Pse-Sf Stacje 2015

Standardowa Specyfikacja Funkcjonalna
Stacje elektroenergetyczne najwyszych napi

PSE SF.STACJE/2015
SPIS TRECI
1. WYKAZ SKRTW I OZNACZE ORAZ DEFINICJE ..................................................... 7

1.1. Wykaz skrtw i oznacze................................................................................................ 7
1.2. Definicje ............................................................................................................................ 8
2. WPROWADZENIE ................................................................................................................... 11
3. PRZEPISY, NORMY I SPECYFIKACJE .............................................................................. 12
3.1. Ustawy, rozporzdzenia i normy krajowe ....................................................................... 12
3.2. Normy midzynarodowe ................................................................................................. 17
3.3. Standardowe specyfikacje techniczne ............................................................................. 20
3.3.1. Poziom I ........................................................................................................... 21
3.3.2. Poziom II ......................................................................................................... 21
3.3.3. Poziom III ........................................................................................................ 21
4. CHARAKTERYSTYKA STACJI ELEKTROENERGETYCZNYCH
NAJWYSZYCH NAPI ...................................................................................................... 21
4.1. Napicia znamionowe ..................................................................................................... 22
4.1.1. Wymagane poziomy napi znamionowych i najwyszych napi
urzdze dla systemw 110 kV, 220 kV i 400 kV .......................................... 22
4.1.2. Wymagane poziomy napi znamionowych i najwyszych napi
urzdze dla sieci / instalacji zasilajcych ukady potrzeb wasnych stacji
6 kV, 10 kV, 15 kV, 20 kV i 30 kV ................................................................ 22
4.2. Prdy znamionowe .......................................................................................................... 23
4.3. Wspczynniki uziemienia sieci...................................................................................... 24
110 24
4.4. Wartoci poziomw prdw zwarcia .............................................................................. 24
4.5. Wartoci czstotliwoci................................................................................................... 25
4.6. Wymagania mechaniczne................................................................................................ 26
4.7. czenie torw prdowych ............................................................................................. 27
4.8. Warunki klimatyczne i rodowiskowe ............................................................................ 27
4.8.1. Wymagania rodowiskowe dla rozdzielni i urzdze...................................... 27
4.8.2. Poziom emisji haasu ....................................................................................... 28
4.8.3. Strefy zabrudzeniowe ...................................................................................... 29
4.8.4. Dopuszczalne poziomy emisji pl elektromagnetycznych .............................. 30
4.8.5. Gospodarka odpadami ..................................................................................... 30
Z odpadami powstajcymi w trakcie budowy oraz eksploatacji stacji naley
postpowa w sposb zgodny z zasadami gospodarowania odpadami
okrelonymi w Ustawie o odpadach oraz innymi wymaganiami prawa
z zakresu ochrony rodowiska. ........................................................................ 30
Hierarchia sposobw postpowania z odpadami jest nastpujca: ................................. 30
5. IZOLACJA ................................................................................................................................. 31
5.1. Poziomy izolacji dla napi 110 kV, 220 kV i 400 kV ................................................... 31
5.2. Poziomy izolacji dla napi 6, 10, 15, 20 i 30 kV........................................................... 32
6. WYMAGANIA PODSTAWOWE DLA STACJI ................................................................... 33
6.1. Dobr schematw gwnych rozdzielni 400 kV, 220 kV i 110 kV ................................ 33
6.1.1. Kryteria podziau stacji i rozdzielni ................................................................. 34
6.1.2. Oglne zalecenia doboru schematw gwnych rozdzielni 400 kV, 220 kV
i 110 kV ........................................................................................................... 35
6.1.3. Wymagania wynikajce z roli stacji w systemie oraz realizowanych
funkcji .............................................................................................................. 38
Strona 2 z 102
PSE SF.STACJE/2015
6.1.4. Dobr schematw gwnych rozdzielni 400 kV dla stacji

nowobudowanych ............................................................................................ 43
6.2. Rozwizania konstrukcyjne i technologiczne rozdzielni ................................................ 44
6.2.1. Kryteria wyboru rozwizania konstrukcyjnego i technologicznego
rozdzielni ......................................................................................................... 44
6.2.2. Porwnanie rozdzielni 110 kV 400 kV w wykonaniu AIS, GIS i MTS ....... 51
7. MINIMALNE ODLEGOCI I ODSTPY W ROZDZIELNIACH OTWARTYCH
Z IZOLACJ POWIETRZN ................................................................................................ 54
7.1. Minimalne odlegoci i odstpy dla sieci 400 kV, 220 kV i 110 kV .............................. 54
7.2. Minimalne odlegoci i odstpy dla napi 6 kV, 10 kV, 15 kV ,20 kV i 30 kV............ 56
7.3. Odstpy od budynkw .................................................................................................... 57
7.4. Odstpy od ogrodzenia zewntrznego ............................................................................ 57
7.5. Minimalne odstpy midzy czciami w warunkach szczeglnych ............................... 58
7.6. Strefy prac pod napiciem i w pobliu napicia ............................................................. 62
7.7. Podstawowe wymiary okrelajce gabaryt stacji w wykonaniu jako rozdzielni
w wykonaniu napowietrznym (AIS) ............................................................................... 64
8. URZDZENIA ........................................................................................................................... 65
8.1. Auto/transformatory, przesuwniki fazowe ...................................................................... 65
8.1.1. Auto/transformatory ........................................................................................ 65
8.1.2. Przesuwniki fazowe ......................................................................................... 66
8.2. Dawiki kompensacyjne .................................................................................................. 67
8.3. Baterie kondensatorw statycznych ................................................................................ 68
8.4. Wyczniki, odczniki, uziemniki .................................................................................. 69
8.4.1. Wyczniki ....................................................................................................... 69
8.4.2. Odczniki, uziemniki ...................................................................................... 69
8.5. Przekadniki pomiarowe ................................................................................................. 71
8.6. Ograniczniki przepi ..................................................................................................... 71
9. POCZENIA NAPOWIETRZNE ......................................................................................... 72
10. POCZENIA KABLOWE ..................................................................................................... 73
10.1. Wymagania oglne ......................................................................................................... 73
10.2. Wymagania funkcjonalne................................................................................................ 73
11. OCHRONA OD BEZPOREDNICH UDERZE PIORUNA .............................................. 74
12. ROZDZIELNIE OKAPTURZONE W IZOLACJI GAZOWEJ SF6.................................... 74
12.1. Wymagania oglne ......................................................................................................... 74
12.2. Ochrona przed przepiciami ........................................................................................... 75
12.3. System uziemie ............................................................................................................. 75
12.4. Identyfikacja przewodw gazowych i hydraulicznych ................................................... 76
12.5. Identyfikacja przegrd gazowych ................................................................................... 76
12.6. Szynoprzewody z izolacj gazow.................................................................................. 76
13. IDENTYFIKACJA STACJI, ROZDZIELNI I URZDZE ................................................ 76
14. DOPUSZCZALNY ZAKRES WYCZE........................................................................... 77
15. STEROWANIE LOKALNE I DOSTP OPERACYJNY DO URZDZE ....................... 78
16. PODSTAWOWE WYMAGANIA EKSPLOATACYJNE ..................................................... 78
17. CZAS YCIA STACJI .............................................................................................................. 78
18. INSTALACJA UZIEMIAJCA .............................................................................................. 79
19. UKAD ZASILANIA POTRZEB WASNYCH ................................................................... 80
Strona 3 z 102
PSE SF.STACJE/2015
19.1. Zasilanie podstawowe ..................................................................................................... 80

19.2. Zasilanie rezerwowe ....................................................................................................... 80
19.3. Zasilanie awaryjne .......................................................................................................... 81
19.4. Wymagania w zakresie zasilania odbiorw .................................................................... 81
19.5. Podstawowe wymagane parametry znamionowe ukadu zasilania potrzeb wasnych .... 84
19.6. Agregat prdotwrczy ..................................................................................................... 84
20. BUDYNKI I BUDOWLE .......................................................................................................... 84
20.1. Wymagania oglne ......................................................................................................... 84
20.2. Budynek technologiczny dla stacji duych i maych ...................................................... 86
20.3. Budynek przekanikw ................................................................................................... 86
20.4. Budynek pompowni p.po. ............................................................................................. 86
20.5. Budynek zaworw sterujcych ....................................................................................... 87
20.6. Budynek potrzeb wasnych SN/0,4 kV ........................................................................... 87
20.7. Budynek dla rozdzielni GIS ............................................................................................ 87
21. FUNDAMENTY I KONSTRUKCJE WSPORCZE POD PRZEWODY I APARATUR. 88
22. PROWADZENIE KABLI OBWODW WTRNYCH ........................................................ 88
22.1. Kanay kablowe............................................................................................................... 89
22.2. Kable w rurach ochronnych ............................................................................................ 89
22.3. Odwodnienie kanaw kablowych i studni montaowych .............................................. 90
23. STANOWISKA AUTO/TRANSFORMATORW , PRZESUWNIKW FAZOWYCH
I DAWIKW KOMPENSACYJNYCH ............................................................................... 90
24. ZAGOSPODAROWANIE TERENU STACJI ....................................................................... 92
25. DROGI DOJAZDOWE I WJAZDY ORAZ DROGI WEWNTRZNE .............................. 93
26. ZABEZPIECZENIA ANTYKOROZYJNE KONSTRUKCJI STALOWYCH................... 95
27. OGRODZENIA .......................................................................................................................... 95
28. ODWODNIENIE TERENU STACJI....................................................................................... 95
28.1. Wymagania oglne ......................................................................................................... 95
28.2. Drena ............................................................................................................................. 97
29. MOLIWO ROZBUDOWY................................................................................................ 98
30. OGRANICZENIA WYMAGANIA ARCHITEKTONICZNO-BUDOWLANE DLA
TERENU PRZEZNACZONEGO DO BUDOWY STACJI ORAZ INNE
OGRANICZENIA RODOWISKOWE .................................................................................. 99
31. DOKUMENTACJA ................................................................................................................... 99
32. PRBY I BADANIA DLA ROZDZIELNI ........................................................................... 100
32.1. Prby i badania dla rozdzielni otwartych z izolacj powietrzn ................................... 100
32.1.1. Prby typu...................................................................................................... 100
32.1.2. Prby odbiorcze ............................................................................................. 101
32.2. Prby i badania dla rozdzielni okapturzonych z izolacj gazow SF6 .......................... 101
32.2.1. Prby typu...................................................................................................... 101
32.2.2. Prby wyrobu ................................................................................................ 101
32.2.3. Prby odbiorcze ............................................................................................. 101
32.3. Eksploatacja prbna ...................................................................................................... 102
33. RYSUNKI SCHEMATW GWNYCH I PRZYKADOWYCH PLANW
SYTUACYJNYCH ROZDZIELNI. KATALOG PL ....................................................... 102
Strona 4 z 102
PSE SF.STACJE/2015
ZACZNIKI
1. Schematy i przykadowe plany sytuacyjne rozdzielni 400 kV, 220 kV i 110 kV.
2. Katalog pl obwody pierwotne
3. Blokady.
4. Analiza niezawodnoci schematw rozdzielni 400 kV, 220 kV i 110 kV. (nie podlega publikacji)
SPIS TABEL
Tabela 1. Normy midzynarodowe ........................................................................................................ 17

Tabela 2. Napicia znamionowe i najwysze napicia urzdze dla systemw 110 kV, 220kV
i 400 kV ................................................................................................................................ 22
Tabela 3. Napicia znamionowe i najwysze napicia urzdze dla sieci/instalacji 6 kV, 10 kV, 15
kV, 20 kV i 30 kV sucych do zasilania ukadw potrzeb wasnych stacji z AT/TR i z
sieci zewntrznej .................................................................................................................. 22
Tabela 4. Wartoci prdw znamionowych rozdzielni 400 kV ............................................................. 23
Tabela 7. Wspczynnik zwarcia doziemnego warto maksymalna ................................................. 24
Tabela 8. Standardowe szeregi wartoci prdw zwarcia ...................................................................... 25
Tabela 9. Wartoci czstotliwoci .......................................................................................................... 26
Tabela 10. Maksymalna temperatura przewodw.................................................................................. 26
Tabela 11. Wymagania rodowiskowe dla rozdzielni i urzdze w wykonaniu napowietrznym .......... 27
Tabela 12. Wymagania rodowiskowe dla rozdzielni i urzdze w wykonaniu wntrzowym ............. 28
Tabela 13. Dopuszczalne poziomy haasu w rodowisku powodowane przez poszczeglne grupy
rde haasu, z wyczeniem haasu powodowanego przez starty, ldowania i przeloty
statkw powietrznych oraz linie elektroenergetyczne, zostay wyraone wskanikami
LAeqD i LAeqN. ......................................................................................................................... 28
Tabela 14. Minimalne znamionowe drogi upywu ................................................................................. 29
Tabela 15. Dopuszczalne poziomy emisji pl elektromagnetycznych, charakteryzowane przez
dopuszczalne wartoci parametrw fizycznych, dla miejsc przeznaczonych pod
zabudow mieszkaniow ...................................................................................................... 30
dopuszczalne wartoci parametrw fizycznych, dla miejsc dostpnych dla ludzi (nie
przeznaczone na stay pobyt z zabudow mieszkaniow).................................................... 30
Tabela 17. Poziomy izolacji dla napi 110 kV, 220 kV i 400 kV ........................................................ 32
Tabela 18. Poziomy izolacji dla napi o wartociach 6, 10, 15, 20 i 30 kV (dla urzdze w ukadach
zasilania potrzeb wasnych stacji) ........................................................................................ 32
Tabela 19. Kryteria podziau stacji i rozdzielni ..................................................................................... 34
Tabela 20 Oglne zalecenia doboru schematu rozdzielni 400 kV, 220 kV i 110 kV ............................ 37
Tabela 21. Dobr schematw gwnych rozdzielni 400 kV .................................................................. 43
Tabela 22. Porwnanie wielkoci niezbdnego terenu dla rozwiza napowietrznych otwartych
z oszynowaniem rurowym, w zalenoci od rozwizania konstrukcyjnego schematu
gwnego rozdzielni 400 kV ................................................................................................ 47
z oszynowaniem rurowym, w zalenoci rozwizania konstrukcyjnego schematu
gwnego rozdzielni o 220 kV ............................................................................................. 47
z oszynowaniem rurowym, w zalenoci od schematu gwnego rozdzielni 110 kV ......... 48
Tabela 25. Zestawienie porwnawcze szacunkowych kosztw realizacji rozdzielni 400 kV ............... 51
Tabela 26. Zestawienie porwnawcze szacunkowych kosztw realizacji rozdzielni 220 kV .............. 51
Tabela 27. Zestawienie porwnawcze szacunkowych kosztw realizacji rozdzielni 110 kV ............... 51
Tabela 28. Porwnanie rozdzielni 110 kV 400 kV w wykonaniu AIS, GIS i MTS............................ 52
Tabela 29. Zestawienie odlegoci i odstpw ....................................................................................... 54
Strona 5 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Tabela 30. Wartoci zalecanych odstpw w powietrzu ........................................................................ 55

Tabela 31. Parametry okrelajce wielko instalacji [mm] .................................................................. 56
Tabela 32. Minimalne wysokoci nad dostpnym terenem w stacjach napowietrznych i wntrzowych
.............................................................................................................................................. 57
Tabela 33. Granice stref dla wykonywania prac w pobliu napicia i pod napiciem........................... 62
Tabela 34. Podstawowe wielkoci okrelajce gabaryty pl /gazi w rozdzielni ................................. 64
Tabela 35. Minimalne odstpy pomidzy urzdzeniami z izolacj olejow .......................................... 64
Tabela 36. Przekroje i rednice przewodw i rur ................................................................................... 73
Tabela 37. Identyfikacja stacji ............................................................................................................... 76
Tabela 38. Dobr ukadu zasilania potrzeb wasnych 400/230 V .......................................................... 83
Strona 6 z 102
PSE SF.STACJE/2015
1. WYKAZ SKRTW I OZNACZE ORAZ DEFINICJE
1.1. Wykaz skrtw i oznacze
Nazwa Objanienie
AIS AIR Insulated Switchgear Rozdzielnie wykonane w technologii napowietrznej
AO Automatyka Odciajca
APK Automatyka Przeciwkoysaniowa
ARNE Automatyczna Regulacja Napicia Elektrowni
ARST Automatyczna Regulacja Stacji Transformatorowej
BKS Baterie Kondensatorw Statycznych
EAZ Elektroenergetyczna Automatyka Zabezpieczeniowa
ENTSO-E Europejska Sie Operatorw Systemw Przesyowych Energii Elektrycznej
Flexible AC Transmission Systems Elastyczne systemy przesyowe prdu

FACTS
przemiennego
GIS Gas Insulated Switchgear Rozdzielnice wykonane w technologii z izolacj gazow
IRiESP Instrukcja Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyowej
KSE Krajowy System Elektroenergetyczny
LFC Load Frequency Control - Automatyczna Regulacja Czstotliwoci i Mocy
Mixed Technologies Switchgear Rozdzielnice wykonane w technologii moduowej

MTS
mieszanej
NN Najwysze Napicie -750 kV,400 kV i 220 kV
OSD Operator Systemu Dystrybucyjnego elektroenergetycznego.
OSP Operator Systemu Przesyowego elektroenergetycznego.
PSS Power System Stabiliser Stabilizator systemowy
SN rednie Napicie- 30 kV,20 kV,15 kV,10 kV i 6 kV
SSiN System Sterowania i Nadzoru
Static Var Compensator- Kompensator statyczny- ukad skadajcy si z elementw

SVC
biernych ( dawiki kondensatory ) zaczanych/regulowanych za pomoc tyrystorw
Strona 7 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Nazwa Objanienie
Static Compensator - Kompensator statyczny ukad skadajcy si baterii

STATCOM
kondensatorw oraz przetwornicy tyrystorowej ( konwertora)
Un Napicie znamionowe
WN Wysokie Napicie 110 kV i 60 kV
1.2. Definicje
Terminologia stosowana w tym standardzie jest zgodna z okreleniami Midzynarodowego Sownika

Elektrotechnicznego (IEC 60050) oraz niej wymienionych norm. W przypadku uycia okrele, ktre
nie s zdefiniowane w publikacjach IEC, podane jest odpowiednie objanienie w treci niniejszego
standardu.
Dla poniszego standardu przyjto nastpujc terminologi.
1. Automatyczna regulacja czstotliwoci i mocy
Ukad automatycznej regulacji czstotliwoci i mocy czynnej w poczonych systemach
elektroenergetycznych uwzgldniajcy jednoczenie kryteria dotrzymania salda wymiany
midzysystemowej i utrzymania czstotliwoci zgodnie z okrelonym algorytmem.
2. Automatyczna regulacja napicia elektrowni
Ukad automatycznej regulacji napicia i mocy biernej w wle wytwrczym.
3. Automatyczna regulacja stacji transformatorowej
Ukad automatycznej regulacji napicia w sieci wykorzystujcy regulacj napicia transformatora.
4. Automatyka odciajca
Ukad automatyki zapobiegajcy powstawaniu przecieniom elementw sieci poprzez ograniczenie
mocy generowanej przez jednostki wytwrcze.
5. Automatyka przeciwkoysaniowa
Ukad automatyki zapobiegajcy koysaniom mocy w KSE poprzez ograniczenie mocy generowanej
przez jednostki wytwrcze.
6. Awaria w systemie
Zdarzenie ruchowe w wyniku ktrego nastpuje wyczenie z ruchu synchronicznego czci KSE, ktra
produkuje lub pobiera z sieci energi elektryczn w iloci powyej 5% biecego zapotrzebowania
mocy w KSE.
7. Awaryjny ukad pracy
Przewidywany przez operatora systemu ukad pracy sieci elektroenergetycznych, dla przypadku
awaryjnego wyczenia okrelonych elementw sieciowych.
8. Eksploatacja sieci przesyowej
Zesp dziaa utrzymujcy zdolno sieci przesyowej do niezawodnej pracy i zasilania odbiorcw,
oraz wsppracy z innymi sieciami.
9. Europejska sie operatorw systemw przesyowych energii elektrycznej (ENTSO-E)
Midzynarodowe stowarzyszenie operatorw systemw przesyowych energii elektrycznej
wsppracujcych na poziomie Wsplnoty Europejskiej aby:
a) promowa dokoczenie budowy i funkcjonowanie rynku wewntrznego energii elektrycznej
i transgraniczny handel energi elektryczn.
Strona 8 z 102
PSE SF.STACJE/2015
b) zapewni optymalne zarzdzanie europejsk sieci przesyow energii elektrycznej,

jej skoordynowan eksploatacj oraz jej waciwy rozwj techniczny; tj. realizowa cele
okrelone rozporzdzeniem (WE) nr 714/2009 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
13 lipca 2009 r. w sprawie warunkw dostpu do sieci w odniesieniu do transgranicznej
wymiany energii elektrycznej i uchylajce rozporzdzenie (WE) nr 1228/2003 (Dz.
Urzdowy UE L 211 z 14.08.2009, s. 15-35) zgodnie z przepisami tego rozporzdzenia
i postanowieniami statutu stowarzyszenia.
10. ENTSO-E/RGCE Operation Handbook
Instrukcja pracy poczonych systemw Europy kontynentalnej obejmujca zbir zasad i przepisw
technicznych, dotyczcych pracy wzajemnie poczonych sieci elektroenergetycznych przyjtych jako
obowizujce na podstawie Wielostronnej Umowy (Multilateral Agreement) przez operatorw
systemw przesyowych elektroenergetycznych zrzeszonych w ramach Unii Koordynacji ds. Przesyu
Energii Elektrycznej a po jej rozwizaniu, dziaajcych w Grupie Regionalnej "Continental Europe"
w ramach ENTSO-E, ktry to zbir podlega zmianom zgodnie z waciwymi procedurami ww. Grupy
Regionalnej "Continental Europe".
11. Instalacja napowietrzna
Instalacja elektroenergetyczna, ktra znajduje si na zewntrz budynku oraz jest naraona na
oddziaywanie czynnikw atmosferycznych .
12. Instalacja wntrzowa
Instalacja elektroenergetyczna umieszczona wewntrz budynku, w ktrym wyposaenie jest chronione
przed oddziaywaniem czynnikw atmosferycznych.
13. Jednostka wytwrcza
Opisany przez dane techniczne i handlowe wyodrbniony zesp urzdze nalecych
do przedsibiorstwa energetycznego, sucy do wytwarzania energii elektrycznej i wyprowadzania
mocy. Jednostka wytwrcza obejmuje zatem take transformatory blokowe oraz linie blokowe wraz
z cznikami w miejscu przyczenia jednostki do sieci.
14. Koordynowana sie 110 kV
Cz sieci dystrybucyjnej 110 kV, w ktrej przepywy energii elektrycznej zale take od warunkw
pracy sieci przesyowej.
15. Krajowa sie przesyowa NN i WN
Sie elektroenergetyczna najwyszych i wysokich napi na terenie Polski za ktrej ruch sieciowy jest
odpowiedzialny OSP.
16. Krajowy system elektroenergetyczny
System elektroenergetyczny na terenie Polski.
17. Moc znamionowa
Najwiksza trwaa warto mocy elektrycznej, ktra moe by wytwarzana, przesyana lub pobierana
przez dane urzdzenie elektroenergetyczne, zdeterminowana parametrami konstrukcyjnymi przez jego
producenta (wytwrc).
18. Napicie znamionowe
Warto napicia, przy ktrym producent przewidzia prac danego urzdzenia przy okrelonych
warunkach pracy w sieci.
19. Normalny stan pracy sieci
Stan pracy sieci elektroenergetycznej, w ktrym wartoci wszystkich jej parametrw s zachowane
w dopuszczalnych przedziaach oraz spenione s wszystkie kryteria bezpieczestwa pracy sieci.
20. Normalny ukad pracy
Ukad pracy sieci i przyczonych rde wytwrczych zapewniajcy najkorzystniejsze warunki
techniczne i ekonomiczne transportu energii elektrycznej speniajcy rwnie kryteria niezawodnoci
Strona 9 z 102
PSE SF.STACJE/2015
i bezpieczestwa pracy sieci, dotrzymujcy wymagane parametry jakoci energii elektrycznej

dostarczanej uytkownikom systemu.
21. Obiekt elektroenergetyczny
Wyodrbniony element systemu elektroenergetycznego zawierajcy urzdzenia, instalacje
elektroenergetyczne i tworzce je ukady przeznaczone do wytwarzania, przesyania, przetwarzania,
dystrybucji i odbioru energii elektrycznej, cznie z niezbdnymi budynkami, speniajcy rwnie
wymagania wynikajce z przepisw Ustawy Prawa Budowlanego.
22. Operator systemu
Operator systemu przesyowego elektroenergetycznego, lub operator systemu dystrybucyjnego
elektroenergetycznego.
23. Operator systemu przesyowego elektroenergetycznego
Przedsibiorstwo energetyczne zajmujce si przesyaniem, odpowiedzialne za ruch sieciowy
w systemie przesyowym elektroenergetycznym, zapewniajce biece i dugotrwae bezpieczestwo
funkcjonowania tego systemu, eksploatacj, konserwacj, remonty oraz niezbdn rozbudow sieci
dystrybucyjnej, w tym pocze z innymi systemami elektroenergetycznymi.
24. Operator systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego
Przedsibiorstwo energetyczne zajmujce si dystrybucj, odpowiedzialne za ruch sieciowy w systemie
dystrybucyjnym elektroenergetycznym, zapewniajce biece i dugotrwae bezpieczestwo
funkcjonowania tego systemu, eksploatacj, konserwacj, remonty oraz niezbdn rozbudow sieci
dystrybucyjnej, w tym pocze z innymi systemami elektroenergetycznymi.
25. Pole rozdzielni
Kade odgazienie od szyn zbiorczych w rozdzielni.
26. Praca wyspowa
Samodzielna praca czci KSE wydzielonej po jej awaryjnym odczeniu si z KSE, z co najmniej jedn
pracujc jednostk wytwrcz, ktra w sytuacji odczenia od KSE jest w stanie zapewnia pokrycie
zapotrzebowania na moc i energi elektryczn odbiorcw oraz zapewni bezpieczn prac
wydzielonego obszaru KSE.
27. Regulacja czstotliwoci
Regulacja w systemie elektroenergetycznym majca za zadanie utrzymanie staej wartoci
czstotliwoci lub ograniczenie odchylenia czasu synchronicznego od astronomicznego do granic
dopuszczalnych.
28. Stacja elektroenergetyczna
Wze sieci elektroenergetycznej, ktry przyjmuje i rozdziela energi elektryczn oraz transformuje
j na inne napicie i dokonuje rozdziau take na tym innym napiciu.
29. Rozdzielnia
Zesp urzdze sucych do rozdziau energii elektrycznej, przystosowany do jednego poziomu
napicia znamionowego.
30. Sie dystrybucyjna
Sie elektroenergetyczna wysokich, rednich i niskich napi ,za ktrej ruch sieciowy
jest odpowiedzialny OSD.
31. Sie elektroenergetyczna

Instalacje poczone i wsppracujce ze sob, suce do przesyania lub dystrybucji, nalece
do przedsibiorstwa energetycznego lub uytkownika systemu.
Strona 10 z 102
PSE SF.STACJE/2015
32. Sie przesyowa

