La Hi rundlibro

de

Ern st Toller

EI Ia germana Ilngvo tradukita

de Helene Wolff, Kleve

*
\:i0 t.:> ~ 'fv
\6~
x: '(" \, 0.)
~.
v
"

Propra eidono
n komisio ee .Heroldo de Es p e r a n to ", K l n , Oerm.
 'V
~~

()~,..."
Kresklnta en 1922 Skribita en 1923

Forttke le malliberejo
Nl e d e r e c h n e n Ie l d

En mia el o
n es t l s dum Ia jaro 1922
Ks i l o g r a La Io ] de Fritz Dcker, Kl e v e
du hirundoj.

Ciuj r a i t o ] rezervitaj.
Copyright 1924 by Gustav KiepenheuerVerlag A.-G.
Potsdam.
Preso: "Heroldo de Es p e r a n t o ", K l n.
Amiko mortis en Ia nokto
Sola.
Le kradoj gards Ia mortinton.

Balda venos Ia atuno,

Brulas, brulas profunda veo.

Forlasiteco.

7
 Ee Ia infano, ludanta sur Ia malproksima, ho tiom mal-
proksme lupenfloranta kampo,
Estas kaptite inter Ia kradajn stangoin de vial okuloj.
Ho-
Viaj noktoj, via] songnoktoj - malesperaj arlekenajoj.

Vlal ungol gratas Ia erkokovrilon de surda forlasiteco.

Ho obtuza kanlo de senflna monotoniol

Ho eterna unutoneco de senkolore forfluantaj tago] I
lam Nenie floras Ia Miraklo.
Tago esros
Kiel Ia lasra,
Klel la sekvonra, Muziko estas -
larn,

Arbaroj estas -
Tempo estas grlza nebulo. i enpenetris Ia poroin de
via senlima sopiro.

La peceto da blua ielo estas trapikita de rustaj fero-

stango],
Virinoj estas -
Kiuj ekiris el Ia krada truo de via elo,
Vin almlgris, floras e Ia gesto de dole
AI-
Kliniganta nuko.
Migris Atendas ie mano, ku estas
AI- Tre karesema kaj plena de ple] dole varmo.
Migris ...
Unue vi defendis vin,
Sed Ia kradaj stangoi ests pl fortaj 01 vi. floras Ia Miraklo.
Nenie
Nun ili kreskas en viaj okuloj,
Kaj kien an vi rlgardas,
9
ie, Toller. Hlrundllbro. 2
Ce vi vidas kradain stangoln.

8
 r for, kamarado Morto, for for,
len toon, pll poste, multe pll poste!

Super mi, super mi,

Sur Ia ligna kadro de Ia duonmalfermita kradfenestro,
kiu en man elon klinigas je gelnta
Malvarma farigis Ia libro en mia mano, rigido, kvaza ili estus ebriigintaj
Tiom malvarrna, tiom malvarma kel sancelige estus flksltal de
La ngral literoj - nigral montoj, kiuj ekmlgrls en Ia
hipnota rigardo,
venaro de mia koro.
das
Le susurantel folioj - negkampoj e Ia norda poluso
Pareto da hirundoj.
de senlima senpotenco.
Si das,
Luligas! luligas!
Mi sentas froston. Dances! dancas l dances!
La mondo rigidigas.
Estus bele ekdorm nun,
farigi krstalo en Ia senternpa gleclmaro de l' silento. Retirigu, vi ngral montoj t Degelu, vi negokampoj t
Kamarado Morto I Suno, suno, dtsardu ilin! Dlsardu ilin I
Karnarado, karnarado ...

Cirici eiriei cirici

Patrina!
Ciciei
Urrr.
Kia pejzago kreskas el Ia polvumitaj melankoliaj el-
Ke oni adas, proksime ai Ia malhela soilo, anguloi ?
Tan melodion, tiom ebrian de tera jubilo, tiom ebran Tropikaj kampol, kolorebrio de disvolvigantaj orki-
de tera plendo ... deoll
Revu, mia animo, revu,
Regina Noctls l e
Lernu revi Ia revon de l' eterneco I

