Você está na página 1de 23

02/06/2016

5.Simulao,Improvisao,DinmicadegruposeTrabalhoemDuplasnaauladePortuguscomoLnguaEstrangeira

5.Simulao,Improvisao,DinmicadegruposeTrabalhoemDuplasnaauladePortuguscomoLnguaEstrangeira
EscritoporCarolinaClriciUniversidadNacionaldeEntreRosISSN23166894

Resumo
Paraseaprenderafalarumalnguaestrangeiranecessriofalar.Otempodefaladoalunonaauladelnguasestrangeiras
reduzido,emenornocasodeturmasnumerosas.Pesquisasmostramquedepoisdecincoouseisanosnumaaulade
lnguaestrangeiraoalunofalou,naverdade,aproximadamenteduashoras.precisoaumentaressetempo.Opresente
trabalhotentaoferecerferramentasopesparaaumentarotempodefaladoalunoeassimdesenvolversuacompetncia
comunicativaatravsdasimulao,daimprovisao,dadinmicadegruposedotrabalhoemparesouduplas.
Palavraschave:desenvolvimentodaoralidadenaaprendizagemdelnguas,produooral,procedimentospara
desenvolveraproduooral
Abstract
Inordertolearntospeakanotherlanguageitisnecessarytospeakit.Thelearnersspeakingtimeintheclassroomis
reducedandyetscantierinthecaseoflargegroups.Researchhasshownthatafterfiveorsixyearsofclassroomworkthe
studentwillhavespokenforapproximatelytwohoursonly.Itisnecessarytoenhancethisamountoftime.Thepresentarticle
triestomakeavailablesometoolstoimprovethestudentspeakingtimeandthushelpdevelopacommunicativecompetence
throughroleplaying,improvisation,groupdynamicsandpairwork.
Keywords:oraldevelopmentinlanguagelearning,oralproduction,proceduresfororaldevelopment

Introduo
Hubicka(1980),apsconhecerumaestatsticasurpreendente,publicouumartigoplenodesentidosparaosprofessoresde
lnguasestrangeiras.Disseramlheque,duranteoscincoouseisanosdeestudodoinglscomolnguaestrangeirana
escola,oalunomdiofala,naverdade,aproximadamenteduashoras.OnmerodehorasdestinadasaoensinodaLngua
Estrangeira(LE),aduraodessesperodos,otamanhodaturma,otempogastonaadministrao(passarlistaoufazera
chamada,porexemplo),otempodefaladoprofessor,geralmenteexcessivo,otempoexguoempregadoparaescutar,lerou
escrevermostraqueasestatsticasestocertasosalunosnotmmuitotempoparafalaranovalngua.
precisoaumentarotempodefaladoaluno.Levandoemcontaqueaquantidadedehorasdestinadasaoestudodalngua
novaisermaior,necessriotentarmosqueamaiorquantidadedealunosestejafalandoaomesmotempo,precisoque
osalunostenhammaistempoparasecomunicar,parapoderemdesenvolversuacompetnciacomunicativa.
SegundoHarmer(1995,p.50),semprequehouvercomunicao,teremosumadupla:umapessoaqueescuta(ouescreve)e
umapessoaquefalaoul.Jakobson(1974)jhaviadesenhadoumesquemanoqualesclarecequeprecisopelomenos
duaspessoasparaexistircomunicao.Essetemanonovo,oquenovo(relativamente)consideraressesaspetosao
planejarmosatividadesnumaauladeLE.Harmer(op.cit)consideraqueumaatividadecomunicativaeumaatividadeno
comunicativateemasseguintescaractersticas:
AtividadeNoComunicativa

Nohdesejodecomunicar
Nohpropsitodecomunicar
Importaaforma,noocontedo
Umitemlingusticoporvez
Hintervenodoprofessor
Hcontroledomaterial

AtividadeComunicativa

Hdesejodecomunicar
Hpropsitodecomunicar
Importaocontedo,noaforma
Variedadelingustica
Nohintervenodoprofessor
Nohcontroledomaterial

http://www.siple.org.br/index.php?view=article&catid=62%3Aedicao3&id=216%3A5simulacaoimprovisacaodinamicadegruposetrabalhoemduplas 1/23

02/06/2016

5.Simulao,Improvisao,DinmicadegruposeTrabalhoemDuplasnaauladePortuguscomoLnguaEstrangeira

Seanalisarmosessascaractersticas,vamosperceberfacilmentecomoasimulao,aimprovisao,adinmicadegrupose
otrabalhoemduplassoatividadesquevisamcomunicaorealentreosalunos.QuemaderirAbordagemComunicativa
devercomearapensarcomopodeintroduzilasnaaula.Oporqueocomosooseixosdestetrabalho.
Semelhanasediferenas
muitodifcilestabelecerdiferenaentreasquatromaneirasdetrabalharnasaladeaula.svezes,otrabalhoemduplas
umasimulao,ouadinmicadegrupossefazemduplas,ouosalunosdevemimprovisarofinaldeumadinmicade
grupos.
Harmer(1995,p.132)consideraqueoobjetivodasimulaocriarosimulacrodeumasituaodavidarealnasaladeaula:
osalunossimulamomundoreal.Oprofessorpedeparaelesfingiremqueestonosupermercadoouqueestoreunidos
etc.Oquesetenta,artificialmente,daraosalunosapossibilidadedepraticaralnguaemcontexto,nomundoreal.
Wilkins(1979,p.8081)afirmaquetantoumasimulaoquantoumadinmicadegrupossotcnicasteisnoensino
governadoporumcurrculonocionale,emparticular,funcional.Soboastcnicasparaassegurarsedequeosenunciados
estoapropriadamentecontextualizados.Eleconsideraqueousodalnguanodedutvelapartirdesuaforma[1]eques
poderserdescobertoseocontextoforlevadoemconta.Eleapontaparaofatodequenoscomdilogosquese
aprendealngua[2].Asabordagenssintticas,especialmenteoestruturalismo,tambmutilizamdilogos,massendo
abordagensbaseadasnaaprendizagememnveldefrase,odilogosserveparailustrarestruturasgramaticais.
Widdowson(1978,p.18)jdissequenosomosgramticasambulantes.Oconhecimentodasestruturasdalnguano
suficiente,sendoprecisosermoscapazesdecriardiscursoesermoscompetentesnaapropriaodediferentes
combinaesdiscursivasemfunodosparmetrosdasituao.
Arespeitodassituaesnasquaisoalunodeveagir,Jones(1982)[3]mencionatrselementosnecessriosparaqueuma
simulaoouumadinmicadegruposfuncionemsatisfatoriamenteenosejamapenasumacontextualizaodaspossveis
manifestaesdagramticadalngua:
1.Realidadedefuno:osalunosdevemaceitarafuno.ElesnodevempensarquesoestudantesdeLE,mas
quesopessoasnumasituaodeterminada.
2.Ambientesimulado:oprofessornodevelevarosalunosaolugarsimulado(porexemplo,osupermercado),isso
jnoseriasimulao.
3.Estrutura:temquehaverumaestruturadesimulaoeprecisoestabelecercritriosefatospartilhadospelas
pessoasnessasituao.
Harmer(1995)acrescentamaisumelemento.Eledizque,svezes,osalunosatuamelesmesmos(sepedimosparaeles
organizaremumafesta,porexemplo,elesnodevemfingirquesooutrapessoa)eoutrasvezesoprofessorpedeparaeles
interpretemumpapeldeterminado,imaginandoqueelessooutrapessoa(oprofessorpodepedirquesejamumhomemou
ummenino).Nesteltimocaso,estamosfalandodedinmicadegrupos.Todasasdinmicasdegrupossosimulaes,mas
nemtodasassimulaessodinmicasdegrupos.Todavia,mesmoquandoosalunosnodevemfingirquesooutra
pessoa,elestmdeaceitararealidadedefunodeJones:elessoelesmesmosmasestonosupermercadoenona
saladeaula.
SegundoHaycraft(1978,p.88),htrselementosaseremlevadosemcontanadinmicadegrupos:
1.Oquequeremaspersonagens,
2.Quemsoaspersonagens,e
3.Suasatitudeseestadosdenimonessemomento.
Haycraftdumexemploesclarecedorparacomearcomumadinmicadegrupossimplesparanvelinicial:umhomemvaia
umquiosqueequercompraralgo.
Personagens:
Cliente:elefumanteeentradesesperadonumquiosqueparacomprarummaodecigarros.Elefumacigarros
mentolados.
Vendedor:eleestumpoucosurdo.Elenoodonodoquiosqueenosepreocupaporquantoelevende.
http://www.siple.org.br/index.php?view=article&catid=62%3Aedicao3&id=216%3A5simulacaoimprovisacaodinamicadegruposetrabalhoemduplas 2/23

02/06/2016

5.Simulao,Improvisao,DinmicadegruposeTrabalhoemDuplasnaauladePortuguscomoLnguaEstrangeira

