
o n u bir tr koruyucu bili nele ya da t a m tamna bi l
geli kle donatm . onu bir daha kolay kolay l mden
ya rd m istemez duruma

getirmiti. Kend i n i ldre

bileceine i n a n m yordu a rt k . Kendini ldrmek de

n i l en eye de i nanmyord u . i n san, diyordu, yaa m n
zenle kurar, k u r maldr. l m

kim ol uyorm u! I n

s a n doal olarak v e dn sz b i r bii mde yaani

g c n y i ti rdii zaman kend i n i ldrme karar a l a
bilir,

bunun d inda tm k e n d i n i ldrme kararlar

tutarszdr.
Bu yzden l m l e a ra larnda

scak bir dostluk

vard n icedir. Uzun bulumalar

s rasnda sessizce

dost olmulard. Fatma l m n korku n bir ey ol

mad n , yaamaktan korkmam ve ge rcekten ya
am kiiler i ci n yaamn bir baka biimi olduu
n u , yaamam kii ler i ci n de a kcas kullanlma
m bir h a kkn nnd e sonunda geri verilmesi a n l a
m n tadn anla m t. Kendisi yaamlardan de
i l d i , yaam

h a k k n kullanmoyanlardand, bir g n

l m onu a l p gidecek, yeri nde a n l amsz bir baluk

bro kacakt . Fatma ken disini

cok iyi gre b i l i y ordu

imdi: yaam karsnda h ep edilgin ka l m , hep bi

rileri g e l i p bir eyleri d zeltsin diye beklemi, ek
siklerini

yangndan

mal

ka crrcasna y rekten

nayla m . yetkinli klerin i aratrma k ve ie yaratmak

zah metine katla n m o m t. Ne var ki lm
hakkn

k u l la n mayonlar

i ci n

de bir

yaam

dman

deil

bir dosttu. yaln zca ve yaln zca g i derici bir dostt u .

Evet, Fatmo o z a m a n l m den ilen
o l m utu.

Her gn

eyle icli d l

her s a a t bi rlikteydiler.

Birl i kte

kahve i iyorlar, birli kte yemek y iyorlar, birli kte do

layorlord .

Bolongcta

Fotma'ya

bir

cellat g i bi ,

kaba ve y l k bir arkad a g i bi , her yaa rl a d

man b i r hd k g i bi grnen l m g iderek g ercek
yzn gsterm i . do a n n g c l l n

varl n da

yaata n bir kesi n l i k , adalete ve dn m lere tutkun

80

bir yapc et< i n l i k o l a ra k belirmiti.

Evet, lm '!S Fatma uzun bulum alar iinde ses
s.izce dost o l m u l a rd . imdi dahu az gryorlar
d ! . Art1< ne o ' i.i m l e i l g i l i olarG k i l eri geri kcn uu
yor n e :m o;a sevi m siz b i r bilge g i bi yle yap
byle yap diyo;du. Artk o n l a r bi rbir!erin i
uzaa an layan

iki

ki iydi ler, b i rbirleri

uzaktan

iin gzelen

uza i< olsalar da g n lden uzak dei : lerd i . Birinin do

all

b r : n

varl n

g i dermeye

yetmiyordu,

i dei lse i m d i l i k .
buluyordu
i mdi Fatm a kendi n i iyice yalan m
ama bunu pek de ne msemiyordu. Genlikten sa
l kl olmak d nda zel bir ka r yoktu. N i c ed i r oy
n a l a rdan uza kta yayord u . Ayrca, yal ! n getire
cei yava l ktan ve da n k l ktan da eklnmiyord .
T,op ! u mdan ve evrenden, ins.c ndan ve doadan ken
disi i ci n zel eyler beklemek a l kon l yoktu on
d a . Buna b a l o l a rak lmd e n de l m a k l a ge
tiren nede n : e rden de kayg l de i l d i . Ksacas , lme

yi

de lmemeyi d e d Dmyordu.

I n san mr n

ksa, yaa m n cafeatl yon n h i b i r eye demeye

cek kadar srada n buluyord u . imdi g lyo rd u , oy
sa o g n l erde n e ok cckm iti l mden.
I< ylar durmutu. Bulutlar n mor damarl a r ara s
ra

catlyor, o l u k gibi f k ra n kirli k o n ufku se!e

boarken i n sana bel l i

m e z ted i rg i n l i kler,

suya

b e l i rsiz zntler, ad b i l i n

iyice

biimlenmemi d u rg u n l u k

l a r getiriyordu. S o u k ve koyu bir kara n l k erken

den kuytulara do!uuyor, insan o l m a d k bir zaman
d l k l a i l kyaz tutku larna gtryord u .
runca

lece i m d e m itim

kendi

Kylar du

kendime,

d i yordu

Fat m a , oysa o zamanda n beri yorgun bir yrek g i

b i k a kere d u rd u kylar.

DORT
Fehmi o gece sabaha kadar kustu. Ii d n a k
t zav.c l l n n . Bi:irtye benzer rtsyle evi aya
a

kaldrd.

Souk alm o l m a l y m , yoksa by le

arp l mazd m diyor, i n i ltilerle yataa uzan yor, be

a a k i ka sonra gene kusmak i i n h e laya koturuyor
d u . Art k birazck sar sudan boka bir ey kara
myor, gelip yata n a uzan yor,

Yo k efen d i m , so

uk a l g n l bu diyor, son ra kna

kzgn demir

yem! gibi frlayp helann yol u n u tutuyordu. Bau

cuna bir oturak koymay nice sonra a klettiler.
M idesine topl ad btn p l eritmek her sc r
houn onurudur. Feh m i de her zaman yapt g i b i
b i r sre b u onuru korumaya d i renmi, sonra hela
ya koup fo u rt diye midesinde ne var n e yok hep
sini

karm t.

Ken d i n i

tutma ktc

d i ren mesi

bira z

d a kars n n enesinden kurtu lmak i i n d i . Her za

man byle olurdu, Fehmi midesindekileri karma
ya ba laynca, Melek de sylen me yo!uyla, ruhun
da Fellmi'yle i l g i l i olara k yer etmi btn ters l i kle
ri karmaya
laria,

b r

neredeyse

balard .

Biri

m i desindekini

kas l m a

rul u n dakini sylenmelerle kusa

b i rbirlerini

dvecek duruma

kusa

gelirlerd i ,

n k b ! r sre sonra Feh mi d e ruhundakileri m i de

si ndekilerl e birli kte karmayo

balard .

Bu

eki

m e n i n sonu her zaman olmasa da ok zaman akla

bite rdi .
et-imalerden

hemen h e r zornan

Feh m i ' n i n ls...

t n kt n sylemel iyiz. Melek Feh mi'yle ene ya

rtracak d u ru m da

de i l d i , b u b i r. I ki n cisi, Fchmi

eski bi r edepsiz o l a rak hemen dm a n n n e n za

y f yerine so l d ; n p onu bir rpda etkisiz k : ma y bi
l i rd i .

Kavga kva m n bulu rken -kavga dibi i tut

n :: s n d i ye i k isi de gemii d i pten kcrtr rlard

Fe h m i

M elek'e eski orospuluklar n a n msat :-d .

zaman Mele k ' i n denetim a ltnda tutu l a n tm orospu

ru h u zincirinden bo a n rd .

Svmeler balard , da

ha son ra yumruk atmalar, e n sonra da alamclar.

Alamalar bal a d za man Feh m i ma drt i k i ya
d a i k i kaza n m

olurdu.

- Bu h ayva n , d i yordu Melek, b u h ayvan byle

d i r, i meyi b i l m ez, tvbe tvbe, syleyemeyece i m
ey leri sv!etiyor b a n a , i kiyi b le bu!du m u gebe82

re n e kadar

icer. O

gazeten i n kokteylinde de byle

y a p m t d a beni kepaze e tm i ti. Szde gazete n i n

patranuna glizel g r n m e k icin kendine dik kat ede
cekti . Neyse ki arac ktc kusmad da knca d u ra k
a

kustu .

Hayva n .

Ned i r b e n i m ektiim? Biz ka

d ! n : a r her zaman byle ezilecek m iyiz yahu?

Melek kad n hoklar i cin cala n b i r insan oldu
unu h er f rsatta, Feh m i ' yle kavga ederken bi le or
taya koymaktan

b y k o n u r duyard.

- Ah kzm, diyord u Ziynet hanm da, bu n u n i c

medii zaman var m ! Ben ayorum bu n u n m i de
si bu n a nas l dayan yor . . .
- Ite byle dayan yor, i te byle . Nos l dayan
dn g ryorsun a n ne !
Feh mi kustukca kust u , kustukca ktledi, ktle
d i kce kustu . Ama n edense bugn Melek'in t m sal
d n ler n

ve

kaynanas n

tm

dok u n d u rm a l a r n

kar l ksz brakyordu.

- Bug n bunda bir ey var anne, bak gr rs n !
dedi Melek.
Fe h m i sabaha kar duru ldu. Her yan aryor, her
yanndan bitki n l i k szl yordu.
- Bir daha byle ierse m . . . dedi.
G n n ilk
Feh m i ' n i n

perdeye hafife v u rd u .
aaca k d u ru m u yoktu.

az n

acaca,k d u ru m u olsa M e lek'e Selahatti n ' i n

rinden

szedecek,

Me l ek'in

yard m n

Az n
istekle

isteyecekti.

Neyse, az da olsa kendine gelmit i . Yataa s rts

t

uzanm,

grmeyen

baklari o tava n

gzlyor

d u . Yan banda Melek'in fkeli sol umalarn d uyu

yor, ond-:: n zi.ir di leye b i l m e k i ci n kafasnda ka
t

bilei mleri

sayg s:zl k l a

ku ruyord u . Alkolle , .

az a y nklkla,

uyuz b i r kpee dn m olan e rkek

l i k d uygusu i i n i n kuytu larnda bir ye rlerde h a p

r p t ksrarak uyan d , yle h a i n h a i n sa n a solu
n a ba k n d , kuyruk salla d . Bunun ze rine Feh m i e
l i n i geeel i kl e yata n kar s n n bir yerlerine gt rmek
i sted i .

- ek

e l i n i , p i s sarho! diye ba rd Melek.

Uykuya do : d klarnda ezan oktan o k u n mu, s u

sat clar

ba n maya

balamt.

Karg o l arn

kah

v o l t k r n bitirip dilerini frca ladklar saatti.

Her eyi ckar h esapianna g re dzen leyen M e
' k e l bette byle b i r basit sarho l u k olayn b i r e
kime kon u su yapacak deildi. E rkekleri bo brak
m a n n doru
zaman

olmayaca

kocasna kar

d ncesiyle

gerektii

sert tutu m u n u a l r, a maca

u latna inan nce d a y u m uayverird i . At , da

h a dorusu duyarsz bir deride amaya alt ya
ray a son ra kendisi merhem srerd i .
On bire doru ka l kt, kahva lty hazrlad , dnp
Fe h m i 'yi uyandrd . Feh m i d kkan a maya gee kal
d.in d nerek telaa kapld.
- Hayr canm,

dedi

Melek, sen g n leri

ar

d m , bug n c u ma rtes i . Ama bir d a h a yle kaldrama

yaca n kadar i cme n e o l u r. Sz ver ba na, imeye
ceksi n , deil

mi? Seni ok

sevd l i m i i n yre i m

parca lan yor. S e r i c kiye daya n kl sndr, belki de b u

sefer ded i y i n g i bi so u k a l g n lyla birleti. Neyse,
krk ylda bir olur bylesi de. Akc.m sana bira z kz
dm a ma i mdi a rtk kzmyo ru m . Beni yannda is
ter m i s i n , yoksa kahvaltm z edelim mi?
Feh m i ' n i n az nce u y a n p kuyruk sallamaya ba
l a m olan erkeklik duygusu gene derin bir uyku
ya d a l mt.
- Kalkalm da, dedi Fehmi, sana a n l ataca.klarm
a n l ataym.
- ne m l i bir ey m i var?
- Hem nem l i ,

hem nemsiz.

Feh m i konuyu baliandra b a l i a n d ra

sofraya

getir

di. Once Selahatti n ' i n nem i nden, sonra yalnzl n

dan szetti uzun uzu n . Dah a sonra Fatma'nn on
lamszl zerine doku n a k l b i r sylev ekti. Gene
de, diyordu, bu adam bu kadn i stediine ' g e. b i
z e b u i i kol<:;yl at rmal< d er. Bundan sonra dos
tun

dosta

yard m

sz

S','Ied i .

b i rkoc

kon u s u n da

zdeyi

n ite l i inde

- D n a kcm b a n a a n iattkianna gre, diyord u ,

84

bu kad n u n utam yor bu adam. Ben de sana

kz m

gre

yok yah u ded i m . Dedim a mG d i n leterned i m

k i . Bu i i sen i n ki ler yapar yaparsa diyor do baka

bir ey

demiyor.

Ben de annemle bir konuay m

dedi m , d a h a o k o n a gvenirim d ed i m , M e l e k d e
y a par a m a , d ed i m .
Sofrava otu rduunda

damadn f keli bakiarla

'3zmeye balam olan Ziynet h a n m kon u n u n ce

k i c i i i i karsnda ara b u k
mackil fke s i n i bir yana
d u ya r l l n a sa h i p

tutum

atmak

deitirip yap
ve Selahattin ' i n

ckmak zoru nda kald.

- Bu i k i si icin de iyi olur, diyordu Ziynet h a n m .

I n san byledir, bir kere birine kafa sn takt m u
nutamaz onu. Sonra b e n o kzn son u n u da o ada
mn

son u n u da iyi grmyoru m .

grmyoru m ,

nk

yalmzlk

K z n son u n u

i inde

kavru l u p

iyi
ka

lacak by le g : derse, b i rkoc y l sonra onu kimseler

al maz. Ya da i y : ce ktQ yola der, Tanr'n ki mse
ye vermesi n ! Ya gelm i. gelmi de geemi b i r kz
kocasz yaar m? Bugn kendini be l k i koruyor a
ma, banda b y yok bir eyi yok, yarn b a n a
n e iler a l r b i l emeyiz. Kz inotc . kz berbat, ta
mam, ama babasnda da var. Ben i m kzm olacak
da o, o n u yle kendi ba na brakaca m . Dve d
ve eve getiririm Allah canm alsn. Ya bir u u rsu
za falan catsa ne olacak? Bizler n a m usumuz icin
y a ayan i nsa n l arz . . .
Me lek konuya pek sah ip kma d . Fatma' n n b
kl mezli i n i bil iyord u . Ko yapaym derken gz
karmakta n ,
tan

yana

tin'le

krk

yllk

deildi

a r kada n

dorusu.

elden

Ziy net h a n m

ka rmak
Selahat

Fatma'y birletirmen i n Fe h m i i i n top l umsal

ve ticari acdan by kce bi r nem ta d n :;ezi

yordu. Bu n u t.ll e:ek de seziyordu am a pek u m u rsa
m yordu. Zaten

Melek

Fehmi'yi Ziynet h a n m

ka

ci a r d n m olsayd Feh m i bugn ok d a h a ba

ka yerlerde olabi l i rd i . Melek ckar soru n l a r n n a i l e
apnda, hatta

daha gen i bir apta e ! e a l nmas

gere i n i b i r t rl kavra m a k iste miyord u . Zaten son

85

g n l e r kafa snda b i r te k d nce vard : Butik Me

lek'i b i r a n nce a ca b i lmek. Kafasnda hep bu n u n la
ilgili

hesa p l a r yapyor, tasa rlar gelitiriyordu.

nein

kafasnn

iinde l<a a l d zen led i

kendi

kendine!
K on uyu Ziy net h a n m a emanet ettiler.
- Allah'n

izniyle, diyordu Ziynet h a n m , benim

e l i mden h i bir ey kurtu lmaz, u a n kuu byler

yere cekeri m . Hem ca n m , bize gre n e var, ta at
t k da kolumuz mu yoru l d u deriz ve b rakr cka
rz ol mazsa . Elin adarnma sz vermed i k

y a bu ii

yzde yz yaparz diye. O kpek de a d a m olsa o za

va i l kz y l e ziyan edip ortada b ra kmazd y l l a r
d r.
- Yok, d iyordu Melek, yle deme anne,

dana

ilk g n den a d a m n c a n n a etm i tir bu kz. Ben o n u

bilmez m i y i m , a h , ben onu b i l mez m iy i m ! H i biri
n iz o n u ben i m

kadar ta n mazs n z. Bi r i n ad tuttu

mu, b i r h uysuzluu tuttu

Kara r verdiler.

mu, yandn!

Bugn den tezi y o k , diye dn

d ler. bu ie el ata l m . Nas l olsa leden

sonra

arya kacaklard , sonra Butik Melek icin tuttuk

lar d kkan n kaba tem i z l i i n i

yapaca klard

kad n

geli rse .
- Ad n

Buti k Melo m u

koysak

acaba? dedi

M e l ek.
- M e!o olur m u kz, dedi Ziynet h a n m , b i l m e m
n e e v i m i oras, a r ba l bi r buti i n ad M e l o o
l u r m u y m u !
Fet m i yle b i r g l m sedi, gazeteleri alp yatma
ya g i tti. Kafas

mengeneye

kon muas n a

ar

yord u .
BE
Ana kz saat bire doru yola koy u l d u . Yanyana
y r rken k sac k boy laryla, koca m a n kclaryla, uy
garca

sekileriyle, dolgun bacaklaryla, b:r doulu

been isi
86

a c s ndan

uyg u n

grn m l e riyle b i rb i r i -

ni g e ride b ra kmaya calan besili i k i rodayland ta

vuunu a n d ryorlard .
- Byle c i d d i b i r i i i n h a beisiz g i tmek doru
m u ama? d iyordu Melek.
- Haberi neymi kz, diyordu Ziynet h a n m , ben
Ynyallarn

ev i n e

bile

habersiz g id iyoru m , adam

l a rn kapsnda on tane uak var. K rk y l l k F a t n a '

n n evine mi habersiz g itmeyecek m i i m ! Hem ne ya
pacak, kovacak m ben i ?
Fatma ' n n

kapsna

vard k l a r nda saat e l i f i e l i fi

n e i kiyi gsteriyord u . Fatma bornozla kar l a d on

lar. nce akn baklari o szd i k i si n i de. Sonra
g l mse d i , y a k n l k gste rd, .
- Ben byley i m ite, ded i , bu yur etmeyi b i l e be
ceremem. Ne olur g i ri n . Banyodan ktm da. imdi
g!yinir gelirim. Siz y_a banc deilsi n iz.
- Sen keyfine ba k kz m , dedi Ziynet h a n m , biz
seni bonozlu gremeyecek kadar yabancn olsay
dk zaten k p byle paldr k l d r gelmezd i k Ne o
lur bizim i i n dze n i n i bozma. hem b i r yere g ide
ceksen de git sen , tamam m?
- Yok canm, bir yere g idece i m yok.
- Yemin et!
- V a l ia h i yok.
- yleyse giyin de gel

baka r m y a n mza.

ar i i n i u n uttu lar. te mizlikci kadn gel med iine

g re ,
tul<ca

d kkana g i tmeleri

de

ge rek miyord u ,

konu

kon utu lar, konuyu ortaya getirmeden nce

Fatma'y bir g ze l y u m u attilar. Fatma da o n l a rl a

b i r g z e l havaya g i rdi . Bir ted i rg i n l i i var g i biyd i , bi
risi n i bekler g i biydi bata n , sonra kon ulara ken d i n i
kaptrd , o d a onlarl a g l p sylemeye balad . N e
z a m a n d r bu kadar g l memit i . Eski g n leri a n d l a r .
eski soru n l a r detiler, e n acl eyleri bile g l n c
leti rd iler, gelmii gemii kendilerine g re eip b
kerek, yass ltarak, arptara k a n latp durdular.
Ziynet hanm her kon uya ustaca g i riyor, asl ko
n uya

bir trl gelem iyordu. Yanya l l a r n d n n

den szetti nce uzun u z u n . Ah, periler g i biydi kz,

87

bir g ze l , b i r ssl . Aman Al l a h m , o

ne

kadar

ci

el<, I stanbul'un bahelerinde i ek brakma m ; l a r.

iek, iek, i ek. Damadn

kzdan

epeyce ksa

olduu doruydu a m a yle gud ubet bir ey olduu

doru deildi . Baya irkin d iyordu Melek, Ziynet
h a n m buna

iddetle

kar koyuyo rdu. Hayr, d iyor

du, irkin falan de i l , g zel de

deil.

Hem erke in

g zeli n eymi! Sonra o ar l la r, onlarn stndeki

gi,siler. zi;nei: eya lar. Ay, insan cennete falan git
mi g i bi oluyor. Ben , diyordu Ziy net h a n m , byle
b i r d n mrmde n e grd m ne duydum. H a n i
bc; i m

Mele k ' i m i n d n d e gzel o l d u a m a , b u

b i r baka ey. B u n u n ard ndan Ziynet h a n m Yan

ya!la rn m a l varl n a n latmaya koyu l d u . Bunca pa
rcy n :: s l kazanm olduklar

konusu ksa ge ci ti

ri i i p damadn a i l es i n i n b i raz grgsz olduu ze

r i nde duruldu. Ama damat da ok zeng i n m i ve bel
ki de onun m a l m l k Yanyallar n k i n i glgede b
ra krm.
Ziynet h a n m daha sonra ev lenmek konusu n u i
led i . Soyut bir kon uda pek baarl deildi eski bir
enebaz

ne

-ve ded i koducu olara k. E vl i l i k kuru m u n u n

kadar n e m l i

olduunu

ve

a n latt.

n e k a d a r saygdeer b i r kurum

Feh m i 'den

rendii

kalp

cm leyi araya s kt rverdi: evl i l i k kuru m u i nsan t

r n n srmesi i ci n zoru n l u bir kurumdur. Orada kal
Ziynet! dedi kendi kend ; n e . Daha derine i nerse ka
mayabil ir, baulup k a l a bi l i rd i .
Son unda Ziynet h a n m bom ba n n fiti l i n i yakt

ve

bombay frlatt.
- Fatma kzm, dedi , bana olan sevgine gvene
rek,

l<endimi

de sen i n z teyzen bilerek,

senin de
Me

a n n enden kalma efend i l i ine g venerek, ayrca

l3k'le

d ost luunun, hay Alla h ,

M e lek'le

dost l u u n u n

ne

d i yord u m , evet,

s a rs l m azl n

bilerek

sana

bir ey sylemeye geld i m . Ben bir ie a rac o l d u m

k z m , e e r b u yzden s e n

bana kzarsan , Ziynet

teyzem bunu da bana yapacak m yd g i bilerden bir

eyler d n rsen ok zlrm. O n u n i i n o l m az-

aa

sa olmaz de ama bana u kadarck bile gcenme

yavrum. Evet, be n b i r ie a rac oldum yavru m , so
nu hayrl olursa sevin duyarm, olm azsa ne d iye
b i l i r i m . Senin h a y rsz Selahattin Feh m i 'yi a raya ko
yup bize yalvar yakar olunca ben dorusu o adama
d a a c d m kz m , bu ii ken d i bama
ba k

yklend i m ,

n i met h a kk i in, b a k ekmek y o k d i y e bis

k iti pyoru m , u n i met h a kk iin Melek'in bu i

te h i bir eyi olmad kzm, artk sen ne dersen y
le olsun, n a sl b i l i rsen yle yapa l m , yalnz u ka
d a rn syleyey i m , bu adam e l d en g i d iyor, sa n a ya
np

t utu m okta n . A budala, bu kadar seviyord u n da

n e d i ye e l i n den l<ardn? E rkek d ed i i n bud a l a d r

kz m , kafasz e rkekler! Neyse, a rt k
le ba ka l m , ben

i mdi sen sy

d i n leyeyim yavrum.

Odada derin bir sessizl i k oldu. Fatmo'n n yz a

s l d , a l n izg i l e n d i . Melek e l lerini nerey e kayaca

n b i l emed i . Ziynet h a n m pek de iyi gtre rn ed i
i bir m a tan sonra ri ngde sonucu bekleyen i htiyar
bir boksr gibi ylece kal oka ld . Daha
sylemesi

bir eyler

gerekir m i ydi, yoksa d a h a m a z y a d a

d a h a baka trl m konumas gerekirdi,

imdi

b u n u kestirmeye a l yord u . stnde bir kahraman

lik vard ama neyin kahra m a n olduunu ken d i si de
b i lemiyordu.

Fatmo

gzlerin i

kr mz

terli klerinden

ka n p a rm a k i a n n a d i kmi ylece duruyordu.

eyler sylemek istiyor, sylemek

Bir

isted ii eyleri

bir trl sze d kem iyordu. Kafasnda h er b i i mle

nan dnce ok k sa bir sre sonra yeri n i bir ba
ka d n eeye bra kyordu. Birka kere d ud a klarn
aynatt a m a garip b i rka ses karma,ktan teye ge
emed i . Sa ayan terlikten kard n , baparma
yla havada da ireler izd i i n i nice sonra sezdi.
- Bak Ziynet teyze, dedi, ben byle bi r ey i a l<
l m a b i l e getirmezd m , unutulmu gitmi

bir eydi

bu ben i m amdan. Benim iin snp g itmi, lm,

b i r daha gelmernek zere uzaklam b i r eydi . Sen
geldin, yeniden . . . Nasl desem, ilk zamonlar ok et
k i ledi ben i . O g n l e r ok fkeliydim , si zlere de h a k l

h a ksz kat

davr a n r d m . Olayn

i inden syr l d k o

syr ldm, gryorsu n u z imdi daha yumuam. im

di ki mseye kzmyorum. Ona da, babama d a , a n a
l m a da.

O zamanlar h a klyd m , i m d i

hakl da

h a ksz da d e i l i m , i m d i geliigzel olmasa da ok

nemsiz bir yaaym var. Bu n u n

iinde Selahat

tin'e , Selahatti n ' i n budala l ki a n n a h i yer yok. Y

z gzlerimden s i l i n m i g itmi,

varl yre imde

hi yer tutm uyor. Bitmi b i r eyi nasl o l u r d a ye

n i den yao'{abi l i r i m ?
- Haklsn da kz m , Selahattin imdi s e n i n o bil
diin

hdk

Selahatti n

de i l .

Gz n

sevd i i m i n

pa ras, insan byle inceltiyor. A d a m para i i n d e y

ze yze adcn oldu kt. Ben eski Selah atti n ' i h i c
bilmem,

sen a n l atrd n biraz biraz. ben

aa rd m ,

nasl byle kaba b i r i nsan , n a s l byle d ncesiz

bir i n san o l a b i l iyor diye. yle

bir grmlm

vard a d a m , sen m i g sterm ilin yoksa, b i lemiyo

r u m . ya da bana m yle geliyor, neyse. imdi bizim
Feh m i 'n i n bize an latt Sel a h atti n , alm y r m
b i r Selah attin ki cmleye parmak srtyor, her g i t7
tii yerde yerden etekliyorlor, o d o insa n l ara
trl
ti n ,

i ncelii

gsterebi liyor. Y a n i

her

i m d i k i Selahat

bizi m k i n i n a n lottna gre ta m b i r beyetc:md i .

O hd k l k g n l e ri n den p e k b i r ey tamyor d e
mek ki. B i r znts var, o da nce s o n a y a n l
davra n m ol mas ve senden uzak kalmas. B a k be n
s a n a i m d i hemen Selohatt i n 'e evet de demem. Ne
den derse n , bu g i bi iler uzun uzun d n meyi ge
rektirir. Yalnz. bir d n , b i r

daha

d n , ya d a

b i r ba k, bi r daha gr onu, n e bi leyim, o n a b i r ans

d a h a t a n . Baktn ki iine gel miyor hayr der ker
sn yavru m . Bak, d i yorum ki, sen bir g n bizde o
l u rsun isterse n , sen i n h i bir eyden h aberin yok. m u g i b i . zaten de h aberin olmad n syleriz on a .
Gelir, b i r bokars n . K i m seni zorlayab i l i r a kzm!
- Bu konuyu h i a masak Ziynet hanm teyze,
dedi Fatma, bir sre i c i n h i a masak. Ben bir d
nsem. De il m i k i buraya kadar geldiniz, ben i m
90

 n zahmetler ettin iz, ben bir d ney i m , son ra bu

!<onuyu sizi n le kon uurum, ve ne olur ben size a
madan siz bana bu konuyu yeniden acmay n . Ben,
b a ka l m , bir sre d n rm, son ra size olur ya da
olmaz deri m .
Konuyu deitirdiler, gelmiten gemiten konu
maya baladlar yeniden. Yen iden eski g nleri b i l
d i kleri g i b i gagala maya balad lar.