Cirici cirici cirici

Kaj supre, supre
Ciciei
Mia hirunda paro.
Urrr.
11
~
10
 De Ia bordoj de l' Senegalo, de Ia lago Omandabo
Jen Ia Miraklo t Vi venls, miaj hirundoj,
La Miraklot De Ia sankta pejzago de Afriko.
La Miraklo! Klo vin pelis el la malvarma Aprilo de l' malvarma Ger-
manujo?
Dancu, mia spiranta brusto, ur Ia grekaj nsuloi vi restadis,
Dancu, vi vundal, katenitaj okulol, eu ne kantis gajaj infanoj gajan saluton al vi?
Dancu t Dancu t Kial ne konstruis vi templojn
Nur dancante vi rompos Ia katenoln, En Ia honorindaj buklol de l' Arkipelago?
Nur dancante vi irkaimugos Ia steloin,
Nur dancante vi rlpozos en Ia dtalo. AI ka sorto vi venis ?
Dancu t Dancul
Ho, nia prntempo
[am ne estas Ia printempo de Hlderlin. *
Dancante revu Ia sanktan kanton de l' mondo! La printempo de Germanujo farigis kiel gia vintro
frosta kaj malserena
Kaj sen varmiga Ia
Amo.

La poetoin vi similas, miaj hirundoj.

Suferante pri l' Homo, i1i Lin amas

Kun nenlam estingiganta ardo,
lli, kiul pl profunde fratigis ai stelol, ai stonoj, atsrormo
01 al Ia tuta homaro.

La poetoln vi simlas, mlal hirundol .

1
H61derlln estls germaml poeto (1770-1&0).
12

..
 ngera por Ia ordo kal sllento kal sekureco de I'
domo.

Helpema amlko t
Peceton da kartono vi helps aI mi flksi super Ia ela
Kie mi preparu al vi lokon, birdoj de Ia Libero? pordo.
Mi estas kaptto, kal mia volo ne estas mia volo.
Se mi kantas kanron de Ia Libero, anoncas Ia gard- Ho, resru kamaradoj ai mi, hirundoj t
isto:
La kaprto kantis kanton revolucian.
Tion Ia paragrafo] ne toleras.
Potencaj Sinjoroj estas Ia paragrefol, kuin Ia homoj
mets super sln, ar iIi perdis Ia senton. Vergoln iIi
portas en rnanol, La homoj dras: Vergo] de [ust-
eco.
La vergo] de tlu i domo nomlgas: solaresto - Iitfor-
preno - mangforpreno - kortmalpermeso - skrlb-
malpermeso - parolmalperrneso - kantmalpermeso
- legmalpermeso - lummalpermeso - furiozula
karnzolo.

Vi, mlal hrundol, selas nenon pri [usteco kal nenlon

pr mallusteco. Tlal vi selas anka nenon prl para-
grafo] ka vergo] ...

Kel mi seru por vi tabuleton ?

Ia Ia domo, donta de I' homoi al mi por logado, estas
baonergardata ka] dorndratirkaiata. Ia resones
tage kaj nokte Ia kortoj de Ia senrlpozai paol de I'
gardlsto. ed Ia vergoportantol diras: Peceto da
lgno estas dangera.
15
14

)
 Ses- ,doi tlto,
Logantan Ia golfon irkailflirtas es paoJ reen,
Timerne Ia hirundoj I
Unu gin tuas: en senco,
La viretol
[am mi ekkonas lin en senco,
Ie Ia pli longe sagformiganta
Vos to, je Ia ruga
Pinta brustsigno.
Subi te li ektrernas.
Forflugas.
La virineto akre kriante
Kun li.

u vi antesentls,
Kien mi intencis vin logi?

Ho, kiu rnernvole

Enlogus
En elo de kaptito?

11
Toller, HlrUndllbro. 11
16
 Ls hJrundoj revenls, o Eropo, kiom vi estas mizera!
La bestol de viaj domo} estas klel via} homol,
lIi restos! lIi restos! KlInitaj kll} malbelaj, kriplaj kaj tranumltaj.
Ho, lliaj mlllgallll okulol t
Orienten rigardas mia elo. Kie vi lln kronas, vi kronas rekordoln
Kiel vi kronas Ia rekordoln de viaj homol -
Orienten! Sed ne ilian vivon! Sed ne ilian vivon!

Kiam ili kreskigas sian vivon?

Klam?
Ili transdonas gin ai dolo, portanta uniforman apon;
tlu ~n ordlgas, katalogigas, ordones devoln, ekrb-
as O(lskigatestojn, soldatate~tojn, edzigatestoln, mort ~
atestoln, metas krucon malanta lteln plenumltaln
nomoln, portas Ia plenskribltan regtstran volumon
en Ia registrelon. Tel devas estio Tlel vi servas OiOIl.
En eterneco, Amen.

Ekmersu, vi popoloj de l' Oriento, kaj

anoncu Ia benatajn himnojn de via
sankta senokupecott!