Eledesalinhadoeaptico.
Situao:oquiosquenovendecigarrosmentolados,vendeoutrotipodecigarros.
Atitudes:ofumantetossemuito.Eleestnervoso.Ovendedorestlendo.
Desenvolvimento:oclientepedeummaodecigarrosmentolados,masnoconsegue.Ovendedorlheofereceoutro
tipodecigarros.
Apoio:soosrecursosparatornarasituaomaisrealecompreensvel.possvelutilizarmaosdediferentes
cigarros,indicarumagndolaparamercadorias,noaprovarmoralmenteavendadecigarros.
Asituaosimplese,quantomaiorforacaracterizaodaspersonagens,maiorseracompreensoeoenvolvimentopor
partedosalunosemaioravariedadelingsticadecorrente.Masseasimulaonodercerto,nodevesertrabalhada
exaustivamente.Oobjetivoproduzirumaconversaespontneaemelhorpraticarbrevementedoqueestenderaatividade
porlongosperodoscheiosdepausasedvidas.
Haycraft(1978)sugerecomearcomamemorizaodedilogoscurtos,massatosalunosatingiremcertonvelde
competnciaparapoderemestabelecerumaconversamaislivreenatural.Essatcnicaconhecidacomoread,lookup&
say(leia,levanteosolhosediga).Eleprosseguedizendoqueoobjetivochegaraopontonoqualosalunospossam
estabelecerumdilogocoerentenumasituaoimprovisada.Eledidiasparatrabalharmosaimprovisao:lerumtexto
ouescutarumacanoepegaropapeldealgumapersonagemdessetexto,darumamesmasituao,masmudandoalguns
elementos(porexemplo,asatitudesdealgumapersonagem)etc.
Hcontrovrsiaacercadautilidadedassimulaesedasimprovisaes,especialmentequandotambmhouverdinmica
degrupos.Contudo,muitosprofessoresachamquetmvantagensporqueosalunosnosesentemresponsveispeloque
dizemapersonagemquemfala.Haycraft(1978)consideraquepositivoobservarcomomuitosalunosacanhadose
tmidosviramgrandesfalantesduranteadinmicadegrupos.OautorargumentaquemuitovaliosoatuarnaLEporque:
Talveztodossesintamatoresaofalaremoutralngua
Osalunospodemseacostumarafalarnafrentedeoutros,queoquetmdefazerforadasaladeaula,nomundo
real
Ajudaosadominaronervosismoprpriodessetipodeatividadedealtorisco(provvelqueelescometammuitos
erros)
Fazcomquefalemexpressivamentenumasituaodeterminadae,dessemodo,tornemsemaisconscientesda
pronnciaedaentoaonafala
Envolvetodos,jqueopblicoquervercomoseuscolegasatuam,sabendoquelogoelesmesmostambmestaro
nocenrio.
Haycraft(1978)dizquetambmpossvelaprendermelhorumalnguaquandoaabordamosindiretamente.Oalunonose
concentranovocabulrioounaestrutura,masnoquequerdizer,ealnguaoprodutoqueemergedisso.Umaluno
envolvidonumpapelespecficoproduzumalnguamaisnaturaldaqueresultadeobjetivospuramentelingsticos.A
memorizaodedilogosstilemocasiesformais(apresentaes,frmulasdecortesia,etc.)Eoverdadeirovalorque
tematuar,segundoHaycraft,seroprimeiropassoparaaimprovisao.
Umaespecialistanotemadadinmicadegrupos,Livingstone(1983),noseulivroRolePlayinLanguageLearning(A
dinmicadegruposnoaprendizadodelngua),expeasvantagensedesvantagensdousodatcnicadadinmicade
gruposnaauladeLE:
Vantagens
1.Mximaatividadedoaluno
Paraadinmicadegruposserbemsucedida,cadaalunodeveserativoquasetodootempo.Aconfusocomeoucoma
tentativaarbitrriadedividirashabilidadeslingsticasemativas(falareescrever)epassivas(lereescutar),comoseas
atividadespudessemsermedidaspelosomoupelaatividadefsicasomente.Aquantidadedeatividadequeserequerdeum
participantenumaconversanormalvemsendodiscutidahbastantetempo.Afalacoerenteexigecertaquantidadede
atividademental,tantonaformulaoenamonitoraodaproduoprpriaedapercepodaproduodooutro,quanto
napossveladaptaodecorrentedessamonitorao[4].
Quemescutadevemostraroretorno(feedback),erelacionaroqueestsendoditocomseusprpriosdesejose
http://www.siple.org.br/index.php?view=article&catid=62%3Aedicao3&id=216%3A5simulacaoimprovisacaodinamicadegruposetrabalhoemduplas 3/23

02/06/2016

5.Simulao,Improvisao,DinmicadegruposeTrabalhoemDuplasnaauladePortuguscomoLnguaEstrangeira

necessidadesparapoderformularumamensagemapropriada,aceitvelecompreensvelquandoacharqueseuturnode
fala.
Nesteponto,Livingstone(1983)fazumacrticamuitoforte.Eladenunciaquesomuitopoucasasatividadesnaaulaque
requeremumnvelelevadodeatividademental.Asatividadesoraistaiscomoexercciosderepetio(drills),prticade
padresestruturaisetc.emuitosdostrabalhosemgrupotmumpadrofixoeprevisvel.Issonosignificaqueessetipode
exerccioouatividadesejaintil,pelocontrrio,elessoparteessencialdaaprendizagemdalngua.Noentanto,nenhum
dessesaspetosestpresentenaconversadodiaadia,eessasatividadesnovisamapraticaroqueoalunovaiprecisar
foradasaladeaula.Noobstante,adinmicadegrupostemrelevnciasimargumentaaautora.
2.Relevncia,interesseedisciplina
muitocomumtermosproblemasdedisciplinanaescola.Algunsprofessorespoderiampresumirqueumadinmicade
gruposnaqualosalunosandampelasalanoumaboaidiaapartirdaperspectivadadisciplina.Livingstonedeclaraque
seuobjetivonopesquisarquaissoaspossveiscausasdafaltadedisciplina.Eladizque,svezes,osalunosno
entendemporquedevemestudarcertascoisas.Asmatriaseostemassoescolhidosporoutrosquenemsemprelevam
emcontaasnecessidadesreaiseatuaisdosalunos.
Livingstone(1983)continuafundamentandoqueadinmicadegruposumaoportunidadeparaoalunofalarsemocontrole
doprofessor.Nenhumalunoqueestiverinteressadonoquefazpodesecomportarmal.Atividadeedisciplinavmjuntas
(p.28).Osalunossentemquenonaturalpermaneceremsentadospormuitotempoeasatividadesqueseorganizam
dessamaneirapodemproduzirdoisresultados:mdisciplinaoualunosquetmamentevagando(emborasecomportem
bem).Umaatividadequenosrelevante,mastambmincluiatividadementalefsicaserinteressante,motivadorae
aumentarapossibilidadedeaprendizagemefetivaesignificativaparaoaluno[5].
Osadultos,noentanto,nocausamproblemasdedisciplinageralmente.Elestmumentendimentoeumaexperinciamais
ampladoqueaeducaoeoensino.Podemveraaprendizagemapartirdeumpontodevistamaisabstratoeaceitar
diferentestrabalhoseatividadesemboranopareamrelevantes.Emqualquerturma,dequalqueridadeecomqualquer
objetivo,tantovoluntrioquantoobrigatrio,osalunosrespondemdemaneiramaispositivaquandoasatividadestm
objetivosdeaplicaoprtica.
3.Turmascomcompetnciasdiferentes
Comonenhumaturmahomognea,osprofessoresnecessitamatividadesquepossamsergraduadassegundoas
habilidadesdosalunos.Adinmicadegrupospodesergraduadadediferentesmaneiras:
(a)Ospapispodemserpensadostantoparabonsalunos(aprendizesmodelo[6])quantoparaalunosdebaixonvelde
rendimento.Hpapisqueexigemmaiorcompetncialingsticae,portanto,devemserdesenvolvidosporalunosdemaior
nveldecompetncia.Existemoutrospapisquedemandamresponsabilidadeepodemserpensadosparaalunosdifceis
dopontodevistadadisciplinaouparaoslderesquetmbomcontrolesobreogrupo.Darumpapelimportanteaessetipo
dealunovaisatisfazersuanecessidadedeserocentrodeateno.Livingstone(1983)consideraquepodeser
contraproducentepedirparaalunostmidosfalaremamesmaquantidadedetempoqueoresto.SeelesfalampouconaL1,
noprovvelquevirempapagaiosnaL2.OobjetivodoprofessorajudlosparaquemelhoremsuaatuaoemLE,no
alterarlhesapersonalidade(p.28).Ospapis,porconseguinte,devemsercriadostantopensandonahabilidadelingstica
comonapersonalidadedosalunos.
(b)Ospapisdevemserexplicadosdeacordocomashabilidadesdosalunos.Livingstoneconsideraquepossvel
desenhardoistiposdecartes:umparaalunosmaisrpidoseoutroparaalunosmaislentos.Eladdoisexemplos:
Cartoparaalunosmaisrpidos.

Cartoparaalunosmaislento.

Preenchasegundooquevocquisercomprar:
____________noaougue
Compretrscoisasno
supermercado.Faaumalista
primeirodoquequercomprar.

____________napadaria

http://www.siple.org.br/index.php?view=article&catid=62%3Aedicao3&id=216%3A5simulacaoimprovisacaodinamicadegruposetrabalhoemduplas 4/23

02/06/2016

5.Simulao,Improvisao,DinmicadegruposeTrabalhoemDuplasnaauladePortuguscomoLnguaEstrangeira

____________naquitanda
Lembresededizer:Osenhorpoderia...,porfavoreMuitobrigado/a

Vocpai/mededoisfilhosnessaescola.Pensesecontraouafavordo
novotipodesanoquevoutilizarcomosalunoscomproblemasdedisciplina.
Escrevaseusargumentos.Prepareseparadarsuaopiniocomclarezae
cortesia.Lembresedasseguintesfrases:

Vocpai/mededoisfilhos
nessaescola.Penseseestde
acordocomonovotipode
sanoquevoutilizarcomos
alunoscomproblemasde
disciplina.Prepareseparadar
suaopiniocomclarezae
cortesia.

Euconsideroque...

Euachoque...
Tenteconcordarounocomoquefalamasoutraspessoasnareunio.Lembre
sedasseguintesfrases:
Euconcordototalmentecom...Eupensoque...
Eunoestoumuitoseguro/ade...Achoque...

Aautorachamaaatenoparaofatodequeoprofessornodevedarajudaexcessivaparaosalunoslentosporqueno
vopoderescolhersuasprpriasestruturaslingsticas.Issopoderiafazercomqueaatividadeviredilogodirigidoeno
dinmicadegrupos.
(c)Outrapossibilidadequealunosdediferenteshabilidadespreparemjuntosumpapeldeterminado.Elessempreesto
comvontadedeajudarseuscolegasempequenosgrupos.