Gem ii a n m

yorlar, gem i i deitiriyorlard. Bug n k szde y

celik leri n i d n k szde k k l k leri karsnda hak
l c kara bi l mek
Oysa

d n leri

icin

b i l d i kleri

bugn leri nden

gibi konuuyorlard .
d a h a doru, d a h a e

fendiceyd i , bunun farknda de ildi ler.

O srada kap calnd. Fatm a'nn yz bula n d . Ge
len delikanl1y Ziynet han ma ve Melek'e a rkada
im Zeki d iye tan tt Fatma. Ziynet h a n m lo Melek
o ok bilmi bak laryle baktlar. Gelen deli kan
l

Fatma'dan enaz b i rkoc ya k k , g lec y z l u ,

y a k k l , sevimsiz, cin g i b i bir ocuktu. Deri ceke

tiyle, spor ayakka blaryla, olur olmaz davran l ary
l e bir del i ka n l dan cok mark bir cocuktu. Yeri n i
bulamam ya d a b i r ey yitirmi g i b i ikide b i r k
prdanyor, a k n a k n bakmad zaman g e r i ze
kal bir cocuk g i b i yayvan yayvan g l yordu.
Ziynet h a n m l a Melek hemen kalktlar.
- O d ed i i m i z eyi iyi d n . dedi Ziy net h a n m .
ktklarnda o k a r b i r y k stlerinden atm
g i biydi ler.
- O cocuk kirndi kz? dedi Ziynet hanm.
- Ne bileyim ben, dedi Melek, sevg ilisidir.

ALTI
Onlar kar kmaz Fatma Zeki ' n i n saclar n ok
ad , ona tutkulu olmaktan ok sevecen baklario
ba kt.

Birbirlerine sar l p

bir sre ylece

k a l d l ar.

Sonra Fatma odann en kuytu yerinde duran topa!

koltua sa k n kl kla oturdu. Bu olan ben i m

ba

m n derd i , diye d n yord u , bunu bu i n sansz g n 91

lerimde bama dert etti m , byk a d a m deil daha

coc u k bu, ste l i k onu sevip sevmed iimi d e b i l m i
yoru m , bir cok seviyorum b i r h i sevm i yorum. E
vet, ocu k b u , d iyord u , ayaklar yere ba smayan bir
cocuk, hem de acemi ama kendisine ok g venen
bir zampara tasla. Neden bu ocuu dert ettim
bama ki!
- Bunlar, dedi Zeki'ye, benim Ziynet teyzemle k
z Melek. Bunlar be n i m ocu k l u u md a n

kalma i n

s a n l a r. ocu klu umda p e k sevd i i m , i mdi de b i

raz sevip, biraz sever grnd m insa n la r.

Zeki bun l a r pek d i n lemedi, Fatma'ya sar l m ol

mann onuru i i n d eyd i . Iin tad n d a deil a n lamn
dayd gz . Fatma'ya her sar l nda horoz g i b i ge
ri l i r, onu ko l la rnda biraz da gereksiz b i r fizik ca
boyle

s kard.

Fatma

da

kendi

sevimeyi karsndakinin

kend i n e bu adam

kemi klerini

krmak

ola

rak a n l yor diye d n r, ona b i r ey demezdi.

Zeki

icin ak bir ortaklama alan d e i l , bir ba

ar , bir zafer a la n yd. O, g l erkek o y u n u n u bu

dalaca oynarken, akn

ta d n b i l e o n layacak ol

g u n l u kta deildi.
- Bunlar be ni evlendirmeye gal m i ler, dedi Fatma.
Ze k i ' n i n yznden dalgal b i r sessizlik geti.
- Seni mi? dedi. Seni ki mseye vermem.
- Seni a n cak ben bra krm ve isted iim zaman
birekrm m demek isted i n ?
K a h ka h alarla g l d

Fatma.

- Cocu ksu n sen , dedi, gercekten cocuksu n . Bir

bi rimizi tanycl ne kadar oldu ki! Hem sen benden

cok kksn.
- Seninle

ev lenmek

istiyoru m ,

dedi

Zeki.

- Ben imle evlenip abla m diyeceksin bana? Ne

kada r . bym olsen da
jcu ksu n .
ken de.

ko n u u rken

de,

kks n . Sarlrken de
p i ponu

acem ice

i cer

Sen g zel b i r cocuksun. Ben sen i n abla

n m . Sen zampara rol oynamay seven bir cocuk

s u n . Ben i m yapt m ayp, sana sar i m a m ayp be92

n i m . Seni ayplam yoru m kendimi

ok ayplyoru m .

I y i k i ablan g i bi sar l yor u m sana.

Fatma n edense Zeki'ye h em ite n l i k l i hem d e kaS
kat davra n yord u , daha dorusu bazen yl e bazen
byle.

Ona i i n i a abiliyor, sonra onu iki szle zede

leye b i l iyord u . Z ek i ' n i n kat ruhu giderek k n l gan o!

maya ba l a m t .

Her kt szden sonra Zeki b i r

keye bzyordu a rbk.

Bel k i d e Z e k i ' n i n do h a

o k mar k l k l a rdan kaynaklanan iyi lemez ocu k

l u u , bu a rada bir k a d n a s a r l may gsteriye daya:
l bir i sayp a kta oyuncu gibi davranmas Fat
ma'n n s i n i ri n e dokun uyord u .
D n ya n n en dzaya k , e n g le, en y u m u a k a
dam l a rndan

b i riydi Zeki. Y u muakl b i r bilgelik

ten ok b i r gevekl i kten

kaynaklanmaktayd .

z n den yapma c k l g l n , artist i k b a k n eksi k

etmiyor, ayrca fkesi n i d a tarmarno kta v le
si bir ustala
l i kten

varm b u l u n u yordu. Onun gevek

kayn a k l a n a n

bu yumuakl

sorunsuz

a i le

evresi nde !<oy u l m u , d a ha sonra Ista nbul kenti n i n

by i havas i inde ve acemi zampara r u h u n u n
"
giderek y a ratt Savu n m a ve a v i a m a ilerine ba l
olara k gelimiti. te yandan o kz yzyle sert er
kekler to k m n d a oynayamayaca n iyi biliyord u .
Babas n n biricik olu olmak sfatyla

cebi dolu

olara k u acaip Istanbul kenti n i n zg r ve d a n k

h o v a s n a b i rdenbire d m, her i n sana oyr b i r d a
t m 1 : 1 szveren bu kentte onun kazand i l k b i
l i n zampara l k b i l i nci olm utu. i sta n bul'a g e l i r gel
mez yapt ilk i , ken d i s i g i bi n iversite m u h a bbe
t i n e d a l m olan eski a r kadala r n u bu n edenle
k ra ra k m utlak bir y a l n zl k ortam yaratmak olm u
t u . H ep ayn kaba i etmeyi insan olmann zoru n
l u k u ra l sayan v e h a n g i kzla ne i ev i rd i i n i bal
I a n d ra bal i a n d ra a n i atmay ok seven bu eski dost
lar Zeki ' n i n y kselmesi iin oyol< ba olabi l i rlerd i .
Zeki'yi

a rkadalar n d a n

koparan

bir

baka

ne

den de bu arkadalar n okl u k cebi de l i k k i m seler

o l m asyd . E l bette hi parasz deillerdi, yoksa na93

s l g e l i rierdi Istanbu l 'da okumaya, ne var k i Zeki

gi

b i i kide bir elini cebine a ta n yoktu a ra a rnda. Zeki

onl arla birli kteyken kendi pera s n doru d rst ho r
cayamaz, bu yzden hep ted i rg i n o l u rd u . Ya da on
lar i kide bir Zeki'ye bize u n u

smarlasana, bize bu

nu yedirsene diye yar aka yar ciddi t a k l r d u ru r

lard .

Hemeh rilik b i l i n c i n i

her eyin

stnde tut

maya calan bu delika n l la r Zeki ' n i n tepesini att

ryariard dpedz.
Zeki 'ni n zampara l kiisel bir tutumdan , bir he

vesten

ok top l u msal b i r tuhaflktan kayna klanm

t r. Yeni g i rd i i hukuk fakltesinde sa solu kol

can etmekle vakit ldrd g n ler, o nasl bazla
rndan baz kokular a l d ysa, bazlar da ondan baz
kokular ald lar. Baz kz:ar bu ok gene ve p o rc.l
meslek sa h i b i odayna az ayr k b i r i l g iyle yaklat l a r .
Bu kzlarn kt b i r amaclar yoktu, kt b i r amac
lar ne diye alsundu k i , hepsi akll, a k l l dan ok
ku rnaz, efendi kzlard , ksa vadede sev g i l i , o l u rsa
uzun vadede koca olabi lecek yak k l , a n layl .
zellikle paral birini arvorlard . Zeki g i bi bi rini cap
roza a lm a k h i de kt olmazd. Bu yzden bu pa
ra i o lanc k ok poh pohland ve b i raz kendi iste
m i ercevesinde biraz ken d i iste m i dnda yava
yava -cok da yava de : ! ya- zam para oldu k
t.
Arkadalarn dcn saknd p a ra s n kzlardan

sa

k n myord u . Y iyin kzlar. der g i b i )' d i , ocama incir

d i l<in , zarar yok, babacm

bana

sizler i c i n yeni

paralar yollar. Bu serven havas i inde dersleri as

t n , birinci yl tepeta klak g i tti i n i , i k i n c i y l kuyru
u u c u u cuna kurtard n sylemeye gerek var m?
Onda n e d iz i n i krp i y i bir renci olacak gz var
d n e de aylaklk uruna fak lteden

vard.

atlacak gz

Ayrca kzlar onu bo b ra kmyorl a r, dersleri

tersyz etmemes i ic!n e l ieri nden geleni yapyorlar

d. O k u ldan a t l p baba s n n y a n n a dn m bir Ze
ki onlar iin kurumu bir kayna,l<tan baka bir ey
o l mayaca kt .
94

En by k soru uyd u : son unda k i m in eline kala

cak? Kzlar harl harl ona ak olurken o k a rt bir
sosyete kars nn eline dt . Bu kadnn gznde
Zeki stakoza, peyn i rli soan corbasna, atobriya
na, yaz tatiline, i n g i l i z kumana benzer bir e-y di.
Kadn ondan yaln zca erkekliini istiyor, bu na kar
l k kese n i n az n a yordu . Oysa Zeki'nin cebin

d e deste deste paralar harcanmav sabrszlkla bek

liyordu. Bir g n kavga etti ler. Zeki bu kavgay bile

bile kard , kadna veryansn etti . hakk yoktu bu
kcd arna, cn kli kadn ne mal olduunu

Zeki'den

renecek kadar masum deildi. Kadn i ci n de Ze

ki ya da baka biri. H aydi yavru m, dedi kad n , sen
ufak ufak toz ol bakalm, biz yanl a nlatmz ken
di mizi Kadndan ayrl nca Zek i azcok sarsld, n
k o yata bi r genci n elinin a ltnda bir kadn bu
l u n mas baka eydi r, kzlardan g leryz grmesi
baka eydir.
Bundan son ra, kendi deyi m iyle, ardarda kz e
l i nden gei rdi. Biri si iini bilen bir eydi, pek yaman
b i r eyd i, btn iini bilenler ya da yamanlar gibi
budalayd. Gzelceydi de, yz n n ci!li ve burnu
n u n kemerl i oluunu b i r yana bmkrsak. Zeki 'yi a
v u cu n u n iine aldna inandnda Zek i ' n i n eli nde
torn anlam nda oyu nca k oldu. Kullanl yordu zava l
l . Baemiliini Zeki'nin amarlarn y kayarak ,
odasn sprerek, k i rli yatan toplayarak dyor
du. i kinci ortoya kar kmaz bu birinci a r ar
dem i r a l m a k zorunda olduunu anlad, anlad ve
nasl olduysa m a h a l l e kiz a zyla konuan b ! r ca
navar kesi ldi Zeki 'ye kar. Zeki ite bu mahalle K
zna tutulabi li rdi . Ne var ki bu davran ara l a n ma
sn koloylatrma ktan baka bir i e yoramad kz
cazn. Ikincisi . anasnn i p l i i n i
satmlardand,
kadn haklar n canla bala savun uyor. ykler ya
zyor, yaza r ve eletirmeci eskileriyl e srtyor, bu
a rC'da e: kek h a klarn da y celtiyord u . ark syle
mekte, kadeh tokutu rma kta, sevgi l i zmekte, a rgo
konumakta stne yoktu. Zeki 'ni n amarn ve
95

bulan y kam::c a m a onu kendi zevK n be n

yaya sokup y kad cok o!du. Y a h u ben k z mym
kadn m y m der, der ve katkahalar ata ata g ler,
bazen c!e g n a h lar n ba lotmak istercesine a lar
d. Zeki'den skld, ken d i lii nden g i tti. c ncsif o
n u rl u kt. Zeki 'nin yaman adam olduunu a n l :: r
a n lamaz voltalad, bu tutumuyle Zeki'yi cok kzdr
d, nk Zeki brakmak hakk n yalnzca kendinde
gryordu.
Bir gQn de bir retmenler toplantsnda Fat m a '
y tand.

As l i nsan o rtan ey, Zeki'nin bunca sevda i

inde b:lim adam adayln da lwtarm olmasdr.
Olaan koullarda o n u n durumundaki bir i nsan i
cin bilim adaml bir mucize deilse bile parmak
srtc bi r itir. Ama kou l lar n olaan olmod ve
kapl arn kime ne zaman a c locann ce kuralla
r bulunduu bir ortamda bu ne b i r mucizedi r ne d e
parmak srtc bir iti r. Bir tak m toplumsal kafakol
i likileri n i n sezg i sine varamayacak kadar safdil o
l a n l a r bu bi l i m ada m l konusuna a p kaldlar.
Oysa bunda a lacak bir ey yoktu. Bu tr sonu c
lara ulaabilmek i ci n bir deha o l maktan cok bir Ze
ki olmak gerekir.
Zeki Fatma'ylo tan t n do rencil i kten bilim o
cl a m l na gei yapmann tam ei indeydi . Bu son
scra mayla bir takm kzlarn ve kz e skileri n i n y
re i n i azna g etirm i ti. Evet. tam bu s ralarda, ser
seri mayn gibi gelip, bir toplantda Fatma'ya arp
t. Artk u m utsuz ve krlm, oma olgun ve azcok
taze kz emeklisi rol n k endine y aktrarak oyna
yan Fatma'ya bu glec deli kan l batan h i c ilgi ce
kici gelm iyordu. Fatma icin sradan bir olayd o
n u n gelii: onun aptal ak gsterileri n e bulanm
zampara tavrn yutmad ama spor olsun diye yu
tar grnd. Bir erkein varl n btn varlyle
zle m i :ti n iced i r. Art k dleri n de tabutlar, cenaze
tre n leri, mezar kaz c l a r. eletirmeci bozuntu lar ,
sefa veren sakall l a r grmyor. artk dlerinde kan-

l canl erkekler, rlplak ocuklar, birbirini kova

layan kzlar, bay g n bayg n bakan insanlar gr
yord u , bazen onlarla ak oyu n lar.a dald o luyor
du.

Zeki Fatma'ya i l k g nden sonra h e p zampara l n

en kolay form l n , sen bakasn sevg i l i m form
l n uygulamaya balad :. Fatma bu n umaray h e m
y e r h e m yemez grnd, bu h e m yer hem yemez
numaras acemi bir zamparay zorda bra kacak en
etkili n u marad r. bu yzden acemi zamparalar yani
yreini iyice nasrlatracak kadar sevdada pime
mi zamparalar en olmadk kiilere kaplmaya acl a y
d rlar. Z e k i de az son ra byle bir elektriklenmeye
tutu l u r gibi oldu. O n u n insan sevmeye aykr adam
k u l l anmaya y:tkn ruhu i l kin bu elektri klenmeden hi
bir ey anlamad. Son g n ler sen bakasn sevg i l i m
derken sesi titriyor. baklar catallayor, biraz za
yf olan sol gz kayyor, yzn da gibi bir ate
basyordu. Byle bir duygulanmann eiinden g i r
mi olan sradan b i r zamparay avucu n u n i cine . al
mak icin onu aalamak, en azndan ona u m u rsa
m az davran mak, u sigram yaksana falan demek
yetecekti r bi r kadn a . Evet, yle zamparalar vardr
ki bu numaralar da yutmaz. Ama Zeki gibi gencli
i n i Anadolu'nun kapal evrelerinde gei rmi dr
d n c snf bir zamparadan bunu kim bekleiebilir?
Fatma'yla
lk bir sre
H i bir eyi
dam beni m

Zeki birbirlerine altlar. Bu alkan

sonra Fatma'ya skc ge! meye balad.
yaamayan ve her eyi oynayan bu a
sessiz ve ken d ine kapal d nya m d a

ad r tiyatrosuna m evirecek? Anadolu'dan bo

kofoyla ve dolu ceple geliinin altnc ylmda bi r bi
l i m adam duru m u n a gelmi olan bu adam Fatma'
nn g znde cilal v e cek gene bir Selahattin 'den
baka bir ey deildi. Cinsel isteklerin i korlayabii
rnek icin acel e ediiyle, kadn d ed i i n aldatlma
l d r i lkesine gre Fatma'ya olur olmaz ve kesi n l i k
le gereksiz yalanlar syleyiiyle, ara ara yok yere
kasm kasm kaslyla, gercekten

deerli eyler

karsnda kendini aalanm duyup fkeye kap

lyla, yer yer kendisin i glli n dren erkake ta
Virlaryla, bir ocuu bile gldrecek siyasi gr
leriyle, yntem nedir sorusunu bile karlayamaya
cak l lerde zavall bilimci liiyle bir baka Sela
hattin ' di bu da.
Bilim a lan nda yapmay dnd
yenili kleri
-sevsin ler!- bilimd bir dille ve bilime ters d
en bir kar kl kle anlatyor, l kedeki bilimsel a ra
trmalar ok usturuplu bir dille eletiriyor, bu ara
da -elbette- bilime byk katklar olmu olan pro
fesrlerin adn sayyor, ksacas bilim adna nasl
konuma k gerekiyorsa yle konuuyordu. Kcyla
probl emli ya da daha dorusu kndan tiryaki bir
romanc taslann yardmyla yle a a yukar bir
yldr Zeki 'nin szlne geliigzel ve ii bo da
olsa baz bilim ve sanat kavramlar girmiti. Zeki
bu kavramlar yerli yersiz kullanarak bilimi, sanat
ve kendi n i rseleyip duruyord u . Son zamanlar bel
li bir h esapl l ktan giderek insan iine daha az .
kar olmu, sekin insanlarn dndaki insanlarla
grmeme karar aldndan
baz kii lere kar
-bunlar aras:nda birka eski arkada da vard-,
anlalmaz bir bii mde krc olmaya balamt.
n ak, gelecei parlakt, bunu kendisine h i bir
ey borlu olmayan insanl a ra oSdetmenin avanta
zevkini yayordu uzun uzun .
Fatma o n u n yapt klarndon d a , yapmak istedikle
rinden de bir ey anlamyor, anlamak i ci n bir aba
da gstermiyordu. Bykln sunulan bir ey de
il de kend iliinden yaan lan bir ey olduunu
seziyordu nk. Cehaletin aeha gibi kakaland
d u rumlar deerlcndiremeyecek kadar geri deildi
elbette. Zeki bu ara<ia Fatma'nn duyarszlndan
ve an layszlndan yaknma ktayd . Fatma onun
bu byk adamlk hevesi n i krmaya yeltenmiyar a
ma bu hevese alk tutmay d a dnm yordu. Val
lahi, d iyordu, ben i m pek aklm ermez bunlara, be
n i m etim ne t:>udum ne . . . Ne var ki sklmaya ba-

lyordu artk bu bi l i m adamndan.

- Bak, dedi, insan bazen neyi neden i stediini.
ya da neyi neden istemediini bilemiyor. Sen elbet
te byk adamsn . daha da byk olacaks n . Ne ka
d a r byk olsan o kad a r iyi. Ama ben i m i i n d e
imiyor. Ben olduu gibi yaayan biriyim. Bir ey
l eri tutturmuum g i d iyorum, ne daha aznda ne da
ha ou nda gzm var.
Zeki'nin yznde anlamsz bir g l mseme bel i rd i .
- - zg rl k en g zeli, dedi.
- O sen in bilece in i, dedi Fatma. En g zeli
m i degil m i bilene m . zgrlk ya da baka bir ey.
Va da d pedz b i r S i k n t . Galiba ben ok by k
eylere gre dei l i m . Baboluk, n e bileyim, u mu r
sama z l k . . . Aray ya da d kr k l .
- Pekiyi, ne d e m e k istiyors u n , emiarnyorum k i .
- B a k , s e n bi le a la m yo rs u n , oysa sen i leri bir
d zeydesin, bilim adam d zeyinde hemen hemen,
sen on lamolsn.

Her ey iyi anialamyor demek

ki. Belki de ben iyi a n lato myorum . Elbette ben iyi

a n l otamyoru m . E n neml isi anlamak dei l de a n
l a m a k istemek. K c k eyler var. anlad m z.
a n la m a k zorunda oldu u m uz, anlalsn istediimiz.
Bi l i m bunlar n dnda ci nayettir. Falanca maddeye
gre as herifi boy n u n d a n . Neyi ne adna yayoruz?
D nya bizim babadan kalma sofram z m? Insanla
rn iste,kleri var. kk i stekleri.
- !nan ki ne dediini a n lamyoru m .
- Acelen m i var? Hemen m i gideceksin? Birl i kte mi olalm, yle mi istiyorsun? Gitmeden . . . Onun
i i n mi fora etti n ayakkablarn? imdi g m lei o i
c k a racaks n , sonra pantalonu n u . Oysa b e n i m d i
gitmeliyim, o k iim var. N a s l edeceiz? A rz u l a r n
yarda k a l m oluyor.
- Nereye gidiyorsun?
- Nereye olursa. Ben i m d e acelern var. Va do
ocelem yok da hemen imdi kmak istiyoru m .
- Sen yani !kc:cak m s n imdi?
- kyorum ya, kzmozsan bono.

- Nereye ama.
- Nereye o l ursa. Bir yerlerde iim var.
- Ne zaman greceiz?
- Ben a rarm seni gene. Hem, bi l iyorum bana
bir eyler sylemeye haz rland n , belki de bun
dan k a yoru m .
- o k seviyorum seni .
- Evet, a m a imdi buradan kmalyz. imdi h i
bir ey syleme. Seni a rar m , sz. i n a n r msn, ne
reye gideceimi ben de b i l miyorum, ama sa kn be
n i m l e gelmeye kalkma. Sen g i t artk ve ben i anla
yla karla.
YEDI
Fatma o aka m st Veli'yi alt basmevinden
ald.
Arasra byle yapard , Veli'yi a lr, bi r yerlere g
trrd , yemee, sinemaya, tiyatroy a . . . Veli bu bir
dnbire gelen kan imalardan pek holan rd . Bu
defa pek holanmad : kz a rkada n alt atlye
den alacak, evine kada r gtrecekti.
Bir sredir
hep yl e yapyordu, her a ka mn sevg i l isin i n yolu
na h a rcyordu. O ufak tefek, o a k a pakca . o gz
leri g len kz ksa s rede kendine balamt.
- Evdekiler beklerse seni, dedi Fatma, gee kal
dn diye yani. . .
- Evdeki ler beklemez de Nermin'e bir h aber verelim.
- Nern i n kim? Arkadan m? Yeni mi?
- Yok, pek yeni say lmaz.
- Onu da a l al m .
- Olmaz, evden beklerler o n u . Ben sylerim, b u
okam kendi bana gitsi n .
-- H e r a kam sen m i gtryorsun?
- Hemen henen. Evleri sapa bir yerde de. Bu
okam ken d i bana gitsi n .
Dareck iki soka getiler. Demi r b i r kapdan y l
d r m gibi girdi V e l i , az sonra bembeyaz sevgi lisiy1 00

le kt geldi.
- Bak bu ben i m ablam, dedi ona, ok sevd i i m
a b l a m bu beni m . Ne zamandr gr.trmek istiyor
d u m sizi . . . Ab la bak, Nerm i n bu.
- Naslsn kardei m? dedi Fatma.
- iyiyim, saolun, dedi o da. Siz naslsnz?
Yz hafife kza rd . Fatma i ten g l msedi ona.
- i yiyim, ben d e iylyim, dedi.
Veli Nerm i n ' i atlyeye gLrp bra kt, a biasn n
yanna dn d .
- Haydi g ideli m a b l a , d e d i , nereye istersen g i
debi l i riz imdi.
- Sen nereye istersen . . .
- Sen nereye istersen ablac m , birlikte olalm
da. Senin bildiin bir yer yoksa . . . benim bildiim
bir yer var.
-- Haydi, s en i n bildiin yere gide l i m .
E p eyce yrdler. Kalkola yryorlard . I ki kar
deten ok yalar uygunsuz iki sevgi l i g i biydiler.
Fatma a ra sra Veli ' n i n ellerini okuyor, za man za
man ban onun omuzuna doyyord u .
- N e kadar bydn, dedi b i r a ra: gren sev
gili sanacak bizi, bu kart kz bu gencecik olan
d rm diyecek .
- Yok c a n m , deseler deseler bu kendi n i bi lmez
deli kanl bu gzel kz d rm derler.
M asaya oturd u klarnda yorgundular, o kad a r yo
lu y ryerek nas l geldiklerine at lar.
- Seni n iced i r arayamad m , n e biim ablaym
ben , dedi Fatma. ste l i k sen h zla byyorsu n , be
denin g ibi dncelerin ve duygularn da h zla de
iiyor, daha s k grmezsek yeniden tan.mamz
gerekecek.
- YoK be oblacm, dedi Veli, nasl olsa tan rz
birbirimizi, sen i n l e bir d ertlemeye balad k m ge
ne e skisi g i bi oluruz. Sen ben i arayamyorsu n , iin
gcn oluyor. Dorus u ben de seni arayamyoru m .
Eskiden i kide bir evden kap kap s a n a gelmek
i sterd i m , bazen d e gelird i m . imdi ie bouldum.

1 01

nce bu ite tutunamazsa m d iye korkuya kapld m .

O korkuyu yendim yenmesine . . . Son ra da i i n yor
g u n luu. A r i ben i m ki . Evet, bu a rada byyo
rum da. Byrnekten ok deiiyoru m . Bel ki de by
l e byyor i nsan Son zaman daha d a de i t i m . De
itim ve dzene girdim. Bu ara kendi m i gelitirme
ye alyoru m . Kendi m i bir gn birden b i re cahil bul
d u m a b l a . Bir arkada bir kitap verm iti, okud u m ,
hi b i r ey a n layamadm. Bu kitapta i y o k diyecek
oldu m, diyemedi m . Bir kafam bozulsun! Ben demek
ki zaman hep boa geirm i i m . Gemi zamana
yanmaktansa, dedim, calay m . limi imdilik ok
seviyorum ama kendimi deitirmek
zoru nday m .
Ortaoku l u , sonra d a liseyi okuyaca m darda n .
A rt k s e n b a n a yard m eders i n . Becerebi l i rsem . Ne
reye kadar okuru m , i mdiden bir ey d iyemiyoru m .
A m a oku m a k istiyorum. Arkadalardan pekok k i
t a p aldm. Kendim d e a lyorum y a . Yani sk bir bi
i mde oku maya balad m . Anla maya
alyorum
onlar, ylmadan, inatla. Geici bir h eves sayma .sa
kn, olmaz m? Geici bir heves de i l , kesinlikle de
il. Batan ii y a n l tuttuumu anladm. Bunda b i
zim kileri n de ok sucu var. Arkadalarm da beni
uyardlar. Nermin de beni a n lyor, bu kon uda d a
yardmc bana. Gzel konumaya, doru konuma
ya, bo zaman l a rda hep bir eyler okuma y a , bir
eyler ren meye alyoru m . Bir sre ok bir de
i ! k l i k olmaz, a ma bir sre sonra . . .
- Nasl de i i k l i k olmaz? Seni ben besbaya
olgunlam bu ldum. ard m hatta . Eh, belli tra
a d a bala msn . i leride yle gzel bir i nce b
yk . . .
- By eksik olsun.
- Yok, eksik ol mosn, niye eksik olacakm. Annenle baban nasl?
- Bildiin gibi i kisi de. H i iyi deiler aslnda.
Onlar iyi olmG mak i cin yarat lmlar biliyorsun . Iyi
olduklar za man kendilerini ok kt duyuyorlar.
Babam hasta , annem sinirl i .

102

- Sen i n le oralar nasl?

