Você está na página 1de 8

GRUPOSDEAYUDAMUTUAENDUELO

ElModeloMedelln
LosGruposdeAyudaMutua(GAM),tambinconocidoscomogruposdeapoyo,
sonreunionesestructuradasdepersonasquecompartenunsentircomn,una
situacinoexperienciadevida,ysecaracterizanporlaausenciadejerarquas
entresusmiembros.Laayudamsimportantequepuedenofrecereselcompartir
experienciasconotraspersonasqueestnenlamismasituacin(esteesel
fundamentodelosgruposdeayudamutua),yelgrupoproporcionaelmediopara
queestasreunionesserealicen.Aunqueexistenmuchostiposdegrupos,ynoexiste
untiponecesariamentemejorqueotro,loimportantesiguesiendoquesean
beneficiososparaaquellosqueenlparticipan.

Lasmetasdelgrupo(objetivosiniciales)suelensersimples:(1)permitiralas
personasquehanperdidoseresqueridoselreunirseperidicamenteparadarse
apoyomutuo;(2)ofreceralosdeudoslaoportunidaddeconoceraotraspersonas
ensumismasituacin,quecompartensussentimientosyexperiencias;(3)
proporcionaralosdeudoslaoportunidaddeaprendermssobreelduelo,la
afliccinyelluto.Enlaayudamutuaseexponentestimonioscentradoseneltema,
evitandointerpretaciones,consejosycontroversias.Secompartenemocionese
interrogantesconlafinalidaddesanareldolorypoderayudaryayudarse.El
rasgoquemsdistingueaestosgruposesindudablementelaexperiencia
compartida,loqueposibilitaellenguajecomnylarpidacomprensindela
problemtica.

Lacoordinacindelosmismosesejercidaporunfacilitadorconcaractersticas
especiales.Tienenciertospreceptosbsicosquedebenrespetarseparasunormal
funcionamientoyqueconfiguranelsistemadecreenciasqueesacordeala
finalidaddecadagrupo.Songratuitosparasusintegrantesyseabastecendela
institucinalacualpertenecen.Noseadhierenaningunaorganizacin
gubernamental,partidopoltico,creenciareligiosaoculturalenparticular,ynadie
esexcluidoporsusadhesionespersonalesenestostemassiempreycuandorespete
lasnormasdelgrupo.Setratadegruposdeayudamutuaynodeterapiadegrupo,
porloqueserndiferentesaaquellosaquieneslosreneunaadiccinouna
enfermedad:perderunserqueridonosignificaunapatologaniunaenfermedad
psicolgica.

Suspropsitosmsimportantessonlaeducacinenduelo,elcompartirestrategias
deafrontamientoyelproporcionarapoyoasusmiembrosdemaneraqueles
permitasobrellevarmejorlasituacin.Deestaforma,obtienenalivio:

1.Alcompartirsussentimientosyexperiencias.
2.Alaprenderacercadelduelolaafliccinyelluto,ofrecindolealindividuola
oportunidaddehablarsobrelosproblemasqueleafectanolaseleccionesquetieneque
hacer.
3.Alescucharaotrosquecompartenlosmismossentimientosyexperiencias.
4.Alayudaraotros,compartiendoideas,informacinyancdotasydndolessuapoyo.
5.Alofreceraldeudoundescansoyunaoportunidaddesalirdecasa.
6.Alfomentarenlelcuidadopersonal,salvaguardandoassusaludybienestar
personal.
7.Alsaberquenoestnsolos.

Elgrupodaalaspersonaslaoportunidaddecompartirsussentimientos,
problemas,ideas,ancdotaseinformacinimportanteconotrosqueestnpasando
porlasmismasexperienciasyque,quizs,vienenunpocodetrs.Adems,permite
quelosdeudossedencuentadelaimportanciadecuidarseellosmismosyde
prestaratencinasuspropiasnecesidadesyproporcionalasatisfaccindepoder
compartiryayudaraotros.LosGAMsurgencomounanecesidadynocomouna
panacea.Laspersonasconproblemasmentalesodesaludpreviossoninvitadasa
buscarayudaenunmbitomsapropiado(teraputico)elapoyonecesarioasu
problemtica.

