KEDUDUKAN STRATEGIK MENDORONG PENGUASAAN BRITISH

Pengenalan Syarikat Hindia Timur Inggeris (SHTI)

SHTI ditubuhkan pada tahun 1600 di England. Syarikat ini diberi hak monopoli dalam perdagangan
antarabangsa dan ditugaskan untuk meluaskan tanah jajahan oleh kerajaan British.

1.1 Pertapakan Syarikat Hindia Timur Inggeris (SHTI) di Pulau Pinang

Pulau Pinang menjadi pangkalan SHTI
SHTI perlukan sebuah pelabuhan untuk dijadikan tempat persinggahan, pusat pengumpulan barang
dagangan dan pangkalan tentera.
Kegemilangan dan kemakmuran Kedah telah menarik minat Syarikat Hindia Timur Inggeris.
Akan tetapi, SHTI tidak boleh menguasai negeri Kedah kerana pada ketika itu Siam menganggap
Kedah di bawah naungannya. SHTI mahu menjaga kepentingan perdagangan dengan Siam.
Kedudukan Pulau Pinang yang strategik di tengah-tengah laluan perdagangan antara Timur dengan
Barat dapat memenuhi semua keperluan SHTI. Pada masa itu, Pulau Pinang merupakan scbahagian
daripada Kedah.
SHTI ingin menjadikan Pulau Pinang sebagai:-

(a) Pusat Pengumpulan Barang

SHTI telah berjaya memonopoli perdagangan teh yang menguntungkan di China. Teh sangat diminati di
Eropah. Sebagai tukaran dengan teh, China mahukan emas, perak, bijih timah dan lada hitam. Kesemua
barang-barang ini boleh diperoleh di Kepulauan Melayu. Pulau Pinang merupakan tempat yang sesuai
sebagai pusat pengumpulan barang-barang tersebut.

(b) Pelabuhan Persinggahan

Pelabuhan Pulau Pinang sesuai dijadikan sebagai tempat menyediakan bekalan air, makanan dan
kemudahan memperbaiki kapal sebelum kapal-kapal belayar ke Canton, China. Pelabuhan ini juga
sesuai dijadikan tempat berlindung sementara menunggu peralihan angin monsun.

(c) Pangkalan Tentera

Pada abad ke 18. British bermusuhan dengan Perancis. Perancis memiliki sebuah pangkalan tentera di
Pulau Mauritius. Pemilikan ini mengancam keselamatan British di Madras kerana melalui pangkalan ini,
Perancis dapat menyerang British dalam masa yang singkat. Oleh itu, Pulau Pinang sesuai dijadikan
sebagai pangkalan tentera di Kepulauan Melayu untuk mempertahankan petempatannya di India
daripada diserang oleh Perancis.

Peta 1.1 Pulau Pinang dan Seberang Perai merupakan sebahagian daripada wilayah negeri Kedah
sebelum tahun 1791.

Kedaulatan Kedah tercabar

Kedah makmur sebagai pusat perdagangan antarabangsa pada kurun ke-16. Kuala Kedah merupakan
pelabuhan entrepot yang penting di Kepulauan Melayu.
Kedaulatan dan kemakmuran negeri Kedah telah dicabar dan ditentang dari dalam dan luar negeri.

Ancaman Bugis
 Masalah di negeri Kedah muncul apabila Sultan Muhammad Jiwa yang memerintah Kedah (1723-1778)
telah melantik Tunku Abdullah menjadi Raja Muda Kedah pada tahun 1770.
Pelantikan tersebut tidak dipersetujui oleh kerabat diraja Kedah kerana Tungku Abdullah bukan anak
gahara
Anak gahara ialah anak raja yang dilahirkan oleh isteri sultan yang berketurunan raja.
Kerabat diraja Kedah telah membuat pakatan sulit dengan orang Bugis di Selangor untuk menyerang
Kedah
Raja Haji, seorang pemimpin Bugis telah mengetuai untuk menyerang dan menawan Kuala Kedah
sertaAlor Setar.
Sultan Muhammad Jiwa terpaksa berundur ke Kangar. Baginda berusaha mendapatkan bantuan
ketenteraan daripada Syarikat Jourdain Sullivan and deSouza di India untukmenentang Bugis bagi
mengembalikan kedaulatan Kedah.
Firma telah menghantar Francis Light untuk berunding dengan Sultan Muhammad Jiwa pada tahun
1771.
Melalui satu perjanjian yang telah di dibuat antara firma dengan Sultan Muhammad Jiwa, firma
dibenarkan berniaga di Kuala Kedah. Sebagai balasan firma dikehendaki memberi bantuan ketenteraan
kepada Kedah bagi menyerang Bugis.
Perjanjian tersebut telah dibatalkan Sultan apabila firma enggan memberikan bantuan ketenteraan bagi
menyerang Bugis di Selangor.