Desvantagens
Livingstone(1983)consideraque,seoobjetivoprincipaldaauladeLEforproficinciaoral,tornasedifcildopontodevista
pedaggicoencontrardesvantagensnousodadinmicadegruposcomotcnicadeensinoaprendizagem.Todavia,no
hdvidadequeemalgumasaulaseemalgumassituaesdeensino,poderhavercertosinconvenientesprticos.
1.Organizao
Sopoucososprofessoresqueoperamemcircunstnciasideais.Amaioriadelestrabalhaemsalaspequenasecommuitos
alunos.Muitasvezesascadeirasestofixasnochoenoexistematerialparatrabalharalmdogiz,oquadronegroe
algunslivrosoufotocpias.Onvelderudoproduzidoporumaturmadequarentameninosdivididosemoitogruposfazcom
queaconcentraosejaquaseimpossvel.Adinmicadegrupospareceentodifcildopontodevistapuramenteprtico.
Nohmuitoqueoprofessorpossafazerarespeitodessesproblemas.Eledeveradaptarasdinmicasdegruposs
condiesparticularesdesuasaladeaula.Asentrevistas,porexemplo,podemserfeitassemosalunosabandonaremsuas
cadeiras.Emumasalacomcadeirasfixaspossvelorganizarumadinmicadegruposoriginalparapraticarasfunesde
pediredarinformaoacercadalocalizaodecertoslugares:asfileiraspodemserasruasecadacadeira,umedifcio.
Comumpoucodeimaginaoecuidadonaseleo,muitosproblemasprticospodemsersolucionados.
2.Tempo
Umadinmicadegrupospodelevartodootempodaaula(selevarmosemcontaapreparaoeofeedbackposterior)mas
nofcilpreverquantotempovaisernecessriopararealizaraatividade.Issopodeserumproblemaparaestagiriosou
professoresquesocontroladosnomanejodotempoporquepossvelquenopossamtrabalhardeacordocomo
planejamento.Mas,seoobjetivoprincipaldoensinodaLEforacompetnciacomunicativa,ahabilidadefuncionaldalngua
ouafluncianafala,qualquertempogastonumaatividadequetenhaessesobjetivosvlido.

http://www.siple.org.br/index.php?view=article&catid=62%3Aedicao3&id=216%3A5simulacaoimprovisacaodinamicadegruposetrabalhoemduplas 5/23

02/06/2016

5.Simulao,Improvisao,DinmicadegruposeTrabalhoemDuplasnaauladePortuguscomoLnguaEstrangeira

Nadinmicadegruposestoenvolvidasasquatromacrohabilidadeseseoprofessorjulgarqueprecisodedicarmais
tempoprticadeumadelas,eledevelevaremcontaessanecessidadenomomentodeplanejaraatividade.As
necessidadesespecficasdecadaturmasoumcritrioparaselecionaradinmicadegruposenoumimpedimentoparao
usodessatcnica.
Umnovopapeldeprofessor
Namaioriadasdinmicasdegrupos,oprofessornoparticipa.Seeleparticipar,nosercomoprofessor.Eledevetentar
interferiromenospossvel.Hduasmaneirasparafazlo.Porumlado,oprofessorpodeorasentaremalgumlugardeonde
possaouviroquevaiacontecendo,oracaminharpelasalanoscasosdedinmicasdegruposemqueosalunosdevem
circulartambm.Poroutrolado,oprofessortambmpodeterumpapel.Nodeveseropapelprincipalporquesetornar
personagemdominanteeadinmicadegrupossersemelhanteaqualquertrabalhodegrupocontroladoedirigidopelo
professor.
Asturmasquejtmocostumedetrabalharadinmicadegruposediscutirerefletiracercadastcnicasusadasemcada
casoeseusobjetivosnosoconscientesouinibidaspelofatodeoprofessorestarapontandoalgumascoisasenquanto
elestrabalham,nemsequersedoconta.
Avantagemdonovopapeldoprofessor,tantocomoobservadorquantocomoatorsecundrio,ficarliberadodatarefade
organizarecontrolarodesenvolvimentodaaula.Umadinmicadegruposbemplanejadaebempreparadafuncionaseo
professor,ento,podesededicaraescutarerroseproblemasdosalunos.Assimpodeavaliaraefetividadedoseuensinoe
decidirquaispontosprecisamsertrabalhadosemmaiorproporo.Adinmicadegruposomaispertoqueelepodeestar
(nasaladeaula)evercomoseusalunosutilizamalnguanacomunicaoreal.
Atitudesdeprofessoresealunos
Osprofessoresqueestiverempensandoemusaradinmicadegruposcomoprocedimentoregularnoensinovose
preocuparcomosproblemasdedisciplinaquepodemsurgir.Omaiorproblemapsicolgicoparamuitosofatodea
dinmicadegruposrequereradiminuiodaautoridadetradicionaledodomniodoprofessorsobreaaulanosnafase
doplanejamento,mastambmnaconcretizaodaatividade.Issooqueacontecedesdequeoensinocentradonaaula.
Parapodertrabalharadinmicadegruposcomomximodeefetividadeprecisoumaabordagemmaisabertadoque
ensinaredoqueaprender.Issosemanifestademuitasmaneiras:
Maiorenvolvimentodoalunonaseleodomaterialedasatividadesdeaprendizagem.bomlevarmososalunosa
sugeriremtpicoseidiasparatrabalharnaaulaetambmdiscutiremdequaisatividadeselesgostammaisouacham
maisteis.
Usodemaisexercciosnoacabadosquerdizer,substituirodrillmecnicodeestmulorespostaporexercciosmais
semelhantescomunicaoreal.
Maisexerccioseatividadesquerequeremqueosalunostrabalhememgruposcommenorcontrolediretodo
professor.
Menosarrumaoformaldaaula,poisningumpodefalarcomascostasdeseucolega.Osalunosdevemtrabalhar
defrenteparaquemfalamdesdequepossvel.Tambmnosepodefalarnaturalmentesehouverquelevantara
moantesdedizerqualquercoisa.
Tratamentodeerros
Adinmicadegruposumaatividadequedaoalunoliberdadeparaselecionarosexpoentesdalnguaeos
comportamentostantoextralinguisticoscomoparalingusticosqueosacompanham[7]semainterfernciaouguiado
professor.MascomooalunonoaindaproficientenaL2,normalqueelecometaalgunserros.
Anaturezadaatividadeindicaquepossvel(emuitoprovvel)elescometeremerrosaolongodoqueLivingstone(1983)
chamadetodoocampodoespectrolingustico:Havererrosnaestrutura,lexis,fonologia,sintaxeerrosemrasgos
paralingusticoseextralingusticoserrosnaformalidade(registro)enaatitude.Muitasvezesesseserroslevamaprodues
quenosoaceitveisnemapropriadasaocontexto[8].
Oserrosvoaparecernadinmicadegrupos(indistintamentedocuidadopostonapreparao)pelanaturezadaatividade.
Elesnodevemsercorrigidosimediatamente[9].Issoterrvelparamuitosprofessores,sobretudoosqueforameducados
http://www.siple.org.br/index.php?view=article&catid=62%3Aedicao3&id=216%3A5simulacaoimprovisacaodinamicadegruposetrabalhoemduplas 6/23

02/06/2016

5.Simulao,Improvisao,DinmicadegruposeTrabalhoemDuplasnaauladePortuguscomoLnguaEstrangeira

sobumaabordagembehavioristaondeoerroerarejeitado,corrigidoepunido.
Duranteotrabalhoformaldalngua,oobjetivopraticladopontodevistaformal.Aescolhalimitadaeessalimitao
significaquedifcilparaoprofessorperceberseoalunorespondecorretamenteporquerealmentesabeporquecorreto.
Asrespostascertassurgem,segundoLivingstone,pordiferentesrazes:
Oexercciofoiplanejadodemaneiraanohaverpossibilidadedeerro,comonocasodedrillsmecnicosdeestmulo
resposta.
Oalunoresponde,conscienteouinconscientemente,aumapistadadapeloprofessor,aoretornooferecido(feedback).
Seoprofessorderumsorriso,arespostadeveestarcertamasseelefizerumgestofranzindoocenho,porquea
respostaesterrada.Oproblemaqueoprofessornemsemprepodeestarpertoparafazerosgestos.
Ficaclaroparaoalunoqualarespostacertadentrodomarcodessaatividade,masissonoquerdizerqueele
possaresponderbemnumasituaodecomunicaoreal.
Aodaraosalunosaoportunidadedeexperimentarlivrementecomalngua,possveldescobrirquantodoqueelestm
aprendidoentendemesabemcomousar.Ojogodepapisdaoportunidadedeosalunosutilizaremestruturasdalngua
emcontextosespecficos.Apartirdoserrosqueaparecerem,atmesmopossveldarumaolhadaparaoque
adquiriram[10].Cadaerroqueoprofessordetectarservirdebaseparaeleplanejarasprximasatividades[11].
Finalmente,Livingstoneesclarecequeelanoafavordoerro,oupelomenoselanoquerdizerquesejanecessrioos
alunosficaremtodootempofalandomal.Aoplanejarmosojogodepapis,precisolevarmosemcontaquaisferramentas
lingusticastmosalunospararealizaressatarefaparanolevaraulaatividadesnemmuitofceisquenosejam
motivadoras,nemmuitodifceisquenopossamserrealizadas.
Apstermosanalisadoosaspetospositivosenegativosdojogodepapis,vamosvlosnaprtica.Harmer(1995)dalguns
exemplosdesimulaoedesempenhodepapis:
1.Naagnciadeviagens
Osalunostrabalhamemduplasetmospapisdeagentedeviagensecliente.Esteltimoquerreservarumasemananum
hotelparaasprximasfrias.
A:Agentedeviagens.EstudeaseguinteinformaocuidadosamenteparapoderresponderasperguntasdeB.

Preopornoite.
Distnciaatocentro.
Danceteria.
Restaurante.
Vista.
Piscina.
Adultos.
Crianas.
Creche.

PousadaMonte
Imperial.

PousadaAraras.

Costode
Pernambuco.

PousadaValedo
BeijaFlor

$35

$60

$90

$110

***

**

***

**

**

**

***

***

***

**

**

***

***

***

**

***

***

**

http://www.siple.org.br/index.php?view=article&catid=62%3Aedicao3&id=216%3A5simulacaoimprovisacaodinamicadegruposetrabalhoemduplas 7/23

02/06/2016

5.Simulao,Improvisao,DinmicadegruposeTrabalhoemDuplasnaauladePortuguscomoLnguaEstrangeira

Asestrelasindicamqualidade:***=muitobom,**=bom,*=regular.