Deberquedarclaroqueelgruponoquitaeldolor,nopuederesolvertodoslos
problemasdeldeudo,nicuidarlototalmenteporlafamilia,niremplazaral
profesionalensaludmental,sibienseaconsejasiempredisponerdelaalternativa
deungrupodeduelo,ademsdelgrupofamiliar.Porotraparte,puedenosertil
paratodaslaspersonas,puesalgunossesientenincmodosymstristesal
compartirsussentimientosconotros,noobstante,selesealarquelaspuertas
delgrupopermanecernsiempreabiertasparacuandolodeseeyquees
aconsejablequeasistanalmenosadosotresreunionesantesdedecidirsuno
participacindefinitiva.

Lasreglasbsicas
Durantelareunin,elgrupodebesercapazdeacordarunciertonmerodereglas
bsicasquesernsealadasdesdeelprincipio;desconocerlasimpideparticipar,
comprenderodisfrutardelmismo.Lasreglaslesdarlaconfianzanecesariapara
permitirlescompartirconmsfacilidadsussentimientosyexperiencias.Estas
reglassonplsticas,fluidasymodificables,adecundosealanecesidadde
crecimientogrupal.

As,elgrupodeberasegurarseque:

1.Todoloquesedigaysediscutaesconfidencial.
2.Losmiembrosdelgrupoescuchenybrindensuapoyoalosdemssincriticaro
juzgar.
3.Todosestnreunidosparaaprenderycompartirynadietieneohatenidounduelo
perfecto.
4.Cadaunodelosmiembrossearespetadoyquetodosseanigualesdentrodelgrupo.
5.Cadamiembrotengalaoportunidaddehablarsiaslodesea(yqueparahablarse
levantarlamano);noesobligatoriohablar.
6.Lasituacinindividualdecadamiembrosearespetada.
7.Queloquepuedeseradecuadoparaunapersonaesposiblequenoloseaparaotra.
8.Queelobjetivoprincipalescompartir,aprenderydarseapoyomutuo.
9.Quelaspropiasvivenciasysugerenciasdelosparticipantespuedenirincorporando
paulatinasmodificacionesalasreglasbsicas.Todasugerenciadecambiosenlasreglas
defuncionamientoserpresentadaporelfacilitadorparaserconsideradayaceptadao
rechazadaporelconsensodelgrupo.

Estructura
Durantelareunin,yparafacilitareldesarrollodelamisma,esimportantefijar
unlmitedetiempoparacadaunadelaspartesdelareunin(encuadre,
presentacin,bienvenida,desarrollo,cierre);suduracinsueleserde120140
minutos.Serelfacilitadorquiendecidirelordenyeltiempodedicadoacada
partesegnlascircunstancias.Siloshechosloameritan,lareuninpuedegiraren
tornoa,omayoritariamente,undeudomuyangustiadoonuevoquedeseahablar.
1.Encuadre
Bienvenidaatodoslosmiembros,presentacindelosobjetivosdelgrupoydelasreglas
bsicas.Elcarcterabiertodeestosgruposfacilitalaintegracindelosparticipantes,
generandounespaciodondetodossinexcepcintienencabida,cualquieraseasu
ideologaysistemadecreencias.Noobstante,nodebeolvidarsequelosmiembrosdel
grupopuedenserdediferentesestratossocialesyconmayoromenordisposicina
compartirinformacindecarcterpersonal.Surecepcinseramistosayfacilitndoles
quesesientanbienacogidosycmodos.