- Art k bana eskisi kadar kzmyorlor. Hesap
ortada: a rtk bensiz yapamazlar. Ben i sevmek zo
runda d e i ller, beni msernek zoru ndalar.
- Seviyorlardr sen i.
- Sevmeyi bilmiyorlar ki, nasl sevecekler.
- Se n grevin i yapyorsun onlara kar.
- E h , doru. Grev yapmak denirse buna. En
nemlisi. bir orada daha kolay yuvarlanp g i diyoruz
eskisine gre. Art k beni pek ilgilendirmiyorlar, et
kile miyorlar da. Diyorum ki, bir gn onlarla bozu
ursam bu tam bir bozuma o l u r, bir daha yzleri
.
ni g rmem. Gr n rde byle bir ey yok imd i l ik.
iyi ki yok. Sen de onlara biraz yak n lamalsn. Is
tersen elbet . . . zorlayamam sen i . Onlara eskisi ko
dar kzyar musun?
- Hayr, eskisi kadar kzmyoru m , belki a rtk h i
kzmyorum , duyg u larmn ktlemasinden b u . Onla
r hi sevmediim. h i sevemeyecei m kesin. Senin
an nen ben i m ki n i n bir kopyas olmasayd bel ki her
ey bu kadar g o l m azd. Neyse! imdi daha de
i i k bo k yorum d nyaya. Ne var ki onl arla hemen
yaknlk kurm a k istiyor do deilim. Ycoym dei
i rse, yani onlarn istedii bir bicmde, yani evli bi r
kad n olara k dze n i m i kurabi l i rsem , o zaman bel
ki onlara d o h o ya-k n o l u r u m , olabilirim. i m d i be
n i m kendime kop a l bir yooym var, iyi kt , o n
lar bunun i i n e sokmak istemem. i m d i b e n kendi
me gre yayorum . . .
- Ters bir ey yapmyorsun ki.
- Baka! Onlarn istedii bu de i l d i . Belki kazanl bi r kocayd , belki buna benzer bir eydi. im
d i l i k ben onlardan biraz uzak d u rmaly m gene. lle
ride bakersn h er ey deiir, onlar beni kendilerine
yakn duyarlar, ben de on l a ra yakn duyarm ken
d i m i . .. ne biley i m . . . byle bir eyler ite . . .
Veli, orabm scak l damarlar na yay l nca, bi
raz daha g ven l i bir byk ada" rol oynamaya
balad . Buna kar l k Fatna hibir oyun oynam-

1 03

yor, kendine gmld ke gmlyor, her yudu m

d a y a d a h e r daki kada biraz daha sus.kunla yor
du. Bi r sre atlgen gene adamla ken d i ne kapa n k
gene kad n sahnesini evirdiler. Sonra Fatma bir
denbire toparland.
- Art k yalan yorum Veli, dedi, a rt k urasnda
burasnda sinsi arlar duyan orta yal bi r kadn
o!maya doru gidiyoru m . Kendimle babaa kaldm
hep. Hep bir

kopmulu k iinde yaadm. Balar

koparmak ba l a n kolay geliyordu . . . imdi

zorl u
yor. . . imdi biri leriyle olmak i stiyoru m . Yanmda,
yremda kimseler yok.
- Evlen melisin abla.
Herkes byle
- Evlenmeliyim. Byle diyorsun .
diyecek. Doru bel k i de. teden ber i bu grtesin
sen Doru d rst biriyle evlenebilirim bu yatan
sonra , yalym. a rt k gz kapal evlenemem. Da
ha dorusu ne yapacam ben de pek bilemiyorum .
B e n d e i nsan m , yanllar yapabilirim. Y anlfo r yap
maktan ok korkuyorum.
- Az yanl yapmadn n k .
V e l i bun lar sylerken kah kaha larla g l yord u .
- Kusura bakm.a, dedi sonra, aka yaptm. sakn . . .
- Ya, aka dei l , ded i Fotma, a z yanl yapma
d m , evet. Az yanl yapmadm doru da, u dn
yada yan ! ve doru adna ok ciddi eyler yap
madm d a doru. Yapt m yanl bir tanedi r bana
sora rsan , o da yanl m dr deil m idir iyi bilmiyo
rum. O bir tane yani evreye uyarak ben sakzlan
d rd m da sakzlandrdm. Akn en by k d man
a k olmay doru d r:>t becererne m i insanlard r.
Sao!sun lar. bizi m k i lerin de yard m yla seni n an la
ycca n , iin tad kat, yanl derinleti. imdi bir
yani ta m olara k her yerden silmek gerekiyor.
-- Bu dediini pek a n layama d m . Yani evle n mek
gerekir mi diyorsun?
- Evle n m ek Felki de. Ba k ne diyeceim, geen
lerde bana Melek'le a n n esi geldi.
1 04

- i ki hamambcei.
- Evet.
- Onlar pek gelmezdi sana.
- On lar bana hemen hemen hic gelmezlerdi. Bir
gn yolda M elek'le karlamt k da, kapya kadar
birl i kte yr m tk, gel bir COY ic demitim falan,
n eyse, o kadar. . .
- Seni evlend i rmeye mi gelmiler yani?
- Evet, bir.az yle. Ben de bugn seni bunun ic i n a rad m .
- K i m i n l e evlen i yorsun?
On lar evlendi rmeyi dnyorlar.
-

- Kiminle?
- Onun!a, o beni m eski yanlmla.
Veli hic bi r ey demedi. nne bakt. Bardan
daki arab sonuna kadar i ti. Barda parmaklary
la dndrd . Can bir cgara i stedi . Cebindeki pake
ti ckarmakla karmamak arasnda gitti geldi. O
nun yannda cgGra icmem doru olur m u diye d
n d . G ! m sedi . Ablasna bakt. Ba dnd . a
raptan m ? Hayr, daha ne kadar imiti ki? Bak
larn peynir taba n a balad . Selahattin'i gzleri
nin nne geti rmeye alt. Bir cgara yoksak iyi
olacak, dedi , canm birden istedi, bu ie kofarn m
bozuldu b i l miyoru m . Neden kofarn
bozulaca km,
isteyen istediiyle evlenemez mi sanki, i ite! Ka
p g !ttii gn leri dnd, neden kact n dn
meye al t. n ne bakyor, abias n n gzlerinden
a kan yalar grmyordu. Cebimden birdenbire c
karmalym pa.keti, ona do uzatmaly m , nasl olsa
bir ey demez bana, kzmaz ya da a lay etmez d iye
d n yordu . E l i n i yavaca ceketin i n cebine . . . bir
den ablas : n n aladn grd ..
- Ne o, sen alyo r musun? N eden? Densizl i k
etti m , yanl yaptn falan dedim, ondan m? Sustu m .
h i bir ey sylemedi m d iye mi? Neden. B e n sana
kar de i l i m ki. yle yap ya da byle yap diyecek
yata de de i l i m . Olur d iyecek d u ru m u m yok, ol
m:z diyecek duru m u m da yok. Olursa olur. Daha

1 05

do rusu sen i stersen o l u r. Evet desen de hayr de

sen d e kimseyi ilgilendirmez. Sen kend i n i i n d
:O"t n , y a n i iyi olacak mr d iye, yani ben bu adamla
ev:et! irsen iyi m i olur kt m diye . . .

- Sen evet der misin? Gnlnle, seve seve evet

der misin?
- Demem. Sen bana bakma. Ben i nater bir ada
mm. Ama evlenen ben d e i l i m , y a n i evlenecek o
Ian ben de i l i m . Hay be, ben gene neler sylyo
ru m . Nasl desem, diyorum ki i ine sindii gibi . . .
- Kama, a k syle. Hay Allah, ben d e sana ko

camon bi r adammsr n g i bi davranyorum. Aabe

yim fa fa n m rsn g ibi . . . Ama, k msem yok . . .
Y'aniden alamaya b:cd'.
- B a n a ba k a bl a , dedi V e l i , o n u n l a evlensem m i
ev len mesem m i diye dndi.' ne gre, onunla ev
!enmy i az da olsa istiyors u n , yoksa hemen olmaz
derdin, byle bir ey kon u bile olmazd . Bu a d a m
senin kofana u y a r m , b e n onu dn yorum i m d i .
Sen i nsanlar seversi n . iyi kt an iersn onlar n d i
l i nden, I i c dei lse baiann a ktl k gelsin i ste
mezsin. Oysa o kendinden baka ki mseyi dn
mez. Seni istiyorsa kendisi iin istiyor, buna inan
malrsrn. Bununla birl i kte evianebi l i rsin o n u n l a , y a l
nz bu yanlern bi lerek. Bu yonlarn :rmezden ge
l i rsen ,

u nutmu gibi yaparsan i leride

cok g c l k

cakersin. B u yzden karar s e n vereceksin . O ada

m seveb i l i r miyim sevemez miyim g i bi bir eyler
dn meden, o adama katlanab i l i r miyim katlan a
maz mryrm d iye dnerek, anlat a bi liyor m uyum?
O sana uyamcz. sen ona uymay gze a lrsan o l u r
biter.
Fatma anlaml anlaml g l msed i .
-- Ona katlanmak . . . Evet, g c i. nu sevmek
ona katia n m a ktan daha kolay. Ah, ben neler syl
yoru m . Bala, sarho oldum galiba. Bir yanrm
irkin beni m . Ama sen bu ie hayr diyorsun , besb e l
IL B e n de gerekte h a y r diyorum. A m a , yapayal
nrzrm, anlasana. Asl n a ra rsan ne yapacam bil1 06

m iyorum. Evet. gene de karar vermesi gereken be

n i m . Biiyoru m . Daha dorusu h i bir ey bilmiyoru m .
Ah, h ep byle oldum ben, ne yapaca n bilmeyen
biri oldum hep.
Yen iden alamaya balad.
- Ben seni salam biri diye tan r m . dedi Veli.
i md i nereden kyor bu alayp szlama lar. Sen
bana retirdin bu tr sa cn a l klara yzvermeme
yi. imdi sen oturmu a l yorsun, tam bi r caresiz
g i b i . Biz evet deriz, hayr deriz, o kadar. Son sz
sen syleyeceksi n . B i l i n mez, belki daha da iyi o l u r.
Dediin gibi yaln zsn. Benim sana doru d rst bi r
ya knln yok Hele i mdi bir de kzdalgas ckard k .
Cebin den sigara p a ketini sessizce kard.
- lcer misin? dedi ablasna.
- lcer miyim? Bilmem. Ben pek a l amadm o
eye. Sen ic istersen, ben senin l iine bakay m .
- K zmyorsun ya bana. yan nda ttn iiyorum
d iye.
- Yok canm, kocam a n adam o l d u n . I mesen da
ha iyi a m a .
- Ben yle durmadan i cmem bunu, a ra sra i e
rim.
- i te byle Veli'ciim, szde seni dinlendirrnek
iin buraya geti rdi m . Geti rdim ve can n skt m .
- Yok canm ablac m , benim canm skmad n .
D nyorum i m d i , n a s l bir ey olur diye, n e yap
m a l diye, o n u b i l em iyoru m. Ister istemez sen daha
iyi b i l i rsin deyip kyo ru m . imdi en iyisi sen ka
fanda tart bunu. Ben bundan bizi m ki l e re szetmem.
yoksa i dallanr buda,klanr. Ho sen i n o Melek'le
rin ya da eytan'larn oktan bu ii daliandrmaya
balamlard r ya neyse . . .
- Hayr, o n l a r ben kararm bi ldirene kadar bu
ii k u rcalamazlar. ilerine yle gelir de onda n , be
n i dnd kleri icin de i l .
- Bu i te onlarn ckar ne?
- Eh, dnya deiti, Selahattin yce palazlan d, Melek'in kocas da ucun u c u n pa lazian yo r Yol-

lar birleiyor gittike. Birbirlerine yard m ediyorlar.

Dcyonmo ite.
- Yani o adam iyice zenginiedi desene.
-- Yo, hayr, bilmiyorum, yle sanyorum, yoksa
bunlar birbirlerinin gzn ayariard da onda n , ya
ni birbirlerin i destekliyariarsa onla k i bir ckar or
takl var, bu da ikisinin palazlanmasyle olur.
- Yoksa sen ne olup bitti i n i bil miyorsun, yle
mi?
- Evet.
- Sen o zama n l a rdan beri onu grmedin yle
mi?
- Evet, grmed i m , h i grmedim.
- Yllar sonra grnce gene beenecek misi n ?
- Hayr, kesin l ikle hayr.
- Doru mu?
- Bi lmiyoru m. Doru o!duunu san yorum.
- Bana doru de i l g i bi geliyor, bira z da o yz
den ekimser kalyorum .
- Hay r, sanrram, ama ge-ne de b: lemiyorum c a
n m . Neyse, biz b u kon uyu keselim d e , bir i e d a
ha arap isteyelim, kafalar bulal m , o l m a z m ?
- O l m a z olur mu!
S E K IZ
M elel<'in butik i ald, ama Butik Mei-Zo1 o l a
rak ald. Mel1 tamam. Melek'in ksalt l m. Za
n e o l uyor? Za da Melek'in yakn d ostu, aabey i .
yol gstericisi, destekisi, bazlarna gre sevgi lisi
i adam Zah it beyin adndan geliyor. Melek'i birka
yldr ince bir ruh gibi izleyen Zahit bey butik ii n e
de varln katt: h e r zaman olduu gibi, nce u
zaktan uzaa ilgi gsteren bir d ost, sonra yle
yapma yle yap diyen bir ibi llr rol oynad, a r
kadan ortakl nerdi ve nerisi hemen ben imsen
di. Feh mi varln bit gibi s rtnda d uyduu bu a
d a m n bu ie d3 burnunu soktuunu duyunca kp
lere bindi, Melek'e agz dolusu sv d , a m a bir so-

n u a lamad . M e l e k Zahit beyle o rtaklama n n ka

n l maz olduunu, e l i nde ok az para bulunduu
n u , ayca adamn hem eski bir konfeksiyon usta
s lem de krk y l l k ticaret cambaz olara k kendisi
ne ol< ey kataca n syl yordu.
Feh m i , Zahit beyi hi sevm iyordu, evl i l i kleri n i n
nc ylnda yal bi r koruyucu olarak yaamiarna
g i ren ve bi r daha k mayan , o zamandan beri g
rleriyle d nyalarn etki lemekte olan bu adam a r
t k

kald mmayaca n a n l yordu. Melek a rada bir

kendi kofa s n n r n ola mayacak bir neriyle ge

l i r, k i m i n akl bu ? >> diye sorulunca da hi cekin
meden Za h it beyin ! derd i . Zahit beyin nerileri
hemen her zaman Melek'in a r desteiyle ve Feh
m i ' n i n kar koymalarna karn ben i msenird i . Bu
neriler ok zaman basit erilerdi , ylban falanca
yerde kutlasok nasl olur gibi, bu hafta sonu falan
ca yere gidelim gibi, bir yere iyi tu l u m pey n i ri gel
m i size de a l a l m gibi, bu a kam sizin evde poker
oynaya lm g i bi nerilerd i . Me!ek, Feh m i , Zahi t bey
ve Zahit beyin d nyadan habersiz zavall kars Ali
ye hanm .pek d e uyumlu olmayan, bununla birli kte
d a l mayan bir drt l o!utu ruyorlard. Feh m i Aliye
hanma ne kadar bazu!uyorsa Zah it bey Melek'den
o kadar holanyor, Aliye h a n m Feh m i 'yi de Me
lek'i de ne kadar a n la m sz buluyarsa Melek Al iye
h a n m n gznn iine bakyord u .
Karna sz geiremedi kten sonra ne yapacaksn,
ister istemez katlanacaksn onun
samalklar n al
A k a k byle dnyord u Feh m i . Bir kere a l m
ban g i d iyor, ister istemez sen de onu izleyecek
sin . Evet, Melek her g n biraz daha dikbal o l u
yordu. Bt n benzerieti g i b i yalnz kendini seven ,
d nya ilerinde yalnz kendine v e Zahit beye ina
nan bu kadn, baar diye n itelendi rd ii v e Feh m i '
nin de ok iine ya ra m o l a n bir t a k m kcza n m la
r saladka h i ele avuca smaz olmaktayd . Bir
sredi r iyiden iyiye ba msz!amt. Istedii saat
ka l k yor, isted iine isted ii sz sylyor (herkese
1 09

her sz sylerneyecei kesindir) , istedi i yere g i

diyor, istedii saatte eve geliyor, eve gelince iste
d i i n i yapyor, a rt k an nesi nin saknk ve i kiyzl
neri lerin i bile u m u rsam yor, kocasn bildii gibi
azarlyor, d nyay bi ldii gibi dzenliyordu.
Onun bu geliminde Zahit beyin gerek maddi des
tekl e gerek akl vererek b y k pay olmutu . Ger
ekte ikisinin de yaam felsefesi birdi, istekleri he
men hemen birdi, kafa yap lar, c aa be y ukar
aynyd. ikisi de bo kafa l yd, oma i kisi d e ozcok
derin grn meyi pek gzel beceriyordu . Ikisi d e
yaa m n biimlerine herkesten ok, Feh m i 'den de,
Ziynet h a n mdan da cak nem veriyord u . I kisi de o
yapay dinginli kleri iinde byk ve budalaca bir
h rsn i al kantlarn yaa m a ktaydl a r, buna kar
l k her edim ierinde, her tutumlar nda zen l i ve z
veri l i grn meyk biliyorlard , hemen her zaman ya
lanc bir soyluluun tabandan a rta l<alm syrn
t bi r ineeli kle davran yorlard, onlar gren i n san

I kiarna hayran kalabilir, hatta kendini onlara ada

yabil irdi. Ksacas , i kisi de yapayl kianna plastik bir
gr nm kazandrmann ustas olmulard. Bu g c
leri n i e lbette evrelerinden a lyorl a rd, ama evre
lerinde cok oz kimse olmadn olmu grnmek
te onlarn dzeyine u laabil i rd i .
M elek'i Zahit beyin iyerinde ya d a otomobi l i nde
grmeye a l m olanlar onun son da k ikada Zahit
beyi ortak aldn duyunca iyi dedikodu edebi lmek
iin am grndler ama hi amad lar. Evet,
am gibi yapmal a r dedikodu ma kinesinin kls
tr dileri n i ya l a m a k i indi. Ortamn en gercekci
leri ya da en kaarlan m lar bu i e h i amad k
larn ak ak beli rttiler, amlar
kalaba l na
vle bi r dudak b kerek hem de. Zahit beyin kirli
iler evirmelde n l olmas Buti k Mei-Za n n bir
takm kirli ilere paravan olabi lecei f i k ri n i verdi
herkese. Bunda da alacak b!r ey yo ktu aslnda.
Melek kendisi gibi ak oynayamayanlar n gznde
her zaman pormak sr l acak bir kt l k tanrsn110

dan baka bir ey deildi. Melek n icedi r fkeden

cok kskanl k uyan d rm a ktayd . Onun bir ta,km e n
gelleri amak v e bir t a k m amalara u lamak i c i n e n
cirkin ileri y a p m o lmas bundan byle kimseye
ters gelmemeye balyord u . nk o evrede Me
lek'den ya da Zahit beyden az daha d rst kalm
olanlar bu drstlk l erini fel sefeTerin e deil kor
kakl klarna, beceri ksizliklerine, tembelli klerine, ruh
sal amaziarna borluydular. Feh m i ' n i n
utantan cok o n u r duymas bundand .

Melek'den

Aclin yaplaca o cumartesi g n n n o k e r

ken saatlerinde Zahit bey Melek'le Feh m i 'yi otomo
bi liyle ev!e,inden ald ve buti ke brakt. Fehmi ken
d i kendine rend i i ya da ren mi g ibi yapt
ressa m l k sana-tnn yaratc bilgileri n i d k ka n d
zenleme!<te bol bol kulanmok ellackln gsteri
yordu ite. Zahit bey ben ale doru gelirim de
yip g itti. Erken gel diye bard l a r a rkasndan. Bir
s re sonra d kkan yardma gelenlerden gecilmez
oldu. Gerekiyordu ama. Kimi yerleri sngerle ve
bezle son bir defa siliyor, kimi kk ekmek parca
larna havyar verine zeytin ezmesi s ryor,
kimi
fnd! fst kk kaplara yerletiriyor, kimi i k i
ielerini ap a l k o l a l kole katarak y e n i ceniler
a ryor. k i m i haybeye ortalard a dolap akl reti
yar, k i m i aiysileri m a n ken lere ve a sklara yerleti
riyordu Ortal kta kendini en ok h rpalayan M e l ek'
d i elbette. Ocak ay n n bu sou k cumartesisinde hem

gerekl i hem bo kouturmalarla ter I inde k a l m t.

Toplulua leye doru so u k akalaryle Ziynet
hanm da katlnca orta l k ana baba g!lne dnd.
Bundan by!e sat ilerinden birinci derecede so
rumlu olaca k olcn tezgahta r kz bir a ra Ziynet h a n
ma sertce kmak zoru nda kald. Teyze, ded i , a
ka'arnz ok gzel a m a vakit yok, siz de ne o l u r u
asklar sabunlu bezle siliveri n , bakn neredeyse sa
at c olacak ve biz burada kepaze olacaz.
M elek'in a ; l m aya haz rlan a n buti k i daha i m
diden kargaa n n v e dan kln simgesi olup c k -

111

m : t. Saat e kadar k i m toparloyabi l i rdi ki bu ray .

B u ; ada kk b i r kyamet olay yaanyord u: biri
nin nerisi bir bakasn n nerisiyle eliniyor, biri
nin aya br n n bacana tak l yor, bi ri geer
ker. bir eyi yerden kaldrmak adna bi r baka eyi
yere c!ryordu. Pardesleri bu kad a r ne a l m a
y n , diyordu b i r i , gelen ler kafay bul u p bir omuz vur
d L! l a r m gider vallahi , zaten a ltlarnda k i zmbrt ok
ireti. Neymi o ireti olon can:m, i G reti falan de
i l onlar, sen iine bak. Evet, diyord u bir bakas,
sat i ci n gerek dzen lemeyi sonra yaparz, imdi
geiecek olanlara yer a lsn. Ortay bu kadar bo
braknay n , diyordu biri de, kabak g i bi bolua i n
sanlar topariomak ters o l u r, siz h i estetik diye bir
ey bilmez m isiniz, o ra larda g iysiler bulunsun. Bu
lunsun d o kzm. stne bir ey dok l s n , y!e mi?
Bu da daha bir bakasn n sesiyd i . . . Ay, bu kar
nereden burn u n u soktu bu ie bilmem ki, diyordu
Ziynet han m yalca bir kambur teyzeyi burnuyle
Melek,
iaret ederek. Sus a n ne, diye ba ryordu
sus beni rezi l etme gene. O sra i ki yz elli g ra m
leb!ebi yere sa ld. Melisa, gzn seveyim d i kkat
li o l kzm, bak ne yaptn yerleri , hem de insanlarn
gelmesine u kadar kala. Ne yapaym hala be, ben
isteyerek mi yapt m . Melek ablan grmesin vallahi.
Feh m i bi r kede yanllkla a m olduu bir kon
yok iesiyle c:iiyaioa g i ri p h oof g i bi olmu, za
ten doru drst b i l medii estetik bil i m i n i n btn
kayg lannda n kurtu larak bir koltua kmt , bu
d u r u m u yle karsn n fkesin i mayolandrmaktan ba
ka ie yaramyordu. O arada oturduu yerden kk
yan l lklar yapara k kk kzlarn ka l calarna do
kunuyor. fnd k diye bel i rledii

kadnlara ve kz

lara uyg u n zemi n koliayara k g l c klar ve baygn

baklar frlatyordu. Bir a ra tezgahtar kz a l p a lt
kattak i dzen lemeyi tasariarnaya kalkt oma brak
mad lar. O do ne yaparsan z yapn d eyip bir ke
de konyan yudumlamay s rdrd.
Ar gibi ca!an ya da almaya ca l an, gerek-

te doru drst i karamayan bu yazboz toplulu

u e eyrek kala Melek'e tekmil verdi. Melek en
alt katta bir koltua km , ok k k apta bir
s i n i r bunalim gei rmekteydi. O srada Zahit beyin
sesi d uyuldu ve bylece Melek'in sinirleri kendiliin
den dz9!di. Zahit bey Melek'in nerede

olduunu

sordu gire r girmez; geerken Fehmi'nin yananden

bir m a kas alp a aya indi, elindeki gl yan ana
az dolusu bir pck kondurm a k kouluyla Me
lek'e uzatt.
Zahit beyin geliiyle gerg i n l i k azald, hava iyice
y u muad . Zaten iyi kt her ey yoluna g i rmiti.
Evet a m a , gelenler bu kck dkka n a nasl sa
coklard? Yedi mahalleden i nsan a rm t M elek.
Bfeden olacan a la n larn a lt kata ya d a a l ack
tavanl st kata kaymalarn sa l a m a kla kzlar g
revlendird iler. Ayrca Ziynet hanm eitli avantac
iOzmalarn engel lemek iin kapda etkili baklary
le gzclk edecekti. E lbette siz g i remezsi n i z de
meyecekti kimseye, ama gelenleri gz tutmadysa
yle bir aadan yukarya szecekti.
Dkkana ar l o larak nce Selahattin

d t.

Tam ce be kala kapda grnd hazret stnde

ince beyaz izgi li siyah ku matan ar bir takm
vard . bu durumuyle mteahh itten ok bir diplomat
eskisini a n d ryordu. Getirdii iekle birlikte br
ieklerin yerletirilmesine yardm etti. Sonra i e
riye dald, yahu Fehm i'ciim sen daha fmdiden ka
fay bulmus u n y a h u diyerek Melek han mefendiye
doru ilerledi,

bir saray soylusu inceliiyle o n u n

e l i n i pt, kula:a bizimki gelecek m i d i y e b i r so

ru fsldod, h i bir karlk a lamaynca bfeye do
ru ilerledi, bfenin banda duran kza ra k yok m u
d iye sordu, br ieler masan n zerindeyken rak
iesinin gizli tutulmasna hem aarak hem ama
yarak parmayla katkl ekmei<.ler1 iaret edip bun
lar neli diye sordu, kar l k beklemeden birka ek
mek parcasn azna a tt, bir oh ekti, ilahi d iye

113

geeirdi i inden, bununla adam m doyuracaksnz . . .

raky d i kti.
Selahattin'den wnra Fehrr.i'nin ayr boyda
ressam arkada belird i . Ksa boylusu k rl kei sa
ka!lyd, gi rer girmez Feh'Tli'nin boynu n a saii ld. Or
ta boylusu Feh mi'nin kcna bir parmak atp bfeye
ilerled i . Uzun boylusu bir sre ne yapaca n bile
rneden ortal kta elini kolunu sallad d u rdu, sonra
kor.yaa sar l d . Sulu konyak barda n sekiz on sa
n iyede dipledi, sonra Yahya Kemal 'den i i rler oi<U
maya balad: B i r yldz akt gk ve deniz sarma
r gibi - Vuslatta i l k pmeyi a n d rd a nszn Bi rden ka m at gzleri m iz . .
Bundan sonra Istanbul sosyetesinden kadnl er
.

kekli toplu l u klar skn etti . Saat drde doru her

ey birbirine kart. Artk btn konumalar bir g
rlt yumandan baka bir ey de i l d i . Sz da ha
ok vakit gei rmekte kullanan bu insa n la r i leri ge
ri konumalar n yle bir bartyle ortaya dkyor
l a rd ki birin i n sylediini br h i m i h i anlam
yord u . Sz sylenilrnek icindir anialmak iin de i l
d e r g i biydi herbiri .
Drd biraz gece zel arl Fatma gird i ieri
ye. M elek Fatma'y armak icin evine kadar g it
m i . gelmezsen lm p demiti. Melek'in d i risi n i
pmek lsn pmekten biraz daha kolay olduu
i cin mi nedir -Fatma'nn Melek'e olan yaknl her
gn biraz daha azalyordu- Fatma istemeye iste
meye pekiyi gelirim demiti. Bak, diyordu Melek. Se
lahattin de gelecek oraya. O n u n l a kalabalkta g
rmek te nhada grmekten
daha kolay o lacak
sen in ici n . Pekiyi, pekiyi, gelirim . . . Direnmek bou
nayd.
Fatma karsnda Selahatti n'i gr nce kck
bir sarsnt geirdi. Oysa ka gndr ona kar u
mu rsamaz olma temrinleri yapmaktayd kendi ken

dine. Sarsnt ok iddetli olmad, evet. ayrca ksa

s rd. Bir selam verdi Sela hattin'e, sonra ba n
te yana evirip Melek'e doru ilerled i . Bu durum

1 14

Selahattin ' i zmeye yetti. Demek ki bana daha ok

yz vermeyecek diye dnd Selah attin. i i bir
den garip bir tutkuyla kavru lmaya balad . Bu tut
ku Fatma'y burc.dan zorla da olsa alp gitmek tut
ku suydu . Olacak i de ildi elbette . Elini yal gs

n n altnda zorla rpnan y reinin sesin i a l m a k

istercesine iman tahtas na gtrd . N e yapt n
b i l m iyord u ksacas. Doldur kardei m , deldur unu,

dedi tezgahn ba ndaki kza. Deldur ki gene skn

t bast beni, ok mu imanlad k ned i r? Kz g l m
sedi , h i bir ey sylemedi.
Ortalkta yitip g itmeye alan ama bir trl ken
dini bir yerlere sdra mayan Fatma az sonra omu
zunda yumuak bir arlk duydu. Eyvah , Selahat
ti n ' i n eli olabilird i bu. Evet, oydu . st ste att a l
t kadeh rakn n ve e s k i y rt klklar n n verd i i y
reklilikle Selahattin Fatma 'ya ho gelmisin iz d i
yordu. Fatma bu y a k n l k gsterisine kar sertlik
etmed i , yalnz bu adama hogeldin iz demeyi
retemedim diye g eird i . Donuk gzlerle

Selahat

ti n 'e bakt. Biraz rkek, biraz ekingen, biraz heye

canlyd, gene de don u k donu k ba kyordu. Bakla
rnda ne soru ne yant vard .
- Sizinle ne za m a n d ; r gremedik, diye kekeledi Selah atti n .
- Evet, d e d i Fatm a .
Ba.ka hi b i r e y demedi ve hafif y a n dnd.
- O kadar ok i stedi m ama olmad, dedi Sela
h atti n .
- Evet. olmad, d e d i Fatma.
Heyecanlyd. Ne var ki heyecannn bi r yceltme
den deil de bir tedirg i n l i kten geldi i n i daha iyi se
ziyordu imdi.
- Zaman bizi baka yerlere att , dedi Selahattin.
- Evet, dedi Fatma , baka yerlere att. Siz br
yana d tnz, biz bu yana dtk.
Selah atti n Fatma'nn sz azc k uzatmasndan u
mutla nd.
- Ne yana d t k ki? dedi.

