Wytrzymao gruntw

definicja, podstawowe informacje o zjawisku,

podstawowe informacje z fizyki,
prawo Coulomba,
parametry wytrzymaociowe gruntw,
laboratoryjne (i polowe) badania wytrzymaoci,
Stany graniczne w gruncie,
znaczenie wytrzymaoci gruntw w zagadnieniach
inynierii (po co jest to nam potrzebne?).

Wytrzymao gruntw
Wytrzymao gruntu jest to maksymalny
opr stawiany przez grunt napreniom
stycznym w danym jego punkcie w
okrelonych warunkach obcienia.
Z. Wiun, Zarys geotechniki

1
 Proste Coulomba

NOMOGRAMY DO WYZNACZANIA WARTOCI PARAMETRW

WYTRZYMAOCIOWYCH NA PODSTAWIE PN 81/B03020

Grunty spoiste
u

u Grunty niespoiste
cu

ID IL IL

Grupy konsolidacyjne gruntw spoistych

A grunty spoiste morenowe skonsolidowane

B grunty morenowe nieskonsolidowane oraz
inne grunty spoiste skonsolidowane
C inne grunty spoiste nieskonsolidowane
D iy, niezalenie od pochodzenia geologicznego

2
Wzr Brincha, Hansena i Lundgrena (1960) wg. Z. Glazera

= 36 + 1 + 2 + 3 + 4
Kt korygujcy 1 ze wzgldu na ksztat ziarna:
1 = +1 dla ziarn nie obtoczonych, kanciastych,
1 = 0 dla ziarn czciowo obtoczonych,
1 = -3 dla ziarn obtoczonych,
1 = -5 dla ziarn kulistych,

Kt korygujcy 2 ze wzgldu na wymiar ziarn:

2 = 0 dla piaskw,
2 = + 1 dla pospki,
2 = + 2 dla wirw.

Kt korygujcy 3 ze wzgldu na wskanik rnoziarnistoci U:

3 = -3 dla gruntw rwnomiernie uziarnionych U < 5,
3 = 0 dla gruntw nierwnomiernie uziarnionych 5 U < 15,
3 = +3 dla gruntw bardzo nierwnomiernie uziarnionych U 15,

Kt korygujcy 4 ze wzgldu na stopie zagszczenia ID :

4 = -6 dla gruntw lunych ID < 0,33,
4 = 0 dla gruntw rednio zagszczonych 0,33 ID 0,67,
4 = + 6 dla gruntw zagszczonych I D > 0,67.

Badania wytrzymaociowe w aparacie bezporedniego cinania

3
 Schemat skrzynki aparatu bezporedniego
cinania
1 - skrzynka dolna,
2 - skrzynka grna,
3 - pokrywa,
4 - filtry o zbkowanej powierzchni,
5 - wymuszona paszczyzna cicia

Aparat bezporedniego cinania

widok oglny

DYNAMOMETR PIERCIENIOWY

Odksztacenie obcionego piercienia Wykres cechowania piercienia dynamometru

Q Q [kN]

S
c *S
Q=

c - staa piercienia [kN/mm]

S [mm]

4
Zaleno naprenia stycznego od odksztacenia w
czasie bada w aparacie bezporedniego cinania

[kPa]

L [mm]

Widok prbki gruntu po zakoczeniu bada w aparacie

bezporedniego cinania

5
 Wyznaczenie parametrw wytrzymaociowych gruntu na podstawie wynikw
bada w aparacie bezporedniego cinania

f
A A

B B

B A

Wyznaczenie wartoci parametrw wytrzymaociowych w oparciu o

aproksymacj punktw pomiarowych Metod Najmniejszych Kwadratw

a) dla gruntw spoistych

N N N
N i fi i fi
= arc tg i =1 i =1 i =1
2
N
N
N ( i ) i 2

i =1 i =1

N N N N

( ) i
2
fi i i fi
c= i =1 i =1 i i =1
2
N
N
N ( i ) i
2

i =1 i =1

b) dla gruntw niespoistych (prosta Coulomba przechodzi przez pocztek ukadu

wsprzdnych)
N

i fi
= arc tg i =1
N

(
i =1
i )2

gdzie:
N ilo punktw pomiarowych (liczba bada)
i naprenie normalne dla badania nr i
fi wytrzymao gruntu w dadaniu nr i

