~~ eerceles jeceevegpeee vece:~~

Je<e-&22
p e v e J e j e r -c e e e &
meved-2009 F&0

eer heje Me mebmke=le mebmke=efle mebj#ee heefj<eod Dekbe-3

ngueemeiebpe, peneveeyeeo (efyenej)

jeceevepgeeyo-993
$ewceeefmeke ekeeMeve

eJfejepeceeveepspJeueheelreJeememeb
efmceleelemeermetvemeceeceueefJeced ~
evfeceiveveeefYeb levecgeOeceuguemeod
efJeMeeueeJe#e:mLeueMeesefYeue#eCeced ~~
Deehe GppJeue heerle Jee m se megMeesefYele nes, emHegefle Deleme re heg<he kes meceeve Deehekee
efvece&ue he nw; Deeheke re veeefYe ienve nw, ceOemLeue #eerCe nw, Deekeej GVele nw Deewj efJeMeeue Je#e
megue#eCe We m se MeesefYele nw~
1

efJe<eeevegeceefCekee

Deeece heefjJeej ke re Deesj m se ekeeefMele

ece meb0

efJe<ee

he=0meb0

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.

melme m se efceuee efoJe-%eeve

ieg-efMe<e mebJeeo
eerJew<CJelee kee mJehe
meeceJeeo kee jnme
DeOeelce%eeve kee Goe mLeue Yeejle nw
kesMeJeeefo eoMe veece We kes DeL &e
DeeOeeeflceke %eeve kee Goe ngDee Yeejle c We
SkeeoMeer-ele kes Devegeve m se eceueeske Metve he[e
efhelej We ke re cegefe kes efueS ieee c We efheC[ DeJeMe oW
Yejle-jece mebJeeo
eerJessMe pe re kes efueS 45 kejes[ kee cegkeg meceefhe&le
veejeeCe ke re eslee SJ be Gvekes DeJeleej kee mJehe
kegcYeceneheJ &e kee jnme
eermJeece re hejeMeeee &e n re cenejepe kee ceneeeeCe mLeue
efJeeceue iees-eece ee$ee
cegnt &e efveCe&e
efjeieceve cegnt &e / ie=nejcYe cegnt &e
peerCe&ie=neJesMe cegnt &e
efveeceeJeueer

1. en heef$ekee $ewceeefmeke ekeeefMele nesieer~

2. Fme heef$ekee kee Jeeef<e&ke evoe (Devegoeve) 25 he se leLee DeepeerJeve meomelee 401 he se cee$e nQ~
3. Fme heef$ekee c We YeieJel de esce mecyevOeer, %eeve-Yeefe Deewj eheefe kes YeeJehetC &e uesKe ee keefJelee We
ekeeefMele n se mekesieer~
4. efkeme re ekeej kee he$e JeJenej efvecveefueefKele hel se hej efkeee pee mekelee nw~
5. uesKe Deeefo efkeme re Ye re ekeej kes mebMeesOeve Deeefo kee hetC &e DeefOekeej mecheeoke kes heeme megjef#ele nesiee~
mecheeoke
2

m el mebie mes ef ceu ee efo J e- %eev e

efkeme re Ske eosMe c We Ske yeencCe jnlee Lee ~
Gmekee veece Jesoceeefue Lee pe se Jeso Jesoebie We kee heejiece re
e f J e e v e L e e ~ J e n ne fj h e gp e e k e e e s c e e r D e e w j m e y e
eeefCeeeW hej oee kejves Jeeuee Jeefe Lee ~ keg
mecee kes yeeo Jen heg$e efce$e Deewj e re kes heeueve kes
efueS Oeve keceev se kes Hesj c We he*e~ Deheve kegue-Oec &e
ke re Deesj Oeeve ve oskej Gmev se efveef<e JemlegDe se jme
(cee) ke se yesee ~ ueesYe c We he*kej eeC[eue Deeefo m se
yeele eerle kejlee Deewj Gvem se oeve Ye re ueslee Lee~ hewme
kes efueS ogmejs kes efveefcele leerL &e ee$ee Ye re kejlee Lee ~
keg mecee Jeerlev se hej Gmeke se e%eceeue re Deewj megceeue re
veeceke o se Delevle megvoj peg*Je be heg$e GlheVe ngS ~
leovevlej Jesoceeue re v se Gve oesveesW heg$eesb ke se ye*s heej
m se eleske mecYeJemeeOeve We m se heeueve hees<eCe efkeee ~
Gmev se ye*s heefjece m se Deveskeesb Gheee We m se Oeve keceeee ~
Ske efove Jen Deheve re Gheeefpe&le mecheefle kee "erke"erke heefjceeCe peevev se kes efueS Dehev se Oeve ke se efievev se
ueiee ~ npeej We kejes* We ke re mebKee c We Deheve re mebcheefle
ke se osKekej yengle emeveVe ngDee Deewj efHej Ye re DeLe&ueesYe
ke re Deewj Dehev se ceve ke se efKeeeJe osKekej efJeefmcele
neskej meesev se ueiee ~
Deee &e nw efke ceQv We Demel de hee$e We oeve efueee,
efveef<e yemlegDe We ke se yesee Deewj lehemee ke se yeWee ~
Fme ekeej cewv se Fleve re mebheefle eehle ke re hejvl ge Deye
leke cegPeke se Meeefvle ven re efceue re elegle efoveevegefove
o g : m e n l e= < C e e n e s l e e r p e e l e e r n w ~ m e g c e s k e s y e j e y e j
DeeKe megJeC &e jeefMe ke re Fe nesle re nw~ en ye*s
ke ke re yeele nw Deewj mecemle og:Ke We kee en re Ske
cee$e keejCe nw efke ceveg<e peeW-pe We veF&-veF& DeekeeB#eeeWb
ye{le re peele re nQ ~ yeg{eh se c We yeeue meHeso n se peel se nw,
oeBle t peel se nQ, DeeBK We Deewj keeve Ye re peyeeye os
3

osl se nw hejvl ge kesJeue Ske le=<Cee n re leCe nesle re peele re

nQ,DeLee&le yeg{eh se c We meye Dei be le se efMeefLeue n se peel se
hej le=<Cee ye{le re n re peele re nw ~ cesj re meye Fefve Be le se
Oeerjs-Oeerjs efLefLue n se jn re nQ ,yeg{eh se kes keejCe Meefe
Ye re ven re jn ieF& hejvl ge kesJeue le=<Cee veJeerve nesle re pee
jn re efpemeke se en keeefeve re DeeMee (le=<Cee)n se peele re
nw eens Jen efJeeve nes, hebef[le nes, hejceOeerj n se
hejvl ge hen Ye re eesOe re n se peelee nw,yegefeeve Ye re Fmekes
Deei se cet{ n se peelee nw~ DeeMee heg<e We ke se efJeve
k e j v e s J e e u e e r nQ , D e p e e s nw D e e w j Me $e g k e s m e c e e v e
Ieeleke nw, FmeefueS Meeele megKeke re Fe kejv se Jeeu se
cevemJe re peve eefo Dehevee keueeCe eenl se n We le se
le=<Cee ke se DeJeMe es[ oW~ yeue, lespe, eMe, efJeee,
iehe&, Je=e Deewj Gme re ekeej kegueervelee Deeefo ke se
DeeMee MeerI e ve ej osle re nw~ DeeMee kes yevOeve ceWs
ceveg<e We ke re efmLeefle osKesj Deee &e okes meeLe kenvee
he[lee nw~ efke Lees[e Oeve oeve kejv se Jeeu se eeC[eue
m se oeve ueskej Gvnesv se Dehev se ke se eeC[eue m se Ye re nerve
y e ve e e fo e e ~
pe se ceveg<e DeeMee m se DeefYeYetle, ceneceesn c We he[s
ceoesle nw J se Deheceeve Deeefo kes og:Ke We ke se Ye re ven Re
peevel se nQ ~ ceQv se Fme re ekeej Delevle ke menkej
Fleve re eegj mecheefe keceeF& nw, Fme re kee &e c We Mejerj
Ye re peerC &e n se ieee, yeg{eh se m se meej re Meefe Ye re ve n se
ieF& ~ Deye Fmekes yeeo c Qe DeJeMe eehetJe&ke hejueeskekeueeCe kes efueS eelve keBiee ~ Ssmee efveee kej
Jen Oece&-keee Xe c We ueie ieee ~ Gmeer mecee Gmev se
Dehev se Oeve ke se eej Yeeie We c We yeeBe ~ Deheve re Deefpe&le
mecheefe c We m se o se Yeeie mJe be efue se Deewj Mes<e o se Yeeie
Dehev se oesve We heg$e We ke se os efo se ~ Dehev se efke se ngS heehe We
ke se ve kejv se kes GsMe m se Gmev se yengle mLeeve We hej

heeT yew"eS, Oece&MeeueeeW, GheJeve Deewj osJe-ceefvoj

yeveJeees, iee kes le hej DeVeoeve ke re JeJemLee ke re ~
Fme ekeej Dehevee meeje Oeve nefjYee We ke se yeeB
efoee Deewj mJe be vej veejeeCe kes mLeeve ke re Deesj
(yeoefjkeeece) c We lehemee kejv se kes efueS euee ieee ~
J e n e B J e v e c e W p e e k e j Gm e v e s c e ge fv e e e W m e s m e gMe e se fY e l e
Delevele jceCeere Deeece ke se osKee, pe se Heue-Hetue We
m se ueos ngS ceveesnj Je=#e We m se Deewj DeefOeke jce peeve
he[lee Lee ~ Gme Deeece c We hejce yee kes iegCeieeve c We
efvejle, Meeeefevleve c We leuueerve, YeieJeoejeOevee c We
JesmegOe Je= lehemJe re cegefvee We Deewj efMe<e We m se efIejs ngS
peeveefvle veeceke cegefve ke se osKee efpeveke re meYe re mesJee
kej jns L se Deewj pe se mJe be hejceyee kee veece pehe
kejl se ngS lespe hegBpe kes meceeve L se ~ Mece Deeefo iegCe We
mes ege, jeieege Deewj kesJeue metKe re heefee We ke se
Keekej n re peerJeve efyeleev se Jeeu se Gme cegefve ke se osKekej
Jesoceeefue v se GvnW eCeece efkeee Deewj peeveefvle v se Ye re
Gme DeefleefLe Jesoceeue re kee veejeeCe-YeeJe m se kevocetue-Heue Deeefo kes eje melkeej efkeee ~ Jesoceeue re
cegefve kee DeeefleLe mJeerkeej kejv se kes heeel de neLe
pees[kej efJevec e YeeJe m se Gme Jeeice re efMejesceefCe cegefve
m se yeesuee
YeieJeeved! c Qe ke=leke=le n se ieee, Deehekes oMe&ve
m se cesjs meejs heehe otj n se ieS ~ Deye Deehe %eeve ke re
o e r # e e o sk e j c e s j e G e j k e e r e fp e S ~ J e s o c e e u e e r k e e r
Fleve re yeel We megvekej Jeeice re cegefveJej nBme he[s Deewj
GvneWv se Gme iegCe re DeefleefLe m se kene
efJeeMeeot&ue! megve se c Qe YeJe-yevOeve m se cege kejv se
Jeeu se Gme %eeve ke se meshe ceW megvee jne ntB, pe se
DeefJeJesefkee We kes efueS meJe&Lee ogue&Ye nw ~ efJe<C ge kee
efvele eefle Yepeve kejes, eY ge veejeeCe kee mcejCe
kej se Deewj hejefvevoe leLee efheMegvelee keYe re Ye re ve kejes,
meoe hejeshekeej c We uei se jnes, nefj hetpee ke se n re Oese
mecePe se Deewj cetKe Xe ke re meefle ve kej se ~ keece, eesOe,

ueesYe, ceesn, ceo Deewj ceelme &e ke se es[kej mebmeej

ke se DeelceJel de mecePees, Ssmee kejv se m se legce DeJeMe
Meeefvle eehle kejesi se ~ Demetee Deesj hejefvevoe keYe re ve
kej se ~ ocYe, Denej SJ be efve"gjlee ke se es[ oes,
eeefCee We hej oee kejes, meppeve We ke re mesJee kej se Deewj
Dehev se efke se ngS Oece Xe ke se hetv se hej Dehev se cegBn m se ve
ken se ~ Dehev se meecev se Deveeeej nesl se osKekej Meefe
jnl se Ghes#ee ve kej se ~ Dehev se keggcye ke se keg neefve
efke se efyevee DeefleefLe ke re efvele mesJee kej se ~ efve<keece
YeeJe mes he$e, heg<he, Heue otJee& Deewj heuueJe mes
efJeefOehetJe&ke YeieJeev de ke re hetpee kej se ~ efJeefOehetJe&ke osJe,
$e+ef<e Deewj efhelej We kee lehe&Ce kej se ~ efJeefOeJel de Deefive
ke re hetpee kej se ~ osJeceefvoj c We peekej efveleeefle Pee[
ueieeDees Deewj Skeee neskej Gmekees ueerhees-heeslees ~
meoe osJeceefvoj ke re ojej ee peerC &e Yeeie ke re cejccele
kejes, efJe<Ceg-ceefvoj c We oerheke peueeDe se Deewj Jevoveveej
ueieekej ej ke se mepeeDe se ~ kevocetue, Heue, eoef#eCee,
v e c e m k e e j , m l e g e f l e he e " D e e e f o m e s c e e O e J e k e e r h e t p e e
kej se ~ eefleefove Meefe kes Devegmeej hegjeCe eJeCe,
hegjeCe hee" Deewj Jesoevle kee DeOeeve kejvee eeefnS ~
Ssmee kejv se hej legceke se hejceesece %eeve eehle nesiee
Deewj %eeve eje mecemle heehe We m se cegefe efceue peele re nw
en efveefele nw ~
cegefve m se Fme ekeej kee GheosMe heekej ceneceefle
Jesoceeefue pe se henu se De%eeveevOekeej c We n re [tyee jnlee
L e e , % ee v e k e e S k e n u k e e - m e e e k e e M e h e e i e e e ~
efkeme re mecee Jen Dehev se Gme re mJeuhe%eeve ke re esjCee
mes, c Qe keewve ntB, cesje kee&Je keee nw Deeefo yeele We hej
e f J e e e j k e j v e s u e i e e ~ e e f l e e f o v e D e e u e m e l e e ie k e j
en re meesee kejlee Lee efke cesje pevce kewm se ngDee, cesje
mJehe keee nw? efpeJej Jesoceeefue Fve eMve We kee
keesF& efveefele Gej ve heekej hegve: peeveefvle kes heeme
Deeee Deewj eCeece kejkes hete
iegosJe! cesje kee&Je keee nw, cegP se mevosn n se
4

ieee nw efke c Qe keewve ntB, cesje pevce kewm se ngDee Deewj

Deehe ke=hee kejkes Fme mevosn kee efvejekejCe keerefpeS?
peeveefvle yeesu se efke en mele nw, legcneje efee
Yece c We he[ ieee en efveefele n re nw ~ De%eeve kee
mLeeve efee Yeuee kewm se meeJe eehle kejsiee ~ pe se
en cesje nw Ssmee kene peelee nw en Ye re Yece nw ~
Denej ceve kee Oec &e nw Deelcee kee ven Re ~ efHej
legcev se pe se en hete nw efke c Qe keewve nt le se peeefle
Deeefo m se Metve Deelcee kee veecekejCe c Qe kewm se kej
mekelee ntB ~ legce Dehev se keueeCe kes efueS YeieJeev de

v e e j e e C e k e s e j C e e W c e W e fJ e M e g e sc e k e j e s G m e m e s
legcnej re cegefe n se peeesie re ~
veeve: hevLee efJeeleseveee DeLee&l de yee kes
heeme hengBev se kes efueS hejeYeefe n re nesve re eeefnS ~
Dele: legce mebmeej keer Deesj mes ceve kees cees[kej
veejeeCe kes ejCe We c We ueiee o se ~ cenelcee peeveefvle
kes GheosMe ke se megvekej Jesoceeue re v se Deveve YeeJe m se
eerceVeejeeCe kes ejCe We kee mcejCe kejl se ngS eeke=le
Mejerj m se cege n se ie se ~

ie
g -eM
f e<e meJbeeo
efMe<eiegosJe! peiel de c We efpelev se DeOeelceMeee
nQ, Gvec We eerceieJeodieerlee eOeeve evLe nw, Ssmee ceQv se
megvee nw ~ Deehe meye Meee kes cece&%e leLee hejceoeeu ge
nQ ~ Dele: ke=heekej en jnme yeleueeJ We efke Deve
Meee We ke re Dehes#ee ieerlee c We keewve-me re efJeue#eCelee nw?
iegpeerieerlee Ske n re Mejerj c We mechetC &e efJee
ke re eerpe We kee oMe&ve keje osle re nw ~ Deve Meee We c We
Ssme re efJeue#eCelee ven Re nw ~
efMe<ens oeeuees! Ske n re Mejerj c We efJee kee
oMe&ve kewm se keje osle re nw?
iegpeermechetC &e peiel de leerve leJe We c We efJeYee
nwefeled, Deefel de Deewj F&ej ~ se leerve We leJe Ske n re
Mejerj c We jnl se nQ ~
efMe<eiegosJe! efel de kee DeL &e keee nw?
iegpeerefel de kenl se nQ esleve ke se pe se peerJeelcee
Meyo m se peevee peelee nw ~ en efvele, DeCeg, %eeveekeej
SJ be yee kee oeme nw ~ Mejerj kee efveeeceke, Oeejke
Deewj Mes<e re Ye re en re nw ~
efMe<eiegosJe! Deeheves kene efke peerJeelcee
yee kee oeme nw; hejvl ge keg ueesie We m se megvee ntB efke
peerJeelcee Deewj hejceelcee Ske n re leJe nw?