115

- Ayr ayr yerlere dutk, dedi Fatma.

Selahattin dura l a d , bir ey diye medi .
- Zaman la. dedi Fatma . deiiyoruz hepimiz.
- Evet deliyoruz, dedi Selahattin .
Syledii, daha dorusu yineledii bu cdeiiyo
ruZ szn n hibir duygusal ve d n sel i erii
yoktu. D n mesi gerekt i i n i , hemen bir eyler sy
lemesi gere.ktiini dnd.
- Zornan her eyi dzeltiyor, dedi Fatma .
Selahattin yarGdano s n p :
- Deitirse de u n uttu romyor, ded i .
Oh, dnm. sylemi v e bitirmiti. Koca popo
sunun terled iini duydu.
Bundan sonras a l ko l n de dost yardmlaryle co
rap sk g : bi geidi. Durup d u ru p ba kmalar, sz
d o kundurma lar. a n l a m l g l msemeler birbirini iz
ledi. Selahattin'in dtan gittike uygarlaan ruhu
doal olarak ak sonatnn inceli k l erine de ermek
tevd i yava yava. Gn g i b i a kt, prl p r l gr
yordu Fotma, o odun Selahattin gitmi. yeri ni b
yk kentin uygar gereklerine uyan daha sevimsiz a
m a daha cilal bi r Selahattin a l m t. Bu Selohottin'e
b r Selahattin kadar do g venilemezdi belki. Bu
n u n la evlenmek? Fotmo i rkildi. titredi, deli m i olu
yoru m , hasta m ol uyorum , air ya da .ressam fa
l a n m ol uyorum diye geirdi i inden.
Selahattin kart bir damat aday sfatyla eziliyor,
bzl yor, kaslp geniliyor, eilip doruluyor, g
z e l szler &ylemeye alyordu. Fotmo d o vakti
oktan gemi bir gelin l i k kz sfatyla hem so k n k
hem veri m l i olmok oyun u n u sahneliyord u . y l e yer
ler vard r ki orada insan ya d pedz kendisiyle kar
tlor. ya do kartlaan kendisiyle
karlama
mak i cin te yandon geer, yani bir yalan dpe
dz bir g erek gibi oynar. Yaa m n gc olr da
lar n mze d i ki ld i i zaman kendimizi yorgun ve
eksi kli duyuyorsok, bu yzden kestirme yollara ho
zrsok kendim ize yle yolonlar syleriz k i , herbir
yolonmz en gl dorulardo n , rne i n b i r doa
1 16

yasasndan daha gl gr n r. Yaa m n bolukla

rn yapay bir dokuyle rmek demektir bu. Yaam bu
rg erle ya ma yamadr. Sanza, sol unuza, kendi
: ize. bakalarna ba k n , doru:arn
bo brakt
y.:r:3r bir yalan ktyla, bir ba dokuyle doldurul
nutur. Yalc.nn her eyin stnde nemseyen in
san l a r g-rsn uz. Selahattin'le Fatma da, kar kar.

ya geiir gel mez, birbirlerini isteyileri n i a lttan a lta

doann bir buyruu gibi sezmeye ba:;ladlar. Hani
diyse ayr geen y l la r n b i r ziya n l k ol ara k belir
leyeceklerdi . Ama h i bir yalan d i' peduz bi r doru
gibi yoo:n lamayaca i ci n gene de i clerinde garip
.
b i r tedrg i n l i k , koca bir so ru i areti vard. Gercekto
ortakl klar n sevinle onaylaylar tak l p ka l m l k
l a r n onaylayn dnda bir anlam tamyord u .
- Siz burada neler kaynatyorsunuz bakal m , he
le yle gelin de b i raz da bize gsterin yznzu
ca n m . . .
Feh m i ' n i n yoltekianan baklar aralarnda a z n
ce yeniden yakt k l a r c tei dindiriverdi birden . Ol
sun, d iye dnd ler, gene a karz kibriti. Fehmi'
nin gsterdii keye doru i lerlediler. Toplant bi
tene kadar a rac ktc Feh m i 'yle ene caldlar. Yanla
rna bir ara Melek, bir ara do Ziynet hanm geldi .
Feh m i alkolden sngere dnm beyniyle d urma
dan bi r takm szler carptryor, Fatma'nn a l kaile
kzarm yz n daha da kzartyordu. Kuytu ke
si nden ikide bir ban uzatan ra k iesi Selahattin'i
her zamanki deyiiyle h oaf gibi yapmt. Selahat
t i n ' i n boluklarda k u ruyup ka l m ruhu a l kaile sian
d ve snd zaman ortaya byle blr so u k l u k c
kord;, bu soukluun h oaf diye ediandnimas el
bette yanl olmazd .
- Efend i m , diyordu Feh m i , sca sca na , is
terse n :z, bu toplanty bi tirir biti rmez, yle hep bir
l i kte bir yerde oturup i k i kc.deh bi r eyler i e l i m , ne
d e : sin iz?
O ara a rac ktc ok ksa bir mala vermi olon Me
lek:

- Aman efend i m , dedi, bu okam hep birlikte

Zahit beye ar l yoruz Be: Fatma 'dan szett i m ,
tantramadm a m a , pek istiyor hep birlikte olma
m z Zahit bey bu a kam . Ay,

t rkayi de ar

d m ayol. Neyse, siz tasarlayn, ben birazdan geli

yoru m .
- Olmaz. dedi Selahattin , bu gece i c i n hazrl
mz var, ben bir yerde bir masa hazriatt m .
Fa.tma d a l d gitti, sonra kendine geld i , sarhoum
ya da sarho oluyorum d iye d nd. Veli'yi geti r
di bir ara gzn n nne. O scack, s skack, g
l e e yzl olanc, bir yan lg n , bir yan silme z
veri olan o olanc. Birdenbire garip duygulara
kapld Fatma . Hain miyim ben? diye d nd . Ne
anlam var. dedi sonra da. A l kol beni hep byle ya
par diye geirdi iinden, a z sonra sknt verir ba
n a . Bu gece nereye gidiyoruz. Veli'nin yorg u n l u k
larn kadeh im izde serin serin i meye m i ? Elindeki
kadehi skt, skt, s kt . . .
DOKUZ
Melek'in z a mcas, Fatma 'nn da z a mcadan
daha yakn amcas adi bey, emekli felsefe ret
meni M. adi Egeliler souk, ok sou k bir gece
de hap i erek kendinl ldrd. Nicedir l m ucuru
muna doru h zla kaydg n seziyordu. S onunda u
curumn kysna geldiini duydu. Kendini kendi e
liy:e itti aaya. Bir de i i r yazmt son g n leri n
d e , l m arlaya n . l m benimseyen bir i i r,
tam bir lm iiri. Bu i i ri l m nden bi rkoc g n
sonra ortal derleyip topariomaya y a d a doha do
rusu ondan kalan ortadon kaldrmaya gelen Melel<
ve Fotma a rkadalar at l m ay bekleyen yumlonm
k a tlarn orasnda buldular:
Yaama ktan u m ut
yok. bombo oldu g n ler, - Bundan sonras bs
bt n uurum, - Olacak olan buydu ve oldu.

Orada g le c yzl lm bekliyor beni . - Ben bura

d a l m g lerek bekliyorum . - Dostlar ilgisiz ck1 18

t r . sevenleri ald toprak, - Geriye kalan ben imdi

bir avu yapra k, - U u ru mda kayyorum saa so

la arparak. - Olacak olan buydu , ite oldu. Orada sessiz l m bekliyor beni .
(( Butik Mei-Za n n alndan b i r ay kadar son
r a . herhangi bir cumartesiyi
herhangi b i r pazara
ba l o .,an berbat bir gecede adi bey tam krk tane
hap yuttu. Bylece ou karln bu lamam say
sz zveriyle dolu bir bi lge kii yaa m , kendi sonu
n u kendi b-elirleyerek yoklua kat ' m o'du. Sess!z
sessiz yaan lan eyler sessiz sessiz

bitiriidi ve
dnyann h d k l klerine bir gn bi:e pabu b rak
mcm ve dnya n n sslerine, p a l cvrc: l a r n a , gst :;

ri lerine b i r g n bile nem vermemi olan bir insan

yaa m aclara yer bra kmayan, yanp yaklmalara
yz vermeyen bir b u ru kl u k i inde n sn d rp
bolua dold. Yiyecei bir para pe;nirin, i ecei
bi r kadeh rak n n hesabn yapo yapa srdrd
yoks:.l insan yaam i inde adi bey, arl n hep
sev i n l erden ve umutlardan yana koyal<. ken d i n i
insanla adam l k yalanlarn hi bir zaman onay
lamayarak tek kii l i k yeri n i doru bir bii mde, onur
lu bi r biimde doldurdu. ok daha baka
eyler
yapmay, d nyaya ok byk sonuclar getirecek ok
nem1i giriimlerde bulunmay bile bile bakalarna
b : ra kyordu . . .
Onunla son gren Fatma oldu . O cumartesi g
n leden sonra ona g itti Fatma. adi bey Fatma'
y grnce sev i n d i , ona durumundan yaknd , l
mn i stendii ve beklen dii yerler vardr dedi . Fat
m a a n l yordu adi bey i n ne demek isted i i n i . Ne
diyebi l i rdi k i ! Ken d i n i l d rme c. d i bey amca, bu
ac:y eke ceke srdr yaa m n diyebi l i r miydi? U
zun mrler dileyeb i l i r miydi om? S u l u l u k o ! u rdu
bu. Byle bir ey adi bey gibi bi rine yaplamazd.
- A rt k iyi de i l i m Fatma l<zm , hi iyi de i l i m .
Yaa mak yk o l d u n e zamandr. Sen kend'ni su la
ma. sen nasl y klenecektin ben i , olur m u yle ey!
Sen haydi desen be: hayr derim . Insan insa n a y k
1 19

olmamal. Kararlym, ki mse benim ykn cekme

yecek. Her yanm iiyor, su topluyor, ktk g i bi
oluyor karnn ve bacaklar n. Biraz da iman l k
v a r y a . Y re i m durdu duracak. D u rmuyor Yerim
den doru l u rken sknt ekiyorum. Kalkp tuvalete
g itmek bir baka l keye g itmek g i b i . . . Buraya i kide
bir gelip beni kolla moya kalkma sakn. Yaa m a ktan
baka bir eyi dnme. imdi yaamana bak, l
mene sonra bGka rs n . Ben l m ey i beceririm, korkma,
mark ve arsz de i l i m , stelik daya n klym, l
me v e her eye . . . l m uyg un bir saat a ryor ken
dine, ben de onu s kboaz etmiyoru m . Ben hi zor
lam yorum onu, o kendi gelecek eli nde kutusuylo .
Insan a gzl olmamal. Acl a r n stne ckmak ve
l m o n u rio kucaklamak . . .
Fatmo, odi beyin karsnda bin trl tedirg i n
di. a d i bey' sk sk uyukluyor, bazen bir cmlenin
sonunu getiremeden birdenbi re horlamaya balyor
d u . Dnyordu Fatma :
bir insan nasl o l u r d a
byle birdenbire ckebil ir! Fotma, odi beyin i
mi yanaklar nda ve gzkapaklarnda, gerilmi ba
caklarnda, yar anla msz baklarnda bitmekte o
l o n bir insan n ac l caresizlii n i gryordu. Fatma '
n n y.llar nce kendini ldrmek a d n a yzyze gel
dii lm bylesine acmasz bir lm deildi. Ger
cek de ildi de ondan m? Bir g l e, bir boka, bir
u m u t k rntsno, buulanan bir tas corbaya b i l e ye
nik debilecek kadar g sz bir lmd o. yle
g cszd ki sonunda Fotmo onu g rg r bir a rkada
gibi sevmiti. Anlat , dost olduu, hafi fe a l d ,
c a n skrld kca grmeye gittii bir l m .
imdi b u l m , tm i nsan olma g zel l ikleri n i ken
dinde toplamaya calan, insanlara emek vermeyi
hep on u r saym olon, bunun karl nda h i bir
ey beklernemevi a l kani r k edinmi olan bu gze l i m
i n s a n seeneksiz varlryla di sker g i b i skecek
ti dnyadan. Bel ki m rnde bi r kere bile n azlanma
mr, bir kere bi le yoldan kmam, b i r kere bile bo
ver dememi, doru l a r ndan ok yanllaryla i l g i -

120

lenmi olan bu adam l m n demir ellerinde g l m

serneye alyordu.
Ona gre yaam n getirdii basit bir son l u l u k de
n eyiydi bu, insan kend i sonu n u beni msemeye ve be
l i r l emeye a ryordu. adi bey ona"y"n oktan ver
m i ti. Insana can kad a r sevdii d nyada hep ko
n u k l u k duygusu alamaya alan l m l l k yaz
gs kabasoba bir evsa h i b i gr n m nde nce esne
me-ye balar. sonra edepsizli ele a l : p haydi kalk
der. kalkmadn zaman tutar atar kolundan. E n iyi
si vaktiyle kalkmak. l m , diye dnd Fotn a , bi
z i m gibi i n sa n lara, yani adi bey gibi i nsan lara h em
d c h a yakn hem daha uzak . Ne yapp yapp ona
ge kalmoma lyz . . . derken ge k a l d n d n d .
Kara n l k basmk ze reydi. Saatlerd i r bu kuru san
dalye n i n listnde yontuya dnm bedeni canlan
mal ve sokaa dmeliydi. Ama nasl sylerim o
n a . hoydi ben g idiyoru m . hoa kal d i ye b i l i r miylm
ona, onu bu d u ru mda brakp gideb i l i r miyim?

- Byle dalp dcip gidiyorum :te Fatma kzm,

gene horladm deil m i ? Bell ki bbrekler alm
yor artk. Doktor da yle dediydi . l m kapya da
yan m m , oc g irsi n . Oyle uzun s rmez, iini bir
anda biti riverir. Bir lokmay ineyip yutacak ka
dar ksa bir zaman i i n de. K i rn ileri lemezler, lme
Vi beceremezler, yaamay becererne-d ikleri gibi. Hep
l<endi leri i i n bira z daha srecek bir eyler d
n rler ... I n sa n o n u ru n u n kaldro mayaca i leri g
le g le yapan ok kii grd m , onlar yaarnad:iar,
lemez on lar. lm karsndc.ki duygular korkun ..
tur. Hic dei lse yeri m iz o ka:lar dar olmasa, sou k
ve n em l i olmasa. bcekli ve kara n l k olmasa d iye
d n rl e r. Yaamay bi len lmeyi de bilir. Topra
a daya d m m s rtm, btn yorg u n lu klarm gide
cek. len kar m n acs. len kz m : n acs, hepsi . . .
l m efendice kar lyorum ite. lm cellat de
i l dir, cellatla l m kartrma b i rbirine, ocu klar
bile asa bilen cellatlara benzetme sakn l m , o
cuklar ldryor olsa bile. l m saygdeer bir lh-

121

tiyard r . . .
Fatma daha ok dayanamad, o n u yanakla rndan
pt, pt . . . i k i si n i n de gzleri nden yalar boand .
Fatma kucaklad o n u , b i r sre yle kald lar.
- Ben gitmek zorundayn adi bey a mcac (:i m ,
yuk nda gene gelirim, bala ben ne olur sen i by
le brakp g itti i m i i n . Ama istersen kalay m ya
n n d a , ne olursun syle, kal de kalmazsam . . . Ama
gene gelirim . . .
- H ayr, gelme. Buluacaz ama byle de i l . Da
ha baka bir biimde. Ka r karya ve sessiz.
mark de i l i m ben, h i mar k olamadm, h ep tik
sir.dim m a r k l ktan
Fatma ka rken alt kattaki retmen komuya u
rad. Durumunu ptk iyi grmed i m , a rlarsa fa
lan sizin oku ldan bizim okula telefon edip beni is
teyin ne o l u r, d ed i , tatil g n o l u rsa u alttaki nu
m ara y a rayn, komumd u r. beni isteviverin . . . Gz
lerinden boanan yalar durdura myordu bir trl.
G i ; i n , bira z oturun, dediler.' G i rmedi. Aiaya aia
ya g itti. Hem a lyor hem syleniyord u :
- H i b i r sevdiim k a l m a s n m istiyorsun , ko
ca lm, diyord u , h i k i m se m kalmasn m istiyor
sun? Pek i y i , y:e olsun, n e yapa l m ! Onu da al g
tr. Ad n lm ya, isted i i n i yape rsn Beni mi d
neceksin? Gleri m ! S ra adi bey o meaya m gel
di imdi de? Pekiyi. Sona sz ge;; i remem. Ben i d i n
lemezsin k i Bari a c el<ti rme, soluksuz bra km a u
zun uzun. Y o n n d a b e n de o l m ayaca m , yapayal
nz nasl baaracak bu ii? Baarr o. O bize benze
ez. Baa raca n biiiyoru m . Btn onurlu insan
lar gibi l meyi b i l i r o .
Fatma c k a r kmaz adi bey d uva rlara tutuna
tutuna tuvo lete gitti. TuvaJetten knca saatna ba,k
t . lm k l m a k gere k i r, d iye sylendi, vakit g e l m i
olm a l . Altt ki retmen komu n u n i k i gn nce
getirdii portakala ; dan birini so tdu, yarsn yedi .
Deri n bir uykuya dald. Uyand nda her yan kap
kara n l k geldi o n a . lm olduu nu sand. Mezar
1 22

kara n l bu, diye dnd. Yok, h a y i r, elleri porta

kal kokuyordu . Hay r, oda kapkara n l k deildi, ba
ucu lan bo s n n lgn yan naktayd . Her yan
buz kesmili. E le ktri k

sobasn

sndrmeseydim

keke, diye di' nd.

Kap vuru l uyord u . Zor g c kal kt yerinden. K i m
o? d i y e seslendi Alttaki retmen kanuydu gelen.
Ilalarn getird i m amca, d iyordu. adi bey ilalar
a l d . Gi rmez misin Ali bey olum, ded i , biraz solu k
a l maz msn? Girmeyeyin a mcacm, dedi Ali bey,
annemi karlamaya gide:ce i m . yleyse, dedi adi
bey de, yarn ba na bir ara urayver, kapy a k
brakacam, almadan g i r , kapya kadar gelme m
zor oluyor. Saban yakayn m amca? dedi Ali bey.
Yok, dedi adi bey, yakma, ben bu gece e lektrik
sobasyla yeti n i ri m . Hatice birazdan orban geti
rir, dedi A l i bey. istemem, corba fala n istemem, h i
bir ey istemem, dedi adi bey, h i a de!3 i l i m , be
n i m iin bu kadar yorulman za zlyoru m .
adi bey son g c n kullanarak yataa att ken
dini. Soluk solua kal mt. Uzand yatana. Vargo
n gsne kadar ekti. Dardon vuran lg n ve
devinge klarn kk percereli kar duvarda
ki biimd oyu n l a rna dald! gz Bu k O'f unlar
ona her a kam ya on iki yanda yiti rdii kzn , ya
otuzunda yitirdii kars n, ya da i zi lmle ya d a
ayr l kla s i l i n m i dostla rn tasvir ederdi. ok ak
amlar bu lgn masa la mbasnn ndcr ya da
bu !il da san d rerek duvar oyunlarn izler, ge
miin u up gitmi sonsuzl uuna dala d.
Souk m u so u k , rzg rl m rzgrl bir c u mar
tesi akamyd. Rzgr camiara var gcyle vuru r
ken birkoc damla da yamur brllkyord u . l m n
vakti geldi , diye dnd adi bey. Gzlerini kapa
d. Br sre yle kald. Kafasndaki i nsan imgele
riyle ayr ayr vedalomal m yd? Ha'{ rr, gere k mez
di. Hem hangi biriyle veda laacakt. Ila kutul a rn
dan

i kisini a t, haplar avucuna boaltt . H aplar

i kier er azna atka stne b i r yudum su i ci1 23

yord u . Avucundaki haplar bitince la k utularn ya

ta : n n a ltna saklad. Ite lm bu. diye dnd .
bu n dan baka bir ey olduunu san myoru m . Ba
n yast a iyice yaslad . Derin bir o h ekti. Bir
sre yle kald. Yrei hzl h zl orpmaya bala
d. Dalp g itti.
Uyand nda her yan ndan sou k terler boa n yor,
her yan tir tir titriyor, yrei gs kofesini varp
ka cokm gibi kt kt vuruyordu. Dayanlmaz bir
boulma duygusu ta g i bi bastran uykuyla tam bir
kartl k kuruyord u . Bu kartlk onun tersine g it
ti. Yeniden uykuya dald. E l i n i gsnn stnde
brakmt. Bir kere daha uyand srayarak Gene
gs yar lrcasna sarslyord u . Y re in i n vuruuy
le sol u u n u der:k getirmeye al t,
beceremedi.
Dn mek istedi, olmad. Kalksa m yd? K mldayama
d. Boulma duyg usuyia kark ta gibi bir uyku
her yanna bastryordu. adi bey yeniden
Bir daha uyonmad.

uyudu .

Ertesi gn le saatlerinde adi beyin kapsna

kere vurdu Ali bey, ses alamaynca ap g i rd i .
Naslf-'n amca. hl uyuyor m u s.Jn yahu, k a l k a.
yn getirdim, diye seslendi . Kar l k alamad. Yak
lat. l m zavallck. ded i . E l indeki tepsiyi orac
c brakt. Merd iven ba n d a n 1<arsna seslendi. Ba
bam ar da rahmetliye ol<u&u n , ded i , ben gidip o
retmen kza h aber verey i m , komusuna telefon
edevim de gelsin Telefonda Fatma 'y olduka a
rtt. Siz retmen hanm kardeimsiniz deil m i ?
diyordu, adi bey a mca bu gece sizlere mr. He
pimizin ba mz saolsu n . Alamayn canm. Bak,
keke haber vermeseyd i m . Siz bize gelin Cenazes
ni m i ? O ileri bana brakn siz. adi bey amca ba
na p a ra bra ktyd , lm parcs diye. Hayr, kesin
likle kimseden be kuru a l m a k yok dediydi ban a .
Paras bende, cenaze s i n i ben kaldraca i m . Neyse
can m . telefonda bunlar konumak gerekmez.
Fatma geld i . Ali beylerde sed i re yld kald. Ses
siz sessiz alad. her za man yapt g i bi , usulca

sylene sylene. Ali bey saa sola kotu. Her ey

yolunda gidiyord u , ter ey ad be ve ya ra r bir
sessi z l i k i inde yryord u . lm gelmi, ortal so
g u k bir sessizli kle rtmt. Fatma Melek'e haber
verene kada r srd bu a n l a m l sessizl i k. Ama Me
lek'le Feh m i ' n i n , daha sonra da Zahit beyi n ie
'
kat l m as adi beyin l m olay n anla msz bir a
mataya dntrmeye balad. Hele Ziynet h a n m
da bara bara a layara k kapdan g i rince, o rta
l k paza r yeri ne dnd. En son unda Feh m i ' n i n i g
zarl yla Sela hattin kt geldi.
ilan vermel iyiz, diyordu Ziynet hanm. Feh mi onu
canla bala onayl;yordu. Ben i, di yordu Fotma, yok
bi l i n , ne yaparsanz yapn. Ama neyi ilan etmek is
tedi i nizi a n l a m yoru m . Rahmetl i n i n ilan pa rasn
ben verece im kz m , diyordu Ziynet h a n m . S i z ve
rin ya da bi r bakas versi n, d iyordu Fatma da, k i m
sesiz b i r adamn l m n k i m e i lan ediyorsunuz?
Sonra on lar ara l a r nda
konumaya balyorlard,
Fatma'y dinlemiyorlard bile. Fatma alyord u , iki
gz i ki eme a l' yordu. Gryor musun adi bey
a mca, diyordu, bizi l m mzde bile kendi hali m ize
brakmyorlar! O l m m z biie ynetiyorlar, gr
yor m usun? m r boyu sinsice seni i z l eyenler, srf
a k l l ve namus!u olduun i i n sen in insan yre
i nden ve sa l kl kafandan korkuya kaolanlar im
di d e sen i n iin l m i l a n l a r vermek istiyorlar, g
ryor musun? Bari l m m z bizim olsa adi bey
amca, gzel arncam benim, d nyadan hi b i r ey
beklemeyen gzel sevg i l i m benim . . .
Feh mi bir yanda l m i l a n yazyor, i kide bir Me
lek'e ve Selahattin'e bir eyler soruyordu. lm i !a.
n iin gr brl i i n e varmaya al yorlard . So
nunda ortak yaptlar n Feh mi y ksek sesle okuma
ya balad : L M - Yanya erafndan Mnteh ip
zade merh u m M ustafa evket bey ve merh u m e ha
c Fatma N u riye hanmn o l u , merh ume Sdka E
g e l i l er'in ei, merh ume G ley Egel i ler'in babas, iz
m i r'in nde gelen kiilerinden merhu m Ethem Ege.
1 25