B:Cliente.VocvaidefriasparaoBrasilcomsuafamlia(mulheredoisfilhos)equer:
1.Iraumhotelporumasemana(6noites)estem$2.150paragastaremhospedagem.
2.QueohotelfiquepertodocentrotursticodoRiodeJaneiro,paranoperdertempoviajando.
3.Iraumhotelquetenhaumadanceteriamoderna,divertidaequeestejaabertaatas8damanh.
4.Queohoteltenhapiscina,porqueseufilhomaisvelhonadadorprofissional.
5.Quealgumpossacuidardeseufilhomaisnovoquandovocsairnoite.
6.Iraumhotelcombomservioderestaurante,cozinhainternacional,seforpossvel.
7.Umquartoconfortvel,comumavistabonitaepitoresca.Querveromardajanela.

Produtopossvel:
A:Bomdia.
B:EugostariadereservarumasemanaemalgumhotelpertodocentrodoRio.
A:Osmaisprximosso:aPousadadoValedoBeijaFloreaPousadadasAraras.
B:Quantocustaumasemanaparaquatropessoas?
A:Quatropessoas,seisnoites...Bom,noValeR$2.640enoArarasR$1.440.
B:Aminhamulhergostamuitodedanar,temalgumapousadacomdanceteria?
A:Tem:noCostodePernambuco,noArarasenaPousadadoVale.
B:OValemuitocaro.QuantocustaumasemananoCosto?
A:R$2.160.
B:Seagentepagarvista,osenhorpodedeixarporR$2.150?
A:Poderiaser...(etc.)
2.Marcandoumencontro
Nestasimulaoosalunosvofixarumencontroparafestejaremjuntosalgumeventoimportante(aniversrio,fimdasaulas,
etc.).Elesdevemestabelecerondeequandovosereunir.Aatividadepodesertrabalhadaemgruposdequatroaseis
alunos,segundocadaturma.
A:Vocquerircomelesalmoaremumrestaurante.
Pensenosmotivosquevoctemparaacharqueesse
omelhorprograma.

B:Vocqueroferecerasuacasaparajantarjuntos.
Pensenosmotivosquevoctemparaacharque
esseomelhorprograma.

C:Vocoferecesuacasaparaumalmoocomeles.
Pensenosmotivosquevoctemparaacharqueesse
omelhorprograma.

D:Vocquerircomelesjantaremumrestaurante.
Pensenosmotivosquevoctemparaacharque
esseomelhorprograma.

E:Vocsesentemalporqueestfazendodietae
todosspensamemcomer.Vocquerirdanceteria
esbeberalgumacoisadiettica.

F:Vocnotemnemidiadoquequerfazer.Escute
osprogramasqueseuscolegaspropemeescolhao
quevocacharmelhor.

http://www.siple.org.br/index.php?view=article&catid=62%3Aedicao3&id=216%3A5simulacaoimprovisacaodinamicadegruposetrabalhoemduplas 8/23

02/06/2016

5.Simulao,Improvisao,DinmicadegruposeTrabalhoemDuplasnaauladePortuguscomoLnguaEstrangeira

3.ONahuelito
OmonstroquemoranofundodolagoNahuelHuapi(nacidadedeSoCarlosdeBariloche,Argentina)objetodegrandes
especulaes.Htrspessoasqueviramomonstroeodescrevemparaaimprensa.Nestasimulao,umalunoocentro
daatividade:ojornalistaquefazasperguntas.Astestemunhasdepem.
1Testemunha.
VocestavacaminhandopeloCentroCvicoquandoviu
umacoisaplanaquesemovianasuperfciedolago.Voc
achaqueeraacabeadoNahuelito.Tinhaaboca
grande,doisprotuberantesolhosvermelhosedois
pequenoschifresnatesta.

2Testemunha.

enormeverdeescuroquemergulhavanagua.

3Testemunha.
VocestavanaconfeitariagiratriadoCerroOtto
apreciandoapaisagemcombinculosquandofocalizou
olagoeviuumanimalgrande,comduascorcovasnas
costas,quatropernaseopescoocomprido.

VocestavapatinandosobreogeloemNeviska,
quandoouviuumsomensurdecedor.Vocolhouparao
lago,massviuumacoisaquepareciaumanimal

Jornalista.

Pedeparacadatestemunhainformaessobreo
Nahuelito.Pergunteaelesondeviramomonstroe
comoeraexatamente.Tentefazerumesboosegundo
assemelhanasentreasdescriesquevocobtiver.

Essaatividademuitoengraadaepodetornarseinteressanteparaosalunos.Oobjetivotrabalharotipodetexto
narrativodescritivo.possveladaptarovocabulriousadonasdescriessegundoonveldaturma.muitoimportanteo
contedosocioculturalquejazportrsdaatividade,epoderiaseradaptadoaqualquerhistriaoulendasemelhanteno
Brasil.
EssasatividadespropostasporHarmer(entremuitasoutrasdesenvolvidasnoseulivro)permitementendermosatcnicada
simulao,dotrabalhoemduplasedadinmicadegrupos.Emtodososcasoshimprovisaoesimulao.Saprimeira
atividadeumexemplodetrabalhoemduplasesnaatividade2nohdinmicadegrupos(pelomenosexplicitamente).
SegundoRevell(1979,p.90),prnfasenoensinocomunicativonosignificaminimizaroensinodeestruturaslingsticas:
osalunosnopodemdesenvolveracompetnciacomunicativasemashabilidades(skills)lingsticasnecessrias.Aautora
consideraquenopossveltrabalharmossatisfatoriamenteaomesmotempooaspetolingsticoeocomunicativo,mas
elespodemserintegradosnumatrocaconstantedofoco:quandoumaspectopredominar,ooutroficarlatente,
temporariamente.
muitocomum,navisodeDavies,osprofessoressedesesperaremaoveremqueseusalunos(emboraavanados)
esquecemestruturasevocabulriobsicos.Oqueocorreque,svezes,dsemuitaanfaseaquisiodealgumas
estruturasdalnguaepoucarevisodocontedojtrabalhado.Naprocuradeumasoluoparaoproblema,Daviesdiz
queseguetrspassosnapreparaodoscartesparaotrabalhooralemduplas,parapoder,assim,graduarovocabulrioe
asestruturasdonvelelementaraointermedirio.Paraaautora,muitoimportantecombinaraprticadaestruturaeouso
dovocabulriocomacomunicaoreal.
PrimeiroPasso
Osprimeiroscartestmdesenhossimplesdediferentesaes.Aidiaqueosalunosperguntemerespondamacercado
queaconteceunofimdesemanaanterior,ouvaiacontecernasfrias,suasrotinas,etc..
Osalunospodempraticarourevisardiferentesestruturaseatpodemescreverodilogoquevaisurgindodainterao.O
professordperguntasparaelespraticarem,segundooqueestiveramtrabalhandonaaula.Osalunospodemtrabalharem
http://www.siple.org.br/index.php?view=article&catid=62%3Aedicao3&id=216%3A5simulacaoimprovisacaodinamicadegruposetrabalhoemduplas 9/23

02/06/2016

5.Simulao,Improvisao,DinmicadegruposeTrabalhoemDuplasnaauladePortuguscomoLnguaEstrangeira

duplas:AperguntaparaBeBrespondesegundoseudesenho(eviceversa).Porexemplo:
ALUNOB(P.O.)
ALUNOA(P.O.)
Eutenhoexameeestouestudando.
ou

Estoujogandofutebol.ou
Oquevocest
fazendoagora?

Fuiaoclubecommeusamigos,ou

Ou

Eucomeceiaestudaralemona
escola.ou

VouassistiraojogodoFlamengoetc.
Oquevocfez
ontem?Ou

EuvoudarumaaulasobreAngolaetc.

Oquevocvai
fazeramanh?
etc.

SegundoPasso
RepartemsecartesdesenhadosparaquepossaseestabelecerumaconversacoerenteentreoalunoAeoB.Cadacarto
temordensqueoalunodeveexecutarnaconversa.Nestecaso,sochamadosdecartesdefunes.
AlunoA(comea)

Vocestdoente.Nopodeiraotrabalho.
Ligueparaochefe.
Expliqueoproblema.
Tenteconvenclo.
Vocsezanga.
Tenteconvencerseuchefedequevocnogostade
futebol.
Despease.

AlunoB

VocochefedeXX.
Eleligaparavocsegundafeirademanh.Vocatendeo
telefone.
VocnoacreditaemXX.
Pedeprovas.
DigaaXXquevocjsabequehojetemumjogode
futebolimportante,quevaisertransmitidopelaTV.
Despease.

Resultadopossvel:
B:Al?
A:Bomdia.AquioPedroMartinsdaSilva.Euestouligandoparadizerquehojenovou
podertrabalharporqueestoudoente.
B:Doente?Vocachaqueeusoubobo?
A:Osenhorachaqueeuestoumentindo?
B:Acho,no.Tenhocerteza.EuseiquevocquerassistiraojogodefutebolhojenaTV.
seutimequevaijogar.
A:Penseoqueosenhorquiser,maseuodeioofutebol.Atmais.
B:Atj!
TerceiroPasso
Esteomomentoemqueoalunotemmaisliberdadedeao.Daviesdumexemplodeatividade:Ondeestmeu
colega?.Estaatividadepodeserusadacomturmasnumerosas(3040alunos)elevameiahoraaproximadamente.O
http://www.siple.org.br/index.php?view=article&catid=62%3Aedicao3&id=216%3A5simulacaoimprovisacaodinamicadegruposetrabalhoemdupla 10/23

02/06/2016

5.Simulao,Improvisao,DinmicadegruposeTrabalhoemDuplasnaauladePortuguscomoLnguaEstrangeira

professordistribuicartescomdiferenteshistrias.Osalunoscomeamaleroscartes.
Oprofessorexplicaparaelesquehojeforamconvidadosparaumafestaondevoencontrarasoluoparaseusproblemas.
Osalunosdevemcircularpelasaladeaula,fazendoperguntasparaoscolegas,procurandoalgumquetenhainformao
semelhanteaquecadaumtemnoseucarto.Noexemplo,cadacartoapareceladoaladodoseucorrespondente.
A

Vocquerirndia.Voctemomapaqueindicaonde
ficaoTemplodasSeteLuas.Humalendaqueconta
quetemumtesourol.Procurealgumpara

VocIndianaJones.

acompanharvoc.

Vocumfamosoprofessoruniversitrio.