Sie elektroenergetyczna najwyszych i wysokich napi za ktrej ruch sieciowy jest odpowiedzialny
OSP
33. Sie z bezporednio uziemionym punktem neutralnym
Sie, ktrej punkt lub punkty neutralne s bezporednio uziemione.
34. Stacja elektroenergetyczna
Wze sieci elektroenergetycznej, ktry przyjmuje i rozdziela energi elektryczn oraz transformuje
j na inne napicie i dokonuje rozdziau take na tym innym napiciu.
35. System elektroenergetyczny
Sieci elektroenergetyczne oraz przyczone do nich urzdzenia i instalacje wsppracujce z sieci.
36. Wspczynnik zwarcia doziemnego
Stosunek wartoci skutecznej najwyszego napicia czstotliwoci sieciowej midzy nieuszkodzon
faz a ziemi w danym miejscu i przy danej konfiguracji sieci trjfazowej, w czasie zwarcia z ziemi
jednej lub wicej faz w danym punkcie sieci, do wartoci skutecznej napicia czstotliwoci sieciowej,
ktra wystpiaby w rozpatrywanym miejscu bez zwarcia.
37. Znamionowy poziom izolacji
Zestaw znormalizowanych napi wytrzymywanych, ktre charakteryzuj wytrzymao elektryczn
izolacji.
a) w sieciach o napiciu znamionowym do 220 kV wcznie:
i) znormalizowane wytrzymywane krtkotrwae napicie o czstotliwoci sieciowej,
ii) znormalizowane wytrzymywane napicie udarowe piorunowe.
b) w sieciach o napiciu znamionowym do 400 kV:
i) znormalizowane wytrzymywane napicie udarowe czeniowe,
ii) znormalizowane wytrzymywane napicie udarowe piorunowe.
Pozostae definicje i terminologia uyte na potrzeby niniejszej specyfikacji s zgodne z definicjami
i terminologi obowizujc w normie IEC 60050 International Electrotechnical Vocabulary oraz
w IRiESP i rozporzdzeniach.
2. WPROWADZENIE
Standardowa Specyfikacja Funkcjonalna Stacje elektroenergetyczne najwyszych napi zawiera

podstawowe wymagania funkcjonalne i techniczne, ktre powinny spenia stacje elektroenergetyczne
z rozdzielniami o napiciu znamionowym 400, 220 i 110 kV przewidziane do pracy w krajowym
systemie elektroenergetycznym wasnoci PSE S.A.
Przedstawione wymagania maj zastosowanie do stacji nowobudowanych, rozbudowywanych
i modernizowanych.
Specyfikacja zostaa opracowana zgodnie z obowizujcymi ustawami i rozporzdzeniami, aktualnymi
normami krajowymi i midzynarodowymi oraz warunkami pracy KSE.
Specyfikacja obejmuje wymagania dla rozdzielni napowietrznych (AIS) rozdzielni okapturzonych
izolowanych gazem SF6 (GIS) oraz dla rozdzielni mieszanych wyposaonych w klasyczne szyny
zbiorcze oraz pola w wykonaniu moduowym w izolacji SF6 (MTS) w rnych rozwizaniach
schematw gwnych rozdzielni i konstrukcyjnych.
Wymagania obejmuj rwnie rozdzielnie SN ukadw zasilania potrzeb wasnych stacji.
Strona 11 z 102
PSE SF.STACJE/2015
3. PRZEPISY, NORMY I SPECYFIKACJE
Normy i wymagania wynikajce z ustaw i rozporzdze, wymienione w tym rozdziale s aktualne

na czas opracowywania specyfikacji . Kadorazowo podczas korzystania ze specyfikacji naley
sprawdzi aktualno przepisw i norm i uwzgldnia postanowienia zawarte w najnowszych
ich wydaniach.
Przedstawione poniej zestawienie zawiera wykaz norm IEC i norm europejskich majcych status
Polskich Norm. Normy te maj zastosowanie w projektowaniu, budowie i eksploatacji stacji
elektroenergetycznych wysokiego napicia.
Aparatura rozdzielni powinna spenia wymagania techniczne przedstawione w niniejszej specyfikacji
oraz wymagania zawarte w najnowszych wersjach Standardowych Specyfikacjach Technicznych
PSE S.A. oraz norm krajowych i midzynarodowych.
Jeeli w jakimkolwiek punkcie wymagania specyfikacji s ostrzejsze anieli wymagania wynikajce
z przytoczonych przepisw i norm, to naley stosowa si do wymaga specyfikacji.
3.1. Ustawy, rozporzdzenia i normy krajowe
1. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane [t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 1409 ze zm.].
2. Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne [t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 1059 ze zm.].
3. Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym [Dz. U. z 2015 r.
poz 199].
4. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska [t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 1232 ze
zm.].
5. Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 roku o odpadach [Dz. U. 2013 poz. 21 ze zm.].
6. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne [tj. z dnia 27 lutego 2015 r. Dz.U. z 2015 r. poz. 469]
7. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody [tj. z dnia 21 wrzenia 2015 r. Dz.U. z 2015
r. poz. 1651]
8. Ustawa z dnia 12 wrzenia 2002 r. o normalizacji tj. z dnia 8 wrzenia 2015 r. Dz.U. z 2015 r. poz.
1483
9. Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodnoci [t.j. Dz. U. z 2014 r. poz. 1645].
10. Ustawa z dnia z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazw
cieplarnianych [. Dz.U. z 2015 r. poz. 1223].
11. Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o kompatybilnoci elektromagnetycznej [Dz. U. z 2007 r. Nr 82,
poz. 556 ze zm.].
12. Ustawa z dnia 24 lipca 2015 r. o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w zakresie
sieci przesyowych
13. Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunkw
technicznych, jakim powinny odpowiada budynki i ich usytuowanie [Dz. U. z 2002 r. nr 75 poz.
690 ze zm.].
14. Rozporzdzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 wrzenia 1997 r. w sprawie oglnych
przepisw bezpieczestwa i higieny pracy.
15. Rozporzdzenie Ministra Gospodarki dnia 28 marca 2013 r. w sprawie bezpieczestwa i higieny
pracy przy urzdzeniach energetycznych [Dz. U. z 2013 r. poz. 492].
16. Rozporzdzenie Ministra rodowiska, z dnia 30 padziernika 2003 r. w sprawie dopuszczalnych
poziomw pl elektromagnetycznych w rodowisku oraz sposobw sprawdzania dotrzymania tych
poziomw [Dz. U. z 2013 r. nr 192, poz. 1883].
17. Rozporzdzenia Ministra rodowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych
poziomw haasu w rodowisku [[tj. z dnia 15 padziernika 2013 r. Dz.U. z 2014 r. poz. 112 ].
Strona 12 z 102
PSE SF.STACJE/2015
18. Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsiwzi mogcych
znaczco oddziaywa na rodowisko [Dz. U. Nr 213, poz. 1397 z pn. zm.].
19. Rozporzdzenie Ministra Gospodarki z dnia 4 maja 2007 r. w sprawie szczegowych warunkw
funkcjonowania systemu elektroenergetycznego [Dz. U. z 2007 r. nr 93, poz. 623 ze zm.].
20. Rozporzdzenie Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003 r.
w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod wzgldem ochrony przeciwpoarowej [Dz. U. z
2013 r. nr 121, poz. 1137 ze zm.].
21. Rozporzdzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 sierpnia 2007 r. w sprawie zasadniczych wymaga
dla sprztu elektrycznego [Dz. U. z 2007 r. nr 155, poz. 1089].
22. Rozporzdzenie (WE) nr 517/2014 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 kwietnia 2014 r.
w sprawie fluorowanych gazw cieplarnianych [Dz.U. UE L 2014.150.195].
23. Ustawa o substancjach zuboajcych warstw ozonow oraz o niektrych fluorowanych gazach
cieplarnianych z dnia 15 maja 2015 r. Dz.U. z 2015 r. poz. 881].
24. Rozporzdzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r.
ustanawiajce zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobw budowlanych
i uchylajce dyrektyw Rady 89/106/EWG [Dz.U. UE L 2011.88.5].
25. Dyrektywa 2006/95/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie
harmonizacji ustawodawstw Pastw Czonkowskich odnoszcych si do sprztu elektrycznego
przewidzianego do stosowania w okrelonych granicach napicia [Dz.U. UE L 2006.374.10].
26. Dyrektywa 2004/108//WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie
zblienia ustawodawstw Pastw Czonkowskich odnoszcych si do kompatybilnoci
elektromagnetycznej oraz uchylajca dyrektyw 89/336/EWG [Dz.U. UE L 2004.390.24].
27. Dyrektywa 2002/95/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 stycznia 2003 r. w sprawie
ograniczenia stosowania niektrych niebezpiecznych substancji w sprzcie elektrycznym
i elektronicznym [Dz.U. UE L 2003.37.19] oraz Dyrektywa 2008/35/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 11 marca 2008 r. zmieniajca dyrektyw 2002/95/WE w sprawie
ograniczenia stosowania niektrych niebezpiecznych substancji w sprzcie elektrycznym
i elektronicznym, w odniesieniu do uprawnie wykonawczych przyznanych Komisji
[Dz.U. UE L 2008.81.67].
28. Instrukcja Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyowej (IRiESP) obowizujca od dnia 01.08.2014 r.
29. Polska Norma PN-EN 50522:2011 Uziemienie instalacji elektroenergetycznych prdu
przemiennego o napiciu wyszym od 1 kV (oryg.).
30. Polska Norma PN-EN 61936-1:2011 Instalacje elektroenergetyczne prdu przemiennego
o napiciu wyszym od 1 kV. Cz 1: Postanowienia oglne (oryg.).
31. Polska Norma PN-E-06303:1998 Naraenie zabrudzeniowe izolacji napowietrznej i dobr
izolatorw do warunkw zabrudzeniowych.
32. Polska Norma PN-EN 50110-1 Eksploatacja urzdze elektrycznych.
33. Polska Norma PN-EN 60255-21-3:21955 (PN-IEC 255) Przekaniki energoelektryczne. (Norma
arkuszowa).
34. Polska Norma PN-IEC 60617 Symbole graficzne stosowane w schematach. (Norma arkuszowa).
35. Polska Norma PN-EN 60947-5-2:2002 Aparatura rozdzielcza i sterownicza. (Norma
arkuszowa).
36. Polska Norma PN-EN 60896-2 Akumulatory oowiowe stacjonarne. Wymagania oglne i metody
bada. Typy z zaworami.
37. Polska Norma PN-ISO 8528 Zespoy prdotwrcze prdu przemiennego napdzane silnikiem
spalinowym. (Norma arkuszowa).
38. Norma SEP N SEP-E-004 Elektroenergetyczne i sygnalizacyjne linie kablowe. Projektowanie
i budowa.
Strona 13 z 102
PSE SF.STACJE/2015
39. Przepisy budowy urzdze elektroenergetycznych Wydawnictwa Przemysowe WEMA,

Warszawa 1997 r.
40. Polska Norma PN-90/B-03000 Projekty budowlane. Obliczenia statyczne.
41. Polska Norma PN-81/B-03020 Posadowienie bezporednie budowli. Obliczenia statyczne
i projektowanie.
42. Polska Norma PN-90/B-03200 Konstrukcje stalowe. Obliczenia statyczne i projektowanie.
43. Polska Norma PN-B-03264:2002 Konstrukcje betonowe, elbetowe i sprone. Obliczenia
statyczne i projektowanie.
44. Polska Norma PN-82/B-02000 Obcienia budowli. Zasady ustalania wartoci.
45. Polska Norma PN-82/B-02001 Obcienia budowli. Obcienia stae.
46. Polska Norma PN-88/B-2014 Obcienia budowli. Obcienia gruntem.
47. Polska Norma PN-82/B-2004 Obcienia budowli. Obcienia zmienne technologiczne.
Obcienia pojazdami.
48. Polska Norma PN-85/S-10030 Obiekty mostowe. Obcienia.
49. Polska Norma PN-63/B-06251 Roboty betonowe i elbetowe. Wymagania techniczne.
50. Polska Norma PN-EN 206-1:2003 Beton. Cz 1. Wymagania. Wykonywanie. Produkcja
i zgodno.
51. Polska Norma PN-B-06200:2002 Konstrukcje stalowe budowlane. Warunki wykonania i odbioru.
Wymagania podstawowe.
52. Polska Norma PN-S-02205:1998 Drogi samochodowe. Roboty ziemne. Wymagania i badania.
53. Polska Norma PN-S-02204:1997 Drogi samochodowe. Odwodnienie drg.
54. Polska Norma PN-84/S-96023 Podbudowa i nawierzchnia z tucznia kamiennego.
55. Polska Norma PN-B-06050:1999 Roboty ziemne budowlane. Wymagania w zakresie wykonania
i badania przy odbiorze.
56. Polska Norma PN-92/B-10735 Kanalizacja. Przewody kanalizacyjne. Wymagania i badania przy
odbiorze.
57. Polska Norma PN-B-10736 Wykopy otwarte dla przewodw wodocigowych i kanalizacyjnych.
58. Polska Norma PN-74/C-89200 Rury z nieplastyfikowanego polichlorku winylu. Wymiary.
59. Polska Norma PN-72/8932-01 Rury PVC.
60. Polska Norma PN-B-10702:99 Wodocigi i kanalizacja. Zbiorniki. Wymagania i badania przy
odbiorze.
61. Polska Norma PN-B-10720:99 Kanalizacja. Studzienki kanalizacyjne.
62. Polska Norma PN-IEC 60364 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.
63. Polska Norma PN-EN 12464-1 wiato i owietlenie. Owietlenie miejsc pracy.
64. Polska Norma PN-EN 60529 Stopnie ochrony zapewnianej przez obudowy.
65. Polska Norma PN-86/E-05003/01 Ochrona odgromowa obiektw budowlanych.
68. Polska Norma PN-IEC 61024-1-1 Ochrona odgromowa obiektw budowlanych.
69. Polska Norma PN-IEC 61024-1-2 Ochrona odgromowa obiektw budowlanych.
70. Polska Norma PN-IEC 61312-1 Ochrona przed piorunowym impulsem elektromagnetycznym.
71. Polska Norma PN-E-08350-14 Systemy sygnalizacji poarowej.
Strona 14 z 102
PSE SF.STACJE/2015
72. Polska Norma PN-82/B-02003 Obcienia budowli. Obcienia zmienne technologiczne.

Podstawowe obcienia technologiczne i montaowe.
73. Polska Norma PN-80/B-02010 Obcienia w obliczeniach statycznych. Obcienie niegiem.
74. Polska Norma PN-77/B-02011 Obcieniach w obliczeniach statycznych. Obcienie wiatrem.
75. Polska Norma PN-87/B-02013 Obcienia budowli. Obcienia zmienne rodowiskowe.
Obcienie oblodzeniem.
76. Polska Norma PN-88/B-02014 Obcienia budowli. Obcienie gruntem.
77. Polska Norma PN-86/B-02015 Obcienia budowli. Obcienia zmienne rodowiskowe.
Obcienia temperatur.
78. Polska Norma PN-90/B-03000 Projekty budowlane. Obliczenia statyczne.
79. Polska Norma PN-76/B-03001 Konstrukcje i podoa budowli. Oglne zasady oblicze.
80. Polska Norma PN-86/B-02480 Grunty budowlane. Okrelenia symbole, podzia i opis gruntw.
81. Polska Norma PN-81/B-03020 Grunty budowlane. Posadowienie bezporednie budowli.
Obliczenia statyczne i projektowanie.
82. Polska Norma PN-80/B-03040 Fundamenty i konstrukcje wsporcze pod maszyny. Obliczenia
i projektowanie.
83. Polska Norma PN-B-03002:1999 Konstrukcje murowe niezbrojone. Projektowanie i obliczenia
(z pniejszymi zmianami).
84. Polska Norma PN-90/B-03200 Zmiana 3 Konstrukcje stalowe. Obliczenia statyczne
i projektowanie.
85. Polska Norma PN-B-03215:1998 Konstrukcje stalowe. Poczenia z fundamentami.
86. Polska Norma PN-B-03264:2002 Konstrukcje betonowe, elbetonowe i sprone. Obliczenia
statyczne i projektowanie.
87. Polska Norma PN-B-03264:2002/Ap1:2004 Konstrukcje betonowe, elbetonowe i sprone.
Obliczenia statyczne i projektowanie.
88. Polska Norma PN-B-06200:2002 Konstrukcje stalowe budowlane. Wymagania i badania.
89. Polska Norma PN-89/H-84023.06 Stal okrelonego zastosowania. Stal do zbrojenia betonu.
Gatunki.
90. Polska Norma PN-B-06050:1999 Roboty ziemne budowlane. Wymagania w zakresie
wykonywania i badania przy odbiorze.
91. Polska Norma PN-EN 206-1:2003 Beton zwyky.
92. Polska Norma PN-63/B-06251 Roboty betonowe i elbetowe. Wymagania techniczne.
93. Polska Norma PN-68/B-10020 Roboty murowe z cegy. Wymagania i badania przy odbiorze.
94. Polska Norma PN-69/B-10023 Roboty murowe. Konstrukcje zespolone ceglano-elbetowe
wykonywane na budowie. Wymagania i badania przy odbiorze.
95. Polska Norma PN-70/B-10100 Roboty tynkowe. Tynki zwyke. Wymagania i badania przy
odbiorze.
96. Polska Norma PN-EN 87:1994 Pytki i pyty ceramiczne cienne i podogowe. Definicje,
klasyfikacja, waciwoci i znakowanie.
97. Polska Norma PN-62/B-10144 Posadzki z betonu i zaprawy cementowej. Wymagania i badania
przy odbiorze.
98. Polska Norma PN-63/B-10145 Posadzki z pytek kamionkowych, klinkierowych i lastrykowych.
Wymagania i badania przy odbiorze.
99. Polska Norma PN-B-02361:1999 Pochylenie poaci dachowych.
Strona 15 z 102
PSE SF.STACJE/2015
100. Polska Norma PN-80/B-10240 Pokrycia dachowe z papy i powok asfaltowych. Wymagania
i badania przy odbiorze.
101. Polska Norma PN-61/B- 10245 Roboty blacharskie. Wymagania i badania przy odbiorze.
102. Polska Norma PN-B-10736:1999 Wykopy otwarte dla przewodw wodocigowych
i kanalizacyjnych.
103. Polska Norma PN-92/B-01707 Instalacje kanalizacyjne. Wymagania w projektowaniu.
104. Polska Norma PN-B-10702:1999 Wodocigi i kanalizacja. Zbiorniki. Wymagania i badania przy
odbiorze.
105. Polska Norma PN-B-10725:1997 Wodocigi. Przewody zewntrzne. Wymagania i badania przy
odbiorze.
106. Polska Norma PN-EN 1610:2002 Budowa i badania przewodw kanalizacyjnych.
107. Polska Norma PN-81/B-10700.00 Instalacje wodocigowe i kanalizacyjne. Wymagania i badania
przy odbiorze.
108. Polska Norma PN-81/B-10700.01 Instalacje kanalizacyjne. Wymagania i badania przy odbiorze.
109. Polska Norma PN-81/B-10700.02 Przewody wody zimnej i ciepej z rur stalowych
ocynkowanych. Wymagania i badania przy odbiorze.
110. Polska Norma PN-92/B-01706 Wentylacja. Przewody wentylacyjne. Szczelno.
111. Polska Norma PN-78/B-03421 Parametry obliczeniowe powietrza wewntrznego
w pomieszczeniach przeznaczonych do staego przebywania ludzi.
112. Polska Norma PN-83/B-03430 Wentylacja. Wentylacja naturalna w budownictwie
mieszkaniowym i oglnym. Wymagania techniczne.
113. Polska Norma PN-83/B-03430/Az3:2000 Wentylacja. Wentylacja naturalna w budownictwie
mieszkaniowym i oglnym. Wymagania techniczne.
114. Polska Norma PN-67/B-03432 Wentylacja. Wentylacja naturalna w budownictwie
przemysowym. Wymagania i badania przy odbiorze.
115. Polska Norma PN-EN 12599:2002 Wentylacja mechaniczna. Urzdzenia wentylacyjne.
Wymagania i badania przy odbiorze.
116. Polska Norma PN-B-76001:1996 Wentylacja. Przewody wentylacyjne. Wymagania i badania.
117. Polska Norma PN-82/B-02402 Ogrzewnictwo. Temperatury ogrzewanych pomieszcze
w budynkach.
118. Norma Branowa BN-84/8933-14 Konstrukcje jezdni z betonu cementowego dla drg o ruchu
lekkim.
119. Norma Branowa BN-84/8984-10 Zakadowe sieci telekomunikacyjne przewodowe- Instalacje
wntrzowe.
120. Norma Branowa BN-80/6775-03/03 Prefabrykaty budowlane z betonu. Elementy nawierzchni
drg, ulic, parkingw i torowisk tramwajowych. Krawniki i obrzea chodnikowe.
121. Norma Branowa BN-64/8845-02 Krawniki uliczne. Warunki techniczne ustawiania i odbioru.
122. Norma Branowa BN-64/8931-02 Drogi samochodowe. Oznaczenie moduu odksztacenia
nawierzchni podatnych i podoa przez obcienie pyt.
123. Katalog typowych konstrukcji nawierzchni podatnych i psztywnych.
Zacznik do Zarzdzenia nr 6 Generalnego Dyrektora Drg Publicznych z dnia 24.04.1997 r.
124. Katalog typowych konstrukcji nawierzchni sztywnych. Zacznik do Zarzdzenia nr 12
Generalnego Dyrektora Drg Publicznych z dnia 10.07.2001 r.
Strona 16 z 102
PSE SF.STACJE/2015
3.2. Normy midzynarodowe
Tabela 1. Normy midzynarodowe
Nr normy Tytu normy
PN-EN 50052:2002E Osony odlewane ze stopu aluminium do wysokonapiciowych

rozdzielnic napenianych gazem.
PN-EN 50064:2002E Obudowy ze stopw aluminiowych do aparatw rozdzielczych

i sterowniczych wysokonapiciowych gazowych.
PN-EN 50068:2002E Osony ze stali plastycznej do wysokonapiciowych rozdzielnic

napenianych gazem.
PN-EN 50069:2002E Obudowy spawane i aluminiowe aparatw rozdzielczych

i sterowniczych wysokonapiciowych gazowych.
PN-EN 50089:2002E Czci odlewane z ywic do metalowych oson do

wysokonapiciowych rozdzielnic napenianych gazem.
PN- Stopnie ochrony przed zewntrznymi uderzeniami mechanicznymi

EN 50102:2001P+AC:2011P zapewnianej przez obudowy urzdze elektrycznych (kod IK).
PN-EN 50110-1:2013-05E Eksploatacja urzdze elektrycznych Cz 1: Wymagania oglne.
PN- Rozdzielnice i sterownice niskonapiciowe. Ochrona przed

EN 50274:2004P+AC:2011P poraeniem prdem elektrycznym. Ochrona przed niezamierzonym
dotykiem bezporednim czci niebezpiecznych czynnych.
PN-EN 60038:2012P Napicia znormalizowane CENELEC.
PN-EN 60044-3:2006P Przekadniki Cz 3: Przekadniki kombinowane.
IEC 60050 International Electrotechnical Vocabulary (norma wieloarkuszowa).
PN- Znormalizowane prdy znamionowe IEC.

EN 60059:2002P+A1:2010E
PN-EN 60060-1:2011E Wysokonapiciowa technika probiercza Cz 1: Oglne definicje

i wymagania probiercze.
PN-EN 60060-2:2011E Wysokonapiciowa technika probiercza Cz 2: Ukady

pomiarowe.
PN-EN 60060-3:2008P Wysokonapiciowa technika probiercza Cz 3: Definicje

i wymagania dotyczce prb w miejscu zainstalowania.
PN-EN 60068-1:2005P Badania rodowiskowe Cz 1: Postanowienia oglne i wytyczne.
PN-EN 60068-2-11:2002E Badania rodowiskowe Cz 2-11: Prby Prba Ka: Mga solna.
Strona 17 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Nr normy Tytu normy
PN-EN 60068-2-30:2008P Badania rodowiskowe Cz 2-30: Prby Prba Db: Wilgotne

gorco cykliczne (cykl 12 h +12 h).
PN-EN 60071- Koordynacja izolacji Cz 1: Definicje, zasady i reguy.

1:2008P+A1:2010E
PN-EN 60071-2:2000P Koordynacja izolacji Przewodnik stosowania.
PN-EN 60099- Ograniczniki przepi Cz 4: Beziskiernikowe ograniczniki

4:2009P+A2:2009E przepi z tlenkw metali do sieci prdu przemiennego.
PN-EN 60099-5:2014-01P Ograniczniki przepi Zalecenia wyboru i stosowania.
PN-EN 60137:2010P Izolatory przepustowe na napicia przemienne powyej 1000 V.
PN-EN 60270:2003P Wysokonapiciowa technika probiercza Pomiary wyadowa

niezupenych.
PN-EN 60376:2007P Wymagania dotyczce technicznego szeciofluorku siarki (SF6)

stosowanego w urzdzeniach elektrycznych.
PN-EN 60437:2007P Badania zakce radioelektrycznych emitowanych przez izolatory

wysokonapiciowe.
PN-EN 60480:2005E Wytyczne do kontroli i postpowania z szeciofluorkiem siarki (SF6)

pobranym z urzdze elektrycznych oraz wymagania techniczne dla
SF6, przeznaczonego do ponownego uycia.
IEC 60507 Ed. 3.0 Artificial pollution tests on high-voltage ceramic and glass insulators
to be used on a.c. systems.
PN-EN 60529:2003P Stopnie ochrony zapewnianej przez obudowy (Kod IP).
PN-EN 60695-11- Badanie zagroenia ogniowego Cz 11-10: Pomienie probiercze

10:2002P+A1:2005P Metody badania pomieniem probierczym 50 W przy poziomym
i pionowym ustawieniu prbki.
PN-EN 60721-1:2002E Klasyfikacja warunkw rodowiskowych Cz 1: Czynniki

rodowiskowe i ich ostroci.
IEC/TS 60815-1 Ed. Selection and dimensioning of high-voltage insulators intended for
1.0:2008-10 use in polluted conditions Part 1: Definitions, information and
general principles.
1.0:2008-10 use in polluted conditions Part 2: Ceramic and glass insulators for
a.c. systems.
1.0:2008-10 use in polluted conditions Part 3: Polymer insulators for a.c.
systems.
Strona 18 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Nr normy Tytu normy
IEC 60840 Ed. 4.0:2011 Power cables with extruded insulation and their accessories for rated
voltages above 30 kV (Um=36 kV) up to 150 kV (Um=170 kV)
Test methods and requirements.
IEC 60859 Ed. 2.0b:1999 Cable connections for gas-insulated metal-enclosed switchgear for
rated voltages of 72,5 kV and above. Part 1. Fluid filled cable
terminations for fluid filled and extruded insulation cables.
PN-EN 61000P Kompatybilno elektromagnetyczna EMC (norma

wieloarkuszowa).
PN-EN 61166:2000E Wyczniki prdu przemiennego, przewodnik oceny wycznikw

pod wzgldem sejsmicznym.
PN-EN 61462:2009P Kompozytowe izolatory osonowe Izolatory cinieniowe

i bezcinieniowe do urzdze elektrycznych na znamionowe
napicie powyej 1000 V Definicje, metody bada, kryteria oceny
i zalecenia konstrukcyjne.
IEC 61639 Ed. 1.0:1996 Direct connection between power transformers and gas- insulated
metal-enclosed switchgear for rated voltages of 72,5 kV and above.
PN-EN 61869-1:2009E Przekadniki Cz 1: Wymagania oglne.
PN-EN 61869-2:2013-06E Przekadniki Cz 2: Wymagania szczegowe dotyczce

przekadnikw prdowych.
PN-EN 61869-3:2011E Przekadniki Cz 3: Wymagania szczegowe dotyczce

przekadnikw napiciowych indukcyjnych.
PN-EN 61869-5:2011E Przekadniki Cz 5: Wymagania szczegowe dotyczce

przekadnikw napiciowych pojemnociowych.
PN-EN 61936- Instalacje elektroenergetyczne prdu przemiennego o napiciu

1:2011E+AC:2011E+AC:20 wyszym od 1 kV Cz 1: Postanowienia oglne.
12E
PN-EN 62271- Wysokonapiciowa aparatura rozdzielcza i sterownicza Cz 1:

1:2009E+A1:2011E Postanowienia wsplne.
PN-EN 62271-3:2007E Wysokonapiciowa aparatura rozdzielcza i sterownicza Cz 3:

Interfejsy cyfrowe na podstawie normy IEC 61850.
IEC 62271-4 Ed. 1.0: 2013- High-voltage switchgear and controlgear Part 4: Handling
08 procedures for sulphur hexafluoride (SF6) and its mixtures.

100:2009E+A1:2013-07E Wyczniki wysokiego napicia prdu przemiennego.
PN-EN 62271-101:2013-06E Wysokonapiciowa aparatura rozdzielcza i sterownicza Cz 101:

Badania syntetyczne.
Strona 19 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Nr normy Tytu normy

102:2005P+A1:2011E Odczniki i uziemniki wysokiego napicia prdu przemiennego.

czenie obcienia indukcyjnego.

Rozdzielnice z izolacj gazow w osonach metalowych na napicie
znamionowe wysze ni 52 kV.

Wysokonapiciowe linie przesyowe w izolacji gazowej na napicia
znamionowe 52 kV i wysze.
PN-EN 62271-205:2008E; Wysokonapiciowa aparatura rozdzielcza i sterownicza Cz

205: Kompaktowe zestawy aparatury rozdzielczej na napicia
znamionowe powyej 52 kV.

Ocena odpornoci sejsmicznej zestaww aparatury rozdzielczej
z izolacj gazow na napicia znamionowe wysze ni 52 kV.