2.Presentacin
Paraeldesarrolloycumplimientodelosobjetivosdelgrupo,esimprescindibleel
conocimientodelosmiembrosdelmismo;porello,lapresentacinincluye:nombre,a
quinperdieron,fechadelfallecimiento(estopermitealgruposituarseeneldolorde
cadaunodelosintegrantes,ademsdepermitirleconocersiesedaenparticularoen
fechaprximaesunafechadeaniversario),conquinasistenylascircunstancias
relacionadasconsudueloqueespontneamenteellosquieranproporcionar.Lapersona
puedetomarseeltiempoqueenesemomentoconsiderenecesario,sibienquedaa
criteriodelfacilitadoreltiempoexactoquesteempleeensupresentacin(el
facilitadorleremitiraunmomentoposteriordelareuninsiesdelcaso).Sieldueloes
recienteyelnuevointegrantenecesitaserescuchadoycontenido,ladescargaocatarsis
esfacilitadasiessudeseo(puesesbeneficiosayunapasoimprescindibleenelproceso
derecuperacin);elgrupotratardequeelnuevointegrantepuedaexpresarlibremente
sussentimientos,conunaactitudcomprensivaybrindndoletodoeltiempoque
necesitaatravsdesucesivasreunionesy,sifueranecesario,apoyarlevaRETEAfuera
delhorarioestablecidoparalasreuniones.Aestosintegrantesnolesimporta,de
momento,cmofuncionanlosgruposdeayudamutua,culessonlosproyectosdel
mismo,nilaconvenienciadelautilizacinyelseguimientodeltemario;sloquieren
expresartodosudolorytalveztodasurabia,solicitandoacambiotodalacomprensin
yrespetuosaserenidaddelgrupo.Enestascircunstancias,msquelaspalabras,es
importanteellenguajecorporal:unbrazosobreloshombros,unpauelodepapel,un
abrazoqueseotorgue,suelenserofrecidosy,engeneral,bienvenidos.Esteelprimer
pasohacialatareadeayudaralosdems:poderescucharloseidentificarseconsu
dolor.
3.Bienvenida
Enestepuntodelareunin,yunaveztodoslosmiembrossehanpresentado(algunos
deellosmuyconmovidos),elfacilitadorcomounaformadepermitiruntiempode
reflexinydedarlelatrascendenciaquelasituacinamerita,sealaelinvitadoen
comneldolordelaprdidaqueatodoslesuneyrene,expresandoalgunasdelas
caractersticasgeneralesdeestedifcildolorylautilidaddeencontrarapoyoparael
procesodelduelo.Unavezterminado,seanimaalosintegrantesdelgrupoqueaslo
deseenaofrecer,conalgunaspalabras,subienvenidaalosmiembrosnuevos;algunos
deellosbrevementedescribensupasoporelgrupoydecmoleshaayudadoensu
procesoderecuperacin.

4.Desarrollo
Comienzodelasdiscusiones:podrcomenzarseladiscusinhablandosobreunpunto
deunareuninanteriorosobreotrocualquieraquehayallamadolaatencindelgrupo
mientrastranscurralapresentacin(paraelloelfacilitadorirapuntandoenuntablero
lospuntosque,porlasrespuestasdelgrupoosutrascendencia,ameritentratar
posteriormente);dependiendodeltemaysureaccin,podrnextendersesobresteo
sobrecualquierotro.Lostemasatratarpuedenenverdadserinfinitos,sibienpueden
estarmatizadosporlaspeculiaridadesdelgrupo(grupodepadresquehanperdidohijos,
muerteperinatal,grupodeviudasyviudos,grupodesobrevivientesdesuicidio,grupo
mixto,etc.).Debidoaquelospadresnecesitanhablardesushijos,contarcomoeran,
mostrarsusfotosysusescritos,narrarlascircunstanciasdeldecesoyexpresarsus
emocionespersonales,elgruposeabresiempreaestasdiscusionesycuenta,adems,
conunaseccinperidicayvoluntariaconocidacomoelprotagonistaparaaquellos
padresquequieranampliarelrelatosobresushijos;enella,podrnutilizareltiempo
quedeseen(30,45,60,90minutos)ylosmediosqueconsiderennecesariospara
presentarasushijosalosmiembrosdelgrupo.