iegpeermegve se peer! pewm se mJeeceer-mesJeke se oeve We

S k e v e ne R ne s m e k e l e s; k e e e We fk e m J e e c e e r m e s J e k e k e e
efveeeceke, Meemeke SJec de Gmem se mesJe neslee nw Deewj
meJseke-mJeece re kes evfeev$eCe c We jnkej Gvekes DeeoMseevegmeej
kew &e kejlee nw ~ Dele: hejlev$e nw ~ J se oesve We efYeVeefYeVe iegCe Deewj Meefe kes keejCe Ske ven Re kens pee
mekel se ~ Gme re ekeej yee Deewj peerJe c We efYeVelee nw;
k e e e We f k e y e e pe e rJe k e e e fve e e c e k e , M e e m e k e S Je c e d
Gmemes mesJe nw Deewj peerJe yee kes efveeceve SJeb
Me e m e v e c e W j nk e j k e e c e k e j l e e n w ~ y e e m e J e &% e ,
meJe&Meefeceeve SJ be Devevle efoJe keueeCe iegCe We m se
heefjhetC &e nQ ~ peiel de kee ee, heeueke, mebnejke meye We
kee Heue eoelee SJ be mJehele: Jeeheke nw ~ peerJeelcee
Deuhe%e, kecee&Oeerve, DeC ge leLee eeke=le meJeeo re iegCe We
m se ege nw ~ ieerlee yee Deewj peerJe ke se efYeVe leJe kes
he c We n re yeleueele re nw ~ efpemev se ieerlee kes jnme ke se
ven Re peevee nw, Jen re oesve We ke se Ske kenlee nw ~
efMe<eiegosJe! Deehe peerJe Deewj yee kee Yeso
yeleueekej cegP se mevleg kej efo se ~ Gve oesve We kes Ske
nesv se kee pe se cegP se Yece Lee Jen efvecet&ue n se ieee ~ Deye
en peevevee eenlee ntB efke Deefel de efkem se kenl se nQ?
iegpeerDeefel de kee DeL &e neslee nwpe[~ Gm se
5

n re eke=efle Ye re kenl se nQ ~ Jen he=LJeer, peue, lespe,

Jeeeg, DeekeeMe, ceve, yegef Deewj DenejFve Dee"
he We c We efJeYee nw ~ Denej m se heeBe %eevesefveeB,
heeBe kecexefve Be ceve, he, jme, ievOe, mheM &e Deewj
Meyo se meye GlheVe nesl se nQ ~ Fve meye We kee mecegoee
n re Mejerj nw ~ Dele: Mejerj ke se eeke=le kenl se nQ ~
eke=efle leerve he c We jnkej peerJeelcee kes GheYeesie c We
Deele re nwhe, jme, ievOe, mheM &e Deewj Meyo se
heeBe efJe<ee Yeesie kes he ceW, ieejn Fefve We kes eje
p e e rJ e e l c e e h e e e fo e fJ e <e e e W k e e s Y e e si e l e e n w ~ D e l e :
Fefve Be Yeesie kes meeOeve kes he c We Deewj efpeme mLeeve
hej jnkej peerJeelcee efJe<ee We kee Yeesie kejlee nw Jen
eke=efle Yeesie mLeeve he c We ~
eMfe<eiegosJe! Deehev se Deefel de leJe kee mJehe
yeleueeee ~ c Qe Gm se mecePe Ye re ieee ntB; hejvl ge Ske
Mee en nesle re nw efke eke=efle kee le se veeMe n se peelee
nw ~ Jen mLeee re jnv se Jeeue re nw veneR? efHej Gm se Ske
leJe kes he c We kewm se mJeerkeej kejl se nQ?
iegpeereke=efle heefjCeece re nw ~ Gmeke re DeJemLee
c We heefjJele&ve neslee jnlee nw, efkevl ge mJehele: Jen ve
veneR nesleer nw ~ me=ef Deewj euee he ceW eke=efle
yeouele re jnle re nw ~ DeYe re Jele&ceeve c We pe se eefLeJeeefo
c We he nw Deewj efpeve veece We m se Gvekee JeJenej n se jne
nw, eueekeeue c We he Deewj veece m se jefnle neskej
eke=efle jnle re nw ~ Fmeefue se Gme DeJemLee kee veece nw
met#ceeJemLee ~ pewmesefkeme re Ye re Je=#e kes yeerpe c We Je=#e
kee mJehe eflejesefnle jnlee nw, Gme re ekeej met#ce
eke=efle c We Gmekee mLetue he eflejesefnle n se peelee nw ~
me=efkeeue c We met#ce eke=efle n re mLetue he ke se OeejCe
kej uesle re nw ~ Gme DeJemLee c We veece-he kee JeJenej
neslee nw ~ Fmeefue se eke=efle kes mJehe c We heefjJele&ve
cee$e neslee nw ~
efMe<eiegosJe! meYe re eeefCee We c We jnv se Jeeuee
peerJeelcee Ske nw ee Deveske?
i e g p e e r l e gc ne j e e Mv e Ge c e nw ~ p e e r J e e l c e e
Devevle nQ ~ eleske Mejerj c We efYeVe-efYeVe peerJe jnlee

nw ~ en Be OeeleJe efJe<ee en nw efke peerJeelcee leerve

ekeej kes nesl se nQefvele, cege Deewj ye ~ pe se meoe
JewkegC" c We jnkej YeieJeeve ke re mesJee kejl se jnl se nQ
leLee pe se keYe re Ye re mebmeej c We kecee&vegmeej ven Re Dee se
nQ ~ J se efvele kens peel se nQ ~ pe se mebmeej m se cege neskej
JewkegC" eu se ie se nQ, J se cege kenueel se nQ Deewj pe se
mebmeej kes yevOeve c We he[s ngS nQ, J se ye kenueel se nQ ~
eewjeme re ueeKe ekeej kes Mejerj We c We jnv se Jeeu se meYe re
peerJe ceeee kes yevOeve c We nQ ~ Fme lejn efvele, cege
Deewj ye se leerve We ekeej kes peerJe Devevle nQ ~ Deiej
meYe re Mejerj We c We Ske n re peerJeelcee jnlee le se Ske
Mejerj c We og:Ke nesv se hej mebmeej kes mecemle eeCe re
og:Ke re Deewj megKe nesv se hej megKe re n se peeles; hejvl ge
Ssmee ven Re neslee ~ eleske Mejerj c We efYeVe-efYeVe ekeej
mes megKe-ogKe kee DevegYeJe neslee nw, Dele: peerJe
Deveske nQ ~
YeieJele re ieerlee Ye re peerJe ke re Deveskelee kee n re
eefleHeue kejle re nw ~ Fme lejn Ske ner Mejerj c We
peerJe, yee Deewj eke=efle (ceeee) kes mJehe Deewj
mJeYeeJe ke se mecePe uesv se hej mebmeej ke re meye eerp We
mecePe c We Dee peele re nw ~ pewmesSke Mejerj c We pe[ kee
pe se mJehe nw Jen re mJehe efJee kes mecemle pe[
heoeLe Xe kee nw ~ Fme re lejn Ske Mejerjiele Deelcee kee
pe se mJehe nw Jen re mJehe mecemle DeelceeDe We kee nw ~
pewmesSke Mejerjiele peerJeelcee kee efveeeceke, Oeejke
Deewj mJeece re yee nw ~ Jewm se n re meYe re peerJeelceeDe We kes
efveeeceke Oeejke SJ be mJeece re J se n re nQ ~
Dele: eleske Jeefe ieerlee kee DeOeeve kejs ~
pewmesekeeMe c We jnl se ngS meermee kes DeYeeJe c We keesF&
ceveg<e Deheve re cegKeeke=efle ke se ven Re osKelee Gme re ekeej
ieerlee kes %eeve efJevee yee, peerJe, ceeee leLee mJekee&Je
Deeefo kee mecegefele %eeve ven Re kej mekelee ~ FmeefueS
Dehev se peerJeve ke se hetC &e ekeeMe c We ueev se kes efueS
ceveg<e mJe be he{s Deewj Jen Dehev se yeeueke We ke se ieerlee
kee %eeve keje se ~ Deepe ogYee&ie nw Fme YeejleJe< &e kee
pe se ceeveJelee ke re men re efMe#ee osv se Jeeue re ieerlee kee
6

ken Re Ye re hee"eece c We ven Re jKee ieee nw ~ megvee ntB kes he c We efveOee&efjle kejs ~
efke Decesjerkee mejkeej Dehev se jepe kes eleske Jejere ieerlee megieerlee kele&Jee efkecevew: MeeeefJemlejw: ~
efMe#eCe mebmLeeDe We c We ieerlee ke se hee"eevLe kes he c We ee mJeeb heeveeYeme cegKeheeeefefve: me=lee ~~
efveOee&efjle kej efoee nw ~ Ssm se Yeejle mejkeej ke se Ye re

eeefnS Dehev se efMe#eCe mebmLeeDe We c We ieerlee ke se hee"eevLe

eerJew <CeJelee kee mJehe

Deeeej Deewj efJeeej kee Deveesveeece mecyevOe
nw ~ Deeeej efJeeej kes efevleve m se Dehevee hees<eke Je
enCe kejlee nw Deewj efJeeej, Deeeej kes he c We
Deheveer heefjCeefle eehle kejlee nw ~ Ske kes efyevee
otmeje DehetC &e nw ~ pe se Deeeej, efJeeej kes eje heg
veneR efkeee peelee Jen DeOegje nw, DeeOeejnerve nw,
Dehev se ke se efmLej jKev se ke re #ecelee kee Gmec We efveleevle
D e Y e e J e n w ~ e n e f J e e e j Y e e r e f o c e e ie e r k e m e j l e m e s
ye{kej ven Re n se mekelee nw, pe se Dehevee hee&Jemeeve ee
Deefvlece ue#e Deeeej kes ceeOece m se heg ven Re kej
mekelee ~ leLe le se en nw efke efJeeej ke re heefjCeefle
Deeeej kes n re he c We nesle re nw ~ Fme leLe kee eefleh e e o k e S k e e e e e r v e e K e e l e M u e e s k e n w, e fp e m e c e W
heefC[le keer heefjYee<ee %eeveJeev de nesv se ke re Dehes#ee
DeeeejJeev de nesv se c We yeleueee re ieF& nw
MeeeeCeOeerleeefhe YeJeefvle cetKee&,
emleg efeeeJeeved heg<e: me efJeeved ~
m e g e f e e f vl e l e b
Deew<eOeceelegjeCeeb
ve veececee$esCe kejeslejesieced ~~
Deveske Meee We ke se he{kej Ye re ceveg<e cetK &e neslee
nw ~ Jen Re heg<e efJeev de kenueelee nw, pe se efeeeJeeve
nes, DeeeejJeeve nes, pe se he{ re Jeml ge ke se efeeelceke
he oslee nw ~ GoenjCe m se Fm se mecePee pee mekelee
n w ~ j e s i e e r u ee s i e e W k e e s m e g ef e e f v l e l e Y e e r De e w < e O e k e e e
Gmekes veece uesv se cee$e m se jesienerve yevee [euele re nw?
keYe re ven Re ~ Gmekes efueS DeeJeMeke nw Deew<eOe kee
e f v e c e e & C e , e f v e e f c e & l e D e e w < e e f O e k e e r e e e f h l e D e e w j e e hl e

Deew<eOe kee efJeefOeJele mesJeve ~ efeee kes eje %eeve ke re

meHeuelee nw ~ ven Re le se Jen %eeve Yeej yeve peelee nw
{esv se ke re eerpe, efpemekee Gheeesie n re ven Re n se heelee ~
%eeveb Yeej: efeeeb efyeveeb Fme Meeeere Jeeve
kee en re heefjefveefle leelhe &e nw ~
Jew<CeJe efJeeej kee mJehe keee nw? YeieJeeve kes
eefle Yeefe-YeeJevee kee DeeoM &e le se Gmekes jesce-jesce c We
Jeehle nw ~ Gmekee meeceeefpeke DeeoM &e keee? meceepe
kes eefle, efpemec We Jen Dehevee owefveke peerJeve Jeleerle
kejlee nw, Gmekee keee ue#e nw? Fve eMve We kee Gej
iecYeerjlee m se efJeeejv se eesie nw ~ Gece YeeieJele kee
ue#eCe Meee We c We veevee efe We m se efoee ieee nw ~
meeceeefpe ef m se Gece eerJew<CeJe kee ue#eCe Fme
ekeej nw
ve eme mJe: hej Fefle efJees<Jeelceefve Jee efYeoe ~
meJe&Yetlemece: Meevle: me Jew YeeieJeleesece: ~~
(Yeeie0-11 mke0)
Mueeske kee leelhe &e efJeeejCeere nw ~ meeOeejCeleee
peerJe We ceW, efJee c We leLee Oeve c We YesoYeeJe kee n re
yeesue-yeeuee nw ~ en cesje ue[kee nw, en otmejs kee
nw ~ en mecheefe cesj re nw, en otmejs ke re nwen le se
nceeje efvele kee DevegYeJe nw; hejvl ge Gece Jew<CeJe
Fmec We YesoYeeJe ven Re jKelee ~ Jen mJe Deewj hej kee
Fve efJe<ee We c We Yeso ven Re ceevelee ~ Dehev se heefjece m se
keceeF& mecheefe c We Ye re Dehevee n re hetC &e DeefOekeej ven Re
ceevelee ~ meceepe c We jnkej Jen Gm se keceev se c We meceL &e
neslee nw, Heuele: Jen meceepe kes ceeveJe We ke se Ye re Gme
7

mecheefe c We nkeoej ceevelee nw ~ Jen meye Yetle We m se

yejeyej kee JeJenej kejlee nw leLee pe se keeceveeDe We kes
eje DeMeevle ve neskej mevlees<e m se Dehev se c We Meeefvle
yeveeS jKelee nw Jen neslee nw YeeieJele We c We (DeLee&l de
YeieJeev de kes mesJeke Yee We ceW) Gece (es Jew<CeJe) ~
keebeve kes JJenej c We Megefe nesvee n re JeemleJe c We
Megefelee ke re kemeew re nw ~ hee We kes ceeceu se c We ye[eWye[ We ke se efHemeuel se nce efvele osKel se nQ ~ S<eCee kes
efJeefJeOe he We c We Oevew<eCee Deheve re ecegKelee jKele re n re
nw ~ Ssme re oMee c We pe se Jeefe Dehev se Oeve ke se mJe be n re
Yeespeve ve ceevekej otmejs kes efueS efveehetJe&ke jKelee
nw, Gmem se ye{kej efkeme Jeefe kee JeJenej Meg n se
mekelee nw? ees Jew DeLe&Megefe: meMegefe: DeL &e c We
Meewe n re JeemleJe c We Meewe nw ~ Heuele: Jew<CeJe-peve
kee DeeoM &e Fme leLe ke se ceevekej eJe=e neslee nw ~
cenef< &e Jeso-Jeeme Ge efJe<ee ke se efvecve Mueeske m se
DeefYeJee kejl se nQ
eeJeo efYeeles pe"jb leeJeled mJelJeb efn osefnveeced ~
DeefOekeb eesefYecevesle me mlesvees oC[cen&efle ~~
( Y e e ie 0 - 7 / 1 4 / 8 )
mecemee nwOeve c We eeefCeC We kee DeeOfekeej ekfelevee?
ceerceebmee nwefpelev se m se eeCe re kee hes Yejlee nw, Glev se
n re Oeve c We Gmekee mJelJe nwDeheveeheve nwmJekeere
kenv se kee DeefOekeej nw ~ Gmem se DeefOeke c We pe se Jeefe
Dehevee DeefOekeej ceevelee nw, Jen mlesve eesj nw ~
meeceeefpeke ef m se otmejs kes mJelJe ke se egjev se Jeeuee
nw Deewj Fme ekeej Jen oC[ kes eesie nw, mecceeve kes
eesie veneR ~ YeeieJele kee Jen meeceeefpeke DeeoMe&
l e Y e e r e e f j l e e L e & ne s m e k e l e e n w , p e y e e p e e he t J e e x e
Jew<CeJelee kes leLe ke se ceevev se kes efueS ke=le-meuhe
n se meJe&Yetle mecelee n re Jew<CeJe Oec &e kee DeeoM &e nw Deewj
Gmekee heeueve kejv se Jeeuee Jeefe n re eLeeLe&le: hejce
Megefe n se mekelee nw ~
Jew<CeJe peve lees lesCes keefnes pes heerj hejeF&
peeCew js efkeme re Yee kee en keLeve Ye re hetJeexe
DeeoM &e ke se n re DeeOeej-Yetefce hej Ke[e nw ~ en oMee

keye eefjleeL &e nesieer? peye YeeieJele kes Devegmeej eeCe re

mJe Deewj hej peerJe We c We efkeme re ekeej kee Yeso ven Re
peevesiee ~ mJeeL &e kee Flevee ye[e meeceepe ns Fme
p e i e l e e r - l e u e he j e f k e nc e D e e l c e e r e k e s D e e f l e e f j e
he j k e e r e k e s e e f l e D e he v e e O e e v e ne r D e e k e = v e n e R
kejl se ~ peye osKees, leye Dehev se c We n re uei se jnl se nQ ~
D e M e v e ( Y e e sp e v e ) c e sj e ne r nw , J e m e v e , o e j e l e L e e
yevOegJei &e meye le se cesjs n re nQ ~ Fme ekeej cesje-cesje
kejl se ngS Jeefe ke se keeue Kee peelee nw, "erke Gme
Yesef[ se kes meceeve, pe se ceQ-c Qe kejv se Jeeu se yekejs ke se
Hee[kej Kee peelee nw ~ cece n re le se yevOeve nQ, ve
cece n re le se gkeeje nw ~ Jew<CeJe peve kee le se en re
DeeoM &e nwve cece ve Deelceefve efYeoe ~
Deefnbmee Jew<CeJe Oec &e kee eeCe nw ~ meJe&Yetle
mece:, meJe&Yetleefnles jlee: Deeefo efJeMes<eCe Jew<CeJe
peve kes efueS Meee We c We Deel se nQ ~ meye eeefCee We ke se
yejeyej re ke re ef m se osKev se Jeeuee Jeefe meJe&Yetlemece:
(meJex<eg Yetles<eg mece:) neslee nw Deewj Fme re ekeej meye
Yetle We kes efnle c We efvelej jnv se Jeeuee Jeefe Jew<CeJe ke re
cenveere heoJe re ke se OeejCe kej mekelee nw ~ Jew<CeJe
nesvee keesF& meeOeejCe-me re yeele ven Re nw ~ peye leke
Jen Jeefe meye eeefCee We kes eefle mecelJe ke re leLee
efnle keecevee ke re YeeJevee ven Re jKelee ~ meJe&Yetlemece:
eeCe re keee efkeme re m se s<e kej mekelee nw? keee Jen
keYeer efkemeer kee Deefve efevleve kej mekelee nw?
k e e e J e n e f k e m e e r k e e r y e g j e F & k e j v e s h e j l e w e e j n e s
mekelee nw? veneR, keYe re ven Re ~ YeieJeev de efJe<C ge "njs
m e l J e e O e e v e o s J e l e e , e f J e e k e s he e u e v e - he e s <e C e k e j v e s
Jeeu se osJelee ~ Gveke re Yeefe c We efveceive nesv se Jeeuee
Jeefe keYe re nervelee keer YeeJevee m se og:efKele ven Re
neslee ~ Jen peevelee nw efke YeieJeev de ue#ce re keer, Gvekes
e e e k e j e p e e D e e W k e e r l e L e e o s J e e W k e e r he j J e e n v e ne R
kejles; hejvl ge Jen Dehev se Yee We kes hejeOeerve jnl se nQ ~
Ssme re oMee c We Jen ke=le%e Yee YeieJeev de ke se kewm se es[
mekelee nw?
efeecevegejleer
leoefLe&vee,
8

