,

~alria
n spirito.
Teatra;o
n du aktoi kai unu Interakto.

Originale verkita en Esperanto

de H. J. Bulthuis, L. K.
Reviziita de Zanoni.
 UNUA AK'rO.

Aktoro;.
I Irlno, -lera
I rh no, 'ia filo, 20-jara, sirnplulo } .du-
Ih r Io, ia filo. 20-jara, soldaro naskitoj .

.J

Scenejo.

Tempo 1812.
 Unua sceno.
Patrino. johano.
Le Patrino pines, sidante epud Ia teblo.
[oh en o sidas SUl' Ia benko ka] plektes korbon;
li labores tre mellerte kaj de tempo aI tempo
interrompas Ia leboron. dum li tikse rigerdes
tl11lc1t1sin, kveze droninte en pensoj. Li parolas
malrapidc kn] ketktoje levas Ia dekstren montro-
/111'1'011 por klclrigi per tio sioin dirojn. Li espektas
"I I . itnplulo kn] h.tv as argente-blankajn harojn,

J ) 11 11 () (pII I M"1lI li 1,IIJOris kelkan fempon).

11111 I
I ,. 111 o (/ trulattt a! intano). Kio
1.I'I1Zc111
, JClII 110 '!
J () li 11 () (ri ,,,('(/,111/(,momenton enta sin ke]
inte rrotnponte sian laboron). eu Ia mondo estas
m lluna - - kaj ronda?
Patrino. Ies - Ire maljuna - kaj ronda.
Johano (post momento). Kiel do maljuna?
Patrino. Miloj da Ieroi.
Jo h a n o (post momento). Kal gi furnigas?
P a t r i n o. Jes, seninterrompe gi turngas.
[o h an o (raras per Ia fingro horizontele rottd-
movadon). Tiamaniere? - ai - (raras saman
movedon vertikale) tiamaniere?

5
 Patrlno. Ies, riarnenlere. Johano. Ies, jes; mi iam forgesas.
Io hano (post momento). Kial gi feras tion? Paizeto, tu/mas kaj tondras.
Patrino. Mi ne selas - -
Jo h ano. Mi ne forgesis pri tio, kion here
Jo he no. Ka] ni ne defalas de gi? dlris Ia rnaliuna Heleno.
P a tri n o. KomprenebJe, ni ne defalas. Patrino. Kion si diris?
Joh'ano (pripensinte). Oni falas tamen de Io h e n o. Hera - kiam mi faris komision, -
furnruro], u ne?
si starls sur Ia strato - kun Berto -
Patrino. Ies, mia knebo, oni povas fali de Patrino. Ka] kion si diris ?
fumturo.
Lo h an o (post momento). Patrino!? Johano. Ho, mi mernoras. - Si diris al
Berto - ke mi havas blankein haroln -, kei ke
P a tri n o. Kio estas, knabo?
mi estas - idioto -
Ioh e no. Kie estas nun Alberto?
Patrino. Tion si ne devas diri! Vi ne estas
Patrino. Li estas en Ia urbo. Idioto, vi estas, kiel estas skribite en Ia biblio -
j o h e n o. En Ia kazerno, u ne? vi estas malria en spirito.
Patrino. Ies, en Ia kazerno. Jo ha n o. Ho! - malria en spirito!?
Io han o (post momento). Sed kial li estas tie?
Fu/mas kaj tondras.
Pa tri n o. Li estas en Ia kazerno tial ar li I
estas soldato. Pa tri n o (kovrante siejn oku/ojn per ambe
Io ha n o. Ho, soldaro, u ne? - ed kial do manoj ). Dio, kia batego!
li estas soldato? Johano. Patrino!?
Patrino. Tion vi demandis Iam centfoje. Vi Patrino. Kio estas, knabo ?
ne memoras plu ? Io han o ipripensinte). u tio estis Ia mano
Io ha n o. eu mi dernandis tion Iam - centfoje? de Dio?
Patrino. Ies, mia knabo. Sed tio ne estas Patrino. Tio estls fulmo kaj tondro.
grava. Io h an o (pripensinte). Oni tamen diras, ke
j o h a n o (post momen'/o). Kial do mi demandis tio estas Ia mano de Dio, kiu - kiu frapas Ia
gin - centfoje? blasfemantojn -
P a t ri n o. ar vi iam forgesas pri tio, klon Patrino. Vi ja ne timas tun manon, Iohano,
oni diras ai vi. vi neniam blasfemas.

6 7
 Joha n otpripensinte), Mi neniam blasfemas-- Felial estas Ia malriaj en spirito, ar ilia
(Posf momento) eu mi estas malria en splrlto ? estas Ia regno de Ia ielo.
Datrino. Ies. ed ne malgoju pro tio, mia Feliaj estas Ia plorantol, ar i1i estos kon-
knebo, ar estas skribite en Ia biblio: Feliaj estas solatal.
Ia malriaj en spirito, ar ilia estas Ia regno de Felia] estas tiui, kiuj malsatas kai soifas just-
Ia ielo. econ ar ili satigos.
Johano (pripensinte, rigardante tikse entm; Fellai estas Ia kompatemaj, ar i\i ricevos
sin). Tiom da vorto] kune mi ne bone komprenas. kompaton."
Datrino. Mi selas, ke vi ne bone komprenas
tion. Sed tiel estas skribite en Ia biblio.
(Si tormetes Ia biblion kaj ekplnas.)
Johano ipost momento). Datrino!?
jo h a n o (surprizife). Kial vi jam ekhaltas,
Datrino. Kio estas?
patrino? .
Jo h a n o. Legu foje tion ! Da t ri n o. Mi ia devas pini por perlabori monon.
Datrino. Kion?
Johano. u estas agrable - spina.di? ..
Jo h ano. Dri Ia malrle] en spirito. Da tri n o. Dri tio mi neniam pensis ; rru Ia
Datrino. Tio estas skribira en Ia prediko sur vas, por ke ni povu mang]. . ~
Ia monto. Tio estas multe tro longa por vi, [o h a n o. Kal tial midevasplekti korboln.u nz ?
Iohano. Vi ja ne komprenas gin. Iam laboru
kat ne pensu pri tiaj aferoj I Dalrino. Ies, mia knabo.
Johano (posf momenlo). Gi tarnen estas trov- J o h ao o (post momento, leborante kontre-
ebla en tiu via biblio, u ne? I). i tamen ne estas amuza ?
Pe tr no. Nu do, mi kontentigos vin. As- P Irino. Kio ne estas amuza ?
kultu! (Si prenes Ia biblion kuantan sur Ia [ohan o. Clarn plekti korbojn ne estas arnuza.
srenko kej legas Ire malrepide, dum J o h ano es-
kultes kun streita atento kaj interfingrigifaj trino. Ne pensu pri tio, Johano; ni ja
manoj.) I bori.
J h no (post momento). Datrino!?
"Kaj vidinte Ia homemason, li supreniris Ia P Irl no. Kio estas?
monton, kaj klam li eidigis, Iiaj disciploj venis J h no. Legu ankora!
al li. I Ir i n o. Mi ja preska ne havas te~I?~n por
Kaj malferminte Ia buon, li instruis ilin dirante I. k r knabo. Mi devas pin - nur spirn - -

8 9
 j o h a n o. Legu ankorai fre maImulte - mi fre j oh e n o. Por ke mi mern iam povu seri Ia
safas eskult gin. ' lokon.
P~frinos. (gemanle). Nu do, enkora keIkajn Patrino (rigardas lin demande). La Iokon?
verso) n. (01 legas plue.) Jo h ano. La lokon, kie tio estas skribita.
Patrino. Ho, mi komprenas. Nu, mi enmetos
F~I!?j estas Ia kore pura], ar iIi vidos Dion.
papereton. (Si seres, sed tien ne Irovas). Paper-
Fel!caJ estas Ia pacigemaj, er il estos nornera
filo) de Dio. eton mi ne havas, mi enmetos lanan fadenon.

Feliaj estas tiui, kiuj

estas persekutaraj pro Fulmas ke] tondres.
lusteco, ar ilia estas Ia regno de Ia ielo.
Patrino. iel0, kia vetero! (Si metas Ia
Feliaj estas vi, ki~m ~ni vin mallados kaj fadenon en Ia hihlion e capilro V-a de Senkta
persekutos ka] senrate VIn kalurnnos pro mi." Meteo . poste si denove ekspinas.
(Si fermas Ia hihlion kaj remelas. gin sur Ia [o h a n o. (rigardante kun atenlo). Nun mi
srankon.) mem povos trov kaj legi tion. (Posl momento.)
trino!
. J o h a n o tpost momenlo de pripensedo iem Patrino. Kio estas?
rIgJ:danle ente sin kaj levante Ia fi;gron).
Patrm.o? eble estas felio, ke mi estas - malria [oh a n o. Si ne diris, kial miaj haroj estas
cn spmto. nkaj.
Patrino. Ies, mia knabo, trino. Eble si ne selas.
Jo h ano. - - ar mia estos Ia regno de Ia ielo. [ohe n o (levante Ia fingron). Mi selas. Tio
P a t r i n o. )es .. ed ne pensu tro multe prl fio! t pro teruro, u ne?
jarn laboru, tio distros vin! trino. Ies, [ohano. pro teruro. ed ne
u tro multe pri tio! [arn laboru!
Joha.no (labores malrapide). Mi tamen me-
moros non. (Posl momenlo.) Pafrino! J hano ipost momento). Mi ne forgesis pri
ti d mi ne memoras ion. Alberto havas
Patrino. Kion vi havas nun por demandi? , I' 'Jn haroin, kai mi havas blankajn.
Johano. Papereton! trlno. Ies, kal tio estas Ia sola diferenco
P a fri n o. Papereton!? Kion do vi volas fari vi: escepte de viaj haroi vi similus vian
per pepereto ? t n kiel unu guto da akvo similas alian.
Io h an o. Meti en Ia biblion. J h no. Patrino!?
Patrino. Kial? trlno (spinas kei ne respondas).