6
Badania wytrzymaociowe w aparacie trjosiowego ciskania

7
SCHEMAT OBCIENIA GRUNTU W APARACIE TRJOSIOWEGO CISKANIA

1>3

1 + 3 1 3
= + cos 2 = p + q cos 2
2 2
3 3

1 3
= sin 2 = q sin 2
2

1>3
GRAFICZNA INTERPRETACJA STANU NAPR E
KOO MOHRA

3 1

1 + 3 1 3
p= q=
2 2

PRBKA GRUNTU W KOMORZE APARATU TRJOSIOWEGO CISKANIA

8
METODY BADA W APARCIE TRJOSIOWEGO CISKANIA

metoda Q (quick) lub UU (unconsolidated undrained) - polega na cinaniu prbki bez wstpnej
konsolidacji oraz bez odpywu wody z prbki w czasie badania. Badania t metod przeprowadza
si, gdy badany grunt bdzie przenosi obcienia od budowli dla ktrej obcienia uytkowe
stanowi ponad 70% obcie cakowitych np.: silosy, zbiorniki oczyszczalni ciekw itp.
W czasie badania najczciej nie prowadzi si pomiarw cinienia porowego wody w prbce.
Na podstawie bada wyznacza si parametry wytrzymaociowe (u oraz cu) w oparciu o naprenia
cakowite.
metoda S (slow) lub CD (consolidated drained) - polega na powolnym cinaniu prbki wstpnie
skonsolidowanej z odpywem wody z prbki w czasie badania (u=0). Metod t stosuje si, gdy
przewidywane obcienie uytkowe budowli nie przekracza 30% obcienia cakowitego, a czas
budowy jest dostatecznie dugi do uzyskania penej konsolidacji podoa, co najczciej zdarza si
dla gruntw o wikszej przepuszczalnoci (k>103 cm/s).
metoda R lub CU (consolidated undrained) - polega na cinaniu prbki wstpnie skonsolidowanej
lecz bez odpywu wody z prbki w trakcie badania. Metod stosuje si, gdy obcienie uytkowe
budowli stanowi od 30 do 70% obcienia cakowitego, w praktyce warunki takie wystpuj, gdy po
powolnym wznoszeniu obiektu budowlanego wprowadza si obcienie uytkowe w stosunkowo
krtkim czasie. W trakcie bada prowadzi si pomiar cinienia porowego wody w prbce, a
parametry wytrzymaociowe wyznacza si dla napre cakowitych (u oraz cu) lub napre
efektywnych ( oraz c).

KRYTERIA OSIGNICIA STANU GRANICZNEGO W PRBCE

9
Zachowanie si prbek w aparacie trjosiowym

Wygld prbki cicie kruche cicie plastyczne Pynicie

przed badaniem
-glina pzwarta
-piasek zagszczony

Widok prbki gruntu po zakoczeniu bada w

aparacie trjosiowego ciskania

10
ZMIANA STANU NAPRE W CZASIE BADA W APARACIE TRJOSIOWYM ORAZ
GRANICZNY STAN NAPRENIA

Graniczne koo Mohra

3 = 1 1,1 1,2 1,3 1,4 1,f = ?

GRANICZNE KOA MOHRA DLA KILKU BADA

3 3 1 3 1 3 1 1

11
WYZNACZENIE PARAMETRW WYTRZYMAOCIOWYCH METOD
STYCZNEJ DO GRANICZNYCH K MOHRA ORAZ METOD PROSTEJ kf

Styczna do granicznych k Mohra (prosta Coulomba)

Prosta kf

c b

3 3 1 3 1 3 1 1

LINIE WYTRZYMAOCI I PARAMETRY WYTRZYMAOCIOWE DLA

NAPRE CAKOWITYCH I EFEKTYWNYCH

> u
c < cu

cu c
3 3 3 3 1 1 1 1

u1 u2 u1 u2

12
 Rwnania stanw granicznych

Stanem granicznym okrelamy sytuacj, w ktrej w

okrelonym punkcie orodka gruntowego naprenia
styczne s rwne wytrzymaoci gruntu (na cinanie).

Zwikszanie si napre 1 (pionowych)

Graniczne koo Mohra

3 = 1 1,1 1,2 1,3 1,4 1,f = ?

13
Zmniejszanie si napre 3 (poziomych)

Graniczne koo Mohra

3f = ? 3,4 3,3 3,2 3,1 3 = 1

Przypadek I
Materia (orodek) o cechach: = 0 oraz c > 0

Linia wytrzymaoci (prosta Coulomba)

3 1

14
Przypadek II
Grunt niespoisty: > 0 i c = 0

a)
mb 1 = 3 tg 2 45o +
o ul o 2
aC
o st
(pr
ci 3 = 1 tg 2 45o
a o 2
ym
t rz
wy
nia
Li

3 1

Przypadek III
Grunt spoisty: > 0 oraz c > 0

1 = 3 tg 2 45o + + 2c tg 45o +
2 2
f
3 = 1 tg 2 45o 2c tg 45o
2 2

a)
l omb
Cou
rosta
ci (p
ao
trzym
ia wy
Lin

3 1

15
Polowe badania wytrzymaoci gruntu na cinanie
Badanie przeprowadza si stosunkowo rzadko, stosuje si je w przypadku sabo
nonych gruntw spoistych i organicznych (plastycznych oraz mikkoplastycznych
glin i iw, namuw oraz torw), w przypadku trudnoci pobrania prbki NNS.