og:Ke re neskej Jen menevegYetefle m se efmveiOe jnlee nw leLee

Deeeej ke re heefJe$elee kee hetCe&le: heeueve kejlee nw ~
hee"ke We m se eeLev&ee nw ekfe Jew<CeJe kes Fme meeceeefpeke
JeJenej keer heefJe$elee kee cetueeve kejvee meerKeW
Deewj meee Jew<CeJe yevev se kee hetC &e eelve kejW ~ leere
keecevee DeJeMecesJe HeueJele re nesle re nw ~ mcejCe kejv se
hej YeieJeev de Yee kes oe c We eJesMe kej Gmekes heehe We
ke se otj kej osl se nQ leLee Gm se efvece&ue yevee osl se nQ,
efpemem se Gmekee JeJenej mJepeve We leLee hejpeve We kes
meeLe mecejme neslee nw ~
mJeheeocetueb Yepele: efeeme,
leeeveYeeJeme nefj: hejsMe: ~
eJfekece& eeescheefleleb keLeefeled,
Oegveesefle meJex efo meefVeefJe: ~~

efheoheleerved efhelegOeebe e: mJehetCe&: ~

ve Yepeefleb efvepeYe=leJeie&lev$e:,
keLececegced Gefme=pesled hegceeved ke=le%e:~~
leelhe &e en nw efke meee Jew<CeJe peve, peve kes
Yeerlej YeieJeev de kee n re efJeen osKelee nw, Jen mecemle
efJee ke se Deelceere mecePelee nw, leye Gmekee meeceeefpeke
JeJenej Demevlegefuele kewm se n se mekelee nw? JeJenej
c We Megefelee ke re ceee&oe jKevee Jew<CeJe Ketye peevelee
nw ~ Jen mJe be Megefe neslee nw, Yeerlej m se Deewj yeenj
m se ~ yeee-Meewe leLee Deevleefjke Meewe mecheVe nesv se
Jeeuee efJe<C ge Yee keYe re Ye re Deveee ee Deveerefle kee
leLee ogjeeej kee heuuee ven Re heke[lee ~ Jen meyem se
mecejle yelee&Je kejlee nw ~ Thej DeejcYe c We kene ieee
nw efke efJeeej heefjCeefle Deeeej c We n re nesleer nw ~
Heuele: efJe<C ge keer Yeefe m se mecheVe Jeefe Dehev se
Deeeej c We meoe Goej jnlee nw, otmej We kes og:Ke m se

m eec eJ eeo kee jnm e

peiel de c We DeeefLe&ke, Jeweeefjke, yeewefke Deewj
heeefjJeeefjke mecelee mecYeJe ven Re nw ~ DeeefLe&ke meceevelee
ke re ee &e kejv se Jeeu se DeYe re leke Ske eece c We Ye re
mecelee ven Re uee mekes ~ efkeme re c We DeefOeke DeL &e meben
ke re #ecelee nw Deewj efkeme re c We kece, efHej oesve We ke re
meceevelee kewm se n se mekeleer? peiel de ef$eiegCeelceke nw ~
melJe, jpe Deewj lece m se yevee ngDee nw ~ ueesie We c We iegCe
kes Devegmeej efYeVe-efYeVe ekeej kee efJeeej neslee nw ~
keesF& Jeefe meJeiegCe eOeeve, keesF& jpeesiegCe eOeeve
Deewj keesF& leceesiegCe eOeeve neslee nw ~ ueesie We c We iegCe
kes Devegmeej efJeeej c We Ye re efYeVelee nesle re nw ~ Gvn Re
iegCe We kes Devegmeej meeefJeke, jepeme Deewj leecemeleerve
ekeej kes %eeve Ye re nesl se nQ ~ Dele: %eeve c We meceevelee
Ye re mecYeJe ven Re n se mekele re nw ~ Fme re ekeej heefjJeej
ceW Yeer efJe<ecelee jnle re nw ~ Ssme re efmLeefle c We meYe re
eeefCee We c We meceevelee efkeme ef m se ken re iee re nw ~
ieerlee kenle re nw

efJeee efJeveemecheVes yeeeCes ieefJe nefmleefve ~

Metefve ewJe MJeheekes e heefC[lee meceoefMe&ve: ~~
efJeee-efJevee mecheVe yeeeCe, ieew, neLe re leLee
eeC[eue Deeefo ke se meceeve he c We osK We ~
eMveyeeeCe, ieew, neLe re leLee eeC[eue Deeefo
k e e s y e e e D e e k e = e fl e , Gv e k e e D e e ne j , Gv e k e e r Y e e <e e
leLee ese Deeefo c We efJe<ecelee jnle re nw, efHej efkeme
efkeesCe m se Gve meye We ke se meceeve he c We osKev se kes
efueS kene ieee nw?
G e j m e e j s e e e f C e e e W k e s M e j e r j e e k e= l e n w ~
eke=efle kes heefjCeece nesv se kes keejCe Mejejr ke re Deeke=eflee We
c We efJe<ecelee nw; hejvl ge meye Mejerj We ke se efeeeMeerue
yeveev se Jeeuee peerJeelcee nw ~ Jen Mejerj m se efYeVe leJe
nw ~ en peerJeelcee kee mJehe meye Mejerj We c We meceeve
nw ~ peerJeelceeDe We ke re Deeke=efle c We efJe<ecelee ven Re nw ~
yeee m se keereCeghee&vle meYe re Mejerj We c We jnv se Jeeu se
9

peerJeelcee DegCe, DeJee, Deefevle, efvele, Meeele

Deewj %eevemJehe nw ~ pe se heefC[le Deelce%eeve re nesl se
nQ, J se ceveg<e, neLeer, ieew, keg se Deeefo c We jnv se Jeeue re
DeelceeDe We ke se Fme re he c We osKel se nQ ~ DeleSJe Jewm se
heefC[le meceoMe ae kens peel se nQ ~
Y e ie J e e v e i e e r l e e k e s " s D e O e e e k e s 2 9 J e e B
Mueeske m se meYe re eeefCee We ke se meceeve he m se osKev se
ke re jerefle yeleueee re nw
meJe&YetlemLeceelceeveb meJe&Yetleeefve eelceefve ~
F&#eles eesieegeelcee meJe$&e meceoMe&ve: ~~
pewm se Ske n re Deekeej ke re Ske me we hegmlekeW nQ ~
Gvec We Ske hegmleke kee pe se Deekeej nw Jen re Deekeej
Deve hegmleke We kee Yeer nw ~ Ssme re efmLeefle c We Ske
hegmleke c We meye hegmleke We kee Deekeej osKee peelee nw ~
Gme re ekeej peye meye DeelceeDe We kee Deekeej Ske n re
meceeve nw, leye Ske Deelcee kes Deekeej ke se meyec We
Deewj meye Deelcee kes Deekeej ke se Ske c We osKevee
mJeeYeeefJeke efme n se peelee nw ~ meJe&$e meceoMe&ve:
YeieJeeve kes Fme Jeekee m se Ske peerJeelcee ke se osKe
uesv se hej meye peerJeelcee Gme re kes meceeve nesves kes
keejCe mechetC &e eeefCeiele peerJeelcee osKe efue se peel se
nQ, meeceJeeo kes jnme kee DevegYeJe meeOeejCe ueesie We

ke se ven Re neslee nw ~ pe se eesie re eesie meeOeve c We meHeue

n se peelee nw, Jen Mejerj ke re efJe<ecelee ke se Yetuekej
Deelcee ke re meceevelee ke se mecePelee nw ~ eesie re ke re ef
DeelceoMe&ve c We ueie peele re nw ~ Jewm se eesie re meeceJeeo
kes jnme kees mecePel se nQ Gve eesefieeeW keer eej
DeJemLee We nesle re nQ
1. meye eeefCee We c We Deheve re Deelcee ke se Deewj Deheve re
Deelcee c We meye eeefCee We ke se osKevee ~
2. meye peerJeelceeDe We c We hejceelcee ke se Deewj hejceelcee
c We meye peerJeelceeDe We ke se osKevee ~
3. eeke=le mecyevOe m se jefnle meye peerJeelceeDe We c We
Ske hejleelcee kee oMe&ve kejvee ~
4. pewm se otmejs kes heg$e ke se pevce-cejCe c We n<e&-efJe<eeo
kee DevegYeJe ven Re neslee nw Jewm se n re Dehev se heg$e kes
pevce-cejCe c We Ye re nMe&-efJe<eeo kee DevegYeJe ven Re
kej vee ~
efpeme Jeefe ke se Deelce mee#eelkeej ven Re ngDee
n se Jen eefo meeceJeeo ke re ee &e kejlee n se le se Gmeke re
ee &e ke se nemeemheo mecePevee eeefnS ~

D e O e e l c e % e e ve ke e G o e mL e u e Y e e j l e n w
GheefmLele n se mekel se nQ ~
SlesMeemetleme
mekeeMeeoepevceve: ~
mJeb mJeb eefj$eb efMe#esjved he=efLeJeeb meJe&ceeveJee: ~~
met#ceyegef m se leLee Meeeef m se efJeeej kejW le se
me=efkee &e hejyee hejceelcee eernefj hejce oeeueg, hejyee hejceelcee eernefj le se DeevevomJehe n re nQ ~
ke=heeu ge Deewj meceef nQ ~ Ssmee nesv se hej Ye re Gveke re Gveke se eer[e kejv se ke re Fe ngF& ~ eer[e Dekesu se c We
me=ef c We keesF& megKe re nw, keesF& ogKe re nw, keesF& hej n se ven Re mekele re Leer, Fmeefue se GvneWv se efJeefJeOe ekeej
og:Kenej re hejeshekeej re nw leLee keesF& etj Deleeeej re ke re me=ef Deevevo osv se Deewj Deevevo uesv se kes efueS je
nwFme ekeej ke re efJe<ecelee kee keee keejCe nw? ue re ~ me=ef kes peerJe JeJemLee kee heeueve kejkes Fme
eee: meej re me=ef hej Deeeveke me We kee hene[ ueeske c We megKe Yeesi se leLee hejueeske c We meoe-meJe&oe
kee We t jns nQ? kee We Ieesj heer[eDe We ke re Yeer<eCe lejW Deevevo eehle kej mekes, Fmekes efueS peiel de kes kee &e
Gue jn Re nQ? Fme ekeej ke re efJeue#eCe efmLeefle hejceelcee ves Dehevee mJehe, meveeleve Oece& eke
GlheVe nesv se kes keejCe keee nw? Ssm se eMve menpe n re kejkes JesoMeee kes eje Dee%ee (DeeosMe) kej Gej
10

kee Deveghece ceei &e efoKeuee efoee ~ peerJe peye leke

Jeso-Meee ke re Dee%ee kes Devegmeej euee, leye leke
mJei &e m se Ye re ye{kej megKe Fme mebmeej c We Yeesie mekee;
he j v l e g p e y e Y e i e J e o d D e e % e e k e e Y e , G s o e e
DeJensuevee kejkes ceveceeve re jerefle m se yelejv se ueiee,
leye og:Ke-oeefje, DeVeeYeeJe, Demee, cenbieer, eg
efJehueJe, jesie-keuesMe Deeefo ceneme Dee GheefmLele
n e s i e e s e f p e m e s D e e p e m e y e u e e s ie e l e # e o s K e D e e w j
DevegYeJe kej jns nQ ~ Deye nceke se efJeeej kejvee nw
efke Gme meJeexejke F&ej mJehe meveeleve Oec &e kee
mJehe keee nw?
meveeleve Oec &e kee YeJe Deewj efoJe efmeevle
efpemekes DeeOeej hej meejeej efJee efkee ngDee nw
leLee meejs ueeske efveece c We yele&l se nQ SJ be pe se Fnueeske
c We hejceheo DeLee&l de cees#e ke re eeefhle kejelee nw, Jen
Ske cee$e meveeleve Oec &e n re nw ~ en meveeleve Oec &e
F&ej mJehe nw; keeeWefke en mJe be F&ej kes eje
eJeefle&le nw ~ efpeme ekeej F&ej kee Deeefo, ceOe Deewj
Devle ven Re nw, Jewm se n re meveeleve Oec &e kee Ye re DeeefoDevle ven Re nw DeLee&l de Jen Deveeefo nw, eeeerve-meseeeerve nw, meoe Ske-mee euee Dee jne nw, Gmec We
keYe re heefjJele&ve ee efJekeej ven Re neslee ~ Fme re keejCe
Jen meveeleve Oec &e kenueelee nw ~ en Oec &e F&ejefveefce&le
nw, DeleSJe F&ej n re Fmekee mJeece re nw ~ Deemegj re Je=efe
kes mJeeLeea, veeefmleke Deewj efvejMe ueesie peye-peye
meveeleve Oec &e ee Gmekes Dehe JesoMeee ke re ceee&oe,
JeCee&ece, Yeepeve, mele re efeeeB, ie we leLee Oec &e kes
e fm e e v l e e W he j D e e Ie e l e e l e e I e e l e k e j l e s nQ D e e wj
Oece&hejeeCe ueesie og:Ke Deewj Glheer[ve kes efMekeej
yevekej Deele&veeo kejkes hegkeej G"l se nQ, leye-leye
p e i e e f V e e v l e e F & e j D e p e v c e e ne s v e s he j Y e e r D e J e l e e j
ueskej meveeleve Oec &e keer, Oece&%eeve ke re leLee ieewDe We
ke re j#ee kejkes og DeOeefce&e We ke se oC[ oskej hegve:
Oec &e ke re mebmLeehevee kejl se nQ ~ Deye meveeleve Oec &e kes
efmeevle We ke re Glke=lee hej efJeeej keerefpeS ~
meJex YeJevleg megefKeve: meJex mevleg efvejeceee ~

meJex YeeefCe heMevleg cee keefeod og:KeYeeiYeJesled ~~

eeCe re cee$e megKe re jnW, meye efvejesie jnW, meyekee
keueeCe nes, keYe re efkeme re ke se og:Ke ve n se ~
ceele=Jeled hejoejs<eg hejJes<eg ueesJeled ~
DeelceJeled meJe&Yetles<eg e: heMeefle me heMeefle ~~
pe se heje re ke se ceelee kes meceeve, hejJe ke se
efce re kes "suee kes meceeve Deewj eeefCecee$e ke se Deheve re
Deelcee kes meceeve osKelee nw Jen re "erke osKelee nw ~
F&ej: meJe&Yetleeveeb sMespeg&ve efleefle ~
F&ej eeefCecee$e kes oe c We efJejepeceeve nQ ~
Deeb efvepe: hejes Jesefle ieCevee ueIegeslemeeced ~
Goejeefjleeveeb leg JemegOewJe keggcyekeced ~~
en Dehevee nw ee hejeeeSsmee efJeeej es re
yegef Jeeu se ceveg<e kee neslee nw; hejvl ge efJeMeeue oe
Jeeu se ceveg<e kes efueS meeje peiel de le se Dehevee keggcye
nw ~
mebmeej c We meye ueesie We kes efue se Fme ekeej es
meeJevee jKev se kes keejCe meveeleve Oec &e n re meeJe&Yeewce
Oec &e DeLeJee ceeveJe Oec &e DeLee&l de efJee kee Gej kejv se
Jeeuee Oec &e nw Deewj Gmekee DevegmejCe kejkes ceeveJecee$e ke=leeL &e n se mekelee nw ~

meec eeve Deew j ef JeMes<e Oece&

meveeleve Oec &e kes Devleie&le meeceeve Oec &e Deewj
efJeMes<e Oec &e efveheCe efke se ie se nQ ~ Oewe&, #ecee,
oce, Demlese, Meewe, Fefveefveen, menveMeeruelee,
efJeee, mele Deewj DeeesOees cevegcenejepe keefLele
ome meeceeve Oec &e kes ue#eCe nQ ~ Fvekee DeeejCe meye
peeefle, Oec &e ee je^ kes ueesie kej mekel se nQ; hejvl ge
efJeMes<e Oec &e pe se Jeso c We leLee eerceieJeodieerlee c We c Qe
mee#eel de hejyee hejceelcee eerke=<Ce v se eej We JeCe Xe kes
efue se efveheCe efke se nQ, J se Delevle jnmecee efJeMeg
Oec &e kesJeue efnvogDe We kes efue se n re Deheves-Dehev se JeC &e