10 11
 Jo h ano. Patrlno rekonru folon, klel io
farigis. per arnba manol, ke ~i restis ~pendan!a. Kaj vi
svingigis tien ka reen inter Ia lelo kal Ia fero-
Patrino. Iam tiel ofte mi rakontis tion.
Johano. Iam tiel ofte ?
J o h ano. Mi mernoras - mi svingtgis -
Patrino. Via freto, kiu sidis supre sur Ia
Patrino. Ies, mia knabo; sed vi ne povas fumturo lete kriadis pri helpo, sed kiu povus
memori rlorn da vorroj. Vi drenas en i1i.
helpi? Vi ne estis sufie forra por r;>enditie Ivo~~a~
Io he n o. Rakontu ramen t tempon. Krom tio, vial manoj est!s .sen~auII~ltaJ
Patrino. Nu, mi rakontos ankora unu fojon pro Ia raplda glitado kaj brulvund~ta), kal ~auru~
sed Ire resume. Askultu bone ka] klopodu me~ mu're tro longe, se helpanto suprernrus kun snur?J!
mori gin! per kiui via freto povus atingi vn, por fir~~ h~1
J o h a no (inlerfingrigas Ia manojn kaj es- lian nuron lrke via talio kai rnalsuprenlzl vm
kullas kun sfreila atento, fikse rigardanle anlai teren. - Ni ne sciis, kion fari - - Ciul .hom?j
sin). kurls tien kal returne, lare kriante - - MI stars
m lespere tie kaj tirnis iusekunde, ke vi falos --
Patrino. Tie-en Ia urbo, epud lakazerno--
ublte min keptls ideo. Mi kuris en apudan domon
Johano. Kie Alberto estas?
k J perls pri du grand~j lanel Ii~ot~~oj. Kver
Patrino. Ies, - tie staras bierfarejo - tre rt J vrol, iu e unu pinto, etendis iln, unu sur
granda bierfarejo - kun rre, tre alta fumturo _ ._ I lia kal ekstaris e Ia bazo de I' fumturo, sur
Johano. Ies, alta tona fumruro _ I I k~ kien vi nepre fa'os Tie ili atendls rlgard-
I u'pren al vi -, kal preska tuj poste vlal
Patrino. Tl furnturo ests traflta de Ia fulmo
I J tis elerpltal - kaj kun lauta, longa ek-
kaj esris riparora, Gi 'estls fendita de supre mal-
klu penetris rnlan animon, vi feli s kapon
supr~n:. gis I.a te~o.. Vi kaj via freto estis rpar-
, n Ia mezon de Ia duobla Iitkovrilo - -
onra] grn, VI esrs fiam rnasonlsto] de fumturoj _
Iohan o. Ies, masonisto, mi mernoras. Pulmes kaj tondras.
P a tri n o. Vi laboris ture supre sur tiu fumturo. Irlno. Dlo, kia ekbato!! (Si kovras siajn
kut Jjn p r embe manoj.)
Johano. Tute supre - en Ia nuboj - kaj
malsupre ests Ia malmola srraro. J h no (eskultas ankora kun streita
, li' po 'momento).
J. Kaj poste?
P a t r i n o. Subife vi falls, sed feJie povis
Ir I no. Kvankarn Ia etendita Iitkovrilo
gustatempe ekkapt dikan nurcn pendantan de
supre gis dudeko da metroj super Ia straro. Vi
h II II I I falon, Ia vlrol tamen ne esrs sufie
I J r vIIi, ke Ia kovrilo tuegis Ia teron -
glitis malsupren, sed premis Ia nuron fiel forte,
I I k p trefls Ia tonoln de Ia strato - -
12
13
 J o h a n o (keprante Ia verton de sia kapo). P a t r i n o. Eble por batali kontrai Ia rusa
Ies, mia kapo trafls Ia tonoln. imperiestro.
Patrino. Vi kuts senmove, kaj iu timis, ke J o h ano. Alberto tamen revenos, u ne?
Ia falego mortigis vin. Sed vi vivis ankora. La Patrino. Dio gin volu l (Si gemegas, es-
viroj portls vin heirnen. La doktoro venis kaj ante pini ke] rigardante ente sin, kaj fine
konstatis cerbo-ekskuon. - Longe vi kuis morte- Iorvies larmojn.)
malsane, sed fine vi resanigls. - Post tiu tempo J o h ano. Kial vi pioras, patrino?
vi ne povis plu labori kiel masonisto. P a t r i n o. Mi ne povas klarigi tion ai vi,
J o h ano. N un mi memoras - precipe Ia mia lnfano, vi ja ne komprenas gin. (Rekomencas
ronoln - pini.)
P a t r i n o. Kaj nun vi plekras korboin. Io h a n o (post momento). Patrino?
P.at r i no. Kio estas?
J o h ano. Kaj miaj harol subire blankigs, u
ne? J o h ano. Kial vi pinas Ia tutan tagon?
Patrino. Ies, pro teruro, dum vi pendis tie. Pa tri n o. Tion mi ja klarigis aI vi: por ke
I povu aeti panon por vi kaj por mi.
J o h ano. Pro teruro. Mi memoras. Kaj Ia J o h ano. Kial do Alberto ne laboras por ni ?
maluna Heleno diris, ke mi estas idioto -
Patrino. Vi tute ne estas tia; vi estas, kiel P 4 t r i n o. Li ja estas s oldato, lin bezonas Ia
mi Iam diris: malria en spirito. p rlestro.
J o h ano. Tio estas skrtbta tie en Ia biblio, J o h ano. Vi ankai lin bezonas tamen.
u ne?
t r in o (gemas sed ne respondas).
P a t r i n o. Ies, ternen ne pensu tro multe pri
tio! Iam laboru, tio dstros vin I . J hano (post momento). Patrino, u ni devas
ri en Ia ielo ?
J o h a no (Iaboras; post momento). Patrino!?
t ri no. Tie ni guos ripozon, mia knabo.
Patrino. Kio estas?
h no. eu anka tio estas skribita en Ia
J o h ano. Kial Alberto estas soldato ? 11 ?
P a t r i n o. Mi jam ofte di ris, ke mi ne povas
Irl n o. Ies.
klarigi tion ai vi. Eble, ar Ia imperiestro in-
tencas ataki Rusujon per granda armeo. h no. Kaj ke mi vdos Dion?
J o h ano. Kial Ia imperiestro volas ataki I r I n o. Ies , mia knabo. Vi vidos Lin!
Rusujon? J h no. Kiam?