Ancaman Siam dan Burma

Kedah menghadapi ancaman daripada ancaman Siam kerana Kedah menghentikan penghantaran
bunga emas kepada Siam semasa Siam berperang dengan Burma pada tahun 1753-1781.
Setelah peperangan tamat, Siam menuntut Kedah menghantar bunga emas, wang dan tenaga
manusia. kesejahteraan rakyat.
Kedah juga menghadapi ancaman daripada Burma kerana tidak membantu Burma semasa Burma
berperang dengan Siam.
Sultan Kedah berasa terancam dan ingin mengekalkan kedaulatan dan kesejahteraan rakyat.
Oleh itu, Sultan Abdullah (1778-1797) terpaksa mendapatkan bantuan tentera daripada SHTI.Baginda
menawarkan Pulau Pinang kepada SHTI untuk memperoleh perlindungan.
Tawaran Sultan Abdullah amat menarik minat Francis Light kerana pihak Inggeris sememangnya
sedang berusaha mencari pengkalan baru di Kepulauan Melayu.

1.2 Tipu Helah Francis Light bagi Mendapatkan Pulau Pinang

Francis Light menerima tawaran SultanAbdullah.

Francis Light telah menandatangani Perjanjian Inggeris - Kedah dengan pada tahun 1786 tanpa
pengetahuan SHTI.

Perjanjian Inggeris- Kedah 1786

SHTI hendaklah membantu Kedah sekiranya Kedah diserang musuh

SHTI tidak boleh melindungi musuh-musuh Kedah
SHTI akan membayar 30 000 Dolar Sepanyol setahun kepada sultan Kedah sebagai pampasan
Sultan Abdullah telah membenarkan Francis Light menduduki Pulau Pinang dengan syarat beliau
mestilah memberikan bantuan ketenteraan kepada beliau apabila diperlukan.
Dengan rasminya pada II ogos 1786, upacara menaikkan bendera Union Jack telah diadakan dan ini
menandakan bermulanya penjajahan British di Tanah Melayu.
 Pulau Pinang telah dinamakan sebagai Prince of Wales Island oleh Francis Light.
Kawasan petempatan mereka dinamakan Georgetown sempena nama Raja England, iaitu King George
III.

SHTI mungkir janji

Pada tahun 1786, Kedah diancam oleh Siam.

Sultan Abdullah telah meminta SHTI memberikan bantuan ketenteraan seperti yang dijanjikan dalam
Perjanjian 1786.
SHTI tidak mahu memberikan bantuan ketenteraan kepada Kedah dengan alasan SHTI tidak terlibat
dalam Perjanjian 1786.
Perjanjian tersebut hanya ditandatangani antara Sultan Abdullah dengan Francis Light.
Sebenarnya. SHTI tidak mahu menyinggung perasaan Siam untuk menjaga kepentingan perdagangan
dengan Siam.
Sultan Abdullah telah mendesak Francis Light supaya meninggalkan Pulau Pinang kerana tidak
mengotakan janjinva.
Francis Light tidak mahu meninggalkan Pulau Pinang dan sebaliknya menawarkan bayaran ganti rugi
Sultan Abdullah
Tindakan tersebut telah menyebabkan Sultan Abdullah berasa marah dan tertipu.
Baginda telah menyediakan angkatan tentera taut di Seberang Perai dengan bantuan daripada Riau,
Siak dan Selangor untuk menyerang dan mengambil semula Pulau Pinang.
Francis Light telah menyerang kubu Sultan Kedah di Seberang Perai dengan bantuan tentera British.
Sultan Abdullah akhimya kalah dan terpaksa menandatangani Perjanjian Persahabatan dan Keamanan
lnggeris Kedah pada I Mei 1791.
Antara syarat-syarat perjanjian ini ialah:-

Perjanjian Persahabatan dan Keamanan Inggeris-Kedah

1 Mei 1794

1) SHTI menduduki Pulau Pinang secara rasmi

2) SHTI akan membayar $6,000 dolar Sepanyol setahun kepada Sultan Kedah setiap tahun
Gabenor Pulau Pinang yang pertama ialah George Leith.

