Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
Versin en Matsiguenka
2 3
Contenidos
Nombre del Proyecto:
13
Telfono: +51 (082) 573237
Esta publicacin ha sido posible gracias al apoyo de la Agencia de los Estados Unidos para el Desarrollo
Actividades Econmicas Extractivas,
Productivas Y/O Tradicionales
23
Internacional (USAID). Los contenidos son responsabilidad exclusiva de Amazon Conservation Association, En La Rca, Su Zona De Amortiguamiento
Asociacin para la Conservacin de la Cuenca Amaznica y CARE Per, y no necesariamente reflejan el Y Comunidades Nativas
punto de vista de USAID o del Gobierno de los Estados Unidos de Amrica.
legislacin indgena
IKEMAVAKAGAIGAKARA MAGANIROEGI
TIMAIGATSIRIRA PAIRANI
Oga Ikemavakagaigakara irirotari shintaigaro tyarikara ikogaigake intimai-
gakera, irirotari shineventakaro, inaigakera maganiroegi matsigenkaegi;
onkantakera iriotari shineventakaro tyara inkantaigakempa intimaigakera
(igipatsite, igenkiane, intimakoiganakera.). Irootari inkenantanakempa
ashi inkonoitanakemparira anta itimaigira maganiroegi.
SESIN 1
Ikemavakagaigara maganiroegi
timaigatsirira pairani ontiri
ikemavakagaigakara
yapatoiganaara itimaigira
Yazmn Rivero
CCNN Queros
6 7
Ario kara oga yapatoitaigara maganiroegi irotari kantankitsine tsame Oportunidad: la consulta debe llevarse a cabo antes de que el estado tome una decisin mediante una norma (ley, regla-
vetsikavaerora irirotyari itingami intsatagakerora ikantaigakerira maga- mento, etc.) o un acto administrativo (concesiones, estudios ambientales, etc.).
niroegi; gara yogi iramanakerora antakona anta ariotari okantakeri oga Interculturalidad: la consulta se realiza reconociendo, respetando y adaptndose a las diferencias que existen entre las
isankevantiegite ontirika gara osuatanaka aikiro intsatagaigakerora ma- culturas (entre la del Estado y la de los pueblos indgenas).
gatiro tatarika isureigakaro anta itimantaigarira. Buena fe: el Estado y los representantes de los pueblos indgenas, deben participar en la consulta evitando conductas que
generen desconfianza.
Flexibilidad: la consulta debe adaptarse a las circunstancias que ocurren durante su desarrollo y a las caractersticas
propias de los pueblos indgenas que participan en ella.
SESIN
SESIN 2
2 ANAIGAKERA MAGANIROEGI
Ivageigakerorira, onakogeta-
Anaigakera onti onkantakera tsame kamagugavakerora tatoita shineven-
paakera, aginianakerora, taigaka. Oga shiegi kaorira neakoigakemparira aityo otovaigavageti kara
agipatsiegite ontiri akoakotagantakerira ariorika pikogake pinakera paniro ontirika pintovaigakera. Ario nokota-
gaigakempiro oka otsirinkakotakara:
SESIN 1
1 2 3 4 5 6 7 Osuretakotunkanira oga
Vetsikankicharira anta Ikema-
vakagaigakara (PDC)
Fuente: Elaboracin propia.
SESIN 2 SESIN 4
Ovetsikaganira agotakotakerira Ogikoneatavaenkanira ontiri
ampatoventakemparira ikamantaigavakerira irashi
maganiroegi yoga korikipage
Ogari ovetsikaganira agotakotakerira ampatoventakemparira maganiroe- Ogari ogikoneatavaenkanira aikiro ankamantantavaerora ontitari yovetsi-
gi onti sankevanti otsirinkakogetakara magatiro tatoita irovetsikaigake kashiigakarero ashi Impampogiavakerira ashi yairikaigakerira yoga koriki.
intentakemparira (inampina kovenkari intiri maganiroegi timaigatsirira Onkantakera yogaigake ashi inkamantaigavakerira tatarikoita yantaiganake
apatotara pankotsipage) irootari ikogaigake irogaigakerira akatovaini ina- anta inaigira ivankoku maganiroegi.
vagetake koriki, ineaigavakerora tsirinkakotankicharira oga PDC.