11

kes Devegmeej heeueveere nQ Deewj Gvekee heeueve kejkes

nc We Deheveer-Deheve re mebmke=efle kee, Oec &e kee, osMe kee
leLee ceeveJecee$e kee Glke< &e Deewj Gej kejvee nw ~
yeeeCeesme cegKeceemeerod yeent jepeve: ke=le:~
G leome ewMe: heoYeeb Metes Depeeele ~~
YeieJeev de veejeeCe kes cegKeejefJevo m se yeeeCe,
yeent m se #eef$ee, G m se JewMe Deewj ejCe We m se Met
GlheVe ngS ~
eelegJe&Ce ceee me=b iegCekece&efJeYeeieMe:~
leme keleej&ceefhe ceeb efJeoOdekeleej&ceJeeced ~~
YeieJeev de eerke=<Ce Depeg&ve m se kenl se nQ efke iegCe
Deewj kec &e kes efJeYeeie kes Devegmeej eej JeCe Xe ke se ceQv se
efmejpee nw ~ Gvekes kele &e cegPe DeefJeveeMe re hejcesej ke se
legce Dekele &e n re peeve se ~
Fme re ekeej ueesie We kes ese Deewj ese kes efue se
y e e e e & , i e = n m L e , J e e v e e m L e D e e w j m e b v e e m e v e e c e k e
eej DeeeceeW keer Deveghece JeJemLee keer ieF& nw ~
y e e e C e y e e e e & k e e he e u e v e k e j l e s ng S $e + e f <e k e g u e
yeeeee&ece c We jnkej yeeeCeOec &e kee DeeejCe kejs
lees Gmekees %eeveyeue, leheesyeue, Gheemeveeyeue leLee
eesieyeue m se yeemee#eelkeej n se peelee nw ~ efHej mechetC &e
peiel de Gmeke re Dee%ee c We jn mekelee nw ~ Jen yeeeCe
e f p e J e C e & k e s y e e u e k e e W k e e s D e he v e s Ie j , D e e e c e c e W
meoeeej re yeveekej DeefOekeej kes Devegmeej efyevee Ske
hewmee Ye re efue se GvnW efve:Meguke efJeeeoeve kej mekelee
nw ~ Ssmee nesves hej Deeuekeue kes efvecee&ue iegueece
kece&eej re leweej kejv se Jeeue re efMe#eeheefle kes heers
pe se eefle kejes[ We he se Ke &e n se jns nQ J se yee mekel se
nQ ~ ceelee-efhelee Heerme kes Yeej re yeesPe m se Deewj mJeseeeefjlee kes Yeej re [j m se yee mekel se nQ ~
#eef$ee Oece&Meee, jepeveerefle leLee Dee-Mee
meeeueve ee %eeve eehle kejW le se OevegJexo leLee Meefe
meeceL &e m se jepe Deewj epee kee j#eCe kejkes G=ue
Deewj Deleeeej re ueesie We ke se ke"esj oC[ oskej osMe c We
megKe-Meeefvle kee emeej kej mekel se nQ ~ Fvem se mesvee kes

eyevOe c We pe se kejes[eW, Dejye We he se eefleJe< &e Ke &e n se

jns nQ, J se yee mekel se nQ ~ JewMe eefo Oec &e %eeve leLee
jepeveerefle kes meeLe Geesie, JeJemeee, Kesleer-yeejer
leLee ieee kes j#eCe-hees<eCe kee kee &e kejkes eegj Oeve
kecee se Deewj efHej Gme Oeve kee Gheeesie peneB-len Be ve
kejkes Oecee&lcee yeeeCe We kes JesoeYeeme ceW, leJe%eeve
kes MeesOeve leLee eeesie kes cenlkee &e ceW, efJeeeueeeW,
he e " Me e u e e D e e W, D e V e # e s $e e W, c e e f v o j e W, k e t he - l e [ e ie e W,
yeeJeef[eeW, ieesMeeuee, Deefivenes$e, nesce-nJeve, meveeleve
Oece& leLee efnvogDeeW keer j#ee ceW Gheeesie kejW lees
meveeleve Oec &e kee hegve: Goe n se Deewj Met leerve We JeCe Xe
ke re mesJee kejv se kes meeLe-meeLe efMeuhe-efJeee kes Devegmeej
veevee ekeej kes ie=n-Geesie Deheves-Dehev se Iej euee se
le se eefje legjvle otj n se peee ~ efkeme re ceveg<e ke re
ke=efle ven Re nw ~ en Deheew<e se nesv se kes keejCe mee#eel de
YeieJeeve veejeeCe kee n re mJehe nw ~
Jeso kes kece&, Gheemevee leLee %eevees leerve
keeC[ nQ, Fve leerve We keeC[ We kee ceveg<ecee$e kees, pe se
e fo v e - j e l e Me e e l e m e g K e - M e e e fv l e D e e wj D e e v e v o k e e r
eeefhle leLee og:Ke-keuesMe Deewj $eeme kee efveJeejCe
kejv se ke re ese kejl se nw, hejceese kee mele ceei &e
efoKeueevee nw ~ YeieJeleerleL &e e%e-eeie, nesce-nJeve
kejkes, osJeleeDe We ke se emeVe kejkes, peiel de kes ueesie We
ke se Oeve-Oeeve, JewYeJe eoeve kejkes mJei &e kee DeefOekeej re
y e v e e v e e e n k e c e &k e e C [ k e e e f J e O e e v e nw ~ pe i e V e e L e
eernefj ke re Deveve Yeefe eehetJe&ke kejkes YeieJelke=hee
eehle kejvee en GheemeveekeeC[ kee DeeMee nw ~
mebmeej kes meye heoeLe Xe leLee efee m se efee Dehev se
Mejerj leke ke se #eCeYej og:Keoee re Deewj veeMeJeev de
ceevekej, meyeke re ceesn-cecelee leeiekej Meeele megKeMeeefvle Deevevo kes Oeece Skecee$e meJe&Meefeceev de YeieJeeve
e e r ne fj n e r nQ, p e ne B m e t e &- e v e k e e Me v e ne R k e j
mekeles; hejvl ge mete&-ev Deewj Deefive efpeveke re ke=hee m se
ekeeefMele nesl se nQ Deewj pen Be peev se hej Fme mebmeej kes
og:Kecee DeeJeeieceve kes ee ceW hegve: ven Re Deevee
he[lee, peerJeelcee ke se Fmekee %eeve kejekej peerJe kee

12

Gej kejvee en %eevekeeC[ Gheefve<eod kee ue#e nw ~

efJeefJeOe Oece&Meee We ke re jevee kee nsl ge Jeso We kee
%eeve Delevle ienve nw leLee Jen DeefOekeej re heg<e ke se
n re eehle n se mekelee nw ~ Fmeefue se hejce oeeu ge $e+ef<ecegefvee We ves ueeske-keueeCe kes efueS leheee &e eesie
meeOeve leLee Delevle Ge DeejeOeve kejkes Jeso kee
iege %eeve eJeCe leLee mcejCe kes eje eehle efkeee ~
leovevlej $e+iJeso, epegJexo, meeceJeso, DeLeJexJeso ke se
e e j G h e J e s o D e e e gJ e x o , O e v e gJ e x o , i e v Oe J e & J e s o l e L e e
efMeuheJeso kes eje eke efkeee ~ meeLe n re meebKe,
veee, JewMesef<eke, eesie-ceerceebmee Deewj yeemet$e kes
eje mecePeev se ke re ke=hee ke re ~
Fme re ekeej Jeso kes : DeefMe#ee, keuhe,
v o , e fv e e , p e e se fl e <e D e e wj J e e k e j C e k e s e j e
oMee&v se ke re ke=hee ke re leLee F&Me, kesve, ke", cegC[ke,

e Mv e , c e e C [gk e e , S sl e j s e , l e we fe j e r e , e v o e si e ,
J e = no e j C e k e D e e e fo Gh e e fv e <e o e W k e s e j e e e fl e h e e o v e
efkeee ~ efHej ceveg, Deef$e, efJe<Ceg, JeefMe, ee%eJeukee,
hejeMej, Me, efueefKele, Je=nmheefle Deeefo mce=eflee We
eje ceve We c We Gleejv se kee eelve efkeee ~ jeceeeCe
Deewj ceneYeejle pewm se eslece, meJe&%eeve mecheVe Deveghece
Fefleneme We eje ueesie We kes oe We c We yew"ev se kee Deeeespeve
efkeee Deewj Flev se m se n re ve kekej Delevle cenl de
Devegkechee efoKeueekej eerceeeieJele, efJe<Ceg, yee,
efMeJe, hee, mkevo, Jeeceve, veejo, Jejen, ceeke&C[se,
celme leLee ie[ Deeefo hegjeCe We kes eje Jeso kes %eeve
ke se meJe&eee yeveekej efnvot peeefle, Oec &e Deewj mebmke=efle
ke se peerefJele jKekej Devevle peerJe We kee Gej efkeee
Deewj Deye Ye re kej jns nQ ~

k es MeJe e ef o e oMe ve ec e e W k e s DeLe &

ef$eefJeOe leehe We m se mevlehle ceeveJe kes keueeCeeL &e kee n re mLeeve efoee nw ~ he$e m se leguemeer-he$e mecePevee
YeieJeeve kee hetpeve DeeJeMeke nw ~ YeieJeeve kes heeBe eeefnS; keeeWefke YeieJeev de ke se emeVe kejv se kes efueS
mJehe nQhej, Jetn, JewYeJe, Dee &e Deewj Devleee&ce re ~ Gvekes meyem se efee leguemeer-he$e n re nQ ~ pe se esce hetJe&ke
Fvec We Gheemevee kes efueS meJe&-megueYe Dee &e cetefl &e nesle re leguemeer-he$e eY ge kes ejCe We c We mecehe&Ce kejlee nw, eY ge
nw ~ pewmes leeueeye kee peue meyekes efueS Gheeesie re Gmekes JeMe c We n se peel se nQ ~ FmeefueS YeieJelhetpeve kes
neslee nw ~ keesF& Ye re Jeefe leeueeye c We eJesMe kej mecee Dee &e mJehe YeieJel de ejCeejefJevo c We leguemeerDeheve re efheheemee Meevle kej mekelee nw, Gme re ekeej he$e mecehe&Ce efke se peel se nQ ~ YeieJeeve kes megeefmeef
Deee&-cetefl &e kes mece#e GheefmLele neskej Gvekee hetpeve, efvecveefueefKele yeejn veece We m se Gvekes ejCe We c We leguemeermlegefle, keerle&ve, Yepeve, eoef#eCee, eCeeceeefo kejkes he$e mecehe&Ce kejW ~
keesF& Ye re ceeveJe ef$eefJeOe leehe We m se efveJe=efe hee mekelee kesMeJeee vece:
ve e j e e C e e e v e c e :
nw ~ FmeefueS YeieJeeve kee Dece=le-cee Jeeve nw ceeOeJeee vece:
ieesefJevoee vece:
efJe<CeJ se vece:
ceOegmetoveee vece:
he$eb heg<heb Heueb leeseb ees ces Yekeleeeeefle ~
leonb YekelehgeleceMveeefce eeleelceve: ~~ ef$eefJeeceee vece: Jeeceveee vece:
ef<ekesMeee vece:
DeLee&l de pe se ceeveJe he$e, heg<heeefo JemlegDe We ke se eerOejee vece:
oeceesojee vece:
escehetJe&ke eYeg kes ejCeeW ceW meceefhe&le kejlee nw, heeveeYeee vece:
DeL &e %eevehetJe&ke Fve veece We m se legueme re oue mecehe&Ce
YeieJeeve Gm se meevevo mJeerkeej kejl se nQ ~
YeieJeeve v se Deheve re Gheemevee c We meJe&eLece he$e kejv se c We YeieJeeve ke se efJeMes<e emeVelee nesle re nw ~ Dele:
13

Fve y e e j n v e e c e e W k e e D e L e & D e e f l e k e j e fo e s pe e
j n s n Q
kesMeJeFmekes leerve DeL &e nesl se nQ
(1) ke yeee, F&Me Mej ~ se oesve We osJe efpemekes
Mejerj m se GlheVe ngS nQ ~ nefjJebMehegjeCe c We YeieJeeve
v se eerefMeJepe re m se kesMeJe Meyo kee Ssmee n re DeL &e
yel eu ee ee nw
ke Fefle yeeCees veece F&Meesnb meJe& osefnveeced ~
DeeJeeb leJees mecYetleew lemceelkesMeJe veeceJeeved ~~
(2) megvoj kesMe Jeeu se ~
(3) kesefMe veeceke Demegj ke se JeOe kejv se Jeeu se ~
veejeeCeFmekes Ye re leerve DeL &e nQ
(1) veej peue, Deeve efveJeeme mLeeve ~ me=ef kes
eejcYe c We efpevneWv se peue ke se Dehevee efveJeeme mLeeve
yevee efueee nw DeLee&l de peue c We Meeve kejv se Jeeu se ~
(2 ) e f v e l e h e o e L e & ( p e [ - e s l e v e m e c e g o e e ) k e e s v e e j
kenl se nQ, Deeve jnv se kee mLeeve ~ YeieJeeve
mecemle pe[-esleve he peiel de c We Jeehle neskej
jnl se nQ ~ FmeefueS YeieJeeve veejeeCe kenueel se
nQ ~ DeLee&l de Jeeheke leJe ~
(3) veeje pe[-esleve mecetn Gmekes Deeve DeeOeej
veejeeCe nQ ~ DeLee&l de mecemle pe[-esleve he
p e ie l e d k e e p e e s D e e O e e j n w , G m e k e e s v e e j e e C e
kenl se nQ ~
ceeOeJeFmekes o se DeL &e nQ
(1) cee ue#ceer, OeJe heefle ~ DeLee&l de ue#ceerheefle
(ue#ce re kes mJeeceer) ~
(2) cee yeeefJeee, OeJe heefle ~ DeLee&l de yee efJeee
k e s m J e e c e e r (y e e e f J e e e m e s p ee v e v e s e es i e ) ~
Fmeke re heefjhegef nefjJebMehegjeCec We ke re iee re nw
cee eJfeee e njs: eesee lemcee FM&ees celees YeJeeved
lemceevceeOeJe veeceeefme OeJe: mJeeceerefle Meefyole: ~

ieesefJevoFmekes leerve DeL &e nQ

(1) ie se he=LJeer, efJevo OeejCe kejv se Jeeu se ~ Jeejen
he m se he=LJe re ke se OeejCe kejv se Jeeu se ~
(2) ieee We kee mJeece re ~
(3) ie se JesoJeeCeer, efJevoGmem se eehle nesv se Jeeu se ~
efJe<CegFmekes o se DeL &e nQ
(1) meye keeue, meye osMe Deewj meye Jeml ge c We efvejvlej
Jeehle neskej jnv se Jeeuee Jeeheke leJe ~
(2) efpemeke re Meefe m se meye Meefeceev de yev se ngS nQ ~
ceOegmetoveceO ge veeceke oeveJe kee JeOe kejv se
J e eu e s ~
ef$eefJeeceFmekes o se DeL &e nQ
(1) leerve ueeske We kee Guueve kejv se Jeeuee DeLee&l de
JeeceveeJeleej c We leerve We ueeske We ke se veece uesv se Jeeuee ~
(2) Glheefe, heeueve Deewj mebnejFve leerve hejeece
Je eu ee ~
Jeeceveje#eme Jeefue ke se mJei &e m se nev se kes
efueS ese (yeewvee) he OeejCe kejv se Jeeu se efJe<C ge ~
eerOeje re ue#ceer, Gm se ele re hej OeejCe
kejv se Jeeu se ~
ef<ekes<eFmekes o se DeL &e nesl se nQ
(1) e<fe Fevfe, FM&e mJeeceer, Fevfe We kes mJeece re ~
(2) met &e ev kes he c We Dehev se kesMe he efkejCe m se
peiel de kee Ghekeej kejv se Jeeu se ~
metee&evcemees: MeeobMegefYe: kesMemebef%elew: ~
heeveeYeefpeveke re veeefce c We peiel de kee keejCe
he keceue nw ~
oeceesojoece jmmeer, Goj hes ~
efpemekes hes c We jmme re ueie re nw (eMeesoe pe re ke=<Ce
kes hes c We jmme re ueieekej GKeue c We yeeBOe re Le re ~
Gme re mecee m se YeieJeeve kee veece oeceesoj ngDee ~

14

DeeOeeeflceke %eeve kee Goe ngDee Yeejle ceW

Yeejle DeOeelce ke re pevceYetefce nw ~ Fme yeele
ke se kesJeue Yeejleere n re veneR, Deefhel ge efJee kes meYe re
Oecee&Jeueefcyee We v se mJeerkeej efkeee nw ~ eeeerve keeue
m se DeeeJeefOe Fefleneme Ye re Fmekee eceeCe nw ~ Jewefoke
egie m se Deepe leke Yeejle kee Ske DeefJeefVe peerJeve
jne nw, efpemec We Jen Deelcee ke re Meefe kee efJekeeme
kejlee Deeee nw ~ DeOeelce ee Deelcee ke re Fme Meefe
hej DeeOeeefjle Yeejleere mebmke=efle n re ceeveJe peeefle ke se
yeee mekele re nw ~
Yeejleere mebmke=efle efkeme re Ske osMe ke re meerC &e
mebmke=efle ven Re nw, yeefuke Dehev se efJeeej eje efveefnle
Ske meeJe&Yeewefceke peerJeve heefle nw ~ kesverYetle efJeeej
GodIeeefle le se Deveske osMe We c We ngDee nw, efkevl ge Fmeke re
DevegYetefle efpeleve re Fme osMe c We ngF& nw Gleve re Deewj
efkeme re osMe c We ven Re ~ Demleg; Ssme re Yeejleere mebmke=efle
kee Hetuevee-Heuevee ve kesJeue Yeejle kes efueS yeefuke
mechetC &e mebmeej kes efueS DeeJeMeke nw ~ Yeejle kee
DeeOeeeflceke vesle=lJe ceeveJe peeefle kes meHeue peerJeve
kee Ske cee$e DeeMee nw ~
Yeejleere mebmke=elfe Deewj Oec &e Fme DeL &e c We meceefiele
ven Re nw efke Jen peerJeve kes efJeefYeVe GheKeC[ We c We
e f J e Y e e ef p e l e e C e e e f u e e e W k e e s u e s k e j j e e r i e F & p e e r J e v e
heefle nw, yeefuke Jen meceefiele Fme DeL &e c We nw efke
Gmev se Deveske mleesle We m se esjCee ue re nw Deewj Gmekee
heeve Deveske eYeeJe We m se ngDee nw ~ efHej Ye re Jen
Ske DeKeC[ peerJeve-heefle nw Deewj Gmekee Skee
efkeesCe nw Gmekes Dehev se Ske lejn kes cetueYetle iegCe
nw , Gm e k e e D e h e v e e S k e e fJ e e fMe e f J e e e j nw , p e e s
peerJeve kes meeLe eJenceeve iegCe We ke re jevee kejlee nw
Deewj Gveke se efveoxefMele kejlee nw ~