Przycza kablowe do rozdzielnic z izolacj gazow w osonach
metalowych na napicia znamionowe wysze ni 52 kV Kable
o izolacji olejowej, gazowej oraz wytaczanej Gowice kablowe
olejowe, gazowe i suche.
IEC 62271-301 Ed. 2.0:2009 High voltage switchgear and controlgear Part 301: Dimensional
standardization of high-voltage terminals.
PN-E- Urzdzenia i ukady elektryczne w obiektach elektroenergetycznych

04700:1998P+Az1:2000P Wytyczne przeprowadzania pomontaowych bada odbiorczych.
PN-E-08501:1988P Urzdzenia elektryczne Tablice i znaki bezpieczestwa.
PN-EN ISO 14713-1:2010E Powoki cynkowe Wytyczne i zalecenia dotyczce ochrony przed
korozj konstrukcji ze stopw elaza Cz 1: Zasady oglne
dotyczce projektowania i odpornoci korozyjnej.
PN-EN ISO/IEC 17050- Ocena zgodnoci Deklaracja zgodnoci skadana przez dostawc
1:2010P Cz 1: Wymagania oglne.
Elektroenergetyczne i sygnalizacyjne linie kablowe. Projektowanie i
Norma SEP N 004 budowa.
3.3. Standardowe specyfikacje techniczne
Specyfikacje zostay podzielone pod wzgldem funkcjonalnoci oraz szczegowoci wymaga

w odniesieniu do zasadniczych elementw tworzcych krajow sie przesyow. Specyfikacje znajduj
si na stronie internetowej PSE S.A.: www.pse.pl
Strona 20 z 102
PSE SF.STACJE/2015
3.3.1. Poziom I
Standardowa specyfikacja funkcjonalna Krajowy System Elektroenergetyczny,
Specyfikacja zawiera wymagania funkcjonalne oraz podstawowe parametry techniczne
dotyczce podstawowych sieci elektroenergetycznych tworzcych przesyowy system
elektroenergetyczny.
3.3.2. Poziom II
Specyfikacje zawieraj wymagania funkcjonalne i wytyczne dotyczce rozwiza
i parametrw technicznych niezbdnych dla projektowania i budowy nowych oraz
modernizowanych podstawowych elementw sieci przesyowej w zakresie stacji i linii
elektroenergetycznych.
3.3.3. Poziom III

Standardowe specyfikacje funkcjonalne i techniczne dla poszczeglnych urzdze
stanowicych wyposaenie linii i stacji elektroenergetycznych w KSE
4. CHARAKTERYSTYKA STACJI ELEKTROENERGETYCZNYCH

NAJWYSZYCH NAPI
Stacje elektroenergetyczne i urzdzenia przewidywane do pracy w stacjach najwyszych napi

powinny spenia wymagania w zakresie uwarunkowa zwizanych z prac systemu
elektroenergetycznego z uwzgldnieniem wytrzymaoci napiciowej, zwarciowej i cieplnej oraz
warunkw klimatycznych i rodowiskowych przewidywanych w miejscu zainstalowania stacji.
Przy projektowaniu i budowie stacji oraz doborze urzdze i aparatury naley uwzgldni:
a) kategori stacji,
b) wymagania dotyczce jakoci energii, niezawodnoci ,dyspozycyjnoci, odpornoci na stany
nieustalone, zjawiska wystpujce przy zaczaniu/wyczaniu duych auto/transformatorw,
ukadw do kompensacji mocy biernej,
c) warunki bezpiecznej pracy dla obsugi i spoecznoci lokalnych,
d) warunki rodowiskowe,
e) moliwo rozbudowy,
f) wymagania i warunki eksploatacji.
Naley uwzgldni wymagania pewnoci i niezawodnoci pracy stacji aby zminimalizowa ryzyko
wystpowania zwar i uszkodze poszczeglnych elementw stacji i powstawania rozlegych awarii.
Podstaw dla doboru parametrw znamionowych urzdze i aparatury powinny stanowi normy
midzynarodowe IEC. W przypadkach specjalnych warunkw czeniowych sieci (autotransformatory
duej mocy, bloki transformator- generator duej mocy, urzdzenia SVC) parametry techniczne
urzdze naley definiowa w uzgodnieniu z producentami urzdze.
Instalacje elektroenergetyczne naley tak konstruowa , aby w kadym miejscu instalacji zapewni
personelowi eksploatacyjnemu moliwo bezpiecznego przebywania i wykonywania prac w ramach
jego obowizkw i uprawnie. Naley uwzgldni wymagania odpowiednich standardw i norm oraz
uzgodni z producentami aparatury procedury eksploatacji.
Rozdzielnie powinny by tak zbudowane, aby podczas czynnoci eksploatacyjnych personel by
chroniony, tak jak to jest technicznie moliwe, przed zagroeniem powodowanym przez zwarcia
Strona 21 z 102
PSE SF.STACJE/2015
ukowe. Jest to zagroenie od bezporedniego dziaania uku oraz rozprzestrzeniania si gazw

bdcych produktem palenia si uku .rodki zaradcze przed zagroeniem powodowanym przez
zwarcia ukowe powinny by uwzgldniane przy doborze parametrw technicznych, konstrukcyjnych
i technologii wykonania aparatury, urzdze pierwotnych i wtrnych oraz rozwiza projektowych
rozdzielni.
4.1. Napicia znamionowe
4.1.1. Wymagane poziomy napi znamionowych i najwyszych napi urzdze dla

systemw 110 kV, 220 kV i 400 kV
Tabela 2. Napicia znamionowe i najwysze napicia urzdze dla systemw 110 kV, 220kV i 400 kV
Lp. Napicie znamionowe sieci Napicie znamionowe urzdze

[kV] [kV]
1. 110 123
110 * 145
2. 220 245
220 * 362
3. 400 420
* Wartoci ktre naley stosowa dla wycznikw w polach linii blokowych
4.1.2. Wymagane poziomy napi znamionowych i najwyszych napi urzdze dla

sieci / instalacji zasilajcych ukady potrzeb wasnych stacji 6 kV, 10 kV,
15 kV, 20 kV i 30 kV
Tabela 3. Napicia znamionowe i najwysze napicia urzdze dla sieci/instalacji 6 kV, 10 kV, 15 kV,
20 kV i 30 kV sucych do zasilania ukadw potrzeb wasnych stacji z AT/TR i z sieci zewntrznej
Napicie nominalne sieci Napicie znamionowe Napicie znamionowe

instalacji/sieci potrzeb urzdze przy zasilaniu urzdze przy zasilaniu
Lp.
wasnych z AT/TR z sieci zewntrznej
[kV] [kV] [kV]
1. 6 12 7,2
2. 10 17,5 12
3. 15 24 17,5
4. 20 36 24
5. 30 36 36
Strona 22 z 102
PSE SF.STACJE/2015
4.2. Prdy znamionowe
Obcialno szyn zbiorczych i poszczeglnych rodzajw pl rozdzielczych powinna uwzgldnia

dopuszczaln obcialno linii, pen moc transformatorw blokowych i auto/transformatorw
sprzgajcych rozdzielnie wraz z maksymalnie dopuszczalnym przez producentw przecieniem
krtkotrwaym. Standardowe wartoci znamionowych prdw szyn zbiorczych, pl cznikw szyn oraz
pl liniowych, blokowych i auto/transformatorw dla rnych poziomw napi pozostay podane
w poniszych tabelach.
Dopuszczalna obcialno pl cznikw szyn zbiorczych nie moe by mniejsza ni obcialno
szyn zbiorczych. W uzasadnionych przypadkach dopuszcza si przyjcie innych wartoci. Decyzj
kadorazowo podejmuje PSE S.A.
Tabela 4. Wartoci prdw znamionowych rozdzielni 400 kV
Element rozdzielni Prd znamionowy
Szyny zbiorcze 3150 A, 4000 A
czniki szyn 3150 A, 4000 A
Pola blokowe, auto/ transformatorowe i liniowe 3150 A, 4000 A
Szyny zbiorcze 2500 A, 3150 A, 4000 A
czniki szyn 2500 A, 3150 A, 4000 A
Pola blokowe, auto/transformatorowe i liniowe 2500 A, 3150 A, 4000 A
Szyny zbiorcze 2500 A, 3150 A, 4000 A
czniki szyn 2500 A, 3150 A, 4000 A
Pola blokowe, auto/transformatorowe i liniowe 1600 A, 2500 A, 3150 A, 4000 A
Strona 23 z 102
PSE SF.STACJE/2015
4.3. Wspczynniki uziemienia sieci
1. Sie o napiciu znamionowym 110 kV i wyszym powinna pracowa z bezporednio uziemionym

punktem neutralnym w taki sposb, by we wszystkich stanach ruchowych wspczynnik zwarcia
doziemnego, okrelony jako stosunek maksymalnej wartoci napicia fazowego podczas zwarcia
z ziemi do wartoci znamionowej napicia fazowego w danym punkcie sieci, nie przekracza
poniszych wartoci:
c) 1,3 w sieci o napiciu znamionowym 400 kV i 220 kV,
d) 1,4 w sieci o napiciu znamionowym 110 kV.
2. Warunki powysze s spenione, gdy:
a) 1 X0/X1 2 oraz R0/X1 0,5 w sieciach 400 kV i 220 kV,
b) 1 X0/X1 3 oraz R0/X1 1 w koordynowanej sieci 110 kV.
gdzie:
X1 oznacza reaktancj zastpcz dla skadowej symetrycznej zgodnej obwodu zwarcia
doziemnego,
X0 i R0 odpowiednio reaktancj i rezystancj dla skadowej symetrycznej zerowej obwodu
zwarcia doziemnego.
Tabela 7. Wspczynnik zwarcia doziemnego warto maksymalna
Napicie znamionowe
Wspczynnik zwarcia doziemnego
sieci Rodzaj uziemienia
warto maksymalna
[kV]
400 1,3 Bezporednie, wielokrotne
W przypadku X0/X1 <1 urzdzenia i aparatura stacji powinna by wymiarowana na maksymalny prd
zwarcia 1-fazowego.
W celu realizacji powyszych wymaga uzwojenia auto/transformatorw o napiciu znamionowym
110 kV i wyszym powinny by poczone w gwiazd przystosowane do pracy z uziemionym lub
odziemionym punktem neutralnym uzwoje.
4.4. Wartoci poziomw prdw zwarcia
Standardowe szeregi prdw zwarcia dla rozdzielni, urzdze i aparatury przedstawiono w tabeli
poniej.
Strona 24 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Tabela 8. Standardowe szeregi wartoci prdw zwarcia
Znormalizowany czas trwania

Napicie znamionowe sieci Znamionowy prd zwarciowy
prdu zwarcia
[kV] [kA]
[s]
400 40; 50; 63 1
220 40; 50; 63 1
110 31,5; 40; 50; 63 1
30 31,5 1/ 3*
15 25; 31,5: 40 1/ 3*
10 * *
6 * *
*) Naley przyj zgodnie z obliczeniami z uwzgldnieniem ukadu zasilania potrzeb wasnych

z uzwoje wyrwnawczych ATR/TR lub z zasilania zewntrznego SN (sie elektrowni, sie OSD).
Podana wytrzymao zwarciowa rozdzielni, urzdze i aparatury dotyczy zarwno zwar

3-fazowych jak i 1-fazowych.
X0
W przypadkach, gdy <1, przy doborze aparatury wysokiego napicia naley bra pod uwag
X1
warto prdu zwarcia jednofazowego.
Wartoci prdw zwarcia dla rozdzielni, urzdze i aparatury (lub prd wyczalny dla napi od 6 kV
do 30 kV wcznie naley dobiera indywidualnie odpowiednio do poziomu wytrzymaoci
zwarciowej uzwojenia wyrwnawczego auto/transformatora lub sieci zasilajcej SN.
4.5. Wartoci czstotliwoci
Czstotliwo znamionowa w sieci wynosi 50 Hz.

Czstotliwo znamionowa dla stacji i urzdze wynosi 50 Hz. Dopuszczalne odchylenia
od czstotliwoci znamionowej okrela si na poziomie od 0,5 Hz do +0,2 Hz.
Strona 25 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Tabela 9. Wartoci czstotliwoci
Czstotliwo wymagana przy

Stany normalne
Parametr projektowaniu wyposaenia stacji
[Hz]
[Hz]
Czstotliwo maksymalna 50,2 52
Czstotliwo minimalna 49,5 47
Przy projektowaniu stacji i urzdze nie naley uwzgldnia czstotliwoci poniej 47 Hz oraz powyej
52 Hz.
4.6. Wymagania mechaniczne
Urzdzenia i konstrukcje wsporcze, cznie z ich fundamentami powinny wytrzymywa przewidywane

obcienia mechaniczne.
W przypadku obcienia normalnego naley uwzgldni nastpujce obcienia:
1. Obcienie mas wasn.
2. Obcienie nacigiem.
3. Obcienia montaowe.
4. Obcienia sadzi.
5. Obcienie wiatrem.
Przy obliczaniu obcienia mas wasn i obcienia nacigiem naley uwzgldni siy czeniowe, siy
od prdu zwarcia oraz zerwania przewodu. Na terenach grniczych naley uwzgldni siy wynikajce
z ruchw grniczych.
Naley bra pod uwag drgania powodowane przez wiatr, naraenia elektromagnetyczne lub inne.
Wytrzymao na drgania powinna by okrelona przez producenta.
Konstrukcje z acuchami izolatorowymi powinny by tak zaprojektowane i wykonane aby wytrzymay
utrat nacigu przewodu wynikajc z rozerwania izolatora lub przewodu.
Konstrukcje wsporcze powinny by wymiarowane zgodnie z wymaganiami producenta oraz normami
dotyczcymi budowli.
Szyny zbiorcze, poczenia i przewody powinny by dostosowane do prdw znamionowych
i maksymalnych prdw zwarciowych jakie mog wystpi w okresie eksploatacji stacji. Nie powinny
take wytwarza zakce radioelektrycznych wyszych ni dopuszczalne.
Maksymalna temperatura przewodw, na ktre dziaaj siy mechaniczne, w czasie trwania zwarcia nie
powinna by wysza anieli przedstawiona w tabeli poniej.
Tabela 10. Maksymalna temperatura przewodw
Maksymalna temperatura w czasie trwania

Rodzaj przewodu
zwarcia
Mied, aluminium, stop aluminium 200 C
Stal 300 C
Strona 26 z 102
PSE SF.STACJE/2015
4.7. czenie torw prdowych
Wszelkie poczenia torw prdowych, za wyjtkiem wewntrznych pocze w rozdzielniach

okapturzonych z izolacj gazow, powinny by tak wykonane, aby byy odporne na reakcje
elektrochemiczne i zjawisko korozji.
Trwao pocze powinna by porwnywalna z wymagan ywotnoci dla aparatury wysokiego
napicia i przewodw, czyli musi siga okresu 40 60 lat.
4.8. Warunki klimatyczne i rodowiskowe
Stacje cznie ze wszystkimi urzdzeniami i wyposaeniem pomocniczym powinny by przystosowane

do pracy w warunkach klimatycznych i rodowiskowych przewidywanych w miejscu zainstalowania.
Naley uwzgldni normy wyrobu poszczeglnych urzdze.
4.8.1. Wymagania rodowiskowe dla rozdzielni i urzdze

Tabela 11. Wymagania rodowiskowe dla rozdzielni i urzdze w wykonaniu napowietrznym
Lp. Wyszczeglnienie Wymagania
1. Wykonanie
Miejsce zainstalowania
napowietrzne
2. Maksymalna temperatura otoczenia +40C/ +55C **
3. Minimalna temperatura otoczenia * -40C***/-35C/-30C
4. Wysoko nad poziomem morza nie przekracza 1000 m
5. rednia wilgotno powietrza w okresie 24 godzin nie

95%
przekracza
6. Cinienie atmosferyczne 920 1020 hPa
7. Grubo warstwy lodu 10 mm/20 mm
8. Parcie wiatru odpowiadajce 34 m/s 700 Pa
9. Poziom izokerauniczny 27 dni/rok
10. Poziom zabrudzenia zgodnie z IEC/TR 60815 III silny
11. Zanieczyszczenie powietrza dwutlenkiem siarki 32 g/m3
12. Poziom nasonecznienia 1200 W/m2
13. Aktywno sejsmiczna Strefa 1
*) Minimaln temperatur otoczenia naley okreli w zalenoci od lokalizacji stacji i moliwoci

wystpowania okrelonej temperatury w danym obszarze.
**) Temperatura otoczenia dla baterii kondensatorw statycznych niezalenie od lokalizacji
(Klasa C).
***) Minimalna temperatura otoczenia dla dawikw kompensacyjnych niezalenie od lokalizacji
Strona 27 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Tabela 12. Wymagania rodowiskowe dla rozdzielni i urzdze w wykonaniu wntrzowym
Lp. Wyszczeglnienie Wymagania
1. Miejsce zainstalowania Wykonanie wntrzowe
2. Maksymalna temperatura otoczenia +40C
3. -5C dla klasy minus 5

Minimalna temperatura otoczenia
wykonanie wntrzowe
4. Wysoko nad poziomem morza nie przekracza 1000 m
5. rednia wilgotno powietrza w okresie 24 godzin nie

95%
przekracza
6. rednia 24-godzinna warto cinienia pary wodnej nie

22 hPa
przekracza
7. rednia miesiczna wilgotno wzgldna nie przekracza 90%
8. rednia miesiczna warto cinienia pary wodnej nie

18 Pa
przekracza
9. Moliwo wystpienia kondensacji pary wodnej w ww.

Sporadycznie
warunkach
10. Aktywno sejsmiczna Strefa I
4.8.2. Poziom emisji haasu

Dopuszczalne poziomy haasu w rodowisku powodowane przez stacje elektroenergetyczne okrela
rozporzdzanie Ministra rodowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomw
haasu w rodowisku.
Poziom haasu generowany przez stacj elektroenergetyczn poza ogrodzeniem zewntrznym lub na
zewntrz budynku technologicznego w przypadku stacji wntrzowej, w zalenoci od kwalifikacji
otaczajcego terenu nie moe przekracza wartoci podanych w tabeli poniej.
Tabela 13. Dopuszczalne poziomy haasu w rodowisku powodowane przez poszczeglne grupy rde
haasu, z wyczeniem haasu powodowanego przez starty, ldowania i przeloty statkw powietrznych
oraz linie elektroenergetyczne, zostay wyraone wskanikami LAeqD i LAeqN.
Dopuszczalny poziom haasu w dB (A)
LAeqD przedzia czasu

Lp. LAeqN przedzia czasu
Rodzaj terenu odniesienia rwny 8
odniesienie rwny 1
najmniej korzystnym
najmniej korzystnej
godzinom dnia kolejno po
godzinie nocy
sobie nastpujcym
a) strefa ochronna A
1 45 40
uzdrowiska
Strona 28 z 102
PSE SF.STACJE/2015
b) tereny szpitali poza miastem

a) tereny zabudowy
2
mieszkaniowej jednorodzinnej
b) tereny zabudowy zwizanej ze 50 40
staym lub czasowym
pobytem dzieci i modzie *
a) tereny zabudowy
3
mieszkaniowej wielorodzinnej
i zamieszkania zbiorowego
b) tereny zabudowy zagrodowej
55 45
c) tereny rekreacyjno
wypoczynkowe*
d) tereny mieszkaniowo -
usugowe
Tereny w strefie rdmiejskiej miast
4
powyej 100 tys. mieszkacw ** 55 45
Objanienia do tabeli:
* W przypadku niewykorzystania tych terenw, zgodnie z ich funkcj, w porze nocy, nie obowizuje na
nich dopuszczalny poziom haasu w porze nocy.
** Strefa rdmiejska miast powyej 100 tys. Mieszkacw to teren zwartej zabudowy mieszkaniowej
z koncentracj obiektw administracyjnych, handlowych i usugowych. W przypadku miast, w ktrych
wystpuj dzielnice o licznie mieszkacw powyej 100 tys., mona wyznaczy w tych dzielnicach
stref rdmiejsk, jeeli charakteryzuje si ona zwart zabudow z koncentracj obiektw
administracyjnych, handlowych i usugowych.
4.8.3. Strefy zabrudzeniowe

Wg PN-IEC 60815 minimalne znamionowe jednostkowe drogi upywu powinny wynosi jak podano
poniej.
Tabela 14. Minimalne znamionowe drogi upywu
Lp. Strefa zabrudzeniowa Minimalna znamionowa jednostkowa droga upywu

[mm/kV]
1. I 16
2. II 20
3. III 25
Strona 29 z 102
PSE SF.STACJE/2015
4.8.4. Dopuszczalne poziomy emisji pl elektromagnetycznych

Dopuszczalne poziomy emisji pl elektromagnetycznych, charakteryzowane przez dopuszczalne
wartoci parametrw fizycznych, dla terenw przeznaczonych pod zabudow mieszkaniow oraz dla
miejsc dostpnych dla ludnoci - tzn. wszelkich miejsc, z wyjtkiem miejsc, do ktrych dostp ludnoci
jest zabroniony lub niemoliwy bez uycia sprztu technicznego. zamieszczono w tabelach poniej.

dopuszczalne wartoci parametrw fizycznych, dla miejsc przeznaczonych pod zabudow
mieszkaniow
Zakres czstotliwoci pola

Skadowa elektryczna (E) Skadowa magnetyczna (H)
elektromagnetycznego
50 Hz 1 kV/m 60 A/m

dopuszczalne wartoci parametrw fizycznych, dla miejsc dostpnych dla ludzi (nie przeznaczone na
stay pobyt z zabudow mieszkaniow).
Zakres czstotliwoci pola

Skadowa elektryczna (E) Skadowa magnetyczna (H)
elektromagnetycznego
od 0,5 Hz do 50 Hz 10 kV/m 60 A/m
4.8.5. Gospodarka odpadami
Z odpadami powstajcymi w trakcie budowy oraz eksploatacji stacji naley postpowa w

sposb zgodny z zasadami gospodarowania odpadami okrelonymi w Ustawie o odpadach oraz
innymi wymaganiami prawa z zakresu ochrony rodowiska.
Hierarchia sposobw postpowania z odpadami jest nastpujca:

1) zapobieganie powstawaniu odpadw lub ograniczanie iloci wytwarzanych odpadw.
2) przygotowywanie do ponownego uycia;
3) recykling;
4) inne procesy odzysku;
5) unieszkodliwianie.
W celu prawidowego postpowania z odpadami naley:
- zbiera odpady w sposb selektywny,
- prowadzi ilociow i jakociow ewidencj odpadw,
- posiada aktualne decyzje administracyjne w zakresie gospodarki odpadami i
stosowa si do postanowie w nich zawartych,
- przekazywa odpady do dalszego zagospodarowania zgodnie z obowizujcymi
przepisami prawa.
Niedopuszczalne jest mieszanie odpadw niebezpiecznych rnych rodzajw oraz mieszanie
odpadw niebezpiecznych z odpadami innymi ni niebezpieczne.
Strona 30 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Miejsca gromadzenia odpadw powinny by wydzielone, odpowiednio oznakowane,

wyposaone w zalenoci od rodzaju odpadw, ich waciwoci chemicznych i fizycznych (w
tym stanu skupienia) oraz zabezpieczone przed dostpem osb postronnych i zwierzt. Na
terenie stacji miejscami gromadzenia odpadw mog by wyznaczone pomieszczenia, place,
kontenery, pojemniki, itp.
Magazynowanie odpadw moe odbywa si do momentu zebrania odpowiedniej,
ekonomicznie uzasadnionej iloci przeznaczonej do transportu, jeeli konieczno
magazynowania wynika z procesw technologicznych lub organizacyjnych, jednak nie duej
ni:
- przez okres 3 lat, jeeli odpady przeznaczone s do odzysku lub unieszkodliwiania, (z
wyjtkiem skadowania),
- przez okres 1 roku, jeeli odpady przeznaczone s do skadowania na skadowisku
odpadw.
Wytworzone na terenie stacji NN odpady mog zosta przekazane do dalszego

zagospodarowania wycznie podmiotom, ktre posiadaj stosowne zezwolenie lub wpis do
rejestru umoliwiajcy prowadzenie dziaalnoci gospodarczej w ww. zakresie.
5. IZOLACJA
Znormalizowane najwysze napicie probiercze jest podzielone na dwa zakresy:

Zakres I - napicia powyej 1 kV do 245 kV wcznie.
Zakres ten dotyczy sieci rozdzielczych i przesyowych.
Zakres II - napicia powyej 245 kV.
Zakres ten dotyczy sieci przesyowych.
Dla znormalizowanych wartoci najwyszych napi dla urzdze ustalone zostay znormalizowane
poziomy izolacji okrelone przez znormalizowane wytrzymywane napicia probiercze.
Poziom izolacji naley wybra stosownie do ustalonego najwyszego napicia urzdzenia.
Wybr powinien by dokonany celem zapewnienia niezawodnoci eksploatacyjnej z uwzgldnieniem
sposobu uziemienia punktu neutralnego oraz charakterystyki i lokalizacji przewidywanych do
zainstalowania urzdze ograniczajcych przepicia. W instalacjach gdzie struktura systemu lub
ochrona przez ograniczniki przepi umoliwiaj obnienie poziomu izolacji dopuszcza si przyjcie
niszych wartoci. Decyzj podejmuje kadorazowo PSE S.A.
W zakresie wartoci napi od 1 kV do 245 kV podstaw wyboru powinny stanowi znamionowe
wytrzymywane napicia udarowe piorunowe i znamionowe wytrzymywane napicia krtkotrwae
o czstotliwoci sieciowej.
W zakresie wartoci napi rwnych i wyszych od 300 kV podstaw wyboru powinny stanowi
znamionowe wytrzymywane napicia udarowe czeniowe.
5.1. Poziomy izolacji dla napi 110 kV, 220 kV i 400 kV
Poziomy izolacji dla napi 110 kV 220 kV i 400 kV przyjte dla okrelania odstpw izolacyjnych
w powietrzu przedstawiono w kolejnych tabelach:
Strona 31 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Tabela 17. Poziomy izolacji dla napi 110 kV, 220 kV i 400 kV
Parametr Wartoci napicia
Napicie nominalne sieci Un (kV) 110 110 (2) 220 220 (2) 400
Najwysze napicie urzdzenia Um (kV) warto

123 145 245 362 420
skuteczna)
Znormalizowane krtkotrwae wytrzymywane

napicie czstotliwoci sieciowej do ziemi i midzy 230 275 460 520 650
fazami - 50Hz (3)(kV)
Znormalizowane krtkotrwae wytrzymywane

napicie o czstotliwoci sieciowej przerwy
265 315 530 675 815
izolacyjnej (Um< 245 kV)oraz otwartego cznika
i przerwy izolacyjnej (dla Um>245 kV) (kV)
Znormalizowane wytrzymywane napicie udarowe

550 650 1050 1175 1425
piorunowe do ziemi i midzy fazami (kV)

1175 1425
piorunowe otwartego cznika i/ lub przerwy 630 750 1200
(+205) (+240)
izolacyjnej (kV)

- - - 950 1050
czeniowe do ziemi i otwartego cznika (kV)

- - - 1425 1575
czeniowe midzy fazami (kV)
Znormalizowane wytrzymywane napicie udarowe 800 900

- - -
czeniowe wzdu przerwy izolacyjnej (1)(kV) (+295) (+345)
(1) Wartoci poziomu izolacji maj rwnie zastosowanie do wycznikw.

(2) Wartoci stosowane dla aparatury w polach linii blokowych.
5.2. Poziomy izolacji dla napi 6, 10, 15, 20 i 30 kV.
Dla napi 6, 10, 15, 20 i 30 kV, okrelanych jako pomocnicze, wymagane poziomy izolacji
przedstawiono poniej:
Tabela 18. Poziomy izolacji dla napi o wartociach 6, 10, 15, 20 i 30 kV (dla urzdze w ukadach
zasilania potrzeb wasnych stacji)
Parametr Wartoci napicia
Napicie nominalne sieci (kV) warto skuteczna 6 10 10* 15 15* 20 30
Najwysze napicie urzdzenia (kV) - warto

7,2 12 17,5 17,5 24 24 36
skuteczna
Strona 32 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Znormalizowane krtkotrwae wytrzymywane napicie

20 28 38 38 50 50 70
o czstotliwoci sieciowej(kV) warto skuteczna

60 75 95 95 125 125 170
piorunowe (kV) -warto szczytowa
* Poziom izolacji dla urzdze w ukadach zasilania potrzeb wasnych zasilanych z uzwoje
wyrwnawczych z auto/transformatorw
6. WYMAGANIA PODSTAWOWE DLA STACJI
6.1. Dobr schematw gwnych rozdzielni 400 kV, 220 kV i 110 kV
Wyboru schematw gwnych rozdzielni 400 i 220 kV OSP naley dokona uwzgldniajc rol
i znaczenie, w tym wymagania niezawodnociowe, przyszej struktury projektowanej sieci, majc
w szczeglnoci na wzgldzie:
a) ograniczenie do minimum prawdopodobiestwa powstawania powanych zakce
systemowych spowodowanych przez stosowane urzdzenia,
b) wymagany stopie pewnoci wyprowadzenia mocy z elektrowni i cigoci zasilania
odbiorw oraz ich wzajemnych relacji,
c) zapewnienie potrzebnej elastycznoci ruchowej i eksploatacyjnej wza (ewentualne potrzeby
sekcjonowania sieci, prowadzenie ruchu w stanach remontowych i zakceniowych),
d) przystosowanie do ewentualnej etapowej rozbudowy rozdzielni wynikajcej
z przewidywanego wzrostu zapotrzebowania na energi elektryczn i rol wza w systemie
elektroenergetycznym.
Wybr schematu rozdzielni 110 kV naley dokonywa w uzgodnieniu z OSD majc na uwadze rol
i znaczenie sieci 110 kV w otoczeniu stacji.
W ocenie rozwiza schematu stacji naley uwzgldni rwnie struktur podziau wasnoci obiektu
stacyjnego. Z dotychczasowej praktyki uksztatoway si dwa modele w budowie obiektw stacyjnych:
a) model stacji dzielonej, w ktrej rozdzielnie 400 i 220 kV nale do OSP, natomiast rozdzielnia
110 kV jest najczciej wasnoci OSD,
b) model stacji bdcej w caoci wasnoci OSP.
Wybr modelu pod wzgldem podziau wacicielskiego stacji skutkuje przyjciem stosownych
rozwiza projektowo konstrukcyjnych w budowie i utrzymaniu obiektu stacyjnego oraz jego powiza
z otoczeniem sieciowym zwaszcza sieci 110 kV.
W sieci KSE o grnym napiciu znamionowym 400 kV, 220 kV i 110 kV dla rozdzielni budowanych,
rozbudowywanych i modernizowanych naley podstawowo przyj do stosowania nastpujce
schematy gwnych rozdzielni:
1. Ukad 2S, 3S
Ukad rozdzielni z dwoma/ trzema systemami szyn zbiorczych bez sekcjonowania lub sekcjonowane
z wykorzystaniem odcznikw szynowych z cznikiem szyn poprzecznym lub odpowiednio
poprzeczno-podunym.
2. Ukad 2S+SO
Ukad z dwoma systemami szyn zbiorczych bez sekcjonowania lub sekcjonowane z wykorzystaniem
odcznikw szynowych z cznikiem szyn poprzeczno-obejciowym lub odpowiednio poprzecznym /
poprzeczno-podunym i szyn obejciow sekcjonowan z wykorzystaniem odcznikw szynowych
lub bez sekcjonowania ( tylko dla stacji modernizowanych ).
Strona 33 z 102
PSE SF.STACJE/2015
3. Ukad 3/2W
Ukad ptorawycznikowy z systemami szyn zbiorczych bez sekcjonowania lub z sekcjonowanymi
szynami zbiorczymi z wykorzystaniem odcznikw szynowych.
4. Ukad 2W
Ukad dwuwycznikowy z systemami szyn zbiorczych bez sekcjonowania lub z sekcjonowanymi
szynami zbiorczymi z wykorzystaniem odcznikw szynowych. Rozdzielnia w ukadzie
dwuwycznikowym analizowana jest w dwch wariantach w zalenoci od rozwizania
konstrukcyjnego i usytuowania systemw szyn zbiorczych.
5. Ukad czworoboku
Ukad dwuwycznikowy z polami auto/transformatorw przyczonymi do szyn zbiorczych
niewyposaonych w wyczniki.
Przedstawione powyej ukady pracy rozdzielni powinny by elastycznie modyfikowane pod wzgldem
szczegowego ich rozwizania (podzia systemw szyn na sekcje, dobr rodzaju i iloci cznikw
szyn, itp.) z dostosowaniem ukadu pracy stacji/rozdzielni do struktury, parametrw technicznych
w tym jakociowych sieci w otoczeniu wza/stacji. Decyzja o modyfikacji ukadu powinna wynika
z oceny warunkw pracy sieci w otoczeniu wza, wykonanych analiz systemowych w tym
niezwodnociowych z uwzgldnieniem rwnie z wymaga przyczonych do tej sieci uytkownikw
systemu przesyowego. Decyzj kadorazowo podejmuje PSE S.A.
W przypadku stacji midzysystemowych w uwarunkowaniach zwizanych z wyborem ukadu
rozdzielni/stacji naley bra pod uwag rwnie indywidualne uzgodnienia midzyoperatorskie.
6.1.1. Kryteria podziau stacji i rozdzielni

W tabeli poniej przedstawiono podziay stacji i rozdzielni przy rnych kryteriach, stosowanych dla
przypisania stawianych im wymaga.
Tabela 19. Kryteria podziau stacji i rozdzielni
Lp. Parametr Opis
1. Funkcja stacji 1. Stacje przyelektrowniane midzysystemowe i systemowe

w systemie
Stacje elektroenergetyczne przyelektrowniane systemowe o grnym
elektroenergetyczny
napiciu 400 kV i 220 kV z miejscem wyprowadzenia mocy
m
z blokw o mocy 100 MW i wikszej, posiadajce powizania
liniowe na napiciu 400, 220 i 110 kV z KSE oraz stacje
midzysystemowe ktre posiadaj rwnie powizania liniowe na
napiciu 220 kV i/lub 400 kV z innymi systemami
elektroenergetycznymi wsppracujcymi z Krajowym Systemem
Przesyowym synchronicznie lub asynchronicznie poprzez ukady
przeksztatnikowe. AC/DC/AC. Stacje te mog mie transformacj
400/110 kV lub 220/110 kV dla poczenia ich z sieci dystrybucyjn
na napiciu 110 kV.
2. Stacje midzysystemowe
Stacje posiadajce powizania liniowe na napiciu 400, 220 i 110 kV
z KSE oraz powizania liniowe na napiciu 220 kV i/lub 400 kV
z innymi systemami elektroenergetycznymi wsppracujcymi
z Krajowym Systemem Przesyowym synchronicznie lub
asynchronicznie poprzez ukady przeksztatnikowe. AC/DC/AC.
Stacje te mog mie transformacj 400/110 kV lub 220/110 kV dla
poczenia ich z sieci dystrybucyjn na napiciu 110 kV majce
bezporednie poczenia z systemami energetycznymi innych pastw.
Strona 34 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Lp. Parametr Opis
3. Stacje systemowe
Stacje o grnym napiciu 400 kV i 220 kV z transformacj lub bez
transformacji 400/220 kV, posiadajce powizania liniowe na
napiciu 400, 220 kV z KSP oraz poprzez transformacj 400/110 lub
220/110 kV powizania z sieci dystrybucyjn 110 kV.
4. Stacje systemowe z miejscem odbioru przez odbiorc
kocowego
Stacje elektroenergetyczne o grnym napiciu 400 kV i/lub 220 kV
z miejscem odbioru energii przez odbiorc kocowego i/lub poprzez
dodatkow transformacje 400/110 kV lub 220/110 kV z miejscem
odbioru energii elektrycznej przez Operatora Systemu
Dystrybucyjnego.
5. Stacje odbiorcze
Stacje elektroenergetyczne o grnym napiciu 400 kV i/lub, 220 kV
posiadajce powizania z sieci przesyow co najwyej dwoma
liniami 400 kV lub 220 kV, z miejscem odbioru energii eklektycznej
przez Operatora Systemu Dystrybucyjnego po stronie 110 kV
auto/transformatorw 400/110 kV lub 220/110 kV
6. Stacje penice kilka funkcji jednoczenie (400/220/110 kV)
2. Budowa rozdzielni Napowietrzne, otwarte z izolacj powietrzn .