Irogikoneatakerira ashi oga intsatagakerira tyara inkantakero iro-
Ariota ikaata maika tyara yogairi yoga korikipage ashi irovetsikaigakera gotakerira kameti inkemavakerora, katinga, irogiavakera, onka-
tatarikoita ikogakoigaka anta apatotara pankotsi, ontiri pairo otovaigake metitakera magatiro (CARE Per).
pankotsipage.
Tatoita onkantakera ikenkiakotaerira yoga koriki?
Ogari CCL (apatotara pankotsipage omarane ontiri apatotara pankotsi Oga itsititakerira ontiri yagaveakotakerira anta inakera ipegakara itinkami.
otyomiakona onake) ontitari otinkamitakarira magatiro isureigakarira anta
inaigira apatotara pankotsipage, irootari neavakerone kametini ovetsi- Yairikakerira yoga koriki ashipage kaorira apatora pankotsipage.
kankempara intentaiganakemparira maganiroegi timantaigarorira. Tyani
kamagutakerone inti itinkami apatotara pankotsipage intiri itentarira yan- Ineakoiganakara ashi tyara ikantaka itimakovageiganakera otanakara
tavagetira, aikiro itinkamiegi intiri shintsitashigiririra (shintsitashigiririra ineginteiganakerira yoga itinkamigakarira.
anta itimira, tavagetatsirira tovaiganankitsirira, ontiri otimaganira apato-
tanaaganira aroegi, intiri pankivageiganankitsirira, intiri govagetatsirira,
aikiro intiri maganiro timantarorira).
Ogari PDC.
IVAGEIGIRORIRA INIAVENTANAKERORA
ASHIPAGE POMIRINTSIPAGE NIAGANTSI
SESIN 1
Aniakotasanotakeroraaikiro ankamantakotakerora
oniako taganira oga pomirintsipage niagantsi, anea-
sanotakerora oga komutapaacharira, intiegiri nan-
kitsirira ontiri aikiro oposantetapaakara
Ogari pomirintsipage anta otimaganira maganiroegi onti kara oponiantageta anta ario pitenipage amatsigenkatira
ontirika apatotaganira aneaigakerora ashiegi tera ario onkaotemparo onkatinkatakera isureigakarira atovaireigi.
Antari anegintetavaerora oga oniaventaganira pomirintsipageri anta otimaganira maganiroegi oketyo surei-
gakempa oga omatsigenkataganira ontirka yapatoitara maganiroegi, ogari okomutapara niagantsipage ontiri
oka oposantegetapaakara niagantsipage:
Okari omatsigenkataganira ontirika apatotaganira aroegitari vetsikaigakero oga pomirintsi niagantsipage. Aityo
oposantetaka oga oniagatsitakotaganira: oketyorira onakera, onigankitakotakara, omavatakara terira onkonogise-
tempa ontiri neginteigavakerorira. Okanti oka sankevanti paniropage otimaganira ontirika apatoigara ashintako-
tunkani pomirintsipage niagantsi. Aikiro okantagani magatiro apatotakotaka oga magatiro pomirintsipage niagantsi.
Ogari komugetapacharira okenantakarira pomiritsipage niagantsi ario oponiantaka anta ovetsikaganira kaopa-
gerira antikavakaganakempara, ankontetanakera sotsipageku averanakerira atovaireigi, otirika pashini. Antari
onkatera maika oketyo aneavakero ontiri ankoakotavakempara tatoitara okenantakara, ario kara agaveake
aneasanotakerora ashi ogotavakenkanira oponiantakarira ontirika okenantakarira oga pomirintsipage niagantsi.
Ogari oposantetapaakara pomirintsipage niagantsi onti onake oponiantakarora magatiro onagetakera apa-
totanakara magatiro niagantsipage. Otimake okanti sankevanti agaveake ovetsikakenkanira pomirintsipage
ankisavakagakempara ontirika gara akisavakaganaka.
Paniropage ontirika itovaigake aityo isureigakarira paniropage oga niagantsi, ishineventakarira ontiri ikogakotaka-
rira irashi. Antari ariompa oatanakeri oga niagantsi yogaegi shineventakarorira iragaveake ikantatiganakempara.
Yazmn Rivero
CCNN Queros
14 15
SESIN 2 Tatoita okogakera oga ankantatiganakempara oniaganira?