Fefleneme kes eYeeJe kes hetJ &e n re Fme mebmke=efle v se

Oec &e kes kesverYetle efJeeej kee efJekeeme kej efueee Lee ~
Fmev se ceeveJe eeeme, mebece, Deelce-DevegMeemeve Deewj
lehe c We Ske Deef[ie DeemLee kee efJeOeeve efkeee nw ~
Oece&evLe We kes GheosMe We Deewj efJeeeme We hej peesj osv se ke re
Dehes#ee Jeefeiele DevegYeJe leLee eesielee hej peesj
efoee ieee nw ~ ceveg<e peye Deheve re meerCe&leeDe We kee
heefjleeie kej oslee nw Deewj Dehev se peerJeve c We osJe legue
n se peelee nw leYe re Gm se efmeef efceuele re nw ~ Oeeefce&ke
efJeeeme We leLee meeceeefpeke efJeefOe-efJeOeeve We ke re Deveskelee
kes yeere m se nesl se ngS Ye re vewefleke JeJemLee kes eLece
he#e We c We Gmekes vewefleke JeJemLee kes heeueve hej peesj
efoee ieee nw ~ Fve eLece he#eeW kee eefleefveefOelJe
ceneeleeWmele, Deefnbmee, Deheefjen leLee mebece eje
ne s l e e nw ~ v e w e f l e k e J e J e m L e e k e e he e u e v e D e O e e l c e
peerveJeve ke re Deewj ceveg<e ke re eieefle c We DeeJeMeke
keoce nw ~ Dele: ceeveJe JeJenej leLee efkeesCe ke se
Gve DeeOeeeflceke SJ be vewefleke cetue We eje efveeefceefle
Deewj meoYeeJeeefvJele kejvee nesiee pe se Fme ue#e ke re
Deesj u se peev se Jeeu se nesl se nQ ~
Yeejleere mebmke=efle kee cetue efJeeej, pe se egie
egieeW mes euee Dee jne nw nceejer efJeefMe peerJeve
heefle ke se efveeefcele kejlee nw ~ Fme cetue efJeeej ke re
DeefJejue Oeeje mevosMe We kes he c We eue re Dee jn re nw ~
Gve mevosMe We c We ieerlee Ske ceneve mevosMe evLe nw ~
Gheefve<eod, jeceeeCe Deewj ceneYeejle Gve hej efJeMeod
he c We ekeeMe [euel se nQ Deewj Fve meyekes yeeo Ye re
m J e e c e e r j e c e e v e gpe e e e e &, y e u u e Ye e e e e &, e fv e c y e k e e e e e &
eYe=efle ceneheg<eeW kes peerJeve Deewj GheosMe eeeerve
hejcheje kee DeeOegefvekelece mevosMe nw ~

15

Fvn Re mevosMe We kee DeOeeve Deewj efevleve kejvee kes efJekeeme kes efue se ceveg<e ke re mJelev$elee DeeJeMeke
Deewj Gvekes Devegmeej DeeejCe kejvee n re DeOeelce nw Gmekee JeefelJe DeefJeYeepe Deewj heefJe$e nw ~
ceei &e kee DevegMejCe kejvee nw ~ pewmee efke c Qe mecePelee Gmekeer efJeeej Skehelee ee efJeeej kesverkejCe
ntB, mevosMe We ke se meefhle he c We Fme ekeej jKee pee Yeue re n re Gmekee GodIeesef<ele ue#e meecetefnke eehle
mekelee nwF&ej n re me=ef ke se OeejCe efke se ngS nw Deewj kejvee nes, yegje nw Deewj efJeheefekej Ye re nw ~ Fmec We
Gme re ke re esjCee m se eslevee Jeehle nw ~ ceveg<e c We ceeveJe ceW meee keer #eefle JeefelJe keer cetueYetle
Gmeke re DeefYeJeefe kee n re veece Deelcee nw Deewj Gme DeekeeeDe We kee oceve, Gmekes JeefelJe kee ceuteesosve,
Deelcee kee efJeOeeve meJeexheefj neslee nw ~ ceveg<e kes Deele Deewj Demele kee mLeeefelJe leLee Deelcee kes
eeeme kee GheosMe en nw Deewj nesvee eeefn se efke Jen DeefvJelJe ke re DemJeerke=efle Devleefve&nerle nQ ~
Dehev se ke se Dehev se menpeerJe We ke se Deewj Yeewefleke peiel de
meeceeefpeke YeeJevee pe se ceveg<e c We Devleefve&efnle
ke se Fme lejn heevleefjle kej ues efke peerJeve ceW nw, meecetefnke peerJeve ke re Deesj esefjle kejle re nw, ceveg<e
Deelcee kee mee#eelkeej n se peee Deewj F&ej eke n se kes Dehev se DeefmlelJe kes efueS n re en yengle DeeJeMeke
pee e ~
nw Deejw Fmekes meeLe me"ve DeveMgeemeve Deejw meeceeefpeke
vewefleke keejCe kes efveece ke se mecePevee, hetje efveev$eCe uei se ngS nQ ~ Fve meej re eerpe We m se Deefveeefcele
kejvee Deewj Gmekee DevegmejCe kejvee Deelcee keer mJelev$elee ke re #eefle nesle re nw ~ efHej Ye re en meeceeefpeke
Keespe GheueefyOe keer efoMee ceW henuee keoce nw ~ efveev$eCe pe se ceveg<e kes ye se jnv se kes efueS DeeJeMeke
Deefnbmee, mele, mebece Deewj Deheefjen kes Dehev se he We nw, Dehev se c We n re meeOe ven Re nw ~ Deelcee-DeefYeJeefe
ceW en efveece ner efJee ke re vewefleke JeJemLee kee ke re megefJeOee eoeve kejvee cetueYetle DeekeeeDe We ke se
meceLe&ve kejlee nw Deewj meeOeve keer heefJe$elee kee { kejvee Deewj ceveg<e ke se F&ej ke re Deesj u se peevee
Keeue jKev se hej Glevee n re yeue oslee nw efpelevee Fmekee GsMe nesvee eeefn se ~ Dele: meeceeefpeke peerJeve
meeOe hej keesF& Yeer Jeefe ogleehetC &e meeOeve We m se c We yeme Glevee n re meeceeefpeke efveev$eCe nesvee eeefnS
Des meeOe leke ven Re hengBe mekelee ~
efpemem se efke Ske JeJeefmLele peerJeve euelee jns Deewj
ceveg<e kee owJe re leJe nw cetueYetle Deekeee, pe se meeLe n re yegef kes Gvcege, GheYeesie Deewj cetueYetle
mel de efel de Deevevo, esce, cegefe Deewj Meeefvle kes efue se DeekeeeDe We kes efveYe&e Devegieceve kes efuees eLes
nesle re nw ~ en re keejCe nw efke Jen keesF& Ssmee DeC ge mJelev$elee efceuele re jns ~
veneR nw pees Yeewefleke efJe%eeve, jmeeeve efJe%eeve kes
ener meee ueeskelev$eelceke peerJeve nw, Deehe
efveece We m se meeeefuele neslee nw ~ Jen kesJeue peerJeve Fm se eens Deewj keesF& veece Ye re os mekel se nQ ~ Ske
k e e r k e e s F & F k e e F & v e n e R n w , h e M e g k e e r l e j n J e= e f e k e p e v e l e e k e e u ee s k e l e v $ e c e v e g < e k e e s i eg u e e c e y e v e e o s
eefleefeeeDe We kee iej ven Re nw Deewj ve Jen keesF& mekelee nw ~ Ske Ssmee n re meleJeeo re ejce n se mekelee
meesev se ke re ceMeerve nw ~ pewmee efke Jen efJeeeme kejlee nw pe se JeJeefmLele meeceeefpeke peerJeve Deewj Jeefeiele
nw ~ Fme re kes keejCe Jen Gme osJelJe kee mHegefue nw mlelev$elee oesve We kes efue se jemlee efvekeeue u se ~
pe se F&ej ke re Deesj u se peelee nw ~
Y e e j l e k e e r m e bm k e = e fl e c e = l e m e bm k e = e fl e v e ne R nw ~
Deml ge Dehev se GsMe hetefl &e kes efue se leLee Dehev se Fmekee DeeJeenve kejvee Deleerle kes cetue We ke re meerCe&lee
efJekeeme kes efue se Glevee n re efpelevee efke mecete re peeefle kes meeLe hegve: eefleefle kejvee ven Re kene peeesiee ~
16

Fmekes Devegmeej euevee eefleefeeeJeeo re kenueevee ven Re

nw ~ en Fme DeL &e c We Meeel de nw efke Fmekes cetueYetle
efJeeej hej keeue kee keesF& DeeIeele ven Re he[e nw,
y e e fu k e e n nc e sMe e l e e p e e nw ~ e fJ e e e j e W e j e y e v e s
ceute We Deewj ieCge We ke se yeouel se nSg mecee ke re DeeJeMekelee
kes Devegketue, egie-egie We leke meMee kejl se jne pee
mekelee nw ~
en re keejCe nw efke Yeejleere mebmke=efle ke re Meefe
De#egCCe nw Deewj mecee ke re DeeJeMekeleeDe We ke re hetefl &e
kes efue se Gmeke se efHej DeKeC[ yeveeee pee jne nw ~
peye leke henu se ceveg<e kee heefjJele&ve ven Re neslee
leye leke osMe Deewj peerJeve ke se heefjJeefle&le kejvee ee
yegjeF& kee eeflejesOe kejvee mecYeJe ven Re nes mekelee
F m e k e e D e L e & e n ng D e e e fk e c e v e g< e c e W D e J e e fm L e l e
Deelcee n re Gmekes JeefelJe ke se yeouele re Deewj mhehe
c We kene peee le se Fmekee cenueye en ngDee efke Gm se
D e e l c e e k e s e f J e O e e v e k e s D e v e gm e e j j nv e s k e e r k e u e e
meerKeve re eeefnS ~
Fme keuee %eeve kes DeYeeJe c We Fefleneme ke re men re
JeeKee ven Re n se heele re ~ Fefleneme ke re men re JeeKee
mJe be Ssefleneefmeke nesle re nw ~ yegjeF&, $egef, cee Deewj

efnbmee kes efJe DemebKe peerJeve kes DeveJejle mebIe< &e

kes meeLe Gvekes n re eje Deelcee ke re hejle We kee Keguel se
peevee n re Jen ieefleMeerue Meefe nw pe se Fmekes heers nw ~
D e ie j n c e v e s e e r j e e v o , e e r k e= < C e , J e e m e D e e e f o
Ssefleneefmeke Yetefcekee ke re Ghes#ee kej o re le se Fefleneme
DeLe&nerve n se peeesiee ~ Fefleneme c We Yeejle kee kee&Je
en nw efke ceveg<e peeefle kes efJekeeme c We DeeOeeeflceke
len We ke se Keesuel se peee ~ en re keejCe nw efke peyeefke
otmejs je^ cej ie se ee cegcet< &e n se jns neW, DeOeelce ke re
p e v c e Y e t e f c e p e w m e e e f k e c e Q v e s k e n e n w e g ie e g i e e W m e s
peerefJeve eue re Dee jn re nw ~
DeeejCe Deewj Yee<eeDe We ke re efYeVelee kes yeeJepeto
Yeejle Deheve re mebmke=efle kes eYeeJe c We Ske lejn ke re
Skelee eehle ke re nw ~ mebmke=le Deepe Ye re Fmekee eesle
nw ~ S k e e rk e j C e k e e r e n Me e f e S sm e e r S se f l e ne e fm e k e
he=Yetefce emlegle kejle re nw efpemeke re DevleJe&ml ge Deewj
efpemekee yeue Yeejle ke se Ske mece=ej esce SJeb
meewneo& ke re Deesj Deewj Devlele: DeOeelce peerJeve ke re
Deesj u se peel se nQ ~

Sk e eoM ee r el e k es D e v eg e v e me s ec eu ees k e M et v e h e [e
YeieJeleeefhle kee meJeexece meeOeve SkeeoMeerele
kee heeueve nw ~ yeeueke, Je= Deewj jesie re ke se es[kej
Mes<e ueesie SkeeoMe re ele DeJeMe kejW ~ SkeeoMe re
ele kejl se mecee Oeeve osvee eeefn se efke hetJe&efJee
(oMeceerefJee) SkeeoMe re ele ve kejs ~ oMece re efJee
SkeeoMe re kejv se Jeeu se ceveg<e kee Oece&veeMe, mevleeveveeMe
leLee mecheefe kee veeMe neslee nw ~ pewm se efJevog cee$e
cee kes mheM &e m se ieepeue Deewj keg se kes mheM &e m se
he e i e J e l e e p e ne s p e e l e e nw Gm e e r l e j n o M e c e e r

efJee SkeeoMe re otef<ele ceeve re ieF& nw ~ oesve We he#e kee

SkeeoMe re ele kejvee eeefn se ~ SkeeoMe re ele kejl se
mecee efvecveeufeefKele evfeece We hej Oeeve jKevee eeenfes
1. efpeme efove SkeeoMe re kee ceeve 54 oC[ m se
DeefOeke n se Gme efove ele ven Re kejvee eeefnS ~
efleere efove eoMe re ke se ele kejs ~
2. Deiej veJece re Ske heue Ye re n se Deewj oMece re efleefLe
kee #ee n se le se SkeeoMe re kee ceeve 54 oC[ m se
kece nesv se hej Ye re Gme efove ele ve kejs; keeeWefke

17

Jen oMeceer efJee SkeeoMeer nesleer nw ~ Jewmeer

efmLeefle c We eoMe re ke se n re ele kejs ~
3. eefo o se efove SkeeoMe re efleefLe n se le se efleere
SkeeoMe re ke se ele jnvee eeefnS ~
4. oMece re kee ceeve 55 Ie[ re m se DeefOeke n se peee
le se Gmekes efleere efove SkeeoMe re ke se n re ele ve
kejkes eoMe re ke se ele kejs ~
5. eefo SkeeoMe re efleefLe kee #ee n se le se eoMe re kee
ele kejs ~
peye SkeeoMe re ke se ele kejs leye eoMe re c We
heejCe kejvee DeeJeMeke nw; hejvl ge eoMe re ke se ele
kejv se hej $eeesoMe re ke se heejCe kejv se c We oes<e ven Re
ceevee peelee$eeesoMeemleg heejCeced~
jepee keceeo kes jepe ceW SkeeoMe re ele
kejv se Jeeu se JewkegC" eu se peel se L se ~ keceeo Ske
eeJele ae jepee Les, J se YeieJeeve efJe<C ge kes me se Yee
(eerJew<CeJe) L se ~ J se jepee YeieJeeve efJe<C ge ke se es[kej
efkemeer otmej s osJelee mes esce veneR kej les Les ~
Deveveeefevleevlees ceeb kes Devegmeej J se YeieJeeve efJe<C ge
kes Deveve Yee L se J se meYe re SkeeoMe re ele kejl se L se ~
jepee keceeo oMece re ke se n re neLe re hej m se Dehev se
j e p e c e W e f " b " e s j e he e r J e e l e s L e s e f k e D e e " J e <e & m e s
DeefOeke Deewj 85 Je< &e mes kece DeJemLee kee pe se
ceveg<e SkeeoMe re ke se Yeespeve kejsiee Jen oC[veere,
yeOe leLee veiej m se efve<keeefmele kej efoee peeesiee ~
Gmev se en Ye re Iees<eCee kejJee o re Le re efke eefo cesjs
efhelee, Yeelee, heg$e, e re leLee efce$e Ye re SkeeoMe re ke se
Y e e s pe v e k e j W i e s l e e s J e s Ye e r e e sj k e e r Ye e Be fl e h e k e [ s
peeeWi se ~ Fme lejn ke re Iees<eCee n se peev se m se keceeo
jepee kes jepe c We meej re epee SkeeoMe re ele kejle re
Le re ~ Gmekee heefjCeece en neslee Lee efke Gmekes jepe
c We keesF& Ye re efkeme re ekeej m se cejlee Lee Jen JewkegC" n re
peel ee Lee ~

SkeoMe re ke se meejs heehe DeVe c We efveJeeme kejl se nQ

Dele: Gme efove pe se DeVe Keelee nw Jen heehe kes Yeeie re
yevelee nw ~ jepee keceeo kes jepekeeue c We SkeeoMe re
ele kejv se kes keejCe Ske Ye re vejke c We ven Re peelee
Lee ~
Ske efove veejo pe re ecejepe kes heeme peekej
yeesu se efke vejke c We ueeF& kee We ven Re megveeF& he[le re ~
Ssmee ceeuegce neslee nw efke heehekece Xe kes yeejs c We Deehe
keg efueKel se Ye re ven Re nw ~ Deehekee uesKeeheeue efe$eieghle
Y e e r c e e wv e O e e j C e e fk e e s ngS nw ~ v e e j o k e s J e e v e
megvekej ecejepe v se Gvem se kene efke Fme mecee Yetleue
hej jepee keceeo nQ J se hegjeCe heg<eesece YeieJeeve
e f J e <C e g k e s Y e e n Q ~ J e s e f " b " e s j e he e r J e e l e s nQ e f k e
SkeeoMe re kes efove keesF& Yeespeve ve kejs ~ pe se Yeespeve
kejsiee Jen oC[ kee Yeeie re nesiee ~ jepee kes Yee m se
mecemle eeCe re SkeeoMe re ele kejl se nQ ~ Dele: meyeueesie
cejv se hej JewkegC" eu se peel se nQ ~ en re keejCe nw efke
Fme mecee eceueeske kes ceei &e m se keesF& Ye re Jeefe peev se
Jeeuee ven Re nw ~ SkeeoMe re ele kes eesie m se ueesie We kes
efueefKele kece&jsKee Ye re efce peele re nw ~ SkeeoMe re ele
k e j v e s J e e u e e he e he k e c e e X k e s Y e e s ie e f k e S e f J e v e e n e r
JewkegC" c We eu se peel se nQ ~ Dele: c Qe keeC"ce=ie ke re
lejn efve<leyOe nes ieee ntB ~ Deye en Be cegP se keesF&
DeeJeMekelee ven Re jn iee re nw ~ Deye c Qe Dehevee og:Ke
efveJesove kejv se kes efueS yeeepe re kes heeme peeTBiee ~
pe se veewkej efJevee keece efke se n re mJeece re kes Oeve kee
GheYeesie kejlee nw ~ Gm se efveee n re vejke c We peevee
he[lee nw ~ Flevee kenkej ece, veejo Deewj efe$eieghle
yeeepe re kes heeme eu se ie se ~ ecejepe v se yeee ke se
osKekej $eeefn-$eeefn kenl se ngS Gvekes Deei se efiej he[s ~
GvneWv se yeee m se kenens osJe We kes mJeeceer! c Qe ceneve
ke c We he[ ieee ntB ~ yeee v se efe$eieghle meefnle ece
m se kene efke efkeme keejCe Deeheueesie og:Ke c We he[ ie se
nQ? ecejepe ves kene efheleecen megefvees pe se Jeefe