1.3 SHTI Mengambil SeberangPerai

-
SHTI telah membangunkan Pulau Pinang sehingga menjadi pangkalan laut dan pusat perdagangan
yang penting di Kepulauan Melayu
SHTI memerlukan kawasan Seberang Perai sebagai benteng pertahanan kepada sekiranya Pulau
Pinang diserang dari tanah besar.
Selain itu, kawasan tanah di SeberangPerai adalah subur dan sesuai untuk bercucuk tanam bagi
menampung keperluan makanan di Pulau Pinang.
SHTI berpeluang mengambil Seberang Perai apabila Sultan Dziauddin meminta bantuan ketenteraan
bagi menghadapi ancaman Siam.
SHTI telah mengambil kesempatan ini dan memaksa Sultan Dziauddin menandatangani Perjanjian
Persahabatan dan Perikatan dengan Gabenor George Leith pada bulan Jun 1800.
Syarat-syarat Perjanjian dan Perikatan 1800:
Perjanjian Persahabatan dan Perikatan 1800

Sultan Kedah menyerahkan Seberang Perai

SHTI akan membayar 10 000 Dolar Sepanyol setahun bagi Pulau Pinang dan Seberang Perai
Dengan perjanjian ini, SHTI menduduki Seberang Perai yang kemudiannya dikenali sebagai Province
wellesly.
Pada tahun 1821, Kedah sekali lagi telah tertipu dengan janji-janji manis SHTI apabila Siam menyerang
Kedah tetapi SHTI tidak memberi sebarang bantuan.
Akhirnya Kedah ditakluki oleh Siam walaupun rakyat Kedah berjuang mempertahankan kedaulatannya.
Pada Jun 1826, Perjanjian Bumey telah ditandatangani antara Raja Siam iaitu Rama Ill dengan Henry
Burney.

Perjanjian Burney 1826

Antara syarat perjanjian ialah:

1. British mengiktiraf ketuanan Siam terhadap Kedah.
2. Sultan ndah, Sultan Ahmad ?ajuddin II tidak didenarkan tinggal di 7(edah, Pulau Pinang, Sederang
Perai, Pera k Selangor dan Burma.
3. British tidak akan mem6antu sultan 7(edah menyerang Siam Ian ajahan takfuknya.
4. British akan menghantar balik sultan Kedah yang berlindung di Pulau Pinang ke Kedah, dan J(edah
hendakfah membayar ufti bunga emas kepada Siam.
5. Siam mengiktiraf pendudukan British di Pulau Pinang dan Seberang Perai.

Kita dapat melihat bahawa Francis Light dan SHTI telah memungkiri syarat-syarat perjanjian dan
menggunakan tipu muslihat untuk mengambil Pulan Pinang dan Seberang Perai daripada Sultan Kedah.

1.4 Pertapakan SHTI di Singapura

SHTI gagal memajukan Pulau Pinang

Pulau Pinang gagal bersaing sebagai pelabuhan di Kepulauan Melayu kerana kedudukannya kurang
strategik. Pulau Pinang terletak terlalu jauh ke utara di Selat Melaka. Kebanyakkan kapal dagang lebih
suka berdagang di Betawi, Riau dan Lingga.
SHT1 telah menguasai Melaka dan Betawi semasa Perang Napoleon.
Melaka dab Betawi ialah tanah jajahan Belanda pada ketika itu.
Raja Belanda telah membenarkan British menduduki tanah jajahan Belanda untuk menyelamatkan
tanah jajahan itu daripada diduduki Perancis.
Melaka dan Betawi yang diduduki sementara oleh British akibat Perang Napolean diserahkan kembali
kepada Belanda apabila Perang Napoleon tamat.
Pemulangan ini menjejaskan perdagangan Inggeris di Kepulauan Melayu.
British sangat memerlukan sebuah pangkalan baru di Kepulauan Melayu kerana:-
a) Perdagangan SHTI dengan China semakin penting. Oleh itu, perlunya sebuah pelabuhan yang
strategik di selatan Selat Melaka untuk menguasai laluan perdagangan antara China dengan India.
b) SHTI ingin memecahkan monopoli perdagangan Belanda. Di samping itu, Belanda mengenakan cukai
yang tinggi dan memberi layanan yang buruk kepada pedagang British di Betawi.
Stamford Raffles telah diminta untuk mencarikan sebuah pelabuhan baru untuk menyaingi pengaruh
Belanda.

Singapura pangkalan perdagangan yang strategic

 Raffles telah mencadangkan kepada SHTI bahawa Singapura boleh dijadikan sebagai pangkalan baru
Pada masa itu, Singapura berada dalam wilayah takluk kerajaan Johor.
Raffles sangat berminat dengan Singapura kerana:

(a) Kedudukan Singapura yang strategik dapat mengawal laluan perdagangan di Selat Melaka dan Selat
Sunda.
(b) Singapura sesuai dijadikan pelabuhan bebas yang dapat menyaingi pelabuhan Belanda di Betawi.
(c) Singapura dapat menyekat kemaraan kuasa Belanda di Kepulauan Melayu.
(d) Singapura dapat menyekat monopoli perdagangan Belanda di Kepulauan Melayu.