Avetsikaerora oga pomirintsipage niagantsi Onetinkatakero anta agaveakera onkatatganakaera anta pashinipage onakera:
Tyara ankantaigakero oga pomirintsipage niagantsi? Ashi onakera ashi aroegi: onti ankamagutakera kara okantatigakara oga akematsagetira aroegi otimaganira ashi
oponiantagetarira, ontiri pashini oneaganira ontirika oga ovegagataganira anta atentavakagara apimatsigenkateni
Avetsikaerora oga pomirintsipage niagantsi onti okantakera tyara ankantakerora, ontirika kante, tsame avet- ontiri okomutakara oka pomirintsipage niagantsi anta atentavakagara.
sikashiigakerora oga kameti neginteigaerora. Agaveake ampatoigakerora onakera mavati:
Ashi onakera aneakagantakara: okatinkatakero oga tatapagerika okantatiganakara anta otimaganira, oga tyara
okanta anta iniavakagara aikiro onagetanakera oga gara apinkavakagaa ontirika apinkavakagara.
Antari agaveakera agonketakotemparora ontikamitenkanira/agaveantera ontitari ankiakera anta gara
ovashigakotagani ankisavakagakempara (agaveaktakerora aniventakerora, gara imutakoitai, gara oke- Ashi onakera agotanepage: Oniakotakerora oga okantatiganakara kara oga oneagetaganira pairani otimaganira
matsatantagani ontiri ankisashitakemparira tinkamitakoigakairira, avetsikakera ankoteiganakera sotsi ontiri okantatiganunkanira maika, aikiro oniakotanakerora tyara ankantavaero anta ovetsivaenkanira pomirint-
anutaiganakera amameaigakera tovairegi, ankenkiakotanakempara, ontiri pashinipage) ontirika pas- sipage niagantsi.
hini ovetsikakenkanira ankisavakaganakempara (antikaigakera avotsiku ontirika ashitakerora pankotsi
yantavageigira inampinapage kovenkari, antokivoavakagakempara ankisavakagakempara, ovegagage- Ashi onakera onegintegetanakara: onti oniaventake aneavakerora okantatiganakara oga oponiantagetakarira
tanakenkanira ashintagetaganira pankotsi ontiri pashinipage). pomirintsipage niagantsi, ontiri oga ariorika opokapaakera ontsagatanakerora onkoneagetanakera oga yantava-
getantaigarira tavagetimoigira inampinaku kovenkari ontiri onkoneageiganakera ityaenkarira ivatakoiganaerorira.
Antari ariorika antakerora ontsatagakenkanira oga onakera osankevantakotara opampiataganirira mu-
takoigakairira ontirika pashinipage osankevantakotara negintetanakairira impoteni agotakera tyani ti-
mankitsi itsatagakerora oga okantakerira sankevanti opampiataganirira oga otinkamitakarira kameti Magatiro oniakotakerira ashi ankantatiganakempara oniaganira onti antsataganakero okantaganirira onenisanorira,
agoigakera tyani yoga okatinkatake. Agaveake ovetsikakempara oga okantaganirira anta amanakerora ganiri omagisantagani agotanepage ontiri igenkiane aikiro oga agitovaigakerora.
niagantsipage inaigira mutakotantatsirira, aikiro amperatakemparira tavageigatsirira inampinaigira ko-
venkari kameti irovetsikaigavaerora sankevatipage ontirika ipankinaigarira anta otimagetaganira tyara
okantagani ankatavaerira apimatsigenkateni ganiri yantiro terira onkatinkatero antaneigi pairanipage.
Otimake okantatigagetaka ashi oga okogakerira tyara okantakempa ontsititanakerora antigankakerora ania-
vagetakerira. Maika oka oatanakera ogotagakaero oka otsirinkagetunkanira maani:
ANKATATIGANAKEMPARA ONIAGANIRA Apatotaganira ashi aniavageigakera: Inti yoga patoitaigiri kaorira shintsitashiigirorira ariotari kara yapatoigaka-
ra inaigakera maganiro, kameti irishineiganakempara irotari intentavakaganakempara, ineasanoiganakerora
magatiro oga okenantakarira oga niagantsi, ontiri pashini iniakoake. Okari oka yapatoitakara onti yamaigiro
anta okoneagitetakera, tera inkoge inkemavakagakempara. Onti ishinetaganta paniropage yoga otimaganira
omatsigenkataganira.