Hybrydowe -pola w postaci moduw osonitych z izolacj gazow
przyczone do klasycznych szyn zbiorczych.
Okapturzone z izolacj gazow SF6 wntrzowe lub napowietrzne.
3. Wielko rozdzielni Due (powyej 10-ciu pl).

Mae (10 i mniej pl).
4. Lokalizacja aparatury Napowietrzne (znajdujce si na zewntrz pomieszcze).

rozdzielni
Wntrzowe (umieszczone wewntrz budynkw lub
w pomieszczeniach, chronione przed oddziaywaniem atmosfery).
5. Rozwizania Klasyczne (wyposaone w aparatur tradycyjn).

konstrukcyjne pl
Rozdzielnie okapturzone z izolacja gazow SF6.
rozdzielni
Rozdzielnie mieszane, hybrydowe z polami wykonanymi
w technologii moduowej w izolacji SF6 i z klasycznymi szynami
zbiorczymi.
Kompaktowe (wyposaone w aparatur o zintegrowanych funkcjach).
6.1.2. Oglne zalecenia doboru schematw gwnych rozdzielni 400 kV, 220 kV
i 110 kV
1. Zgodnie z aktualnymi tendencjami w elektroenergetyce oraz aktualnymi planami rozwoju
krajowego systemu przesyowego elektroenergetycznego, rozbudowa krajowej sieci
Strona 35 z 102
PSE SF.STACJE/2015
elektroenergetycznej przesyowej bdzie podstawowo obejmowaa sie o napiciu znamionowym

400 kV.
2. Rozbudowa sieci o napiciu znamionowym 220 kV bdzie dotyczya sieci lokalnej i bdzie miaa
charakter dziaa uzupeniajcych funkcjonalno istniejcej sieci 220 kV w powizaniu z sieci
400 kV.
3. Modernizacj istniejcej sieci 220 kV posiadajcej aktualnie rwnie charakter systemowy naley
realizowa z uwzgldnieniem wymaga szczegowych dla tej sieci oraz roli i funkcjonalnoci
sieci 400 kV w analizowanym obszarze KSE z uwzgldnieniem spenienia wymaga pewnoci,
niezawodnoci i cigoci zasiania odbiorcw.
4. Zalecenia doboru schematw gwnych rozdzielni 400 kV, 220 kV i 110 kV sformuowano
w oparciu o analiz wskanikw prawdopodobiestwa wystpienia przerw funkcji tranzytu
i transformacji oraz na podstawie analizy niezawodnoci ruchowej schematw gwnych (patrz
zacznik 4). W zaleceniach uwzgldniono rwnie aspekt kosztowy rozwiza.
Przy analizie doboru schematu gwnego rozdzielni naley uwzgldni przewidywan technologi
wykonania rozdzielni . Dla rozdzielni wykonywanych w technologii GIS naley rozway
stosowanie schematw gwnych uboszych oraz mniej skomplikowanych .
5. Dla nowych rozdzielni 400 kV zaleca si stosowanie ukadw wielowycznikowych 2W lub
3/2 W. Ukad 2S proponowany jest jako jeden z wariantw tylko dla mniejszych (w obmiarze
nie wikszym ni 4L+2T) stacji systemowych z miejscem odbioru lub dla wikszych stacji
odbiorczych z uwzgldnieniem aspektw finansowych wynikajcych z warunkw zasilania
odbiorcw.
6. Sie 220 kV jako sie przesyowa o znaczeniu krajowym nie bdzie dalej rozwijana, a jej udzia
w wymianie midzynarodowej bdzie stopniowo ograniczany. Ukad pracy nowobudowanych
stacji na napiciu 220 kV powinien uwzgldnia wymagania niezawodnociowe lokalnej sieci
przesyowej z tych wzgldw zalecany jest ukad 2S, czworobok (dla stacji odbiorczych) lub ukad
wielowycznikowy dla stacji z przyczanymi jednostkami wytwrczymi.
7. W przypadkach specjalnych wynikajcych z roli stacji w systemie lub wymaganych
funkcjonalnoci dopuszcza si indywidualny dobr schematu. Decyzj kadorazowo podejmuje
PSE S.A.
8. W przypadku modernizacji istniejcych rozdzielni 400 kV lub 220 kV w ukadzie 2S+SO
w zalenoci od zakresu niezbdnej modernizacji dopuszcza si utrzymanie po modernizacji
dotychczasowego schematu rozdzielni z szyn obejciow. Decyzj o utrzymaniu
dotychczasowego ukadu pracy z moliwoci pozostawienia szyny obejciowej podejmuje
kadorazowo PSE S.A.
9. W przypadku modernizacji istniejcych rozdzielni 220 kV w ukadzie H w zalenoci od zakresu
niezbdnej modernizacji dopuszcza si utrzymanie po modernizacji dotychczasowego schematu
rozdzielni typu H. Decyzj o utrzymaniu dotychczasowego ukadu pracy z moliwoci
pozostawienia szyny obejciowej podejmuje kadorazowo PSE S.A.
10. Dla rozdzielni 110 kV wasnoci PSE S.A. zaleca si schematy 2S lub 3S, sekcjonowane
w zalenoci od liczby przyczonych linii 110 kV i auto/transformatorw. Ukady
wielosystemowe speniaj wymagania niezawodnoci ruchowej i umoliwiaj sekcjonowan prac
rozdzielni 110 kV. W wielu rejonach w KSE praca taka jest niezbdna ze wzgldu na konieczno
ograniczenia poziomw wartoci prdw zwarcia w sieci 110 kV ze wzgldu na przekroczone
wartoci wytrzymaoci zwarciowej zainstalowanej aparatury 110 kV i urzdze w systemie OSD.
6.1.2.1. Struktura podziau wasnoci stacji elektroenergetycznych

Przy doborze rozwiza schematu stacji naley uwzgldni rwnie struktur podziau wasnoci
obiektu stacyjnego.
Krajowa sie elektroenergetyczna 400, 220 i 110 kV w wikszoci przypadkw pracuje w ukadzie
zamknitym. Jednoczenie zgodnie z ustaw Prawo energetyczne do m.in. nadzoru nad prac tej sieci
powoani s odpowiednio Operator Sieci Przesyowej (dalej: OSP) oraz Operatorzy Sieci
Strona 36 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Dystrybucyjnych (dalej: OSD). Dlatego te, wszystkie urzdzenia na stacjach elektroenergetycznych

musz ze sob cile wsppracowa.
Z dotychczasowej praktyki uksztatoway si dwa modele w budowie obiektw stacyjnych:
a) model stacji dzielonej, w ktrej rozdzielnie 400 i 220 kV nale do OSP, natomiast rozdzielnia
110 kV jest najczciej wasnoci OSD,
b) model stacji bdcej w caoci wasnoci OSP.
W przypadku stacji dzielonych granica wasnoci przebiega na zaciskach szyn zbiorczych 110 kV
w kierunku odcznikw szynowych lub zaciskach prdowych odcznikw szynowych w kierunku
szyn zbiorczych. Grunty pod polami 110 kV autotransformatorw stanowi wasno OSP. Trudno
sprawia wyznaczenie podziau wasnoci w zakresie obwodw wtrnych ze wzgldu na ilo
przenikajcych si oraz wsppracujcych ze sob zabezpiecze, automatyk, urzdze
komunikacyjnych i zasilajcych je urzdze.
W przypadku kiedy caa stacja jest wasnoci OSP granice wasnoci dla takiego rozwizania
przebiegaj na bramkach liniowych 110 kV lub gowicach kablowych (gowice stanowi element kabla)
pl 110 kV. Przy standardowym, zgodnym z IRiESP wyposaeniem pl 110 kV w EAZ nie wystpuje
podzia wasnoci urzdze w zakresie obwodw wtrnych.
Biorc pod uwag, e stacje NN/110 kV stanowi fundament krajowej sieci elektroenergetycznej a ich
niezawodno dziaania ma bezporedni wpyw na bezpieczestwo elektroenergetyczne zasilanego
z niej regionu zaleca si, aby nowobudowane stacje elektroenergetyczne NN/110 kV w caoci
stanowiy wasno PSE S.A.
Wybr modelu pod wzgldem podziau wacicielskiego stacji skutkuje przyjciem stosownych
rozwiza projektowo konstrukcyjnych w budowie i utrzymaniu obiektu stacyjnego oraz jego powiza
z otoczeniem sieciowym zwaszcza z sieci 110 kV.
6.1.2.2. Zalecenia doboru schematu gwnego rozdzielni 400 kV, 220 kV i 110 kV
Tabela 20 Oglne zalecenia doboru schematu rozdzielni 400 kV, 220 kV i 110 kV
Zalecane schematy gwne rozdzielni napowietrznych lub

gazowych
Kategorie stacji
400 kV 220 kV 110 kV
Stacje przyelektrowniane - 2S, 2W***), 3/2W***)

2W, 3/2W, (2S+SO)* 2S, 3S
midzysystemowe (2S+SO)*
Stacje przyelektrowniane 2S, 2W***), 3/2W***)

2W, 3/2W, (2S+SO)* 2S, 3S
systemowe (2S+SO)*)
Stacje midzysystemowe 2W, 3/2W, (2S+SO)* 2S, (2S+SO)*) 2S, 3S
Stacje systemowe 2W, 3/2W, (2S+SO)* 2S, (2S+SO)*) 2S, 3S
Stacje systemowe z miejscem Czworobok, 2S,

2W, 3/2W, 2S 2S, 3S
odbioru 2S+SO*), H****)
Czworobok, 2S,
Stacje odbiorcze 2W, Czworobok**), 2S 2S, 3S
H****)
Strona 37 z 102
PSE SF.STACJE/2015
*) Dopuszcza si ukad schematu gwnego rozdzielni 2S+SO w stacjach istniejcych

modernizowanych. Decyzj o moliwoci pozostawienia szyny obejciowej po modernizacji
podejmuje kadorazowo PSE S.A.
**) W przypadku stacji w ktrych nie przewiduje si w cigu co najmniej 15 lat wprowadzenia do
stacji wicej ni dwch linii 400 kV dopuszcza si ukad czworoboku.
***) Dla rozdzielni 220 kV wyprowadzajcych moc z elektrowni z jednostkami wytwrczymi
o mocach 400 MW i powyej 400 MW.
****) Dopuszcza si ukad schematu gwnego rozdzielni typu H w stacjach istniejcych
modernizowanych. Decyzj o moliwoci pozostawienia ukadu typu H po modernizacji
podejmuje kadorazowo PSE S.A.
6.1.3. Wymagania wynikajce z roli stacji w systemie oraz realizowanych funkcji

Zgodnie z aktualnymi tendencjami w elektroenergetyce oraz aktualnymi planami rozwoju krajowego
systemu przesyowego elektroenergetycznego, rozbudowa krajowej sieci elektroenergetycznej
przesyowej bdzie podstawowo obejmowaa sie o napiciu znamionowym 400 kV.
Sie 220 kV jako sie przesyowa o znaczeniu krajowym nie bdzie dalej rozwijana a jej udzia
w wymianie midzynarodowej bdzie stopniowo ograniczany. Ukad pracy nowobudowanych stacji na
napiciu 220 kV powinien uwzgldnia wymagania niezawodnociowe lokalnej sieci przesyowej.
Dla rozdzielni 110 kV, wasnoci PSE S.A., zaleca si schematy 2S lub 3S, sekcjonowane lub bez
sekcjonowania w zalenoci od liczby przyczonych linii 110 kV i auto/transformatorw
W zwizku z powyszym poniej zostay przedstawione wymagania dla schematw gwnych dla
rozdzielni 400 kV
6.1.3.1. Stacje przyelektrowniane midzysystemowe

Schematy gwne rozdzielni 400 kV stacji przyelektrownianych midzysystemowych powinny spenia
nastpujce wymagania:
1. Dla stacji przyelektrownianych midzysystemowych wyprowadzajcych moc z elektrowni
z jednostkami wytwrczymi o mocach zainstalowanych w zakresie od 200 MW do 400 MW
zakcenie w pracy rozdzielni w stanie jej pracy N-1 (np. wyczenie jednego toru linii, jednego
auto/transformatora lub jednego systemu szyn zbiorczych rozdzielni) nie powinno spowodowa
wyczenia z pracy adnej z ww. jednostek wytwrczych w elektrowni.
2. Dla stacji przyelektrownianych midzysystemowych wyprowadzajcych moc z elektrowni
z jednostkami wytwrczymi o mocach zainstalowanych powyej 400 MW zakcenie w pracy
rozdzielni w stanie jej pracy N-2 - wyczenie dwch elementw sieciowych (np. wyczenie pl
liniowych, auto/transformatora i linii lub jednego systemu szyn zbiorczych rozdzielni) nie powinno
spowodowa wyczenia z pracy adnej z ww. jednostek wytwrczych w elektrowni.
3. Zwarcie na szynach rozdzielni nie powinno powodowa wcze linii, auto/transformatorw, lub
bloku.
4. W stanach okresowych remontw lub konserwacji poszczeglnych urzdze pl lub szyn
zbiorczych rozdzielni wymagane jest zachowanie cigoci pracy torw prdowych linii
przesyowych, linii blokowych lub auto/transformatorw zapewniajce wyprowadzenie mocy
ze wszystkich przyczonych jednostek wytwrczych oraz dotrzymania wymaga w zakresie
warunkw wymiany midzynarodowej.
5. Synchronizacja midzy systemami powinna by wykonywana przez niezaleny synchronizator
i kontrolowana przez system wizualizacji przebiegw i rejestracj wartoci krytycznych.
Dane nastawcze i rzeczywiste z procesu synchronizacji dotyczce wartoci niezbdnych
dla przeprowadzenia prawidowo procesu synchronizacji powinny by przesyane do centrum
dyspozytorskiego (KDM, ODM).
6. Rozwizania konstrukcyjne w tym ukad pracy stacji, technologia wykonania, funkcjonalno
i nastawienia automatyki EAZ i systemowej, systemy telekomunikacji z zakresem wymiany
Strona 38 z 102
PSE SF.STACJE/2015
informacji powinny by uzgodnione midzy operatorami poczonych wsppracujcych systemw

elektroenergetycznych (wymagania ENTSO-E/RGCE Operation Handbook).
7. Pomiary energii elektrycznej - rozliczeniowe pomiary energii powinny by realizowane przez dwa
niezalene systemy pomiarw i transmitowane do operatorw systemu krajowego i zagranicznego
dwoma niezalenymi drogami. Wymagania funkcjonalne i techniczne dla systemw pomiarowo-
rozliczeniowych energii elektrycznej powinny by uzgadniane ze wsppracujcym operatorem
zagranicznym.
8. Zasilanie potrzeb wasnych zasilanie potrzeb wasnych niskiego napicia 400/230 V powinno by
realizowane przez trzy zasilania i agregat prdotwrczy stacjonarny z samoczynnym rozruchem.
9. Telekomunikacja stacje midzysystemowe powinny by wyposaone w ukady transmisji danych
do operatora systemu elektroenergetycznego zagranicznego wsppracujcego z KSE oraz
niezbdnych dla bezpiecznej pracy stacji i KSE. Wyposaenie i parametry techniczne systemw
i urzdze telekomunikacji powinno by ustalone ze wsppracujcym operatorem zagranicznym.
10. Dla stacji midzysystemowych przyelektrownianych wymagana jest najwysza niezawodno
ruchowa i eksploatacyjna schematw gwnych stacji uzgodnionych ze wsppracujcym
operatorem zagranicznym.
Wymagania powysze dla stacji przyelektrownianych midzysystemowych speniaj ukady 2W
i 3/2W.
1. Ukad 2W zaleca si stosowa dla stacji midzysystemowych przy elektrowniach z jednostkami
wytwrczymi o mocach do 400 MW niezalenie od liczby odej liniowych
i auto/transformatorowych.
2. Ukad 3/2W zaleca si stosowa dla stacji midzysystemowych przy elektrowniach z jednostkami
wytwrczymi o mocach wikszych od 400 MW o liczbie przyczonych pl: linii przesyowych,
linii blokowych i auto/transformatorw 6 i wicej.
3. Dla stacji midzysystemowych przy elektrowniach z jednostkami wytwrczymi o mocach
wikszych od 400 MW o liczbie przyczonych pl linii przesyowych, linii blokowych
i auto/transformatorw poniej 6 zaleca si stosowa ukad 2W.
6.1.3.2. Stacje przyelektrowniane systemowe

Schematy gwne rozdzielni 400 kV stacji systemowych przyelektrownianych powinny spenia
1. Dla stacji przyelektrownianych systemowych -wyprowadzajcych moc z elektrowni z jednostkami
wytwrczymi o mocach zainstalowanych w zakresie od 200 MW do 400 MW zakcenie w pracy
rozdzielni w stanie jej pracy N-1 (np. wyczenie jednego toru linii, jednego auto/transformatora lub
jednego systemu szyn zbiorczych rozdzielni) nie powinno spowodowa wyczenia z pracy adnej
z ww. jednostek wytwrczych w elektrowni.
2. Dla stacji przyelektrownianych systemowych wyprowadzajcych moc z elektrowni z jednostkami
wytwrczymi o mocach zainstalowanych powyej 400 MW zakcenie w pracy rozdzielni w stanie
jej pracy N-2 - wyczenie dwch elementw sieciowych (np. wyczenie pl liniowych,
auto/transformatora i linii lub jednego systemu szyn zbiorczych rozdzielni) nie powinno
spowodowa wyczenia z pracy adnej z ww. jednostek wytwrczych w elektrowni.
3. Zwarcie na szynach rozdzielni nie powinno powodowa wycze linii, auto/transformatorw lub
bloku.
przesyowych, linii blokowych lub auto/transformatorw zapewniajce wyprowadzenie mocy ze
wszystkich przyczonych jednostek wytwrczych.
5. Synchronizacja w stacji powinna by wykonywana przez niezaleny synchronizator
i kontrolowana przez system wizualizacji przebiegw i rejestracj wartoci krytycznych. Dane
nastawcze i rzeczywiste z procesu synchronizacji dotyczce wartoci niezbdnych dla
Strona 39 z 102
PSE SF.STACJE/2015
przeprowadzenia prawidowo procesu synchronizacji powinny by przesyane do centrum

6. Zasilanie potrzeb wasnych zasilanie ukadu potrzeb wasnych niskiego napicia 400/230 V
powinno by realizowane przez trzy zasilania i agregat prdotwrczy stacjonarny z samoczynnym
rozruchem.
7. Telekomunikacja stacje przyelektrowniane systemowe powinny by wyposaone w ukady
transmisji danych niezbdnych dla bezpiecznej pracy stacji i KSE. Wyposaenie i parametry
techniczne ukadw i urzdze telekomunikacji powinno by dostosowane do wymaga
zapewniajcych pewn, niezawodn i bezpieczn prac stacji, elektrowni i KSE.
8. Dla stacji przyelektrownianych systemowych wymagana jest najwysza niezawodno ruchowa
i eksploatacyjna schematw gwnych.
Wymagania powysze dla stacji przyelektrownianych systemowych speniaj ukady 2W i 3/2 W.
9. Ukad 2W zaleca si stosowa dla stacji systemowych przy elektrowniach z jednostkami wytwrczymi
o mocach do 400 MW niezalenie od liczby odej liniowych i auto/transformatorowych.
10. Ukad 3/2W zaleca si stosowa dla stacji systemowych przy elektrowniach z jednostkami
wytwrczymi o mocach wikszych ni 400 MW o liczbie przyczonych pl linii przesyowych,
linii blokowych i auto/transformatorw 6 i wicej.
11. Dla stacji systemowych przy elektrowniach z jednostkami wytwrczymi o mocach wikszych ni
400 MW o liczbie przyczonych pl linii przesyowych, linii blokowych i auto/transformatorw
poniej 6 zaleca si stosowa ukad 2W.
6.1.3.3. Stacje midzysystemowe

Schematy gwne rozdzielni 400 kV stacji midzysystemowych powinny spenia nastpujce
wymagania:
1. Zwarcie na szynach rozdzielni nie powinno powodowa wycze linii lub auto/transformatora.
przesyowych lub auto/transformatorw z uwzgldnieniem wymaga w zakresie dotrzymania
warunkw wymiany midzynarodowej.
3. Synchronizacja midzy systemami powinna by wykonywana przez niezaleny synchronizator
4. Rozwizania konstrukcyjne, technologia wykonania i funkcjonalno i nastawienia automatyki
EAZ i systemowej powinna by uzgodniona midzy operatorami poczonych wsppracujcych
systemw elektroenergetycznych (wymagania ENTSO-E/RGCE Operation Handbook).
5. Pomiary energii elektrycznej - rozliczeniowe pomiary energii powinny by realizowane przez dwa
niezalene systemy pomiarw i transmitowane do operatorw systemu krajowego i zagranicznego
dwoma niezalenymi drogami. Wymagania funkcjonalne i techniczne dla systemw pomiarowo-
rozliczeniowych energii elektrycznej powinny by uzgadniane ze wsppracujcym operatorem
zagranicznym.
7. Telekomunikacja stacje midzysystemowe powinny by wyposaone w ukady transmisji danych
do operatora systemu elektroenergetycznego zagranicznego wsppracujcego z KSE oraz
niezbdnych dla bezpiecznej pracy stacji i KSE. Wyposaenie i parametry techniczne ukadw
pomiaru energii i telekomunikacji powinno by ustalone z wsppracujcym operatorem
zagranicznym.
Strona 40 z 102
PSE SF.STACJE/2015
8. Dla stacji midzysystemowych wymagana jest najwysza niezawodno ruchowa i eksploatacyjna

schematw gwnych stacji uzgodnionych ze wsppracujcym operatorem zagranicznym.
Wymagania powysze speniaj ukady 2W i 3/2 W
1. Ukad 2W zaleca si stosowa dla wszystkich stacji midzysystemowych dla rozdzielni z liczb
przyczonych linii i auto/transformatorw 5 lub mniej.
2. Ukad 3/2W zaleca si stosowa dla stacji midzysystemowych dla rozdzielni z liczb
przyczonych linii i auto/transformatorw 6 lub wiksz.
6.1.3.4. Stacje systemowe

Stacje systemowe powinny spenia wymagania niezbdne dla zapewnienia pewnej, niezawodnej
i bezpiecznej wsppracy krajowego systemu przesyowego na poziomach napi 400 kV, 220 kV
i 110 kV oraz za rozdzia i przesy mocy w KSE. Schematy gwne rozdzielni 400 kV stacji
systemowych powinny spenia nastpujce wymagania:
1. Samoczynne wyczenie systemu szyn (sekcji) nie powinno powodowa rwnoczesnego
wyczenia wicej ni 1 auto/transformatora i/lub linii 400 kV.
2. W stanach okresowych remontw lub konserwacji oszynowania rozdzielni wymagane jest
zachowanie cigoci pracy torw prdowych linii i auto/transformatorw. Na czas przegldu lub
konserwacji poszczeglnych urzdze w poszczeglnych polach dopuszcza si wyczenie linii lub
auto/transformatora.
i kontrolowana przez system wizualizacji przebiegw i rejestracj wartoci krytycznych.
Dane nastawcze i rzeczywiste z procesu synchronizacji dotyczce wartoci niezbdnych
Dla stacji systemowych dopuszcza si przystosowanie ukadu zasilania potrzeb wasnych
z wykorzystaniem agregatu przewonego.
5. Telekomunikacja stacje systemowe powinny by wyposaone w ukady transmisji danych
pomiaru energii i telekomunikacji powinno by dostosowane do wymaga zapewniajcych pewn,
niezawodn i bezpieczn prac stacji, elektrowni i KSE.
6. Dla tej kategorii stacji wymagana jest niezawodno ruchowa schematw gwnych oraz
elastyczno eksploatacyjna i ruchowa wynikajca z uwarunkowa lokalnych w zakresie pewnoci
zasilania dla sieci dystrybucyjnej 110 kV OSD lub innych przyczonych odbiorw.
Wymagania powysze dla stacji systemowych speniaj ukady 2W i 3/2 W.
1. Ukad 2W zaleca si stosowa dla wszystkich stacji systemowych dla rozdzielni z liczb
przyczonych linii i auto/transformatorw 5 lub mniej.
2. Ukad 3/2W zaleca si stosowa dla stacji systemowych dla rozdzielni z liczb przyczonych linii
i auto/transformatorw 6 lub wiksz.
6.1.3.5. Stacje systemowe z miejscem odbioru odbiorcy kocowego

Stacje systemowe z miejscem odbioru powinny spenia wymagania niezbdne dla zapewnienia pewnej,
niezawodnej i bezpiecznej wsppracy krajowego systemu przesyowego na poziomach napi 400 kV,
220 kV i 110 kV oraz za rozdzia i przesy mocy w KSE.
Strona 41 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Stacje systemowe z miejscem odbioru peni ponadto funkcj miejsca odbioru mocy przez odbiorc
kocowego lub/i Operatorw Sieci Rozdzielczych i powinny spenia wymagania pewnoci i cigoci
zasilania odbiorcw (przyczonej sieci dystrybucyjnej odbiorw).
Schematy gwne rozdzielni 400 kV stacji systemowych z miejscem odbioru powinny spenia
1. Samoczynne wyczenie systemu szyn (sekcji) nie powinno powodowa rwnoczesnego
wyczenia wicej ni 1 auto/transformatora i/lub linii 400 kV.
2. W stanach okresowych remontw lub konserwacji oszynowania rozdzielni wymagane jest
zachowanie cigoci pracy torw prdowych linii i auto/transformatorw. Na czas przegldu lub
konserwacji poszczeglnych urzdze w poszczeglnych polach dopuszcza si wyczenie linii lub
3. Synchronizacja w stacjipowinna by wykonywana przez niezaleny synchronizator
nastawcze i rzeczywiste z procesu synchronizacji dotyczce wartoci niezbdnych
4. Zasilanie potrzeb wasnych zasilanie ukadu potrzeb wasnych niskiego napicia 400/230 V
z wykorzystaniem agregatu przewonego.
5. Telekomunikacja stacje systemowe powinny by wyposaone w ukady transmisji danych
niezbdnych dla bezpiecznej pracy stacji i KSE. Wyposaenie i parametry techniczne systemw
i urzdze telekomunikacyjnych powinno by dostosowane do wymaga zapewniajcych pewn,
niezawodn i bezpieczn prac stacji wraz z jej otoczeniem w KSE.
6. Dla tej kategorii stacji wymagana jest niezawodno ruchowa schematw gwnych oraz
elastyczno eksploatacyjna i ruchowa wynikajca z uwarunkowa lokalnych w zakresie pewnoci
zasilania dla odbiorcy kocowego oraz sieci dystrybucyjnej 110 kV OSD.
Wymagania powysze dla stacji systemowych i miejscem odbioru speniaj ukady 2W, 3/2 W i 2S.
1. Ukad 2W zaleca si stosowa dla wszystkich stacji systemowych dla rozdzielni z liczb
przyczonych linii i auto/transformatorw pi lub mniej.
2. Ukad 3/2W lub 2S zaleca si stosowa dla stacji systemowych dla rozdzielni z liczb
przyczonych linii i auto/transformatorw sze lub wiksz.
6.1.3.6. Stacje odbiorcze

Stacje odbiorcze stanowi miejsca odbioru mocy i energii przez odbiorc kocowego i/lub poprzez
dodatkow transformacje 400/110 kV lub 220/110 kV z miejscem odbioru energii elektrycznej przez
Operatora Systemu Dystrybucyjnego.
Schematy gwne rozdzielni 400 kV stacji odbiorczych powinny zapewnia ograniczenie
do minimum prawdopodobiestwo przerw zasilania odbiorcw i zapewni cigo tranzytu mocy przez
szyny rozdzielni.
1. Zwarcie na szynach rozdzielni nie powinno powodowa rwnoczesnego wyczenia wicej ni
jednego auto/transformatora 400/110 kV i jednej linii 400 kV.
2. W stanach okresowych remontw lub konserwacji wycznikw wymagane jest zachowanie
funkcjonalnoci stacji z uwzgldnieniem wprowadzenia ukadw sieciowych rezerwujcych
niezawodno dostarczania energii zgodnie z wymaganiami uytkownikw systemu przesyowego.
3. W stanach N-1 pracy stacji mona dopuci wyczenie 1 auto/transformatora lub linii pod
warunkiem zapewnienia wymaganej niezawodno dostarczania energii zgodnie z wymaganiami
uytkownikw systemu przesyowego.
Strona 42 z 102
PSE SF.STACJE/2015