Dentrodelosposiblestemasatratarenlareunin,estn:

1.Impactodelamuerteensumundo.
2.Quayudaenlosprimerosdas.
3.Cmotrabajarconunsntomaenparticular.
4.Cmoharespondidolafamiliaylosamigos.
5.Impactodelaprdidaenlarelacindelaparejayenlarelacinconlosdemshijos.
6.Niveldecomunicacinintrafamiliar.
7.Miedosyaprehensionesapartirdelaprdida.
8.Aspectosevolutivosdelduelo:elfenmenosdelaMontaaRusaylasoleadasde
angustiaaguda,lasreaccionesdeaniversario,lasfechassignificativas(cumpleaos,
navidad,dadelamadre,etc.).
9.Sntomasfsicosqueacompaanelduelo:olvidos,distracciones,alteracionesdela
memoria,etc.
10.Diferenciaentreapegoyamor.
11.Aspectospropiosdelprocesoderecuperacin.
12.Losritualesfunerariosylasconmemoraciones.
Aquelloscompaerosqueporsuocupacinoprofesinmanejanencuadresotcnicas
teraputicasquepuedensertilesalgrupo,podrnserinvitadosparalarealizacinde
talleresfueradelasreunioneshabitualesparalosmiembrosdelosgruposquedeseen
participardeellos.

5.Cierre
Pocoantesdeterminarlareunin,elfacilitadorpodrpediraunoovariosmiembros
quedensuopinineimpresionessobrelareunin,ohacerlolmismo.Sedestacarn
lospuntosmsimportantestratadosdurantelamismayselesinvitarparalaprxima
lasiguientesemana.Unavezterminadalareunin,yantesdequesemarchen,el
facilitadorseentrevistarbrevementeconlosmiembrosnuevosylespreguntarsise
sintieroncmodos,situvieronlaoportunidaddedecirloquedeseaban,silespareci
tillareunin,sisesintieronbienacogidos,sussugerenciasparamejorarelgrupo,
temasquedesearaquesediscutieran,etc.,segnsudisposicinaseguirhablando.

Consideracionessobreelfacilitadordegrupo
Alpretenderactuarcomounfacilitadordegrupo,elcandidatodeber
inicialmenteocuparseenadquirircapacitacin,formacinyentrenamiento
adecuado,precisarydelimitarsufuncin,conocersuspropioslmitesy,enlo
posible,evitartrabajarensoledad,debiendoportantoformarpartedeunequipo
detrabajo.Esimportanteevitarelpaternalismo(aunquelosmismosintegrantes
reclamenesaproteccin)y,muyespecialmente,elprotagonismo:cuantoms
desapercibidopase,mejorhabrsidosufuncindefacilitador.

Enestosgruposseescucharnrelatosmuydescarnados,dolorososy
conmovedores,yenalgunoscasoselfacilitadorpodrresentirse.Esnormal:nadie
esinmunealdolordelotro.Permitaunespaciodetiempoparaquetodosasimilen
losucedidoyreinicieladiscusin,sealandolaimportanciadeloacaecido.

Laformadeoptimizarelfuncionamientodeestosgruposestntimamente
relacionadaconlascaractersticasdelfacilitador.Algunassugerenciasparalos
facilitadotesdegruposon:

1.Evitareldilogoylapolmicapuescadarelatoesensmismounaportequesedebe
agradecersincuestionar.
2.Eviteladispersinenlostestimonios;siunodelosmiembrossealejaensurelatode
laideadirectriz,aydeloaretomarla.
3.Animeaquelosrelatosdelosparticipantespasenporsu"sentir"ynoporsu
"pensar",queelquhablepuedacomprometerseconlasemocionesquesurgendesu
propiocomentario.
4.Colaboreconlosquenopuedenredondearolimitarsumensaje.
5.Dejequeelgrupofluyalibremente;noteoriceniimpongasuspuntosdevista.Nadie
participaenestosgruposparaescucharunaclaseterica.
6.Contribuyaaresolvercontradicciones
7.Evitarenloposibledescalificacionesdelmensajedelotro,autocontradicciones,
cambiosbruscosdetema,manierismosidiomticos,interpretarliteralmenteuna
metforaometafricamenteunmensajeliteral.
8.Aunquesedebeanimarelcompartirestrategias,tratequeenelgruponoseden
muchosconsejos,puescadacualtomarespontneamenteloqueleseatilapartirde
losrelatosqueescuche.
9.Dealosmiembrosdelgrupotodoeltiempoposibleensusrelatos,nolosinterrumpa
niloscorrija.
10.Animeaqueotrosmiembrosdelgruposeacerquenalintegrantequeestms
afligidoyledenunatazadecaf,unpauelodepapelounabrazo.
11.Permitaquelosintegrantesproponganaquellasiniciativasqueconsiderenque
puedensertiles,noimportadeloquesetrate.
12.Reflexionarconlosintegrantesacercadelatareaqueseesttratando.
13.Evitequeseconversemientrasalguienesthablando.
14.Sealelacomunicacinconfusa(porejemplo,elusodeverbosypronombres
impersonalesolainsistenciadereincidirenloobvio).
15.Tratedepreguntar,proporcionarinformacin,confirmarorectificar,sugerirtemas,
recapitularysintetizarlatareasinasumirunrolprotagnico(cuantomsinadvertido
hayapasado,mejorhabrcoordinado).
16.Tratedeayudaraaquellosintegrantesquenopuedenonoseanimanahablar.
17.Tengaamanountablerosielgruposeponesilencioso;sugieraunodelostemas
paraquelosparticipantesvuelquensusvivenciasalrespecto.
18.Establezcaunpadrinazgoconlosintegrantespuesenprincipiosloloconocena
usted,seaunpuenteentreellosylosdemsmiembrosdelgrupo,respondaasus
interrogantes,ofrzcalesayudaportelfonoycomunqueseconelloshastaquepuedan
integrarseporsmismosenelgrupo.
19.Pregunteauncompaero(sidisponedel)suniveldecontinenciagrupal,claridad
ysntesisensusintervenciones,distribucindeltiempo,mantenimientodelmensajede
esperanzayacompaamientoalolargodelareunin,manejodelassituaciones
conflictivasquepudieronpresentarse,comunicacinnoverbal,etc.

Cmocomenzarungrupodeautoayuda?
Antesdecomenzar,asegresedequenoexisteotrogrupoensurea;sinolohay
dondeustedvive,considerelossiguientespuntos:

1.Tieneeltiemposuficienteparaelloylaenerganecesaria?
2.Cuentaconelapoyodesufamilia,amigosycompaeros?
3.Puedehacerfrentealasdemandasadicionalesoriginadasporelgrupo?
4.Estdispuestoaescucharlastragedias,penasydoloresdeotraspersonas?
5.Conoceotrosdeudosconlosquepuedahablar?
6.Hayorganizacioneslocalesonacionalesenatencinaldueloquepuedan
colaborarle?
7.Conocealgunosprofesionalesdelasalud(mdicos,psiclogos,trabajadores
sociales,enfermeras,etc.)quepuedancolaborarleyayudarleadivulgarlaexistenciadel
grupo?
8.Hapensadoenalgnlugardonderealizarlasreuniones?
9.Elgrupoessloparabrindarapoyo?Esparaproporcionarinformacin?Esuna
combinacindeapoyoeinformacin?

Antesdeconvocaryempezarlaprimerareunin,esimportantedeterminarcules
sernlasmetasdelgrupo;estoleayudaraexplicarsusideasaotrosyobtenersu
colaboracin.Estosobjetivosiniciales,quesernrevisadosporelgrupoya
formado,puedensersimples:

1.Permitiralosdeudosqueserenanperidicamenteparadarseapoyomutuo.
2.Ofreceralosdeudoslaoportunidaddeconoceraotraspersonasensumisma
situacin,quecompartensussentimientosyexperiencias.
3.Proporcionaralosdeudoslaoportunidaddeaprendermssobreelduelo,laafliccin
yelluto.