Unu besto tamen vivas en viaj domol, vi homol de

Eiropo, tu ne lasis sin dresi kaj eduki,
19
18 &"
Tiu ne lasis sn kapti per doleeca logado kal Der vi
dlktatora mnacado,
Tu restis
Liberal
Liberal KODStruestro de gotika katedralo,
Liberal Moderigu ven fleregon I
l<vadroln vi uzis kaJ arte skulptitajn 8tonoJn,
Venu ai mi, Ia duoble kaptito: Kolonoln, pilastroln, rozetoln luIj mul~koloroln vitreJn,
Kaptito eneellgita de kaptitoj ... Mortero estis por vi
Le mtulO de l' amas, kiu malkere sin vendia;
En tu et nokto Dedteis vten verkon
l>9nnts Ia blrundpartto en mkl eelo,
AI Traneo,
AI Morto.

li' Rlganlu Ia hirundojn:

t EI malpuraJo, el 81imo,trunketoi, el haroj e~valaj

11Ikonstruas pie Ia noble volbltan neston,
DedteGs tln
AI Tero,
AI Vivo.

iO
Matem~. kam venas Ia gardisto, MI vldls papiliojn ludl
MI ektrema& En sunvibranta tagmezo.
Se li vdus Ia neston,
U tln lrus teren per malmildtl gesto. Sed kie,
Kam Ia suno mallevltas,
Ho, en Ia ptlsinttl somero ItI milito kontre bestdo] I Klam nokroventego
Kontrail teamentaJ deflulloJ, flrstoj oni milltmaris, Muias frans Ia teron
Klam mi iris ai Ia korto, Per ngra plumaro,
Mi transpals batalkampon. Kle, piei gradaj infanoj de I' patrino deca,
Tlam vi dormes ?
Senhelpe flugadis cirkle Ia plendantaj patrinoj.
MI kredas:
Paragrafo X: Kontreee Ia punplenumon Malfermitas por vi
Toleri brdon en Ia domo de I' puno. Kalikoj de I' floroj,
Mi kredes:
Ripozlulas vln
Homoj . . . Homoj ... La florsonorado en Ia katedralo de I' kattlnujoj.

22
 En Ia nesto, P atrlnoj de I' homoj -
Enlitigite en blankaflanaga, phUllof, Ve, iII Iam ne estas
Kuas
FestaJ templo] de germanta vivo.
Kvin brunpunktltaJ ovo,
En Ia mano de mia patrino
Kvin festaJ temploj de tennanta vivo. Enfendigas sulkoj.
Kiam Si min portads,
Estis ia sango
Ombrumata de utage mzero.
Revante
Mi kreskis
En -la malhei o de I' varmganta sino ...
Mia lakto: melankolio.
Mia korbato: funebro.

La moltonan kanton
Gardu Ia homo
En himna Ia floro de I' mondo I

24 Toller. Hlrundllbro . 25

l.
 lugo de hfrundo - kfel nomf nenomebletonv
'Iugo de hfrundo - kiel formf neformeblelon?
Se vivus 010,

Lia kolero:
eu vi selas, kiel hirundo flugas? La elananfa sagflugo de Ia hlrundo.
Lia rideto:
Mi vidis La korsaga ludo de Ia hirundo.
Dum milito kaptitojn migradi Lia amo:
Tra plendantaj valoj de dlspafitaj vilagoj. La ebria sindono de Ia hirundo.
EI Ia vieoj de I' gapantoj
Elkurbigis sin Eropo ledeges siajn aeroplenon:
Virlno. Sed m, mi Numero 44, c

Konvulsiaj mano] Iiberigis, Volas per Ia stlenra akordoj de mia koro ledegl
Suprenigis krute en eteron de nigreta elo, La flugon de Ia hirundo.
uprengs I uprengts I
Svebisl
Jubilist
Kaj Ia serqfe jubilo de voo:
Andrtll

Sed tio ne estis kiel Ia flugo de hirundo.

Mi vidis
En malliberejo katenlteln homoln
Dormantaj .
ongante .
Ho vizago stelradianta I
Katenitaj homoj
Soogantajl
Vi benata venkanto ongo 111

Sed tio ne estis kiel Ia flugo de hirundo.