Peta 1.3 Kedudukan pelabuhan-pelabuhan utama di laluan perdagangan antara India dengan China.
Taktik Raffles mengambil Singapura
Raffles tiba di Singapura Pada tahun1819.
Singapura diperintah olehTemenggung Abdul Rahman.
Satu perjanjian telah dibuat pada 30 Januari 1819 antara Raffles dengan Temenggung Abdul Rahman.
Perjanjian itu terpaksa ditandatangani oleh Temenggung Abdul Rahman kerana beliau bimbang
diserang oleh Raffles.
Syarat-syarat perjanjian antara Temenggung Abdul Rahman dengan Stamford Raffles:

Perjanjian antara Temenggung Abdul Rahman dengan Stamford Raffles

SHTI boleh mendirikan loji di Singapura

SHTI bersetuju melindungi Temenggung daripada sebarang ancaman
SHTI akan membayar 3 000 Dolar Sepanyol setahun kepada Temenggung
SHTI tidak membenarkan Temenggung membuat hubungan dengan negara Barat yang lain

Perjanjian tersebut dianggap tidak sah kerana dibuat tanpa persetujuan daripada Sultan Johor, iaitu
Sultan Abdul Rahman.
Raffles dapat mengatasi masalah tentangan daripada Sultan Abdul Rahman apabila mengetahui
adanya masalah pewarisan takhta yang berlaku pada tahun 1812.
Raffles telah menggunakan masalah pewarisan takhta kerajaan Johor sebagai helah untuk bertapak di
Singapura.
Masalah perebutan takhta kerajaan Johor bermula apabila Tengku Abdul Rahman, putera bongsu
Sultan Johor, telah dilantik menjadi Sultan Johor.
Tengku Abdul Rahman yang bergelar Sultan Abdul Rahman turut mendapat pengiktirafan daripada
Belanda.
Putera sulung Tengku Hussein atau Tengku Long tidak dilantik sebagai Sultan kerana baginda tidak ada
semasa kemangkatan ayahandannya.
Tengku Hussein pada ketika itu berada di Pahang kerana melangsungkan perkahwinannya.
Sekembalinya dan Pahang, Tengku Hussein menuntut hak menjadi Sultan Johor.
Raffles berjaya memujuk Temenggung Abdul Rabman dan menjemput Tengku Hussein ke Singapura
untuk ditabalkan menjadi Sultan Johor.
Pada 6 Feb 1819, Sultan Hussein mengiktiraf perjanjian awal antara Temenggung Abdul Rahman
denganRaffles.
Dengan ini, SHTI mula bertapak secara rasmi di Singapura.
SHTI mencengkam Singapura
SHTI telah membuat beberapa perjanjian dengan Sultan Hussein dan Temenggung untuk mengukuhkan
kedudukannya di Singapura.
Raffles menandatangani satu perjanjian dengan Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Rahman untuk
membolehkan SHTI berkuasa di seluruh Singapura pada Jun 1823.
Syarat-syarat Perjanjian 7 Jun 1823:

Antara syarat perjanjian ialah:-

Sultan menerima bayaran sebanyak 1500 dolor Sepanyol dan Temenggung menerima 800 dolor
Sepanyol setiap bulan.
Sultan dan Temenggung tidak berhak menerima atau mengutip cukai dari tongkang Cina.
SHTI berkuasa di seluruh Singapura dan pulau pulau yang berdekatan dengannya kecuali kawasan
atau pulau kediaman Sultan dan Temenggung.
Perjanjian 7 Jun 1823
Pada 2 Ogos 1824, satu lagi perjanjian ditandatangani antara John Crawfurd, iaitu Residen Singapura,
dengan Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Rahman untuk memaksa Sultan Hussein menyerahkan
Singapura secara rasmi kepada SHTI.
Syarat-syarat Perjanjian 2 Ogos 1824:

Perjanjian 2 Ogos 1824

Antara syarat perjanjian ialah:

1. Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Rahman menyerahkan Singapura kepada SHTI buat
selamalamanya.
2. Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Rahman hendaklah membenarkan pedagang-pedagang bebas
berdagang di Johor dan wilayah takluknya.
3. Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Qahman atau warisnya boleh menetap di tanah milik baginda
di Singapura atau berpindah dari Singapura.