Vocestescrevendoumlivrosobremitologiaeprecisa

deumespecialistaqueoajudeporque,seno,novai
acabarnunca.

VocumcappodaMfia,eapolciaoprocura.Voc
pagariaqualquerdinheirosealgumpuderfazervoc

Vocestprecisandodedinheiroparaacabara
MquinadoTempoquevoccriouecapazdefazer

Voclecionareligioemitologia.

desaparecer.

qualquercoisapelodinheiro.

Vocdirigerpidoeadoraaventuras.

Vocumfamososdelinqenteeestprocurandouma
gangueparacometeroroubodosculo.Precisade
algumquesejaumbommotoristaeumespecialistaem

lnguas.

Vocvemsesentidochateadssimoultimamente,
aprendendolnguasestrangeiras.Porquenotentase
uniraumaganguedecriminosos?

Vocumvampiro.

Estprocurandoumavtima.

Vocumagarotajovem,bembonitinha,avtima
perfeitaparaumvampiro.

Vocgostamuitodeler.Vocestchateadopra
carambaequeriremboraparacasa.

Vocgostamuitodeler.Vocestchateadopra
carambaequeriremborapracasa.

Vocummilionriodisfaradoegostamuitodeajudar
pessoascomproblemas.

Voctemnovefilhos,
estnarunaeprecisadeR$50.000.000.

http://www.siple.org.br/index.php?view=article&catid=62%3Aedicao3&id=216%3A5simulacaoimprovisacaodinamicadegruposetrabalhoemdupla 11/23

02/06/2016

5.Simulao,Improvisao,DinmicadegruposeTrabalhoemDuplasnaauladePortuguscomoLnguaEstrangeira

H10anosquevocestprocurandoumamigo.Vocs
estudaramnamesmaescola.Vocpoderiaencontrlo

H10anosquevocestprocurandoumamigo.Vocs

estudaramnamesmaescola.Vocpoderiaencontrlo

hojenoitenafesta.

hojenoitenafesta.

Essetipodeatividadebomporque:
Exigeaprticadetodasasestruturasjconhecidas.
Incluimuitasfunes:cumprimentar,pediredarinformao,aceitarerejeitar,etc.
umaoportunidadeparapraticarlnguaoralecomunicaoreal.
Osalunosfalamaomesmotempo.
Implicacolocarsenumasituaoengraada.
EssescartestambmsotrabalhadosporRevell(1979)numcaptulochamadoDolibretoespontaneidade(FromScript
toSpontaneity).Estaautoramarcaumadiferenaentrecuecards(gatilhos)erolecards(cartesdepapis)
CARTODEPISTASouCUECARDS
Cueumapalavramuitousadanoslivrosdemetodologia,lingstica,psicolingsticanatradioanglosaxnica.A
traduodoCuyasSpanishDictionary:p,apontamento,indireta,sugesto,etc.,masquandoEduardoRodrguezPrezfez
atraduodeIntroduoProgramaoNeurolingstica,eleusouotermopista.Cue,ento,umindcio,umvestgio,
umsinal,umaindicao.
SegundoRevell,umcuecardumcartocomumarefernciaexplcitaquedisparaoqueoalunodevedizerexatamente.
Podesedaralgumasfrasesedeixaralgunsespaosparapreenchimento,podesedarocomeodafraseparaoaluno
continuar,podesedaropes,asfunesparaoalunoexecutaretc.Tratasedeumguia.
Omaisimportantequecadaalunostenhaumapartedodilogo(hvaziodeinformao)eeleforadoainteragircom
seucolegaparacompletaraidia.Eledeveprestarmuitaatenoaoqueseucolegadizparapoderescolherumaresposta
quetenhaavercomoassunto.Exemplo:
A

EscolhaamelhorrepostaparaoquedizB

EscolhaamelhorrepostaparaoquedizA

A.............................................................

AComovocachaquevaiestarodiaamanh?

BEuachoqueestprachover.
Natelevisodizquevaiestarbom.

B.....................................................
AIssoespero.Porquevamosacampar.
Esperoqueno.Porquevamosvelejar.

Poderiaestarbomdenovo,amanh.
A.............................................................

Quelegal!Porquevamosesquiar.
B.....................................................
ANotenho,voucomamigos,
Masagorasimtemneve,
Commuitaroupanohproblema,
Porquevocnovemconosco?
B......................................................
ATbom.Atamanh.
Pode.Esperovocs.
Quepena.

BMasnohouvemuitaneveasemana

passada.
Maseuachoqueestfrionoiteno
inverno.
Nosabiaquevoctinhaumbarco...
A.............................................................
BGostaria,mastenhoqueestudar.
Gostaria.PossoircomaJane?
Boaidia.Euvoucomvocs.
A..............................................................

http://www.siple.org.br/index.php?view=article&catid=62%3Aedicao3&id=216%3A5simulacaoimprovisacaodinamicadegruposetrabalhoemdupla 12/23

02/06/2016

5.Simulao,Improvisao,DinmicadegruposeTrabalhoemDuplasnaauladePortuguscomoLnguaEstrangeira

muitofreqenteverqueosalunosquenosoaindamuitocompetentesnaL2noescutamseucolegaejcomeama
formularoquevoresponderdepois.Oscuecardsanteriormenteapresentadosfocalizamaprticadaescutaatenta:os
alunosnodevempensarnoquevodizerdepois,sdevemescolher.Masdevemescutarbemparaqueaescolhaseja
coerentecomocontextodasituaoquevocriando.Essatcnicachamadadegistlistening(escutarparacompreender
aessnciadamensagem).
Estetipodecuecardspermitequeosalunoscriemumdilogousandolinguagemqueaindaestalmdoseunvelde
produoumexemplodeinputdeliberadamentecalibradogrosso(i+1)[12].
A

EscolhaamelhorrespostaparaoquedizB

EscolhaamelhorrespostaparaoquedizA

A(Faaumaligao)..................................
A(Atendaotelefone)
ClnicaSoMartim,boatarde.

BBoatarde,precisodeumaconsultacomodentista.Voc
poderiamarcarumahorapramim,hoje?
A.............................................................

B.....................................................
ANotemoshorrioatomsquevem.Adatamais

BImpossvel,euprecisoverelej.
Nopodeserantes?

prxima7deoutubro,demanh.
B.....................................................
ANo,vaiserimpossvel.Odentistaestmuito
ocupado.
B......................................................

Vocpoderiaarrumarumhorriopramimhoje?
A.............................................................

BPuxa,cara.Estamalditadordedenteestmematando!
Masestoucomumadordedenteterrvel.
Euseiqueeleestocupado,masagoniamesmo.

ABom,masnohnadaqueeupossafazerpelo
senhor.Temosmuitaspessoascomdordedenteso
tempotodo.Talvezumaaspirinaajudeaacalmarador.

A..............................................................
BVocestbrincandocomigo?Vouasemhoramarcada,

mesmo.
Aspirina?Vocnoentendequeterrvel?
Jtenteiaspirina,masnodeuresultado.

Noexemploanterior,oalunoBtemapossibilidadedeescolherentretrsfrasesquepertencemaregistrosdiferentes.Ele
podeseragressivoegrosseiro,elepodesernormal,ouelepodeatserexcessivamentecortseadulador.Umavezfeitaa
escolha,oalunodevecontinuarcomamesmaatitudeaolongodasimulao(paramaiorclareza,asescolhasaparecem
semprenamesmaordem).
EmboraoalunoAnotenhaalternativas,eledevetentarmudaraentoaosegundoaatitudedeB.Eledevesoargrosseiro,
brusco,sarcstico,simptico,indiferenteetc.,conformeformaisapropriado.Assim,hoportunidadededesenvolvera
competnciasociolingstica[13].Odilogonoestacabadoeosalunosdevemcontinulodeacordocomotipode
relaoqueestabeleceramnasituaodecomunicaodesenvolvida.Aquecomeaaimprovisao.
Nomesmolivro,Revelldmaisexemplosdecuecards.Elavaidomaiscontroladoparaomaislivre.Oseguinteexemplo
apresentaumasituaoeasfuneslingsticasaseremexecutadas,masnoaparecemosexpoentesdeformulaoque
osalunosdevemutilizarpararealizarodilogo.
A

Voctrabalhanocorreio.
Dinformaoparaosclientes.
Vocestnocorreio.Quermandartrscartasparaa

1* Amrica

ArgentinaeumaparaaEspanha.

Simples:$0,75.

http://www.siple.org.br/index.php?view=article&catid=62%3Aedicao3&id=216%3A5simulacaoimprovisacaodinamicadegruposetrabalhoemdupla 13/23

02/06/2016

5.Simulao,Improvisao,DinmicadegruposeTrabalhoemDuplasnaauladePortuguscomoLnguaEstrangeira

Pergunte:

Expresso:$1,00.

$Argentina
Espanha

Europa
Simples:$1,25.
Expresso:$3,00.

Essescuecardstmimplcitaumaapelaocompetnciareferencialeenciclopdicadoaluno:precisoelesaberonde
ficamospasesequemaneirasexistemparamandarumacarta.Avantagemdeusaressetipodecuecardsqueservem
paraqualquernvel.Cadadupladealunosvaiproduzirumdilogodeacordocomsuacompetncialingstica
BaseandosenumaidiapropostaporSusanHolden,Revell(1979)dexemplosdecuecardsdefunes.Socartesque
sdoparaoalunoasfuneslingsticas,cabendoaelesadecisodequaispalavrasusar.Essescartesforammuito
criticadosporquesatrapalhamoalunoaoincluremmuitametalinguagem(cumprimentar,responder,convidar,etc.)queo
alunodeveentenderparapoderrealizarodilogo.Naprtica,todavia,osalunostrabalhammuitobemcomessetipode
indicaopelofatodeseremasmesmasfunesquerealizamnaL1umcasodecompetnciareferencial.Almdisso,
essametalinguagemamesmaqueseusanodiscursoindiretooureferido,quetambmfazpartedocurrculo.
Noscartesqueseseguemaparecemespecificados:otipoderelaocomaoutrapessoaouocanaldecomunicao,
conformeocaso.Ostrsexemplosaseguirtmemcomumafunodeaconselhar,dardicasousugerir.umaboaidia
trabalharosexpoentesdeformulaocorrespondentesaestasfuneseutilizarotrabalhoemduplascomoprtica
controlada.
A

(VocnoconheceB)
AChameaatenodeB.