26
27
 Kiu ladegoe kun mi Ia f1ugon de Ia hirundo?
Ciuln mi nvttee t
Kiu venos?
MaIjuneta knablno..
CUba lnfano,
Idioto!
Ho, rdnda triunuo de homa boneco t
Ni ladeges t Amen.
Ni kantae t Amen.
Ni adoras t Amen.
Ni laidegas Ia flugon de Ia hrundo,
ed fiel nomlgas Ia Revelacio de ~a flugo:
La besto estas pll sankta 01 Ia homo. Amen.
La floro plt senkta 01 Ia besto. Amen.
Tero pli senkta 01 Ia floro. Amen.
ed plej sankta - Ia tono. Sela. Sela. Sela.
Matene beligas ai si Ia hlnmdvreto
Kun nobla grado
Sian blue brilantan plumaron.
Clam estas Ia hrundno malkontente,
Mallaidas lln, disputas, babllaas, skendalee
Konfuzan lngvaon.
Digne Ia vireto finas
len matenan plum-arengon,
Apenau respondas ai Ia dsputaemal sonol,
Tlam - heldl t -
Li f1ugas en Ia rosan lelon.
ed poet nelonge
Li sdee sur Ia fenestre kadro,
Cirpas ai Ja kovanta edzlno
Geen matenkoncerton.
Clrici, crlct,
Ciciei,
Urrr.

28 29
 HomoJ, kiom mizeraj - viaJ festoj t
Mi staras e Ia nokta kradfenestro.
[az-dancol ekral de malbenita tempo t
Via vvtmo
Songante lrpae Ia hirundino. Ekkrankas Ia atomobloln de Memforkuro.
Vekte de Ia amante voko
lIuminu
Sin moveras mallete Ia hirundvireto.
La anmon
Per lamplonol de elektra avido,
Mi ne estas sola.
Kaj i1uziu:
Ci estas lrmata.
Ankai luno kaj stelol estas miaj kamaradoj
Kaj Ia brilegantaj, silentaj kampol.
Sed 8'i ne estas irmata.

Tuta via bruego, via krlaado, grakado,

Via gojaflado, gajaj-ni-estas
- Hahaha-
Ne surdgas
L~ mallate gratantan
Rodadon
De I' tri sekretal ratoj
MalpIeno - Timo - ForIasiteco.

ed jam mi vidas vin,

Sangitan junuleron de l' Revolucio.

v.ta ago: Generado.

Via kvieto: Koncepcio.
Via festo: Nasko.
31
so
 Oferonta
Bn Ia mortproksima batelo de heroa stenderdo,
PaSonta
Bn maturiQ'anta kampo de revanta printempo.
Jubilonta
En Iiganta danco de malligitaJ korpol,
Antaiisentonta
En magia sllento de srelumta nokto.
Iam mi vidas vn,
SanQitan Junularon de I' Revolucio.
Vi mal frataj. vi mal kuraQ'aJhrundol!
ur Ia korto mi staras.
En matene aerol, etendante Ia potencain f1ugiloJn
Kun digno. velas nlzo.
Mi adas lateln krton de ludantal hrundoi.
De eluj flankol respondas vokoj.
Aroj da hirundoj alflugas.
KIu donis Ia atakslgnalon?
Per sege fortego iIi sin tetes sur Ia regan birdon,
Kiu en siaj ungegoj terras JURaRpeseron .
Vi mal frataj, vi mai kuragaj hrundoll
Sed kia neegala batalo t
Kvete, per pli movera f1ugilbato, sin defendas Ia atak-
ito.
Apenaii li atentas Ia erain persekutanfojn.
Kompatinda pasero t
Ree ka ree atakas Ia hirundoj Ia rabiston,
Premegas Iin kun fajra paslo.
Iam lla] f1ugilbatoj farigas pli rapdal, pl nestnresel ...
La malfortuloj venkis Ia fortulon!
Kun kolera kro, venkite de kunigita forto,
malfermas Ia nzo Ia kaptentain ungegoln.
Tremante elflugas Ia senkonscla pasero,
En beatal f1ugoj festas Ia hirundoj Ia triumfon de I' ko-
muneco.

Toller. Hlrundllbro. 1\
M
2
 Mi volas vin gvidi kontrai Ia unu malamiko
Homo.
Bestoj de Ia dezerto: Blekegu alarmon I
Kiam fine, besrol, vi kunllglgos Bestoj de I' gangalo: Kriegu tormon I
Je ligo konrra Ia homaro?
Mi, homo, Nenian diferencon ni akceptas.
Alvokas vin I Blank- kaj ngrulol, flav- kaj brunulol,
Vin, neltngalo], blindigitaj per arda pnglo, Ciuj, iuj terprofanantoj I Patrinmortigantoj I telo-
Vin, vlrafo], sufokltaj en kezemato de gasplenaj rabantojl
ekzerce lpo,
Vin, azenoj, plel mildaj besro], terenfalantaj sub vlpo-
baro,
Vln, struto], senplumlgita] le konvulsianta splro kaj le
sentanta koro,
Vin, evalo, sensune laborantaj en pestumitaj mlnelo],
Vin, urso], dresitaj sur ardanta fer-mato,
Vin, Ieono], domptitaj en cirko per rele knuto,
Vin luln, vin iujn
Mi alvokasl
Vekigul
Vengi ni velas
La viktlmojn de I' homo:
Bestoj por frandado sprante rorturlra.
Bestoj pro modkapricoj ride rurmentlte,
Bestoj por ebriaj arenoj vante oferitaj,
Bestoj en militoj sensence dispecigitaj ...