14 15
 J o h a n o (iom post iom esas labori, apogas
P a t r i n o. Kiam vi estos mortinta. Sed ne Ia kapon je Ia dorsapogilo de Ia benko kaj
pensu pri tio, iam laboru! termas Ia okulojn).
Fulmes kaj tondres.
Patrino. Ho Dlo, indulgu min! (Rigardas
J o h a no (post momento). Anka, se Ia fuImo
aI johano.) Li dormes, Ia kompatindulo! (Si
trefus min ? pregas' flusfran/e, posfe malfermas Ia biblion ke]
P a t r i n o. Ies, sed Ia bona Dio malhelpu tlon t
leg~s mallate, movente Ia lipojn.)
J o h ano. Anka, se mi elegus de Ia furn-
turo - sur Ia tonoin ? Sed iIi estas tro mal- Pst momenfo iu trepes ekstere el Ia tenestro,
rnolal. (Post momento de pripensado.) Anka, deksfre.
se mi saltus en Ia riveron?
Patrino. Ko estas tio? (Atendas, rigard-
P a tr i n o. Kara ielo t [ohano, ne diru tian nte Ia lenestron. - Dua Irapado.) lu, kiu volas
sensencaion. Vi ja sclas , ke tio estus mern- niri tiel malfrue? (Rigardas Ia horioon) Estas
mortigo. Mem-mortigo estas mortpeko. Dio mal- J m Ia deka horo. (Tria frapado. - Si levigas~
permesas sin-mortigon. lras aI Ia fenesfro kej rigardas eksteren.) Mi
. johano (post momento). Mem-mortigo? Ies, Idas neniun. Tamen iu frapis. (La Irapado
110 estus mem-mortigo. Li malpermesas tion. iIdigas sur unu el Ie pordoj en Ia fundo. Si iras
(Post momento.) Sed -, se aliaj homo] jetus ft n, lorsovas Ia riglilon kaj melrapide malfermas.
min en riveron? ul poste si peses malantat1en, surprizife.) AI-
Patrino. Ne timu tion, neniu faros ion tian! rtoU
J o h ano. Mi ja tute ne times, ar mi irus
en Ia ielon, kai mi vidus Dion I
P a tr i no. Ne pensu kaj ne parolu pri tlai
aero, [ohano l Estas pl bone, ke vi diligente Dua sceno.
plektu korbojn; tio distros vin kal donos ripozon La Pa trino, johano, AI berto.
aI via kornpatnda eerbo.
j o.h ano. )es; ~stas pl bone, ke mi plektu lberro (entras, rapide termas kaj riglas Ia
k<;>rboJn. (Oblikve rigardente Ia patrinon.) Tamen n post si). Patrino tI
m.la estas Ia regno de Ia ielo. Kal mi vidos trino. Alberto!!
Dion .. Tio estas skribita en Ia biblio. (Li komencas
Ieborl.) (/li irkat1brakas unu Ia alian.)
Posf momento lulmas kaj tondres, kaj oni ades, Ib e r t O. Vi laborls ankora, patrino?
ke pluv as torente.
I . 17
16
 P a t r i no. Mi legis kaj estls enlitigonta. (Palpas
liajn vestojn.) Kiel malseka vi estas t
A I b e r t o. Ies, mi estas malseka. Pluvas
torente.
P a t r i n o. Kiel malfrue vi venas, mia knabo
kaj en tia vetero!
Alberto. Iam ne tondras. La malbona vetero
pasls, mi pensas.
Patrino (kisante lin). Ho, kiel mi gojas
ar vi revenist (Karesas lin.) Demetu Ia sol~
datan mantelon kaj Ia apon, Ia akvo elfluas el
iIi - - Pendigu ilin sur Ia segodorso antai Ia
fajroloko, tie iIi balda sekgos t Sed ve] botoj _
kaj Ia pantelono estas anka tiel malseka __
Oni pensus, ke vi traveds rivereton, tiel malseka
vi estas ie.
A I b e r t o. Ies, patrino, mi estas tre malseka .
sed tio ne estas grava. ' u vi deziras mangi ? Atendu, mi hevas an-
P a t r i n o. Ne grava t? Certe, tio estes tre
grava. Surmetu rui aliajn ~estojn, valn proprajn;
iIi pendas en Ia ranko. (Si iras aI Ia sranko.)
Alie vi Ia malvarmumus.
A I b e r t o. Ne tmu, patrino, rni Iam ne mal-
varmumos, neniam plu,
P a t r i n o. La soldare] kutimigis al malbona
verero. Tarnen sangu Ia vestojn t u vi venas
permese?
. A I b e r t o. Ne. - Ies. - Permese. (Li pend-
Igas Ia surfufon sur Ia seodorson, poste li de-
meias Ia celerajn vestofn ; dume Ia Palrino
prenas sekajn el Ia ranko kaj donas ilin aI li.)
18
P a t r i n o. Kiom da tagol vi restos? - jen
Ia sekal, surmetu ilin tu] kaj sidigu t - Dio, kiel
ja mi gojas I Tiel neatendite!
A I b e r t o. Ies, tre neatendite. Kie estas Io-
hano?
'
p t r i n o. Vi ankora ne vldis Iin? Li sidas
tle en Ia angulo de sla benko e tiu duone plekt-
lta korbo La dormo kaptis Iin, Ia kompatlndulon.
A I b e r t o. Kiel li farts dum Ia leste] tago ?
P a t r i n o. Lia sano estas bona, sed lia
plrito ne plibonlgls. Lia men:toro kelkf~ie est~s
tre malforta li mernoras ordnare nur ton, ko
lntereeas li~ Ia ceteron nur, se oni helpas al li;
k J li komp;enas nur malraplde ~aj nur, ~e .?ni
rolas al li per mellonga frazol. Nun eidigu!
I brogos kafon a boligos lakton, tio varmigos
In post tia promeno en Ia malbona vetero.
r Q--
I b e r t o (kun rifuza gesto). Ne, patrlno t
I nek trinkos nek mangos. Mi venis nur por-
r diaidiri - -
a t r In o (surprizile). POt adiadirl ? Vi do
venls permese?
I b e r to. Ne. - Ies, - Mi enka venis per-
, nur kelkaln horoln - -
t r in o. Nur kelkajn horojn?
I b e r t o (posl momento). Ies, nur du -
t r in o (malkvieligas). Nur du? Sed tio
terura I
I b e r t o. Ies, patrino, tio estas tre terura t
19
 P a t r i n o. Kaj kiam vi revenos? P a t r ino (levigas, iras el li, me/as .'a manoj~
A I b e r t o (levas Ia suhroin, sed ne repondasi. ur Iian kapon). Sed, en Ia nomo de 010, Alberto.
arolu do I Vi maltrankviligas min.
P a t r i n o. Vi ne seias tion !? (Kun /imo.) Vi
do kuniros - Rusujon? A I b e r t O. Ho ve, patrlno, mi ne povas - mi
e kuragas.
A I b e r t o (hezi/an/e). Rusujon? - Ne _
Ies - mi kuniros fien. P a t r i n O. eu gi estas tiel terura?
A I b e r t o (eksides rek/e). Sidigu, patrino,
Patrino. Sed, Alberto, kiel strangaj kaj J mi gin rakontos.
evitemaj estas ve respondo]I Mi ja tute ne P li t r i n o (eksides kontre li e Ia filblo).
komprenas vin.
010t Kio do pendas super mia kapo t ?
A I b e-r t o (levas Ia ultroln, sed ne respondas). J b e r t o (post momento). ?ost ki.am mi~
P a t r i n o (malfrankviligas pli kaj plI). Sed tr morts, Ioheno kal mi devls laborl. por VI!
diru do - u okazis io - stranga? - io ? J J lelo estas mia atestanto, ke ests ai rm
tlon fari. - Sed post Ia katastrofo, kiu faris
A I b e r t o. Ho, patrino I 10 terura okazls. non stmplulo, mi sola devis pren sur .mi~
P a t r i n o (/eruri/e). 10 terura? u Ia milito kon ke] mi estas sana kaj una, ke nu
eksplods - kontra Rusujo? J bori. - Poste oni serls rekrutojn, mi
A I b e r to. La milito eksplodts Iam enta iom I tI kal farigis rekruto. Tio estls Ia due
da tempo, tion vi Ia selas. Mi ne inteneis parol ".'U'~~o. ear de post tiu momento vi sola
pr Ia milito. (Fingre montras fohanon.)
dormas? -
lieu I ri por vi kaj por Johano; ar kvankam
,ltlkl1 korboln, li perlaboras per tio tiel I!lal:
ke ne valores Ia penon parol pn
P a t r i n OL Ies, li dormas. - 8ed kio do I eeperls balde reveni hej~en por
okazis? 10 pl terura 01 - 01 tiu milito? I k J subtenl vin. Sed Ia tri kata-
A I b e r t o (ka"jesas, sed ne respondas). I I milito kontra Rusulo. Anstatai
P a t r i n o. Sed parolu do pl klare I Kio J I I. mi devus marl k~n }~ gra.nda
okazis? . ur malmutta restos fie CI. MI ne
I. kl J tio malesperigis min,. ar .kia
A I b e r t o. Mi ne vens por diri tlon ai vi, t de vi kaj Ioheno, se mi nemam
patrlno ; sed mi Ia ne povas plu ka Ia veron. , k I Ia ielo selas, kiom mal~ul!al
Ho, iopova Dio I (Me/as Ia brakojn sur Ia Ru ulo estas fiel vasta - kel tlel
tablon ke], keente Ia vizagon inler i/i, pior- '. Mllol da soldatoi falis jam. sur
singullas.) kalmp'oJ.k I pereos ankora cento) da
20 21
 aliaj mlol, ar Ia milito ne finigos tiel longe, enl r tien post tiu kondamno ? Vi ja estas
kiel vivos Ia imperiestro. ed iuj tiuj pereantaj Ibera I Forkuru tul, a - kau vin - tion vi ja
soldatol ne kortuas Ia imperiestron. Li iam ka ovasl
iam bezonas novan miloln. - Mi ne estas mal- Alberto. jes-
kuragulo, sed kial oferi mlan vivon por aferol, P a t r i n o. Rapidu I Eble mi poves ka vin
kiuj interesas nur Ia imperiestron kai ne nin ? e - sur Ia manserdo, sub Ia palo. Vi ja estas
Se Ia patrulo estus en dangero, kiel anta kelkaj bera I
ierol, sen kontradlro, e sen murmuroj mi parto- A I b e r t o. Ies, patrno, mi estas libera.
prenus por defendi gin kontra atakantaj mal-
Patrino. Nu doI ,
arnikoi. ed nun Ia afero estas tute alia, nun
mi mem estos inter Ia atakantol, Longe m Alberto. Nun mi estas libera; sed mi devas
meditis pri tio, kion fari; fine mi decidis forkuri, returne post unu horo kaj duona, ar morga
riamanere mi Ia havus Ia ancon poste reveni kal m frue en Ia mateno - je Ia sesa horo -
labori por vi -, e vi kal johano povus sekv min en Patrlno. Ie Ia sesa -?
Ia fremdan landon, ka tie ni povus kune vivi Iberto. - gi okazos.
felie kal pace. Kaj mi forkuris, sed mi estis
kaptata ka] letata en Ia arestelon. Tie mi pas- li t r i n o. Kio ?
igis du teruraln sernalnoln, ne pro mi mem, sed Ib e r t o. La kvere katastrofo.
pro vi kaj li (fingre montrante [ohanon), Hiera Ia t r i n o. Tiuhore i1i mortpafos vin?
I milita konsilantaro
min - (atendas momenton).
jugis min - ka kondamnis I b e r t o. Ies, patrlno.
I P a t r i no. Kondamnis I? AI kio? trlno (vivege). Sed tio ne okazos, tio
I o I Vi Ia estas libera, vi ja povas forkuri
11
A I b e r t o. AI Ia mortpuno - vi vln t
Patrino (votes eksteri, eligas Iatan krion , I rto. Tion mi povas, sed tion mi tamen
11
svenes ke] glilfalas de Ia sego). v ,patrino.
johano (vekigas, rigardas kun miro siejn t r In o. ed kal vi ne povas ?
II11 patrinon ke] fralon, sed restas sidenta senmove,
rto. Pripensu, ke mi estas tie i kun
askultante kun slreita alento).
Alberto (residigas Ia patrinon sur sien
,,,lm.llol ed je Ia tra horo mi devas montri
I kezerno.
I1
segon, kie si melrepide rekonsciies). Trankvll-
igu, patrino, vi vekos Iohanon I t r 1n o. Kaj se vi malestos ?
I Pa tri n o. AI mortpuno t Ho Do , jen Ia I rIo. Mia honoro kal mia konsclenco
kvere katastrofo! (Subite.) Sed kiel vi povis IDllrn, 1 mi iri ne returne.

22 25
 Patrino. ed, kara knabo, pensu do prl rnf Alberto. Estes tro malfrue, kaj tute superflua
- pensu pr via frato t peno. La imperiestro neniam kompatas en tlal
A Ib e r t o. Tion mi faris; sed anta io mi ferol.
devas pensi pri Huberto. Patrino. Sed tio estas monstra! (Tordente
Patrino. Huberto?
18 manojn pro melespero.) Ho, kion fari?
Alberto. Ies, pri Huberto, Ia maliuna ser- Alberto. Adiaidiri min, patrino, por Ia lasta
gent~, kiu r!skis san propran vivon - nur, por folo.
ke rm lastfole povu iri heirnen por adiaidiri vin - Patrino. Kal poste vi reiros tien P9r esti
Patrino (rigardas Alber/on, sed ne kom- mortpafata? Ho, estas tro, terure - - Cu Dio
prenas lin). - enlam indulgos min? Cu anka nun Li ne
Alberto. Huberto estas mia piei kara amiko helpos?!
kvankam li estas mia superulo. Ni mortus un'; A lberto. En militaj aferoj Ia imperiestro
por Ia alia, se estus necese - kaj se estus eble. Inas esti pli potenca 01 Ia Copove mem.
Li okaze estas tiu, kiu kondukis min en Ia arest-
elon, kaj li preska rnalesperis pro tio; sed Ir
(Mal/onga pezo. johano, kiu gis tiuj leste]
r/oj aiskultis kun large inalfermitaj okuloj,
d~vas plenumi siein instrukciojn kiel soldato kaj
kiel mia g~r~anto. Li ne povas aliigi Ia aferon
loje termas Ia okulojn kaj restas sidente sen
nek melebligi Ia karastroon. Li povs kaj ku- vo.)
ra~is !1~r .kase. permesi. ai mi iri helrnen, por ke u tiu seq}ento iam hevas Ia
rm adladiru vm lastfole. Sed je Ia tria horomt n a5ion kiel vi? eu li havas patrinon ka]
devas refoje esti en mia arestelo. Idiotan knabon por .prizorgi kiel vi?
Patrino. Kaj se vi ne estos tie?
I erto. Li estas jam sesdekjara, mi supozes.
Alberto. Tiuokaze mian amikon tratos tiu 11 n, kiom m scias, li tu te ne havas. Sed
kvara k.ata~trofo.' ar li estas responda pri miaj " allgas nek Ia situacion nek Ia aferon. Li
farol; h, kiel mia gardanto, devas zorgi pri tio plenum siajn nstrukcloin, jam li malatents
ke mi ne forkuru. r ml. Se tion oni ekscos, li estos punata
P a t r i no (plorante). Ho Dio, kompatu! lplnto de forkuronto. Koncerne min, mi
. AI~erto. Dio ne povas komparl tie i, patr- bei rnian honoron. Mi promesis, mi [urts
mo; ton povas nur Ia imperiestro. I, k I mi reiros ai Ia kazerno. - Restas ai
Patrino. La imperiestro? Mi iros ai li: mi nk r i unu horo por prlparoli kun vi kelkajn
petegos lin surgenue, Li ja kornpatos min 'kie I k i poste mi deves foriri por neniam
patrinon. In k I Iin. (Li fingre montras [ohenon,