(VocnoconheceA)
A...............................................................

Perguntealgumacoisaparaele.
B...............................................................

BVocnoentende.Pederepetio.
A..............................................................

ARepitaaperguntauseparfrase.

BVocnopoderesponder.Ddicas.

B...............................................................
AAgradeaeacabeaconversa.

A.............................................................
BEncerreaconversa.

Produtopossvel:
A:Medesculpe.Voctemfogo?
B:Oi?
A:Vocpodemeemprestaroisqueiro?
B:Notenho,eunofumo.Talvezaquelehomemlnaesquinatenha.
A:T,muitobrigado.Tchau.
B:Tchau.
A

(Bseuamigo)
ACumprimenteB.

(Aseuamigo)
A................................................................

B...............................................................
AConvideBparafazeralgumacoisa.

BResponda.
A................................................................

B...............................................................

BRejeite,dumadesculpa.

ADumaalternativa.
B...............................................................

A................................................................
BAceite.

AConfirmeoencontro.

A................................................................

http://www.siple.org.br/index.php?view=article&catid=62%3Aedicao3&id=216%3A5simulacaoimprovisacaodinamicadegruposetrabalhoemdupla 14/23

02/06/2016

5.Simulao,Improvisao,DinmicadegruposeTrabalhoemDuplasnaauladePortuguscomoLnguaEstrangeira

Encerreaconversa.

Encerreaconversa.

Produtopossvel:
A:Oi,Agustin.Comovai?
B:Tudobem.
A:Querjantarcomigohojenoite?
B:Quero,masnoposso.Tenhoummontedetrabalhosparacorrigir.
A:Eamanh?
B:Amanheuachoquevoupoder.
A:T,entoagenteseencontraamanhsdez,lemcasa.
B:Atamanh.
A

(Bseuamigo)

(AseuamigoligueparaA)

AAtendaotelefone.
B..................................................................

Aatendeotelefone)
BIdentifiqueseecumprimenteA.

AResponda.

A................................................................

B...................................................................
AAconselheB.

BConteparaAumproblemaquevoctem.
A................................................................

B...................................................................
ADoutroconselho.

BRejeiteoconselhodeAeexpliqueporque.
A................................................................

B...................................................................
ADigaparaBirperguntaraC.

BRejeitedenovoeexplique.
A................................................................

B...................................................................

BPenseumminutinho,volteparaoprimeiroconselho

AAmplieoconselho.
B...................................................................

deA.Aceiteesseconselho.
A................................................................

AAcabeaconversa.

BAgradeaeacabeaconversa.

Produtopossvel:
A:Al?
B:Oi,Joo.AquiaIrene.
A:Oi,Irene.Comovai?
B:Medesculpeligartotarde,masestouprecisandodeumconselhoseu.Temumhomemquequer
conversarcomigoenomedeixaempaz.
A:Digaquenoestinteressadaepronto.
B:Nopossofazerisso,eletodoce...
A:Entofinjaquevocnoestemcasaquandoeleligar.
B:Jtentei,masotelefoneficatocandosemparareacaboatendendo.
A:Porquenoperguntapraminhairm?Elasempretemessesproblemas.
B:Bom...Euprefeririaqueelanosoubessedisso.Euachoqueocaraamigodela.(...)Mas,
pensandobem,voufazerissoquevocdisseprimeiro.Voudizerpraelemedeixarempaz.Eseele
ficartriste,azarodele!
A:omelhorquevocpodefazer.Seeufossevoc,fariaissohojemesmo.
B:oquevoufazer.Muitoobrigada,Joo.Atmais.
A:At.
CARTESPARADESEMPENHODEPAPIS
OoutrotipodecartesdescritoporRevell(1979:82),conhecidoporrolecardsemingls.Elanoutilizaessetermoda
mesmamaneiraqueDavies.Daviesnodistinguedoistiposdecartes:osquedoferramentasparaseestabelecerum
http://www.siple.org.br/index.php?view=article&catid=62%3Aedicao3&id=216%3A5simulacaoimprovisacaodinamicadegruposetrabalhoemdupla 15/23

02/06/2016

5.Simulao,Improvisao,DinmicadegruposeTrabalhoemDuplasnaauladePortuguscomoLnguaEstrangeira

dilogoeosqueindicamopapeladesenvolver.Revellchamaderolecardsoscartesquedizemparaoalunoquemele,
ondeeleest,oquepensaoucomosesenteetc.equepodemsugerirocursodaatividadequeeledeverealizar.
Aidiaquecadaalunotenhaumrolecardqueselepossaver.Elepossuipartedainformaoenosabeoqueos
outrosvoresponder.Deveagirrpidoequalquerpreparaoperdesentidonestetipodeatividade.Diferentementedo
trabalhoemduplas,asdinmicadegrupospodemserfeitascomtodaaturma,comdoisoumaisaomesmotempo,ouatum
alunosporvez.
1.Rolecardsindividuais[14]
Falesobreondevoctrabalha,o

Imaginequevocfoitestemunhade

Imaginequevocfoitestemunhade

quefaz,ouondevocestudaeo
queestestudando.

umsuicdio.Descrevaoqueviue
comosesentiu.

umacidente.Descrevaoqueviueo
quesentiu.

Faledosseusgostos,hobbiesedas
coisasquevoccoleciona.

Vocachaqueosanimaisso

tratadosmuitomal.Dexemplos.

Imaginequevocvaicasaramanh.
Faledafesta.

Imaginequevocviuumvnieum
extraterrestre.Descrevaos.

Imaginequevocfoitestemunhade
umcrime.Relateoqueviu.

Faledolugarondevocmora.

Falesobreasfriasmaisdivertidas
quevocjteve.

Faledodiadasemanaquevoc

prefere.Justifique.

Imaginequeviuumfantasma.

Descrevao.

Contequeplanosvoctemparao
prximofimdesemana.

Faledeumapessoafamosaque
vocacheespecial.Justifique.

Faledacidadeoudopasondevoc
nasceu.

VocaXuxa.Respondaas
perguntasdosjornalistas.

VocopresidentedaRepblica.
Faledosplanosparaofuturo.

Vocfoiatacadoporumaganguena
rua.Relateoqueaconteceu.

2.Cartescompapisparatrabalhoemduplas
1(Revell,1979,p.83)
A

Vocacabadechegaraoaeroporto,vindodaItlia,e

Vocacabadechegaraoaeroporto.Ohomemqueest

estesperandoparapagarosdireitosdeentradana

nasuafrentetemumamalamuitobonita,igualque

alfndega.Vocestcontrabandeandodiamantesna

vocperdeunaItlia.Talvezsejaasua.Tenteabrira

http://www.siple.org.br/index.php?view=article&catid=62%3Aedicao3&id=216%3A5simulacaoimprovisacaodinamicadegruposetrabalhoemdupla 16/23

02/06/2016

5.Simulao,Improvisao,DinmicadegruposeTrabalhoemDuplasnaauladePortuguscomoLnguaEstrangeira

malaetemumhomemnasuafrenteolhandoparasua

malaparaversepodedarumaolhadaporqueasuatinha

mala.

seunomeescritonointerior.

2(Revell,1979,p83)
D.CostadaSilva

Voctelefonouereservouumquartonessehotelh
doisdias.Vocviajouodiainteiroeestcansadopra
caramba.Squerirdormirrpido.

Recepcionista

Vocnoconsegueencontrarareservadohomemque

chegou.Todososquartosestoocupados.Seuhorrio
detrabalhoterminaemcincominutos.

3(Revell,1979,p.88)
A

Vocachaqueconheceessehomem,temcertezade
queoconheceuemalgumlugar...NoRio?EmPorto
Alegre?NaBahia?NoFestivaldeMsicaGachado
RS?Tentedescobrironde.

Vocselembramuitobemondeconheceuessehomem:
foinoFestivaldeMsicaGachadoRS.Voccaiunaem
cimadoviolodeleeodestruiucompletamente.Voc
noquerqueelelembre.

4(WatchynJones,1981,p.42)
A

Vocvaicasarnomsquevem.Sbadopassado
vocteveumafesta(semseunamorado)eencontrou
outrapessoa.Vocficouloucaporeleeagorano
quercasarcomseunamorado.Vocdecidiutelefonar

Vocvaicasarnomsquevemeestterrivelmente
contenteenervoso.Vocestnasuacasaeescutao

paraseunamoradoparalheexplicaroqueaconteceu.

telefone.suanamorada.Vocestmuitoalegrequeela
ligueporquequerperguntarparaelasevoconvidaros
colegasdetrabalhodecadaumdevocsparaafesta.

5(WatchynJones,1981,p.42)
A

Vocassistiuaumfestivaldemsicanumacidade
pequenaqueficaa15quilmetrosdesuacasa.

Infelizmente,vocperdeuoltimonibusepercebe
quenotemdinheiroparaotxi.Contudo,voc
lembraquetemumaamigadesuairmquemora

pertoedecidepedirajuda.Vocchegacasadelae
tocaacampainha.

meianoiteemeiaevocjestnacama.Derepente,
algumtocaacampainha.Vocficafuriosoporque
tardeeamanhvoctrabalha.Vocpegaumpalete
abreaporta.Humdesconhecidoparadonasuaporta.

6(WatchynJones,1981,p.42)
A

Vocestevebrigandocomseuvizinhoporqueoco

Vocestvisitandoessacidadeedecideirvisitaruma

http://www.siple.org.br/index.php?view=article&catid=62%3Aedicao3&id=216%3A5simulacaoimprovisacaodinamicadegruposetrabalhoemdupla 17/23

02/06/2016

5.Simulao,Improvisao,DinmicadegruposeTrabalhoemDuplasnaauladePortuguscomoLnguaEstrangeira

deleandanoseujardimtodootempo.Vocteveuma
discussohunsminutinhosefoiparacasa,se
acalmarumpouco.Algumbatenaporta.Vocacha

amigaquevivialequehmuitotempoquevocnov.
Algumlhedissequeelamoraaindanamesmacasa.
Vocchegaaolugarondeficavaacasadesuaamigae

queseuvizinhoesaiprontaparadiscutirdenovo.
Vocencontraumdesconhecidonaporta.

bateaportamuitoansiosaecontenteporreencontrara
amigadequemtantogostava.