Mi volas est via kondukanro,

Ml, renegato de I' homaro,

34
11- M
 Sin en kvin etaJ
Blindaj, spirantaj
Vlzagoj.

Lasu min partopreni

Sur Ia giba nestrando Vlan felion,
Sidas Ia hirundino. Kamaradoj.
Rigardas per serloza, atendantaj okulo Baptopatro mi estu ai Ia kvin,
(Kiel mal multe konas Ia homoj Kunzorganta, helpanta rmanto,
Viajn okuloln, bestol t)
AI Ia sankra loko de I' rrensformlgo. Mi gretulas t Mi gratulas t
De tempo aI tempo
Si frapas per kraketante beko
AI kalkkrasltal mondoj
De graveda vivo.
Aiskultante si restadas.

Neesprimeble karesa sono t

Rapide alflugas Ia vlreto,
Ekscitite, ageme, funkcieme
irkaflugas li babilante Ia neston.
Tu] kun petola gojo
Detenas Ia hirundino
La esplorantan f1ugon.
Fine si pazes.
Tre milda farigas le rgardo,
Tre mola kaj Iiberigita
Sia gesto.

Kaj Ia hirundvireto
Ekvidas
Sin,

36 31

Hirundetoj, [en Ia maten', Ia mateno t
Nokte panlo eirpis ai vi fabelojn,
Nun si eereas panon por beketplenigo;
Hirundetoj, [en Ia maten', Ia matenot
Hirundetoj, jen Ia maten', Ia mateno t
Suno frapes kaj dras seluron,
Malfermu Ia brunaln rigard-okulojn;
Hirundetoj, jen Ia maten', Ia mareno!
Hirundetoj, jen Ia maten', Ia meteno t
Baldaii vi grandigos, fiam vi flugos
For trans Ia maron ai Ia nigruletoj.
Hirundetoj, jen Ia maten', Ia mateno t
38
Grizaj silkaj hareto
Kreskas klel drolaj tufetoj
EI rozekolorel korpo].
Surpikita, sur maldika
Tro longa kolo,
La kapo ...
Kiam iu malfermas Ia flevan bekeron,
Blekas
Ridinde furioza faiiketo.
Cam restas Ia neste pura.
Kiam kuas en gi blanka kolbaseto
Kun nlgra ringglta vostero,
Gi estas prenata de Ia gepatroj
Ka] eksteren porta ta.
Diligente iIi nutras
La idaron.
Unue Ia nutralo
Estas mollgata en Ia kropo,
Dole preparata per salivo,
Poste topara en Ia malsatajn buon,
Se Ia patro
Nutras Ia idon dekstre,
Nutras Ia patrino
La idon maldekstre.
Sekreta lego
Regas.
39
 )

Kiel infano, gojanta pI'O bildo, pro ludo

Hej, hirundeto,
De pll armaj esteto],
Kion vi ja povas I
Mi alrigardas vin.
Nun mi vidas-konseia homo.
Heziteme kaj tamen kurage
Unu surrarnpas
Kion vi alportas,
La randon de I' neste,
Sufokitan de unganta beko, r
AI malsataj Ia ldoi ? Levas gracle sian vosteton ...
Klaksl
Besteton, similan aI vi:
Plenumis san laboron.
Vian etfratineton, Ia muson, ~: Purigas
Katenita anka vi aI Ia prakulpo de I' vivo I
La etan posreton
Ve aI ni!
Per starigitaj flugilo]
Kio vivas, murdas.
Kaj rapide, kun kapo levita,
Fiera kiel rusa earo
Mi volas vin ami per pli profunda amo,
i rerarnpas en sian nesron.
Car mi sei as, kion Sorto vln ordonas fari.