Iiieri n aabeyi, Ziynet Egel i ler'in kay n b i roderi, mo

dac Melek Trkan izerler'in ve ressam L. Feh m i
izerler'in c a n amcalar , i y i i nsanlarn en iyisi. e
mt:kli felsefe retmeni M E H M ET AD I EGELiLER
(Baba adi) hakkn rah metine kavumutur. Cena
zesi . . . >>
Fatma l krklarn tutamad , d arya kat . Se
l a h a ttin onun a rkasndan seirtti.
- B i r yoksu la lm bile ok grmek bu , dedi
Fatmo. Herkes sizin gibi lmek zorunda m, bro
kn herkes i sted ii gibi ls n . O g zel lm ber
bat etmek! Ama o g lerdi buna. Gler geerdi. Ben
g l p geemem, o kadar olgun de i l i m . Ben on un
y a n nda h d k ka l r m . . . Ben onun kadar hogre
mern h i cbirinizi . . .
- Kend i n i bu kadar h rpalamak doru dei l , de
d i Selahcttin , yan ban a l m, yaad n yaa
m bir insan . . . Hep o yca gelsek keke. lm he
pimiz ici n. L rahati fid d n ya demi a rap. Orada
rahat etsin ba ri. Alayp szianmak nafile Eeee, biz
nerede leceiz kim bil i r!
Nerede lrsen l geberesice, d iye geeird i iin
d e n Fatma.
Fatma h i bir ey demedi . H krd , h ckrd, m
rnde i l k defa bara bara a l a d . Y reimden ok
kafamla alyoru m , d iye syleniyordu
h ckrrke n .
Ondan o k ken dime al yoru m , bizlere al yorum . . .
Hova n asl d a sou ktu. O gece kar yad. O ge
c e brleri Selah attin'in evine g i ttiler. Fatma d a .
l n n banda A l i beyle babas kald .
ON
Fatma Melek' lerin evinde Selahattin'e evet der
demez dn hazrlklar balad. Selahattin dzen
sizl i kten d zene, kaos'dan kosmos'a geiin b
yk fiyakas ta mam olsun diye bir p bile eksik
kalmaya cak buyruunu verdi. Fehmi ' n i n kendi ken
disini b v k bir vlk lkla sadc i la n etmesinden
1 26

sonra dn hazrlklc;r biraz daha h zland. Feh

m i i yapmasa da i yapar g6r n yor. bol bol a
mata ediyor, koturup duro n la r ynetir gibi yap
yordu. Salon iini z m lerneyecek m iyiz? Ben sa
d olara k nceden bilmek iste rim . hangi orkestra
y tutuyoruz? Melek daha iyi bi lir ama gelinlii im

diden dn mek gerekiyor. Zarar yok on be y i rm i

g n g e olsun ama eksiksiz olsun! arkclar mar
kclar bize yarar olmal h a ! Bu konularda g rl
t krff p toz kaldra n Feh m i , herhangi bi r i in u
cundan tutmad g i b i doru r:! r st b i r gr bile
getirm iyordu. Zaten va kti de yoktu, kafas resim i
cin ya da bir hi icin rettii acaip i mgelerle dop
doluydu.
Buna kar ! k Melek dncleri n
canla bala
yardmna kotu. g e l i n l i i tasarlamaktan bolayn d
zen lemeye kadar her yerde o vard. S e n merak et
me ekerim . diyordu Fatma 'ya , biz azok p iyasa
da p i mi insanlarz, her eyi istedi i mizden gzel
olacak. Yeter ki sen byle ne yapmak i stedi i n i bil
mezmi g i bi durma . Zahit bey erkestre iini bana
b rakn dedi . Tandkl a r varm bu alg i i nde. ES
ki kurt. E n c n emlisi kira l k ev bulmak. Ben bu Se
la hattin beye imdi a a r m;ym amaz m y m . sen
ona buna ev yap, on u n bunun yuvas n kur. kendi
ni dnme. Bu hafta son unu bu ev konusuna ay
ral m . Zahit bey de yardm edecek bize. Paran ce
binde olsa do iyi ev bulmak kolay m? Bak be n yl
lardr u evden kabi liyor muyu m? Kendi evimiz
gibi oldu , baka! Ah eke t i m . sen evlenmeye evet
dedi n ya gerisini dnme . . .
Fatma a ptallam g ibiydi . Bu ie neden evet de
diini dn yor. karln bi r trl bula myord u .
Evet demekle onurum k rlmad rn ? gibilerden so
rular soruyordu kendine, yantloyc m ad , ycn tlaya.
mayaca sorular. Ara a ra adi beyin zor g n lerini
g znn n n e getiriyordu. Sonumun o:unki gibi
olmasndan korktum belki de, d i yordu, besbelli ger
ek sonumdcn, kendi sonumdan kat m . Yz nde
1 27

alaylardan a rta kal m krk b i r g l vard , ya

murdan a rta kalm toprak kokusu gibi. Herkes y
rekli alamyor, diye dnyordu, akta da, sevinc
te de, l mde de. . . Okullar kapa n r kapanmoz ev
lenecekti i te, evienecek ve eve kapanacakt. I n san
o l m a dileinin sonuna bir nokta koymakt bu . . . Eve
kapanaca kt, Selahattin onun almasn istemiyor
du. Hazr y iyici olarnam ben ! Nasl, h azr yiyici m i ,
n e demek hazr yiyi c i . evin i n kadn o l m a k hazr y i
yici olmak m ? Byle dnyordu Selahattin .
Fotmo i i n art k birok ey balarken birok ey
bitiyordu. Uzun sre kullanamad m z iyi eyleri e
l i m izden a l r yaa m. Tatl yalnz l k bitiyor, onurlu
u mutsuzluk bitiyor, dnd rc s k ntlar bitiyor
d u . Yalnzlktan, u m utsuzlukton . skntlardan daha
kt eyler balyordu. Selahattin balyordu en
neml isi . Srdrabiicek miyim?
Srdreceksin k
zm bir gzel, kendinden cok ey bekleme, h ele he
le onurl u sabrszlklar umma. Onlardan biri olacak
sn. d cilal ii kof. Azn a tnda ciddi bir ey
syleyeceksin sanacaklar, hele duda klarn yle a n
l a m l a n l a m l b ktn i ci n . K i ra l a r o k y ksek der
ken bir filozof tavr a lmay bi leceksin . Gzel ve ca
l m l kzlar n , yak kl ve dnyaya y ksekten bakan
ou l larn olacak: bo yere yre k yakocak onlar da
senin gibi. Son unda onlarla. insani bir kavakta d e
i l , bir terzide, bir kumar masasnda, bir yazl k ev
de buluocaksn. Gren mut!usun sanacak. Va da
daha l<t s mutlu olacaksn . Ah. m utlu olacak
s n . Hele kzn d a rya yolladndo, Paris'e, Lond
ra'ya, Viyana 'ya . . . Of, bu clncelere daya n a m
yord u . Bu dnceler sonunda ldrecek b e n i di
yord u .
D n g n yaklarken Fatma babasyla ve vey
anasyle do bar t . Melek'in zorla molar son u c ver
d i . Fatma'y da a l p bir a kam hep birli kte lzettin
beylere gittiler. zzettin bey evlenme h aberin i n
ceden a l m , vum uamt, yle bir yum uamt ki
vck vck o l m u tu. Bu mutlu karlemoda
1 28

kzn

zlem l e yanaklarndan pt. Babal k duygular n n

en soylusu ve en a n l c mszyla yrei kt kt vuru
yordu. Frl frl dnyor. ne yapacan bilemi yor
du. Ev birden dalgalonmt . Her kafadan bir ses
kyordu. Albay kz bile havaya g i rmiti Herkes k.a
n ad ndan yaka l a n m olan acaip bir devlet kuuna
binebilm9k iin crpn yordu sanki. Elbette en nce
Fatma binecekti. yle gel Fatma'c m , arkana yas
t k a l yavrum . Ah canm kzm! Ama ne diye dur
gundu bu kadar? Nedan g l p sylemiyordu? By.
ledir bu kzm, iyi eylerden ac pay kar r.
Veli 'del<i durgunluu n ice sonra sezdiler. Herkes
sevinirken Veli yaln zca sustu. Evdekilerle tartma
a lka n l n brakmt nicedir. Giderek evde az
n a maz olm utu. Susup ka l yordu, duda n n ky
nnda yumuak bir g l le. Bu gl bir yergici tu
t u m u mu yoksa bir eletirici tutumu mu ortaya ko
vuyordu, bilemeyiz. Onun suskun ve glec varli
her eyden nce zzettin beyi cileden karyordu.
N sanyar kend ini bok , diyordu lzzettin bey, filo
zof falan m? Sevg i l i sinden ayrlmann onu derinden
yara l a m olduu kesindi. O g zel, o iyi yrekli, o
a k ca paka kz birden Veli'ye srtn dnm, olduk
a paral bir doku m acyla n ianlanmt. Veli im
d i i ki sevdiini iki hde kaptrmann suskun ba

kaldrsn yaamaktayd. Iki sevdii de gznde k

k dmt, hepsi o kadar. Seven insan byledir,
k l m eyi gze a l r, sevdii kclsn istemez.
O akam Feh m i bir kede sessizce kitap oku
m akta alen Veli'ye :
- Yahu Veli karde, sen hi konumuyorsun . sen
bu ie sevinmedin m i ? dedi. Bak biz hayrl bir iin
peine koturup duruyoruz. sen azn a p tek sz
sylemiyorsun.
Veli siz hayrl bir iin peine komazsnz diye
dnd ve ban kitaptan kaldrmadan:
- Sevin mez olur muyum? dedi.
Vel i'nin syleyi biimi Fatma'y derinden yara
lad .

1 29

- Vel i ' n i n neye sev i n i p neye sevinmedii belli ol

maz dedi izzettin bey.
Ve!i h i ses karmadan odadan kt . Terbiyeli
davran m a k kaygsyla dei l insanlar daha ok kz
drmak kaygsyla byle yapt .
O geceden sonra dync ler arasnda tam bir
btnleme oldu. Dncle r izzettin beylerde bir
akam daha toplandlar ve dnde giyitecekler so
run u n u kon utu lar. izzettin beyin lacivert bi r takm
d i kt irmesi gerekiyordu, bunun i cin Feh m i 'n i n terz i
si en iyi secenekti. izzettin bey l acivertin i i n e nasl
bir gmlek giyecek, bu gmlee nasl b i r kravat ta
kacakt. Sonunda koyu mavi gmlek ve lacivert kra
votta karar kld lar. Albay kzn n tuvaJet sorun u da
ciddi bi r soru ndu. vle yana uygun bi r ey d i k
ti rmesi gerekiyordu. Aman canm, yana u y g u n n e
demek, daha gencti. O n u n l a i l g i l i tasary sonraya
b ra ktlar. Vel i 'ye haz rc dan bir eyler almak dah a
uygu n olacakti. Gelgelelim Veli d n i i n g iyecek
istemiyordu. G iyecekterin paras Se!ahattin ' i n Fat
ma'ya Melek araclyla d n fon undan diye ula
t rd ve Fatma'nn harcamakla bitiremedii para
dan ayrlacakt.
Dn gnne on be gn kala Fatma sc: dei
s i n i verip gzyalaryla snftan ayrld. Artk onu n
i i n be l k i daha iyi belki d a h a kt o m a yzdeyz
yeni bir yaam balyordu. retmenler odasnda
alad, a 9 1ad, alad . . . Arkadal a r b u a lay se
v i n duygularnn tak n l olarak yorumladlar. O
h i bir ey demed i . G itti , snfna bi r daha bakt. Ge
n e alad . Ne gz yal biri oldum ben, diye sy
lendi. Yeniden retmenler odasna g i rdi , retmen
ler dolebndaki kc k gzn boaltt. Cocuklar
don b i rinin geen bayramda verdii yapma iek
bira z cap lm o larak gzn en d ib inde g l mse
yince Fatma gene alcd.
- Beceremed i m , diye sylendi ,beceremed i m i
te. Yalnz kalmay da beceremedi m , direnmeyi de
beceremed i m , l meyi de beceremedi m . Bo. bo, bo
1 30

ve bombo . . . E limde kalan bir ey yok, budal a l k

l a rmdan baka. E le tird i i m , hafife aldm, benz8mek i stemedii m insanlarn yapt n

yapyoru m ,

sanki onlardan biri de i l mi i m gibi, n e diyorum , n e

sacmalyoum ben . . .
Artk dnem iyor, d nce yeri n e kafas nda ko
caman bir ac ya da a r tayord u . Otobs d u ra
n a i nerken yeniden gzya dkt .
- Ne tuhaf, d e d i , ne tu h a f, en sevmediim ey
leri yapyoru m . Ben alamay d a beceremezd i m , de
i l mi? imdi ne g zel al yorum , apr apr. Duy
g u l u l uumdan a l o m yorum , yzszl mden a l
yorum y a da yzszl m e alyorum, by k l m
d e n dei l sef i l l i imden . . .
Doru Melek'lere gitti. Melek kapy acar a maz
ard :
- Aklsz k z , d e d i , g e n e alamsn. Bir trl
a n l ayamyorum sen i . Baka biriysen n iye bylesin,
byleysen niye baka biri gibisin? Iyi olan eylere
ters davra n yorsun. Bu huyunu bra k a rtk. Dnyada
kendini biraz ra hat b ra k daha dorusu. Herkesin
g etii yoldan sen de gececeksin. Ne d iyoru m . Ay,
d u r, arttn ben i . Banim katarn dnmeye yle
bi rden smamaz Gel de san:: bir ay yapay m . Ya
ramaz bacakszlar aiatt deil mi seni? Ah bu ve
l etler. Ben ite o yzden ocuk yapmyorum kz m .
Kendimi sm rtemem . Sen imdi be tane dizersin
a rka a rkaya. Deli misin n esin! Keyfine bak be! u
d nyaya bir kere geldik. Yirmi yanda msn ki da
ha ok va r d iyes i n . Haydi, gzelim, sus artk. u
gzlerini sil baka l m .
Sonunda beklenilen gn geldi.
Arsz s u ratl davu lcu o

sp rgeye benzer eyi

devula v u rur v u rmaz br algclar bir komparsita

h avas tutt u rdular. O s ra Selahattin gbe i n i hop
Iata hoplota ayaa kal kt ve beyaz gelin l i kl er i in
de zensiz b i r sanat yapt gibi d u ran Fatma'y dan
sa kaldrd. Komparsitay eski ve yeni, yerli ve ya
banc havalar izled i . Byk bir ren k ve koku kar-

131

maas oluturan iftler ortadaki dare c k alan a

l m l a doldurmaya balad lar. Sad Fehmi koku
m u bir ko yumurtas g i bi ince bir ban ucunda
sal!anrcasna bir oraya bir buraya a t l yor, d z e n
l e i lg i si ol mayan ve zaten dzen aramayan bir or
tamda dzenleyici rol oynuyordu. Selohattin ' i i
a rkada olamk oktan gz ne kesti rm i bu lunan

Zahit bey de daha etkin bir biimde sad yardm

cs grevindeyd i , herkese pormak srtan yapay bir
efendi likle hizm ette eksik kalmamaya alyord u .
Ziynet h a n m n t a m bir mama k a d n yrtkl iinde
ona buna seslendi i , ondan bundan m a kas ald
gr lyo rdu. Kart bayan iki atal kan ses i n i ona
buna u latrrkan basz sonsuz bir s a h nede kendin

ce be rol oynuyord u . Melek her zamanki g i bi ya

rarl ve bitkindi: gel i n i eliyle giydirmi, eliyle ssle
miti, i kide bir yanlarnda biten Fehmi'yi a r sz
lerle kalayiaya kalaylaya.
Selah attin ikramo saloncularn usta l n kartr
mak istememiti. Kendi bulduu u sta adamlar Me
lek'in etkili yneti minde iki, erbet ve kuruyemi
datyorlard . Ara sra gz amatrc mezeler k
ck taba klarda boy gsteriyor ve hemen kapl
yord u . Sosis le, h avyarl ve yumurtai ekmekle, pey
irli brekle ve benzer yieceklerle dolu olan bu
tabaklar seyrek de o l sa durmadan boy gsteriyor
.
du. Ara sra densizli k edenler oluyord u , kardeim ne
diye o yana hep ra k g idiyor da bu raya votka geli
yor g i bi lerden . . . Bu ya knmalarn yersiz olduu ke

s! ndi, n k k!nseden bir ey esirgen m iyordu, h er

kese zel devra n ld iin kimseye zel dovran l m
yordu. Bir ara ortala meyva tabaklar u an daire
ler gibi kon maya balad. Calgc lar belki de a rt k
o havalar bouna alyorlard , birkoc duyg u l u yeni
yetmenin dnda ortada oynayan pek kimse yok
tu. o u n l u k hele yiye l i m , sonra gcmz ka l rsa
oynarz diye dnyordu. On bir buua do ru is
teyene ikembe corbas datld. li:lyle gzel i
kem be arbasn kim istemez ki! lkembe corbas1 32

dan til<sinenler bile o gece birer tas ikembe or

bas i tiler. (Bu n l a rdan birka y l lar boyu ikembe
corbas i er m isiniz? diye sora nlara Selahattin be
yin dn nde i tiim izdense evet karln ver
m i tir.)
Arada henz midesin i bastramam olanlar da
vard . Enayiliklerine doymasnlar. Bunlar ya n imete
el uzatmasn bile becererneyen aylaklard , ya da
daha cok byle yerlerde uzat lan eylere sahip k
masn sevmeyen onurlu lard . Say k r bei ge
mezdi bunlar n . o u n l u k patiayasva doymu, do
yar doymaz ded i koduya balamt. Ah karde, bu
evl i l i k daha nce olacakt bana sora rsan , a m a kz
d i renmi durmu evlenmem diye. Hadi canm, adam
olmamtr, hem nesine direniyor kapkara

suraty

la, aslan gibi yakkl e rkei bulmu da. Asian b

mk, cebine bak. Yok canm, szde ayrlmlarm
b i rbirlerinden oma i kide birde orada burada b u l uu
yorl a rm.

Inanmam.

Naime

syledi , gzyle ;r

m. Kyla grmtr gene, gz grmez ki onun.

Ay, byle eyleri grr. Cennet bahesinde kucak
kucaaydlar diyor. Her neyse, gelin biraz gekince
deil mi? Du r yleyse, ben oz son ra S ; dka'nn ya
n n a g ider sorarm, o dorusu n u bilir. Kzn baka
sevgilisi varm ; , n iversitede profesr m ym ne?
Bu haber kimden? Melek'ten ve ok gizli. yleyse
dorudur. A, atyorlar b i l l a h i , atyorlar, o profesrn
be kuru l u k beyni yok muymu. Gelin ok g zel
o m a . gstermese de. Ya damat? O da kal gzl ,
karde, ka! gzl . . .
Sevgilisi niversitede profesrm yargsna ne
den oan by k h u k u k bilg in i Zeki, yzszce y a n n
da getirdii i k i arkcdayla gerideki mas alardan bi
rinde afrayla tafrayla oturuyordu. Arkadalar da
kendisi gibi byk adam pozu atan ve bu pozun
koruyucuuu nda dnyay apka g i b i , don g i b i , a
yakkab gibi k u l la n maya a lan, a ma bunu pek de
beceremeyer:, tam beceriyar derken yzne .gzne
bulatran zava ll k i m se lerdi. Birl i kte bir nem l i ki-

133

 i l i kler tablosu izmeye cal,yorlar, bi r rnesans

ressa m n n tablosundan frlam gibi d urmaya zen
gsteriyor!ard, bu zen iinde yaymak k on u ma
larn yabanc dillerden szc klerle sslyorl a rd . U
c de gelecei kendili inden parl a k yani h i d
zeyi nde kii lerdi, b u zavall v e grkemli dnde
g 5m geirmi ayd n ve kadndan anlar hovarda
hava !andaydlar: kendini klt!" a csndan da die
dokunur bulan baz hafif kadnlar onlarn bu hava
I a n n a oktan pabu brakm lard. Kim oldukla r iyi
b i l i n m eyer bu c kiinin arl d nde sk sk du
yul uyordu. Oysa Zek i ' n i n a rl i ki ta yerinden
oynatmoya yetmezdi. br i kisine gel i nce, onlar
Zeki beyefendi n i n orado oynamay o n u r sayd a
ma bir trl becerarned ii bra k l m erkek oyu n u n
figranaryd l a r. Biri b y k romanc, br byk
eletirmeci rol oynayan bu kiiler o gn orada be
le elence kar l konuk sanat olarak sahneye
c kmaya evet derni yazar a rt klorydlar. Gerekte
c de toplu m un acaip dekorlarndan baka bir ey
deil lerdi, kendilerin i toplumsa l oyunun i inde sa
yyorlard , yle de olsa toplumsa l oyun e lbette on
larsz daha rahat, daha kolay oynanrd . Kaacas
ok vardlar ama yok g ibi bir eydiler. Onlar bo
l u klar dolduran bolu klardlar, szme insa n l a rdlar.
C:vet, Zeki orada etk i l i bir bra k l m e rkek oyu
nu oy na maya giritiyse de tuttu rom ad. Hemen he
men her dnde byle bir b raklm erkek tablo
s u n a raslarsnz. Bu braklrr erkek geride gagas
kilitli ve penceleri sarl bi r yrtc ku g i bi oturur,
iin i cin derdine yanar. Sevgi l i s biraz sonra bir ba
ka erke i n koyn una girecektir, hem de en olmadk
bii mde ve bir daha dnmemecesine. Kendisi orada
bu lunma kla tyk br uygarl k rnei mi, byk bir
hyarlk rnei mi vermektedir, bilemez. Hayr ile
rine komaktan karn n doyurmaya vakit bu lamam
ve yemei karm o c tahta kurusu gibi, kpek sal
yasnda nemlan m i s solucan biskitl gibi, kura k bir
yazdan sonra ya muru yiyip imi g l gvercin
1 34

ba k u

g i bi bir eye dn tn sezerek kesind e

daha da b z r Damad ince ince szp bu ge

ce karn olacak kza ben bir zamanlar o biim sa
n l m tm yle yle d e yapmt m )) diye ba n v e
.

recek gibi olmak da kurtarmaz. nk damadn ba

klarnda o an b y l es i b i r duy g usa l l kar layacak
bir ted i rg i n l iin i z le r ini bu lmak zordur. Dnn da
l m a saati gelince bu braklm ak, kek l gibi,
kazandibi gibi, frn stlee g:bi, mantar soslu arap
l et gibi , en iyi olas l kla da beg en d i l i kebap gibi
bir ey olur k a l r , elbette ken disini karim bir fr
sat o larak grme kolayl n elden brakma kszn.
Dnn yaylar gevemeye balamt. Gecenin
s rpriz sanatcs oktan ktna g re sadcla da
mat amanini kelle kelleyle kar lkl g b e k att na
gre. cal g c b a franszca ve ingilizce ark l a rdan
bir demet sunup h nerini u l uslararas dzeyde gs
terdiine g re bu kargaann son u g e l d i demektir.
Oh, her ey yolunda g i tm i t i Gecenin en zntl
olay en a rkalard a b i r yerlerde a rkadalaryla otur
ma kta o!an Vel i'nin ablasna kar t a k nd u m u r
samaz ta v rd ok kii nin gzne batt bu. Fatma
tam an i a n n d a cezalancl r l m duyuyordu ken d i n i .
B i r i n sana verilebi lecek en b y k ceza onu g z g
r e gre u n u i m a k deil m : d i ?
,

0C0NC0 BLOM

B! R
Asker zmir'den herhangi bir 8.45 otobsne bin
di. Sevincliydi , askerl ii bitirmi lstanbul 'o dn
yordu. Askerliini bitirmiti ama stnden atoma
mt. Her yanndan, zellikle tral kafasndan as
kerli k ckyordu. K ! k deitirmi ve kahvereng i pan
telonuyla gri ceketini stne geirmi olmas on
daki a skerli k h avasn dataean a pekitirmiti.
Her eyden nce cekingen duruuyla eskerdi daha.
Nitekim otobsc de yok yere ona ckrken asker
liini konu etmeden durarnad ve bartsyla onun
cann s kt.
- Haydi ba kal m as.ker aa, diye bar yordu a
vaz kt kadar, haydi bakalm, bekletma otobs.
Yr! Herkesin ii var gc var o lum. Bilsek sana
hal konda yer ayr rdk. Yer yok i te. Tabureye otu r
nay gzn yiyorsa gel, yoksa bann caresine ba k.
Ya da baka otobsle g it, sen bilirsin .
Tabureyi kapp otobse girdi asker. H e r yann
dan apr ap r askerli k a ktn yol telayla ikide
b:rde un uttuu icin al m ata ata kendine oturacak
bir yer ararken ssl bir i htiyor kadnn <yava as
ker aa belirlemesiyle kendine geldi. Herkese as
kerliimi duyurdu bu otobsc h erif, banza as
ker kadar ta d sn dedi kendi kendine. Tabureyi
ortc larda bir yere, yalca bir adamn yanna ko
yup kt. Yannda yresinde l<oltuHJra kurulmu
olanlar onun bu basknn tedirg in l i kle kar fad lar. O
da buna kar l k cevresine sert sert bakt, moloz
luk etmeyin demek istedi .
1 36

O sra otobs alacal bir zart zartla i zmir termi

n a l i n i n uyku, ayak, cgara, sidi k , bok, sosis, eker
leme, reel ay tereya sucuk kokan saba h n ge
ride b; roka ra k yola kt. tobs yolt knca a sker
aa ufack tabu resinde yle bir k m ldad bi r c
gara yakt, kimsenin duyamay a ca bir boiCimde bir
of ekti ve a rdndan svd.
Gari p dncelere dald asker. Kendini bir zaman
dr iki bol u k a rasnda bir kpr gibi d uyuyordu,
ki mselerin g e:;:med ii bir kpr . Bir boluktan gel
dim, diye dnd, bir baka bolua m gidiyorum?
Hayr, dedi birden, hay r, ben bu duygulara kcptr
mcmalym ken d i m i . Neden yleyoe bu sabah byle
yap yoru m , bo bir zamanda yayormuum ya da
bir h i miim gibi duygulara kaplyoru m . I bulma
zorluu bel ki de beni bu duygulcra iten. Ama ne
o l u rsa olsun bu t r yaniiara d memeliyim . Bu
t r duygu l a r engeller ben i . Abias karmak duygu
l a rio vozp yollad mektupl a r d a en ite:si nin ona i
vermeye ya da i b u l m aya hazr olduunu yazmak
tayd hep. Yeter ki s e n askerfiini bitir, d iyordu.
E n i te ha? Selahattin yani. l nsanlt kk ka raba
san. Selahattin'in van nda almak d nces: Ve
l i ' n i n tm sini rleri ni tit e t iyordu O d nya a rsznn,
o kendinden baka kimseyi dn meyen iko
l<atnn yannda almak ha! diyord u . Yc da o
nun bulaca bir ite a l mak! A gezerim daha
iyi . . .
- 1-leneri m , y le yana doru dur d a geelim,
dedi ofrn yard mcs. Gryorsun otobs t k l m
tklm. b r tcbureliler a rkada kmelendi , sen lem
erim geldin buraya g m d iye reklendin, tamam
m ! Ha yle, yana doru kay biraz . . .
Ve li h i ses karmad.
- Nereye byle hemerim ? dedi sol yanndaki
yal adam.
- l stanbul 'a .
- ! stcnbullu musun?
- Azok.
.