3.Cartesdedesempenho(rolecards)parasetrabalharcommaisdedoisalunosoucomtodaaturma.
1(Revell,1979,p.82)
A

Vocagentedeviagens.Voc
achaqueomelhorquetempara

Vocestnumaagnciadeviagens
comsuafuturaesposaeesto

oferecerumtourdeduassemanas

Vocestnumaagnciadeviagens
comseufuturoesposoeesto

planejandoaluademel.Vocquer

pelaGrciaeasIlhasdo
Mediterrneo.muitobarato.Tente

convencerocasalqueestdiante
devocairparal.

irEspanha:danas,sol,vinho,etc.,
masoquevocnoquerir

planejandoaluademel.Vocquer

Suaporqueteveumcasocomuma
meninalequeresquecer.

irSua:lagos,trekking,florestas,
etc.AEspanhaoltimolugarque
vocvisitariaporqueodeiaas
touradaseosespanhis.

Paraestejogodepapisficarmaisreal,podeseutilizarobjetosreais:folhetos,mapas,desenhos,cartazes,etc.dospases
queaparecemnasimulao.tambmumaboaoportunidadeparaosalunostrabalhareminformaessobreessespases
e,assim,desenvolveremacompetnciareferencialeenciclopdicaoudemundo.
2(Revell,1979,p.8384)
Marido

Voccomprouumterno.
maravilhoso.Opaletcai
perfeitamenteeacalamuito

bonita.Vocestorgulhoso.Mostre
oternoparasuamulher.

Esposa

Seumaridocomprouumternonovo.
horrvel.Opaletmuitograndee
acalacurta.Acorfeiamesmo.
Peaparaeleirlojaedevolvlo.

Irmdomarido

Seuirmotemumternonovoqueo
deixaumpoucogordo.Acorlegal.
Tentesersensvelenodeixequea
suacunhadasejatoantiptica.

3[15]

Nome:ClintEastwood.
Nacionalidade:americano.

Papelnofilme:JamesBond.

Nome:PeterOToole.

Nome:GraceJones.
Nacionalidade:britnica.

Papelnofilme:espioamericano.

Papelnofilme:namorada#3

Nome:VanessaRedgrave.

Nacionalidade:britnico.
Papelnofilme:chefedeJames
Bond.

Nome:EddieMurphy.
Nacionalidade:americano.

Nacionalidade:britnica.

Nacionalidade:americana.

Papelnofilme:agentesecreta
britnica.

Nome:ChevyChase.

Papelnofilme:chefedapolcia
secreta.

http://www.siple.org.br/index.php?view=article&catid=62%3Aedicao3&id=216%3A5simulacaoimprovisacaodinamicadegruposetrabalhoemdupla 18/23

02/06/2016

5.Simulao,Improvisao,DinmicadegruposeTrabalhoemDuplasnaauladePortuguscomoLnguaEstrangeira

Nome:DavidBowie.

Nacionalidade:sueca.
Papelnofilme:namorada#1

JamesBond.

Nome:BrigitteNielsen.

Nacionalidade:britnico.
Papelnofilme:secretriode

Nome:ArnoldSchwarzenegger.
Nacionalidade:austraco
Papelnofilme:espioinimigo

Estaltimaatividadeestpensadaparaquasetodaaturmaeparanvelinicial:snecessrioperguntaronome,a
nacionalidadeeopapelquecadapersonagemtemnofilme.Oprofessorpodeutilizarinformaorealdequalquerfilmeque
estejanamoda.Seaturmaformuitonumerosa,podesetrabalharcomdoisfilmes.Casocontrrio,possvelorganizaruma
entrevistacoletivaeosalunosquenotiverempapisdeterminadospoderoserjornalistas.
Aatividadeemgruposquevemsendotratadanestetrabalho,segundoNunan&Lamb(1996,p.142143),oresultadodo
ensinocentradonoaluno.Humanovadinmicadeinteraonaaula,masprecisonegociartantoametodologiaquantoo
currculo.necessriomudaranossaatitudeeadenossosalunosacercadoquesignificatrabalharemduplas.Seo
professorpensarquealnguaseaprendefalandoeosalunosaindaacreditaremqueseaprendesouvindooprofessor,o
trabalhoemduplasnovaidarcerto.Osautoresconsideramqueamelhormaneiradedesenvolvermoshabilidadespara
interagirinteragindo.
Norman(1981,p.517)tambmtrabalhaousodaatividadeemduplasedadinmicadegruposemaulasdeLE.Ela
apresentaumalistadediferentestiposdeatividadesparatrabalhoemduplas:
1.Atividadesmaisprticas.Sogeralmenteatividadesdeextenso,baseadasemlinguagemoumateriaisjusados
naaula.
a.Dilogos:osalunostrabalhamempares,comeamlendodilogosemvozaltaqueoprofessorjtraz
preparados.Depois,osalunosproduzemnovosdilogosapartirdequadrosdesubstituiooumodelos.
b.Situaes:depoisdeapresentarepraticarosexpoentescorrespondentesadeterminadasfunes,osalunos
praticamasestruturasemsituaesdadaspeloprofessor.Podemseutilizarmapas,cartazes,desenhos,etc.que
servemcomoelementosprovocadores.
c.Exercciosdegramtica:aparecem,geralmente,nosmanuais,maspodemserusadosemduplasoupequenos
grupos,paradiscutirresultados,compararrespostas,etc.
2.Entrevistas:sogeralmentebaseadasnousodecertasestruturas.Utilizamsequadrosparapreencher.Depois,
podesefazerumrelatriodosresultados.
3.Atividadesdequebracabea:omaterialdesenhadoespecialmenteparaquecadaalunotenhaumapartedeum
texto.Hsuperposiodeinformao,mashtambmvaziodeinformaoqueosalunosdevempreenchercomo
resultadodainteraocomosdemais.svezessepodemdarquadrosouquestionriosparapreencher.
4.Atividadespreparatrias.
a.Preparaoparaapergunta:oalunopreparaperguntasparaocolega,partindodotextoqueestsendo
trabalhado.Cadarespostapodeserpontuadaeusadacomoumapardiadeexame.
b.Preparaoparaopapel:nocasodequerermostrabalharojogodepapis,possveldividiraturmasegundo
aquantidadedepapisecadagrupopodeprepararumpapel.Voltaasearrumaraturmaparaqueemcadanovo
grupofiqueumapessoaquejtenhapreparadoessepapelesefazojogo.
Aautorarecomendafortementeousodojogodedesempenhodepapisnoensinodelnguas.Elapressupequeele
permiteaosaprendizesmanipularumaamplavariedadedefunesdalngua,dasuaimportncianaAbordagem
Comunicativa.Emseutrabalho,incluidoisexemplos:umsimpleseooutromaiscomplexo.
http://www.siple.org.br/index.php?view=article&catid=62%3Aedicao3&id=216%3A5simulacaoimprovisacaodinamicadegruposetrabalhoemdupla 19/23

02/06/2016

5.Simulao,Improvisao,DinmicadegruposeTrabalhoemDuplasnaauladePortuguscomoLnguaEstrangeira

Aatividadequeeladescrevepensadapara3540minutos,comalunosdenvelintermedirioouavanado.Seforutilizada
nonvelinicial,serprecisomaisprensino[16].
PrimeiroPasso
Nestecaso,nonecessrioutilizarmoscartes.Osalunostrabalhamemduplas(maisumavez,dinmicadegrupos=
trabalhoemduplas).Apresentaseacena:meiodia.AummeninoeBsuanamorada(ognerovaidependerdoaluno
quetiveropapel,possveltrabalharcomduaspessoasdomesmosexo).Vocsestonacasadameninafalandodoque
vofazertarde.Ameninaquerassistiraumvdeoeomeninoquerassistiraoutro.Masestocomvontadedeficarjuntosa
tardeinteira.
Osalunoscomeamumdilogo.Enquantoisso,oprofessorcomeaacircularpelasaladeaula,tentandoajudlos(mass
seosalunosficaremsemidiasousemrecursoslingsticosapropriadosparaaatividade)oucorrigilos(ssefor
necessrio,senoatrapalharacomunicao).precisoverificarsetodososalunosentenderameestotrabalhando
corretamente.
Depoisdecincominutosaproximadamente,quandoosalunosjtiveramoportunidadedefalar,oprofessordetmaatividade
paraestabelecerofeedback.importanteestabeleclotantoacercadocontedolingsticoquantodatcnicaempregada
(simulao,porexemplo).Seanfasesforpostanalnguausada,osalunospodempensarqueoobjetivodaatividadea
correolingsticaenoahabilidadedesecomunicareficazmente,oqueoverdadeiroobjetivodessetipodeatividade.
Umerromuitocomumematividadesdedinmicadegrupos,equeimportanteesclarecermosparaosalunos,quenose
devefalardopapel,masnopapel.Isto,nosedeveperdertempopensandooquevodizer,oucomovodizlo.O
objetivoestabelecerumdilogosegundoopapelassinalado.importantesalientarque,quandooalunoAouoalunoB
deremumfatocomoreal(fomosaocinemaasemanapassada),aoutrapessoadeveaceitlocomoverdadeiroecontinuar
comaconversa.
Essepodeserumbommomentoparatornarconscienteacompetnciaestratgica:refletiracercadasestratgiasusadas
paraconvenceroutrapessoa.Issomuitotil,jqueorestodaturmapodeutilizarasnovasestratgiasqueescutamdos
outrosematividadesposteriores.tambmummomentoparaumasutilinjeodefrases,vocabulrioouestruturasteis.
SegundoPasso
Osalunostrocamdepapis.Agoraadiscussomuda:omeninoquerficaremcasa,masameninaquersair(ainda
continuamquerendoficarjuntosatardetoda).Osalunoscomeamafalareoprofessorpercorreasalaparaajudlos.
Depoisdealgunsminutos,interrompeseaatividade.Oobjetivorefletiracercadosexpoentesusadosparaconvencer,a
prpriatcnicadeconvencereatcnicageraldojogodepapis.
Normanconsideraqueessetipodejogodepapisnoservesparapraticarlnguajensinada,mastambmpara
introduzirnovositens,segundoocontextoeasnecessidadescomunicativascriadaspelosalunosnomomentodafala.Os
alunostmapossibilidadedeabordarcertonmerodefunesdalngua,devriosngulosdiferentes.Aautoraacrescenta
que,emborasejaumaAbordagemFuncional,precisoprestaratenosseguinteshabilidadesdiscursivas:
Introduzirumtemacompolidez,
Expressarumpontodevistacomcortesia,
Afastarsedeumadiscussoecederetc.
VARIAES
possvelqueaatividadefiqueentediante.Normansugerecincovariantesparapodermoscontinuarcomadinmicade
grupos:
1.Trocadepapel:quandooprofessorbaterpalmas,osalunostrocamdepapelecontinuamodilogo.Estavariao
http://www.siple.org.br/index.php?view=article&catid=62%3Aedicao3&id=216%3A5simulacaoimprovisacaodinamicadegruposetrabalhoemdupla 20/23