1.5 Perpecahan Kepulauan-Melayu

Pendudukan British di Singapura dibantah oleh Belanda yang mendakwa bahawa Singapura adalah di
bawah lingkungan pengaruhnya.
Belanda bimbang pembukaan Singapura akan menjejaskan kepentingan ekonomi dan politik Belanda di
Kepulauan Melayu.
Belanda juga bimbang dengan kemajuan Singapura sebagai pusat perdagangan, aktiviti perdagangan
di Betawi akan terjejas.
British enggan menyerahkan Singapura kepada Belanda dan hal ini telah mencetuskan ketegangan
antara British dengan Belanda.
Akhirnya pertikaian antara British dengan Belanda diselesaikan melalui Perjanjian Inggeris Belanda
1824.
Perjanjian tersebut juga dikenali sebagai Persetiaan London.
Syarat-syarat perjanjian InggerisBelanda 1824 :

Perjanjian Inggeris-Belanda 17 Mac 1824

Antara syarat perjanjian ialah:

1. Belanda mengiktiraf petempatan British di Singapura.

2. Belanda berjanji tidak akan membuka petempatan baru di Tanah Melayu.
3. British menyerahkan Bangkahulu kepada Belanda, sementara Belanda menyerahkan Melaka kepada
British.
4. British berjanji tidak akan membuka petempatan baru ke selatan Singapura.
Perjanjian ini telah membawa beberapa kesan. Antaranya ialah:
(a) Kepulauan Melayu terbahagi kepada dua kawasan pengaruh, iaitu Kepulauan Melayu dan Singapura
di bawah pengaruh British manakala Kepulauan Riau dan Lingga di bawah pengaruh Belanda.
(b) British dapat meluaskan pengaruhnya di Tanah Melayu.
(c) British telah memiliki tiga pelabuhan penting di Tanah Melayu, iaitu Pulau Pinang, Singapura dan
Melaka.
(d) British dapat menguasai laluan perdagangan di Selat Melaka.
(e) Empayar Johor-Riau berpecah

Peta 1.4 Pembahagian kawasan pengaruh British dan Belanda akibat Perjanjian Inggeris-Belanda 1824

1.6 Penubuhan dan Pentadbiran Negeri-negeri Selat

Setelah termeterai Perjanjian InggerisBelanda 1824, SHTI mempunyai tiga petempatan, iaitu Pulau
Pinang, Melaka dan Singapura.
Corak pentadbiran di ketiga-tiga petempatan tersebut berbeza.
Leftenan Gabenor mentadbir Pulau Pinang. Singapura dan Melaka masing-masing ditadbir oleh
Residen.
Untuk menyeragamkan pentadbiran dan menjimatkan perbelanjaan, ketiga-tiga petempatan disatukan
di bawah satu pentadbiran yang dikenali sebagai Negeri-negeri Selat (NNS) pada tahun 1826.
Ibu Negeri NNS yang pertama ialah Pulau Pinang yang kemudiannya digantikan oleh Singapura pada
tahun 1832 kerana kedudukan Singapura yang lebih strategik dan menguntungkan.
Pentadbiran NNS diketuai oleh Gabenor.
Gabenor dibantu oleh Residen Konsular.
Gabenor bertanggungjawab kepada Gabenor Jeneral di India

Peta 1.5 Kedudukan Negeri-negeri Selat pada tahun 1826

Dasar pentadbiran Gabenor Jeneral British di India tidak disenangi oleh penduduk tempatan dan
saudagar kerana merasakan NNS seolah-olah tanah jajahan India.
Saudagar-saudagar British di NNS mahukan kerajaan British memindahkan pentadbiran NNS ke
London.
Antara sebab penduduk tempatan dan saudagar British merayu supaya pentadbiran NNS dipindahkan
dari India ke London pada tahun 1867 ialah:

(a) Kebajikan NNS tidak diambil berat oleh SHTI di India.

(b) SHTI di India hendak menghapuskan taraf pelabuhan bebas di Singapura.
(c) SHTI di India tidak mengawal kedatangan imigran Cina ke NNS. Imigran Cina menubuhkan kongsi
gelap dan sering bergaduh sesama sendiri.
(d) Para perdagang rugi apabila SHTI di India menggantikan mata wang dolar Sepanyol dengan mata
wang rupee India melalui Akta Akta Wang 1855.
(e) NNS dijadikan tempat buangan banduan.

Akhirnya kerajaan British mengistiharkan NNS sebagai tanah jajahan pada 1 April 1867.
 NNS diletakkan dibawah tanggungjawab Pejabat Tanah Jajahan di London.
Sebuah Majlis Perundangan ditubuhkan untuk membolehkan NNS menggubal perlembagaan dan
undang-undang sendiri.