24 25
 plorsingullas, metes Ia brakojn sur Ia lablon,
kees Ia vizagon inler iIi, dum lia korpo skuigas Alberto (rituzes geste), Mi ne solfas, patr-
pro emocio) Ino. Kial mi soifus?
P a t r i n o (kun leruro, slaranle e li). Ankorai Patrino. Trinku tamen!
unu horo! - Kompatema ielo, kion fari? (Si
rigardas irkaie en granda melespero.) Ankora Alberto (malplenigas teson, rigardas en Ia
unu horo, kaj je Ia sesa mi - (kovras siajn malplenigilan tason kaj remelas. gin sur Ia
I blon). Kio estos Ia sorto de VI kal johano,
okulojn per Ia manoj). Ho, tio ja estas neebJa-
neebla! (Falas _ surgenue.) Helpu, kompatu, klam mi estos - -?
granda Dio! (Si ekslaras, rigardas Alberton Patrino (trinkes enks: ia] manoj tremes),
dum momenlo, posle in kaplas sbita ekpenso ; 10 Ia zorgos por ni. (Paizeto).
mallaile:) Iam fiel meliuna - sen familio - Alberto. Eble Li zorgos. (Post momento.)
kaj li volus doni slan vvon por savi Iin, se tio u tiu lakto estis malfrea, patrino?
estus ebla - - - (Si telires aI Ia rsnko, Patrino. Ies, jam malfree.
elprenas du lasojn, enveres en unu kelkajn Alberto. Gi acdigls.
gulojn ae tluideio el malgranda kurecil-botelo ;
poste - hezilinle momenton - Si enverses Patrino. les.
anken; liajn gutojn en Ia alian lason, rapide Iberto (posl momento). Se Ia patro vivus
formelas Ia botelon, metas Ia lasojn sur Ia ore t
renkon kaj sidigas rigardanle aI Johano por trino. les.
cerligi, ke li nenion rimarkis de lio, kion si Iberto. i tiu lasta akcidento ne
faris. fohano lamen jam rimarkis ion, sed zUS.
sidos refoje kun tesmito] okulo) kaj sajnigas tri n O. Vi tamen devus foriri kun Ia armeo.
dormi.) Iberto. Ies ; sed li povus zorgi pri vi kaj
li!]
Alberto (post momento, sekigente larmojn). [ohano: tiuokaze mi ne estus forkurinta. ed
Ies, patrino, ankora unu horon mi povas esti forkurs, nur pro vi kaj pro lohano. -
e vi. Kio estas por priparoli? trino. Ies, mia knabo, tion rn! scias ; nur
Patrino. Mi ne selas. nl. Unu katastrofo kazs Ia alian.
Alberto. Ne pri mi. Pri mi io balda Iberto (rigardanle ai Ia fajroloko). O!
finigos, sed pri vi kaj Iohano. varme en Ia ambro; mial vestoi balda
Patrino (ekstares, prenas per tremanta mano O.
Ia laklujon de Ia breto, versas lakton en lu du tri no. Ies, tre varme estas.
lasojn kaj metas ilin sur Ia lablon). Iberto. Mi tamen ne sentis tion, kiam mi
26
4'" 27
 Patrino. Eble pro Ia vetero.
A~lberto. Ne: ar post fulmotondro iam pli-
freslgas. ed estas nun terure varme tie i, tro
varme. Mia kapo turnlgas.
Patrino. Eble pro nervemo.
Alberto (post momento). Kiel peza farigas
mia kepo l (Volas ekstari, sed refalas sur Ia
segon.) Kiu horo estas? Mi ne povas distingi.
Estas tro mallume - kaJe horlogovitro estas
tute nebulkovrita - - Ankorai unu horo! (Li
ripozigas Ia kapon sur Ia tablo.).
. I?a tri n o (duondorme). Dio, pardonu ai mi!
MI ra estas patrino - kun du knaboj - ka unu
el iIi estas tiel malfelia - preska idiota - Ia
ali~A devas labori por li kai por mi, kiam' mi
farlgos tro maljuna por labori mem. - Kal tiu
~er.gento estas ~al~una viro, sen familio - kaj
h ia volus dom sran vivon - por savi mian
filon - - Ho Dio, pardonu ai mi rnian kulpon!
~onsideru, k~ mi agls tiel pro mal espero ! Kon-
slderu,. ke rm estas patrino - ka tiel malfelia!
!i0' ~Ia kapo ~ Kiel io mellurnig es - kaj Ia
rnpenestro ne indulgus - - (,si enke metas
Ia br.a.kojnsur Ia tablon kaj ripozigas Ia kapon
sur I1/. Malgranda pailzo.)
johano (kiu rigardis kun streita atento jam
kelkan fempon siein pafrinon kaj fraton rekte
ek.sidas tre f!1alrap!dekaj Ilustras:) Ili dormas.
Mi ne ~onms. (LI levigas kaj telires aI Ia
I fabIo, rigardas atente Ia doi mantojn.) jes, iIi
dorrnas. (L~vas Ia fingron.) Mi scias, kial iIi
II dormes. (Pnpensas momenton.) Mi sei as. Kiam
I kapo doloris, patrino enka en mian lakton
verls el tiu botelo. (Fingre montras Ia renkon)
J kiam mia kapo ne doloris plu, tiam mi songts
/! vos Ia fingron) pri Ia fumturo kaj pri Ia tonol
kal mi svngtgis - svingigis -, mi memoras,
estis terura! lIi dormas kaj songas -, mi
dormis, mi eskults. 1Ii volas mortpafi Iin.
Vc'JS Ia fingron kaj pripenses, poste li telira
I 1c'J vestoj de Alberto kaj pelpes ilin.) 1Ii sek-
(Li prenes Ia apon kaj surmetas gin,
01 Ia speguto.t Nun mi sirnilas mian fraton.
neniu vidas mtain blankain haroln. (Li iras
I M fajroloko, demetes siajn vesfojn kaj sur-
unu post Ia alia tiujn de Alberfo; poste
res en Ia pooj de Ia soldara manfelo kaj
ilmN/10S Ia pasporfon soldatan, kiun li malfermas;
(/! tos kaj foliumas gin; poste li levas Ilusfre:)
rto Dupuis, naskgts Ia duan de januaro mil-
nt-naidekdua." (AI si mem:) Tiam mi anka
I I - Ia duan de januaro mil-sepeent-nadek-
(Legas plue t) "Nazo - rekta; mentono -
; okulol - brunel ; frunto - alta; harol -
J." (Parolante:) jes, haro - nigral, kaj Ia
tas blankal, pro teruro. (Li enposigas Ia
rton kaj butonumas Ia manfelon, eksteres
Ia spegulo.) Nun neniu vidas miajn blankajn
:;'I1 ln.
Nun rni estas Atberto, Ia solda to, kiu
mortpafata je Ia seea horo. les, mi me-
IICIMI. (Li rigardas Ia horloon.) Estas Ia dek-
k j duono. (Li pripenses momenfon; poste
liras aI Ia biblio, meltermas gin e Ia lona
n , reires mellete aI sia benko kaj legas
I koj ridetanfe:

28 29
 t s Ia sergento. Li arestas. - Mia estas Ia
"Kaj vidinte Ia homarnasoln, li supremns Ia no de Ia ielo. Mi vi dos Dion! - Kaj ne
monton, ka] kiarn li sidigts, Iiaj disciploj vens ktos plu korboin l Clo tio estas skribita en
ai li. biblio. (Ridetas, pripettses momenton kaj
ur Ia piedfingroj iras aI Ia pordo, dekstren. Li
Kaj malferminte Ia buon, li instruis ilin, dir- m Ifermas gin, singerde eliras kaj retermos Ia
ante: rdon post si. Alberto kaj Ia patrino dsriges
Feliaj estas Ia malriaj en splrito, ar ilia
rmi.)
estas Ia regno de Ia ielo.
Feliaj estas Ia plorantol, ar iIi estos kon-
solataj.
Feliaj estas Ia mildai, ar iIi heredos Ia
teron.
Feliai estas tiui, kiaj malsatas kai soifas iust-
econ, ar i1i satgos.
Feliaj estas Ia kompatemaj, ar iIi ricevos La kurleno falas.
kornpaton.
Feliaj estas Ia kore puraj, ar iIi vidos Dion!"

(Parolante.) Kiorn da vorloj! Sed mia estas Ia

regno de Ia ielo - mi vidos Dion - kiam mi
estos mortinta. Sed mem-rnorrlgo estas mort-
peko. Ne estos mem-mortgo, se aliaj mortigos
mino (Fermes Ia biblion, turnos gin kelkejn
fojojn ke] poste remetas gin sur Ia teblon,
rigardas sin en Ia spegulo.) Mi memoras: Patr-
ino diris: Vi similas unu Ia alian kiel du guto]
da akvo. (Tiras Ia apon super Ia orelojn.)
Nun mi ne havas blankain haroin. Nun mi
estas Ia soldato Alberto Dupus, naskiginta Ia
duan de januaro ml-sepcent-nadek-dua - -
(Rigardas atente Ia dormantojn.) 1Ii dormes.
(Ridelas.) Mi ne dormis. Mi askultis. Mi
seias, kie Ia kazerno staras - kaj Ia sergento
nomigas -, tion mi ne memoras pIu. ed li
31
30
 INTERAKTO.

Aktoroi.
Kapitano
Oficiro
Sergento Petit
KaporaIo Dejorantoj
Unua soIdato } en Ia
Dua solda to kazerna garde]o.
Tria soIdato
Kvara soIdato
Kvina soIdato J
Du armitaj soldatoi, kun sergento,
Sergento Huberto. .
J o h a no, ekzekutota forkurinto.

Sceneio.
En Ia fundo dekstre largapordo; meldekstre
m /larga pordo. Meldekstre e Ia flankmuro
t nga, larga, oblikva soldalripozejo elligno serr
k vrilo. Dekstre e Ia kontree flankmuro etr
t mezo Ire larga feneslro, Ira kiu oni vidas l
tnt man korfon de Ia kazerno. AnlaiJ liu Iene-
tro stares paralele kun Ia fundo larga fabio
I k 'i anta gi senapogila benko. Sur Ia muroj
ndes armiloj kaj bildoj kaj atio]. .Dekstre e
" Rankmuro steres ses pafiloj.
jI
M Iri~a. s
 Unua sceno.
p ralo kaj kvin soldatoj. er g en r o Petit.