Estas malbeno de I' Tero:

Nenie
pres Ia vivajo
..
En dia senkulpo.
Kaj e Ia mortaio
Devas morrlgt,

\(,
.ro
Toller. Hlrundllbro. 6 41

~ \.... .
x .>
 "
Vidis mi pai knabinon
En tritika karnpo.
Brlas Ia ruga tuko,
Ruga tuko, ruga tuko
Ai a kor',
Kantis turdo malproksme
En Ia slringu]o,
Sonls kiel amokanto, I Trens Ia nestrandon
Amokanto, amokanto
Ai - kel mok',
Unu someron ankora,
Ou someroin enkora,
Tralalala, Tralalala.
r
~
42
6 43
J
Se mlnacus dangero, plendus Ia hirundino
Per penetra falfado
AI vento] slan surdan angoron.
De I' fenestro ai nesto, de Ia nesr' ai fenestro
Si flugas kviete.
En Ia nesro karas,
Unu sn apogante ai Ia alia,
Le idoj.
Esploras Ia kapo],
Klinigas antaen, retirigas melantaen, lulges
La Ia takto de I' patrina flugo. [ritme
Kiam Ia flugiloj de l' hirundino tuas
La varmigantan neston,
Il etendas krantaln bekoin,
Kutimite ai karesa vartado.
Sed tuj kun grava prlpenso
l1i ekrnutgas,
Kaj en infanaj okuloi vekgas
Stranga lumado.
Logantajn sonoln irpas Ia hirundino,
Restadante.
Ho arma miraklo!
Antaenkrablas unu ido,
Etendas Ia etaln flugiloln ...
 Sln levas ...
Flugas,
i
Flugas 11
Sanceligante sed tarnen gracie.
AI sia timo gi pruntedonas
La gracian geston de nobela bonmaniero,
Eksidas kun frapanta koro Sur Ia prokslrnan tegmentrandon flugas III kuraga ido.
Apud Ia fella patrino. Scivoleme gi rigardas Ia mondon,
Rigllrdas unuafoe Ia mondon.
Per lado kaj bonguste] mangajoJ Amikoj, mi vidas kun gi unuafole Ia mondon.
Dorlotes Ia gepatroj Ien stdas mia hirundeto. uper si Ia lumigantan
La kuragan idon. Varmigantan sunon; sub si Ia florantan splrantan teron.
La floro], Ia arbo, Ia tegmenrtegolo,
Tiuj en Ia nesro La malproksimaj arbero], Ia telegrafdratoJ,
Insulrkregas kaj rproas. Ciuj, iuj salute klinis
La silentantajn kapojn.

}:
.J
J
44
4~
 Mugas Ia maturigantaj spiko]
Ankai por mi, Ia kaptito.
Volbigas Ia bluanta ielo somera
Ankai super i tu korto mortinta.

Mi eplras
En Ia tagmezo de dola feJiego.

Tero t Amatino t

46
 De Ia kuraga ido lemas Ia gefratoi,
Kiel kun bela pacienco gi iJin helpas t

Kaj kelkajn tagoln pl poste ludflugas

Ekstere gepatroj kal ido].

Dum gaja ludo lemas Ia idoj

La festan arton de l' flugo ...

Vespere iIi ne plu vens hejmen.

Toller, Hlrundllbro. 49
~
IV

Vinaskultanre, hlrundo], Kaj denove Ia hirundoj konstruas Ia neston.

Ridetas mi pri mia verkanta farado.
Kaj denove: tago] de amo varbanta, ebria pIenumo.
La Homo - centro de I' Universo?
KiaI ne Ia hirundo? I Ka] denove mi havls pacan fellegon.
Levu do, levu do
La hirundon
ur Ia tronon de I' sepa tago I Sed ekstere batalas Ia fratoj ...

Pro Ia Homo
Vi mortlgis hornoin,
Pro Ia hirundo
EbIe vi trovos Ia homon.
Kaj pli 01 Ia homon.

Vin aiskuItante, hrundo],

Ridetas mi pri mia verkanta farado.
Ridetu anka vi, amiko I

~.

J 50 7 51

E L I
Kvar doi, blindaj ankora, tremas en Ia nesto.
arn pli malofte hejmvenas Ia gepatroj.
Frosto venis dum Ia nokto
En mortintmantelo.
Mizero I Mizero I
Nenia nutralo por Ia idoj en Ia estingiteco Matene mi vekgls -
De nebulaj tagoj.
La nesto estls mal plena .
Mizero I Mizero!
Mia koro estis mal plena .
Vespere nudaj korpetoj sin premas
AI Ia patrina brusto, tiom senhelpe konfidante, Ho, karel etaj hirundetoj I
Kvaza sn prernus mortontoj alIa koro
De sopire revere Dio.
La hirundino plorls.

Homo, u iam vi vds beston plori? 1..