SESIN 1 Ikogakerira iriniakotakerira, onti oga irantaigakerira ontiri irovetsikaigakerira: okari oka iniaventaigirira inti vetsi-
kakagantiro yoga kovenkari kameti ineavakerora oga niagantsi. Antari ikogakera iriniakotakerira intagani pokan-
Ankantatiganakempara oniaganira
Dilogo Transformador kitsine yoga itinkamipage itigankunkanirira, aityo oga irashi iriniantakemparira kameti irogonketakemparora
ikogaigakerira. Inti ishinetagaiga yoga imarapageni mutantatsirira.
Tatoita onkantakera oga ankantatiganakempara oniaganira? Yogaigakera irashi kamagugirorira inkenishipage: inti yogaigi kaorira neakoigirorira inkenishipage, kameti inke-
mavakerora ashi iriniakotakerira ganiri otimi niagantsi.
Onti oniavakaganira ashi ankemavakagakempara anianeku aikiro ankenkiakerora osuregetunkanira anta onakera
opitagananira pitenipage ontirika apatoitara maganiro. Irotari okogunkani ashintsitaganakerora oga akonoivakagara Ineavakagaigakara ashi iriniavageigakera: onti ikogaigakera ineavakagaigakempara kameti ineginteigavaerora
ontiri agavakaganakempara kameti, ario oka okantakera avetsikanakerora ompoteni anchoenivakagakempara, oga niagantsipage irampatoiventaigakemparora, iriniavagetakera, irinianiatakerira, omarapageni patoirintsi,
ankemavakagankempara, ampakuakotanakempara gara apinkavakagaa, amuvakaganakempara ontiri ampato- ontiri ariorika ontimake pashinipage.
ventanakemparora ashineventakarira, onti antsititanakerora antigankanakerora oga tyara ankantaiganakempara
kametipage onake anta pashinipage onakera otimaganira omatsigenkataganira ontiri otimaganira anta atovaireigiku.
16 17
Magatiro okamantaganira niagantsi tera patiro onake niagantsipage, aikiro agaveake aneagantakemparo-
ra okantaganira tyamako, oaganira akotsipage, aikiro tyara okantunkani aratinkunkanira, oposantetaganira,
okimoenkataganira oniaganira ontiri pashini tyarika okantagani avatsaku onunkanira. Okari oka, irorotari
neakagantankicha pashini tovaiti teratyo oniavetenkani niagantsi.
ANKANTATIGAIGANAKEMPARA ATINKAMIIGIRA
SESIN 3
Onegintetaganira oga posantepage agotanepage
SESIN 1
Liderazgo transformador Maika otimaganira aka maganiro yoga ivaigirorira ontiri tsinane oivatirora ariotari iragaveaigake irogotakerora
irantantakemparora oga posantepage agotanepage.
IMPAMPOGIAVAKERORA YOGAIGAKERIRA
IRASHI MAGANIROEGI
SESIN 1
Okenkiakotaganira ontiri onakera otimakera agako-
taaganira maganiro irashiegi timantaigarorira
Okari oniakotakerira okanti ogari agakotaaganira magatiro irashiegi timantaigarorira okoneatakovageti pairani
shiriagarini 1975 opaitara Ley Forestal y de fauna, agakogetaaganira oka oegitepage kametini itimantaigaarora
paniropage yapatoiganara timantaigarorira aikiro yoga poaronapage impoteni iragaigakerora timagetatsi-
rira inkenishiku, oka onkantakera irashi inkenavageigaera ontiri ishimavageigaera irorotari yantaigira pairani
kameti yagaigakera ashi isekaigara ariorika ikogakoigakaro ontimakera oga agakotaempara inkenishi irashiegi.
Pairani intitari kamagutakoveigaaro itimagigira paniropage anta yapatoiganaara, impo tera ontime tyani ka-
magutakoterone, kantankicha onti otsaneinkani anta antakenkanira ontogotatakenkanira inchatopage ontiri
antavagetakenkanira tsamairintsipage.
Ariokari kara shiriagariniku 1990 anta yogiagakoigakerora anta otsirinkakotunkanira paitacharira Sistema Na-
cional de reas Naturales Protegidas-SINANPE. Irootari impogini opeganakara oga ashi oneakotavaenkanira.