IIr Ia ripozejo kues unu tlanke de alia Ia

p o ra l o kaj Ia kvin so ld at o], Le Kaporalo
I plej proksime e Ia rigardantoj. Sur Ia
nko sides Sergento Pe tit : li fumas. Li
10ngaJnlipharojn,senharan kapon, severen,
utan ekstereton kaj rugan nazon. Li estas
1/ 11 ebria. - Estas Ia kvina horo en Ia
I 110kaj iom mal/lime. - Le kvina s oide to
IIr I ripozejo, plej proksime e Ia fundo, lete
nk s.

rgento Petit (post momento, vokes).

I h 11 Pichot!
Unua soldato (eksides). Kio estas, sergento ?

.,rgento P.etit. Kiu pro Ia diablo tiel ronk-

nua soldato. Tio estas Dubois, kiu ronk-

, ergento.
rQ'ento Petit. Tion mi pensis. Donu ai
dbaton, por ke li esuI
U nus o I d ato. Maleble, sergento !
rgento Pettt (pli Iete). Maleblel? Nenio
malebla en Ia kazerno. Donu al li fortan
10n, mi diras ankora unu fojon!

5*
 Unua soIdato. Por tio miaj krur.pj estas 1I J o l d e toi (rides).
multe tro mallongaj. Dubois kuas tro malpro-
nto Petit. La Ia regulo] de Ia gard-
ksime - tuj apud Ia muro, jen! m Ipermesite, ke iu rompu l ordon.
Sergento Petit (koleretes), Levu vin kaj
faru, kion mi ordonis ai vi! In o l d a t o (surprizite). u mi rompia
irdon ., Tion mi ja dezirus demandi.
Unua soIdato (Ievias Ire malrpide, iras
sur Ia piedfingroj al Ia kvina soldeto kej donas r n 10 Petit. Ne direktu demandoln aI
aI li torten piedfrapon; poste li repide, sed sen- li rulo I
brue reires al sie loko, kie li refoje sidias). 1I ) oldatoj (ridas).
Kvina soIdato (subite eksidas, trotetas sien In o I d a to. Ien Ia afero fari gas pli kaj
piedbetiten kruron). Kiu diablo vekis min - en IIr .
tia maniero? r n I o Pe ti 1. i tiun fojon mi klarigos
Unua soldato. Mi estas tiu diabIo, por servi tlun misteron. Vi rompis Ia ordon en Ia
al vi. I 10. r vi genis Ia dormon de Ia ripozantaj
Kvina soldato (koleretes). Sed kion sig- 101 per via eterna - enuiga - diabla -
nifas tio? Piedfrapu vian patrinaon, sed ne min - 11 ronkado. Cu vi komprenas?
en tia maniero! v n soldato HeI u mi ronkis? En tio
Unua soIdato. Mi ne estas kulpa, Mi pied- tn n ne estas ku Ipa. Mi ronkas, mia palro
fraps lai elte ordono - por servi al vi. (Li rm1kl!18, mIa avo ronkas, kai eble ankai mia pra-
kuigas.) r nkis. Tio alnas esti familia specalejo
Kvina soIdato (mirigile). Ka] kiu estas tiu
alr-ordonanto, mi petas? I ia) soldatoj (ridos).
er g en to Petit. Mi estas. r ento Petit (kolereinlerrompanle).-kiu
Kvina soldato. eu vi ordonis, ke Pichot I ai vi multajn kaj ankora pli fortajn ped-
piedfrapu min, sergento, - en tia maniero? t ln, e vi ne malkutrnigos ronkadi en Ia tempo,
Sergento Petit. u vi direktas nedecaln I 111 ripozas ai dormes Ia soldatoj en Ia gard-
dernandoln ai via superulo, soldato Dubois - J' u vi komprenas?
(imitente lin) - en tia maniero? vina soldato. Ien bela afero! Kiel mi
La aliaj solda toj (ridas). rnalkutimigi - tiun familian speci-?
Kvina soldato. Ne ofendigu, sergento, sed rgen to Peti i. Ne direktu demandoln Aal
mi ja dezirus seii, kal tiu kanajla Pichot vekas ulo I Eksilentu, dormu, sed ne ronku!! Cu
II min piedbate, en tia ... mprenas ?

56 57
 La aliaj soldatoj (ridas).
Sergento Petit. (Li rigardas tre
Ne ridu! Kapitano. Kiel vi selas tion?
Ia fenestro. Post momenlo:) Atenton iuj! Ien ergento Petit. Li estas forta -, rnalsan-
Ia kapitano, kiu venas! preska neniarn ..
iuj (ekstaras anlai Ia dormejo en streite Kapitano (aI si mem). Mi kornandos alian
pozol. enton por eesti Ia ekzekutadon. (Rigardas
r. ee kaj foriras Ira Ia maIdekstra pordo.)
Dua sceno.
La an tae l. La Kapi tano. Paizeto.
Kapitano (eniras Ira Ia maldekslra pordo).
iuj aliaj (saIulas). Tria sceno.
Kapitano (rigardas irkaie; el le sergento:) La a n t a li a j sen Ia Kapitano.
I Nenio nova, sergento ? soldatoj kaj Ia Kap or a lo (rekusigas
Sergento Petit (salulante). Ies, kapitano. ItI dormejo).
La forkurinta Alberto Dupuis estos ekzekutata je
r~ento Petit (rigardante tra Ia fenestro).

I
Ia sesa horo. revenos en Ia unua kvarono da horo. (AI
Kapitano (severe). u vi mokas min, ser- 'Pora1:) Mi devas foriri por kvin minuto],
gnto? Tio tute ne estas io nova, e ne io MIIDOI'alo. Prenu Ia kornandon dum tiu tempo!
eksterordinara. Tiom da forkurintoj estas jam pri tio, ke Ia ordo ne estu rornpata! eu
I ekzekutita] - preske iutage - - (Posl mo- prenas? (Li foriras tra Ia dekstre pordo.)
mento.) Nenio alia?
Sergento Petit. Nenio, kapitano.
Kapitano. u Ia sergento Huberto sin ne Kvara sceno.
prezentis de nove post sia malsano ? La sarnaj sen Ia Sergento.
Sergento Petit. Ne, kapitano. Li sin ne r e 10 (Ievigas kaj sidias e Ia fenestro;
prezentis denove. Li estas ankora malsana. }!~!~j~ voon
III de Ia Sergento). u vi korn-
Ka p tano.
Mi ne komprenas tion. Hera li eniu rompu Ia ordon l (Ride/as moke.)
estis sana kiel flo en akvo. (AI si mem:) Li e o ld ato. Mi ne ronkos, kaporalo.
farigis eble tro maljuna. 11 j (Iai/e ridas).
Sergento Petit. Li ja resanlgos balda, Id a Io. len Ia alta ordonanto - foriris.
kapitano. oldato. Iam Ia trian folon en Ia lasta
58
59
 Kvina soldato. Dio selas, kion li iufoje I liaj (ridos fali/e).
faras ekstere - dum Ia gardado. - Mi ne scias. K poralo. Nu, trankviligu l Mi ne ordonos
Kvara solda to. Mi anka ne. Eble en Ia e vi ronkos. Kaj se Ia sergenro ordonos .
kantino oni selas tion. ordonoto povos pledfrepi tre malforte .
un Idiru vian sekreton!
Dua soldato. u oni pentras tie Ia nazojn?
Kvlna soldato. Sergento Huberto malsan-
Kvara soldato. Ies, tie oni pentras ilin ruge.
, r li ne volas eesti Ia ekzekutadon de
Kap o r alo. Eksilentu, ne moku Ia nazon de upul .
superulo! K poralo. Ien l! Kiel vi scias tion?
Kvina soldato. Kiel mi diris: Mi ne sei as,
Kvina soldato (eskultas, u iu venes ; post
kial Ia alta ordonanto tiel ofte - eliras; sed mi
111 nto). Hiera vespere mi stars garde e Ia
scias ion tute alian - kion neniu el vi selas -
e ne Ia sergento.
rnpordego. Subire venis al mi sergento
h rIo. "Dubois!" li diris. "Aiskultu! Dost
Kap o r a l o. Kion do? Eldiru t vln mlnutoj mi kondukos eksteren soldaton. Ne
Kvina s o l d a to, Mi scias, kial Ia sergento I ntu lin t Li faros por mi malgrandan komision
Huberto malsanigts. I r venos post kvar horo], Enlasu lin tiam,
Kaporalo. Nu, kial? d n rlgardu, ne atentu lin t" - Mi diris ~ "Bone,
Kvina soldato. Mi tion diros je unu kon- nlo; se li venos de dekstre, mi turnos min
dio. k ze maldekstren, kaj se li venos de mal-
Ire, mi turnos min dekstren ... , tiamaniere
K a p o r a 10. Konsentite, parolu !
n povos vidi lin." - Le sergento foriris kaj
Kvina s o l d at o. Ie Ia kondio, ke neniu el nl tu] poste kun Ia mistera eliranto. Vi
vi piedbatu min, kiam mi ronkos. mpr nas, ke mi estis scivola kai, tute okaze
Unua soldato. Ekzemple kiel lastfole ; sed n nre min deksrren, ar li venis de rnaldekstre,
tion Ia sergento ordonis. Mi devs obei. I J okuloj intenee turnis sin maldekstren - kei
Kvina soldato. [es, li ordonis. Tio okazis lun, lai via opinio, mi vidis?
la alta ordono. Sed vi ne bezonis piedfrapi - K poralo. Kantinistinon!
en tia manero t
Unua soldato. En ka maniero, nome? K vi na soldato. Kantinistinon? Kun via
rneso, kaporalo, Ia sergento estas sufie bel-
Kv in a soldato. Tiel forte! kre viro, sed multe tro maliuna por kantin-
Unua soldato. Mi tamen ne estas kulpa, La kantinistinoj pli volonte okupas sin
ke mia boto estas tiel malmola. IIn Iune k e p o r a l o . (iuj ridas.)