5. Zasilanie potrzeb wasnych zasilanie potrzeb wasnych niskiego napicia 400/230 V potrzeb
wasnych z wykorzystaniem agregatu przewonego.
6. Telekomunikacja stacje odbiorcze powinny by wyposaone w ukady transmisji danych
i urzdze telekomunikacji powinno by dostosowane do wymaga zapewniajcych pewn,
niezawodn i bezpieczn prac stacji, zasilania odbiorcw i KSE.
7. Dla tej kategorii stacji wymagana jest niezawodno ruchowa schematw gwnych
oraz elastyczno eksploatacyjna i ruchowa wynikajca z uwarunkowa lokalnych w zakresie
pewnoci zasilania dla sieci dystrybucyjnej 110 kV OSD lub innych przyczonych
Wymagania powysze dla stacji odbiorczych speniaj ukady 2W i czworobok.
1. Dla stacji odbiorczych zaleca si stosowanie ukadu 2W dla rozdzielni z liczb przyczonych linii
i auto/transformatorw wiksz od czterech.
2. Ukad czworoboku zaleca si stosowa dla stacji odbiorczych dla rozdzielni z liczb przyczonych
linii i auto/transformatorw rwn cztery i w planie rozwoju w cigu najbliszych 20 lat nie
przewiduje si przyczenia nastpnych linii lub auto/transformatorw.
6.1.4. Dobr schematw gwnych rozdzielni 400 kV dla stacji nowobudowanych

Kryteria doboru schematw gwnych rozdzielni 400 kV zestawiono w tabeli poniej.
Tabela 21. Dobr schematw gwnych rozdzielni 400 kV
Schemat
Kategoria stacji Kryteria doboru gwny
rozdzielni
Elektrownie z jednostkami wytwrczymi o mocach 400 MW 3/2W

i powyej 400 MW z liczb przyczonych pl linii
Stacje przesyowych, linii blokowych i auto/transformatorw sze
przyelektrowniane lub wicej
midzysystemowe
i przyelektrowniane Elektrownie z jednostkami wytwrczymi o mocach do 2W
systemowe 400 MW i powyej 400 MW wcznie z liczb przyczonych
pl linii przesyowych, linii blokowych i auto/ transformatorw
pi lub mniej
Stacje z liczb linii przesyowych i auto/transformatorw sze 3/2W

Stacje lub wicej
midzysystemowe
i stacje systemowe Stacje z liczb linii przesyowych i auto/transformatorw pi 2W
lub mniej
Stacje z liczb przyczonych linii przesyowych 3/2W

i auto/transformatorw sze lub wicej
Stacje systemowe
z miejscem odbioru
Stacje z liczb przyczonych linii przesyowych 2W, 2S
i auto/transformatorw pi lub mniej
Stacje odbiorcze Stacje w obmiarze dwie linie + dwa transformatory czworobok
Strona 43 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Schemat
Kategoria stacji Kryteria doboru gwny
rozdzielni
Stacje z liczb przyczonych linii przesyowych

2W
i auto/transformatorw pi lub wicej
6.2. Rozwizania konstrukcyjne i technologiczne rozdzielni
W sieci KSE dla budowanych rozdzielni 400 kV, 220 kV i 110 kV dopuszcza si nastpujce
rozwizania konstrukcyjne i technologiczne rozdzielni:
1. Rozdzielnie napowietrzne otwarte z oszynowaniem rurowym (AIS).
2. Rozdzielnie wntrzowe z izolacj gazow SF6 (GIS).
3. Rozdzielnie napowietrzne, mieszane zintegrowane moduowe pola z izolacj gazow
w wykonaniu napowietrznym przyczane do klasycznych szyn zbiorczych (MTS).
4. Rozdzielnie napowietrzne okapturzone z izolacj gazow SF6 (GIS napowietrzny).
Rozwizania napowietrzne mieszane z wykorzystaniem moduowych zintegrowanych pl z izolacj
gazow SF6 przyczanych do klasycznych szyn zbiorczych dopuszcza si tylko dla napicia 220 kV
i 110 kV.
W rozdzielniach napowietrznych otwartych budowanych i rozbudowywanych naley stosowa
oszynowanie rurowe.
Rozdzielnie napowietrzne z izolacj gazow SF6 dopuszcza si w przypadku rozbudowy istniejcych
rozdzielni otwartych z izolacj powietrzn przy jednoczesnym braku miejsca na utrzymanie istniejcego
rozwizania konstrukcyjnego. Mog one by take stosowane w stacjach przyelektrownianych
zlokalizowanych w bezporednim ssiedztwie elektrowni, jeeli maa ilo miejsca eliminuje
zastosowanie rozwiza otwartych z izolacj powietrzn.
6.2.1. Kryteria wyboru rozwizania konstrukcyjnego i technologicznego rozdzielni

Przy wyborze rozwizania konstrukcyjnego i technologicznego rozdzielni naley uwzgldni szereg
kryteriw wynikajcych z roli stacji w KSE, wymaganych funkcjonalnoci, lokalizacji stacji
i warunkw rodowiskowych, warunkw eksploatacji stacji w stanach normalnych i remontowych
pracy sieci, przewidywanych nakadw inwestycyjnych oraz kosztw utrzymania w czasie caego ycia
rozdzielni.
Kluczow rol w podejmowaniu decyzji o wyborze technologii rozdzielni w wykonaniu
napowietrznym i rozdzielnice okapturzone w izolacji gazowej SF6 odgrywaj nastpujce czynniki:
1. Powierzchnia niezbdnego terenu dla budowy /modernizacji rozdzielni.
2. Spenienie wymaga pewnoci i niezawodnoci.
3. Wraliwo na zakcenia zewntrzne.
4. Emisja haasu i wytwarzanie pl elektromagnetycznych.
5. Czas ycia rozdzielnicy, urzdze, aparatury.
6. Ilo i czstotliwo wymaganych zabiegw eksploatacyjnych.
7. Warunki wykonywania prac eksploatacyjnych dla personelu eksploatacyjnego.
Jednake podstaw oceny ukadw s rozwizania konstrukcyjne i technologia wykonania
oraz charakterystyki pracy poszczeglnych urzdze.
Strona 44 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Ocena powyszych czynnikw pozwoli na zdefiniowanie czasu ycia oraz kosztw ycia
poszczeglnych ukadw.
6.2.1.1. Podstawowe wymagania funkcjonalne

1. Elastyczno jest to zdolno rozdzielni do podziau na niezalene czci, moliwo czenia
dowolnych linii midzy sob, sterowanie rozdziaem obcie, ograniczanie poziomu prdw
zwarcia, moliwo wyczenia pola bez ograniczenia/ pogorszenia warunkw zasilania
odbiorcw.
Rozdzielnie napowietrzne ze wzgldu na atwo czenia poszczeglnych elementw posiadaj
wiksz elastyczno ni rozdzielnice okapturzone w izolacji gazowej SF6.
2. Pewno pracy stacji jest zdeterminowana przez pewno pracy poszczeglnych urzdze
wysokiego napicia i obecno elementw podatnych na eksplozj.
Rozdzielnie napowietrzne s podatne na wpywy i oddziaywanie warunkw rodowiskowych
Przekadniki pomiarowe w izolacji olejowej s niezwykle podatne na eksplozj.
Jeeli zanieczyszczenie powietrza w miejscu przewidywanej lokalizacji stacji bdzie przewyszao
przyjte wielkoci, naley w miar moliwoci przewidywa rozwizanie napowietrzne, ale
z izolacj o zwikszonej drodze upywu. Mona take stosowa izolacj kompozytow pod
warunkiem, e zostanie udowodnione, e procesy starzeniowe tej izolacji nie bd niekorzystnie
wpyway na niezawodno pracy stacji. Rozdzielnice izolowane gazem SF6 zainstalowane
w budynku s chronione od warunkw atmosferycznych. S w niewielkim stopniu podatne na
eksplozj i z tego wzgldu speniaj wymagania pewnoci w wikszym stopniu ni rozdzielnie
AIS.
Z dotychczasowych dowiadcze i analiz awaryjnoci wynika, e uszkodzenia i awarie
w rozdzielnicach GIS zdarzaj si o rzd wielkoci rzadziej ni w rozdzielniach napowietrznych.
Jednake w zalenoci od rodzaju uszkodzonego urzdzenia i samego uszkodzenia czas trwania
naprawy moe by dwukrotnie duszy dla rozdzielnic GIS.
Biorc powysze pod uwag czstotliwo i czas trwania odstawienia pola naley ocenia
dla poszczeglnych typw pl.
Przegldy i inspekcje dla rozdzielni napowietrznych wymagane s 10-cio krotnie czciej ni dla
rozdzielni GIS. Natomiast niektre uszkodzenia w GIS wymagaj znacznie wicej czasu
i powoduj dusze wyczenia urzdze.
Czas midzy kolejnymi naprawami / remontami dla rozdzielni napowietrznych jest okoo 50%
mniejszy ni dla rozdzielni GIS. To oznacza, e dyspozycyjno kadej linii jest dwukrotnie
wiksza w stacjach wykonanych w technologii GIS. A zatem kary za niedostarczon energi i brak
cigoci zasilania bd dwukrotnie mniejsze.
3. Poziom automatyzacji stacji jest okrelony przez zdolno stacji do pracy bez staej obsugi
ruchowej ze zdalnym nadzorem z integracj systemw automatyki stacyjnej (SAS) w tym
zwaszcza systemw automatyki zabezpieczeniowej, systemw sterowania i nadzoru, systemw
ochrony technicznej oraz systemw automatyki z funkcj monitoringu pracy podstawowych
elementw stacji.
Dla rozdzielnic GIS i MTS obowizujcym standardem i praktyk jest monitoring warunkw pracy
rozdzielni w tym gstoci gazu SF6 poszczeglnych urzdze, wycznikw i przekadnikw
pomiarowych zabudowanych w oddzielnych przedziaach.
Poziom automatyzacji rozdzielnic GIS jest nieporwnywalnie wysoki z rozdzielniami
napowietrznymi rwnie ze wzgldu na ich podstawowe cechy konstrukcyjne i zastosowane
technologie wykonania.
Strona 45 z 102
PSE SF.STACJE/2015
6.2.1.2. Warunki i ograniczenia oddziaywania na rodowisko

Wpyw budowy oraz warunkw eksploatacji stacji na rodowisko zaley od rodzajw zastosowanych
technologii oraz wyposaenia stacji w poszczeglne elementy infrastruktury stacyjnej. Oddziaywanie
stacji elektroenergetycznej wysokiego napicia na rodowisko moe wynika z nastpujcych
czynnikw:
1. Emisja pl elektromagnetycznych
2. Emisja haasu
3. Emisja gazw do atmosfery (SF6, gazy stosowane jako czynniki chodnicze
w klimatyzacjach, spaliny z agregatw prdotwrczych)
4. Skaenie gruntu substancjami chemicznymi w tym niebezpiecznymi (np. olejami
elektroizolacyjnymi, elektrolitami, rodkami ganiczymi pianotwrczymi)
5. Odprowadzanie wd deszczowych i ciekw sanitarnych do gruntu i wd
6. Zakcenia radioelektryczne
7. Wytwarzanie odpadw
8. Oddziaywanie na obszary objte ochron
9. Oddziaywanie na krajobraz
Ponadto w procesie budowy stacji czasowo mog wystpi rwnie inne czynniki okrelane
indywidualnie w zalenoci od zakresu prowadzonych prac, przyjtych technologii i miejsca lokalizacji
stacji. Dobr technologii i metodyki wykonania prac s niezbdne dla optymalizacji oddziaywania
stacji na rodowisko. Std, w zalenoci od uwarunkowa kady obiekt musi by rozpatrywany
indywidualnie.
Warunki architektoniczne otoczenia i szczupo miejsca mog decydowa o wyborze rozwizania
konstrukcyjnego w sposb szczeglny w przypadku terenw zurbanizowanych. W takiej sytuacji moe
zachodzi konieczno zrealizowania stacji wntrzowej przez co uzyska si dodatkowe efekty w postaci
ograniczenia oddziaywania pola elektromagnetycznego i haasu przez elbetow konstrukcj budynku.
Poniewa rozdzielnice GIS s gwnie instalowane w budynkach praktycznie nie stanowi rda
haasu. GIS generuje rwnie mniejsze wyadowania korony.
Jako ograniczenie haasu emitowanego przez zlokalizowane napowietrznie auto/transformatory, dawiki
kompensacyjne, baterie kondensatorw statycznych mocy dopuszcza si stosowanie ekranw
akustycznych. Ekrany te mog mie form budowanych w tym celu cian ochronnych bd paneli
akustycznych instalowanych fabrycznie na kadzi auto/transformatorw/dawikw kompensacyjnych.
Nieznaczne ograniczenie oddziaywania akustycznego moe zapewni odpowiednio szeroki pas zieleni
wysokiej.
W celu ograniczenia moliwoci skaenia gruntu substancjami niebezpiecznymi wykorzystywanymi na
terenie stacji (np. olejami elektroizolacyjnymi, elektrolitami, rodkami ganiczymi pianotwrczymi)
stosuje si nastpujce zabezpieczenia:
a) dla auto/transformatorw, dawikw kompensacyjnych, przesuwnikw fazowych szczelne
misy olejowe powizane z systemem podczyszczania wd deszczowych (separacji olejw) oraz
dodatkowym zamkniciem, umoliwiajcym natychmiastowe odcicie odpywu w celu
zabezpieczenia kanalizacji w przypadku awarii zwizanej z wyciekiem oleju/poarem;
b) dla baterii akumulatorw- tace/ kuwety wychwytujce elektrolit w przypadku ich
rozszczelnienia.
Zapobieganie emisjom SF6 do atmosfery z urzdze i aparatury w izolacji gazowej realizowane jest
min. dziki automatycznej kontroli gstoci gazu porednio poprzez pomiar cinienia, ktrego wynik w
drodze biecej korekty, uwzgldnia wpyw temperatury. W przypadku wykrycia przez czujniki spadku
Strona 46 z 102
PSE SF.STACJE/2015
gstoci gazu poniej poziomu dopuszczalnego, nastpuje blokada ukadu sterowniczego aparatury
czeniowej.
Prowadzona jest rwnie cykliczna, okresowa kontrola szczelnoci obudw, czy wykrywanie ulotw
czujnikiem gazu SF6 w przypadku podejrzenia nieszczelnoci.
W celu zapewnienia bezpieczestwa obsugi naley stosowa wentylacj mechaniczn
w pomieszczeniach, w ktrych s zainstalowane urzdzenia izolowane gazem. Wentylacja taka powinna
zabezpieczy obsug przed skutkami awaryjnego wycieku gazu. Kady przedzia gazowy powinien
posiada dwustopniow sygnalizacj dziaajc w przypadku wycieku gazu SF6. Rozdzielnica
wykonana w technologii GIS jest obiektem szczelnym z rozwizaniem systemu uziemie i pocze dla
rozpywu prdw powrotnych zapewniajcych niewielkie oddziaywanie pl elektromagnetycznych
i wystpowanie ewentualnych zakce.
Zmniejszenie ingerencji w krajobraz mona uzyska przez budow rozdzielni wntrzowych
z budynkiem o architekturze komponujcej si z otoczeniem. Ze wzgldu na kompaktowo
architektura stacji z rozdzielnicami GIS moe by atwo dostosowana do otaczajcego krajobrazu
w porwnaniu z rozdzielniami napowietrznymi.
6.2.1.3. Powierzchnia terenu i jego uksztatowanie. Moliwo pozyskania terenu.

Teren wymagany dla rozdzielni napowietrznych jest okoo 56 krotnie wikszy w porwnaniu
z rozdzielni GIS lub w przypadku MTS wikszy odpowiednio okoo 3 razy.
Rozwizanie konstrukcyjne rozdzielni moe zalee do moliwoci pozyskania terenu. W sytuacji
gdyby wielko dostpnego terenu nie pozwalaa na realizacj stacji napowietrznej, naley rozway
zastosowanie rozwizania z wykorzystaniem rozdzielnic z izolacj gazow SF6.
W przypadku wysokiej ceny jednostkowej terenu naley przeprowadzi analiz kosztow dla wariantu
napowietrznego i wntrzowego z izolacj gazow SF6 z uwzgldnieniem kosztw zakupu niezbdnego
terenu.
O ostatecznym wyborze rozwizania powinien decydowa wynik przeprowadzonych analiz oceny
efektywnoci inwestycji dla rozpatrywanych technologii i rozwiza.
Porwnanie wielkoci niezbdnego terenu dla rozwiza napowietrznych otwartych z oszynowaniem
rurowym, w zalenoci od ukadu schematowego i przy rwnej iloci pl, dla poszczeglnych
poziomw napi przedstawiono w tabelach poniej.
z oszynowaniem rurowym, w zalenoci od rozwizania konstrukcyjnego schematu gwnego
rozdzielni 400 kV
2W 2W
Schemat gwny rozdzielni 3/2 W 2S 2S+SO
(war 1) (war 2)
Wielko niezbdnego terenu 100% 122% 224% 133% 147%
z oszynowaniem rurowym, w zalenoci rozwizania konstrukcyjnego schematu gwnego rozdzielni
Strona 47 z 102
PSE SF.STACJE/2015
o 220 kV
Schemat gwny 2W 2W
3/2 W 2S Czworobok 2S+SO
rozdzielni (war 1) (war 2)
Wielko
100% 115% 200% 123% 126% 152%
niezbdnego terenu
z oszynowaniem rurowym, w zalenoci od schematu gwnego rozdzielni 110 kV
Schemat gwny rozdzielni 2S 3S
Wielko niezbdnego terenu 100% 111%
6.2.1.4. Realizacja modernizacji

Rozwizania konstrukcyjne dla stacji modernizowanych, jeeli modernizacja polega na odtworzeniu
wyeksploatowanej stacji, naley dobiera z uwzgldnieniem maksymalnego ograniczania czasu
wyczania z ruchu istniejcych elementw w trakcie realizacji modernizacji. Dobr ukadu rozdzielni
przy jej odtworzeniu powinien uwzgldnia obecn i przewidywan w najbliszej pespektywie
kategori stacji.
W praktyce moe to oznacza realizacj nowej stacji w wykonaniu wntrzowym na terenie istniejcej
stacji bd na terenie do niej bezporednio przylegajcym, jeeli tylko zaistnieje moliwo pozyskania
tego terenu.
W przypadku podjcia decyzji budowy nowej rozdzielni na terenie istniejcej stacji po zrealizowaniu
nowej rozdzielni /stacji mona bdzie stopniowo przenosi istniejce powizania z istniejcego
do nowego obiektu.
6.2.1.5. Warunki eksploatacyjne

Przyjte do realizacji rozwizanie konstrukcyjne powinno si charakteryzowa moliwoci
ograniczenia przyszych kosztw eksploatacji, w tym take kosztw zwizanych z niedostarczon
energi z tytuu wycze planowanych oraz nieplanowych w tym awaryjnych. Przede wszystkim
powinna istnie moliwo konserwacji systemw szyn zbiorczych rozdzielni napowietrznych bez
wyczania caej sekcji rozdzielni.
W zwizku z powyszym rozwizanie konstrukcyjne powinno dawa moliwo wykonywania robt
bez koniecznoci pracy w strefie pod napiciem.
Pola rozdzielni otwartych naley tak rozplanowywa wzgldem siebie, aby moliwe byo w kadych
warunkach prowadzenie prac konserwacyjnych bez wyczania pl ssiednich i z zachowaniem
odstpw pozwalajcych wykonywa wszelkie czynnoci poza stref pracy pod napiciem.
Z tego punktu widzenia w przypadku rozwiza napowietrznych otwartych najkorzystniejsza
jest rozdzielnia wielosystemowa, wielowycznikowa z oszynowaniem rurowym.
Strona 48 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Uszkodzenia i awarie w rozdzielnicach GIS wntrzowych zdarzaj si o rzd wielkoci rzadziej ni

w rozdzielniach napowietrznych. Jednake w zalenoci od rodzaju uszkodzonego urzdzenia i samego
uszkodzenia czas trwania naprawy moe by od dwu- do kilkukrotnie duszy
dla rozdzielnic GIS.
Przegldy i inspekcje dla rozdzielni napowietrznych wymagane s 10-cio krotnie czciej ni
dla rozdzielni GIS. Natomiast niektre uszkodzenia w GIS wymagaj znacznie wicej czasu i powoduj
dusze czasy wyczenia urzdze.
Czas midzy kolejnymi naprawami / remontami dla rozdzielni napowietrznych jest okoo 50% mniejszy
ni dla rozdzielni GIS. To oznacza, e dyspozycyjno kadej linii jest dwukrotnie wiksza w stacjach
wykonanych w technologii GIS. A zatem kary za niedostarczon energi i brak cigoci zasilania bd
dwukrotnie mniejsze.
Biorc powysze pod uwag przy wyborze optymalnego pod wzgldem doboru technologii budowy
rozdzielni, zastosowanego ukadu jej pracy, naley uwzgldni indywidualne wymagania
niezwodnociowe uytkownikw systemu przesyowego uwzgldniajc warunki lokalne pracy sieci
w tym czstotliwo i czas trwania planowanych i nieplanowanych odstawie np. pl oraz innych
elementw rozdzielni/stacji.
6.2.1.6. Inne uwarunkowania

Na podjcie decyzji dotyczcej wyboru przyjtego do realizacji rozwizania konstrukcyjnego stacji
moe mie wpyw stanowisko spoecznoci lokalnych. Z tego wzgldu naley w okresie
przygotowywania inwestycji prowadzi dialog z okolicznymi mieszkacami, przekonywa
o przewidywanych rozwizaniach majcych na celu polepszenie warunkw zasilania przy braku
szkodliwych oddziaywa na rodowisko.
6.2.1.7. Szacunkowe koszty realizacji

Zgodnie z analizami przeprowadzonymi w ramach organizacji CIGRE czny koszt ycia (life cycle
cost) dla poszczeglnych technologii wykonania rozdzielni przedstawia si nastpujco: przyjmujc
z 100% LCC dla technologii AIS koszt dla technologii GIS wynosz ok. 91% tych kosztw a dla
technologii MTS odpowiedni 89%.
Szacunkowe koszy analizowanych rozwiza powinny obejmowa koszty na caej przestrzeni
planowanego okresu jego ycia i obejmujcego w szczeglnoci:
a) koszty inwestycyjne (nakady inwestycyjne) w tym koszty bezporednie inwestycji i koszty
finansowe,
b) koszty operacyjne obejmujce zasadniczo koszty utrzymania i eksploatacji,
c) koszty wynikajce z przewidywanych stanw awaryjnych naprawy remontowe i poawaryjne
d) koszty likwidacji.
6.2.1.8. Koszty realizacji inwestycji

Koszty realizacji inwestycji w zasadniczej czci stanowi:
1. Koszt pozyskania terenu.
2. Koszty prac przygotowania: prace projektowe i uzyskanie pozwolenia na budow.
3. Koszty wykonania robt budowlano-montaowych.
4. Koszty dostaw: zakupu i montau wyposaenia.
5. Koszty pozostae: prby, uruchomienia, odbiory i oddanie do eksploatacji.
Koszty aparatury pierwotnej cznie z konstrukcjami i infrastruktur dla stacji w technologii GIS
w zalenoci od schematu gwnego rozdzielni s wysze ni dla technologii AIS.
Strona 49 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Koszty prac budowlanych s okoo 4-krotnie wysze dla stacji napowietrznych w technologii AIS
w porwnaniu z GIS.
Koszty terenu w zalenoci od lokalizacji mog mie istotny wpyw na podjcie decyzji dotyczcych
wyboru technologii budowy stacji. Koszty te stanowi 5% do nawet 20% cznych kosztw budowy
i utrzymania rozdzieli w zalenoci od miejsca jej lokalizacji oraz technologii budowy, najnisze koszt
gruntu s przy technologiach GIS i w dalszej kolejnoci MTS. Wymagania w zakresie powierzchni
terenu dla poszczeglnych rozwiza przedstawiono w zestawieniach tabelarycznych poniej.
6.2.1.9. Koszty eksploatacji

Koszty eksploatacji obejmuj podstawowo:
1. Koszty przegldw.
2. Koszty konserwacji.
3. Koszty remontw.
4. Koszty prowadzenia ruchu.
5. Koszty z tytuu odstawie z pracy i niedostarczonej energii.
Okrelenia szacunkowych kosztw eksploatacji naley dokonywa wedug wzoru:
(1 + i )n 1
K E = [K S + K Z ] n
i (1 + i )
gdzie:
KE - koszty eksploatacji,
KS - koszty stae obejmujce przewidywane (planowane) zabiegi eksploatacyjne,
KZ - okrelane stochastycznie koszty zmienne (nieplanowane) obejmujce prace zwizane
z usuwaniem awarii, remonty wyposaenia oraz koszty ponoszone z tytuu przerw w dostawie
energii,
i- planowana stopa zwrotu,
n- zakadany czas prowadzenia eksploatacji.
Koszty prowadzenia eksploatacji obejmuj koszty podatkw, ubezpiecze oraz koszty planowane
i nieplanowane prowadzenia ruchu i eksploatacji.
6.2.1.10. Koszty likwidacji

Pod pojciem likwidacji urzdzenia/rozdzielni naley rozumie cao zada, jakie naley wykona,
aby w przypadku, gdy nastpio zuycie i zestarzenie si obiektu pod wzgldem technicznym,
technologicznym i funkcjonalnym, doprowadzi do cakowitego usunicia urzdzenia/rozdzielni
z terenu stacji.
W ramach likwidacji moemy wyrni:
1. Demonta urzdze i ich wyposaenia.
2. Demonta konstrukcji wysokich i wsporczych wraz z fundamentami.
3. Zagospodarowanie odpadw elementw zdemontowanych wraz z elementami/materiaami
mogcymi szkodliwie oddziaywa na rodowisko,
4. Rekultywacj terenu.
Analiz kosztw naley obj niezamortyzowane elementy majtku.
Strona 50 z 102
PSE SF.STACJE/2015
6.2.1.11. Porwnanie szacunkowe kosztw

W przypadku przyjcia rnych wariantw budowy stacji naley obliczy cakowite nakady
inwestycyjne dla poszczeglnych rozwiza. Porwnanie kosztw bdzie jednym z aspektw
do wyboru ostatecznego rozwizania.
Zestawienie porwnawcze szacunkowych kosztw realizacji pl dla rnych schematw gwnych
rozdzielni przy zaoeniu, e rozdzielnie napowietrzne otwarte bd miay oszynowanie rurowe,
a rozdzielnie z izolacj gazow zostan zlokalizowane w budynku przedstawiono w tabelach poniej.
Baz okrelon jako 100%, w kadym przypadku jest schemat rozdzielni , 2S i rozwizanie
konstrukcyjne napowietrzne otwarte.
Przedstawione koszty szacunkowe nie uwzgldniaj kosztw terenu, ktrych wycena zaley
w zasadniczej czci od lokalizacji rozdzielni (rodzaju i przeznaczeniu gruntw/terenu).
Tabela 25. Zestawienie porwnawcze szacunkowych kosztw realizacji rozdzielni 400 kV
Schemat gwny rozdzielni 2S 2S+SO 3/2 W 2W
Koszt realizacji rozwizanie

100% 110% 125% 140%
napowietrzne otwarte

80% - 100% 120%
wntrzowe z izolacj gazow
Schemat gwny rozdzielni 2S 2S+SO 3/2 W 2W Czworobok

100% 108% 130% 140% 110%
napowietrzne otwarte

100% 110% 125% 105%
wntrzowe z izolacj gazow
Schemat gwny rozdzielni 2S 3S
Koszt realizacji rozwizanie napowietrzne otwarte 100% 110%
Koszt realizacji rozwizanie wntrzowe z izolacj

85% 100%
gazow
6.2.2. Porwnanie rozdzielni 110 kV 400 kV w wykonaniu AIS, GIS i MTS

Poniej przedstawiono porwnanie technologii budowy rozdzielni wg rnych aspektw
rodowiskowych, warunkw przygotowania inwestycji, zasadniczych cech charakteryzujcych
poszczeglne technologie na etapie ich budowy, eksploatacji, wymaga niezawodnoci
oraz bezpieczestwa ich pracy.
Strona 51 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Tabela 28. Porwnanie rozdzielni 110 kV 400 kV w wykonaniu AIS, GIS i MTS
Zagadnienie AIS GIS MTS
Lokalizacja
Tereny wiejskie ++ -- +
Tereny miejskie -- ++ +
Projektowanie, wyposaenie, produkcja komponentw (elementw wyposaenia rozdzielni)
Proces projektowania koncepcyjny i jego ocena ++ 0 +
Dobr materiaw i wyposaenia + + +(-)
Proces budowy/produkcji, kontrola, jakoci i monta (z punktu - ++ +
widzenia montau na miejscu zabudowy)
Przygotowanie inwestycji - Projektowanie
Zoono projektu ++ 0 +
Harmonogram realizacji/Plan kontraktu 0 ++ +
Plan zagospodarowania terenu - ++ ++
Obwody pierwotne / Prace projektowe cz -budowlana + ++ ++
Schematy obwodw wtrnych ++ ++ ++
Budowa
Przygotowanie placu budowy + ++ +
Transport i magazynowanie - ++ +
Prace budowlane (fundamenty) + ++ +
Wykwalifikowanie personelu ++ - +
Prace montaowe -- ++ +
Odbiory + ++ ++
Oddziaywanie na rodowisko
Estetyka - ++ 0
Przyroda - ++ +
Haas 0 ++ +0
Wycieki - ++ +
EMF/ EMC (pole elektro-magnetyczne/ kompatybilno 0 ++ +
elektromagnetyczna)
Wpyw rodowiska
Warunki klimatyczne - +(++)* +(++)*
(* zastosowanie wntrzowe)
Zanieczyszczenie - 0(++)* 0(++)*
(* zastosowanie wntrzowe)
Czas czynnoci wykonywanych na planu budowy/miejscu zabudowy rozdzielni
Czas przygotowania miejsca pod zabudow 0 ++ +
Czas transportu - ++ +
Czas budowy - ++ +
Czas rozruchu ++ ++ +
Czas napraw ++ 0 +
Strona 52 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Zagadnienie AIS GIS MTS