62
53
Le hirundgepatroj fnebres pro siaj ido]. N, havu
En tre doI ora proksimo iIi karas sur Ia drato, En nokto de malhelo
kiu etendlgas super mia tablo. oplron
Unu donas al Ia alia Ia varmon de sia sango. AI homoj.
Alie vi fnebres, miaj hlrundol, 01 homoj funebras. Timu Ia vorton kiu sufokas t
Via plendo: frostiga tremo pro Ia sprblovo de I'
eterneco. Vere,
Kun vi fnebres Ia krepuskanta vespero, Nur kiun vi nomes,
Kun vi fnebres Ia objektoj de mia elo. Tiu nur mortos al via animo tute.

Majesta silento.

54 56
 Jam blovas atunai ventegoj
Lastfoje enkora mi adas Ia kanton de Ia hirundoj:
Trens Ia kampoln vablandeln,
Kirligas en aeroj
Inter miriadoj da domoj ni retrovos en Ia printempo
Senhejmaj folioj. i tiun grizan malJiberejon,
EI marai muskejoj de l' Danubo
Inter miriadoj da elo] ni retrovos en Ia printempo
Levigas Ia nebuloi, Vian elon,
Teksante
La palan mantelon
De senfina funebra plendo.

Por Ia vintra flugado

Kolektgas Ia hirundoj.

Por Ia vintra silento

Koncentrgas mia koro.

56 ToJ/er, HlrundJ/bro. 8

 Antai 01 iIi ne estos,
Estos -,
Ilia batalo nur valoros
Novan bataIon,
Kaj ankora ilia plei sankta transformigo
Nuo vi forIasis mio, pIej karaj kamaradoj de mia Valoros nur novan transformgon.
aresto.
Kiom estls Ia eIo varma de via vibranta meIodio,
de Ia spro de viaj korpetoj, de Ia sonantaj ellpsol
de via faIeganta flugo,
Vi kosmaj kamaradoj de mia somero,
PIej amataj vi,
PIej malprokslmal,
PIej proksimaj,
Kun humila dankemo
Mi memoras vian donaceman amon.

Bestetoj Ia homoj vin nomas,

Kaj sonas io aroganta en ila voo,
kiam ili diras: bestetoj.
Ho, ilia rnalsageco l
Mi lerns farigi devota anta via nedirebla best-esteco.