Podczas badania mierzy si najwiksz warto

momentu obrotowego (Mfmax) przy wykonaniu
obrotu oraz ustalon warto momentu (Mfconst).
Na postawie pomierzonych wartoci momentw
wylicza si wartoci wytrzymaoci fmax oraz
fconst
Najczciej dla tego rodzaju gruntw przyjmuje
si, e = 0 i std cu = f

Po co jest to potrzebne?
Projektowanie posadowienia obiektw
budowlanych.
Ocena statecznoci i projektowanie nachylenia
skarp nasypw i wykopw.
Obliczenia si dziaajcych na konstrukcje
oporowe (np. murw oporowych i cianek
szczelnych) i projektowanie tych obiektw.

16
Podsumowanie
Wytrzymao gruntu opisuje prawo Coulomba.
Parametrami wytrzymaociowymi gruntw s: kt tarcia wewntrznego
( [o] ) oraz kohezja (c [kPa]), zwana rwnie spjnoci.
Grunty spoiste nie posiadaj spjnoci.
Parametry ciliwoci wyznacza si gwnie na podstawie wynikw bada
eksperymentalnych w laboratorium: w aparacie bezporedniego cinania
i w aparacie trjosiowego ciskania.
Na podstawie literatury naley stwierdzi, e na warto kta tarcia
wewntrznego gruntw niespoistych decydujcy wpyw posiada rodzaj
gruntu i jego zagszczenie (ID).
Decydujcy wpyw na warto parametrw wytrzymaociowych (zarwno
kta tarcia wewntrznego, jak i spjnoci) gruntw spoistych wywiera
jego przeszo geologiczna (grupa konsolidacyjna) oraz jego stan (IL).
Warto kta tarcia wewntrznego gruntw niespoistych zawiera si w
granicach od okoo 29o do ponad 40 o, za gruntw spoistych od okoo 4o do
25o. Przecitne wartoci kohezji zawieraj si zakresie od 5 kPa do 60 kPa.
Rzeczywiste wartoci parametrw wytrzymaociowych dla konkretnych
gruntw mog si nieznacznie rni od podanych wyej wartoci
orientacyjnych.

Uyteczne zalenoci f = n tg + c
1 3
f = sin( 90 o + )
2
+ 3 1 3
n = 1 + cos( 90 o + )
2 2
1 3
sin =
1 + 3 + 2c ctg

1 = 3 tg 2 ( 45 o + ) + 2c tg ( 45 o + )
2 2

3 = 1 tg 2 ( 45 o ) 2c tg ( 45 o )
2 2

f Graniczne koo Mohra

90o

c
o
90o 90 +
3 n 1
cctg (1+3)/2 (13)/2

17
Kilka zada
Zad. 1. W aparacie skrzynkowym przebadano grunt niespoisty. Otrzymano wynik: n =100 kPa, f = 60 kPa.
Policzy warto kta tarcia wewntrznego badanego gruntu, a nastpnie korzystajc z waciwoci koa Mohra
obliczy wartoci napre gwnych 1 i 3 w badanej prbce.

Zad. 2. W aparacie skrzynkowym przy badaniu piasku pod napr eniem normalnym n = 100 kPa otrzymano
wytrzymao na cinanie f = 55 kPa. Jakie powinno by zadane naprenie gwne 3 (cinienie wody w
komorze) w aparacie trjosiowym, aby dla tego samego piasku otrzyma wytrzymao na cinanie rwn f =
100 kPa. Wykorzysta konstrukcj i waciwoci koa Mohra.

Zad. 3. W aparacie trjosiowym przebadano prbk gruntu spoistego o spjnoci c = 30 kPa. Dla cinienia wody
w komorze 3 = 100 kPa otrzymano naprenie graniczne w prbce 1 = 250 kPa. Obliczy warto kta tarcia
wewntrznego badanego gruntu oraz naprenia na powierzchni cicia: n i f.

Zad. 4. W aparacie trjosiowym wykonano dwa badania prbek tego samego gruntu spoistego.
Otrzymano nastpujce wyniki:
dla badania 1: 3 = 50 kPa, 1 = 250 kPa
dla badania 2 : 3 = 150 kPa, 1 = 450 kPa
Policzy parametry wytrzymaociowe badanego gruntu: i c.

Zad. 5. W czasie badania w aparacie trjosiowym gruntu spoistego o = 15 przy cinieniu wody w komorze 3
= 100 kPa otrzymano wytrzymao na cinanie f = 60 kPa. Ile wynosi spjno gruntu c i przy jakim cinieniu
3 jego wytrzymao na cinanie wyniesie f =120 kPa.

Zad. 6. W aparacie trjosiowym przebadano prbk piasku. Otrzymano nastpujce wyniki: 3= 70 kPa, 1 = 200
kPa. Przy jakich napreniach gwnych 3 i 1 wytrzymao na cinanie tego samego piasku bdzie wynosia
f = 100 kPa?

18