Czas konserwacji ++ 0 +
Eksploatacja i obsuga
Nadzr + 0 0
Monitorowanie stanu - ++ 0
Oczekiwany czas ycia/eksploatacji + + +
Unieruchomienie i likwidacja 0 + 0
Czci zamienne ++ - +
Zaleno od producenta ++ - +
Zaleno od specjalistycznej wiedzy ++ - +
Nowa stacja + ++ +
redni czas konserwacji + ++ ++
Niezawodno 0 ++ +
redni czas naprawy ++ 0 +
Narzdzia, obsuga gazu + 0 0
Badania wyrobu + ++ +
Badania na budowie ++ ++ +
Sprawdzanie wyposaenia ++ ++ +
Wykorzystanie do modernizacji/remontu terenu istniejcych stacji + ++ ++
Dostpno
atwo konserwacji - ++ +
Badania
Badania typu + ++ +
Elastyczno
Rozbudowa istniejcych stacji ++ + +
Wykorzystanie do rozbudowy istniejcych stacji 0 ++ +
Modernizacja/remont istniejcych stacji + ++ +
Bezpieczestwo obsugi
Moliwo wypadku/zranienia podczas obsugi - ++ +
Moliwo wypadku/zranienia podczas konserwacji -- ++ +
Moliwo wypadku/zranienia w przypadku powanego bdu -- ++ +
Bezpieczestwo fizyczne
Zabezpieczenie przed atakiem terrorystycznym 0 ++ +
Zabezpieczenie przed wandalizmem 0 ++ +
Zabezpieczenie przed kradzie metalu 0 ++ +
Koszt stacji
Koszt nabycia ++ - 0
Koszt likwidacji -- ++ +
Znaczenie symboli:
Strona 53 z 102
PSE SF.STACJE/2015
"+ +" technologia ta daje zdecydowan przewag w stosunku do pozostaych

"+" technologia ta daje przewag
"0" oznacza stan neutralny
"-" oznacza wad
"- - " oznacza zdecydowan wad
Decyzja o wyborze rozwizania rozdzielni w wykonaniu napowietrznym lub GIS/MTS powinna by
podjta w zalenoci od czynnikw, ktre s istotne lub najwaniejsze dla danej lokalizacji
rozdzielni/stacji w KSE a zatem co najmniej rola i znaczenie stacji w systemie, wymagania pewnoci,
niezawodnoci i dyspozycyjnoci oraz cigoci zasilania odbiorcw, lokalizacja stacji oraz
efektywno techniczno-ekonomiczna.
7. MINIMALNE ODLEGOCI I ODSTPY W ROZDZIELNIACH

OTWARTYCH Z IZOLACJ POWIETRZN
Rozwizanie konstrukcyjne stacji powinno by tak zaprojektowane i wykonane aby uniemoliwi

dostp do stref niebezpiecznych, ale zapewni dostp w celach obsugi i utrzymania.
Stacje powinny mie ogrodzenia zewntrzne W przypadku braku moliwoci zachowania minimalnych
odlegoci zblienia powinny by zamontowane stae rodki ochrony (np.: przegrody, przeszkody oraz
oznaczenia tych stref).
7.1. Minimalne odlegoci i odstpy dla sieci 400 kV, 220 kV i 110 kV
W kolejnej tabeli przedstawiono zestawienie parametrw wyznaczajcych gabaryty instalacji

otwartych.
Tabela 29. Zestawienie odlegoci i odstpw
Symbol Okrelenie Warto
Minimalne odstpy podstawowe, suce do

okrelania odstpw i odlegoci wymaganych
w poszczeglnych przypadkach; jest to odstp Wg Normy IEC 61936-1 dla
N doziemny, wyznaczany dla niekorzystnego znormalizowanych poziomw izolacji
ukadu elektrod, dla przepi piorunowych dla okrelonych w tabelach powyej
napi w zakresach A i B, a przepi
czeniowych w zakresie C
B1 = N dla cianek penych
B2 = N + 100 mm dla siatek

drucianych, przy stopniu ochrony
B Odstp przegrody IP1XB, dla napi Um > 52 kV
B3 = N + 80 mm dla siatek drucianych,

przy stopniu ochrony IP2X, dla napi
Um 52 kV
O1 = N + 200 mm (min. 500 mm) dla

O Odstp przeszkody
przeszkd w instalacjach wntrzowych
Strona 54 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Symbol Okrelenie Warto
O2 = N + 300 mm (min. 600 mm) dla

przeszkd w instalacjach
napowietrznych
C = N + 1000 mm dla cianki penej

Odstp ogrodzenia zewntrznego instalacji
C, E
napowietrznej
E = N + 1500 mm dla siatki drucianej
T Odlego zblienia dla pojazdw (transport) T = N + 100 mm
Wysoko minimalna nad terenem dostpnym

H (na terenie zamknitego obszaru ruchu H = N + 2250 mm (min. 2500 mm)
elektrycznego)
H = 4300 mm dla napi Um 52 kV

Wysoko minimalna ponad powierzchni
H
dostpn przy ogrodzeniu zewntrznym H = N + 4500 (min. 6000 mm) dla
napi Um > 52 kV
Odstp w powietrzu wyznaczajcy zewntrzn

DL Zgodnie z aktualnym rozporzdzeniem
granic strefy prac pod napiciem
Dv = DL + 1000 mm - dla napi do

Odstp w powietrzu wyznaczajcy zewntrzn 110 kV wcznie
Dv
granic strefy prac w pobliu napicia Dv = DL + 2000 mm dla - napi
powyej 110 kV
Po uwzgldnieniu znamionowych poziomw izolacji okrelonych wczeniej oraz gruboci warstwy

niegu w przypadku instalacji napowietrznych, dla napi 110 kV, 220 kV i 400 kV poszczeglne
parametry przyjm nastpujce wartoci. Wartoci podano w mm.
Tabela 30. Wartoci zalecanych odstpw w powietrzu
Un [kV] 110 220 400
N 900 1900 2900
B1 900 1900 2900
B2 1000 2000 3000
Strona 55 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Un [kV] 110 220 400
O1 1100 2100 3100
O2 1200 2200 3200
C 1900 2900 3900
E 2400 3400 4400
T 1000 2000 3000
H wn*) 3150 4150 5150
H nap**) 3400 4400 5400
H 6000 6467 7667
DL 1100 2500 3500
Dv 2100 4100 5400
*) Instalacja wntrzowa
**) Instalacja napowietrzna
Podane w tabeli wartoci naley traktowa jako minimalne.
Dla napi sieci 110 kV i 220 kV odstp doziemny i midzyfazowy naley przyjmowa jako rwny N,
natomiast dla napicia sieci 400 kV odstp doziemny powinien wynosi N, za odstp midzyfazowy
naley przyjmowa jako nie mniejszy ni 3600 mm.
7.2. Minimalne odlegoci i odstpy dla napi 6 kV, 10 kV, 15 kV ,20 kV i 30 kV
W odniesieniu do napi pomocniczych (6 kV, 10 kV, 15 kV, 20 kV i 30 kV), po uwzgldnieniu

znamionowych poziomw izolacji okrelonych wczeniej oraz gruboci warstwy niegu w przypadku
instalacji napowietrznych, poszczeglne parametry przyjm nastpujce wartoci.
Tabela 31. Parametry okrelajce wielko instalacji [mm]
Un [kV] 6 wn*) 6 nap*) 10 wn*) 10 nap*) 15 20 30
N 90 150 120 150 160 220 320
B1 90 150 120 150 160 220 320
B3 170 230 200 230 240 300 400
O1 500 x 500 x 500 500 520
O2 x 800 x 800 800 800 800
C 1090 1150 1120 1150 1160 1220 1320
Strona 56 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Un [kV] 6 wn*) 6 nap*) 10 wn*) 10 nap*) 15 20 30
E 1590 1650 1620 1650 1660 1720 1820
T 190 250 220 250 260 320 420
H wn*) 2500 x 2500 x 2500 2500 2570
H nap**) x 2750 x 2750 2750 2750 2820
H x 5040 x 5067 5100 5133 5200
*) instalacja wntrzowa
**) instalacja napowietrzna
7.3. Odstpy od budynkw
Odstpy od budynkw miejscach w ktrych goe przewody krzyuj si nad budynkami

zlokalizowanymi na terenie stacji napowietrznych powinny by zachowane przy maksymalnym zwisie
nastpujce minimalne odstpy od dachu. Jako maksymalny zwis naley przyjmowa zwis przewodw,
ktry wystpi przy temperaturze przewodw dla jakiej dane poczenie zostao wykonane. Zaleca si
okrelanie zwisu w temperaturze + 80 stopni Celsjusza.
Tabela 32. Minimalne wysokoci nad dostpnym terenem w stacjach napowietrznych i wntrzowych
Minimalna wysoko Minimalna wysoko

Napicie znamionowe sieci Un z uwzgldnieniem warstwy (mm)
[kV] niegu (mm) Stacje wntrzowe
Stacje napowietrzne
6 2750 2500
10 2750 2500
15 2750 2500
20 2750 2500
30 2820 2750
110 3400 3150
220 4400 4150
400 5400 5150
7.4. Odstpy od ogrodzenia zewntrznego
Ogrodzenie zewntrzne powinno uniemoliwi nieupowanionym dostp do stacji napowietrznych.

Wysoko i budowa ogrodzenia powinna by taka, aby powstrzyma przed wspinaniem.
Strona 57 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Ogrodzenie zewntrzne powinno mie wysoko co najmniej 1800 mm a dolna krawd powinna by
wyej ni 50 mm od ziemi.
Ogrodzenie zewntrzne stacji napowietrznych powinno spenia nastpujce wymagane minimalne
odstpy od ogrodzenia:
1. Odstp od cianki staej - N + 1000 mm
2. Odstp od siatki ogrodzeniowej lub osony - N +1500 mm
7.5. Minimalne odstpy midzy czciami w warunkach szczeglnych
Minimalne odstpy [N] w warunkach szczeglnych mog by zmienione. Do tych warunkw zalicza
si odstpy przy wychyle pod wpywem si zwarciowych, pod wpywem wiatru i w przypadku opozycji
faz. W tych przypadkach odstpy powinny wynosi:
1. Minimalne odstpy midzy czciami instalacji ktre mog by naraone na opozycj
faz powinny by o 20% wiksze od wartoci podanych w tabelach.
2. Odstpy midzy czciami rozdzielni ktre przynale do rnych poziomw izolacji powinny by
nie mniejsze ni 125% odstpw ustalonych dla wyszego poziomu izolacji.
3. Jeeli przewody wychylaj si pod wpywem si zwarciowych to jako odstp naley zachowa co
najmniej 50% minimalnych odstpw ustalonych dla wyszego poziomu izolacji.
4. Jeeli przewody wychylaj si pod wpywem wiatru to jako odstp naley zachowa co najmniej
75% minimalnych odstpw podanych w tabelach.
5. W przypadku zerwania jednego rzdu w wielorzdowym acuchu izolatorowym, to jako odstp
minimalny, naley zachowa co najmniej 75% minimalnych odstpw podanych w tabelach
Strona 58 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Rys. 1. Odlegoci od przeszkody
Strona 59 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Rys. 2. Odlegoci od przegrody
Strona 60 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Rys. 3. Odstpy minimalne i minimalna wysoko przy ogrodzeniu zewntrznym
Strona 61 z 102
PSE SF.STACJE/2015
7.6. Strefy prac pod napiciem i w pobliu napicia
Tabela 33. Granice stref dla wykonywania prac w pobliu napicia i pod napiciem
Strefa
Napicie znamionowe
urzdzenia [kV]
Prac pod napiciem [m] Prac w pobliu napicia [m]
Powyej 1 do 30 *) Do 0,6 Powyej 0,6 do 1,4
123 Do 1,1 Powyej 1,1 do 2,1
245 Do 2,5 Powyej 2,5 do 4,1
420 Do 3,5 Powyej 3,5 do 5,4

*) poziomy napi stosowane przy zasilaniu ukadu potrzeb wasnych
Rys. 4. Wysokoci minimalne i minimalna odlego zblienia wewntrz zamknitych obszarw ruchu
elektrycznego
Strona 62 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Rys. 5. Gabaryt transportu w rozdzielni wntrzowej
Rys. 6. Gabaryt transportu w rozdzielni napowietrznej
Strona 63 z 102
PSE SF.STACJE/2015
7.7. Podstawowe wymiary okrelajce gabaryt stacji w wykonaniu jako rozdzielni

w wykonaniu napowietrznym (AIS)
1. Szeroko pola/gazi.
2. Wysoko zamocowania szyn zbiorczych.
3. Wysoko konstrukcji wsporczych dla wprowadzenia linii i zamocowania oszynowania grnego
pl.
Zestawienie maksymalnych wielkoci przedstawionych wymiarw dla poszczeglnych poziomw
napicia przedstawiono w tabeli poniej.
Tabela 34. Podstawowe wielkoci okrelajce gabaryty pl /gazi w rozdzielni
Napicie Maksymalna wysoko Maksymalna wysoko

Maksymalna szeroko
znamionowe zamocowania szyn konstrukcji wsporczych
pola w [m]
sieci w [kV] zbiorczych w [m] oszynowania grnego w [m]
110 kV 8,0 7,0 10,0
220 kV 15,0 11,0 15,0
400 kV 22,0 15,0 22,0
Maksymaln wysoko konstrukcji wsporczych oszynowania grnego okrelono jako wysoko

do miejsca zawieszenia oszynowania. Bezwzgldna wysoko konstrukcji moe by wiksza, jeeli
stanowi one podpor dla wieyczek i iglic ochrony odgromowej.
Dopuszcza si wysze konstrukcje wsporcze dla oszynowania grnego, ale tylko w przypadku, g
dy rozwizanie konstrukcyjne zawiera wicej ni jeden poziom tego oszynowania.
Lokalizacj auto/transformatorw mocy/ przesuwnikw fazowych lub dawikw kompensacyjnych
oraz przekadnikw pomiarowych instalowane napowietrznie na terenie stacji elektroenergetycznej
zawierajce olej naley tak rozplanowa, aby poar jednego z auto/transformatorw/ dawikw nie
zagraa innym auto/transformatorom i innym urzdzeniom. W tym celu odstpy pomidzy
auto/transformatorami/ dawikami i pomidzy auto/transformatorami / dawikami i innymi
urzdzeniami nie powinny by mniejsze ni podane w tabeli poniej.
Tabela 35. Minimalne odstpy pomidzy urzdzeniami z izolacj olejow
Odstp do
Ilo oleju w [l] innych auto/transformatorw/

budynkw z materiaw
dawikw lub budynkw
atwopalnych w [m]
z materiaw niepalnych w [m]
1000 2000 3,0 7,6
2000 20000 5,0 10,0
20000 45000 10,0 20,0
45000 15,2 30,5
Strona 64 z 102
PSE SF.STACJE/2015
W przypadku braku terenu dla zabudowy urzdze na stacji i koniecznoci zmniejszenia odlegoci
podanych w tabeli dopuszcza si stosowanie cianek ochronnych.
8. URZDZENIA
Specyfikacja obejmuje w szczeglnoci wymagania w zakresie doboru urzdze dla poszczeglnych

stacji i ich warunkw pracy systemowych, rodowiskowych i klimatycznych istniejcych na stacji.
Wymagania dotyczce budowy, rozwizania konstrukcyjnego i technologii wykonania, parametrw
technicznych oraz bada poszczeglnych urzdze zdefiniowane s w specyfikacjach technicznych
PSE S.A., w aktualnych normach krajowych i midzynarodowych oraz w przepisach
i rozporzdzeniach.
8.1. Auto/transformatory, przesuwniki fazowe
8.1.1. Auto/transformatory
W sieciach o napiciu 220 kV i wyszym, uzwojenia grnego napicia auto/transformatorw powinny
by poczone w gwiazd i przystosowane do pracy z punktem neutralnym uziemionym bezporednio
lub pracy z punktem neutralnym odziemionym.
Auto/transformatory sprzgajce sieci o rnych napiciach powinny by wykonywane jako
trjuzwojeniowe z uzwojeniem wyrwnawczym redniego napicia poczonym w trjkt. Uzwojenie
to powinno by przystosowane do zasilania ukadu potrzeb wasnych stacji oraz w zalenoci od
lokalizacji moe by wykorzystane do przyczenia innych urzdze np. dawikw kompensacyjnych
lub baterii kondensatorw.
Standardowe napicie znamionowe uzwojenia wyrwnawczego auto/transformatorw przewidywanych
do zainstalowania w KSE niezalenie od napicia grnego auto/transformatora jest to warto napicia
15,75 kV. W uzasadnionych przypadkach w zalenoci od lokalizacji i funkcjonalnoci
auto/transformatora oraz potrzeb w zakresie zasilania dopuszcza si inne wartoci napicia
znamionowego uzwojenia wyrwnawczego.
Decyzj kadorazowo podejmuje PSE S.A.
Auto/transformatory duej mocy powinny by wyposaone w urzdzenia do zmiany przekadni bez
odczania auto/transformatora od sieci czyli pod obcieniem oraz przystosowane do wsppracy
z nadrzdnymi ukadami regulacji.
W stacjach przyelektrownianych regulacja auto/transformatorw czcych sieci o rnych poziomach
napicia musi by skoordynowana z regulacj napicia jednostek wytwrczych. Dziaania
poszczeglnych regulatorw nie mog by sprzeczne. Ze wzgldu na charakterystyki regulacyjne
napicia, mocy czynnej i biernej generatorw oraz ograniczon czsto zmian pooenia przecznika
zaczepw auto/transformatorw pierwszestwo regulacji ma regulator napicia generatora. Regulacj
napicia transformatora naley uruchamia po wyczerpaniu si regulacji generatora. Zadanie
koordynacji dziaania obu ukadw regulacji powinna spenia automatyczna regulacja napicia
elektrowni.
Regulacj napicia w gbi sieci sprawuj auto/transformatory wyposaone w przeczniki zaczepw
z regulacj podobcieniow napicia wyposaone w ukady regulacji napicia stacji wsppracujce
z ukadami obszarowymi regulacji napicia.
Prd znamionowy pierwotny przekadnikw prdowych zainstalowanych w kominkach izolatorw
przepustowych nie powinien ogranicza prdu maksymalnie dopuszczalnego dla danego uzwojenia.
Dla spenienia wymaga poziomu emisji haasu nowy auto/transformator moe by fabrycznie
wyposaony w panelowe ekrany akustyczne mocowane do cianek kadzi.
Strona 65 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Auto/transformatory o mocy wikszej lub rwnej 250 MVA niezalenie od poziomu napicia naley
wyposay w sta, uruchamian samoczynnie instalacj ganicz.
Auto/transformatory przyczone do sieci o napiciu 400 kV niezalenie od wartoci mocy
znamionowej naley wyposay w sta, uruchamian samoczynnie instalacj ganicz
8.1.2. Przesuwniki fazowe

Podstawowe parametry techniczne przesuwnika fazowego znamionowy kt przesunicia fazowego
i znamionow moc przechodni naley okreli na podstawie wielowariantowych analiz warunkw
systemowych wykonanych dla caego przekroju pocze midzysystemowych lub systemowych.
Przesuwniki fazowe 400/400 kV powinny charakteryzowa si regulowanym kcie przesunicia
fazowego pomidzy napiciem wejciowym (rdowym) i napiciem wyjciowym (obcienia).
W przesuwniku fazowym symetrycznym moduy napi wejciowego i wyjciowego s sobie rwne
w stanie bez obcienia dla kadej zmiennej wartoci kta przesunicia fazowego.
Dla ktw przesunicia fazowego rwnych lub wikszych od 20 naley stosowa przesuwnik fazowy
symetryczny skadajcy si z transformatora szeregowego (dodawczego) i transformatora
wzbudzajcego (gwnego).
Dla ktw przesunicia fazowego mniejszych od 20 dopuszcza si stosowanie przesuwnika fazowego
asymetrycznego. Dopuszczalno takiego rozwizania w danym wle sieci naley uzasadni
wykonanymi wielowariantowymi analizami systemowymi. Przesuwnik fazowy asymetryczny
wprowadza rnic pomidzy moduem napicia wejciowego i moduem napicia wyjciowego.
Typowo rnica ta jest tym wiksza im wikszy jest kt przesunicia fazowego. Jeli analizy systemowe
wyklucz moliwo stosowania przesuwnika asymetrycznego naley stosowa przesuwnik
symetryczny.
Gwne parametry techniczne decydujce o rozwizaniu konstrukcyjnym i gabarytach przesuwnika to:
a) znamionowy kt przesunicia fazowego,
b) znamionowa moc przechodnia.
W przypadku, gdy wyprodukowanie i transport przesuwnika fazowego o wymaganym znamionowym
kt przesunicia fazowego i jednoczenie wymaganej znamionowej mocy przechodniej
na analizowanym poczeniu jest niemoliwe do wykonania naley stosowa zamiast jednego
przesuwnika fazowego dwa mniejsze przesuwniki fazowe poczone szeregowo lub rwnolegle. Dwa
takie przesuwniki speniaj w poczeniu szeregowym lub rwnolegym wymagania w zakresie
znamionowego kta przesunicia fazowego i jednoczenie znamionowej mocy przechodniej.
W przypadku zastosowania dwch przesuwnikw fazowych poczonych szeregowo moc przechodnia
kadego z przesuwnikw jest rwna wymaganej mocy przechodniej, natomiast kt przesunicia
fazowego kadego z przesuwnikw jest rwny poowie wymaganego kta przesunicia fazowego.
W przypadku zastosowania poczenia rwnolegego przesuwnikw moc przechodnia kadego
z przesuwnikw jest rwna poowie wymaganej mocy przechodniej, natomiast kt przesunicia
fazowego kadego z przesuwnikw jest rwny wymaganemu ktowi przesunicia fazowego.
Wybr rodzaju poczenia przesuwnikw wcznie z doborem ich parametrw elektrycznych naley
dokona indywidualnie z uwzgldnieniem wymaganych parametrw regulacji na analizowanym
poczeniu.
Przesuwniki fazowe o mocy wikszej lub rwnej 250 MVA niezalenie od poziomu napicia naley
wyposay w sta, uruchamian samoczynnie instalacj ganicz. Przesuwniki fazowe przyczone do
sieci o napiciu 400 kV niezalenie od wartoci mocy znamionowej naley wyposay w sta,
uruchamian samoczynnie instalacj ganicz
Strona 66 z 102
PSE SF.STACJE/2015
8.2. Dawiki kompensacyjne
Dawiki kompensacyjne do kompensacji mocy biernej pojemnociowej, w zalenoci od wymaga

systemowych zdefiniowanych na podstawie przeprowadzonych, wielowariantowych analiz warunkw
pracy systemu, naley instalowa poprzez przyczenie do szyn zbiorczych i/lub gazi w ukadach 3/2
wycznikowych lub przyczone do linii najwyszych napi.
Dawiki przyczone do szyn zbiorczych powinny by w wykonaniu trjfazowym.
Dawiki przyczone do linii, ze wzgldu na stosowany ukad automatyki SPZ 1- fazowego, powinny
by w wykonaniu jednofazowym.
Dopuszcza si zastosowanie dawikw przyczonych do linii w wykonaniu trjfazowym .W takim
rozwizaniu dawiki powinny by wyposaone w dawiki uziemiajce przyczone do punktu
neutralnego dawika.
Decyzj o lokalizacji w sieci ,o doborze wartoci mocy dawikw w poszczeglnych wzach sieci oraz
o rozwizaniu konstrukcyjnym podejmuje kadorazowo PSE S.A. na podstawie wykonywanych
wielowariantowych analiz systemowych dla stanw normalnych , remontowych i zakceniowych pracy
sieci.
W stacjach zaleca si stosowa dawiki kompensacyjne w izolacji olejowej o mocach standardowych:
50 Mvar, 100 Mvar i 150 Mvar przyczone do sieci 110, 220 i 400 kV oraz dawiki kompensacyjne
o mocy znamionowej 50 Mvar, w izolacji powietrznej, przyczone do uzwoje wyrwnawczych
auto/transformatorw 400/220 kV lub 400/110 kV na napiciu 15.75 kV lub 30 kV dostosowanych
kadorazowo do mocy uzwoje wyrwnawczych.
Dawiki kompensacyjne o mocy 50 Mvar, 100 Mvar i 150 Mvar, napowietrzne, w wykonaniu
trjfazowym, jednokadziowe, piciokolumnowe, z regulacj pod obcieniem lub bez regulacji,
z uzwojeniem poczonym w ukadzie YN, powinny by przystosowane do pracy w sieci o napiciu
znamionowym 400 kV,220 kV i 110 kV pracujcej ze skutecznie uziemionym punktem neutralnym.
Dawiki powinny by tak zaprojektowane i wykonane by wytrzymay bez uszkodze i odksztace
oddziaywania termiczne i dynamiczne bliskich zwar zewntrznych jedno i wielofazowych oraz
naprenia statyczne i dynamiczne wystpujce w stanach przejciowych spowodowanych
przepiciami w sieci do ktrej s przyczone.
Dobr parametrw technicznych oraz lokalizacji dawikw kompensacyjnych i dawikw
uziemiajcych naley wykona na podstawie przeprowadzonych analiz zapewniajcych nie
dopuszczenie do powstawania zjawisk ferrorezonansowych w ukadzie jak rwnie zapewnienia
warunkw dla pewnego gaszenia uku.
Parametry techniczne, rozwizania konstrukcyjne i technologia wykonania dawikw powinny
uwzgldnia ryzyko wystpienia oscylacji i rezonansowych stanw przepiciowych w przypadku
zaburze i zakce w sieci. Dawik powinien by przystosowany do cigej pracy przy napiciu
maksymalnym bez przekroczenia maksymalnie dopuszczalnych wartoci temperatur w rdzeniu
i w uzwojeniach.
Dawiki bezrdzeniowe powinny by zainstalowane w taki sposb, aby pole magnetyczne od prdu
zwarciowego nie byo zdolne do wcignicia przedmiotw do cewki.
Urzdzenia zainstalowane w pobliu dawika powinny by o parametrach technicznych zapewniajcych
wytrzymao na dziaanie si elektromagnetycznych.
Czci metalowe zlokalizowane w pobliu dawika takie jak, zbrojenia fundamentw, ogrodzenia
i instalacje uziemiajce w normalnych warunkach pracy nie powinny si nagrzewa powyej
dopuszczalnej temperatury.
Warunki budowy dawika powinny zapewni jego czas ycia w okresie minimum 40 lat.
Izolatory przepustowe powinny by zaprojektowane, wyprodukowane i badane zgodnie z norm
IEC 60137 oraz wymaganiami specyfikacji technicznej.
Strona 67 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Dawiki kompensacyjne powinny spenia wymagania norm krajowych i midzynarodowych oraz

standardowych specyfikacji funkcjonalnych PSE S.A.
Dawiki kompensacyjne przyczone do sieci o napiciu 400 kV niezalenie od wartoci mocy
znamionowej naley wyposay w sta, uruchamian samoczynnie instalacj ganicz
8.3. Baterie kondensatorw statycznych
Baterie kondensatorw statycznych przewidziane s do pracy w sieci 110 kV, 220 kV

i 400 kV dla kompensacji mocy biernej indukcyjnej.
Napicie znamionowe baterii powinno by nie mniejsze ni wynikajce z sumy arytmetycznej wartoci
skadowej podstawowej i skadowych harmonicznych z uwzgldnieniem maksymalnych zawartoci
harmonicznych, waha czstotliwoci sieci, tolerancji wykonania kondensatorw i innych parametrw.
Poziomy izolacji baterii kondensatorw powinny by dostosowane przez wykonawc do parametrw
technicznych i wymaga instalowanego ukadu kompensacji mocy biernej oraz powinny by nie
mniejsze ni poziomy wynikajce z obowizujcych wartoci wynikajcych z wymaga koordynacji
izolacji w stacji.
Konstrukcja i parametry techniczne baterii kondensatorw powinny by tak zaprojektowane i wykonane
by nie powodowa generacji wyszych harmonicznych i zjawiska ferrorezonansu z urzdzeniami
zainstalowanymi w stacji
Parametry techniczne i rozwizanie konstrukcyjne ukadw BKS powinny zapewnia ich bezpieczn
i niezawodn prac rwnoleg z zainstalowanymi, lub przewidywanymi do zainstalowania na stacji
ukadami BKS.
Aparatura czeniowa niezbdna do czenia baterii kondensatorw statycznych powinna by
przystosowana do wytrzymywania udarw prdowych spowodowanych zaczeniami baterii do szyn
zbiorczych, do ktrych s ju przyczone jedna lub kilka baterii.
Wyczniki powinny by zdolne do wytrzymywania oddziaywa dynamicznych i cieplnych, ktre
mog by spowodowane przez krtkotrwae prdy przecieniowe o duej amplitudzie i wysokiej
czstotliwoci wystpujce wskutek czynnoci czeniowych w ukadzie. Powinny posiada zdolno
czenia prdw pojemnociowych, klasa co najmniej C2, o wartociach dostosowanych
do warunkw pracy BKS w stanach normalnych i zakceniowych pracy ukadu
Wyczniki zainstalowane w polach baterii kondensatorw powinny by wyposaone w urzdzenie do
kontroli sterowania zaczania / wyczania poszczeglnych faz wycznika niezbdne dla ograniczenia
stanw nieustalonych przy zaczaniu / wyczaniu ukadw zawierajcych baterie kondensatorw
i dawiki.
Baterie powinny by chronione przed wyadowaniami atmosferycznymi instalacj odgromow na stacji.
Baterie powinny by wyposaone w odpowiednio dobrane beziskiernikowe ograniczniki przepi.
Teren ukadu BKS powinien by ogrodzony zgodnie z wymaganiami technicznymi PSE S.A.
dotyczcymi ogrodze zewntrznych i wewntrznych stacji elektroenergetycznych, Specyfikacje
techniczne. Ogrodzenia stacji elektroenergetycznych; Warszawa, marzec 2006 oraz wymaganiami

dotyczcymi Standardy zabezpieczenia technicznego i ochrony obiektw elektroenergetycznych.
Dyspozycyjno i niezawodno pracy baterii powinny by nie mniejsze ni 99,6%.
Czas ycia baterii powinien wynosi co najmniej 40 lat.
Naley przewidzie odpowiednie rodki ostronoci i wykona odpowiednie prace budowlane w celu
niedopuszczenia do zanieczyszczenia rodowiska naturalnego przez dielektryki cieke w czasie ycia
baterii. Projekt rozwizania podlega akceptacji PSE S.A.
Strona 68 z 102
PSE SF.STACJE/2015
8.4. Wyczniki, odczniki, uziemniki
Parametry techniczne urzdze i technologia wykonania powinny by zdefiniowane zgodnie