1 37

Veli kimseyle ene calmak istemiyord u . Ceketi

nin cebinden kapa beyaz katla kaplan m bir ki
tap ka rd, oku maya balad .
- Okumay seviyorsun? dedi yal adam.
- Sev sevme, dedi Veli, yolda vakit nasl gececek baka trl!
- Gu rbetlik zor ey ama askerli k abu k geer,
dir'O stele-d i yal adam.
- Askerl i k bitti, de-d i Veli.
Tam on bir saat, d iye dnd kitabn okurken .
Tam on bir saat . . . yars tabureni n stnde. Bursa'
da gene bizi a llem kallem tabu rede tutmazlarsa sr
tmz dayayacak bir yer bulaca kmz. Ne olursa
olsun indil mde tum km olacak.
Kitab cebine koydu . Sal iantdan okuyamyord u .
Annesini, babasn, ablasn dnd. Onlar d
n nce iini b i r k rg n l k, bir tedirginlik, bir korku
kaplad. Can karnyar k ya da hafif m zi k istedi .
Btn g cl yle, bi.itn skntsyle askerli k daha
ko!ayd , n k onla rszd, diye dnd. Garip bir
rkntnn tam ortasna dmt. O sra otobs
birdenbire d u rdu. ofrn a rkasndaki srann ic ya
nnda otu ran iman adam yerinden kalkt, ofr
pt , atlad aaya. Asker hemen koltuu kapt.
ofr yard mcsnn ckard g r ltye a ld rmadan
yerine yerleti. Gece iyi uyuyamarnt. Koltuun a r
kaln geriye verdi, kafasn a rkala iyice yerle
tird i . imdi l k bir g ven duygusu kaplamaya ba
l yordu iini.
Geen sefer de byle oldu, diye dnd, lstan
bul'a yaklarken iimi kara n l k bast. Akam va,kti
l stanbul'a ineceini, anasnn ve babasnn yzleri
n i greceini dnd ke y rei kararyordu. Seve
seve gidecek yeri olmamak ne kt, dedi. Herke
sin soyunda bir i ki sevimli, g ven i l i r insan vard r.
ben bundan her zaman yoksun kaldm.
Geceden a rtakalan uykusuzl u k akaklarn s k
t rmaya bal yordu. Hic bir ey dnmezsem daha
abuk g eerim uykuya, iyisi m i katama gelen her
138

dnceyi kovmaya cal aym, ded i . Otlara, talara,

aalara, darda gep giden her eye brakt ba
klarn. Az sonra derin bir uykuyll dald. Uyuduka
uyuyordu son zamanlar. Askerli k elverse tm zama
n n uykuda geiri rdi. Uykuya snyordu dnem d
nem. Gene byle bir dneme girmiti. Bunun bir
salkszl k be lirtisi olduunu seziyordu.
Otcbs sarsaladkca g zlerini ayor, sonra yeni
den dalp g id iyord u . Uyudu, uyand, uyudu, uyand.
Karn iyice ackm t oma paras say lyd. Mala ye
rinde inip bir eyler yiyemezdi . Abias n n gnderdi
i parolar ok param var ge ekesiyle geri yolla
m t. Babas da onu i kide birde d necek deildi,
belirsiz zamonlarda be on k u ru yollad oluyordu
ama bu para onun ayn zor kar lard . ste l i k da
ha geerde o pembe binlii, gz g ibi saklad bin
lii Bornova 'da drm ya da ald rr.t. Bu o
laydan sonra akl al maz bir bi imde tutumlu olmu
tu. olmak zorunda kalm;t.
i stonbul'a yakiGtka ted i rgnlii iy!ce a rtt. Do
ruca bizi m eve mi g itsem yoksa nce abiama m
urosam? B u sorunun iinde n kam yordu. Gzel
ol mGyan iki ey arasnda seim yapmerk g zel iki
eyden birini semekten daha zordur. Sonunda kc
rarn verdi: Bostanc 'da ineri m , abiarniara giderim.
enite olaca k h erif evdeyse g irmem, geldiimi bil
direyim dedim deyip bizim evin yolunu tutarm. ok
zorlariarsa gi rEr bir ay i eri m .
Abiasnn kapsn aldnda yrei k t k t vu
ruyordu: ya o adam a a rs a, ya ho g 0 i d i n o s l< c ; a
a diye zevzeklen i rse? Kapy abias at. Kopnn
n nde ne yapacan bilerneden sakn : k sc; k n k du
ran Veli'yi kucaklad .
- Bolkondan grdm sen i , dedi Fotma, ben to
parlanana kadar sen kapy aldn. Sigararn yeni
yakmtm, dnp duruyordum. Gir b a kc l n gene
ral, gir i eriye. Geleceini yazmadn. Eniten dn
Anlwra'ya gitti. Son zama n la r siya sete b u la t ya,
biliyorsun. Bi raz yava kon ualm, i l ke'yi yen i ya
-

1 39

trdm.
Azok irkin ve epeyce pahal koltuklarn kapla
d, grkemli bir kristal evizenin ssledii, g m
tablalarn ve mermer bibloiarn renk katt koca
mon sa lona girince tedirgin oldu Veli. Buraya her
geliinde byle oluyordu. Sanki h i incitil memesi ge.
reken, cok d uygulu bir zemin km!ldyordu aya nn
altnda.
- Neyle geldin?
- Otobsle geldim.
- Ayakkab larn ckar. uzan yle. Rahat otur
ne olursun. Ay, gel seni bir daha peyim. O yle ok
zlemiim ki . . . Yorgunsun, deil mi? Bir coy yapa
ym m sana? Yoksa ay yemekten sonra m icer
sin?
- Ben yemek yedim obla. Bana kocaman bir bar
dak su ver yalnz.
- Enitenin de Ankara'ya gidecei tuttu. Ney
se, daha iyi, babaa oluruz. Ne demekmi yemek
yedim? Bak sen cok samalyorsun son zamanlard a ,
tokad yiyeceksin benden. imdi h azrla rm yemef)i,
ben de olan doyurdu m ama. . . doru drst bir
ey yemedim. Ben hemen mutfaa geeyim en iyi
ci.
Veli abiasnn mutfaktan ocuk uyanmasn diye
fslty:a yollad soru lar a l ca k sesle yantlama
ya clyordu.
- Hayr, diyordu, erkenden bi ndim. On bir saat
s ryor. Hcyr, yalnz gel d im, ki mse yoktu yanmda.
Paray -geri evirmek diye a lma bunu, h a rcayacak
yeri m yoktu, altinr m diye korktu m. Cgaraya m
Hayr a l madm. Eskiden tek tk icerdim, imdi i
miyorum. Niye ieyim, eksikliiyle eksiimiyoru m ki.
S e n eskielen inezdin. Enitemin yannda calma
y dn myoru m , hayr Elbette kesin. I nsan pi
manlk yaratacek ilere kal kmamal . Onun gittii
yol lardan gitmeye kali<sam de r bir yanm kra
rm ben. cp l v e ifraz! lebide;ya orsalar. . . ben ya
r-amam bun u abla. Sada solda be on kuru kc-

zannm nas l olsa. Basmevinde mi? Neden olma

sn. Ben kurtar r m kendimi, sen zlme. Hayr, an
nemle babamn yannda kalmamak d iye zel bir tu
tumum yok. ok temiz yollardan ok para kazanl
maz, ben ok para kazanmaya deil, ayakta d u r
maya ve kend imi insan yetiti rmeye bakaca m .
Fatma yemei taba klara koyarken:
- Neyse bunu en i konu dnr tartrz, ded i.
Yemekte hep yaknlarndan ve kendilerinden szettiler. Fatma salondaki kanepenin stne serdi Ve
l i ' n i n yata n .
- Yat art k, dedi, ge o l d u . K i m b i l i r r. asl yor
gunsun! Evet. benden g eti ama sen yeni eyler
yapabi !irsin kendin iin.
Vel i karlk vermed i. I ki kere esnedi . Uyku
kafas n ta g i bi a rl a trmt. Yatmasyla uyku
ya dalmas bir oldu.
Fatma odasna gitmek zere kapya doru i le r
lerken duralad. Orac kta bir koltua kt , bir si
g a ra ya,kt .
Kardeinin hic deimeyen. h ep o cocuk gr
nmyle kalan yzne ba kt uzun uzu n . Bu yz bel
ki h ep yanl yapacak ama hi bir zaman kirlenme
yecek bir adamn yz. diye dnd. Yorgun bi r
ocukluun tm cekin i k anlamn da vurduran bu
ylizde bitkinli klerle dinginiik ler sarma dola olmu
tu. Bu yz g zel b i r erkek yzyd, h ep itilmi, h ep
l rpa:anm bir ocu kluun izgileriyle bilgece rl
mt.
- Btn bu sallantlardan bir tek o ezik kt , di
ye d nd Fatma. nk dn vermemeyi tek yol
semiti. Ezildi ama yenilmedi. Bandan yeni ko
parl m iki zm tanes i gzleriyle benim yavrum
bi r d nya rkei olarak byd ve yetiti. Nice yan
g na, nice depreme uram. h i bir zaman bakm
grmemi, boluun ortasnda kalakalm bir yap,
kck bir kulbe. Gene de lgn n saa so
la yetitirmeye alyor. Sulamak istiyor. becere
miyor. Bizim kndi mize g vendiimiz yerler var, bi-

zim oyunlarmz var, savunnaarmz, yalanlar m z

sertli klerimiz, ikiyzllklerimiz var, onun byle s
na klar yok ki. rlplak o . Her an aldatlabil i r.
Sn naya kalkt h e r eyden d krkLna u ra
yabilir. Her zamc h er yarden eli bo dnebilir. Ne
giyim, n e g ste ri, ne darg n l klar, ne krg nlklar
besieyeb i l i r onu. Dnyan n e n anlamsz kad n , en
berbat kat!s onunla ;ah atca oynaya bilir. Her
sevgi e!ini yakacak, iini kavuracak. Benim kara
zm gzl yavrum, cok gclk cekecek. Her sevgi
n i n a ltna gerile gerile basacak i m zay, o kza yap
.

t g i b i . . .
Fatma sessiz sessiz alyor, duda.klarn bile k
prdotmadon kendi kendine konuuyor, acl bir yon
tu ibi iki bklm duruyordu.
- Kendini savuna maz o. Kendini aan eylere
akn akn bakp kalr. Ulat eyler cann s
kar. Yaln zca yrei var, bicmlenmemi yrei. Y
rei son su z bir kaynak. Ne yapar bu d u rumda, n a
sl ko ru n u r nasl d i renir? Nasl g c kazanr ken
d i ken dine? i nsa n boanya gtren ince ve sinsi
yollar bilmez o. Yllar nce kap bana gelii cok
byk bir eydi , bir crp nt, anlayamadm. Onu
geri gtrdm, elimle onlara verdim, aln daha da
h rpalayn diye. Kuzu ku z u gitti yavru m . Gitti ve h i
bir ey demedi. <endisi i ci n hi bir ey isteyemez,
herkesin son u n a kadar ortaklaabildii bir dnva
da yayor gibidir. Gitti ve ren k vermedi. Bana k
r lmam g i bi yapt . G szd m , beceremedi m , o
nun kad a r yaln deildim, eksi k kaldm. Budala , so
lak, ckarc, zentili ins c m l c rn, kendim gibi i n san
larn eline b raktm onu. Az dola n elence yap
m insanlar n . . . Cin eyetti bu. Cinayeti glere k kar
lad . nk len kendisiydi. ldrdm onu, e!imle
ld rdm, kendimi nasl ld rdysem . . . Ona imdi
dzen i m i onayiatmak istiyorum. O da suratma t
kreceine glmsyor bana. Beni k rmamak icin
uzand yatt uraca, ben i k rmamak icin boazna
dizile dizile yemek yedi. Yoksa burada kalmamak
,

1 42

 n , u sofraya oturmamak icin her eyin i verird i .

Sen zlme, deme:{ i stedi. Hepimizden umudu kes
ti gidiyor benim olum. Nereye? Ben bilemem ne
reye gitti ini. Gi derken beni zmemeye alyor.
Fatma birden h krnaya balad . Elin! yzne ka
pyor, h krklarn avuclaryla bamak
istiyordu.
Veli'yi uyandrmaktan korkuyorcl u . Kavurucu scak
lardan sonra birden bastran bir yamur gibi her ya
n sele suya bouyordu. Odasna kotu . Ba n yas
ta gmd . Saatlerce alad. Bir gzel y kad i ci
ni . . .
IK I
K mevsm n n mor bu lutlardan inen i l k yam ur
lar dinmi, yerine sar-mavi ketenden ince bir gk
altnda sou k bir bol u k b rakmt . Ge ireti tut
t u rulmu olan buzdan b!r gne a ldatc bir pr lty
la bu bolua ac souklar yaymoktayd . Gnein
esl<i dostuuna kan p da, zaten iyi snmayan ev
lerin nemli h avasnden sokaa koconlar bu kk
servenden evlerine elleri ayaklar m, yanak
l a r ve burunlar kzarm cln yorlard . Souklarn
d i n mez yamurlarlo birden balayp yamurlard on
sonra da gitmemesi odunu, gaz. l<mr denkleye
memi olan lar g duruma sokuyordu . Koskoca a
partmonlardan ince iplikle rlm
dorack gk
paralarna aan kaln dumanlar gece gndz tit
reyip durmak zorunda olan insanlarn kafasnda ve
yreinde kzg n l klar ve fkeler uyandryordu.
O souk gn lerde Fatma yalnz kold kca hep kar
deini dnd. Onun adna kayglanyor, onun icin
bir eyler ya pmak istiyor. kenciini eli kolu bal du
yuyordu. Ne olacak? Ne o!acak? Ne olacak? Hep
bu soru vard kafas nda. stelik bunu ki msey!e tar
tamyordu. Yeni edi ndii a rkadalarnn getirece
i zm cok kolay olacakt: enitesin i n yannda
alsa ya. Analyle babasn n bu laca zm da
ha kabasoba olacakt: ne yaparsa yapsn , biz kar1 43

myoruz, yl e diyoruz olmaz diyor, byle diyoruz ol

maz diyor, harln verebilecek d u rumda da de
iliz. burnu s rtlsn de a kl bana gelsin. Sela
hattin'in z m daha acmasz olacakt:
bizim
hanzelarn bana koya lm dedik istemedi, memur
l u k i stiyorsa Zalit beyin o hsmna syleyelim d e
b u n u emniyete f a l a n soksun.
Veli sonunda o ocu klara uyacak, bilinmez bir
yere. kt bir yazgya doru sr klenecek diyordu
Fotma. Dlerinde ve dncelerinde hep bu vard .
Hep o sarsc imge d yordu gzleri n i n nne: Ve
li'nin kana bulanm cesedi. Onun i c i n hi bir ey
yapamod m , evet, h i bir ey yapamad m , diyordu
Fatma. Szde acs n k imseye belli etmek istemi
yor, ama h ep o acl yzle dolayordu, bu gr n
myle de Selohattin'i kzd ryord u . Kendinden ba
ka h ibi r kaygs, h ibir dorusu, h i bir a mac ol
m a m olan bu yaman adam bir bakas icin bu ko
d a r zlebilen birini grdke insanlk adna korku
ya kaplyordu.
O souk gnlerden birinde Fatma ve Veli birlik
te Boaz'da yrd ler. Fatma kendince Veli'yi Bo
az'da ay imek icin kan jrm t. Veli abiasn n
kandisiyle ilgili kayglarn anlyor, o n a elinden gel
diince hogr l davranmaya, daha tesi onu iyi
ce h o tutmaya bakyordu. O so u k gnn le
den sonrasnda biri en yeni ve ok pah a l mantasu
na br klstr pardessne brnm olarak
yrdler ve konutular.
- Ne olaca m kaygs yok bende, d iyordu Veli.
Bu kaygy duymck istemiyorum. Cok kt eiti ldim
ve byk eksi klerim var. Bu eksi klerimi n e zaman
ve nasl gidereceimi d e bilmiyorum. I lle bir eyler
olmak diye l:ii r kayg m da yok zaten. Olamadklar
ma deil bilemedi klerime yan yoru m . Tek isteim
sraden bir uygar i nsan olmak. Bu d a h i kolay de
il ablacm. I nsan nedir? Bunu bilme k gerek. Ma
vin i n stne beyaz yaktrmakla uygar olu n nu
yor. Sonra , insan istekleriyle deil eviemleriyle uy1 44

gardr. ok iyi eyler tasarlyor olabi l i rsin, ama on

lar iyi yapamad n zaman uygar de i lsindi r. So
run, neden yaad n , nerede yaadn derinleme
sine bi !ebilmekte.
- Ben daha ok sen i n bir yere ba lanmarnl
ndan kayglanyorum Veli.
- Isiz l i k gz m korkutmuyor mu? Elbette kor
kutuyor. Beni u ya da bu biimde engel leyen, ben i m
Insan olmarn engel leyen bir ii d e isteyemem. Ney
le m i yaayaca m ? Bir yolu bulunur. Kimseye y k
o l m a m ben. B i l g i l i v e on urlu bir i n s a n o l m a k , a r
bal bir yaam srmek i stiyorum, hepsi bu. Baka
lan ve kendimi kand rmadan yaamak, ayrca ba
kalar i in al ma k , ya da bakalar adna yaama
kat lmak. Sakat uzlamal a rda ben yokum. dn ler
d e ben yoku m. dn vermek yaamamay gze a l
ma ktr, d n ler i inde o l m a k yaam yor olmaktr.
Ben yaamak istiyorum . i n sanlar icin g iritiimiz bu
kavga yaam sa l k l k l a r.
- Evet ama . . .
- Bi liyoru m, kayg l a n yorsun benim iin . . . I stiyorsun ki iyi bir iim, g venli bir geleceim olsun.
Evet ama, beni m peinde kotuum eyler bunlar
deil k i . Gzpek deil y rekli olmalyz, akta da,
kavgoda da, her eyde de. Gzpek ya da kahra
man. Sen kahramanla yatknsn. Evliliin bile kah
ra m a n ! ktr. Ben bunu beceremem. i imde byk bir
yaama istei var. Bu beni yrekli ve arbal ya
pyor. Yitirmeye de kazan maya da ayn lde a l
m . Yaamak i y i ve doru anlamnda oyun oyna
maktr. Oyununu iyi ve dogru oynayan kaza nyor.
Bak, senden bir ey istiyorum , beni h ep bira z daha
ok sev, ama beni d nme a rtk. I yiden iyiye pis
l i klere bulanm bir ortamda becerebi ldiim kadar
temiz koi maya calacam. Sen i ok seviyorum ve
h i bir ey bu sevgimi azaltmyor. Senden yardm is
temeyiime krlma. Beni m zorum seninle dei l yar
d m deni len eyle. Yardm kt bir eydir d iyeme m ,
ama iyili.k l lerine vard zaman ldrr ada m .

Senden iyilik grmeye almomalym. bu ok daha

doru olur. Yoksa, dnyann en beter adamlarndan
b i ri o l u rum. tembel biri, saygsz
biri, berbat biri.
Yapamayacain eyleri isteme benden. Greceksin
her ey dzelecek, hi deilse daha iyi olacak. H
cl k l klerin olmad bi r dnya i i n kavga ckar
mcva demez mi? Demez olur mu h i ! Ne o lu rsun,
beni o kadar dnme ablacm. Alabildiine sev
beni. Kendi n i zorlarsan onur bile duyabilirsin ben
den , o pis adamlara benzemeyen bir kardeim var
dersin. Bana sarld nda el ieri n ki rlen mez. A ra m z
daki balarn gl kalmas icn bu yetmez mi?
- H akl sn. Do rusun sen . Zaman geiyor, care
siz kalyorum. Tam a n l o m n d a g sz mym ne
y i m ! Hep olmak istemediin eyleri oluyoru m. Rah
metli adi bey amca, I nsan kendini brkrsa olmak
istemedii eyleri o l u r, a n;cn g:'.znz stn zde ol
s u n ! )) derdi. Dnyann ccemisi ve kendi kend imin
yabancs oldum. D nya hep b a k a birileri ol maya
zorluyor bizi. Hakl s n . Biz de srklen iyoruz ylece.
Kahrama nca bozu lup gidiyoruz. Kahramanca. Eski
gnlerimizde kalabi lseyd i k keke. Sen in imdi yar
d mdan cok iyi lik saydn ey kesin l i kle yard m sa
ylobiiirdi o zaman.
- Ah ablac m . ne olur keke demeye a l trma
ken din i . Yaamda geriye dnler yok ki kekenin
b:r anlam olsu n . Hem geride bra kt klarmz ok
nemli miydi? H i sanm yorum . Ayr ayr dnyalarn
i n san da olsak, ayr ayr yerlere de d m olsa k ,
b ; a k kemie dayand z a m a n , hatta b c a k kem i
e dayanmad a n , ben i m in s e n vars n , senin icin
de ben var m . Bun un kekesi olur m u ? Kendini suc
lamann a n lamszln bile bile hep kendini suclu
yorsun sen.
- Belki de bir ka bu, belki de bu na a l trdm
kendimi . . . Belki de ben kolayn buldum, kendimi
sulayarak rahatl yorum.
- Sana den bundan byle olumsuzluklar o
lum luya evirmek. En gc d u rumlar bile zmleri1 46

n i birl i kte getiri rler. ocuunu isted iin g i bi yeti

tirmen bile bir eydir.
- Hayr Veli, hayr, onu da istediim gibi yeti
tiremiyorum. Ah, her ey a ksyor, her ey. Benim be
ceri ksizliimden oksyor ya da baka eylerden ak
syor, ama a ksyor. Sana hi yararm dokun mad,
oluma da yararm dokunmayacak. Keke a n nesi
ben olmasaydm. mark ve budala bir ortamda
benim g i bi lc l a ma kararsz bir anne ona yarar
yerine zarar g eti recek. I stediini
olacak o, daha
doru su ba kala rnn. ortamn
istediini olacak.
hem de ben imle take taka, yanl n kendine sin
d i re si ndi re . . . evresi onu bencil klacak . . .
- Doru bakyor, yanl yapyorsun, ayorum .
Gene d e yaplmas gereken eyler var. Kendinden
umudu kestin m i d nyan n okna bra krsn ken
dini. Kendini kandrmayn gzel. imdi i nsanlar
kendi leri n i kandrmaya , kendilerini kandrorak yol
dan ckmaya ok a ltlar. ok sou kkan l olmamz.
yapt m z bilere k yapmamz gere.kiyor. Ve kesin
l i k l e dn vermeden. Ben kendime bovermi dei
l i m , ne var ki d n szm. i ara myor muyum? Na
sl a ramam! Ama benden dn isieyen bir ite ca
lmak istemiyoru m .
- Gene o konuya m geldin?
- Elbette. nk o konu seni hi bro.k myor.
Bak. bir ey a n i atacam sana. Geenlerde eski bir
a rkadama rasladm. Bir ansiklopedide alyor
mu. Sen ne yapyorsun? dedi . Bir sredir isizi m,
dedim ,askercien dndm de. Gel bizim orada a
l, dedi, patron hem yakn ym. hem d e efendi bir
adamm . Szletik, ertesi gn ben onu buldum
bir yerde . . . neyse, g ittik. Ben i patronun karsna
kard. Patran beni aadan yukarya ve y u kar
d a n a aya suzd . Oturu n , dedi. Arkadam da o
turtt u . Suratnda yapmackl b i r yumuakk, sesin
d e uyd urma bir grm geirmilik vard . Benim ne
yapabi lece ini sordu. Bilmem, siz ne yaptrrsanz
1 47

onu yapar m, dedim. Daha nce b i r ansi klopedide

altnz m? dedi. Hay r, ded i m . Ne yapmak iste
d i y n izi de bil miyorsunuz! dedi. Burada bana ne i
ver 0b. :eceinizi nereden bi lebilirim, ded i m . Kafas
n bi: :ri bilmi sallad. Pe kiyi, arKadanza yardm
eder m si niz? diye sordu. Ederim , ded im. Onun ne
i yaptn biliyor musun uz? dedi . Bilmiyoru m , de
dim. Bilme k zorunda da de i l i m , dedim biraz sert
e. T rkeniz iyi mi? ded i . Ozel o la ra k iyi mi bilmi
yorum, ama herkes i n ki kada r! dedim. Ba k n , ded i ,
a rkada nz corafya maddelerin i yazyor, i m d i i
ten bunald, siz ona yardm edi n. Yani iiniz coraf
y a maddeleri yazmak. Size ne kadar para deyebi
lecei mizi birka gn i inde sylerim. Siz de b u a
rada bu ie yatkn olup olmadnza bir ba kn. By
le dedi. Be i a rtcn ey, coratyayla h i bir i l i
kim olmad halde corafya maddeleri yazmak d u
rumunda kalmamd. G ldm, bir ey demedi m . Ora
da tam bir karmaa vard. K imse ne yapt n b i l
miyor, alonla c a l mayan birb.rine karyordu.
Patran ya da yard mcs iin hzn adamlar azar
lamakla sala maya alyorlard . Onurlu bi r i nsa
nn durabiiecei bir yer de i l d i bence. Bir sre dii
mi skarm, diyordum. Bana gercekten gn i i nd e
!',W k a d a r paraya a lacaksn d iye b i r bilgi verdi ler.
Ama herey birtbirine girmiti. Orada oldum m u d
t.'n emez oluyordu m . . Arkadam bilgili kler ediyor,
bana ef pozu atmaya falan kal kyordu. ok ksa
za manda o ansi klopedi ortam dayanlmaz bir o rta m
durumuna geldi ben im i c i n . B i r g n potran yardm
cs beni arp oloyl a layl yazdn maddeleri
okuyar musun? deyince kyamet koptu. Ama ok
kk b i r kyametti bu. Sessiz bir kyamet. Cok yu
muak bir sesle, siz kendinizi ne sanyorsunuz? de
d i m . Ne o l u r syleyin, ne sanyorsunuz kendinizi?
Ben, dedi m, diline zen gsteren biriyim, yapt ie
de zen gsteren biriyim, devranna da zen gs
teren biriyim. Ben sizin burada al t rdn z yaza r
kal nt larndan de i l i m , oma onlar kadar t rke ya-

zar m. Hangi da'n n ayr yazlacan. hangisinin bir

yazlaca n da bil irim en azndan. Daha yetenekli
ve daha bilg i l i biri olsaydm bu parayla burada a
lr mydm? ektim c ktm. Bunu annemiere de
sylemedi m, sen de syleme. I e girmernekten da
ha kts i te tutu namamaktr onlarn gznde . . .
Grd n m , kayglan lacak bir durum yok.
Kolunu a bias n n omuzuna att. Baktlar ve g .
ltler.

Selahattin son birkoc ylda ok deiti.

Bun u n

byle olduunu kendisi de sylyor. H e r eyden n

c e stne bir durgunluk geldi . Bu durgunluk i
tikce ien beden inin ruhuna verdii arlktan ve
gclklerin ruhunda yaratt uydurma bilge l i kten
d i . Son zamanlar ileri alabildigine da tt, leri do
!t rken kendini de datt. ka adamla ortaklk kur
du, borsa ilerine gird i , bir turizm iine para koydu ,
ayrca Zahit beyi n sessiz basksyla konfeksiyo n a
para yatrd. I l ikileri karmaklam, kafas iyiden
iyiye karmt. Dn mek den ilen o berbat ser
ven icin kafasn zorlad u gnlerde dmdz y a
ad eski zamanlar ne ok anyordu.
Bir eylerden yoru lduu, bir eylerle do!duu , bir
eyleri kafasnn a rkasna atmaya alt bel l iydi.
B i r kendini t ketme deneyine dalarcasna bo: bo!
yivip bol bol iiyor, bol bol g l p bol bol sylyor
du. Yiyip i iinde iyile mez bir doymazl k . g l p sy
leyiinde korkuya da, fkeye de , kavgaya da, y l
gn! a da benzer bir tedirginlik vard . Eskisine
re ok abuk kavga karyor ve cok abuk duru l u
yord u . Kendi kendine susup kald ok oluyord u .
H e r zaman ya iyice y a ! n ! Z o l m a k ya da kalabal k
lar n , b'f k topluluklcrn iinde eriyip gitmek i3ti
yordu.
Bu kargaa havasnda bilgili ve olgun grn meyi

149

e!den brakmyordu. Onun kelbiyyundan bir feylo

soh edasyla insanlar. zellikle mteri leri dinley:
ini grmek gerekird i . Ancak, bir rpda u maya
hazr bir bi lgililik, gz ap kapayana kadar yok
oluveren bir olgunluktu bu. O duruluun a rdndan
kopan frtnalar nnde duru l u r cinsten de i ldi. Se
l a hattin o zaman azndan kpkler saarak bar
maya balyordu. O zaman daha ok Abdullah' ve
Reit'i yani i indeki sa koluyle sa kolunun sa
ko!unu azarlyordu. Ne domuzlu klarn bra kyord u ,
ne h ergeleli klerini, ne kpe!<l ikleri n i . Saldrganlkla
r n da bir bilge kii arl yle yapmaya zen gs
teriyordu. Bu yzden her frtna bir tle son bu
luyordu: bak, olum, yavrum, kardeim, beni m kar
mda yle fina kpei g i bi titreyeceine o ta ka
fona sak neyi istediimi, tamam m yavrum, beyi n
siz beyinsiz i yapma, tamam m, u kadar zaman
dr buradasn. eek geldin eek g ideceksi n , n e de.
diimi onla, iyi mi yavrum , bak hl kz gibi su
ratma bakyor . . .
Bilgelema adna son zamanlarda anlamsz bir
bii mde ll ve uyakl konumaya balamt. Di
yelim kumara ardlar. gitmek i stiyor ama nazla
nyor, o zaman u air ii szleri patlatveriyord u :
<< i kembemiz damardan, ben bkmm kumardan.
Birinden azar iittii zaman gene i i r gcn al
tryordu: Bei kta Akaretler, nedir bu ha karetler?
Akamlar eve erkenden ya da daha dorusu tam
va ktinde tymek alskanl edinmi olan Abdullah'
n a rkasndan yle sesleniy 6 rdu: Hoa kal dos
tum demeden. kargo bokuni yemede n . nereye by
le Abdullah?
Su!ulua yatk n biriyle kar karya geldii za
mon ruhunun btn ylkl klar gbek atp oynama
ya balyordu. O zaman gerek kimliini, gerek g
rn m n kazan!yordu ite. O zaman az da ola
sev i m l i oluyordu. O zaman tam bir sokak eecuu
safl kazan yordu. Vlkl tuttu m u bu ne bJ'c
1 50

im i? yerine bu ne bii m d iki? diyor, ar l

dnda efend im yerine evlendim i yaptrveri
yor, kendisiyle ya do baka biriyle ilgili bir sokarl k
olaynda Cafer s t bez getir diye bos b o s ba
ryor. anlamad bir eyle kar karya geldiin
de rkeskse diye soruyor, sorusunu kendi yontl
yord u : kes kofan gir kmese!
Herh angi bir ilg isizlii an latmak iin her zaman
u dizeleri sylyordu: Bir elinde cmbz, bir elin
de ayna, umuru nda m dnya? Btn baklor SU
kesen> diye adlandryor, bisiklete cansz eek ,
televizyona buzdolab , dnyaya donya diyor
cu. Faruk Nafiz'in Kskan iirini ezbere biliyord u .
Bi lir bil m ez mevlevilii savur.uyor, K a n u n i Sultan
Sleyman'a yerli yersiz hayranln beli rtiyor, a l
m a n toplumunun byklnden dem vuruyor, h i
anla mad alaturka m zii h i a n layamayaca kla
sik bat m ziine kar savunuyordu, bu a rada h a l k
mziinin oksesl i olduu konusunda tartmalara
giriyord u . Heki m l i kle ilgili nerilerde bulunuyord u :
di!eri n izi haftada t k i defa karbonatla fralay n , s
t so u k i i n , C vitaminini ilaton de il porta kal
dan aln. yarann cerohatini iyice skmodan stne
toz dkmeyin, eker hastalna kar bol bol bal
yiyi n , karacier hasta lna kar her sabah bir b
yk bardak kzmemesi (greyfrut) suyu iin.
Fra n szcan n f> sini. a lmancann O sn bilme
se de franszca n n alma ncad(n zor olduunu, ay
rca franszcayla almancann b r dillerden zor ol
duunu savun uyordu. Ha masetle hamakat ok za
man yanyanadr, bu konuda ateli sylevler veri
yord u . Ona gre d i llerin en kolay trke ve bir de
tm zor grn ne karn arapoyd . Trkayi ok
az bildii, a rapay h i bil medii halde bu gre
saplanmasnn nedeni bir sre Suriye'de kalm olon
dedesi nin ana dili g ibi a rapa konuabilmesi ve
yksek renim grm bir alman kznn trkeyi
_ ay g ibi ksa bir zamanda sktn iitmi ol
masyd.