Comonotodalagenteestarinteresadaenelgrupo,esimportantepublicarun
anuncioenunlugarvisible(ovariosanunciosendiferenteslugares)ohablarcon
losmedioslocales(TV,radio,prensalocal)parareclutaraaquellosquepuedan
estarinteresadosenformarpartedelmismo.Avecesnopodrcontarsemsque
conanuncioshechosenelcomputador(condireccin,telfono,horadelareunin
ypersonadecontacto)ypegadosenlasfunerarias,parroquias,hospitales,centros
desalud,farmacias,supermercadososimilares.

Primerareunin
Inicialmentenosepreocupeporelnmerodepersonasqueasistan;loms
probableesquemuchosnopuedanvolveraasistiratodaslasreunionesy,
generalmente,eltotaldepersonasasistentesdisminuirdespusdelaprimera
reunin.Nosedesanime,coneltiemposunmeroincrementar.Sielgrupoes
muygrande,consideredividirlo.Alprepararlaprimerareunin,serimportante
organizarlassillasencrculoparacrearunambienteamistosoydisponerdeuna
personaqueseencarguededarlabienvenidaalosmiembrosamedidaqueestos
llegan.

Ellugarpararealizarlareunindependerdelnmeroytipodepersonasconque
inicialmentecuente;noobstante,serapropiadodisponerdeunlugaramplio,bien
ventilado,cmodo,centralyaccesible.Consultefunerarias,parroquias,escuelas,
centroscomunitariosoreligiososypreguntesitieneonoalgncostosuutilizacin;
esprobablequeentresusamistadesolasdesusamigoscuenteconalguienque
puedafacilitarlegratuitamenteelespacio.Ellugarelegidodebersersiempreel
mismo,deestaformasialguienfaltaaunareunin,sabrdndetendrlugarla
siguiente.

Durantelaprimerareunintambinseestablecerlaperiodicidaddelasmismas,
eldaylahoraderealizacin.Tododependerdelaconvenienciadelgrupo.Un
problemapuedeserencontrarlahoraoportunayconvenienteparatodos;silos
miembrosintercambiansusnmerosdetelfono,cuandofaltenaunareunin
siempretendrnunmediodemantenerseencontactoconlosdems.Lahora
elegidaserlaqueelconsensodecida.

AunquetodoGAMdebesergratuito,sepuedeoptarpordarunamnimacuota
paralosrefrescosylasfotocopiasqueseannecesarias;deestaformalosgastosno
recaernsobreunaodospersonas(sloenelcasodequeelgruponopertenezcaa
unainstitucin).

Finalmente,unadelasdecisionesmsimportantesparaconstituirunGAM
efectivoeslaeleccindelfacilitadorparaelgrupo.Supapelesvitalparaelxito
delmismo.Pregunteentrelosmiembrosdelgruposiexistealguienquesesienta
cmodohablandoenpblicoyquerenaalmenoslassiguientescualidades:

1.Capazdeestimularlaparticipacindelosmiembros,asegurndosequetodos
aquellosqueaslodeseantenganlaoportunidaddeparticiparactivamente.
2.Capazdeescucharsinjuzgar.
3.Comprometidoenasegurarquelasnormasacordadasseanrespetadas.
4.Capazdecompartirinformacinacercadelduelo,laafliccinyelluto.
5.Capazdeidentificaraquellosdeudosquepuedennecesitarmsapoyoyasistenciade
loqueelgrupoescapazdeofrecer.
6.Capazdecederencasodequeelgrupocontravengasusopiniones.
7.Capazdecompartirelliderazgoencasodenecesidad.

Você também pode gostar