z wymaganiami wynikajcymi z warunkw systemowych danej rozdzielni, aktualnymi wymaganiami
obowizujcych specyfikacji standardowych oraz postanowieniami aktualnych norm krajowych
i midzynarodowych. Kady element urzdzenia cznie z konstrukcjami wsporczymi i fundamentami
powinien by okrelony, dobrany i zainstalowany tak eby spenia co najmniej podstawowe
wymagania:
1. Wymagania oglne takie jak wymagania elektryczne, mechaniczne, technologiczne
i rodowiskowe.
2. Wymagania szczegowe charakterystyczne dla lokalizacji miejsca jego eksploatacji.
Poszczeglne urzdzenia i ich elementy powinny by dobierane do przewidywanych obcie.
W przypadku jeli wymagana jest zgodno z procedurami eksploatacji i bezpieczestwa
charakterystycznymi dla danego urzdzenia naley okreli niezbdne wymagania dodatkowe.
Urzdzenia powinny dziaa prawidowo w normalnych warunkach eksploatacji. Wykonawca powinien
dostarczy instrukcje obsugi, transportu, magazynowania, budowy i eksploatacji. Szczegln uwag
naley zwrci na bezpieczestwo personelu i atwo obsugi.
Producent aparatury powinien wyszczeglni specjalne narzdzia wymagane do montau, bada
i eksploatacji.
8.4.1. Wyczniki
Wyczniki powinny by wyposaone we waciwie dziaajce napdy gwarantujce poprawne
wykonywanie operacji wyczania i zaczania. Kady wycznik powinien by wyposaony
w niezaleny napd z moliwoci jego blokady mechanicznej i elektrycznej w pozycji otwarcia
stykw.
Ukad sterowania wycznika powinien by objty systemem wzajemnych blokad czeniowych
wsppracujcych z nim cznikw oraz dodatkowo wyposaony w blokad uniemoliwiajc
zaczenie w warunkach: braku zazbrojenia napdu, zmniejszenia gstoci gazu w przedziale
wycznikowym poniej drugiego poziomu lub wystpienia cigego impulsu wyczajcego (blokada
przeciw pompowaniu).
Wycznik powinien by wyposaony w sygnalizacj lokaln i zdaln braku napicia zasilania silnika
oraz wyczenia obwodu zasilania silnika.
Wyczniki powinny by wyposaone we wskaniki pooenia stykw, jednoznacznie, pewnie
i niezawodnie wskazujce stan otwarcia i zamknicia wycznika.
Powinna by moliwa kontrola stanu pooenia stykw wyczajcych.
Wyczniki w polach linii dugich ,autotransformatorw, dawikw kompensacyjnych i baterii
kondensatorw statycznych powinny by wyposaone w urzdzenia do synchronicznego czenia
biegunw.
Decyzj kadorazowo podejmuje PSE S.A.
8.4.2. Odczniki, uziemniki
8.4.2.1. Odczniki
W rozdzielniach 400 kV, 220 kV i 110 kV naley stosowa nastpujce typy odcznikw:
1. Odczniki pantografowe z jednym noem uziemiajcym lub bez noy uziemiajcych.
2. Odczniki sieczne z dwoma noami uziemiajcymi, z jednym noem uziemiajcym lub bez noy
uziemiajcych.
3. Odczniki poziomoobrotowe z dwoma noami uziemiajcymi, z jednym noem uziemiajcym
lub bez noy uziemiajcych.
Strona 69 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Odczniki pantografowe naley stosowa jako odczniki szynowe w rozdzielniach z oszynowaniem

rurowym.
Odczniki sieczne naley stosowa jako odczniki sekcjonujce ( odczniki dwuprzerwowe ) oraz
jako odczniki liniowe w polach poszczeglnych odej.
Odczniki poziomoobrotowe dopuszcza si do stosowania jako odczniki liniowe w polach 110 kV
i 220 kV przy odpowiedniej podziace pola.
Odczniki liniowe w poszczeglnych polach naley stosowa za przekadnikiem napiciowym
w kierunku odejcia. W przypadku linii wyposaonych w urzdzenia telefonii nonej dopuszcza si
lokalizacj odcznikw przed przekadnikami napiciowymi pojemnociowymi.
Odczniki powinny by wyposaone w zewntrzne, mechanicznie poczone wskaniki pooenia,
jednoznacznie wskazujce pozycj cakowitego otwarcia lub cakowitego zamknicia stykw
gwnych. Zainstalowane wskaniki powinny by wyranie widoczne dla personelu obsugi.
Odczniki powinny posiada moliwo awaryjnego rcznego otwierania. Konstrukcja odcznika
powinna uniemoliwia rczne sterowanie odcznikiem w przypadku zablokowania odcznika przez
blokady elektryczne. czenie przy wykorzystaniu rcznego sterowania powinno by moliwe tylko
podczas uruchamiania i konserwacji oraz w trybie awaryjnym w czasie przerwy w dopywie napi
sterowniczych lub w przypadku uszkodzenia napdu silnika. Rczne sterowanie odbywa si
z pominiciem blokad funkcjonalnych.
Wszystkie odczniki powinny by objte systemem blokad czeniowych wsppracujcych z nimi
wycznikami, odcznikami i uziemnikami, tak aby zapewni bezpieczn prac urzdze
we wszystkich warunkach pracy.
8.4.2.2. Uziemniki
Kad rozdzielni naley wyposaa w uziemniki stae. Rol t mog peni noe uziemiajce
zabudowane na odcznikach, a jeeli nie ma odcznikw naley przewidywa uziemniki jako
samodzielne aparaty.
Uziemniki stae do uziemiania szyn zbiorczych naley instalowa tak, aby w zalenoci od poziomu
napicia, komplet przypada na nie wicej ni:
a) 4 pola/gazie w rozdzielni 400 kV,
b) 8 pl w rozdzielni 220 kV,
c) 12 pl w rozdzielni 110 kV.
Uziemniki stae naley take instalowa w polach rozdzielczych, zarwno od strony odcznika
szynowego jak i od strony odcznika liniowego.
Za pomoc uziemnika staego naley take uziemia kade odejcie.

Uzupenieniem dla uziemnikw staych s uziemiacze przenone, dla ktrych naley przewidywa
odpowiednie zaciski zlokalizowane w kadym polu pomidzy przekadnikiem prdowym
i wycznikiem oraz na odejciach linii.
Wszystkie uziemniki powinny by wyposaone w zewntrzne mechanicznie poczone wskaniki
pooenia zapewniajce wskazywanie pozycji cakowicie otwartej lub cakowicie zamknitej stykw
gwnych. Zainstalowane wskaniki powinny by wyranie widoczne dla personelu obsugi.
Wszystkie uziemniki powinny by wyposaone we wskaniki pooenia stykw odwzorowujce stan
otwarcia lub zamknicia uziemnika oraz w blokady uniemoliwiajce uziemienie obwodu bdcego pod
napiciem.
Styki robocze uziemnikw nie powinny zmienia pooenia pod wpywem dziaania si grawitacji
lub innych czynnikw nawet, jeeli ulegn uszkodzeniu.
Strona 70 z 102
PSE SF.STACJE/2015
W sytuacjach awaryjnych powinno by zapewnione rczne sterowanie uziemnikami. Konstrukcja

uziemnika powinna uniemoliwia rczne sterowanie uziemnikiem w przypadku zablokowania
uziemnika przez blokady elektryczne.
Wszystkie uziemniki powinny by objte systemem blokad czeniowych ze wsppracujcymi z nimi
wycznikami i odcznikami.
Jeli uziemnik jest wyposaony w system zabezpieczajcy przed pen wartoci prdu zwarcia
dopuszcza si zainstalowanie uziemnika o obnionych parametrach znamionowych ktre
odzwierciedlaj jego realne moliwe obcienie
Odczniki i uziemniki powinny by zainstalowane w taki sposb, aby nie mogo wystpi
niezamierzone uruchomienie poprzez rczne pocignicie lun nacinicie mechanizmu napdowego.
Niezamierzone uruchomienie odcznika i uziemnika nie moe mie miejsca w adnym przypadku pod
wpywem wiatru, ciaru wasnego ruchomych czci cznika ani adnej innej przyczyny.
8.5. Przekadniki pomiarowe
Obwody wtrne przekadnikw naley uziemi. Miejsce uziemienia naley tak okreli, aby unikn
zakce elektrycznych.
Przekadniki naley instalowa w taki sposb, aby ich zaciski wtrne byy atwo dostpne,
gdy urzdzenia rozdzielcze zostan wyczone spod napicia.
8.5.1.1. Przekadniki prdowe

Znamionow liczb przeteniow i znamionowy uchyb naley dobra tak, aby w przypadku zwarcia
zapewni prawidowe dziaanie urzdze zabezpieczeniowych oraz nie dopuci do uszkodzenia
urzdze pomiarowych.
W sieciach wysokich napi w ktrych staa czasowa jest duga i gdzie stosuje si automatyk SPZ
naley uwzgldni przejciowe naraenie powodowane przez skadow nieokresow prdu
zwarciowego.
Naley zapewni skuteczne ekranowanie midzy obwodami pierwotnymi i wtrnymi dla obnienia
przepi przejciowych powstajcych w obwodach wtrnych podczas czynnoci czeniowych.
8.5.1.2. Przekadniki napiciowe

Przekadniki napiciowe powinny by tak dobrane, aby moc znamionowa i dokadno byy
odpowiednie dla przyczonych urzdze i oprzewodowania.
Wykonawca musi okreli wszystkie ograniczenia dla urzdze ze wzgldu na zjawisko ferrorezonansu,
wynikajce z gwarantowanych parametrw przekadnikw. Wykonawca powinien zapewni, e
przekadniki nie bd generoway adnych przepi wynikajcych ze zjawiska ferrorezonansu
powodujcych zniszczenie urzdze.
W przypadku koniecznoci zainstalowania rezystorw w obwodach wtrnych przekadnikw,
niezbdnych ze wzgldu na zjawisko ferrorezonansu Wykonawca musi uzyska zgod PSE S.A.
W polach linii, auto/transformatorw, dawikw kompensacyjnych, przekadniki napiciowe powinny
by zlokalizowane przed odcznikami liniowymi.
8.6. Ograniczniki przepi
Przepicia wystpujce w sieciach elektrycznych na skutek wyadowa atmosferycznych lub operacji

czeniowych stanowi zagroenie dla urzdze elektrycznych .
Zasadniczo wyrnia si trzy rodzaje przepi:
Strona 71 z 102
PSE SF.STACJE/2015
1) Przepicia dynamiczne ktre mog wystpi np.: podczas zaniku obcienia lub
w czasie zakce zwizanych ze zwarciami doziemnymi. Czas trwania tych przepi
o czstotliwoci sieciowej wynosi od 0,1 sek do kilku godzin. Zasadniczo przepicie nie
przekracza 3 p.u. i nie stanowi niebezpieczestwa, jednake ma istotny wpyw na dobr
parametrw ogranicznika.
2) Przepicia czeniowe powstajce podczas operacji czeniowych i skadajce si z silnie
tumionych oscylacji o czstotliwoci od kilku kHz i wartoci 1,73p.u. Szczeglnym
przypadkiem s operacje czeniowe w obwodach o charakterze indukcyjnym. Czas narastania
przepi zawiera si wtedy midzy 0,1 i 10 ms i ich warto szczytowa moe osign 4 p.u..
Przepicia o duej stromoci fali mog te powsta podczas zaczania linii napowietrznych i
kablowych. Warto szczytowa wynosi w tym przypadku 2,2 p.u.
3) Przepicia atmosferyczne wystpujce w czasie wyadowa atmosferycznych. Osigaj warto
szczytow w czasie zaledwie kilu mikrosekund i nastpnie szybko zanikaj. Wartoci tych
jednobiegunowych przepi mog znacznie przewysza 10 p.u..
Poziom ochrony ogranicznika jest maksymalnym napiciem na zaciskach ogranicznika podczas
przepywu znamionowego prdu wyadowczego ktry posiada ksztat 8/20s.
Maksymalne napicie robocze na zaciskach ogranicznika naley dobiera na podstawie maksymalnego
napicia midzyfazowego .Naley uwzgldni przepicia dynamiczne wystpujce
w czasie zwar z udziaem ziemi. Im wysza warto wytrzymywanego napicia piorunowego
od poziomu ochrony ogranicznika tym lepsza ochrona urzdze elektrycznych od przepi.
Dla prawidowej ochrony urzdze decydujce znaczenie ma lokalizacja ogranicznikw przepi.
Ograniczniki przepi powinny by instalowane jak najbliej chronionych urzdze w odlegoci
co najwyej kilku metrw.
Ograniczniki przepi beiskiernikowe posiadaj charakterystyki napiciowo- prdowe warystorw
silnie nieliniowe . Ze wzgldu na bezpieczestwo ludzi i urzdze ( w przypadku rozerwania obudowy)
oraz wysok wytrzymao na zabrudzenia beziskienikowe ograniczniki przepi ograniczniki naley
stosowa w osonie kompozytowej .
9. POCZENIA NAPOWIETRZNE
Dla wykonywania pocze napowietrznych naley stosowa przewody linkowe stalowoaluminiowe

lub aluminiowe oraz przewody rurowe. Przewody linkowe mog mie budow segmentow.
W przypadku przewodw rurowych naley stosowa zabezpieczenia przed drganiami.
Poczenia linkowe naley mocowa do konstrukcji wsporczych za pomoc acuchw izolatorowych
zoonych z izolatorw dugopiennych porcelanowych lub kompozytowych. Na terenie stacji
elektroenergetycznych nie dopuszcza si izolatorw kopakowych. Naley stosowa dwurzdowe
acuchy izolatorowe z mocowaniem dwupunktowym.
Izolatory dugopienne stosowane w acuchach izolatorowych powinny mie wytrzymao
na rozciganie nie mniejsz ni 160 kN dla zawieszenia przelotowego i nie mniejsz ni 210 kN dla
zawieszenia odcigowego. W przypadku stosowania izolatorw ceramicznych powinny one by
wykonane z porcelany C130.
Izolatory wsporcze stosowane jako podpory torw prdowych powinny wytrzymywa dziaanie si
dynamicznych pochodzcych od maksymalnego prdu zwarcia, do jakiego dostosowana jest
rozdzielnia.
Wszelkiego rodzaju poczenia powinny by dostosowane do zaoonej przepustowoci szyn
zbiorczych, przepustowoci pl i obcie transformatorw wraz z dopuszczaln ich przecialnoci.
Zaleca si stosowanie przewodw rurowych o rednicach zewntrznych 80 mm, 120 mm, 150 mm,
200 mm i 250 mm.
Przewody linkowe powinny mie przekroje 240 mm2 lub 525 mm2 w przypadku przewodw stalowo
aluminiowych oraz 887 mm2 dla przewodw aluminiowych.
Strona 72 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Dla poszczeglnych poziomw napi naley stosowa przewody zgodnie z zamieszczon poniej
tabel;
Tabela 36. Przekroje i rednice przewodw i rur
Poziom napicia Przewody linkowe przekrj Przewody rurowe rednica*

[kV] [mm2] [mm]
110 240, 525 80, 120
220 525 120, 150
400 525, 887 120, 200, 250
*) rednica rur powinna by dobrana na etapie realizacji projektu wykonawczego w zalenoci od

rozwizania konstrukcyjnego rozdzielni dostosowana rwnie do wymaga wytrzymaoci
mechanicznej.
10. POCZENIA KABLOWE
10.1. Wymagania oglne
W przypadku stosowania na terenie stacji pocze kablowych naley je wykonywa z zastosowaniem

kabli jednoyowych, suchych z izolacj z tworzyw sztucznych. Wszelkiego rodzaju poczenia
kablowe powinny by dostosowane do zaoonej przepustowoci pl i obcie auto/transformatorw
wraz z dopuszczaln ich przecialnoci.
Poczenia trjfazowe naley tworzy czc kable w wizki trjktne lub prowadzc je w ukadzie
paskim.
Kable mona ukada w ziemi, w kanaach kablowych, w przepustach bd na estakadach. W kadym
z tych przypadkw kabel powinien by zabezpieczony przed uszkodzeniem powoki zewntrznej
zarwno w trakcie montau jak i podczas eksploatacji.
Zakoczenia kabli powinny stanowi gowice kablowe. W przypadku wprowadzania kabli do rozdzielni
z izolacj gazow naley stosowa gowice zintegrowane z t rozdzielni. W pozostaych przypadkach
naley stosowa gowice napowietrzne z zewntrznym izolatorem kompozytowym. Gowice
napowietrzne naley przystosowa do czasowego odczania koca yy powrotnej kabla od uziemionej
konstrukcji wsporczej lub uziemionych elementw gowicy.
Przy wprowadzaniu pocze kablowych do auto/transformatorw mocy nie naley stosowa gowic
zintegrowanych z auto/transformatorem.
10.2. Wymagania funkcjonalne
Kable na terenie stacji naley prowadzi w kanaach kablowych, zgodnie z odpowiednimi

wymaganiami technicznymi dotyczcymi wykonania i odbioru linii kablowych. Kable jednoyowe
powinny by ukadane w taki sposb, aby zapewni, e siy pochodzce od prdw zwarciowych nie
spowoduj uszkodze.
W przypadku dugich rwnolegych tras naley wykona obliczenia napicia indukowanego w instalacji
telekomunikacyjnej podczas zwarcia. Naley zachowa odpowiednie odlegoci midzy kablami
i rurocigami.
Linie kablowe SN zasilajce potrzeby wasne docelowo z trzecich uzwoje auto/transformatorw mocy
naley wykona w izolacji o jeden stopie wyszy od poziomu izolacji uzwojenia wyrwnawczego
danego auto/transformatora.
Strona 73 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Parametry techniczne kabli i gowic naley dobra indywidualnie do obcienia i charakteru odbioru,
Kable powinny by dobierane i ukadane w taki sposb, aby nie mogo wystpi niedopuszczalne
nagrzewanie y i ich izolacji, pocze zaciskw aparatw lub otoczenia. Przekrj yy roboczej kabli
naley dobra przy zaoeniu temperatury pracy dugotrwaej z uwzgldnieniem czynnikw
wystpujcych na trasie linii kablowej majcych wpyw na obnienie ich dugotrwaej obcialnoci
prdowej np. zblienia lub skrzyowania z innymi kablami, przepusty kablowe itp. Kable powinny by
instalowane w taki sposb aby napicia raeniowe dotykowe nie przekraczay wartoci dopuszczalnych.
Powoki metalowe kabla powinny by uziemione. Naley wzi pod uwag ruchy gruntu i drgania.
Minimalne wartoci promienia gicia podczas montau i po zainstalowaniu zale od typu kabla i i
powinny by okrelone przez producenta.
Obcialno prdowa projektowanych pocze kablowych 400 kV, 220 kV, 110 kV oraz SN powinna
by dostosowana do maksymalnie dopuszczalnej obcialnoci danych urzdze / linii.
Na kadej z faz linii kablowej naley przewidzie, na obu kocach gowice kablowe wyposaone
w izolatory kompozytowe oraz ograniczniki przepi, ktrych parametry okrelone
s w specyfikacjach. Gowice kablowe naley chroni przed przekrceniem. Gowice kablowe powinny
by tak skonstruowane, aby kable nie pltay si.
Dobr kabla naley potwierdzi obliczeniami uwzgldniajcymi warunki pracy kabla (uoenie,
przecialno, sposb uziemienia yy powrotnej, warunki zwarciowe).
11. OCHRONA OD BEZPOREDNICH UDERZE PIORUNA
Jako ochron od bezporednich uderze pioruna w stacjach elektroenergetycznych nalecych

do PSE S.A. naley stosowa zwody pionowe. Zwody te mog by instalowane jako wolnostojce lub
mie form iglic zamontowanych na konstrukcjach wsporczych oszynowania grnego rozdzielni.
Budynki technologiczne znajdujce si na terenie stacji mog by chronione przy pomocy zwodw
pionowych sucych podstawowo do ochrony urzdze elektroenergetycznych. Jeeli budynek
technologiczny znajdzie si poza stref ochrony od zwodw pionowych, naley zastosowa ochron
indywidualn.
12. ROZDZIELNIE OKAPTURZONE W IZOLACJI GAZOWEJ SF6
Rozdzielnica powinna by dostosowana do wymaganych funkcji stacji, rozplanowana i skonstruowana

tak aby poszczeglne elementy byy dostpne do montau, obsugi i utrzymania. Naley uwzgldni
moliwo rozbudowy rozdzielnicy w przyszoci. Rozdzielnica powinna posiada prb typu zgodnie
z aktualnymi normami krajowymi i midzynarodowymi.
Przewody i kable naley tak rozplanowa aby zapewni bezpieczny poziom izolacji midzy
przewodami i midzy kadym przewodem a otaczajcymi uziemionymi konstrukcjami metalowymi.
Urzdzenia bezpieczestwa chronice przed nadmiernym cinieniem wskutek uku wewntrznego
powinny by tak skonstruowane i rozmieszczone aby przy dziaaniu nie zagraay obsudze.
Naley uniemoliwi koncentracj gazu oraz/i produktw rozkadu gazw w pomieszczeniach
rozdzielni.
Rozdzielnice powinny by zabezpieczone przed niebezpiecznymi drganiami auto/transformatorw lub
dawikw poczonych szynoprzewodami izolowanymi gazem.
Naley zastosowa mieszki ze wzgldu na rozszerzalno ciepln, tolerancje budowlane i ruchy
fundamentw.
Strona 74 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Jeli do obsugi i konserwacji konieczne s podesty i drabiny to naley je wykona i zlokalizowa

w sposb bezpieczny dla obsugi. Elementy mog by stae lub przenone.
Monta rozdzielnicy powinien si odbywa w czystym otoczeniu.
Przedstawione wymagania odnosz si zarwno do rozdzielni okapturzonych w izolacji gazowej jak
i do moduw pl stosowanych w rozdzielniach hybrydowych oraz szynoprzewodw z izolacj gazow.
12.2. Ochrona przed przepiciami
Ochron rozdzielni przed przepiciami powinny zapewni ograniczniki przepi przyczone

w poszczeglnych polach.
W przypadku:
a) duych odlegoci midzy rozdzielnic i auto/transformatorami/dawikami
kompensacyjnymi/bateriami kondensatorw statycznych,
b) auto/transformatorw/dawikw kompensacyjnych przyczonych do rozdzielnicy za pomoc
kabli,
c) dugich szyn zbiorczych otwartych na kocach,
d) linii napowietrznych poczonych z rozdzielnic za pomoc kabli,
e) lokalizacji rozdzielni w miejscu o wysokim prawdopodobiestwie wyadowa piorunowych,
naley zastosowa dodatkowe ograniczniki przepi.
12.3. System uziemie
Instalacja uziemiajca rozdzielni gazowej, wykonana z miedzi, musi uwzgldnia specyficzne

zagadnienia i zjawiska zwizane z tego rodzaju rozdzielniami.
Zmniejszenie powierzchni na ktrej moe by rozplanowana instalacja uziemiajca powoduje
konieczno zagszczania cigw uziemiajcych i stosowania uziemiaczy pionowych pogronych
gboko w grunt.
Prdy wysokiej czstotliwoci powoduj indukowanie napi wysokiej czstotliwoci na metalowych
obudowach rozdzielni gazowej. Instalacja uziemiajca musi by przystosowana zarwno do prdw
o czstotliwoci sieciowej jak i prdw o wysokiej czstotliwoci.
Obudowa rozdzielni gazowej powinna by przyczona do instalacji uziemiajcej co najmniej
w nastpujcych miejscach:
1. Wewntrz pl w pobliu:
a) wycznika,
b) gowicy kablowej,
c) przepustu SF6/powietrze,
d) przekadnika pomiarowego.
2. Na szynach zbiorczych w pobliu obu kocw szyn i w punktach porednich w zalenoci
od dugoci szyn zbiorczych.
Trzy obudowy rozdzielni gazowych izolowanych jednofazowo powinny by poczone przed
uziemieniem.
Poczenia midzy obudowami poszczeglnych faz powinny by zwymiarowane na prd znamionowy
pl i szyn zbiorczych.
Ograniczniki przepi naley czy z obudow moliwie krtkimi przewodami uziemiajcymi.
Powoki metalowe kabli na napicie powyej 1 kV powinny by bezporednio poczone z obudow
rozdzielni gazowej.
Strona 75 z 102
PSE SF.STACJE/2015
W przypadku, gdy konieczne jest oddzielenie przewodu uziemiajcego kabli od rozdzielni gazowej
zaleca si stosowanie urzdzenia do ochrony przed przepiciami.
Poczenia z izolacj powietrzn realizowane w strefie przyczenia do przepustw gaz/powietrze

rozdzielni gazowej powinny speni wymagania jak dla instalacji otwartych.
Wymaganie to nie dotyczy rozstawu samych przepustw gaz/powietrze w przypadku, kiedy stanowi
one przebadan stref przyczenia.
12.4. Identyfikacja przewodw gazowych i hydraulicznych
Stae przewody gazowe suce do wprowadzania i wyprowadzania gazu z przedziaw gazowych oraz
przewody hydrauliczne powinny by oznaczone w sposb umoliwiajcy ich jednoznaczn
identyfikacj.
12.5. Identyfikacja przegrd gazowych
Lokalizacja kadego wydzielonego przedziau gazowego powinna by wyranie zaznaczona

na obudowie rozdzielni w miejscu zainstalowania przegrody. Do oznaczenia naley uywa czarnego
koloru z umieszczonym na nim biaym opisem informujcym, e jest to przegroda gazowa.
Na obudowie rozdzielni powinny si take znajdowa, po kadej stronie przegrody, tabliczki
identyfikujce wydzielony przedzia gazowy.
12.6. Szynoprzewody z izolacj gazow
Do pocze rozdzielni gazowych z auto/transformatorami mocy, dawikami kompensacyjnymi

oraz z odejciami linii napowietrznych mona stosowa szynoprzewody z izolacj gazow.
Szynoprzewody powinny by dostosowane do pracy w warunkach napowietrznych.
Szynoprzewody z izolacj gazow powinny spenia wymagania jak dla rozdzielni gazowych.
Sposb wykonania podpr pod szynoprzewody powinien eliminowa moliwo ich wzajemnych
przemieszcze prowadzcych do rozszczelnienia szynoprzewodu.
Zakoczenia szynoprzewodw po stronie auto/transformatora, dawika lub linii napowietrznej powinny
stanowi przepusty gaz/powietrze. Nie naley przewidywa bezporedniego czenia szynoprzewodw
z auto/transformatorami mocy lub a dawikami.
13. IDENTYFIKACJA STACJI, ROZDZIELNI I URZDZE
Dla identyfikacji stacji elektroenergetycznej, rozdzielni i jej wyposaenia naley stosowa tabliczki
identyfikacyjne zgodnie z zamieszczonym poniej wykazem. Dla opisu obiektu naley stosowa biae
tablice z ciemnoniebieskimi napisami. Dla opisu rozdzielni , w szczeglnoci pl i aparatury powinny
by stosowane czarne znaki na tym tle. Wielko tabliczek powinna umoliwia ich odczyt
z poziomu cigw komunikacyjnych na terenie stacji.
Tabela 37. Identyfikacja stacji
Lp. Opisywany element Miejsce lokalizacji
Nazwa waciciela, nazwa

1. Przy gwnej bramie wjazdowej na stacj.
i adres obiektu.
Strona 76 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Lp. Opisywany element Miejsce lokalizacji
Na drzwiach wejciowych do kadego budynku

2. Przeznaczenie budynku.
zlokalizowanego na terenie stacji.
Przeznaczenie
3. Na drzwiach pomieszcze w budynkach.
pomieszczenia.
Na konstrukcjach wsporczych szyn zbiorczych, na

konstrukcjach wsporczych odej liniowych i na konstrukcjach
wsporczych mostw transformatorowych. Na osonach
zakocze szyn zbiorczych.
Fazy ukadu
4.
elektrycznego. W miejscach wprowadzania kabli wysokiego napicia do
rozdzielni.
Na konstrukcjach wsporczych przepustw gaz/powietrze
sucych do przyczenia odej napowietrznych.
System i sekcja szyn

5. Na konstrukcjach wsporczych szyn zbiorczych.
zbiorczych.
Na szafkach sterowniczych pl.

W miejscach wprowadzania kabli wysokiego napicia do
rozdzielni.
6. Numer i nazwa pola. Na konstrukcjach wsporczych przepustw gaz/powietrze
sucych do przyczenia odej napowietrznych.
Na konstrukcjach wsporczych odcznikw i uziemnikw
w pobliu napdw.
Numer, przekadnia i moc

7. Na kadzi auto/transformatora.
Misa olejowa , numer

8. stanowiska, pojemno, Na wazie do misy.
gboko
Separator oleju, zasuwy

noowe, przepustnice,
9. W miejscu umoliwiajcym zlokalizowanie pokryw studzienek
pompownie ciekw
nazwa urzdzenia
Ujcie wody, gboko,