Impo oga shiriagarini 1997, otimakera oka Ley de Areas Naturales Protegidas, ariotari opaitagani Area natural
protegida-ANP ashi agagetaerira timantakarorira inkenishipage intiri ivatsapge, oka onkantakera agaveake
aroegi agaigakerora magatiro posantepage timagetankitsirira anta onakera oga agaaganirira.
Irotari oka Ley de ANP okantagani onti oegitepage ashi agaaganira kameti oneakotavaenkanira magatiro tima-
getatsirira inkenishipageku intiri timantagetakarorira poshiniripage, ineakoiganaemparora timaigankitsirira
onampinapageku. Ogari ankoakotempara ashi agakerora inkenishipagekutirira onti agaveake antakerora aityo-
rika sankevanti otsirinkakotaganira inkamagutakotavaerora inampina kovenkari, ontiri aikiro tavageigakerone
yoga neakoiganakarorira onakera oga agaaganira inkenishipage irashiegi maganiro.
Ogari agaenkanirika inkenishipage irashiegi maganiro oketyo ovetsikunkani ashi osentaenkanira, ariotari kara
osankevantakogetunkani ompoteni impogini ompeganakempara onakera agaaganira ashi irashintaigaempa-
rora timaigatsirira inkamagutakoigaerora inampina kovenkari oga kipatsi aganaaganira irashiegi maganiro.
Okari oka oniakotakerora oga agaaganira irashiegi maganiro paitankicharira Amarakaeri-RCA, anta otyara
otsititaka kara shiriagariniku 2000, onoshikunkanira osankevantite. Impo yoga kashiri 9 mayoku oga shiriaga-
rini 2002 ariotari kara opegasanotakara inkenishi agaaganira irashiegi maganiro, iriotari tsipereventaigakero
yoga timantaigakarorira pairani maika yoka iyashikiiganakerira timaigatsirira anta opaitara iriniro tasorintsi
(Madre de Dios).
Yazmn Rivero
CCNN Shintuya
20 21
SESIN 2 SESIN 3
Okogunkanira tyara onkantakempa ashi oneavaenka- Otsirinkakogetakara ashi onakera oneagetavaenkanira
nira oga RCA
Anta oneavaenkanira oga okantaganirira ANP ontiri okaotakara oga RCA, onti ompampiatakenkani oka an-
tavagetantakenkanira:
Ogari oka inkenishipage agaaganira irashiegi maganiro inti kamagutakotakero inampinaegi kovenkari aikiro inaigake
poniaigankicharira patiropage anta yapatoiganara iriroegitari timantaigakaro ineakoiganakarora. Oka onkantakera onti
yantavageigira itsipavakaganakara irootari okantantaganira tavagetagatsi ampatoventaemparora. Gatinkavakerorira osuretakotunkanira: onti onakera otsirinkakotakara sankevantiku kametini ontsata-
gakenkanira magatiro otimagetakera oga ANP ariotari apatotakari kara onakera SINANPE ontiri ovetsikage-
Ogari onaganira intinkamitakoigakarira kovenkari inantaro imutakoiganakaira paitankicharira Servicio Nacional de reas tunkanira tyara onkantanakempa kametini agonketakotakemparora tatapagerika osuretunkanira. Irootari
Naturales Protegidas-SERNAP, yovetsikaiganakerora anta itinkamitakotakerora oga RCA, Ogari itimantaigarira yapatoiga- oka otsititantakarira ashi ovetsikagetara oga okantaganirira otsirinkakogetakara osuretakotunkanirira
naara timaigatsirira kara neakoiganakarorira, kametini iragaveaigake anta irinaigakera irantavageiganakera oneakotavaenka- ashipage oga paniropage ANP.
nira oga RCA, oketyo intsirinkakoigakempa sankevantiku paitacharira sankevanti ikemavakagaigakara isankenatakerora
intentakemparira tavageigatsirira SERNANPKU, aikiro oketyo irovetsikaigake oga sankevantiku intsirinkakoigakempara Apinampitakarira osuretakotunkanira: Onti oka sankevantipage onakera magatiro otsirinkakogetakara
paitacharira Ejecutor de Contrato de Administracion-ECA, itinkamitakoigakarora. irootari pairo onenitasanotake ashi antavagetantakemparora oneagetavakenkanira oga ANP. Magatiro
onake kara ompoteni ompampiatanakenkanira tavagerontsi onegintegetanakenkanira: ashi onteage-
takenkanira anta nankitsirira tsompogi, aikiro oneanontavakenkanira tatapagerika sariapaakaro ashi
Funciones y Competencias oneavakenkanira, ontitri onkamosogetavakenkanira, etc.