40 Irl 11. 6 41
 Kapora 10. Ne ridu! Nu, derigu,
Via sekreto farigas interesa.
Kvina soldato. Mi rakontos plue ; sed silentul
Memoru, ke gi estas sekreto t (Ailskultas, u iu
venas .. flustre:) Tiu misrera dumnokta eliranto
I, esrs - Dupuis.
. i u] (surprizite). Dupuis l ?
I
Kvina soldato. St ... Sr ... ! Ne kriu tiel
I lai1te! Min preska atakis mia] nervo], ar mi
penais: Eble mi estos responda pri Ia forkuro de
tiu dumnokta eliranto. Sed mi tuj ekpenss pri
Ia vortol de Ia serg ento, ke tiu misterulo revenos
post kvar horol. Tamen vi kornprenas mian mal-
trankvilon, mi ne dormis en Ia ripozhoroj.
Kaporalo. Kaj vi ne ronkadis - 1)fI ka] rigardas gio).
Kvina soldato. Kornpreneble, rni ne ronk-
adis kaj ne rompis Ia ordon en Ia gardejo; sed
mi nur pripensis mian rnalagreblan situacion.
Fine mia vicorevenis por stari garde e Ia pord-
ego, kaj rni starls tie kun Ia teruro en mia sto-
mako, timante ke Dupuis ne revenos. ed felie
je Ia interkonsentita horo li reaperis. Li ests
tirinta Ia apon trens Ia orelojn kal kas Ia kapon
inter Ia levitai ultro] ; sed rni rekonis lin kaj gojis
kiel pendumto, kiam neatendite Ia nuro dlsir-
igas. La sergento jam duonan horon atendis ln en
angulo post Ia pordego, kaj duope i\i pasis preter
mi kaj malaperis sur Ia korton.
Kap o r al o, Tio estas mlsteralo!
Dupuis faris ekster Ia kazerno?
42
Dubois!
Kvina sceno.
ntai1aj. La Sergento Detit.
r nto Detit (revenas; li estas enkore
Lria .. li sidigas e Ia fenestro kaj fumas.
1 momento li metas Ia pohorloon sur Ia
Ankora dudek-ses
nut I. kaj refoje unu trensportgos en Ia alian
mondou. La malsagulo I Kial forkuri? Li Iam
ciis, kio rezuItos el tio. (Ridante.) For-
a I" Kien forkuri? Kvaza iui vojoj estus
I rmitaj por forkurantoj de Ia Grande Armeo!
11 di bloj! Tio estus io bela, se gi estus tiel
11 f rebla. Ni havas' suflaln rirnedoln por rekapti
luln, kai se Ia milita konsilantaro ne farus
n ai tiu diabla forkurado, hm!, tiuokaze restus
I neniu soldato en Ia kazerno. Imagu tian
lu cion I Kazerno sen soldatoj - sergentol sen
I ulol ! Kiel tiam Ia "malgranda kaporalo", Ia
riestro, trudus slan, alran volon ai tiu rusa
? - Mi diras: Ni bezonas ekzemplojn tim-
ln por forigi e Ia soldatoj iun deziron for-
Kion do I (AI Ia soldatoj.) Dripensu tion, bubol l
u pri tio, ke oni ne uzu vin kiel tian timigan
mplon, - pripensu tion! (Rigardas sian po-
45
 horlogon.) Kaj post dudek-kvar minutol vi spertos, Idto. Ne, mi anka ne, sergento.
kiel tia ekzemplo efikas. Kaj se vi demandas n 10 P e I it (mokimitente lian voon).
min, u mi kompatas Ia malsagulojn, kuln oni nk ne, sergenro '" - Kaj ankai vi
devas transport en Ia alian mondon, por ke tio ld I de Ia arrneo de Napoleono!? Ke
servu kiel ekzemplo, - mi metas mian manon 'I n lin al Rusuio por malsovagig! tiun
sur Ia koron kaj malkee dras: Kompaton por I' I I (AI Ia fria solda/o.) Kaj vi, nu-
iIi mi tute ne sentas. Ni ne mortpafas ilin, i1i I .,
mortpafas sin mem - propravole, ar iIi scias
antae, kio okazos, se Ia freneza ideo forkuri ld ato, Anka mi ne, sergento.
kaptas ilin. (Rigardan/e Ia poshorloon An- n 10 Petit (mokimltante lian voon).
kora dudek-tri minuto] pasos, kal vi spertos Ia .'''''''111''
ml ne, sergento!" Kiaj herooj! Oni tu]
efikon. Kaj se vi deziras, vi povos vidi Ia spek- I tio, ke vi ankora neniam partoprenis
taklon. (Li montras Ia kor/on per Ia mano.) "","dlan b talon kiel mi. Mi partoprenis: Wagrarn,
Vi povas esti spektantoj starante e tiu i fenestro. 1111. kal tiel plu - kaj post tial travlvaloi
[en Ia muro, antai kiu ili sterlgos lin. Se vi I tut ne atentas Ia ekzekutadon ai unu sola
kuregas, vi povos vidi ion. (AlIa unua solda/o.) u lnto. Kal vi iros Rusujon!?
He, Pichot, u vi deziras vidi gin? I oldato. Tion mi devas, kun via per-
Unua soldato. Mi prefere restas kuanta , k j tion mi faros. Sed propravole rigardi
tie i, kun via permeso. Mi ne atas tiain vdejo]n. rlp Iedon el kernarado, por tio, malkae
er g e n t o Petit. Hontu! u vi estas soldaro r , ml ne tre tagas.
de Ia Granda Armeo? rlle nto Petit (moke). Kamarado! Kama-
Un ua soldato. Ne ofendlgu, sergento, oni I LI nornas forkurinton "kamarado"! An-
dudek mlnutol, nek pli nek rnalpli l La
II
1,1
1
ia povas esti soldato de Ia Granda Armeo kal
tamen ne at tian spektaklon. estas precize fiksita. Ordo devas regi en
r nda Armeo. (AI Ia kvara.) Sed vi ia
I Sergento Petit. Gi apartenas aI Ia metio. estos spektanto, u ne, Boulang?
Imagu, ke vi mem apartenas aI Ia tamento, kiu
devas mortpaft tian forkurinton! vara soldato. Ies, mi volas vidi gin. (It es
I l Ienestro ka] sidigas sur Ia benko.)
Unua soldato. Mi esperas, ke Ia ielo indulg-
QS mino erge n to Peti t (frapas lian ultron). Vi
Sergento Petit. Sensencajol JAI Ia dua viro' Tion mi devas konfesi. u estas
.solda/o.) Kaj vi? He, rugharulo! eu vi deziras ue folo, ke vi tion vidas?
vidi gin? vara soldato. Ies, Ia unua fojo.

44 45
 p or al o. Mia pipo rompgs - kal mi havas
er g e n t o Petit. Vi avances en Ia armeo. t oloron, sergento.
Vi farigos iam sergento e kaporalo. Nu, estas e rg e n to. Dentdoloron? Elru tiun denton !
ai mi plezuro, ke almena unu el Ia soldato! poralo. Kun via permeso -, estas tri
pruvas, ke li havas kuregon. (AlIa kvina solda/o.) IIgintaj dentoj ien en Ia antaa parto de l'
He, ronkulo, kaj vi? kiuj tiel doloras min.
I

Kvina soldato. Ne, sergento, ne ofendigu ! rgen to. Ien refoje io eksterordinara por
Mi ne kuragas, mi volas konfesi tion. rtl t Eligintaj dentoi, kiuj doloras. Hahaha!
e rg e n to. Vi ne kuragas, Vi ne kuragas. ~ rdante Ia poshorlogon:) Ankora dek-sep
Kompreneble vi ne kuragas. Vi kuragas konfesi tolt Kiel rapide pasas Ia minutoj! Cu Ia
vian rnalkuraecon - kaj ronkadi, se Ia alia} m nta doktoro eliris ilin ?
dormes. Se mi estus imperiestro, mi mortpafigus
iuin tiain rnalkuraguloln. poraIo. Speciala doktoro faris tion la
rdlnara maniero kaj per speciala denttiriJo.
Kv n a solda to. Kiel mi gojas, ke Ia "mal-
grande keporalo" estas Ia imperiestro. rgento. Ne moku superulon, mi petas,
er g en to (kolerigas). Eksilentu! u vi nka tion mi devos raporti aI Ia kapitano.
komprenas? K poralo. Mi nemokas, sergento, peciale
Kvina soldato. u eksilenti, ar mi dlris ti to persone forigis ilin - per speciala dent-
tion? Tion mi kuragas diri mil fojojn iutage, \I
e se iuj sergentol rnalperrnesus gin. rgenlo. Elb~tis ilin?
Sergento tkolere). [es, vi kuregas. Vi estas poralo. Ne elbats, ne elris, sed forigis
granda kuragulo, tion mi scas. (AlIa kaporalo.) specala manero.
La kaporalo nature kuragas rigardi Ia ekzekut- r en to. Hehe!
adon, u ne, kaporalo ?
Kaporalo. Nature l p o r a I O. ~uskultu ! Vi scias, ke mi estas
fumanto. Ciam mi fumas, e se mi kuas
Sergen 1o. Nu, ai iu estas permesate rigardi- tlu rpozelo. Hiera mi promenis sur Ia korto
a ne rigardi. (Kun surprizo.) Diablo, kaporaIo-
vi ne fumas!
q}ento. - kal fumis -
K a p o r a Io. N e, sergen to, mi ne fumas.
p o r a I O. - mi fumis, sed sur loko, ke
Serg en to. Ien io eksterordinara, kion mi
raporros aI Ia kapitano, se li revenos, Alitempe malpermesita.
vi ia fumas konstante Ia tutan tagon, kai nun vi ento. Dieblo l Apud tiu magazeno -
si das tie sen via pipo - kaj ne fumas?
47
46
 Ke p or al o. Ies, pro Ia malmulto da pulvo,
kiu estas konservara tie en fera kesto - kaj sur
bone kaita loko - .
Hahaha! Mil diabloj! Tio estie
er g e n to. Ne faru taln rimarkojn, mi petas I Mi drnlras tiun pafinton -
ed rakontu plue! I . Kaj tiu paflnto, kiun vi tiel admiras,
I perrneso, Ia kepltano proprapersone.
Ke p o r al o. La kapitano tion ekvidis kaj for-
batis Ia pipon per Ia pugno; sed mi antavidis ~.ll'a'~n f Mil dieblol! Kal kion li diris-
Ia baton ka] gustatempe malfermis Ia buon - r ?
10. Nenion. Li iris for, e ne rigard-
Sergento. Tio ests sage farita.
lu kel lesls min tie sen mia pipo kal
Ka p or e l o. Mi gojis, ke Ia afero finigis per b I I dentoj. Kaj tial mi nun ne fumas.
tio. Sed klarn Ia kapiteno estis for, mi rekaptls n to. Hehaha! (AI Ia aliaj:) Kel pro
mlan pipon kai denove ekfumis. 1 n rldas ? Ho, mi komprenas - vin
Sergento (surprizi/e). ur tiu sarna loko? t I m kaptas Ia teruro pro tiu farigonta,
I (Rigardas Ia pohorlooa.) Ankorai
Kaporalo. Ho nel Tion mi ne kuragts. Sed I lnutoll (Oni aidas Ia peojn de el-
askultu plue! Du horoin poste mi ne pensis plu
pri Ia pugnobato de Ia kapitano kal denove mi
tmt. n/aj solda/oj.) Jen ili verias. Atenton!
promens tre okaze sur tiu sarna loko kun Ia r solda/o; sur Ia ripozejo ekstares
pipo en mia buo - . La Sergn/o Perit , Ia Kaporalo
erg ento. Ke] vi fumis? re solda/o e Ia fenes/ro ekstares
Kapitano. Ies, mi fumis. Subire iu, kiun mi eneje je Ia fundo marses preter Ia
ne ests vidinta, ordonis post mi: "Kaporalo,. l rmtt dekstre pordo deko da armi/aj sol-
atenton!" - Mi ekhalts. / kun oficiro kaj serento. Kiam Ia Ias/a
Sergento. Nature, vi ekhaltis, ~ I preteipesis, iIi iuj ekheltes.
K a p o r a 10. Tiu sarna voo ordonis plue :
Kapo ... dekstren!" Mi obeis. Poste tiu sarna
voo ordonis: "Senmove!" Kaj mi staris sen- Sesa sceno.
move, tute ne komprenante Ia sencon de tiuj nt e], Sergento kun du armitaj soldatoj,
ordonoj. Mi atendia pluan ordonon; sed subite Johano, Oficiro.
pistola pafo eksplodis post mi, kai samternpe
rnalaperls mia ppo ka tri el miaj belaj dento], nt. s Ia Sergen/o kun du el Ia ermitei
tol: meze de Ia du solda/oj estas Johano.
48 h Itas en Ia mezo de Ia scenejo. [oheno