18

efvejern neskej kee&Je kee heeueve ven Re kejlee nw Jen

DevOekethe c We efiejlee nw ~ efveee n re Gm se vejke c We
peevee he[lee nw ~ pe se jepee kee kece&eej re ueesYeJeMeel de
epee m se Devegefele ueeYe ueslee nw Jen leerve me we keuhe
l e k e v e j k e c e W J e e m e k e j l e e nw , D e l e : c e Q D e e he k e s
DeeosMe m se Oece&hetJe&ke epee kes Thej Meemeve kejlee ntB;
hejvl ge Deepe cesje jepee keceeo eje hejeYeJe n se
ieee nw ~ heL=Je re kes meejs ceeveJe keceeo kes DeeoMseevemgeej
SkeeoMe re ele kejl se nQ, Gmem se ce=l ge kes yeeo meyeueesie
JewkegC" eu se pee jns nQ ~ SkeeoMe re ele kes eYeeJe m se
ceveg<e efhelee-efheleecen Deeefo kes meeLe JewkegC" eu se

peel se nQ ~ SkeeoMe re kejv se Jeeuee Jeefe leerve We kegue

kee Gej kej oslee nw ~ keceeo leerve npeej Je< &e
m se he=LJe re hej Meemeve kej jns nQ ~ Gme mecee m se
SkeeoMe re ele kejkes meyeueesie JewkegC" eu se ie se Deewj
DeYe re pee jns nQ ~ Ske Ye re vejke c We ven Re Deelee ~
FmeefueS eceueeske c We cesje keesF& keece ven Re jn ieee
nw ~ yeee v se kene mete&heg$e efpeme YeieJeeve kes veece
G e e j C e m e s c e e v e J e he j c e he o e u e e p e e l e e nw J e n
SkeeoMe re ele kejkes kee We ven Re hejceheo eehle kej
ues ~ (eceMe:)......

efhelejeW keer cegefe kes efueS ieee ceW efheC[ DeJeMe oW

p e [ - e s l e v e c e e p e ie l e d Y e i e J e e v e e e r e f J e < C e g k e e r
ueeureeefJeYetefle nw ~ ueekseJeeg ueerueekewJeueced yeeme$te ~
Fme ueerueeefJeYetefle kes Devleie&le eewjeme re ueeKe ekeej
ke re eesefvee We c We kecee&vegmeej peerJe ke Yeesielee nw ~
Y e ie J e e v e G v e c e W e f k e m e e r - e f k e m e e r he j e f J e Me s <e k e = he e k e j
ceeveJe Mejerj osl se nQ ~
SJeb mebme=efle eemLes YeeYeceeves mJekece&efYe: ~
peeJres o:gKeeketues eJfe<Cee:s ke=hee keJeeehfehehgepeeeles ~~
keyeng efke keefj keCee vej osner ~
osle F&me efJeveg nsleg mevesner ~~
heMe-ghe#eer, keer-hele Deeefo ke re Dehes#ee efJeue#eCe
efJeJeske eOeeve ceveg<e Mejerj osv se kee GsMe nw efke
ceeveJe Deheves DeelcemJehe ke se mecePekej YeieJeeve
efJe<C ge c We meceefhe&le n se peee ~ YeieJeeve kes ejCe We c We
meceefhe&le ngS efJevee peerJe kee keueeCe ven Re neslee nw ~
veeve: hevLee efJeeleseveee~ (Gheefve<eod)
ceecesJe es eheevles ceeeecelseeb lejevfle les~ (ieelree)
meeOeveOeece cees#ekej eje en ceeveJe Mejerj
cees#e kee ej nw (ceeveme)~

Jesoevle oMe&ve c We Yeesee peerJeelcee, Yeesie eke=efle

(ceeee) Deewj oesveeW ceW efmLele neskej esefjle kejves
Jeeuee hejceelcee nw Fve leerve We kes eLeeL &e mJehe kee
%eeve DeefveJee &e yeleeee nw ~
Yeesee Yeesieb esefjleejb e celJee
meJe eeseb ef$eefJeOeb yeecesleled ~
e f v e < k e e c e k e c e & e e s ie , %e e v e e e s ie , Y e e f e e e s i e D e e w j
eheefleeesiees eej eesie ceeveJe keueeCe kes efueS
kens ie se nQ ~ efpemev se Fve meeOeve We kee Devegeve m se
hejceelcee ke se emeVe kej ueslee nw Jen cees#e kee Yeepeve
yevelee nw ~ efpevekes hetJe&pe We v se Fve eesie We kee Deeece
ven Re efueee, J se le se vejkeeefo kes ke We c We he[s jnl se nQ ~
Gvekes efueS peye Fefleneme hegjeCeeefo kee Deeuees[ve
kejl se nQ le se Ske n re Gheee efceuelee nw efke Gvekes
JebMepe kes eje ieee c We efheC[oeve SJ be lehe&Ce kej
efoee peee ~ pe se Jeefe efJee c We ken Re Ye re ceje nes,
Jen eens efkemeer Ye re peeefle kee n se Deiej Gmekee
JebMepe Dehev se efhelej We kes efveefcee ieee c We Deekej efheC[
Deewj lehe&Ce kej ueslee nw le se Gmekes efhelejieCe vejkeeefo
kes ke We m se tkej cegefe n se peel se nQ ~ YeieJeeve

19

eerjece v se Jeeuceerefkee jeceeeCe v se kene

hegc de veeceke vejke m se Gej kejv se kes keejCe heg$e
ken peelee nw ~ heg$e Jen re nw pe se meye ekeej m se efhelej We
ke re j#ee kejlee nw ~ Ske heg$e Ye re ieee ke re ee$ee kej
oslee nw le se efhelej We kee keueeCe n se peelee nw ~
hegcveecvees vejkeeled emceeled efhelejb $eeeles megle: ~
lemceeled heg$e Fefle eese: efhele=ved e heeefle meJe&le: ~~
SJee yenJe: heg$ee iegCeJevlees yengeglee: ~
les<eeb Jew meceJesleeveeceefhe keefeod ieeeb epesled ~~
Fmem se megueYe efhelej We ke re cegefe kes efueS Deewj
keee Gheee n se mekelee nw ~
Fmeer kee meceLe&ve veejohegjeCe ceW efkeee ieee
nw ~ veejohegjeCe c We yeleueeee ieee nw efke ieee veeceke
leerL &e meJ &e leerLe Xe c We es nw ~ Fme ieee leerL &e kes yeejs
c We cees#e ke re keecevee Jeeu se efhelej We v se kene nw efke
ceveg<e ke se yengle heg$e keer keecevee kejve re eeefnes;
keeeWefke Ske Ye re heg$e ke se ieee eu se peev se hej efhelej We
kee Gej n se peelee nw ~
pe se Jeefe yeenlee, ceeheeve, eesjer, ieghelve re
ieceve Deeefo heehe kejkes cejlee nw ~ Gmekes efveefcee
ieee c We Gmekee heg$e Deeefo efheC[ leLee lehe&Ce kej oslee
nw le se Jewm se heehe re ke se Ye re cegefe efceue peele re nw ~
yeenlee mejgeheeveb mleseb iegJeieveeiece: ~
heeheb lelmebiepeb meJe ieeeeeeefoveMeefle ~~
(vee0heg040 De0)
efhelej We kes ekeeshe m se Ye re heg$e kee DeYeeJe neslee
nw ~ efpem se heg$e Glheefe c We keef"veeF& DevegYeJe n se Jen
ieee c We Dehev se efhelej We kes efveefcee efheC[ oeve kej u se ~
Gme efhelej We ke re emeVelee m se heg$e eehle n se peelee nw ~
Ssm se Deveske ueesie We ke se ueeYe ngDee nw ~ ceelee-efhelee
ke re ce=l ge kes Ske Je< &e kes yeeo ieee c We efheC[ os ~ pe se

efheC[ ven Re oslee nw ~ eefleJe< &e Gmekes efhele=ieCe c We ieee

Deekej DeeMeeefvJele jnl se nQ efke cesje heg$e efheC[ osiee,
peye efheC[ ven Re oslee leye Gmekes efhele=ieCe eehe oskej
eu se peel se nQ ~ Gve efhelej We kes eehe m se mevleeve Deeefo
Heue We ke re eeefhle c We yeeOee nesle re nw ~ veejohegjeCe c We Ye re
Fmekes mecyevOe c We Ske keLee efceuele re nw ~ $eslee c We
efJeMeeue veece kes Ske jepee L se ~ Gveke re veiej re kee
veece efJeMeeue Lee ~ Jen Re Gveke re jepeOeeve re Le re ~ jepee
efJeMeeue ke se heg$e ven Re n se jne Lee ~ GvneWv se leJeJesee
$e+ef<ee We m se hete efke cegP se heg$e kee We ven Re n se jne nw?
heg$e kes efueS c Qe keewve-mee Gheee keB ~ $e+ef<ee We v se
kene efke jepeved! heg$e kes efueS Deehe ieee peekej
efJeefOehetJe&ke efhelej We ke se efheC[oeve kejW ~ efhelej We ke re
e m e V e l e e m e s D e e he k e e s D e J e M e he g $ e e e hl e n e s ie e ~
e fJe M e e u e j e pe e ve s $e + e f<e k e e r D e e %e e k e s D e ve gm e e j
e f h e l e= h e # e c e W i e e e c e W D e e k e j e f J e e f O e J e l e d e f h e l e j e W k e s
efveefcee efheC[ efoee ~
efJeMeeue jepee ieee c We efheC[ osl se mecee DeekeeMe
c We megvoj Deeke=efle Jeeu se esle, je leLee ke=<CeJeC &e kes
leerve heg<e efoKeee re he[e ~ GvnW osKekej jepee v se
Gvem se hete efke Deeheueesie keewve nQ? esle heg<e v se
yeesuee c Qe legcneje efhelee ntB ~ je JeC &e Jeeu se cesjs efhelee
nQ, pe se henu se etjkece ae Deewj yeeIeele re L se ~ se ke=<Ce
JeCe&Jeeu se heg<e legcnejs eefheleecen nQ ~ FvneWv se hetJe&pevce
c We Deveske hegjeleve $e+ef<ee We kee JeOe efkeee Lee ~ J se
oesve We efheleeheg$e vejke Yeesie jns L se ~ Fme mecee legcev se
ieee c We efheC[oeve kejkes efhelee efheleecen Deewj eefheleecen
ke se le=hle kej efoee ~ meye ueesie JewkegC" c We eu se ie se ~
Gve efhelej We kes DeeMeerJee&o m se efJeMeeue jepee heg$eJeeve
n se ie se ~
Dele: ieee leerL &e ke re ceefncee DeJeCe&veere nw ~

20

Y e j le j e ce m e b Je e o
Yejle v se eerjece m se kene efke Yewee? efheleepe re v se
Jejoeve oskej cesj re ce Be kewkese re ke se mevleg kej efoee~
ceelee v se DeeesOee kee jepe cegP se os efoee, peye c Qe
en DekeCke jepe Deeheke re mesJee c We meceefhe&le kejlee
ntB~ Deehe Fmekee heeueve kejW~ Fme efJeMeeue jepe ke se
Deehekes efyevee keesF& veneR mecYeeue mekelee nw~ pewm se
ieons Iees[s ke re Deewj Deve he#e re ie[ ke re eeue ven Re
e u e m e k e l e W , J e w m e s ne r c e g P e s c e W Y e e r D e e h e k e s m e c e e v e
jepeheeueve ke re Meefe ven Re nw~ pewm se keesF& Ye re heg<e
Je=#e ueieelee nw Heue kes efueS Jen Je=#e ke se meeRekej
ye[e yevee oslee nw~ Deiej Je=#e Heue ven Re oslee le se Je=#e
ueieev se Jeeu se heg<e kee GsMe hetje ven Re neslee nw~
Gmem se Jen heg<e DeemeVelee eke kejlee nw~ Gme re
ekeej efheleepe re v se Deehe-pewm se meJe&iegCe mecheVe heg$e ke se
ueeskej#ee kes efueS GlheVe efkeee nw~ eefo Deehe jepe
kee Yeej ven Re uesl se nQ le se efheleepe re kee GsMe JeL &e
n se peeesiee~ Dele: Deehe DeeesOee kes jepe heo hej
DeefYe<eske neskej epee kee heeueve kejW~ Yejle pe re esce
efJeYeesj neskej efJeueehe kejl se ngS eerjece m se jepe heo
hej DeefYeef<ee nesves kes efueS eeLe&vee kej jns Les~
Gveke re Fme oMee ke se osKekej eerjece v se GvnW meevlJevee
osl se ngS kene efke YeeF& en peerJe F&ej kes meceeve
mJelev$e ven Re nw, keesF& Ye re Deheve re Fe kes Devegmeej
en Be keg ven Re kej mekelee~ keeue heg<e ke se FOejGOej KeeRelee jnlee nw~ mecemle meben se kee Devle
heleve efJeveeMe nw, ueewefkeke GVeeflee We kee Devle heleve
nw, mebeesie kee Devle efJeeesie nw Deewj peerJeve kee
D e v l e Y e j C e nw ~ p e w m e s he k e s n g S H e u e e W k e e h e l e v e
DeJeMe neslee nw, Gme re ekeej ceveg<e We ke re ce=l ge Ye re
DeJeMe nesle re nw~ pewm se meg{ mlecYe Jeeuee cekeeve Ye re
hegjevee nesv se hej efiej peelee nw, Gme re ekeej ceveg<e Ye re

yeg{ehee Deewj ce=l ge kes JebMe c We he[kej ve n se peelee

nw~ pe se jele yeerle peele re nw, Jen hegve: ueewkej ven Re
Deeleer~ efove jele ueieeleej yeerle jns nQ Deewj mebmeej c We
meye eeefCee We ke re Dee ge kee veeMe leere ieefle m se n se
jne nw~ Yejle~ legce Dehev se efueS n re efevlee kej se otmej We
kes efueS yeej-yeej Meeske cele kejeW~ keesF& Jeefe ken Re
Ye re jns Gmeke re Dee ge efvejvlej #eerCe n se jn re nw~ ce=l ge
Jeefe kes meeLe n re euele re nw, meeLe n re yew"le re nw Deewj
ceei &e m se euekej meeLe n re ueew peele re nw~ Mejerj peerC &e
n se peelee nw yeeue Ye re meHeso n se peel se nQ, hejvl ge ce=l ge
m se yeev se kes efueS ceveg<e kes heeme keewve mee Gheee nw~
ueesie meteexoe Deewj metee&mle nesv se hej emeVe nesl se nQ~
hejvl ge en ven Re peevel se efke eefleefove Dehev se peerJeve
kee veeMe n se jne nw~ efkeme re Ye re $e+l ge kes Deev se hej
ueesie We ke se n< &e neslee nw, efkevl ge J se en ven Re mecePel se
e f k e $e +l e g D e e W k e s he e f j J e l e & v e m e s e e e f C e e e W k e e r D e e e g
eceMe: #eerCe n se jn re nw~ pewm se meeiej c We yenl se ngS o se
kee" keYe re Ske-otmejs m se efceue peel se nQ Deewj keg
keeue kes yeeo J se hegve: Deueie n se peel se nQ, Gme re ekeej
eer,heg$e, heefjJeej Deewj Oeve Ye re efceuekej efyeIeg* peel se
nQ, keeesefke Fvekee efJeeesie DeheMecYeeJe re nw~ mebmeej
c We keesF& Ye re eeCe re eehle nesv se Jeeu se pevce-cejCe kee
Guueve ven Re kej mekelee~ pe se Jeefe efkeme re Yejs ngS
Jeefe kes efueS yeej-yeej Meeske kejlee nw, Gmec We Ye re
Deheve re ce=l ge ke se euev se kee meeceL &e ven Re nw~ pewm se
peeles ngS heefLeke We DeLeJee Jeeheeefje We mes jemles c We
Ke*e ngDee heefLeke kens efke c Qe Ye re Deeheueesie We kes
heers-heers DeTBiee Deewj Jen Gvekes heers-heers peee,
Gme re ekeej nceejs hetJe&pe efhelee-efheleecen Deeefo efpeme
ceei &e m se ieS nQ leLee efpemem se yeev se kee keesF& Gheee
ven Re nw, Gme re ceei &e hej efmLele ceeveJe efkeme re kes efueS

21

Meeske kewm se Deewj kee We kejlee nw? pewm se veefoe We kee

eJeen heers ven Re ueewlee, Gme re ekeej {uele re ngF&
DeJemLee efHej ven Re ueewle re nw~ Jen eceMe: veeMe ke re
Deesj n re peele re nw~ ceeveJe ke se Fvemeye yeele We ke se mecePe
kej DeelcekeueeCe kes meeOeve mJehe Oec &e c We ueie
p e e ve e e e e fn S ~ n c e e j s e f h e l e e O e c e & e l c e e Le s ~ G v n e W v e s
heee&hle oef#eCee oskej e%e We kee Devegeve efkeee Lee~
Gvekes heehe ve n se ieS L se Dele: J se Meeske kejv se
eesie ven Re nQ~ FmeefueS Yejle! legce en Be m se peekej