Conforme al rgimen especial de administracin de reservas comunales aprobado el ao 2005.
Osuretakogetaganira ashi ankamagutavakera: Onti oka ankamagutakotavakerora tyara ankantanakero ontiri
Jefatura de ka RCA ECA - RCA tyara onoshikagetanakenkanira timagetatsirira inkenishipageku nagetankitsirira kara tsompogi oga paitacharira
ANP; aikiro ariorika okogunkani ompimantakenkanira.
cin y comunicacin con el ECA y facilitar el cialmente a travs de sus vigilantes comunales.
ejercicio de sus funciones.
Mantener informadas a las comunidades beneficiarias
de la RCA y coordinar con terceros que no son benefi-
ciarios de la RCA, para evitar conflictos o manejarlos
adecuadamente.
22 23
SESIN 1 & 2
Ompampiatakenanirira ontsataganakenkanira ashi aga-
getanakenkanira posantepage timagetatsirira inkenishiku
Ogari ashiegi onakera otsatagaganirira pugamentakotakairira okanti yogari maganiro timagetatsirira inkenishipa-
geku, terira intsonkatempa shintsi ( kaorira inchatoshipage intiri ivatsapage) intiri aikiro timagetatsirira inkeni-
shipageku pairo itsonkatara shintsi (kaorira kovoreakiripage intiri timagetankitsirira savipatsaku kaorira ienka
ontirika ianipage), maganiro yoka onti yashintakotunkani otimaganira ipegaigakara peroanoegi; kantankicha yogari
kamagutakotakeririra ashi ineakoiganakemparira maganiro ontitari oga inaigake inampinaegiku kovenkari.
Ario okantake oka sankevanti opampiataganirira ontsataganakenkanira agaveake amereakerora oga okantaganirira
agagetakerora timagetatsirira inkenishipageku nagetankitsirira tsompogi ontiri nagetankitsirira sotsiku onakera oga
ANP, ario onkaotanakenkani maika oka:
Yogari timagetankitsirira posantepage inkenishipageku ariorika inake parikoti onakera oga ANP, intitari kamagutako-
tavaerone neakoigirorira anta irantaneku kaorira kamagutakotirorira inkenishipage, pashini neakoigirira timage-
tankitsirira savipatsapageku ontiri imperitapageku, pashini kaorira timagetatsirira saviatsaku yoga ienkapage intiri
ianipage, etc.
Yogari timagetankitsirira posantepage inkenishipageku ariorika inake parikoti onakera oga ANP, kantankicha onti inake
onakera onampinatakera oga agaaganira inkenishipage irashi maganiroegi, onti inkamagutakoigaero impampiaiga-
nae otsirinkakotakara sankevantiku, kametini agaveake agakerora timagetankitsirira inkenishiku onti okogakotaka
irampakuakotakerora neakotirorira kaorira yoga SERNANP ashi a) impote ineakerora ariorika agaveake antava-
getakerora onakera oga agaaganira kipatsi irashiegi maganiro, ontiri b) oga osankevantakotakenkanira ashi ganiri
impogni ovegagatanaka.
Yogari timagetankitsirira posantepage inkenishipageku ariorika inake anta tsompogi onakera oga ANP, onti onkama-
gutakotakenkani oneagetavakenkanira oka:
a. Intirika timagetatsirira inkenishipageku garia itsonkata shintsi: onti ompampiatakenkani oga sankevanti okamagutirora
oga ANP aikiro ontiri ontsataganakerora otsirinkakotakara ashi tyara okantagani antavagetakenkanira inoshikakenkanira
timagetatsirira inkenishipageku, etc.
b. Si es un recurso natural no renovable, se aplicarn las normas del sector correspondiente (minera, hidrocarburos) y
deben contar con el pronunciamiento del SERNANP sobre si su aprovechamiento es compatible con el rea, y el estudio
Yazmn Rivero de impacto ambiental correspondiente.