. 7 49
 steres inter Ia du soldatoj, Ia Sergento post
johano.
Post momento entres Ofiei ro; li eksides e
Ia teblo, elpoiga kelkein peperojn, metas i1in
sur Ia tablon kaj ekzemenes ilin.
O fi c i r o (post momento, at johano). u vi
estas Ia forkurinto Dupus?
Jo h a no (ne respondas).
Serllento (puses lin per Ia kubuto). Re-
spondut
Oficiro (pli Iete). eu vi estas Ia forkurinto
Dupus ?
Jo h ano. Jes... Dupuis ... naskiginta Ia duan
de januaro mil sepcent nadek dua ...
O f ic ir o (iom surprizite, ekzemenes Ia antai
li kusntajn paperojn). Tio akordlgas kun Ia
dokumentol.
Johano ( dariges , alti[!ante Ia tingron).
Nazo - rekta; mentono - ronda; okuloj -
brunaj; harol - -
Oficiro (interrompas lin). KaJ tiel plu. u-
fiast Respondu nur ai tio, kon mi demandos.-
Vi selas, ke vi forkuris el Ia armeo kal jam kon-
fesis tion. Vi selas anka, ke tiu forkuro estas
krimo kontra Ia patrujo ka estas punata per
mortpuno.
Jo h ano. Oni mortpafos mino
Oficiro. Kompreneble, oni mortpafos vin -
kaj e post kelkaj minurol. ed antae mi devas
demandi,uvi havas ankora kelkajn plenumeblaln
deziroln. Respondut

50 51
i I

'11\
I, l,l
 Ofi ciro. ufas! (Li eksteras, enpostges I nl Huberto. lIi estas iam sur Ia
Ia dokutnentojn, donas signon aI Ia serento, h ro estas?
kiu stares e Johano.) 1 Petit (rigardas Ia pohorloom.
(La Sergen/o kun Ia du armitaj soldetoj, kiuj 1 mlnutol, (Montras fingre Ia benkon.i
pues Johanon eksteren, foriras tra Ia pordo, J v~ povos vidi ion.
dekstren. La O fi c i ro sekves ilin ferman/e post 1I1l,a'l!nto Huberto. Mi ne venis por vidi gin.
si Ia pordon.) nro Perito Kial do vi venis?
l'Ul,ctl!nlo Huberto. Por enterigi Iin.
l"IIll,a'lfnto Petit (rigardante refoje Ia po-
Sepa sceno. If.f'ltJ1Ion). Ankorai du minutoj.
Sarna] personol kiel en Ia unua sceno. AIIPa'''nlo Huberto (apogas, turnante sin ,
Le Sergento, Ia Ke p it a n o kaj Ia kvara
soldeto eksides e Ia Ienestro, Ia aliaj restas
"".,o,nutolnn Iakontra Ia pordo
manoin) .
kaj keses Ia

.sterentei an/ai Ia dormejo. nu I Ia soldetoj antai Ia ripozejo kovres

lojn, Ia aliaj rigardes terurite entat; sin.)
er g e n to Petit (rigardes sur Ia kor/on; el
Ia keporelo). Ien Ia spektaklo estas komencigonte. ento Petit. Ankorai unu minuto! Ri-
(AI Ia soldatoi enta Ia dormejo.) Nu, u ne ,uu, kaporalo , kiel rekte li staras l Li tamen
rigardemuloi inter vi?
. trovigas i tie estas an- pll kuraga 01 mi supozs. Ordinare Ia for-
kora sufla loko. (/Ii ne respondas, sed es- 1 J estas malkuraguloi, Ankora duona
kultes eksteren.) ",lllIutO! Kaln melsage]n respondoln li donis I -
elas! Ien vi havos!
ni edas selvon. La kvara soldato e Ia
Oka sceno. 11"0Iorkuras teruri/e aI Ia ripozejo.)
arnel personoi. Sergento Huberto. rgento Petit. Transportita! (Frapas per
Sergen (rapide entres tra Ia
to Huberto UfI110 sur Ia tablon; poste li kaj Ia k ap o ra 10
meldekstra pordo en Ia fundo kaj ekheltes post ~ ekstaras ke] rigardes eksteren.)
Ia pordo, kiun li tuj termas, nervoze). eu iIi
estas for?
Le kurleno falas rapide.
Sersl'ento Petit. He, Huberto! u vi re-
sangts ?

52
 LASTA AKTO

. ,rol kaj Scenejo kiel en Ia unua akto.

Estas Ia naa horo en Ia meteno.

Patrino ke] Alberto sidos enkore e
10, kiel je l1 fino de Ia unue ekto.
/longa pazo, kiem Ie kut teno Ievie;
Ire malrepide AI be rt o : vekigas; fine li
l. kep on ke] rigardes surprizite antau
ZlIU en sono.
 lberto. Sed, patrino t
renu do, Huberto esta
tos, se mi ne reveno
le jam okazis t
trino (terurile). Vi 1/1111
te donus sian vivon por I I

lberto. Kion vi dira 'I 111

Unua sceno. trino (terurite). Komp,111I 1111
I ne sclis - ne pripensi k 111
La Patrino, Alberto.
lberto. Kion vi feris ? VI di I
Alberto. Kie mi estas? Kio okazis ? u mi
on vi do faris? Ha, ml 1111111
ests tiel acida. Vi - I \I I
dormis? (Li ekvides Ia dormentan patrinon kej
eksides rekte sur sia sego.) Patrino! Si anka ksls?
dormas. Kiel lume estas! (Rigardas Ia hor- tri no
logon.) Kiu horo? (Surprizife.) Iam Ia naa ? t ifn). Ho, ne koleru
Sed tio estas neebla t (Terurife.) Dio, kio okazis elport t
i tie? (Laiifevokanfe.) Patrino.l Patrlno t (Iras Iberto (kolerante). Kion vI '1111111
et si ke] skues sin.) Patrino! Vekgu I - .Kara tri no (kiel antaiie). Kelkuln
ielo t Iam tiel malfrue, kal Ie Ia tria mi devis 0--
refoje esti en Ia kazerno t (P/i laufe.) Patrino t
e r t o (kures el Ia renku, I,
Patrino I (Skues sin pli forfe.) Vekgu!
ton). Ha, mi vidas! Do nn I ,11,11
P a t r i n o (vekitias malrapide, levas Ia kepon kun vi uzis por Iohano, klmu 1\ I1
ke] rigardas lin demande; poste si diras subife): kuon t Sed, patrtno, tio 1.1 I 111
Kiu horo estas? bomena, tio estas nepardon 111.11I1
Ieton teren, kie gi dispecetltja .. 1,lr
A I b e r t o. Iam Ia naa.
Ko do farigis? Kio 0, vi ne komprenas, kion vi 1.11
okazls kun ni? Ni dormis, kaj je Ia tria mi devis
esti returne en Ia kazerno.
tr n o (kurbies pro teruro).
MI

Patrino. Ies, je Ia trla. lberto. Savi min? Kal vi mOl11

Alberto. ed komprenu do! Estas jam n t u vi selas, patrino, kion I (I I 11
naua! tas - perfida mortigo t