02/06/2016

5.Simulao,Improvisao,DinmicadegruposeTrabalhoemDuplasnaauladePortuguscomoLnguaEstrangeira

tilquandoosalunos,emvezdeescutaroqueooutrofala,comeamapensarnoquevoresponderapseodilogo
acabasetornandoapenasumasequnciadefrasesisoladas.
2.Trocadecolega:[17]oalunomudadecolegaecontinuaodilogo.umaboaidiaparafazercomqueeles
escutemoutrosfalantes(insumovariado).
3.Foconumadupla:oprofessorpedesilncio.Sumadupla(queestejatrabalhandobem)continuacomodilogo,o
restoosescuta.
4.Informao:oprofessorintroduznovainformaoenquantoosalunosestofalando(porexemplo:Ateveumabriga
comameantesdeBchegar,ouBnotemdinheiroeporissonoquersair,etc.)Osalunosdevemincorporaressa
novainformaoaodilogo.
5.Papelduplo:duaspessoassoAeduaspessoassoB.UmAfalacomumB.Quandooprofessorderumsinal(por
exemplo,baterpalmas)ooutroAfalacomooutroB.

CONCLUSO
Asociedadeatualexigeumaconstantereacomodaodasatividadesdeaula.Osalunossomuitoexigentesquantoaotipo
deatividadesemquedesejamtrabalhar:motivlosmuitodifcile,desdequesejapossvel,devemostentarfazercomquea
linguagemqueoferecemossejaamesmaquevoencontrarnomundoreal.
AAbordagemComunicativaaoportunidadedetrabalharcontedoslingusticosaomesmotempoemquedesenvolvemos
ascompetnciasdosalunos.Asaladeauladelnguaestrangeiradeveserumespaodeaprendizagemdacompetncia
lingstica,semesquecerascompetnciasqueosalunosnecessitamnomundoreal:competnciaestratgica,referencial,
sociolingstica,entreoutras.
Asimulao,aimprovisao,ojogodepapiseotrabalhoemduplassoumaferramentatilparaatingiressesobjetivos.
Comoprofessoradeinglseportugusdeescoladesegundograu,consideromuitoimportantelevarmosemcontaasquatro
tcnicasdetrabalharnumaauladeLEparaincentivarenvolvimentoeaquisiodanovalnguanofinaldascontas.Muitos
professoresaindaficamtemerososdeexperimentarqualquerumadelas,masosresultadossogeralmentemuitopositivos.
Tenhovistoissonasminhasprpriasaulas.
Referncias
GONZLEZDAVIES,Maria(1990).GradedPairWorkwithRoleCards,publicadonarevistaPracticalEnglishTeaching
10:3.
HARMER,Jeremy(1995).ThePracticeofEnglishLanguageTeaching.NewYork:Longman.
HAYCRAFT,John(1978).AnIntroductiontoEnglishLanguageTeaching.Harlow:Longman.
HUBICKA,Olga(1980).GroupandPairWork.PracticalEnglishTeaching1.PublicaodaRoyalSocietyofArts
CertificateintheTeachingofEnglishasaForeignLanguage.
HYMES,D.(1970).OnCommunicativeCompetence.EmJ.J.GumperzandD.Hymes(eds.)Directionsin
Sociolinguistics.NewYork:Holt,RinchartandWinston.
JAKOBSON,Roman(1974).Cap14LingsticayPotica.Em:EnsayosdeLingsticaGeneral.Barcelona:Ariel.
KRASHEN,S.eTerrell,T.(1983).TheNaturalApproach:Languageacquisitionintheclassroom.Hayward,CA:
AlemanyPress.
LIVINGSTONE,Carol(1983).Roleplayinlanguagelearning.London:Harlow.
MOSKOWITZ,G.(1978).CaringandSharingintheForeignLanguageClass.Rowley,Mass.:NewburyHouse.
NUNAN,David&LAMB,Clarice(1996).TheSelfDirectedTeacher:ManagingtheLearningProcess.Cambridge:
CambridgeUniversityPress.
NORMAN,Susan(1981).IntroductiontoRolePlay,publicaoparaoConselhoBritnico.
REVELL,Jane(1979).TeachingTechniquesforCommunicativeEnglish.London:CambridgeUniversityPress.
VIGOTSKY,L.(1988)Interaccinentreaprendizajeydesarrollo.eElpapeldeljuegoeneldesarrollodelnio.em:
Vigotsky,L.Eldesarrollodelosprocesospsicolgicossuperiores.Madrid:CrticaGrijalbo.
WATCYNJONES,Peter(1981).PairWork:Activitiesforeffectivecommunication.Harmondsworth:PenguinBooks.
LivroAelivroB.
http://www.siple.org.br/index.php?view=article&catid=62%3Aedicao3&id=216%3A5simulacaoimprovisacaodinamicadegruposetrabalhoemdupla 21/23

02/06/2016

5.Simulao,Improvisao,DinmicadegruposeTrabalhoemDuplasnaauladePortuguscomoLnguaEstrangeira

WILKINS,D.A(1979).NotionalSyllabuses:ataxonomyanditsrelevancetoforeignlanguagecurriculumdevelopment.
Oxford:OxfordUniversityPress(primeiraedio1976).

[1]NestepontooautorfazrefernciadiferenaentreusoeformatrabalhadapropostaporWiddowson.
[2]OqueWilkinsdeclaraimplicitamente,queomtodoaudiolingualnoasseguraaprendizagemdalnguapelofatode
apresentlaatravsdedilogos.
[3]CitadoemHARMER,Jeremy.Op.Cit.p.132133
[4]StephenKrashen(1979,1981,1983),nasuaHiptesedoMonitor,explicaosprocessosmentaisquetmlugarentreo
insumo(informaodeentrada,porexemploaescuta)eaproduo(output)comoinformaodesada,porexemploafala.
[5]Ausubeltrabalhouaimportnciadaaprendizagemquesejasignificativaparaoaluno.
[6]JONESetalii.EstrategiasparaEnsearaAprender.AiqueGrupoEditorS.A.1987.
[7]Dessepontodevista,adinmicadegruposparecemuitotilparadesenvolveracompetnciaestratgicadosalunos.Eles
devemfalaraindanotendotodasasferramentaslingsticasnecessriasparafazlo.
[8]JDellHymesesclareceuqueomaisdifcilnaaprendizagemdalnguasaberuslaemcontexto,apropriadamente.
[9]StephenKrashen(1983)consideraqueacorreoimediatadoerropodefazercomqueoFiltroAfetivoatinjanveismuito
altose,comoresultado,oalunofiquebloqueadoenopossaproduzirooutputesperadopeloprofessor.
[10]Krashendizqueoqueoalunoquejadquiriuresponsvelpelooutput,pelaproduodosenunciados.Nessetipode
atividade,noseesperaqueomonitorfuncioneporquenemhfoconaforma,nemhtemposuficienteparamonitorara
produo(output).Assimqueosenunciadosdosalunos,nosendocontrolados,soformadosapartirdoadquirido.
[11]Corderjtrabalhouaanlisedoerro.Eleoconsideracomooresultadodaaplicaodeestratgiasdeaprendizagem.Se
oalunonoerrar,noestaraprendendo.
[12]KRASHEN,Stephen.CitadoemJeremyHarmer.Op.Cit.Krashendivideoinputemdoistipos:oinputdeliberadamente
calibradoeoinputcuidadosamentecalibrado.Oprimeirofazreferncialnguaqueaindaestalmdonveldecompetncia
lingusticadoalunomascompreensvelporterelementosnovosintegradoscomelementosjconhecidos.amaneira
comoosfalantesnativosconversamcomosnonativos,ospaiscomascrianas,etc.Quantoaosegundo,otipode
inputselecionadodemaneiraasincluirositensqueosalunosjconhecem.
[13]DellHymesconsideraqueaapropriaodalnguasituaodecomunicao(contexto)muitoimportanteeque
conheceralnguanosuficienteporqueHregrasdeusosemasquaisasregrasdesintaxenofazemsentido.
[14]Oquedecorredestetipodecartesummonlogo.possveldarparticipaoatodaaturmaatravsdepapis
menores:jornalistas,advogados,agentesdepolcia,amigos,etc.
[15]RICHARDS,Jack(1994).InterchangeBook1.CambridgeUniversityPress(primeiraedio:1990)
[16]Aautorachamadeprensino(preteaching)aantecipaoporpartedoprofessordasestruturasedovocabulrioque
precisoensinarantesdeelecomearaatividade,paraasseguraracompreensodosalunos.
[17]GertrudeMoskowitz(1978)dumaidiasemelhante:DyadicBelt.Elasugerequeosalunosfaamduasrodas,uma
dentrodaoutra.Cadaalunotemumcoleganafrenteefalacomele.Depoisdealgunsminutos,doumpasso(porexemplo,
paraadireita)ecomeamafalarcomooutrocolega.
<Anterior

Prximo>

http://www.siple.org.br/index.php?view=article&catid=62%3Aedicao3&id=216%3A5simulacaoimprovisacaodinamicadegruposetrabalhoemdupla 22/23

02/06/2016

5.Simulao,Improvisao,DinmicadegruposeTrabalhoemDuplasnaauladePortuguscomoLnguaEstrangeira

http://www.siple.org.br/index.php?view=article&catid=62%3Aedicao3&id=216%3A5simulacaoimprovisacaodinamicadegruposetrabalhoemdupla 23/23

Você também pode gostar