CCNN Shintuya
24 25
SESIN 3
Okaovakagara tavagerontsipage: Antimantagetaemparira ANTAKERORA OSURETAGANIRA ANTSITITANAKERA ANTANEIGI
otiri onoshikagetaganira timagetatsirira inkenishipagekuo-
tiri onoshikagetaganira timagetatsirira inkenishipageku Antsititanakera onti onkantakera antakerora. Okari ovetsikakempara irogameiganakaera onti ompake oka otsi-
titakara ashi tyanirika kogankitsine intsitiiganakera tatarika isureigaka irantavageigakera ontirika irogaigakera
maani impimantavageiganakera, ariotari okantakeri oka tavagerintsipage agaveake ontimanakera kara gara
Ogari opampiataganirira okematsataganirira nankitsirira magatiro otimaganira onti agaveake ogagetakerora okaratakotai onake, onkantakera gara otsonkataa kantakani ontimanakera.
ashiegi otimaganira paniropage apatotanaaganira kametini ineakoigaemparora timagetankitsirira inkeni-
shipageku gara okoakota ontimakera ovetsikakempara sankevanti impakaerora tinkamitakoigakairira. Ario
okaotaka maika otyarira oga sankevanti paitankicharira Ley Forestal y de Fauna Silvestre, aityo ogaaganira
kametini aroiegi otimaganira agagetaerora timagetatsirira inkenishipageku aneakoiganaemparora impogini
kantankicha gara opimantagani agantakenkanira koriki, ontitari ashiegi antimantanaemparira impogini, on-
tirika agakerora ashiegi aroegi otimaganira gara opimantagani.
Kaovetaka aikiro oka oniakotakerira oga onakera ANP, ariotari okaovakagaka oga onegintetanaaganira SESIN 1
aikiro agagetakerora timagetatsirira ikenishipageku ashiegi anta otimagetaganira apatoitanara ashi antiman- Antsititanakerora antanepage ontiri osuretunkani-
tanaemparira impogini. Irootari agaveakera ontsatagakenkanira sankevanti gara osamatsatagani ashi onake-
ra oga aikiro ontirika otsaneagetavaganira kametini gara otsonkatanaka inchatoshipage intiri poshiniripage ra ganiri omonkarata impogini
timantakarorira onakera oga ANP.
Ogari antsititanakera onti onkantakera antakerora. Ogari osuretaganira tatarika okogunkani avetsikakera onti antsataganake
oga akogakerira agonketakemparora. Ariotari maika oneagani opankitaganira sekatsi ashi ompimantakenkanira, irootari
oka okantakera antanakerora okogunkanirira. Maganiro tavageigatsirira onti okogakotagani iragakenkanira korikipage,
kantankicha tera maganiro kara isureigemparo. Aio pashini onti ikogaigake imutakotantakera ashi ovetsikanakenkanira
pomiritsigetanankicharira otimaganira. Kaotakari yoka ikantaganira mdicos sin fronteras. Iriroegi onti ikoaigake iramu-
ganakera yogavintantaigira anta parikotipage samani. Pashini kaorira oga ONGs iriroegi ikogaigake imutakoigakera ashi
SESIN 4 oneavaenkanira inkenishipage.
Delitos ambientales y rgimen de Patiropage oga otsititanakara ario otimake ashi amutakoigakaera tatarika okogakotunkani. Irootari okogantunkanirira
sanciones e infracciones en la RCA oketyo ogikoneatakenkani tatarika akogakotakarira ashi antaventakerora.
Impogini ariorika ogotunkani, oketyo antsititanakero aniaventanakerora kametini oneavakenkanira. Okari oshintsiventa-
Okantira oka sankevanti otsirinkakotakara tyara inkantakenkani tyanirika takerone terira okatinkatero, okanti ganira ontimake posantepage kara, kaorira oka anta agaveakera antimakotanakera maani, impo ogotakenkanira tyara
oka sankevanti yogari komutakarorira iragaveake irashitakotakenkanira yashitakoigara anta shitakotagantsiku: agakero oga okogakotunkanirira omirinka ario agaveake agakenkanira okogakotunkanirira, aikiro agotakera tyara kara
ampimantavakero, agotakera aikiro tyani tavagetimoigakaene, agotakera akati ompunatakempa ontiri aikiro agotakera
Okomutaganira Pena ario impogini agantakenkani koriki ontirika gara.