1 51

Zaten bir eyi savunmas ya da bir eye kar ck

mas icin salam kantlar olmas gerekmiyord u . En
olmad k veri bile onu bi li mse l bir atelilie itme
ye yet i yo rd u Bu a nlamda ok iyi bir sofi st say la
bilirdi: sabah tuttuunu akam yerin dibine batrd
cok oluyord u . Dn byle d iyordun bugn byle
.

diyorsun diyenin stne saldryor, onun ne cahilli

ini n e a hlakszln brakyordu. i n sa n l arn bilgisiz
liinden, ileri geri konuma larndan, bir ey i n alt
n a ramadan ap diye bir gr o rtaya koyma la
rndan yakn yordu. Cehaletin iareti budur, d i yor
du, aklna ilk g ele ni cart diye sylemek.> Bu ac
dan kimseleri beenmiyordu. Cahil cahil konuma
larna en cok kzd insan cia Fatma 'yd.
Ca h i l cahil konuma mak konusunda
uzun uzun tler veriyord u :

Abdulloh'a

- Bak evlcd m , d iyord u , gensin, imdiden

ren , vanl rendiin her ey stne kalr. Kafa
dan ctarok konuuyorsun. Geeen ierde de tuttun ba
n a , Glhane ferman n Abdlmecit
okuttu dedin
cktn. Sz me kar lk verme, sen in icin kon uuyo
rum , ren diye svlyorum. Bir insan bir eyi sy
lerken cart diye sylememe l i , iyice bir dnmeli.
O kadar okumusun ama sen i n katan almyor.
Bana bak , o gn de beni bokclornn yon nda ya
lanc ckarmaya kal ktn . Yok efendim, g ne d e ken
di kendine dnem. Bu ceholeti bra k n . Aha bu
Reit'e de cok b oz u l u yo ru m , o dedikoducu ya tu
!umuna da. Adam olun b i ra z adam . . .
B u arada bir d e sama sapan b i l m e c e le r sorma
m erak gelmiti Se:ahattin'in stne. nne gele
ne bil:ece dayan yordu. Zrafayla papatyy b i r
b rine benzeten nedir? (Zrafayla papatya hangi
y;1den birbiri n e benz e r? demek istiyord u . ) Kar
d : k i hoca laynca yantl yord u : i kisi n i n de boynu
uzundur. Bacay!a pipo neden bi rb i ri n e benzer?;
Km:da:<i b ocal a ynca yaptrveriyord u :
I kisinin
de d u m a n ckar.1 Bunlar onun u y du rd u u bi!mece,

'i 52

lerdi, z be z onun rn yd. Abdullah ve Reit bu

bil mecelerden kusacak d u ru m a gelmilerdi. Y zler
ce samal yantlamak zorundayd l a r. I lgisiz kal
maya ha klar yoktu. I lgisiz kald klar zaman f ray
yiyorlard . Olum . bana bak, ay oynamyor bura
da, size bi lmece soruyoruz, tamam m. ulan An a
vc l ' l , brak o kad elinden de beni d in le, ne de
dim, diyoru m ki tavanla tiren birbirine nasl o l u r
da benzer? Patronlar n n dehasna hayra n olmak
gerektii dncesiyle ikisi de bi l mecenin icin der
ckomam gr n yorlar. doru yan t rendi kleri
zaman arm gibi yapyorlard . Vay be! Tavan da
tiren de kaar h a ! yle ya, kaar elbette, kaar!
Onu ters bir b i i mde bilgeletiren sk ntlarn ba
lcae karsyla a rasnda kal n bir duva rn bulun
mas;yd. Selahatti n evlendi kten sonra hep s kntl
o:du. nk o eski Fatma'ya bir trl kavuamad.
Onu a ryor, a r yor, bulamyord u . O elinin a ltnday
d oma yoktu. Keke uzakta olsayd da var olsay
d. Eski Fatma'y, her sylenileni merakla din leyen
Fatm o'y, okannca tir ti r titreyen Fatma'y, g l m
seven . heyecanlcnan, cocukla an Fatma'y a ryor
du. Onu bir daha kavumamacasna yitirmiti belki
de. imdi cok so uk ve ok durgun bir Fatma vard
karsnda. Ev ilerine kotu rup duran, yorulan, iyi
ce yoru lcn, yataa yatar yatm :z uyuyan bi r Fatma.
arapiarn en kk skkleri n i diken, ikide bir d
meleri sala m layan , eve c gnde bir tem izliki ge
ti rmekle birli kte el inden tahtabezi dmeyen, reel
yapan, h atta tarhana yapan bir Fatma. Btn bu n
lar benden kama n n eitli yollar deilse ned i r? ))
diye dny o rdu Selahattin.
Gerekte kendini yapayalnz duyuyor, sklyor, s
k lyordu. i i i ine dar geldii zamanlar ya bir yer
lere taklp, i ip syleyip eve ge kalyor ya da eve
er kenden dp ienin bana geiyordu. Fatma
anla lmaz bir sevecen l kle ona ra ks n getiriyor,
sevdii mezeleri hazrlyordu. Bu ne? Senin sevdi-

1 53

 i n ey, cevizl beyin salatas. Selahattin bu byk

dostlu k karsnda ezi ldi ke ezi l iyordu. O daha n
ce Fatma'y iyi bir ev koidm olarak hi d nme
miti. Se!ahattin'ciim, gn boyu ayaklarn terlemi
lir, u temiz coreplar giyiver.
Sela hattin bu iyi l i k leri, bu yak n l klar parayla
demeye al yordu. Al, bununla br eyler al kendi
ne. Fatma pekiyi d iyor, ama pek bir ey ler a l m
yord u . Kendisi icin h i bir ey istemiyordu Fatma .
O n u n ne gzel bir giysiye, ne bir mantoya, ne bir
eve, ne bir gelecee, ne bir gemie zendii var
d. Se'ahatti n bu duyarllk ya da b u duyarszl k kar
snda eit eit duygulara ka9lyordu.
Bazen
korkuyordu : bu kadn ne yapmak istiyor? Grnme
yen yan grnen yanndan ok olan insan korku
lacak insandir diye dnrd hep. Bazen v n
yordu: kadn ded iin byle olma l d r. Karsyla ara
sndaki o kaln duvar, o cin seddi n i a n larno kta ek
sik kal yordu.
Fotmo oyununu ok iyi oynuyor , kimseye b i r ey
demek ve kimseye bir ey de,t mek istemeden yc
ama'{a ba kyordu. Herkes kendi yanln mertce
l<endi demelidir, diye dn yordu Fatma, i nsa
n n yanln ba!<alarna detmesi do ru olmaz. Su
SU\iOr, kendine kapanyordu ort k. Bu ev rede edin
dii yeni arkadalar n dan da sklmaya balamt.
Giyinip kuanp pek g zel otomobi llerle ev ev dola
mak Fatma'y pek kt yorar olm.. tu. Iskarnbil oy
namak, pasta yeme k, anlamsz an lamsz konumak,
bazen ak ya da rt i biimde ayp eyler syle
mek onun d nyasna ters d yordu. Bu i lgisizlii
Sela hattin'i kayglandryordu. Sen de bakalarna
karsana, d i yordu Selahattin, eskiden gene az ok
oraya buraya giderdin, imdi tm kapandn eve. A
dam skntdan patlar byle. Tamam, iyi ediyorsun,
ocuuna iyi annelik ediyorsun ama, sen in canna
yazk.
i stanbul'un garip bir Kyd o k . Korkun so154

uklar ara l k ortalarnda dinm i, yeri ni bir g nde

drt mevsi min yaand sallantl h avalara bra k
m t. se:ahattin'in sa l bahara doru iyice bo
zuldu. O h e r eyi havalarn deiikliine balayp
kyordu a m a ii o kadar kolaya almamak gerekir
I kide bir tansiyonu y ksel iyordu. Geceleri ar
L :
pnt dan uyuyamyord u . Bunda elbette en byk et
ken a ka m lar cok yiyip i mesiydi. Her gece bir u
fa temizliyor, 13azen stne viski ya da votka i
tii oluyord u. Nedense doktora g itmek istemiyor
du. Bana doktor demeyin de ne derseniz deyin , d i
yordu.
Fatma ve Selahattin nicedi r bi rbirlerine ok ya
kn lamadan , hatta hemen hemen hi dokunmada n
yayorlard . I kide b i r g n n yorg u n l u klar ndan a
knyorlar, yatar yetmez uykuya dal yorlard. Uyku
en iyi paylat klor eyd i, uyumak en by k ortak
l k la r olm utu. Onlar, ne garip, artk birbirlerini h i
anlamayan i k i dosttular. Birbi rlerin e h e r eyi ver'
m eye hazrd lar, ama nemsiz eyler d nda birbirlerine verecek eyleri yoktu.
D RT
Kod : n larmzn ounda derinlerde bir yerlere g
m l gen kzlk hevesleri vard r. Bu hevesler k
ck bir etkiyle, rnein bir ba kla conlanverir. Ya
amamlklardan ya da eksik yaamilkiardan
kaynakla nr bu hevesler. Salar iyiden iyiye aar
m bir kad nda birdenbire di averen bi r u ar
lk sizi artverir. Byle bir u a n l k elbette a y p
deildir, yalnzca v e yaln zca gariptir. Kafasna esen
bir eyi , olmadk bir eyi, gereksiz bir eyi yapara k
ocuklavermek vava yava orta yal sfat n gi
yinmekte olan bir Fatmo'ya hi de uygun dmez
rnein. Ama o da gn l n n derinlerinde tartula
m bir gen kzlk duygusunun etkisindedir ister is
temez. Bir erkekle kar lat nda yGz nn hafife

155

pembelemesi bundandr. Zaman zaman d lerinde

ya da dlemlerinde Selahattin'e h i benzemeyen
erkek i mgeleriyle karlamas da bundandr. ekip
ekip bir yerlere gitmek istemesi, bazen caddeler ve
soka klar boy uzun uzun yr mesi de bundandr.
Bir pasta kokusunda, bir ta bak elmann arpc
pembeliinde, bi r sabah uyan nn g neli ayd n
lnda duyduu anlalmcz yoksu n l u k duygular d a
bunda ndr.
Genliinde yaad ey tutkular deil sa.plant
laryd. Bu saplantlarnda onu ne olursa olsun ge
i cinden bir
lene in koruyucu geleri ynlendirdi.
ey:erin fkrmas n , fkrp tamasn, tap her
yan sele suya bamasn hep nledi o. Bakaldr
d zaman bile toplumun kendisi icin izdii sn r
larn dna pek kmad. Selahattin'i semek yan
ln onunla evlenmek yaniyle pekitirdi. Sonra,
en nemlisi, icinden gelen tamalar veri m l i bir a ka dntrecek toplumsal ve bireysel yetki nlikler
den de uzakt. Bir a k nasl yaa n lr? Bunu elbet
te bilmiyordu. Bir akta i nsan kend i n i bile bile na
sl kirletir, nasl kepaze eder? Bur.u da bilm iyordu.
O bir yana, seviirken neler yapmo k gerekir soru
suna verecek karl da yoktu. Ak onun iin iki
:nsann l ksel bir ycelik iinde birbirine sar lp
ba l l k ond imesinden baka bir a n lama gelmi
yorc:!u. Bu yceliin dmda
dnlebi lecek her
ey sapknlkt. Akn bir sanat, b i r yara tma alan
olduunu, bunun da kafa ii olduunu bilemeyecek
kadar toydu o zamanlar.
Al<n ok daha baka bir ey olmas gerektiini
imd i daha iyi on lyordu. Sela hattin'e anlamsz bir
bicimde ba lanmasna yol a an o bulank duygu
sal l k deildi ak. Zeki adl o akade m i k budclaya
duyduu garip duygular da aka kar l k de i ldi el
bette. Ak ok daha baka bir ey olmalyd, bir or
toklama, bir paylama, bir yaratma biimi olmaly
d . Mzi k gibi, iir g i bi, bale y a da yontu gibi bi r ey-

di ak besbel li. Byle bir ey kendisi icin olas m

d r dei l m id ir, olasysa hangi koul larda v e kimin
, c ola.$ dr? Byle bir soruyu elbatte sormama ly
d , sommazd . Byle bir sorunun krntsn sezd:
i zernon b : ! e rperiyordu. A k bundan sonra g
n a h l a zdeti onun iin. Bundan byle ak eittir
gnch d i ye dnyordu. Ama biz kendimizi sonu
na kadar yn ctemeyiz, byk lde yaa mn y
netimi altndayzd r.
Fatma c a akta n yoni gnahtan kcamad. Onu
bu a ka ya da g naha iten tek etken d zen lenmi
bir rasiant oldu. Tm rasiantiar biz kolaylat r
nz. h atta biz d zen leriz, bylece beklen medik g ' b i
grnen olaylario kar laveririz .
B u tr olaylar
karsnda dmde grsem inan mazdm deyii
miz yalandr. Insanol u u d nyoda neye ak ol
duysa onunla karlam tr. Rasantla r d zen leyi
i m iz bazen ylesine rt l , ylesine gizli kapakl
olur ki, rasiantf ar gerekle tii zaman kimse kp
da bunda senin parmon var diy emez. Sessizce,
sinsi sinsi, saman altndan dzenler insanolu bu
roslant lan. En masum kap lardan en byk gnah
lara girildii ok olur.
Fatma da gnaha doru

ok masum bir giri

yapt, tuttu iki kuruluk ingi!izce bilg isini gelitir

mek i in zel bir ingi lizce kursuna yazld. i ngi lizce
enmek isteinin nereden geldi ini ve ne zaman
baladn kendisi de bi:m iyord u , bir sred i r icin
de ingilizce renmek ya da ingil izcesini gel itir
mek diye bi r ey vard. Selahattin bu istei olum
lu ama biraz ak n l kla karlad, Fatma'nn karcr
l l karsnda olumsuz bir tutum almay da dn
medi, nk byle bir tutum u n salam gerekcesi
yoktu. Evinin btn iini tepeden trnaa yapan , co
cuunun tm gereksinmelerini gk demeden kar la
yan bir anne haftada iki gn a ka m st ocuu
kadna b ra karak bir kursa giderse kyamet kopmaz
d ya. Selahattin bu konuda ayrca yreklendirdi o-

nu. Git. dedi. ne diye g itmeyecekmisin, g it d e

ren, kt m, u zamanda herkes bir yabanc d i l
bilrken bari sen b i r eyler y a p da bizim aybmz
da kapansn.
Fatma kurslara balad kta n ksa bir sre sonra
en doru ve en ge rekli eyi yapt: icten ice ret
menine yaknlk duymava balad . Duyg u larn d a
vurd u rmamak icin olduundan da ciddi grn meye
alyordu. O tr ciddilikler insan ele verir, n k
altnda koskoca b i r braklml k bulunduunu sez
dirir. Hayra n l kla bakmamak icin kalar n atma
ya almak, herhangi bir orta k sezii arbal bir
ksrkle olduu yerde bo mak insa n n kendini
veriten nceki sacmasapanl klardr. Fatma da bu
sacmasapa n l l<larle epeyce oyalard. Oyaland ve
bu bulank oluumu kendi kendine tartmaya al
t. Kendisine tler yad rd cok oluyord u . Bak
kz m , diyc:rdu, byle budalalklar icin gelmedin sen
buraya, evl i bir kadnsn, kocan a ve cocuuna kar
sorumlulukl a rn var. Pekiyi, ne yapyorum ki? Hic
bir ey yapm yorsun ama, buzda koyar g ibi kay yor
sun ona doru. stelik adamn bunda bir gnah
yok. Herkesle nasl konuuyarsa sen inle de yle l<o
n u uvor, zaten cekinik bir insan. Ne, cekinik mi. ce
kinik yle mi? Gzlerini grmyor musun! Aman ca
n m , ba na ne, kendi kendime ne iler c k-aryoru m .
B i r ey olduu d a yok. olaca da yok.
Bu uza ktan ba ll stne alnsa da a lnmasa
da bir eylerin alttan a!ta iiernekte olduu kesin
di. Her eyden nce adamn bak gzleri nden g ; t_
m i yordu. Duruu. bir eyler syleyii , g l , pek
de iyi bilmedii ingilizceyi bir I ngiliz gibi sylemeye
cal . . . Ari f bey pek yle derinlikli biri deildi
besbelli. Am.a iyiefen iyiye yal n kat da deildi. Ceki
nik de olsa psrk olamazd . Ders a rala r nda ren
ci leriyle glp sylem eyi, onlara bir eyler an latma
y, bu arada cok ey bildiini gstermeyi seviyorc!u.
Gen eli kten orta yalla doru yumuak bir gei
yapmakta olduu belliyd i. Yz izgileri zo r g n !ar1 58

ele d a . in lemi olmalyd , a m a bu izgiler nedens.e

ona bir kml k, en azndan bir ypra n m !I!k g
.rl': n m verm iyord u . Anlaml an la ml g l mseyiin
c! 3 : \ i yapaylik bakalar n a kolayca yakn la m a iste
m ; n i n zorlamalarndan geliyor olabil irdi. tl pan
tolon u na ve boyal ayakkabianna karn azcok da
nk g r n mek i stem6si aydncc bir bovermi l i k
ten ok erkek.e bir sereserpelii yanstyord u .
B i r a kam ders Ciknda korkurc bir ya m u r i k i
sini k r k bir emsiyenin a ltmda b! rletirdi. Arif bey
erkeklik kokan bir sivri likle hem yt {l m u ru hem em
si'{ eyi vyor, bu eliki l i duygusll l i Q insann vaz
geil mez i k i lemi olarak deerlendi riyordu. Yeni bir
d u 1gusall a oktan hazr olan Fatma emsiyen in
altnda adn, yan, kim olduunu unutup gitti. Bir
yondon szde ya m u rdan ka mak iin emsiyenin
aitnc y'J da Arif beye sokuluyor, bir yandan da A
rif b ey in her sylediine kahkahay basyordu. Yl
lardr bu kadar g l memi tim derken kendine gel
rli . Evli bir kadn olduunu, a dnn Fatma olduunu,
bir bc ka erkekle bir s redir y r mekte olduunu,
ste l i k herkesin ilgisini e:kecek bi imde kahkaha
lar atm kta olduunu alg!rd. Karanlk iyiden iyi
ye basm. klar sularn parlaklatrd yol lara d
k l m t.
O zaman duralad, bir eyler sylemek istedi , bir
(}yler m rldand, ben gitsem falan dedi. Ama bir
ey onu s k balario bu emsiyenin altna bala
m t. Ya m u r g ittikce h zlan yor, zaman zaman
rzg rla kar orak y ryleri ni engelliyordu. Fat
ma bir i l<i kere, mantkl olmalym, evet, mantkl
o l m o l "im diye dnd. Akn mant btn man
tklardan stndr. Btn m ant klardan daha do
aldr da ondan. Bu mantk btn cklere, btn
ypra n m lk lara , btn h c sta k l a ra ve lmlere , b
tli n ya paylk!ara, btn zorla malara ve btn a h
l a k kurallarna kardr. Ak;n mant genel man
t(a sbn geldi ve Fatm :: yer. iden kendin i unuttu,
daha dorusu kendini o havaya kaptrd .

1 59

Eve bu yzden gece g itti. Selahattin eve oktan

gelmi, okton raksn yudumlamaya
balamt.
Yah u , dedi Selahatti n, nerede kaldn byle? Fatma
sr ls klam olmu aya klar n , i.stnden bandan s
zlen su lar gsterdi. Yamur dinsin d iye okulda
bekledim biraz. dedi, d inmeyince yola d t m a m a
otobslere binrnek bir dert. dolmu dersen h i bu
lunmuyor. En inandrc yalan akn sy l ettii yalan
d r. Fatma yalann yutturur yutturmaz mutfaa g ir
di, h emen bir eyler hazrlamaya koyuldu. A h , di
yordu bir yandan da, Selahattin'cii m, cocuun ba
km da sana kald , bu kadncaz gidi saati geldi
m i be dakika durmak i stemiyor. Yok canm, d edi
Sela hattin, epeyce oyaland, gidi va kti ni ok ge
irdi kadncaz, ben git dedim ona, ama ocu k gn
dz uyumu ve daha uya!lmam, sen onu kold r da
bi r eyler yedir, a acna uyumosn yavru m. Elbette,
dedi Fatma, ben imdi hepsini yoluna koyarm. A h ,
u ingi l izce iin i nereden ckardm bama, braksam
m ne yapsam? Yok, dedi Selahattin, neden broka
cakmsn, h i de brakma. ocuun bakm bana
kalmad da, ben seni merak etti m , anlyor musun?
BLras I stanbu l , insann kofasma bin . kt l k geli
yor anam be . . .
Fatma'y o gece uyku tutmad. Hep karmakark
eyler dnd, hep Arif beyi getirdi gznn n
ne. Kend isi de ayordu . Neden, d iyordu, h a , ne
den ben bu adam dnyorum hep byle? Soba
ha doru uyudu. D nde Arif beyi grmedi, bin
trl ey grd . afak sl<erken uyand.
BE
Bereket kaca k sevg ili leri bc rnd racok i y i n iyetli
a r:Ca sokaklar her zaman vardr.
Kocam ben i bu adamla grse ne der? diye d l.i
nyordu Fatma. Hi, diyordu, ne diyecek, orr ka
lr ite. Ya ben ona ne deri m ? Ne mi derim? Sev1 60

g i l i m , deri m , bu bey ben im ingilizce retmeni m .

Kendisine in.g i l izcenin mi frans zca n n m kolay o l
d u u n u sordum, s e n i n grlerini doru !atabi:mek
iin b;roz da. O da bana i ngi lizce franszcadan daha
zordur demez mi? O sra ara m zd a koyu bir tart
m a balad , hem de s n fta. Derse g i receiz, br
renciler sabrszlanyor. Bayan Fatma, dedi adem
caz bana , bu konuyu isteraeniz dersten sonra g
rse l i m . Pel< ! v i efendim, ded i m , yle yaparz. Bak
Selahattin, ok tuhaf b i r ey oldu, bu adc m ingi
lizce n i n fron szccdcn zor olduuna inandrd ben i.
Ne? Bu cdc:m sen i ingili::: c en i n franszcadan zor o l
duuna m inandrd? Haydi ora d a n ! O ingilizce
retmeni olmu ama d nyadan haberi yok. Bana
bak, k ! m ki ir.gi! !zcen i n frcnszcadan zor olduu
n u svler . . .
Yok c o n m , byle bir ey olmayac:k, yani olma
mal. Fatma Arif beyle h i bir ye!"de gr lmemeli.
Ba ndan sama olan bu ii burada kestirip a t m a k
gerekiyor. Ama kesti rip atlmas gereken bir ey de
yok ki. Fotma bu i te k i g n c h pay n imdi tlaha iyi
g rv o r, dohc iyi seziyordu. imdi daha Iyi biliyo r
du ki bazen iki insa n n birbirine rl p!ak sar l ma
s ak deildir, buna ka r l k bazen bi r bak , bir
g ' . b i r d u ru, . b i r b i rl i kte y ry c l<tr. Evet,
g zlerin b i rbiri n e pyle birkcc saniye taklmas a k
t r d pedz.
A:<: m kaldrp atmal yoksa g n a h duyg u sunu
mu? Herl a!de gnCih duyusunu kald r p
atm a l .
nk . ne v a r b u n d a c k o l .: p da s a n k i . m zik din
l e m e k aiti b i r e y bu. Resim yapmak g:bi, iir yaz
ma!< aibi bir ey. Szle, konumayle gelen bir duy
gusa l l k . I nsan bir akam vakti kp yle bir do
lamak. birilerine u ra m a k ist e r ya, yle bir sev bu.
Bir ezg ide seslerin yan ya: a gelii gibi, b i r g kte
bi r l i kte cnn l bir re sim oluturmas g ibi
b i r et . Evet a m a , te ynnda yaa m n cal< ciddi yan
lar var. Evli ve oculdu b i r kadn olncnm soru mbulutlarn

1 61

luluu var. Demek ki insanlar byle yoldan kyor,

evi bark, co:uu ocuu yzst brakp byle duy
gularn peine gid iyor.
Bu llerde kalsa iyi. Ama ya derinleip gel iir
se? O zaman Selahattin'le Arif bey a rasnda, bir ba
kma da soru mluluuyla sevg isi a rasnda kalabilir
Fccma. y4e deil mi? O za man iler t mden ters
yz o : ur. Onu koruyacak biri yoktur a rkasnda, git
tikce bilgeleen, bilgeleti ke durgunlaan, baz a
c lardan gitti kce k rc hatta t eh l i keli olan Vel i'den
bai<a. Evet, o zaman ilerin a lt stne gelecektir.
O zaman Seiahattin canavarlaacaktr. Bir kere,
bckt olmayacak. evden kovacaktr onu. Bu yatan
sonra o k!str baba n n , dnyada fareler gibi hep
kuvtularda varolmak istemi olan o garip adamn,
varlyla yokluu bir olan o khne insann yanna
gidebi lir mi, hem de kocasn a ldatm bir kadn o
lamk? Bu yatan sonra anasnn bir kopyas olan o
ir ilti li vey anann yanna snabilir mi? Abi a lar
n n yanna
snabilir m i .
i kisi de Anadolu 'nun
bir baka yerinde yllard r kendi h avasnda yaa
yan o kadnlar n , adreslerini bile doru d rst bil
_
med:i, yilardr yzleri n i grmedii, bir kalabolk
ta ;; 5se tanyamayaco o iman ve bencil eyle
ri n .
i arasa b i r crpda kim verir o n a i i ? Ka para
geer eline? !< imden i isteyebili r? Jl.laca parayla
b!r oda tutablir mi? I'Je i yapabi lir? M adem al
m a k istiyorsun. gel yleysa. eski iine, ok sevdi
i n mini kierin yan na dn derler m i ona? Yoksa o
yzn k z d m, Melek'ten mi i ister? Dnmesi
bile titretici! M e l ek o k ck azmn dolgun d u
daklar n bkecE-1{, Ama s e n bu ileri bi'emezsin
ki ekeri m . en iyisi sana retmen l i k fcl c n a raya
lm biz. Zah it beye syleyel i m de diyecek. Evet.
ben o ilei bilemem, ben orada dndli ri" len delap
lar bilemem, ben yapsam yapsa m retmenlik ya
parm . . .
I G2

Geceleri s rayarak uyanyor.