P a t r i n o. Ka] tro rnalfrue por reiri tien. 57

56
 no? (Kuras aI Ia benko.) for!! (Si kuras
P a t r i n o (kiel antae), Perfida -? " ambro Ira Ia meldekstra pordo kaj revenes
Alberto. Ies, perfda mortgo. Huberto fidis ) Kle li estas? (Ekvidas liajn vestojn, ku-
mino Mi iuris reveni, kaj jen! Ho, sankta Dio, f, 'in ente Ia fajroloko.) Dio potenca, kompatu
kion mi faros? Kion diros mal kamaradol? Ili I (Si svenes ke] falas sur Ia veslojn.)
selas, ke mi forkuris pro vi kaj pro johano, kaj A I b e r t o (portes sin sur Ia benkon kaj
ion tian iIi oplnlas natura, pardonebla. Sed nun nutleksas ante gi,' atendes momenlon).
ili akuzos min duoble kaj kun ralto. Mi ne nur Patrino trekonsciias). Kompatema ielo!
farigis malinda mortiginto, sed samternpe mal-
Alberto - ili mortpafis lin t
nobla jurrompinto ka] abomeninda malkuragulo.
Alberto. Kun ?
Sed mi pruvos, ke mi ne estas tia! Mi pruvos,
ke mi ne forkuris timante Ia morton. Mi reiros Patrino. Vian kompatindan fraton. Ho Dio,
aI Ia kazerno kaj ekkrios late, tiel late, ke iuj I
min ados: Ien mi estas! Mortpafu rnin, kaj io A Iberto. Vi deliras, patrino. Rekonsciigu
estas finita! - Tlam ili komprenos, ke mi ne J pripensu t
estas perfdulo e jurrompinto a malkuragulo, Patrino (ekploras). Ho, mi ne deliras. Oni
kaj riam ili iu] pardonos aI mi Ia mortigon rtpafis lin, mian malfelian knabon -
kontre Huberto.
A I b e r t o. ed, patrino, vi ne selas, kion vi
P a t r i n o (falas sur Ia genuojn ante li). Ho
s. Pripensu do t
pardonu, pardonu min I Pripensu, ke mi gin faris
pro via frato t Ne reiru aI Ia urbo - al Ia Patrino. Ne estas bezone, ke mi pripensu.
kazerno : estas ja tro malfrue I Ko farigis, ne Alberto. ed mi tute ne kornprenas ion
refarigos. Prefere forkuru t n. Parolu do t
A I b er to. les, mi forkuros - aI Ia kezerno - Patri n o. Li surmetis vien uniformon. Li iris
kai e tuj! (Li iras el Ia fajroloko ke] subite III kazerno, kaj tie oni mortpafis Iin. Kaj mi
ekhalfas.) Miaj vestoj t? t s kulpa!
P a t r i n o (kun ekkrio de leruro.) Ha!! Iberto. ed klarlgu do t Kal li farus tion?
A I b e r t o. Miaj vestoj t Kie vi kais mlaln kornprenas nenion el io tio.
vesroln ? Redonu ilin tui! Eble mi povos ankora Patrino (konslernile pro malespero iras aI
savi rnian amikon. Eble oni prokrastis lian ek- sego, ekvides Ia malfermilan biblion). Ien t
zekuton. Miaj vestoj t I estas Ia biblio t Li malferrns gin je Ia sarna
P a t r j n o (rigardas kun kreskenta teruro aI
Ia sego, sur kiu entee pendis Ia soldara] Alberto. Ie kiu loko ?
v estof]. Grande Dio, kie iIi estas? Kaj kie estas
59
58
 Patrino. je Ia loko, kiun mi devls legi ai li. Ibe rto. Adla, patrino; Dlo estu kun vi I
Alberto (sidios sur Ia alia sego e Ia tablo, eirkaiibrakas sin refoje; poste li estas rapide
rigardas aI Ia biblio kaj poste aI sia petrino). rlronta sed, ekvidante johanon, li subite hnltes
Patrino. Li megls, ke li enros Ia ielon, " ekkrias) Iohano I
kiam li estos mortinta. La tutan vesperon li Patrino. Mia knabol (Iras aI li kaj irks-
parolls pri tio. kes lin.) De kie vi venas ?
Alb e rto. Lin oni tamen ne ekzekutos. Oni Iberto (repide rigle fermas Ia pordon).
ia rimarkos, ke li ne estas Ia vera ekzekutolo. [ohe n o (kviele). EI Ia urbo.
Patrino. Ho vel Tion i1i ne rimarkos. Vi
Alberto. EI Ia urbo?
estas tiel similaj unu al alia.
Alberro. ed Iiaj blankaj haro - - Huberto johano (kviete). EI Ia kazerno - kun Ia
tuj rmarkos - ento Huberto. Li kondukis min g's tiu arbo.
Patrino. La apo kaas lialn haroln.
fingre montras Ia direkton.)
Alberto. Kio aln estu kei okazu, mi ne povas Alberto (goje). La sergento vivas!?
restl tie i pli longe. Eble mi povos savi lin. joha no. Li reiras al Ia kazerno. Li vivas,
(Mi/de.) Pardonu aI mi, patrino, ke mi tiel eks- J mi vivas. Mi devas atendi a nkora.
plodis kontra vi.
Patrino. Atendi?
(Ambaii ekstaras kaj irksbiakes unu Ia Johano. Mi ne vidis Lin ankora. IIi ne-
alian; poste Ia P a t r i no kees Ia vizeon sur rtpafls mino Nun mi devos denove plektadi.
lia brusto, kaj AI b e r 10 karesas ien kapon.)
Patrino. Sed kio okazis kun vi?
Paiizeto. johano (malgoje). Okazis - - ke iIi ne
rtpafls mino
Lasta Sceno. Alberto. Kaj Huberto, Ia sergento, vere vivas I?
La Patrino. Alberto. Io he n o. johano. La barbulo reiris al Ia kazerno. Li
La pordo dekstre malrapide maltermias. kaj IItlorla
sur Ia sojlo aperas johano. Li turnas sin, men- u vi komprenas Iin, patrino?
selutes iun ekster Ia ambro, kiun oni tamen ne atrino. Estas pli bone, ke nur mi parolu
vidas; poste li eniras, fermas Ia pordon senbrue ne povas respondi, se ni amba p
kaj rigardas momenton aI Ia Perrin o kaj el (AI johano.) je kiu horo vi Iiri
Alber/o.
60 61
 Io h an o. je kiu horo? (Pripensas.) Mi ne
memoras. Ies, mi memoras: kiam vi dormis e Johano. Tiu barbulo - Ia sergento.
Ia rablo,
Patrino. Kion li diris al vi?
Datrino. Kial en tiuj vestol ? Johano. Li diris nenion.
johano. IIi jam estis sekaj. Patrino. Sed kion li faris?
Da tri n o. Ies : sed via] estis anka sekaj. Jo h ano. Li prens mian brakon kaj iris kun
johano (pripenses momenton). Mi ne povas en ambreton.
diri. A I b er to. Kiel aspektas tiu ambreto?
Datrino. u vi ne kuraas diri tion, mia [ohano. Ho, mi selas -, mi rigardis cir-
knabo? De -, nur muroj - unu longa benko kaj unu
j o h ano. Estas tro multe da vortoj. nga tablo - kun kruo - -
Datrino. Vi volis kredigi al Ia sergenlo, ke Alberto. Tio estis Ia arestejo.
vi estas via fraro, u ne? Patrino. Kion vi faris te ?
johano. Ies, J o h ano. Mi sidigis kaj rigerdis lrkae.
Datrino. Kaj u ili selas nun en Ia kazerno, Patrino. Kal kion tiu sergento farls ?
ke vi ne estas via frato? [oh e no. Nenion. Li plors.
johano. IIi pensas iul, ke mi estas mia Patrino. u vi restls longe en tiu ambreto ?
frato. Jo h a n o (pripensinte). Ies, longe; sed mi
Da tri n o. Kaj il ne volis mortpafi vin? I tie - -
j o h ano. Ies, ili volis, sed ne povls. Ho, mi P a t r i n o. Kio okazls post tio?
memoras, ili pafls iuj trans mian kapon. Ka] Johano (pripenses momenton). Tri soldarol
nun - mi devas atendi ankora. I. lIi havis pafilojn kun si kal kondukis min
Datrino. Kion atendi? lergan korton.
johano (post momento). Dor vidi Dion. e tri n o. Kion iIi diris al vi?
A I bert o. u vi kornprenas lin, patrino? ohano. Nenion ili diris.
Datrino. (aI johano). Vi iris gis Ia kazerno, e tri n o. Sed kion ll faris?
u ne?
hano. Tion mi memoras. lIi starigis min
Io han o. Ies, mi iris. alta muro, ka] subite sterls anra mi - -
Da tri n o. Kaj kiu stars e Ia kazerna pordego ok - na - dek ale] soldarol kun pafiloj
- por atendi vin? ulrro.
trino. Kaj poste?
62
 Jo h ano. Ho, poste okazis io Ire terura - demandis pri io kal pri miaj haro], kaj mi
(subite) - same terura kiel tiam, kiam mi svlng- ri :Ili blenkigts - pro teruro!
igis super Ia ronol - e tiu fumturo. - lIi staris Patrino. Kaj kion faris plue Ia sergento?
enta mi, unu flanke de Ia alia. Kal unu je Ia
DO (jJoIjJ mDm~
dekstra flanko, kiu havls nudan sabron en Ia
ets aI mi Ia apon, premis mian manon -
mano, kriis ion, kal subite iuj pafllol levigis kai
- li ploris,
celis ai mi. - - Mi pensis : Ien mi vidos Lin t
Ka mi rigardis ai Ia truo de Ia paflltubo] - - Patrino. Kaj poste? Pripensu fojel
ok - nau dek - truoj. Kaj Ia soldarei premferrnis [ohano, Poste? (Pripenses momenton.)
unu okulon, kai per Ia aliei, large malfermitaj te mi sidis en alia ambro - granda belege
okulol iIi min fikse rigardis. Ho, tio ests terura mbro kun blldo kaj pentrelol sur Ia murol. Mi
- tiuj okuloj I Mi pensis : Ien ili volas trabori 18 sur sego. Anta mi sidis oficiroj kal tiu
min samternpe - tiuj okuloj I (Li premtermes neralo. Kaj denove i1i demandis min pri io
unu okulon ke] priskribas per Ia etendita breko mi supozas - sed estas tro multe da vortoj
antau si longan linion.) Ho, estis terure, tiuj
tuborruoi kaj riu] okulol l Mi pensis, ke refoje mi
pendas je Ia nuro - kaj ke mi svngtgas rure Patrino. Pripensu bonel u vi memoras
. supre - kaj ke mi falos sur Ia ronoin - - Mi nlon plu?
tiel timegis, ke miaj kruro] ektremis. Jo h a n o (pripensinte, levante Ia fingron). Unu
Patrino. KaJ poste? 1Ii certigis, ke vere mi estas idioto. Kai mi
pondis: Tion diras anka Ia malluna Heleno;
Johano. Poste farigis nigra nokto - kaj mi estas skribre en Ia biblio, ke mi estas mal-
falis. Tondris kaj fulmis - kaj post mi sur Ia en spirito - -
muro io kraketadis.
Patrino. eu vi diris tion?!
Patrino (post momento). u okazis nenio
Johano. Poste Ia sergento malbutonumis
plu ? I n surtuton kaj elprenis Ia pasporton el mia
Johano. Ies, io alia okazis, mi memoras. Mi O - kaj Ia generalo enskribis - -
kuis sur tablo en granda ambro. Homol pa- Iberto. Donu al mi Ia pasporton, tuj I (Li
rolls, kaj mi sidigis. Crkee sraris Ia soldato]
lbutonumas Ia surtuton ke] prenas Ia libron,
kun Ia pafilol. lIi iuj rigardis nur mino La barhulo ltermes gin, legas - kaj gojkrias:) Ho,
hevs mian apon en Ia mano kal diris, ke mi
I ot Rigardu I Ien estas skribte - -
haves blankajn haron. Kaj iuj rigardis mialn
haroln. Poste venis Ia generalo. Ho, mi memoras, trino. Kio?

64 65
 I

Alberto. La milita konsilantaro pardonis kaj

eksigis min el Ia milita servo pro - (montras Ia
esportom - Iegu mem t

iopove, mi dankas Vin t (. i falas surgenue

keptas Ia menon de [oheno.) Ho, fine ver i
tio, kio estas skribite : "Feliaj estas Ia ploranto ,
ar iJi esros konsolatai." (Si kises Ia manon
de Ioheno.) Pere de vi, mia knabo, via frato
estas redonita aI sia patrino!
AIberto (genu,1'ksanle e Ia alia flanko de
[oheno kaj kaptante Iisn alian manon). Kara
trato, kvankam vi azts tute senkonscie, vi savis
min de terura morto - dank' al Dio!
Io h an o. (ridetas milde, rigardante enta
sln). Kaj nun ni estas denove kune - kal feliaj!
i

Mi devas atendi ankora -, sed: mia estas Ia

regno de Ia' ieIo, kaj poste, kiam mi estos mort-
inta, mi vi dos Ln t
Patrino. ~es, 'kara
.... '.
knabo, vi vidos Linl
I ~

. ;

La kurteno falas.

66