Antai 01 Ia horno ne retrovos Ia fundon de sla best-

esteco,
8' 59
58

Eplogo.
Dum unu somero vivadis hirundoj en elo de kept-
ito. Estis dia tevoro por fi. Kion ifi donacis el li, pri
tio fi provis balbuti. AI Ia mellibereja estrero ne
plel; kion li skribis. Kiu scipoves sondi Ia severein
postulojn de mallibereja estrerot utie, ne ple!
e! li. ! ordonis, ke Ia kaptito Iorlesu fI elon, kies
kreda tettestro estie direktite orienten, ke] zorgeme
kun petrece pripenso donis aI fi alien elon, kiu ri-
cevis de norde sien mizeren lumon, ke] kiu ne povis
farili Ia hejmo de iu hirundo.
En Ia sekvinte printempo, en monato Apri/o, Ia
hirundoj revenis. Venis de ie, el preerbere pejzalo
ke] sunrevo, en Ia kvadreton de nude, norda e/o.
/li trovis noven enloanton ka! estie preta], ankau aI
fi esti; kio i/i estis e! fI antee.
Venis iutage en Ia domon le Iibro, kiun estie Iorm-
inta Ia anue keptito ka] kiun fi estis fetint trens Ia
muron neatingeble el Ia keptmeno de Ia gardistoj.
Kelkein tagojn poste kontrollstoj brue venls en Ia
elon, malsupreniris .Jeordone" Ia preske tiniten
neston per seninterese, bruta gesto. Kiom ektimis fI
hirundoj; ne plu vidente sten eten logejon / Per sie]
bekoj ili serante signis Ia duoncirklon de Ia nest-
fundo, irkauflirtis timeme, rigardis en iun engulon
de Ia elo, trovis nenion.
60
Iam Ia sekvintan tagon i/i rekomencis konstrui.
Kaj ree Ia gardistoj detruis Ia neston.
La keptito, masonisto el bevara vi/aUo, skribis Ia
dek-oken de Majo 1924 Ia ienan leleron:
AI Sinjoro Portikafestrot
Mi petas slnjoron Iortikalestron, bonvole Iesi aI
Ia tiom severe elprovitaj paciencef, treege utilaj
kaj di/igentaj bestetoj ilien tiom pene ke] mal-
faeile akiritan nesteton. Mi dekleres, ke i/i min
neniel genas ke] enke nenion ditektes. Mi votas
ankora eiti, ke en diversa] melliberejoj trov-
igas hirundnestoj ke) ke, je minaco de severa
puno, ne estas permesite ilin detrui.
Altestime
Ruppert Enzinger el Kolbermoor.
Le dudek-unuan de Majo Ie torttkafestro donis Ia
lekonen respondon: "Hirundoj nestu en Ia stalo. Tie
estas sutie da loko. "
La nesto, intertempe jem rondiente, malaperis
Ia verdikto. Sed el Ia kaptito oni donis alnordan
elon, Ia alian elon oni Iermls.
Kontuzltej, pesie ekscititei, komencis fI hirundoj
konstrui nestojn semtempe en tri eloj. Duone Ia
nestoj estis tavotttei, kiem gardistoj ilin trovis ke] Ia
kruelefo okazis.
En ses eloj nestis le paro. Kiu povos scil, kio
ilin instigis / Eble Ia espero, ke Ia homoj u n u tteston
aI iIi permesos pro kompreno ka] iomete da boneco.
La ses nestoj estis torbeleetei.
61
 Mi ne seles, kiomfoje konstruado kaj detruo sek-
vis unu Ia alian.
Sep semajnojn jam daradis Ia betelo, heroe, glora
batelo de bavaraj jurprotektantoj kontre Ia spirito
de besta revolucio. Kelkajn tagojn Ia hirundoj ne plu
konstruis. /li rezignis.
Mallate cirkulis Ia famo de kaptito aI kaptito:
,,/li trovis lokon en Ia lavejo inter Ia defluigaj tuboj,
kie neniu ilin trovos, nek Ia spione rigardo de Ia gerd-
isto, kiu ekstere palpesploras Ia kradojn, nek Ia spi-
ona rigardo de Ia gardisto, kiu interne seres trovi
melpermesefon." Malofte regis pli pura gojo en Ia
elkoridoro. Tiella hirundoj tamen restis venkintoj
en Ia betelo kontra homa malboneco. Ctu kaptito
sentis sin venkinto kun ili.
Sed Ia subeskultentei gardistoj . .. lumatene Ia
lavejo estis senvive kaj malplena ...
Ne plu nestis Ia hirundoj. Vespere ili flugis en iun
elon, noktrestis tie intime sin premente unu alIa
alia, sur Ia konduke dreto, forflugis frumatene. Bel-
de Ia hirundvireto revenis sola. Le hirundino estis
mortinta, eble arIa homoj melpermesis aI si demeti
fruktopezajn ovojn.
62
Postskribaio.
(Arlikolelo lrovila en turneto, Iradukila kaj aldonila et te Hirundlibro
kun permeso de Ia etoro.)
HIRUNDOEPATROJ
En Ia mirinda filmo Ab Markb montras Bengt
Berg maljunan elefantinon, kiu per mal/ertaj mov-
adoj de sie rostro lernigis aI ido, kiel sin ka! en Ia
stepberbo kontre malamikaj persekutoj,
Tio memorigis min je kortua epizodo, kiun mi
observis e Ia hirundpareto, kiu nestis en mia elo.
La unua ido estis fine forlasinta Ia neston, je Ia
gojo de /' gepatroj, kiuj irpante ekompenis gin, estis
eksterenfluginta kaj sidis nun supre sur Ia tegmento.
La gepatroj tlugis cirklojn, spiralojn kaj aliajn artajn
figurojn por montri dI (Ji,ke Ia flugado ne estas num
celservo, sed ke gi poves esti sencela gaja ludo. Le
ido alrigardis atente. Subite, kveza gi donus aI si
mem kuragan puon, gi levigis kaj - bums / - kuis
sur Ia tero. La gepcltroj ekscitite fdjfdnte irkatlugis
Ia idon. Tiu vene klopodis suprentlugi kaj fine sid-
restis.
"Se Ia intano ne valas adi," pensis penjo, "ol1i
devas montri a] IJi..eble gi komprcttos." Tc11 si mal-
suprenrapidis. sidi ..kclkain sekundoln apud gi. mon-
63
 -
I:

H
tris kiel oni sin levas. Cerfe dekfoje si faris fiel. LlI
etulo ne volis.
Nun mi vtdis, kiel patrino repidis e! potro, kiun "

oni ekkones je Ia pli longe sagiganfa vosto, ke} faris

signojn e! li. Ambe Ilugis aI Ia ido. Patro eksidis
dekstre.petrino meldekstre; ili etendis stein Ilue/lojn;
iu ovis unu sub Ia idon, fiel ke gi sidis kvazaiJ sur
etendita mato. Tiamaniere i1i elportis gin, embe
nur uzante Ia Iiberan Ilugilon, al Ie nesto, kaj zorge
gin englifigis.

64

_'fI. .\ , l. ,U& ....