DeeesOeehegjer c We efveJeeme kejes~ efheleepeer ves legcnejs

efueS Ssmee n re DeeosMe efoee nw~ GvneWv se cegP se pen Be
jnv se kes efueS DeeosMe efoee nw, c Qe Ye re Jeve c We jnkej
Gveke re Dee%ee kee heeueve keBiee~ efheleepe re kes MegYe
DeeejCe We hej efheele kej legce Ye re Dehev se Oeeefce&ke
mJeYeeJe kes Devegmeej Deelcee keer GVeefle kes efueS
eelve kej se

eeJre
s M
s e peer kes eu
f eS 45 keje[
s kee cekgeg meceehfel&e
eerjeceevegpe meceoee kes 108 efoJe osMe We c We
efJeiele 12 petve 2009 MegeJeej ke se efle{ceuee
ecegKe eerJessMe yeeueepe re efle{ceuee efleheefle keefueegie c We eerJessMe YeieJeev de ke se meceejesnhetJe&ke Degle nerj We
kes ele#e YeieJeev de nw ~ Deeheke se eerjeceevegpe mJeece re m se efveefce&le 45 kejes[ he se ke re ueeiele kee Ske
pe re kes eerMebKe-ee eoeve kejkes Dehevee efMe<e Ye re efoJe cegkeg meceefhe&le efkeee ieee ~ Fme keee& ceW
yeveeee Lee ~ Yee Deewj YeieJeev de kes ele#e mecyevOe We kevee&ke kes hee&ve cev$e re peer0 peveeo&ve js[d[ re pe se
kee mee#e re en ceefvoj Deepe efJee kee meyem se Oeve re yeeeCeer merue FC[m^erpe kes ceeefueke Yeer nQ,
osJe-mLeeve nw ~ en Be hej Yee Dehev se YeieJeev de ke se eehetJe&ke en YeWo YeieJeev de ke se meceefhe&le ke re nQ ~
eegj cee$ee c We mJeCe& Deewj keercele re nerjs-peyeenjele Fme ekeej mes eerJessMe yeeueepeer kes Deueej
YeW kejkes mJe be ke se Oeve ceevel se nQ ~ kene peelee nw YeC[ej c We Ske Deewj Degle cegkeg ke re mebKee ye{
efke osJe re heeeJele re m se efJeJeen kejv se kes efueS YeieJeev de ieF& nw ~ Fme ekeej eeryeeueepe re kes Kepeev se ke re keercele
ke se eegj mJeCe& ke re DeeJeMekelee he[ re Leer, leye ueieYeie 50 npeej kejes[ m se Ye re DeefOeke ke re yeleeF&
GvneWv se Dehev se Yee We m se mJeC &e oeve osv se kes efueS kene peele re nw ~
Deewj Deeeemeve efoee efke pe se cegP se Deepe mJeC &e oeve
mcejCeere nw efke eerJessMe YeieJeev de efleheefle
osiee c Qe Gm se Ye re efJeJeen kes yeeo eegj Oeve-mecheefe yeeueepe re ke re efpeme ekeej Deee nesle re nw, Gme re ekeej
eoeve keBiee ~ leLe re m se Yee eerJessMe yeeueepe re Gme osJemLeeve m se peveefnle kes Deveske kee &e Ye re mecheVe
ke se mJeC &e Deewj jlve YeW kejl se eu se Dee jns nQ ~
nesl se nQ ~ pewmes jesefiee We kee Gheeej, efJeeeefLe&e We ke re
Yeejle Je< &e c We eerJessMe YeieJeev de kes Deveske efMe#ee, efJeeve We kee mecceeve, meeefnle kee eeejceefvoj nQ ~ YeieJeev de JessMe pe re pen Be efJejepel se nQ, emeej, ceeefmeke heef$ekee kee ekeeMeve, oMe&veeefLe&e We
Jen re mesJee kejv se Jeeue We kes ceveesjLe hetC &e nesl se nQ ~ kes efueS efve:Meguke "njves, Ietceves, emeeo Deeefo ke re
c e g c y e F & e f m L e l e e e r J e s s Me o s J e m L e e v e c e W Y e e r e f J e ie l e J e J e m L e e c e n J e he t C e & n w ~ G e m e s J e e D e e W m e s D e v e
Je< &e keF& Yee We v se YeieJeev de ke se nerjs kes nmle (neLe) osJemLeeve We ke se Ye re esjCee uesve re eeefnS, Fve mesJeeDe We
Deewj cegkeg meceefhe&le kejkes Dehev se ceveesjLe We ke se hetC &e m se YeieJeev de ke se emeVelee nesle re nw ~
ef ke ee n w ~

22

veejeeCe keer eslee SJeb Gvekes DeJeleej kee mJehe

efveiecekeuhelejesie&efueleb Heueb
YeieJeeve kes DeJeleejme=ef kes Deeeof c We veejeeCe
MegkecegKeeoce=leJemebegleced
~
ke se ueeske efvecee&Ce ke re Fe ngF&~ GvneWv se heeYetle We
efheyele YeeieJeleb jmeceeueeb
(he=efLeJeer, peue,lespe,Jee ge Deewj DeekeeMe) kee efvecee&Ce
cegngjnes jefmekee YegefJe YeeJegkee: ~~
efkeee~ leovevlej peue c We Meeve kejl se ngS eesieefvee
eeeerve keeue c We Deelce-lelJe kee ceveve kejv se kee efJemleej efkeee~ Gme mecee YeieJeeve kes veeefYe
Jeeu se cegefveieCe Dehev se keueeCe kes efue se MegmelJecee mejesJej m se Ske keceue eke ngDee~ Gme keceue m se
YeieJeeve efJe<C ge ke re DeejeOevee kejl se Les~ cegceg# ge heg<e yeee GlheVe ngS~ YeieJeeve kes efJeje he kes De
kes Ske cee$e DeejeOe YeieJeeve efJe<C ge n re nQ~ DeleSJe ele c We n re mecemle ueeske We ke re keuhevee ke re iee re nw~
Jele&ceeve mecee c We pe se cegefe ke re keecevee jKev se Jeeu se YeieJeeve kee Jen he npeej We hewj, peeBIeW, YegpeeSB Deewj
nQ J se ueesie eeeerve cegefvee We ke re YeeBefle keueeCe kes cegKe We kes keejCe Delevle efJeue#eCe nw~ Gmec We npeej se
efuees veejeeCe keer ner DeejeOevee kejles nQ~ pees efmekeskes SSeqmememeeeeeeeefmeefme
cevemJe re heg<eieCe mebmeej-meeiej m se heej kejvee eenl se
npeej se efmej npeej se keeve, npeej se DeeBK se Deewj
nQ J se jpeesiegCe,leceesiegCe eOeeve osJe We ke re Gheemevee ve npeejes veeefmekeeSB nQ~ npeejes cegkeg, Jee Deewj
kej Meg meJeceg<e re YeieJeev de veejeeCe kee n re Yepeve kegC[ue Deeefo DeeYet<eCe We m se Jen mJehe efJeYetef<ele nw~
kejl se nQ~ jepeme Deewj leeceme heg<e n re Oeve Sse &e Gmec We npeej se efmej npeej se cegkeg, Jee Deewj kegC[ue
Deewj mevleeve ke re keecevee m se veejeeCe ke se es*kej Deeefo DeeYet<eCe We m se Jen mJehe efJeYetef<ele nw~ YeieJeeve
otmejs ke re Gheemevee kejl se nQ~ mecemle Jeso eeflehee be kee en re mJehe nw efpem se veejeeCe kenl se nQ~ en
YeieJeeve JeemegosJe nQ~ pehe-lehe,e%e Deewj eesie Deeefo Deveske DeJeleej We kee De#ee kees<e nw DeLee&le Fme re m se
Oeeefce&ke ke=le We kee Devegeve YeieJeeve veejeeCe ke re meejs DeJeleej eke nesles nQ- SleVeeveeheleejeCeeb
ke=hee m se n re meHeue nesl se nQ~ YeieJeeve, eke=efle Deewj efveOeev be yeerpeYeJeeced Jen YeieJeeve kee efJeMegeJecee
Gvekes iegCe We m se Deleerle nQ~ efHej Ye re Deheve re iegCecee re eshe nw~ eesieer ueesie Deheveer efoJe ef mes
ceeee m se mebmeej ke re jevee kejl se nQ~ meJe,jpe Deewj YeieJeeve kes Gme he kee oMe&ve kejl se nQ~ DeJeleej o se
lece se leerve We iegCe ceeee kes n re efJeueeme nQ~ YeieJeeve ekeej kes nQ- DebMeeJeleej Deewj hetCee&Jeleej~
meYe re keueeCe iegCe We m se heefjhetCe&, eeke=le iegCe We m se
1. YeieJeeve v se meveke,meVeove, meveeleve Deewj
jefnle Deewj efJe%eevee vevomJehe nQ~ pewm se Ske n re mevelkegceej Fve eej yeeCe We kes he c We DeJeleej ueskej
Deefive efJeefYeVe ekeej ke re Deeke=efle Jeeue re uekeef*e We Delevle keef"ve yeee &e kee heeueve efkeee~
kes Deeee m se Deveskeeke=efleJeeue re eleerle nesle re nw,Gme re
2. mebmeej kes keueeCe kes efue se e%e We kes mJeece re
ekeej ceeveJe keueeCe kes efue se celme ketce&, Jeejen, YeieJeeve v se n re jmeeleue c We iee re ngF& he=efLeJe re ke se
ceeveJeeefo kes Mejerj OeejCe kej efJeefYeVe he c We eleerle efvekeeuev se kes efue se metkej (Jeejen) he OeejCe efkeee~
nesl se nQ~ J se n re me=ef kes mecemle eeefCee We kee heeueve- 3. YeieJeev de osJeef< &e veejo kes he c We Deekej Meeeleleb$e
hees<eCe Ye re kejl se nQ~
23

(veejoheeeje$e) kee GheosMe efkeee~ Gmec We kece Xe kes

eje kec &e yevOeve m se cegefe kee JeCe&ve efkeee ieee nw~
4.Oec &e ke re helve re cetefl &e kes ieY &e m se YeieJeeve v se
vej-veejeeCe kee he OeejCe efkeee nw~ Fme DeJeleej
c We GvneWv se $e+ef<e yevekej ceve Deewj Fefve We kee mebece
kej ye* re lehemee ke re nw~
5. en DeJeleej efme We kes mJeece re keefheue kes
he c We ngDee~ leJe We kee efveCe&e kejv se Jeeu se meebKe
Meee kee GheosMe FvneWv se efkeee nw~
6. Devegmegee kes Jej ceeBiev se hej Deef$e kes heg$e
oee$ese kes he ceW "e DeJeleej ngDee nw~ Fme
DeJeleej c We GvneWv se Deueke& SJ be enueeo Deeefo ke se
yee%eeve kee GheosMe efkeee nw~
7. en DeJeleej efe epeeheefle ke re Deeke=efle
veece ke re helve re kes ieY &e m se e%e heg<e kes he c We ngDee
nw~ Fmec We osJeleeDe We kes meeLe mJeeeccegJecevJevlej ke re
j#ee ke re nw~
8. jepeeveeefYe ke re helve re ces osJe re kes ieY &e m se
YeieJeeve $e+<eceosJe kes he c We DeJeleej enCe efke se
nQ~ Fme he c We hejcenbme se kes ceei &e kee oMe&ve kejeee
nw ~
9 . 9 J e e B D e J e l e e j Y e i e J e e v e v e s $e +e f < e e e W k e e r
eeLe&vee m se he=Leg kes he c We enCe efkeee nw~ Fme
DeJeleej c We YeieJeeve v se he=efLeJe re m se mecemle Deew<eefOee We
ke se otne nw~ 10. ee#egme cevJevlej We kes Devle c We peye
mecemle he=efLeJe re meceg c We [tye iee re Leer, Gme mecee
YeieJeeve cenme kes he c We 10Je Be DeJeleej ueskej
he=efLeJe re he re veewkee hej yew"kej Deieu se cevJevlej kes
DeefOeheefle JewJeelecev ge ke se j#ee ke re nw~
11. meceg cebLeve kes mecee YeieJeeve kehe
yevekej cebojeeue ke se Deheve re heer" hej OeejCe efke se
nQ~ 12. 12J We DeJeleej c We OevJevleefj kes he c We
Dece=le ueskej eke ngS nQ~

13. meceg cevLeve kes mecee eke ngS Dece=le

Ie ke se osJeleeDe We m se ervekej owle Dehev se DeOeerve kej
efueS Les~ Gme mecee YeieJeeve v se ceesefnve re he OeejCekej
osJeleeDe We ke se Dece=le efheueeee Lee~
1 4 . e f p e m e m e c e e e f nj C e k e e f Me he g D e he v e s he g $e
enueeo ke se ke os jne Lee~ Gme mecee YeieJeeve v se
vejefmebn he OeejCe kej efnjCekeefMeh ge kee mebnej
efkeee nw~
15. peye yeefue v se mecemle he=efLeJe re ke se Dehev se
DeOeerve kejv se kes yeeo mJei &e m se osJeleeDe We ke se nekej
Gm se Dehev se DeOeerve kej efueee,leye osJeleeDe We kes jepe
Jeeheme kejev se kes efueS YeieJeeve Deefoefle ke re eeLe&vee
hej Jeeceve he c We eke ngS Les~
15. peye jepee ueesie yeeeCe We kes esn re neskej
Gvns efJeMes<e ke os jnW Les~ Gme mecee YeieJeeve
hejMegjece kes he c We DeJeleej ueskej he=efLeJe re ke se 21
yeej #eef$ee We m se Metve kej efoee Lee~
1 7 . e f p e m e m e c e e u e e s ie e W k e e r y e e w e f k e D e e w j
OeejCe Meefe kece n se iee re Leer, Gme mecee YeieJeeve
Jeeme kes he c We DeJeleerC &e ngS Les~ Gme DeJeleej c We
Jeso We ke se MeeKeeefo he c We efJeYeeefpele efkeee Lee~
18. osJeleeDe We kes kee &e mecheVe kejv se kes efue se
YeieJeeve v se jece he OeejCe efkeee Lee, efpevekes kee &e
peiel de c We eefme nQ~
1920. yeuejece Deewj eerke=<Ce kes he c We
eke neskej he=efLeJe re kee Yeej neee nw~
21. osJeleeDe We kes esn re owle We ke se ceesefnle kejv se
Jeeu se YeieJeeve v se yegeJeleej OeejCe efkeee nw~
22. keefueegie kes Devle mecee c We peye jepee
ueesie eee: uegsjs n se peeeWies, Gmemecee peiel de kes
j#eke YeieJeeve efJe<C ge eMe veeceke yeeeCe kes Iej
keefleke he c We DeJeleej enCe kejWies~
F v e D e J e l e e j e W c e W m e v e k e e e f o , v e e j o , k e e f he u e ,
24

oee$ese, $e+<eYeosJe, e%eheg<e Deeefo YeieJeeve kes

DebMeeJeleej nQ~ celme, ketce&, Jejen, ve=efmebn, Jeeceve,
hejMegjece, eerjece, yeuejece, eerke=<Ce Deewj keefleke se
ome YeieJeeve kes efJeMes<e mJehe nQ efpevec We meceeevegmeej
ke=<Ceml ge YeieJeeve mJeeced Ssmeekenkej eerJeeme
pe re v se eerke=<CeeJeleej kee efJeMes<e cenlJe yeleueeee nw~
peye meye ueesie owle We kes Deleeeej m se Jeekegue n se
peel se nQ leye YeieJeeve egie-egie c We Deveske he OeejCe
kejkes $emle ueesie We ke re j#ee kejl se nQ~ YeieJeeve kes
efoJe pevce We ke re keLee Delevle jnmecee re nw~ Fme
ekeej kes mLetue he m se hejs YeieJeeve kee Ske met#ce
DeCee mJehe neslee nw, pe se eeke=le ef m se osKev se
c e W v e ne r D e e l e e n w ~ G m e e r k e e D e v l e e e & c e e r he c e W
Gheefve<eo We ceW JeCe&ve efkeee ieee nw, mecemle pe*
esleveelceke peiel de c We Gme he m se YeieJeev de Jeehle nQ~
pewm se Mejerj c We Deelcee jnle re nw Gme re ekeej mechetC &e
peiel de c We hejceelcee jnl se nQ~ DeleSJe mechetC &e esleveeelseve
peiel de yee kee Mejerj nw Deewj yee peiel de ke re Deelcee
nw~ YeieJeeve ke re ueeruee Deceese nw~ J se ueeruee m se n re
Fme mebmeej kee me=peve, heeueve Deewj mebnej kejl se nQ~
mebmeej kes pees efvecee&Ceeefo kece& nQ YeieJeeve Gvemes
efuehle ven Re nesl se nQ~ eeefCee We kes Devoj %eevesefve
Deewj ceve kes he c We jnkej Gvekes efJe<ee We ke se enCe
Ye re kejl se nQ, hejvl ge Gvec We Deemee ven Re nesles~ YeieJeeve
hejce mJelev$e nQ Fmeefue se efJe<ee Gvehej eYeeJe ven Re
[eue mekelee~ pewm se Devepeeve ceveg<e peeotiej ee ve
kes mebkeuhe Deewj Jeeve We m se ke re ngF& kejeceele ke se ven Re
mecePe heelee, Gme re ekeej Dehev se mebkeuhe Deewj JesoJeeCe re
kes eje YeieJeeve kes eke efke se ngS Deveske veece