U'/ k u l c r hep b u
'
s rayarak u yanlar n getirdii souk karan l klarla
keil iyor. Gndz biraz bir yerlere uzcnsc h err. n
yrei kt kt vurmaya , kafas garip garip a !
maya balyor. Hayr, h ayr, artk bunu dnme
meliyim diyerek ken dini ko;u dna karmaya a
lmas bir so:u vermiyor. Karsnda hep glen ve
g lerek in g i lizce bir eyler m rldanan Arif bey var.
Fatma onun grntsyle konuuyor bczen . Ah A
rif bey diyor, bu byle olmayacak, neden bu kadar
bencil davra nyorsunuz, neden bana bir dost, bir
aabey olara : yard m etmyorsunuz. neden bana
sen in b-yie oi<Uidan a ka mlar benimle ckp be on
dakika da olsa y rmen doru olmaz. g cenme ba
n a ama, ben okuldan karken yle bovnu n u b
kp yanma gelme demiyorsun uz? Neden byle ra
hat ve uygun clavra n yorsunuz, stelik bana yakn
olmak ister gibi bir h a l i n iz var? Gryorsu nuz ki
ben zayf biriyi m . anlayn ben i , ben gitti ke g ;s z
!eml, gs zlemekte olan biriyim. Do ru mu ne
olursa olsun der gibi davranman z? Doru mu gz. lerimin i ine kurun dker gibi bckmanz, doru
mu?
Gerekte Ari f beyin Fatma'ya gsterdii yaknl
n altnda ll biili tutum la r, nne gei lemez
eili mler yoktu. Yanl bir evl i l i in kmazn erken
den grp tek bana yaomann dz ve azcok so
ru msuz kolayln setikten sonra kk serven
lerle yetinmek a l kanl n edin m i olan Arif bey
gn l servenlerinden ok dostlu k lardan hofc;
yord u . Bu yzden o n u n Fatm a 'ya kar b i r zampa
ra yatrm i inde o lduu svlenemez. O azok ken
dine yeter bi riyd_i , tutkular ve eili mleri yalnz ln
l lerine gre dzenlenmiti. Babadan l<olma fe
rah bir dairede oturuyor, retmen likten ve ek iler
den kazand klaryla yeti n i yordu. Srekli iki i me
yen, kumar sevmeyen, elenceye ve g iyime d kn
olmayan bir yalnz adam n yaam i ktisadi a dan
1 6.::

byk g l kler ortaya koymaz. Oh der bazen o ,

bir ay yapveririm ker.dime, k u ru ekmekleri kza r
trm. dnden de biraz kac r peyn iri kal m t . . . Ya
da, aman can m . der, bu saatte u birazc k makar
nay piireceime st iip yatveririm ite, zaten i
pin ucunu kacrdk son g n;er, gene gbek ime
ye balad . . .
- Nasl olur Fatma. arkadam, nasl yani, S ha
kespeare'in sonelerin i bilmiyor musunuz? Olamaz!
Yok can m , nereden bileceksiniz, pek cevri!medi biz
de. Ben de bu sonelere tutkunum i te. Bu iirler bu
kadar gzel ol masayd belki de air olmay d
n ebilirdim. Shakespeare varoldu kca ve ben onu a
amayacak oldu kca. bil mem anietabiliyor muyum .
air olmuum n eye yarar. bence birok ai r dn
meliydi bunu, e fendi m? Bakn , bir ara roman yaz
maya calyo rdu m , Tolstoy'la ciddi bir biimde kar
lar karlamcz bu ii de braktm . Shakesl)eare,
ah Shakespeare, n ice d izeleri n i ezbere bildiim o
d a m . When forty winters shell besiege thy brow
And dig deep trenches in thy beauty's field, Thy yo
uth's prond livery, so gez'd on now, Will be a tat
ter'd weed of smail worth held. Ya, i te byle a rka
dam, n e m i d iyor? Diyor ki, tam k rk tane k ge
ince yznden, g zelliinin tarlas derinden s
rl m olacak, efendim, grp de atklar gen eli k
h rkan , kimse n in ilgi lenmedii pacavraya dnecek,
falan . . .
Fatma cah illiini g izlerneye al yor nma g izleye
miyordu. Ah, h i birini bilmiyordu bunlarn. Shakes
peare en un varlnda ii bo bir \ kaptan baka bir
ey deildi. Rahmetli Mehmet adi beyin karsnda
da ken dini qu bakmdan eli kolu bal, tam tmna
caresiz duymaz rr y d ? imdi karsnda Meh met
cdi beyden de ok bilen, bunun:a birli kte bilg lsiz
l i k lere onun kcdar hogr l bakamayan biri vard.
Ustel ik akla bal olduu biri, g6znde kk d
_mek isemedii biri. Birden b ! raksa ken dini, siz ok
164

b i l iyosunuz. ben h i bi r ey b i l miyorum,

ama sizi

ok seviyoru m deyiJerse . . . Aman neler d n yor!

Olacak ey rn i bu!
Oysa o bu sevd adan gecmeliydi. Bu tutkudan sv
r l m a l yd yava yava. Yaamn gere kleri ve hatta
zoru n l u l u klar ok zaman aka yer bra kmyor, a
ko ayrlan darack yerlerde d; a k evcillem i bir
yrtcdan, ba zen bir ev kpeinden baka bir ey
deil k i . Evet, syr l ma l yd bu tutkud a n . yava ya
va. hatta h zl hzl. Ama nasl yapabi lecek bunu,
n a s l ? Kendiy!e s k b i r hesaplamayc g ' rmeli . Her
kesin kukulu bir saygyla ynel d i i bu ada m l a b
tn duygusal balarn koparmal. Yalanlar syleye
rek de olsa koru mal kendini. M a de m ki ak gt.;_
nohtr, bir insa n n kendini bi r baka i nsana her e
yiy!e yakn duymas g n a htr, yleye o da bu g
nchtan kurtu ! m a l . Gnah sz b i r dnyada yaama l ,
bir azize g i b i yaam a l . Sizinle yr meyi ok ister

d i m ama yryemem, ocuum hasta demeli . Y

z n e kiti e ye, kalarn atmaya balama l . Hatta
alayc bir havaya g i rmeli. Ak m ? Pf! Ben aktan
bir ey aniamam k i . . Bunun i in elbette kendine
.

sz ge! rebi l m e l i . l<end i n i alp ka rs na b i r g zel

konum a l . Bak k 1 7 1 m , n nde iki yol var, biri yr
d n yol, br sapmak zere olduun yol . .. Ha
yr, h a y r. y!e de i l . B i ri yrnmesi gereken yol . . .
Hay r, yle d e deil. Bak kzm, yaam n i k i yz
vardr. b i r gercek yz , b i r de byl yz . . . H a h ,
oldu ite. O l d u mu? Y o k , o da de i l . Pekiyi, ne y
leyse? Ne b!leyim ben!
Fatma'nn kendi deyiiyle bo bulunup Arif be
yin evine gitmeyi kabul etmesi d e yamurlu bir ak
a m y ry nde oldu. Ne dediniz, ne dedin iz? di
yordu Arif bey. Ne dedi niz, Postoral senfon iyi cok
iyi b i l m iyor m usun uz? am zda Postoral senfo n i
yi r u h u n a sindirmem i b i r ayd n d nebi l iyor m u
sunuz? a rtt n !z ben i . Olmad. O zaman birl ikte
Postoral senfoniyi d i n lememiz

gerekiyor.

yle ya

c a n m . Postoral senfoni i n san gelecek zamanlara

aa n en gen i pGnceredir. Nas l a nlatsam? Pasto

ral sen foni bir can l l k yumo d r. Onda nce krla
rn baedil mez sevincini duyarsnz.
Sonra sular
a ldamaya bala r, dereyle birli kte a kt:nz duyar
snz. Sonra da frtnalar ckar, sevine a. kla n ba
lar. Ah, siz Postoral senfoniyi bugne kaC:cr ncdci
nemsemed i n iz?
Fatmo'nn biraz ci a geribine g idiyordu: bu adam
bi raz abartmyor m u baz eyleri? Postoral senfo
ni ruha gerek bir ila mdr? Kahvenin yonnda
muzlu pasta gibi bir ey midir ya do? Hayr, hayr,
cahil olduu doruyd u . Postoral senfoniyi ruhuna
sindirmemi olmas olaca k ey deildi. Ah, gecek
ten ok geri ka ldm, d iye dn yordu. Bi ri bana
Postoral senfoniyi soruyor, ben bilmiyoru m . Evet a
ma, Arif beyin evine gitmek konusu . . . Bir a rkadc
n alp gitse . . . Oy le biri de yok ki. Bir kad n iyice ta
n m od; birinin evine gida bi l i r mi? Adam bir sold
rverirse? Ne diyebilir, nede n saldrdn d iyebil i r m i ?
Yar plak sokaa frlayp, yokolayn, rz dman
V(lr diye clklar atabilir mi?
Arif bey o gn Fotmo'ya so ldrmod. nne ((si
zin icin yaptm>, dedi kura biyalerden koydu . ay
yapt. elmiten gemiton anlatt , edebiyat konu
tu. G n lnde y l lard r bir trl yeertemedii ve ar
tk rmeye yz tutan bir ai rl i k tohumunun zaman
zaman sanc yapt belliydi. i ki kere ald Postoral
eenfoniyi. Hovel'in Bol ero'sundon sz etti. Duygu lu
luumdon s k : myorum. beni m bir yan m Coylovski'
yle rlntr, dedi. Baudelg ire'i onlatt uzun uzun.
Baudel; ire'de duygu dnceleir, Vericine'de d
nce duygulor. diyord u . Fatma byleniyor, b
ylenmek istemyordu. Kalkmaya davranyor, ben
ge kalyoru m, diyordu. Kalkamyord u . Onu koltua

i plerle bala lTiard san ki, i ine de a r lk olsun

d iye ta gibi bir gnah d uy;:usu yerleti rmilerd i .
Arif beyin evinden c k a r kmaz ingiliz di liyle ve
onunla ilgili her eyle balarn koparmaya karar
verdi. Ve kopard .
i C6

ALTI
Selahattin, Ege'de bir yazl k ev a l maya karar ver
diini i l kin M elek'lerin evinde Zahit beyi n ve kars
Aliye hanmn da bulunduu yemekli bir toplantda
a kiad. Fatma at kald bu habere. brleri d u
d a k bktler. Selaha ttin beyciim, diyordu Zahit bey,
bu kadar paray yaz l k eve yatracana bana ver,
ben sona faiz caltray m , bu faizle Ege'de krallar
gibi tati l yaparsn. Sahiden, diyordu Melek, bu ko
dar para ba lan r m bu ev iine, yapmay n , gerek
ten siz o paray bana verin ya da bize verin. Para
feda olsun size, diyordu Selahattin , ama bir ev a l
maya karar verdim ora larda, yaz n gidip iki ay din
lenmek istiyoru m . sa lm yerinde deil, lml
dnyada yle bir. . . Elbette, cliyordu Feh m i, sen
bunlara bakma . bunlar para kazanmaktan d nyay
grmeyen insanlar oldular. Biz sanat insanlarz,
senin ruhupda d a airl i k var, bana bak. Sen a l ev;
Selahatti n 'ciim, bunlar gel mesi nler, biz seninle ora
nn tad n n karrz. koyarz raklan aka m . mangal
da yokarz bir g zel, bunlar burada para kaza n rken
biz de arda sal m z kazanrz.
Hazirann sonunda Selahatti n Ege'ye g itti . nce
den peyledii evi satn ald, iine biraz eya koydur
d u , dnd geldi. karsn, ocuunu, kaynanas n,
ka.y n baba sn toplayp yeniden Ege'nin yolunu tuttu.
Gitmeden Veli 'ye uzun bir t verdi:
- Senin ne i yapaca n , nereye gidecein belli
dei l . Bu baboluu brak da bizimle gel. imrl i
gel m esen de a rkadan g e l . Ablan zlyor. tamam
n ? O heriflerle dolayorsun. onarla yatp kcl l<
yorsun , ne bileyim onlarla yiyip iiyorsun. Bunlara
arkada diyorsun. Bunlar ne ki o l u m . Bunlar kafa
sna esere ona:n babasn tanmad gibi devleti
de tanmaz. Baban da zi.i n t de, bak syleye y i m .
KoskoGa e v a l d m , gel bir kesinde de sen vatar
sn, sonra cia dnp geliriz, sana bir g ze! i bulu
ruz. Yanmda a l diyorum, a yaramaz, almyor167

s u n . Ulan biz onun bunun h a kkn yiyen insan m

yz. ele bir veririm sana iki veririm. Pekiyi alma
1anmda, ama bu byle g itmez ki b e kard eim. Bak,
ablan dnyann en iyi insan. Anren baban dnya
n n en iyi insanlar. Ben dnyann en iyi insanym.
Sen in iyiliini istiyoruz hepimiz, anl yor musun? Bu
senin giri ti l n i serseri lik dei lse bile serseri likten
de beter.
Evleri nc kattayd, yandan denizi gryordu,
oldu ka geniti, kl ve havadard. Byle bir yerde
Selahattih i l k gnler h uzursuz oldu. Sadan so!dan
a rkada ayarlayana, bir kumar to p!uluu n un a rasna
karana kadar srd h uzursuzluu. i :<i ve kumar
dzenini salaynca keyfi yerine geldi. Ara sra o to
m o bi liyle kente in iyor, lstanbul'u a ryor, Abdullah'a,
Reit'e ve ye i al;l sekreteri Ayten'e buyru k!ar
ycQd;yordu. B c na bakn, d iyordu onlara , ben san
'
ki o radayrn m gibi davronocaksnz, tamam m! En
ufal< bir sululuk istemiyorum. S ize daha nce neyi
rettiysem o nu yapn, kendi ketanzdan bir ey
yapmayn. Erenky'de yapacamz aportman iin o
hazrladmz ilan h a fta son unda ga4ete:ere gt
rn, Ya hu nceden liste karmad k m be olum,
hcrgi gazeteye di ve . . . Ayakta uyuyorsun yahu . Bak,
bunun iin Feh m i 'ye git, ilan o versin, aniadn m ?
S e n s on ra paray gtr. B a k h a l a n e d iyor, u l a n pa
ruy Feh mi'n in eline verme demek iin byle syl
yoru m sa!ak.
Se!ahcttin yllard r yapamadn yap yordu. Sa
bahlar dokuza doru kalkyor. uzun uzun kahvelt
ediyor, sonra gbaini saliaya soloya denize gidi
yo r d u . !ene ic:dar deniz kysnda kumiara ve g
nee bulanyor, o arada gazeteleri okuyor, yeni ar
kcdalaryla poker ve bezik zerine felsefe yapmaya
e-.
ba!yorci u . Otomob i l le: den, enflasyondan, para dcrl : t don, arsa ve inaat konularndan szediyorler
d z a m a n zaman da . Szlerinin tutarl olup o l mcd
n a p e l aldrmaden basyorlcrd kahkchoy. Sela
h at1in leyin hafif bir pehriz yemei yiyordu: koca-

1 68

m a n bir para h alam et, bi r byk anak sal ata .

i eden s onr a y u y kuy l a g e i r i yor, a k a m st i

m a n c r ka d a! aryl a szde uzun bir yr'ye kyor

d u . Ak a m bol etle , bol ra k yla , bol kah kahayla sav
d ktan sonra g a z in a n u n yolu n u tutuyor, gece yanla
r n a kadar kumar oyn uyordu.
Fatma kotasna, co c uun a , babasna, vey a n a s
na h izm8t etmekten y o rgun d y ord u . Babas v e
vey anas i stan bu l u n y o l unu tuttuktan sonra biraz
fe: a hlar gib i oldu, ne var ki gn sonra Me l e k le
Feh mi dtler, an iar Zahit bey ve zava l l kars
Aliye h c n m izled i. O zaman b y k en l i k balad ,
n k kumarn arlik merkezi eve k ayverd i . Evin
t k l m tklm doldu [; u , k l mard a n sululuktan, ark
dan, trkden geilmez oiduu a ka m la r Fatma'y
a t e ler basyord u . Btn bun l ara k a r d u rmay d
nmyord u , n a s : olsa h i bir eyi Lle iti :emazdi.
Fehm i n i n imeye sabahtan b a la mas n, iip iip
az a y r k bir biimde sulu l u klar etmesini, Zahit be
yin h a fi f zampara h a v a l a n n Aliye h c n m n budala
l klar n , Selahattin 'in kumar n , i lke'nin su isterken
b i le l basmas n nasl e lse nleyemezdi. Gazi
n oda k i a rk c ve t rkc!crin mzi!> ad n a ba .; b ::; s
b a rma l a r n da nie,remezdi . Her ey g a rip bir a k
i inde geip gi diyordu i te . Herkes yaad : 5 n san
ma ktc ya da k endi n e on uyg u n b i ; m de y a a m ak
ta y d .
Burada Arif be yl e olmay ne kadar ok isterd i .
y l e olsayd, ok iyi b i l iyo rd u a y n saatte uycn-J
caklar, ayn eyleri d ne re k bii birlerin i ol<aya
C G l< ! a rc! . Sonra birlikte ele nize idecelderdi . zellik
le gne in b a t m birli kte seyretmek isteyecekler,
gnein bat n b ir l i kt e seyre tmek adna akam ye
me i ni haz rlama kta ge kal c ca klard . Aman canm,
diyecekti Arif bey, y e me k diye ya rm a yal m kendi
mizi, ben s u c u k pi i ri rin , sen de salata yaparsm,
h a , bu areda bu z l u ra kya n e d e rs: n ? Ari 1 be; re k
icerke n lep mzi kten ve ed eb i ya tten szaacakt.
Fatma can k ul a : y l a d i n ley e c e kt i o:u. A ra srC. ona
.

'

'

'

bir eyler sorocakt. Sonra bi rbirlerine sarlarak de

rin bir uykuya dalacaklard . Arif bey Fatma'y gece
yars okayarak uyand racakt. Fatma derin uyku
sundan uyanabiirnek iin uzun uzun gerinecek, Arif
bay : n sen i uyGnd rd ; ! m icin kzdn m sorusu n u ka h.
kahayla karlayacakt.
- ok yarul uyorsun Fatma 'cm, diyordu Melek,
szde dinlcnmeye geldin canm. Bu ned i r bu yani!
Herkes yiyece ini dnr, sen h rpalama kendini.
Her akam bize yemek yetitirmek zoru nda dei ls! n .
K r yumu1ay, koy nlerine . . . Selahattin bey d e ca.
n m , her eyi dzg n istiyor.
- Bover, diyordu Fatma. ne mseme, benim iim
bu. Pak alkan dei lim, becerikli de say: l marn , o
yzden a ksyor iler, sen nemseme.
- Sen i n yerinde olsam dayan amam? Gk deme
den kat:anyorsun . . .
- Kendim istedim, katlanmak zorundaym.
- Ba k a nnem bunun iin buraya gelme,kten cayd, kzn bana gideceiz, can ckacak, dedi.
- Can m, bir Ziynet hanlli teyze mi ok . . .
- Hayr oma , annem dncelidir, bak biz d n ces:zlik ettik. Kendime d e kzyorum , sarho ko
canla byle blr ie kalklr m d iye . . .
- Ne olu rsun byle syieme Melek'ciim, n e o!a
cak yani, i ki d ostum u mu y ksnecei m . . .
- Al g l m , n e kadar iyisin . . .
Aka m lar herkes bir anlamszln peine kotu
rurken o balkanun blr kesinde koltuuna ckyor,
gemi gn leri an ms! yordu. Evleri n i n a rkasndaki
kck bchceyi , bahedeki elma a alarn o n m
syordu. Kk m k k, c l z m clz bir y e n i yet
meyd i o zamon lar. Sonra tombalak abialarn d
n yordu. Gi" zel Yurt Aile ay Bahesi'ni dnd
ouyordu. Mehmet adi beyi, onun ikide bir a l oku
diye getirdii kitaplar . Me!eklerin Erler sokandaki
evin i , oada Fehni den i len suluyle kar karya geli
i n i . .. Melek'in babas Et h em beyin incelikli davra
n larn an msyordu bazen de. Bu na kar l k Ziynet
17

h a n m n hafifliklerini aklna getiriyordu. Kendi kendi:.

ne oyalanyordu a n larla oyun oynaya oynaya . . .
Konuklar l sta n bul'a dnd kten birka g n sonra
S e l a h attin Fatma'ya yle ddi :
- Fatma'cm, sona d o r u d rst tat i l ycptra
madm, o geldi o g itti derken sen in g nler de g m e
g itti. i m d i , diyorum ki, ben nden arabay a l p g i
deyim, sen burada b i raz daha kal oc uu n l a, bir g
zel dinlen, yle bir hafta on g n sonra k g e l , ta
mam m ?
- Yok canm, ben i m ayrca dinlen rr:em gerekmez
ki, hem s k l r m b u ra d a tek ba ma . . .
- N e diye s k laca k m s n , hi de s k lmazs n . Bir
gzel dinlenirsin , yatar uyursun hi dei lse. S o n ra da
otobse otlar g e l i rs i n .
- S en yalnz bana zorl u k ekersin a m a .
- Y o k can m, ne zorlu u . B u dnyada b i z i m g i bi lerin ii kolay. D arda yeri m . S e n ben i d n m e

c c m .
- E h , sa na ok zor olmayacoksa ben kalaym,
den ize daya madm nk.
- Nereden doyaca kt n denize, suya g i recek vak
tin olmad ki!

YED i
Fatma h e r kes yerine yo l la m uzun bir k a h a ;;:: rlanan kylarda ocu uyla kalmt.
!<ylar d u rdu d u racak.
Evler b oal yo r, d ar l a r sszlayord u .
Onca g rltden sonra sess izlernek Futma'yc d a
k y l a m da i y i gelmiti ., Anlom :;z pat rtlar karsnda
ya l n z l n ne byk b i r deer o l d u :;j u n u i!k o : cii-r; k
kavryordu Fatma. Tek bana ko lmaktan bu :al:m
lara d t o eski g n leri n i i mdi aarak anms
y ord u .
Kimsesizlii bir ehvet gibi yaama ktayd . Oh, di
yordu, koldm burada ite. Tek bama. Oh. ne g zel,
ne Selahattin var, ne brleri. Evet, az s rece k ,
,

be gnde bitecek bir saltanat bu. Sonra gene kar

gaa balayaca k. Sonra gene o anlamsz patrt . . .
Olsun! O c be gn be gndr. Oc be g n
az rnsamak doru dei l .
.
Yalnzl k o nu btn gemiinden koparyor, I l ke '
nin m r ltiia ve koturmalar onu sanki gelecee
ayordu. ocuunu sessizlik iinde daha iyi gz
lemleyebiliyordu imdi. Tm verimlil iiyle yepyeni
bir dnya kuruluyordu onda. Tm ac! mlaryla, t m
sezg iieriyle, tm kavrayla;yla yepyeni b i r dnya.
Bu taze can l l d n kt etki lerinden korumak
\ ' 3 i 'y'l ct!<ilerine amak gerekiyordu. Becerebi lecek
miydi bu H:J ? Hi bir eyi beceremedim doru d rst,
bari bunu bece reyi m , diyordu. ocuunu i stediin g i
bi yetiti rebi l men b i l e b i r eydir demiyor muydu Ve
li? lyi yetitiri lmediini ok iyi bilen ve epeyce ge
kalm da o'sa kendini iyi yetit!rmeye alan biri
nin azndan km olan bu szlerde iyimserlikten
daha anlaml bir eyler yok muydu?
i yice arlaan. d u rup kalmaya h azrlanan kylar
da botan son a kendini gzden geiriyordu Fatma .
Sabahlar er kenden kalkyor, bal kanda ayn yu
dumlarken ve I lke'nin uyanmas n bek lerken rl:- lga
lcr kyya bazen ar ar bazen h zl h zl ama her
zaman eit a ra l klarla v u ran denizi seyre dalyord u .
Bazen nasl olsa I l ke daha uyanmaz, uyansa da ba
rp aracak de il ya diyerek kyya uza nyor, so
u m aya balayan kumiara ayaklar n da!dra dald
ra yryordu. i l ke'nin uya nyle birli kte balayan ye.
ni gn ya c!a gercek gn I l ke'nin yeniden uykuya
dalna kadar bo oyalanmalarla, den ize girmelerle,
le scanda kumiara uzanmalarla, dncelere
da lmalario geiyordu.
Fatma akam vakti ocuunu a l p kyya, g nein
batn gzlemeye i niyordu. Gnn sonundaki bu
kpkrm z serveni bir l deil , tam tersine b ir
dou olarak d n yordu. Gnein bat ona a r
n n doada somutlemas ya da simgelemesl gl
bi geliyordu. O bu a r n may kendi i i nde d uyuyor.
1 72

tapnma tren inden km bir inanl gibi evi n e d

nerken iinin ykandn, tertemiz olduunu seziyor
du. Gnein byk sanclar iinde bir doum olay
n and!ran bat ona yeni bir zamann, takntsz ge
ecek gnlerin, bir takm baar larn, ortaklamala
rn, sevinclerin, sevg i lerin geliini duyuruyordu.
Dn p dnp a rkasna bakyordu Fatma eve d
nerken. Botan gneten kalan ufka, pembeli, grili,
morlu uzaklara, gklerle denizin kesiir gibi o lduu
yere, bir gn g'idebi!eceini sand, hl dei lse g

m lebi leceini sand o byl l keye, o g izler l

kesine bakyordu. Kendisini koruduu n u sand iyi
ve g l kiili klerin ayak sesleri geliyordu ara l a r
d a n . Onlarn ayak seslerini dinieye din ieye ve bir
eylel"i krma ktan, bir eyleri rktrnekten korka kor
ka yryor, ayaklar n n ucuna basark y ryor, eve
g i rer g i rmez ba l kana kp gittike derin leen bu
sesiere yeniden u laabilmek iin tm di kkatini veri
yordu.
Kaln bir kitap g i bi sayfa sayfa aclan gece onu
hi korkutmuyordu bu ndan sonra . Bundan scin ra o
lmn de yaam kadar ok seven bir bilge kii gl
bi gecede eriyip g idenle doacak gnde kuru lan
yan yana, omuz omuza dlyordu.
Bou ntusuz ve s kntSIZ bu geiler, doal bir
ba:cn n sonucu olan bu geiler ona yalnzln
ge u la:lan tadyla birl i kte sessizliin ok yaknda
bitecei ve karmak gn lerin balayaca gereini
duyuruyordu.
Yazlk -evler boalyordu a rt k. Her gn bir ya do
birkoc kap aylar boyu almamacasna kapan yor
du. Kyy i nce ince rten ser nlik so u ldua dn
meye balamt. Kumiara bek bek yerlemi i n

sanlar kalabal bitmi, yerini rktc bir ten ha

la bra kmt. urada burada kumiara oturmu ya
da uzanm insanlara raslan yard u. Bu insanlar
mek pa hasna kylarn son verimini almak isterken
1 73

ted i rgindiler; karanl ayd n l ndan, soug;. sca

nd ..: coi< g l i11er geiiyordu.

o : i l a r, trkler, konUmalar bitm i. durgu n l u k

o rtai :;; teslim a lmaya balam t.

B:r deiiklik oluyordu ama gerekte insanlar bu
deii klii pek de nemser gr nmyorlard . Onlar
yaama ktan ok t ketmeyi seviyorlard. Ky lar ele
t etmilerdi ite. Yaad eyden etki : en memeyi ve
y u ad: eyi etkilememeyi bir olumsuzluk olara k
deil de b i r h a k g i b i yaayan insanlar, aylarc a on
lar korumu. barnd rm hatta sevmi o!an bu k
y:l ara son bir selam vcrr.eden kentle:in yolunu tu
',u 1or!ard.
Hepsinin can cehennerr.e, cl :'fe dn yordu Fat
ma.
Yiti rmeden ne kozanabilir insan? Ancak benim k c
zandm kazanabilir. Hepsi !in can cehenneme.
H i biri umurumda de i l . Bir eyleri an e n bozulmas n
d iye korumaya calmal<, b i r eylerin stne titreyip
gereksiz destekler sa lamak yaamak m? Nereye
gtrr bu bizi? Her eyde kacak yayoruz, her ey
de, a kta ve her eyde.
Bouna bu ky larda bir insan g zellii aramak.
l m:an:cr hep bir eylerden yararlanmakta , hep bir
,eyleri t ketmekteer. Sevg ileri, aklar , ortaklama
lm:, tutku lar tketmekteler. . .
Gerekte h ibir yorgun luun kar l olmayan din
lenmeler, h ibir gercek a maca yne l i k olmayan bo
bo koturmalar, b i r da nkla tan kl k eden a n
la msz seslenmeler, uydurma bir bilgelii dlatran
dudak b kmeler ve el kol sallamalar. Bunlara daha
ne kadar dayo n l a bilir?

Evet, yalnzla kaarak, bir kyda bir bana oya

lanara k bir yerlere varamazd . Kacmal< m? Hay r.
U stne stne g itmek. Neyin? Nasl? Hem ben be1 74

cerebi l i r miyim? Becerebi lirsin, neden beceremeye

sin.
Bir a k.a m vcktiydi. Ertesi gn y o l a kacakt. Bi r
den ing ilizce renmek istei duydu yeniden. Arif
beyi m i istemekti bu? Yoksa gercekten ingilizce
ren mei<. ni istiyord u ? Bir ey d i yemedi. ayn yu
d u mlcrken gnein batt yerde kalan son klar
gzledi. Durup kalm kylarda szlen son l k ma
vileri.

Stoa'clar intihar doal yaamn olaan bir sonucu,

herhangi bir sona erdirme olay olarak gryorlard.
anz ruhbilimdeki gelimelerle birlikte intihar
byk lde konu edindi, yle ki Camus onu iyiden
iyiye abartarak felsefenin balca sorunu gibi
deerlendirdi. Gerekte i:tihar tm bireysel
uzanmlar iinde toplumsul bir olaydr, uygarlk
geliimleriyle ve bu geliimler iinde ortaya kan
deer deiimleriyle sk skya balantldr

Her

intihar olay bir ka deneyidir ya da Afa

Tinuin'in bu romannda belirdii biimiyle ka
deneyin i n zel bir biimi olan bir snma deneyidir.
Bakaldran insan m bakaldrmayan insan m
lme sn yor? Temel sorun burada.

NEMLi NOT :
Bu kitap basllt fiyattmn zerinde sattlamaz

1 80 L i ra