Magatiro oka irootari okantaganira ovetsikaganira oga oniakotakerira tsititagantsipage kantakani onakera ontovaigako-
Ovegagagitetakenkanira otimantaganira. De 3 a 7 aos
Fuente: Elaboracin propia.
SESIN 2
Ogavitakogetakerora oga komutagantsipage ovetsikakerora oga SERNANP, ovetsikero sankevanti ashi ompampia- Antavagetantakenkanirira ashi ovetsikanakara
tanakenkanira ganiri okomutagani impogini, ovetsikagetakara oga tyara ankantakero oneavakenkanira ariorika osuretakotunkanira
okomutenkani maani, ontirika pairo opomiritsitanaka aikiro pashini pairo ogagaka opomiritsitakara. Okari ogotako-
takenkanira oketyo aneavakero paniropage yantaigakerira agaveake ankantavakerira komutakarorira oka onake:
Magatiro oka oposantegetakara okantaganira antsititanakera onti ovetsikakenkani onakera onkusotakera.
Karomaantagantsi Impunatavaera Agapitsatantaganira
Oketyorira onti ankenkiakerora agotanepage. Agotasanotakera tatoita akogake ovetsikakenkanira. Iroosanotyo
Irashitapitsatakerira mani ontirika irashitapitsatakenkani gara yagavea yashireairora impogini tyarikara onakera agotakera akati ompunatakempa. Ogotakenkanira akati ompunatakempa agakenkanira okogakogetunkanirira,
yantavageigakera ikomugakarora. akati ompunatakempa ankoakotakemparira tavagetimoigakaerira, akati ompunatakempa amanakerora inakera
punaventakeronerira, ontiri akati irinanae koriki anta antsokagetakerora ampunagetakera okoakotunkanirira.
Onkusotakotakenkanira ipaigira otyara yogishineaigakerira, apakuakotaganira, ontiri opimantaganira ashi
irantavageigakera, ario tatarika isureigakaro yoga kamagutakoigirorira.
26 27
Okari oka aityo gotagakaerira tyara ankantakero agotanakerora ashi agaveanakerora impogini, ontiri agotake-
rora akatovaini irinake koriki itsonkatanakara paniropage kashiri, agotakera ariorika gara imonkarata ontirika Bibliografa De Referencia
kametitanake aiganake, irorotario oka okantaganira yokotakotaganira korikipage.
Aikiro, agotavakerora akatovaiti ampimantake kametini aneavakerora ario agaveanakero agantanakora koriki.
ARCE, Rodrigo y Javier CARAVEDO. (2014). Entendiendo los conflictos
Aityo pashini mutakaerira terira iniakotenkani koriki. Onti oka aneakempara aroegi tavageiganakerora, om- sociales. Lima: CARE Per.
poteni agotakotavakerora tatoita timakoigake ontirika pashini terira ontime okoakotunkanirira. Pashini onti
oniakotake tyara akantaigaka anta aioniigakarira atovaireigi mutakaenerira. Antakerora oga antsitigetanake- BEDOYA, Csar; CARAVEDO, Javier; MORENO, Gustavo; PUMA, Liz y
rora onti okogakota antimagantsitanakera kameti gara akoshivageti, aniagantsitakera kameti, agikoneage- SALAZAR, Katya. (2010). Gua para la transformacin de conflictos so-
tanakerora kametiri antane, aikiro agaveakera agimotantakera pashini antane ineavakaerora ontiri aikiro cioambientales. Lima: Programa de las Naciones Unidas para el Medio
agotakera ankamantantavakerora tyara ikantanaka yoga ikontegetanakera koriki, ontiri aikiro antavagetakera Ambiente.
gara apakuakotiro ontiri tavagetagantsitanakera. Garika antagani oka oniakotakerira sankevanti garorokari
agaveakotagani tatapagerika okoakotunkani antagetanaerora. CALLE, Isabel y PULGAR-VIDAL, Manuel (2010). Manual de Legislacin
Ambiental. Volumen I (3 edicin). Lima: Sociedad Peruana de Derecho
Ambiental.