Deewj he We leLee Gveke re ueerueeDe We ke se yegefnerve ceeveJe

leke& egefee We m se ven Re heneeve mekelee nw~ eeheeefCe
YeieJeeve ke re Meefe Deewj hejeece DeVele nQ, Gveke re
keesF& heej ven Re hee mekelee~ J se meejs peiel de kes efvecee&lee
nesl se ngS Ye re Gmem se hejs nQ~ Gvekes mJehe ee Gveke re
ueeruee kes jnme ke se Jen re peeve mekelee nw pe se efvele,
efvejvlej, efve<kehe YeeJe m se Gvekes ejCe We kee efevleve
kejlee nw~ Fmeefue se metlepe re v se Meewvekeeefo $e+ef<ee We m se
kene efke Deeheueesie ye*s meewYeeieMeeue re leLee Oeve nQ
pees peerJeve c We Deveske efJeIve-yeeOeeDe We mes Yejs Fme
mebmeej c We mecemle ueeske We kes mJeece re YeieJeeve eerke=<Ce
m se DeVee esce kejl se nQ~ efpemem se Deeheueesie We ke se Fme
pevce-cejCe he mebmeej kes Yeebkej ee c We veneR
he*vee he*siee~
h e gv e : m e t l e p e e r v e s Me e w v e k e e e f o e e W m e s k e n e e fk e
JesoJeeme peer v se Jeso We kes meceeve YeieJeleefj$e mes
heefjhetC &e YeeieJele veeceke hegjeCe kee efvecee&Ce efkeee nw~
Fme YeeieJele cenehegjeCe ke se eerJesoJeeme pe re v se hejce
keueeCe kes efue se Dehev se Deelce%eeve re heg$e MegkeosJe ke se
megveeee~ eerceeieJele hegjeCe c We meejs Jeso Deewj Fefleneme We
kee meejleJe meben efkeee ieee nw~ Fmeerefuees en
hegjeCe Jesohe re keuheJe=#e kee hekee ngDee megmJeeog Heue
ceevee ieee nw~ e re MegkeosJepe re v se Fm se jepee hejeref#ele
kee megveeee nw~ peye YeieJeeve eerke=<Ce Dehev se hejceOeece
k e e s e u e s ie e s , l e y e F m e k e e f u e e g ie c e W p e e s u e e s ie
De%eevehe re DevOekeej m se DevO se n se jns nQ~ Gvekes
efue se en hegjeCehe met &e eke ngDee nw~

25

ke gcYecene heJ e& ke e jnme

heewjeefCeke DeeKeeefekeeDe We kes Devegmeej meceg- mes Deesle-eesle efJeefYeVe JeCe&-Deeece kes ueesie leLee
cevLeve m se mecegYetle eewonJe Be jlve Dece=lekegcYe Demegj We Oeeefce&ke meceoee We kes Deeee &e meefMe<e en Be heOeejl se
kes neLe ve ueies, Fme Yee m se Deekeevle osJejepe Fv nQ~ Gveke re meeceoeefeke YeeJeveeDe We kes eeej-emeej
heg$e peevle Fm se ueskej Yeeiee~ Yeeiel se ngS kegcYe c We m se kee keeee&efvJele efmeevle Ske efJeje cesuee kee mJehe
Dece=le ke re keg yeBtos ueke he*er~ peneB-pen Be se yetBos OeejCe kej ueslee Deehle cene ceveeref<eeeW ves Fme
efiej Re Jen Re kegcYeheJ &e Deeeesefpele nesv se ueies~ Ske Deve ceneheJ &e kee eejcYe keF& efe We m se efkeee nw, efpemekes
heewjeefCeke DeeKee nw efke Gheeg&e kegcYe ke se eehle hetC &e heefjheeueve ke re Ske efJeefMe hejcheje yeve iee re nw~
kejv se kes efueS osJe We Deewj oeveJe We kes yeere yeejn efove We Deepe Yeer Gmekee efveJee&n $e+ef<e cegefve ceeiee&vegieeceer
leke eg neslee jne~ se yeejn efove ceveg<e We kes yeejn eeu te Oeeefce&ke peve meeslmeen leLee meesuueeme kej jns
Je<e& kes yejeyej nesles nQ, Fme DeJeefOe ceW Fvheg$e nQ~ Dele: Fme hejcheje kes DeejcYe nesv se kes cetueYetle
peevle v se Dece=le keueMe ke se yeejn mLeeve We hej jKee, DeeOeej We kes heefjes#e c We kegcYe heJ &e ke re heewjeefCekelee
efpevec We Dee" mLeeve mJei &e c We nQ Deewj eej he=efLeJe re hej~ Keieesue Meeeerelee, Ssefleneefmekelee leLee meeceeefpekelee
he=efLeJe re kes efpeve eej mLeeve We hej Dece=le Ie jKee hej mebef#ehle efJeeej hejceehesef#ele eleerle neslee nw~
ieee, Jen nj yeejnJ We Je< &e kegcYe heJ &e ceveeee peev se
y e e j n k e e f l e he l e k e g c Y e he J e & m L e e v e e W c e W m e s e e j
u e ie e ~
he=efLeJe re hej nQ Deewj Jen Ye re osJevogue&Ye Yetefce Yeejle ceW~
he=efLeJe be kegcYeheJe&me elegOe &e Yeso Geles~ heewjeefCeke GuuesKe nw efke Fve eejes mLeevees hej
eleg:mLeu se e heleveel de megOeekegcYeme Yetleues~~
GheefmLeefle eesie n re DeefOeke JewefMeeeOeeeke nw~ keeeWefke
ieeejs eeei se e Oeje ieesoeJej re les~ osJeieg Je=nmheefle, met &e leLee ev v se Ge yeejn efove We
keueMeeKees efn eesieeseb eeseles MebkejefoefYe:~~es c We Deueie-Deueie efmLeeflee We c We kegcYe ke re j#ee ke re Leer,
eej mLeeve nQ- ieeej (nefjej) eeeie, Oeejeveiej Dele: Je=nmheefle met &e Deewj ev ke re efJeefMe efmLeeflee Be
(Gppevwe) Deewj ieeoseJej re le (veeemfeke)~ Fvec We eejecfYeke n re efJeefYeVe mLeue We hej kegcYe kee eesie ueele re nw~
o se nefjej leLee eeeie Gej eosMe c We ieelehej n re
Je=nmheefle kes Je=<emLe Deewj met &e kes cekejmLe nesv se
nw~ en Be DeOe&kegcYe heJ &e Ye re cevee se peel se nQ~ Dele: hej eeeie ceW, ieg kes efmebnmLe leLee mete&-ev kes
eesie keg Ssmee yeve peelee nw efke eefle leermejs Je< &e ces<emLe nesv se hej Gppewve c We leLee Je=nmheefle, met &e Deewj
nefjej Deewj eeeie c We kegcYe DeLeJee DeOe&kegcYe neslee ev Fve leerve We kes efmebnmLe nesv se hej veeefmeke c We kegcYe
nw~ nefjej kegcYe leermejs Je< &e eeeie c We kegcYe,"s Je< &e heJ &e kee eesie neslee nw~ Jeso JeeCe re nw efke kegcYe heJ &e
nefjej c We DeOe&kegcYe, veJ We Je< &e eeeie c We DeOe&kegcYe kes hegCe keeue c We Devegeflele melkec &e m se ceveg<e We hegCe
leLee yeejnJ We Je< &e hegve: nefjej c We kegcYe he*lee nw~ Heue leLee heejueewefkeke hejceeVeo ke re eeefhle nesle re nw~
en hejcheje kegcYe heJ &e kes DeejcYe m se n re eue re Dee
cegPes le se nefjej kegcYe keer heewjeefCekelee hej
jn re nw~
efJeeej kejvee nw~ Dele: Deehekee Oeeve Deye Jen Re
Fme ceneheJ &e kes DeJemej hej Oeeefce&ke YeeJeveeDe We Deeke= kejvee nw~ Dele: Deehekee Oeeve Deye Jen Re
26

Deeke= kejvee eentBiee~ kegcYeeslheefe keer keLee kes

Devle c We GuuesKe nw efke ces<e c We met &e leLee kegcYe jeefMe
c We Je=nmheefle kes nesv se mes, ieeej eeve re nefjej
heefveerveeekes ces< se kegcYejeefMeiel se iegjew~
ieeejs YeJesoeesie: kegcYeheJe&mlele se cele:~~
e We le se kegcYeheJ &e cee$e c We mveeve kee DeefOekeeefOeke
Heue hegjeCe We c We GheJeefCe&le nw, efkevl ge nefjej kegcYeheJ &e
kee Heue meJee&efOeke nw~ Ge eesie c We en Be mveeve,pehe,
nesce Deewj oeve kejv se m se ceveg<e pevce,peje Deewj cejCe
he YeJe JeeefOe m se meoe kes efueS cege n se peelee nw~
kegcYe jeefMe iel se peerJ se eefv se ces<eie se jefJe:~
nefjejs ke=l be mveev be hegvejeJe=efeJepe&veced~
Gheeg&e kegcYeheJe& meceejesn meeceve cesue We ke re
YeeBefle Jeeheej SJ be ceveesjbpeve meeOeve We kee meefcceefuele

he ven Re neslee, elegle DeekeeMeere en ve#e$e We ke re

efJeMes<e efmLeeflee We m se efveOee&efjle SJ be efveeefv$ele neslee
n w ~ K e i e e su e - M e e e k e s D e e O e e j h e j e n v e # e $ e e W k e e r
efJeMes<e efmLeeflee Be nj yeejnJ We Je< &e GheefmLele nesle re nQ~
Ssmee osKee peelee nw efke keg meeO ge mebveeme re ces<e
jeefMe hej met &e kes Deev se kes hetJ &e n re nefjej c We mveeve
kejl se nQ~ Fme Je< &e 2010kes 14 Deewue m se kegcYeeesie
nesiee~ hejvleg hetJ &e c We n re mveeve kejves Jeeu se meeOeg
mebveeefmee We kee 14 peveJejer mes ner cegKe-cegKe
efleefLee We hej mveeve neWies~ mecYeJele: Jew<CeJe meeOegDe We
v se 30cee &e m se 28 Deewue leke nefjej c We kegcYe
mveeve kejv se kee efveCe&e efueee nw~ mveeve kes cegKec e g K e e fl e e f L e D e e f e c e D e bk e c e W e k e e e f Me l e k e j o e r
p ee eie er ~

efJeecebieue ieeseece ee$ee

ieebJees efJeeme ceelej: DeLee&le iees mechetC &e Deheceeve kej jns nQ~ mechetC &e osMe c We ie se mebj#eCe
efJee ke re ceelee nw Deewj Fmekes mebj#eCe Deewj mebJeOe&ve mebJeOe&ve kes efueS mekeejelceke JeeleeJejCe efvecee&Ce kes
m se efJee kee keueeCe nesiee~ nceejs $e+ef<ee We v se kene GsMe m se efJeecebieue ie se eece ee$ee efJepeeeoMece re
L e e - i e e e k e s h e = Y e e i e c e W y e n d c e e p e e r , c e O e c e W 2 0 0 9 m e s D e e j c Y e ne s j ne r nw ~ e e $e e k e s e f o J e
efJe<CegYeieJeeve ,cegKe ceW efMeJe peer, jesce-jesce ceW mekbeuhe peieg Mekbejeee &e ieeskeC &e heer"eOeerej jeIeJesej
$e+ef<e-cenef<e&,leQleerme kejes[ osJeer-osJeleeDe We kee efveJeeme Yeejle re mJeece re peer, hetpe Deeee &e efJeeemeeiej peer,
nw~ Dee" We Sse &e (megKe-mece=ef) ueskej ue#ce re ceelee hetpe jefJeMebkej pe re SJ be mecemle je^ere mevle We kes
ieee kes ieesyej c We Jeeme kejle re nQ~ pen Be ie se kes ejCe DeeMeerJee&o m se en efJeecebieue ie se eece ee$ee efvekeeuev se
he[l se nQ Jen Be osJeleeDe We kee Jeeme jnlee nw~ ie se ke re kee efveee ngDee nw~
ceefncee Dehejcheej nw~ ke=ef<e eOeeve osMe Yeejle ke re
en ee$ee 108 efove We ke re nesie re efpemec We Ske
DeLe&JeJemLee kee DeeOeej ieesceelee nQ~ efHej Ye re en efove c We eej keee&ece neWi se leLee 200 efkeueesceerj
kewme re efJe[cyevee nw efke osMe kes kelueKeeve We c We eefleefove otj re lee nesieer~ Fme ekeej en cegKe ee$ee 20
ueeKe We ie se ceeleeDe We ke re efvece&celeehetJe&ke nlee nesle re npeej efkeueesceerj kee ceei se lee kejle re ngF& 400
nw~ eece Gpe[ jns nQ, efkemeeve Deelce-nlee kej jne mLeeve We hej keee&ece kejsieer~ Fmekes meeLe n re efpeueenw~ YeesieJeeo re DeLe&JeJemLee v se nceejs pevepeerJeve ke se lenmeerue, eKeC[ We m se Gheee$ee We efvekeeue re peeeWieer~
Demle-Jemle kej efoee nw~ ieesceelee kes mebj#eCe kee Fmeer ece ceW ue#ceer veejeeCe cebefvoj ngueemeiebpe
efpeve hej oeefelJe nw, J se n re ie se ceelee kee #eCe-#eCe peneveeyeeo m se Ye re Ske Gheee$ee eejbYe ke re peeesieer,pe se
27

mechetC &e peneveeyeeo ke re heefjecee kejsieer~ Fme ee$ee

kes ceeOece m se nj Iej m se mecheke& efkeee peeesiee,
efpemekes ie se ceelee nceejs efueS efkeleve re Gheeesie re nQ,
Gmekes hebeieeJe ceveg<e, heMeghe#e re Je Yetefce kes efueS
efkelev se DeeJeMeke nw, en mecePeee peeesiee~ efJeefYeVe
Ieeleke yeerceej re pewm se keQmej, ceOegcesn,oejesie, hes
kes meye jesie oeble kes jesie We m se kewm se yeee pee mekelee
nw, jemeeeefveke Keee Je keerveeMeke We kes keejCe n se
jns Jeeeg, DeVe, peue, Heue, meype re ke se penjerue re
nesv se m se kewm se ege efkeee pee mekelee nw~
ieee kes ieesyej m se ieesyej iewme yeveekej Gmec se
efJeegle Glheeove, ieesyej iewme kes efceLesve Deueie kej
efmeuesC[j c We Yejkej Jeenve mebeeueve ieesyej m se oJee,
Oethe eF&ume yeveekej ueesie We ke re yesjespeieej re otj kejvee,
ieescet$e m se keerefveeb$eke yeveekej yeerpe We ke se MeesOeve,
Hemeue kee j#eCe, ieesDeke&, Ieveke re m se Devekse yeerceeejfe We
ke re efeefkelmee kes yeejs c We Fme ee$ee kes ceeOece m se
m e c e P e e e e p e e e s ie e ~
yewue eefuele ^wkej pevejsj eje efkemeeve ke se
mJeeyeuebJe re yeveevee,mecheVe yeveevee, pewefJeke Kesle re eje

ueesie We ke se jesiecege mJeemLe yeveevee~ Fme ekeej ieee

m se osMe ke se jesiecege, kepe&cege, eot<eCecege, DeVecege,
Tpee&ege, efJeosMe re hejeJeuecyeve m se cege kejeee pee
mekelee nw~
ieee kes Glheeo We m se meeeflJeke efJeeej GhepeWies,
mesmkeej peieWieb, peyeefke efmevLesefke otOe, efceueeJe re
Ie re m se keesuesm^esue ye{siee, oe jesie heveheWies~ mebmke=efle
ke se yeeev se kes efueS eece ke se yeeevee nesiee, eece ke se
yeeev se kes efueS ieee ke se yeeevee nesiee~ ieee-eece
mebmke=efle kes eje n re Yeejle efHej m se efJeeieg yevesiee,
Gmem se efJeecebieue ie we eece ee$ee~
Dele: Deepe ieew-eece ke se mebke m se cege kejev se
k e s e f u eS m J e j e p e m e s m eg j e p e y e v e e v e s k es e f u e S ,
mJeefYeceeve peieev se kes efueS, mee re mJeleb$elee ueev se kes
efueS, efJee keueeCe kes efueS nw en efJeecebieue ie we
eece ee$ee~ Deehe mJeece re pe re cenejepe me se mesJeke
leYe re ceev se peeeWi se peye iees-ceelee ke re Fme peeiejCe
ee$ee c We Deehe Ye re menYeeie re yeveWies~

ceg nte & ef veC e &e

efjeiecevecegnte&
hetJe& mes heefece, F&Meeve mes vew$e+&le keesCe kes
e f u e S
1. Deienve Megkeue efleeree yegOeJeej 18~11~2009
ke se eele: 6~34 m se 7~18 leke
Gej mes oef#eCe, JeeeCe mes Deefive,F&Meeve mes vew$e+l&e
k e e s C e k e s e f u e S
2. Deienve Mekgeue Dece re yeOgeJeej 25~11~2009
eele: 6~5 m se 8~15 leke~
Gej mes oef#eCe JeeeJe mes DeefivekeesCe kes efueS

3. Deienve Megkeue hetefCe&cee yegOeJeej 2~12~2009

ke se eele: 5~40 m se 7~48 leke~
hetJe& mes heefece, F&Meeve mes vew$e+&le keesCe kes efueS
4. heew<e ke=<Ce eefleheo iegJeej 3~12~2009
4~14 m se 6 yep se leke meeebkeeue~
ie=nejcYe cegnte&
1. Deienve Megkeue oMece re MegeJeej 27~11~2009
ke se efove c We 1~35 m se 3~2 leke ~
2. Deienve Megkeue hetefCe&cee yegOeJeej 2~12~2009
ke se 1~13 m se 2~40 leke efove c We ~
28

3. heew<e ke=<Ce eefleheo iegJeej 3~12~2009 ke se

1~10 m se 2~36 leke efove c We ~
peerCee&efo ie=neJesMe cegnte&
1. k e e e f l e & k e M e g k e u e $ e e e s o M e e r M e e f v e J e e j
31~10~2009 ke se eele: 7~42 m se 10
yep se leke ~
2 . D e i e n v e k e= < C e $ e e e s o M e e r M e e f v e J e e o
14~11~2009 ke se 6~48 m se 9~4 leke
efove c We ~
3. Deienve Mekgeue oMece re MegeJeej 27~11~2009
ke se eele: 6~5 m se 8~10 leke
nQ~

ke

29

30