10. Przy studni, ktrej dotyczy.
szeroko strefy ochronnej
14. DOPUSZCZALNY ZAKRES WYCZE
Stacja elektroenergetyczna powinna by zaprojektowana i zrealizowana w taki sposb,

aby w przypadku jej rozbudowy, modernizacji lub wykonywania czynnoci remontowych bd
eksploatacyjnych nie zachodzia konieczno wyczania wicej ni jednego elementu. Jako element
Strona 77 z 102
PSE SF.STACJE/2015
stacji naley traktowa pojedyncze pole rozdzielcze, system szyn zbiorczych lub sekcj systemu szyn,
jeeli istnieje moliwo jej wyodrbnienia.
czniki szyn suce do przyczania sekcji szyn naley traktowa jako integraln cz sekcji szyn.
15. STEROWANIE LOKALNE I DOSTP OPERACYJNY DO URZDZE
Wszystkie czniki zainstalowane na stacji elektroenergetycznej powinny mie moliwo sterowania

bezporednio z szafek napdw, a w przypadku szafek kablowych rwnie przyciskami zabudowanymi
w tych szafkach.
Przyciski w napdach odcznikw i uziemnikw oraz odpowiednie przyciski w szafkach kablowych
naley obj obwodami blokad elektrycznych.
Przyciski suce do sterowania lokalnego nie mog si znajdowa na wysokoci mniejszej ni 1 m
i wikszej ni 1,7 m. Jeeli zrealizowanie wymogu nie przekraczania wysokoci 1,7 m nie jest moliwe
naley zastosowa stae lub przenone platformy. W przypadku platform odlego pozioma pomidzy
krawdzi platformy a odpowiednim przyciskiem nie moe by wiksza anieli 0,5 m.
Kady rodzaj przenonej platformy powinien by przystosowany do przemieszczania przez jedn osob.
Szczegy dotyczce sposobu sterowania i blokad przedstawiono w zaczniku 3.
16. PODSTAWOWE WYMAGANIA EKSPLOATACYJNE
Kada stacja elektroenergetyczna wysokiego napicia powinna by przystosowana do pracy bez staej
obsugi ruchowej.
Stacj naley wyposay w system blokad uniemoliwiajcy wykonanie w sposb niezamierzony
i zamierzony bdnych operacji czeniowych.
Rozplanowanie urzdze na terenie stacji powinno umoliwia wykonywanie wszelkiego rodzaju
czynnoci eksploatacyjnych zwizanych z utrzymaniem, konserwacj i napraw. Naley uwzgldnia,
w zalenoci od potrzeb, moliwo dostpu dla dwigw, podnonikw, bd suwnic dla wykonania
na przykad wymiany komory wycznika, stykw odcznika, czy przeprowadzenia operacji
czyszczenia izolacji. W przypadku rozdzielni okapturzonych z izolacj gazow naley przewidzie
moliwo wymiany elementw. Wymiana elementu nalecego do ukadu szyn zbiorczych moe
pociga za sob jedynie konieczno wyczenia tego systemu szyn bd jego sekcji. W przypadku
elementu nalecego do pola rozdzielczego, w przypadku wymiany wyczone moe by tylko to pole.
Kad staj elektroenergetyczn naley wyposay w sprzt BHP zapewniajcy warunki bezpiecznego
wykonywania wszelkich czynnoci eksploatacyjnych.
Sposb prowadzenia prac eksploatacyjnych i wymagane do tego celu wyposaenie BHP oraz sprzt
naley okreli w instrukcji eksploatacji stacji.
17. CZAS YCIA STACJI
Elementy stacji elektroenergetycznej powinny mie nastpujc, mierzon w latach, trwao:

1. Infrastruktura (budynki, konstrukcje wysokie, fundamenty, drogi, 60 80 lat
ogrodzenia itp.)
2. Przewody i izolacja 30 50 lat
3. Wyczniki i odczniki 30 40 lat
4. Auto/transformatory , przesuwniki fazowe , dawiki kompensacyjne 40 - 60 lat
Strona 78 z 102
PSE SF.STACJE/2015
5. Przekadniki pomiarowe 30 40 lat

6. Zabezpieczenia i ukady sterowania w wykonaniu mikroprocesorowym 15 20 lat
Przyjte okresy czasu zestawiono przy zaoeniu, e w okresie eksploatacji stacji nie nastpi zasadnicze
zmiany jej funkcji i kategorii.
18. INSTALACJA UZIEMIAJCA
Kad stacj elektroenergetyczn wysokiego napicia naley wyposay w instalacj uziemiajc

zaprojektowan z uwzgldnieniem charakterystyki geoelektrycznej gruntu w miejscu lokalizacji stacji.
1. Instalacja uziemiajca powinna:
a) posiada odporno na wszelkiego rodzaju uszkodzenia mechaniczne jakie mog wystpi
podczas jej budowy i w trakcie normalnej eksploatacji,
b) dla uziomw stykajcych si z gruntem zapewni odporno na korozj (w tym dziaania
chemiczne lub biologiczne, utlenianie, tworzenie si ogniw elektrolitycznych, elektroliz itp.),
c) mie odpowiedni wytrzymao na cieplne dziaanie najwikszych prdw doziemnych
zgodnych z parametrami zwarciowymi na jakie zaprojektowana jest stacja,
d) chroni przed uszkodzeniem urzdzenia i wyposaenie,
e) zapewni bezpieczestwo ludzi przy zagroeniu wywoanym napiciami powstajcymi
podczas przepywu przez ukad uziemiajcy najwikszego prdu doziemnego.
2. Przy wymiarowaniu instalacji uziemiajcych naley uwzgldni
a) warto prdu doziemnych,
b) czas trwania zwarcia z udziaem ziemi,
c) charakterystyk geoelektryczn gruntu.
3. Temperatura przewodw uziemiajcych podczas przepywu prdu zwarciowego nie powinna
przekracza 300C w przypadku przewodw miedzianych i 400C w przypadku przewodw
stalowych. Elementy uziomu uoone w gruncie, podczas przepywu prdu zwarciowego nie
powinny przekracza temperatury 100C, aby nie powodowa silnego parowania wody gruntowej
i nie zmienia w ten sposb parametrw geoelektrycznych gruntu.
4. Instalacj uziemiajc rozdzielni napowietrznych naley wykonywa w formie kraty zoonej
z paskownikw stalowych ocynkowanych uoonych na gbokoci co najmniej 0,8 m pod
powierzchni terenu zawsze poniej gbokoci przemarzania gruntu w danym rejonie. Trasa
uoenia przewodw uziemiajcych powinna by moliwie jak najkrtsza. W przypadku gruntw
o duej agresywnoci gruntu, potwierdzonej odpowiednimi badaniami, oraz w uzasadnionych
przypadkach dopuszcza si zastosowanie instalacji uziemiajcej miedzianej.
5. Uziemienie rozdzielni wntrzowych naley wykonywa z miedzi. W przypadku terenw o maej
powierzchni lub przy wysokiej opornoci waciwej gruntu dopuszcza si stosowanie uziemiaczy
pionowych. Naley stosowa uziemiacze pionowe trwale miedziowane w sposb zapewniajcy
wymian moleku z rdzeniem stalowym.
6. Nie dopuszcza si stosowania substancji chemicznych powodujcych obnienie opornoci
waciwej gruntu.
7. Doziemienia na terenie stacji mog powodowa wystpienie rnicy potencjaw na kablach
i izolowanych metalowych rurocigach wychodzcych ze stacji lub do niej wchodzcych. Na
ekranach oraz/ lub pancerzach kabli mog pojawi si znaczne napicia lub prdy. Izolacja kabli
i rurocigw powinna by odpowiednio dobrana.
Strona 79 z 102
PSE SF.STACJE/2015
8. Poczenia przewodw uziemiajcych oraz poczenia z uziomem powinny mie dobr

przewodno elektryczn tak, aby prd doziemny nie powodowa niedopuszczalnego wzrostu
temperatury.
9. Poczenie w systemie uziemiajcym wykona za pomoc zgrzewania egzotermicznego.
Poczenia musz mie du wytrzymao mechaniczn na rozciganie (nie mniej ni 19,14 kN),
by odporne na korozj ziemn i elektrochemiczn, posiada tak sam pojemno prdu
zakceniowego i ciepln jak mniejszy z czonych przewodw, zapewnia przewodno zgodn
z przewodnoci czonych przewodnikw i utrzymywa swoj sprawno przez cay okres
eksploatacji instalacji. Technika wykonania nie moe powodowa zmniejszania przekroju
przewodnikw.
19. UKAD ZASILANIA POTRZEB WASNYCH
Ukad zasilania potrzeb wasnych musi skada si z zasilania podstawowego, rezerwowego

i awaryjnego. Wybr schematu ukadu zasilania potrzeb wasnych zaley od stacji i powinien by
okrelony w SIWZ.
19.1. Zasilanie podstawowe
Zasilanie podstawowe musi by realizowane w nastpujcy sposb:

1. Zasilanie podstawowe musi by realizowane z trzeciego uzwojenia AT/TR (auto/transformatora)
i uwarunkowane jest iloci zainstalowanych AT/TR.
2. Naley przyj podstawow zasad wykonywania dwch rde zasilania podstawowego z trzecich
uzwoje AT/TR. Dopuszcza si wykonanie jednego zasilania podstawowego z trzeciego uzwojenia
AT/TR w przypadku wystpowania na danej stacji tylko jednej takiej jednostki AT/TR.
W przypadku braku na stacji AT/TR dopuszcza si inne rozwizania zasilania potrzeb wasnych.
3. Zasilanie podstawowe z trzeciego uzwojenia AT/TR powinno by realizowane poprzez
zastosowanie klasycznej dwupolowej rozdzielnicy SN w izolacji powietrznej lub
w izolacji szeciofluorku siarki (SF6).
4. W rozdzielnicy SN pole zasilajce od strony AT/TR powinno by wyposaone w uziemnik kabla
zasilajcego, trzyrdzeniowe przekadniki prdowe i trzyrdzeniowe przekadniki napiciowe oraz
wysuwny wycznik prniowy lub SF6. Dopuszcza si stosowanie wycznikw stacjonarnych

pod warunkiem akceptacji przez PSE S.A.
5. Pole odpywowe w rozdzielnicy dwupolowej powinno by wyposaone w odcznik
z uziemnikiem szyn zbiorczych, trzyrdzeniowe przekadniki prdowe i dwurdzeniowe przekadniki
napiciowe x3P) oraz uziemnik kabla odpywowego
6. W uzasadnionych przypadkach dopuszcza si stosowanie rozdzielnic wielopolowych. Wtedy kade
pole odpywowe w rozdzielnicy wielopolowej naley wyposay w wysuwny wycznik oraz
aparatur.
19.2. Zasilanie rezerwowe
Zasilanie rezerwowe powinno by realizowane w nastpujcy sposb:

1. Zasilanie rezerwowe mona przewidywa z linii SN zakadu energetycznego, z rozdzielni 0,4 kV
wspwaciciela stacji lub z linii SN zakadu energetycznego i jednoczenie z rozdzielni 0,4 kV
wspwaciciela obiektu.
Strona 80 z 102
PSE SF.STACJE/2015
2. W zasilaniu rezerwowym z linii SN naley przyj podstawow zasad zastosowania klasycznej

dwupolowej rozdzielnicy SN w izolacji powietrznej. Dopuszcza si stosowanie rozdzielnicy SN
w izolacji szeciofluorku siarki.
3. W rozdzielnicy SN pole zasilajce powinno by wyposaone w uziemnik kabla zasilajcego
i wysuwny wycznik prniowy lub SF6. Dopuszcza si stosowanie wycznikw stacjonarnych
pod warunkiem akceptacji przez PSE S.A. oraz zastosowania dodatkowego odcznika pomidzy
wycznikiem i szynami zbiorczymi.
4. Pole odpywowe w rozdzielnicy dwupolowej powinno by wyposaone w odcznik
z uziemnikiem szyn zbiorczych, trzyrdzeniowe przekadniki prdowe i dwuuzwojeniowe
przekadniki napiciowe oraz uziemnik kabla odpywowego.
5. W uzasadnionych przypadkach dopuszcza si stosowanie rozdzielnic wielopolowych. Wtedy kade
pole odpywowe w rozdzielnicy wielopolowej naley wyposay w stacjonarny wycznik oraz
aparatur.
19.3. Zasilanie awaryjne
Zasilanie awaryjne powinno by t realizowane poprzez:

1. Zainstalowanie stacjonarnego lub przygotowanie obwodw dla przyczenia przewonego
agregatu prdotwrczego 0,4 kV.
PSE S.A. oddzieln decyzj wyznacz stacje o znaczeniu strategicznym ze wzgldu na odbudow
systemu elektroenergetycznego, w ktrych wymagane bdzie zainstalowanie staego agregatu
prdotwrczego o mocy pokrywajcej zapotrzebowanie mocy odbiorw wymagajcych
rezerwowania agregatem prdotwrczym
2. Zastosowanie przewonego agregatu prdotwrczego wymaga wykonania zewntrznej skrzynki
umoliwiajcej jego przyczenie. Naley rwnie wykona stanowisko dla agregatu.
3. Agregat musi mie moc wystarczajc na pokrycie penego zapotrzebowania mocy przez
odbiorniki I kategorii zgromadzone na sekcjach agregatowych rozdzielnicy gwnej 0,4 kV lecz
o mocy nie mniejszej ni 250 kVA.
4. Agregat prdotwrczy ma by wyposaony w zbiornik paliwa o pojemnoci zapewniajcej
minimum 8 godzinn cig prac agregatu przy 75% obcienia znamionowego.
5. Agregat musi spenia wymagania standardu PSE S.A.
19.4. Wymagania w zakresie zasilania odbiorw
Jako standardowe zabezpieczenie odpyww naley przyj rozczniki bezpiecznikowe. Obwody

zasilajce podrozdzielnice instalacji elektrycznej budynku powinny by wyposaone w wyczniki
rnicowe;
1. Odbiory wymagajce zasilania podstawowego z jednej sekcji i rezerwowego z drugiej sekcji to:
a) chodzenie auto/transformatorw, dawikw kompensacyjnych,
b) prostowniki 220 V,
c) obwody okrne napdw rozdz. WN,
d) sprarki,
e) pompy p.po.
Odbiory a), b) i e) powinny mie zapewnione jedno zasilanie (podstawowe) z sekcji rezerwowanej
agregatem prdotwrczym. Odpowiednio drugie zasilanie (rezerwowe) moe by z sekcji nie
rezerwowanej agregatem.
Odbiory c) powinny by zasilane z rnych sekcji rezerwowanych agregatem
i sekcjonowane na terenie rozdzielni .
Strona 81 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Dla odbiorw d) naley przewidzie zasilanie jednej sprarki z sekcji rezerwowanej agregatem, jeli
poszczeglne sprarki s zasilane niezalenie lub zasilane jak odbiory a), jeli nie ma takiej
moliwoci.
2. Obwody chodzenia kadego auto/transformatora / dawika kompensacyjnego o grnym napiciu
220 kV i wyszym naley zasila dwoma kablami.
Owietlenie terenu stacji nie wymaga rezerwowania agregatem prdotwrczym.
3. Dobr wariantu ukadu zasilania 400/230 V w zalenoci od typu stacji.
Strona 82 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Tabela 38. Dobr ukadu zasilania potrzeb wasnych 400/230 V
Odbiorcza/ systemowa Przyelektrowniana systemowa

Typ stacji Systemowa/ midzysystemowa
z miejscem odbioru midzysystemowa 3)
Napicie znamionowe grne [kV] 220 400 220 400 220 400
Moc transformatora potrzeb wasnych [kVA] 1) 250 400 400 630 250 400 630 400 630 250 400 630 400 630
Ukad zasilania
Zalecane dwa zasilania podstawowe i agregat

1. prdotwrczy z samoczynnym rozruchem, TAK TAK TAK NIE TAK TAK NIE NIE NIE NIE NIE NIE NIE NIE
zwymiarowany na pen moc potrzeb wasnych
Zalecane trzy zasilania-dwa podstawowe i jedno

2. rezerwowe, agregat prdotwrczy z samoczynnym NIE NIE NIE TAK NIE NIE TAK TAK TAK TAK4) TAK TAK TAK TAK
rozruchem dla odbiorw I kategorii
Dopuszczalne warunkowo trzy zasilania

3. TAK TAK NIE2) NIE TAK TAK NIE NIE2) NIE NIE NIE NIE NIE NIE
i przycze dla agregatu przewonego
Objanienia do tabeli:
1. Moc kadego transformatora potrzeb wasnych powinna pokrywa pene zapotrzebowanie stacji.
2. Dotyczy stacji, w ktrej zainstalowano wodn ochron z pompami p.po. (bez hydroforni).
3. Dotyczy rwnie stacji midzysystemowych, w ktrych s linie wymiany midzynarodowej.
4. Rozdzielnica dwusekcyjna, agregat na pen moc.
Strona 83 z 102
PSE SF.STACJE/2015
19.5. Podstawowe wymagane parametry znamionowe ukadu zasilania potrzeb

wasnych
Transformatory potrzeb wasnych maj by w wykonaniu suchym, ze wzmocnion izolacj gwn,

z uzwojeniami miedzianymi, o grupie pocze ZNyn5 (dla zasilanych z trzecich uzwoje AT/TR),
Dopuszcza si stosowanie grupy pocze Dyn5 dla transformatorw potrzeb wasnych zasilanych
z zewntrznych linii SN.
Rozdzielni SN i transformatory SN/nN naley umieszcza w , ocieplonych kontenerach szkieletowych
(oddzielne pomieszczenia dla transformator potrzeb wasnych, i oddzielne dla dwupolowej
rozdzielnicy SN) lub w budynku technologicznym lub innym budynku do tego celu dostosowanym.
Wszystkie poczenia na napiciu SN wykonywa przy uyciu kabli jednoyowych z zastosowaniem
systemw doizolowa elektrycznych.. Kable powinny by dobrane do maksymalnych prdw
obcienia i zwarcia w miejscu ich zainstalowania.
W przypadkach kolizji z cigami komunikacyjnymi lub innymi przeszkodami kable naley ukada
w dodatkowych rurach osonowych z tworzywa.
19.6. Agregat prdotwrczy
Zespoy prdotwrcze stacjonarne przeznaczone do stosowania na stacjach elektroenergetycznych

powinny skada si z prdnicy sprzonej bezporednio z silnikiem spalinowym.
Zesp stacjonarny powinien tworzy zwart jednostk mechaniczn zamontowan na wsplnym,
antywibracyjnym, elastycznym zawieszeniu w obudowie dwikochonnej lub bez obudowy jeeli
bdzie instalowany w oddzielnym budynku lub pomieszczeniu.
Zespoy prdotwrcze przewone powinny tworzy zwarte jednostki mechaniczne w obudowie
dwikochonnej zamontowane na wsplnym, antywibracyjnym zawieszeniu.
20. BUDYNKI I BUDOWLE
Budynki i budowle wystpujce na stacjach elektroenergetycznych powinny by realizowane

wg Standardowych wymaga budowlanych dla obiektw stacyjnych nalecych do PSE S.A.
Budynki powinny by zlokalizowane na terenie stacji. Budynki nie bd przeznaczone na stay pobyt
obsugi, co oznacza, e czas przebywania tych samych osb w cigu doby nie powinien przekracza 4
godzin.
Budynki powinny by zlokalizowane w ten sposb, aby korzystanie z nich nie wymagao wchodzenia
na teren ruchu elektrycznego. Lokalizacja budynkw technologicznych powinna zapewnia redni
odlego pocze kablowych pomidzy aparatur napowietrzn NN rozdzielni (ktrej szafy obwodw
wtrnych zlokalizowane s w tym budynku) a budynkiem, nie wiksz ni 250,0 metrw. Budynki
powinien by usytuowany w odlegoci nie mniejszej ni 4,0 metra od granicy dziaki, jeeli ciana
ssiadujca z granic posiada otwory drzwiowe oraz nie mniejszym ni 3,0 metra w przypadku ciany
bez otworw.
Budynki technologiczne powinny posiada jedno wejcie z zewntrz przez wiatroap do korytarza,
z ktrego wejcia powinny prowadzi do pomieszcze technologicznych. Do pomieszcze magazynu
sprztu podrcznego i BHP naley zapewni oddzielne wejcie z zewntrz. Z tych pomieszcze nie
powinno by przejcia do pomieszcze technologicznych. Wyprowadzenie kabli z budynku naley
realizowa w cianach fundamentowych w miejscach optymalnych dla konkretnego usytuowania na

stacji. Powinno by wykonane w formie otworu w cianie fundamentowej, do ktrego doprowadzony
Strona 84 z 102
PSE SF.STACJE/2015
zosta kana kablowy zewntrzny. Moliwo wykonania wyj kablowych powinna istnie na kadym
odcinku cian fundamentowych. Kable w pomieszczeniu zabezpiecze, potrzeb wasnych i cznoci
powinny by prowadzone w kanaach kablowych.
Na wyposaeniu stacji elektroenergetycznych obowizkowo powinien znajdowa si podrczny sprzt
przeciwpoarowy w iloci i w zakresie dostosowanym do wielkoci stacji oraz zainstalowanych
urzdze i aparatury oraz podrczny zestaw sorbentw i rodkw przeznaczony do zwalczania
rozlanych i wyciekajcych substancji niebezpiecznych tzw. ,, Apteczka ekologiczna. Ilo zestaww
,, Apteczki ekologicznej powinna by dostosowana do wielkoci obiektu oraz iloci stanowisk
auto/transformatorw.
Wystrj zewntrzny budynkw powinien by zgodny z wymaganiami stawianymi przez wadze
architektoniczne waciwe dla miejsca jego lokalizacji. Wymagania te zawarte s w miejscowym planie
zagospodarowania lub, w przypadku jego braku, w decyzji o ustaleniu warunkw zabudowy wydanym
przez waciwy organ administracji.
Dotycz one w szczeglnoci:
1. Linii zabudowy.
2. Wskanika powierzchni zabudowy.
3. Wysokoci elewacji.
4. Geometrii dachu.
5. Kolorystyki dachu i elewacji.
6. Stosowania materiaw lub elementw budowlanych wykoczeniowych.
Budynek powinien by jednokondygnacyjny niepodpiwniczony.
Zgodnie z Warunkami technicznymi, jakim powinny odpowiada budynki i ich usytuowanie, budynek
zalicza si do grupy N (niskie), a ze wzgldu na przeznaczenie do rodzaju PM (produkcyjno-
magazynowe).
Budynek powinien by wykonany w technologii tradycyjnej jako murowany, z dopuszczeniem
prefabrykatw nie wymagajcych cikiego sprztu do ich montau.
Konstrukcja budynku powinna spenia warunki zapewniajce nie przekroczenie stanw granicznych
nonoci poszczeglnych elementw oraz stanw granicznych przydatnoci do uytkowania,
tzn. zapewnienie nie przekroczenia dopuszczalnych wartoci ugi, przemieszcze i rozwartoci rys. dla
elementw elbetowych.
Obliczenia konstrukcyjne powinny by zgodne z aktualnymi normami budowlanymi, w szczeglnoci
z normami obcieniowymi oraz dotyczcymi projektowania danego typu konstrukcji - fundamentw,
konstrukcji betonowych i elbetowych, konstrukcji murowych i stalowych.
Budynek powinien by chroniony od wyadowa atmosferycznych.
W budynku naley zastosowa ochron odgromow zewntrzn rozprowadzon wzdu murkw
ogniowych i na zewntrznej powierzchni cian z wprowadzeniem w grunt.
Budynek powinien by objty uziemieniem stacji, w ramach ktrej jest realizowany.
Urzdzenia sanitarne musz by zaopatrywane w wod z najbliszej sieci wodocigowej lub lokalnego
ujcia wody na terenie stacji (studni).
cieki naley odprowadzi do zewntrznej sieci kanalizacyjnej, lub w przypadku braku takiej sieci bd
zbyt duej do niej odlegoci, do szczelnego zbiornika ciekw szamba. W uzasadnionych
przypadkach istnieje moliwo zastosowania biologicznych oczyszczalni ciekw.
Strona 85 z 102
PSE SF.STACJE/2015
20.2. Budynek technologiczny dla stacji duych i maych
Budynek ma by zlokalizowany w ten sposb, aby korzystanie z niego nie wymagao wchodzenia
na teren ruchu elektrycznego. Rwnoczenie lokalizacja jego ma zapewnia odlegoci pocze
kablowych z aparatur napowietrzn nie wiksze ni 250,0 m.
Budynek powinien zawiera pomieszczenia dostosowane do funkcjonalnoci, charakteru i rozmiarw
danej stacji.
Budynek ten nie jest przeznaczony na stay pobyt ludzi, a pomieszczenia socjalne przeznaczone s dla
przyjezdnych brygad, ktrych czas przebywania na stacji nie bdzie duszy ni 4 godziny.
Ma by wyposaony w nastpujce instalacje:
a) elektryczne - owietlenia podstawowego, bezpieczestwa, ewakuacyjnego, miejscowego,
b) ogrzewania,
c) sygnalizacji otwarcia drzwi,
d) strukturaln, telefoniczn i sygnalizacj alarmu poaru,
e) wodno-kanalizacyjn.
Budynek ma by wykonany zgodnie ze standardem Wymagania dla budynkw i budowli.
20.3. Budynek przekanikw
1. Budynek przekanikw powinien by przeznaczony dla:

a) aparatury przekanikowej,
b) systemu sterowania i nadzoru (sterownik polowy i panel sterowania rezerwowego),
c) licznikw i rejestratorw zakce,
d) zasilacza potrzeb wasnych 220 V prdu staego,
e) przecznic wiatowodowych, obejmujcych zakres obsugiwanych pl NN, WN i SN.
2. Budynek powinien zawiera pomieszczenia dostosowane do funkcjonalnoci stacji.
3. Budynek naley wykona w technologii tradycyjnej.
4. Budynek ten nie jest przeznaczony na stay pobyt ludzi.
20.4. Budynek pompowni p.po.
Specyfikacja obejmuje wymagania funkcjonalne dla budynku pompowni p.po. i zbiornikw wody dla
zasilania instalacji ganiczej auto/ transformatorw mocy/ dawikw kompensacyjnych na stacjach
elektroenergetycznych.
Budynek powinien by zlokalizowany na terenie stacji. Budynek nie bdzie przeznaczony na stay pobyt
obsugi, co oznacza, e czas przebywania tych samych osb w cigu doby nie powinien przekracza 4
godzin.
Budynek oraz zbiorniki powinny by usytuowane moliwie najbliej auto/transformatorw/ dawikw
kompensacyjnych.
Budynek powinien stanowi jedno pomieszczenie z bezporednim wejciem z zewntrz. W budynku
naley przewidzie moliwo ustawienie pomp wody ganiczej wraz z oprzyrzdowaniem
technologicznym. Pompy te bd toczy wod ze zbiornikw do instalacji tryskaczowej zabudowanej
na transformatorach. Zbiorniki wody ganiczej powinny mie pojemno nominaln co najmniej 100,0
metrw szeciennych
Strona 86 z 102
PSE SF.STACJE/2015
20.5. Budynek zaworw sterujcych
Budynek ma by usytuowany na trasie rurocigu wody ganiczej pomidzy

auto/transformatorem/dawikiem kompensujcym a pompowni p.po. Konieczno jego stosowania
zaley od odlegoci midzy auto/transformatorem/ dawikiem a pompowni.
Ma on mieci zawr wzbudzajcy instalacji ganiczej.
Moe by wykonany w konstrukcji lekkiej stalowej i ustawiony na elbetowym fundamencie.
Nie jest przeznaczony na pobyt ludzi.
Budynek ma by wykonany zgodnie ze standardem Wymagania dla budynkw i budowli.
20.6. Budynek potrzeb wasnych SN/0,4 kV
Wymagania funkcjonalne dla budynku:

1. Budynek powinien by zlokalizowany na terenie stacji w bezporednim ssiedztwie
auto/transformatora od strony uzwoje SN, w ten sposb, aby zapewni krtkie poczenie midzy
transformatorem potrzeb wasnych a uzwojeniem SN auto/transformatora.
2. Budynek nie bdzie przeznaczony na stay pobyt obsugi, co oznacza, e czas przebywania tych
samych osb w cigu doby nie powinien przekracza 4 godzin.
3. W budynku naley przewidzie dwa pomieszczenia:
a) pomieszczenie celki pola transformatora potrzeb wasnych SN/0,4 kV,
b) pomieszczenie transformatora SN/0,4 kV.
4. Do kadego z tych pomieszcze naley przewidzie oddzielne wejcia. Pomieszczenie powinno
by przedzielone cian dziaow o klasie odpornoci ogniowej REI 120.
5. W przypadku stosowania transformatora potrzeb wasnych w izolacji olejowej w miejscu jego
ustawienia naley wykona szczeln mis olejow o pojemnoci obejmujcej 100% oleju
transformatora.
6. W cianie zewntrznej pomieszczenia urzdze pola transformatora potrzeb wasnych SN/0,4 kV
od strony uzwoje SN auto/transformatora naley wykona przepust dla mostu szynowego lub
systemu kablowego
Wystrj zewntrzny budynku powinien by zgodny z wymaganiami stawianymi przez wadze
architektoniczne waciwe dla miejsca jego lokalizacji.
20.7. Budynek dla rozdzielni GIS
Budynek dla rozdzielni GIS powinien stanowi hal, w ktrej bdzie instalowana rozdzielnia GIS wraz
z odejciami szynoprzewodowymi lub kablowymi. Budynek moe by podpiwniczony, jeeli zachodzi
konieczno prowadzenia pod nim kabli. Gabaryty budynku s cile zalene od ukadu rozdzielni
i rozwiza dostawcy rozdzielnicy.
Budynek ten powinien by wykonany podstawowo zgodnie z wymaganiami Producenta rozdzielnicy
GIS oraz ze standardowymi wymaganiami budowlanymi dla obiektw stacyjnych nalecych do
PSE S.A.
Budynek nie bdzie przeznaczony na stay pobyt ludzi.
Dla potrzeb rozdzielni GIS powinna by zainstalowana suwnica z napdem elektrycznym.

Transport elementw GIS bdzie si odbywa bram w cianie szczytowej budynku hali, a na terenie
hali suwnic na miejsce montau.
Strona 87 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Bramy zewntrzne stalowe, izolowane termicznie, w wykonaniu antywamaniowym z zapewnieniem
warunkw ewakuacji i wymaga SOT.
21. FUNDAMENTY I KONSTRUKCJE WSPORCZE POD PRZEWODY

I APARATUR
Wymiarowanie elementw konstrukcji naley przeprowadzi metod stanw granicznych.

Konstrukcje wsporcze pod przewody naley projektowa wedug odpowiednich norm budowlanych,
z uwzgldnieniem specyficznych warunkw pracy tych konstrukcji, a w szczeglnoci zgodnie
z normami dotyczcymi elektroenergetycznych konstrukcji wsporczych.
Przy wymiarowaniu konstrukcji naley wykaza, e w fazach realizacji i eksploatacji spenione
s warunki nonoci i sztywnoci konstrukcji.
1. Konstrukcje wsporcze naley obliczy z uwzgldnieniem warunkw pracy:
a) normalnych,
b) wyjtkowych,
2. W wypadku oblicze wykonywanych zestawem Polskich Norm w obliczeniach statycznych
konstrukcji wsporczych pod przewody naley uwzgldni obcienia z odpowiednimi
wspczynnikami:
a) ciar wasny 1,1
b) ciar sadzi na przewodach 1,4
c) parcie wiatru 1,3
d) nacig przewodw 1,3
Do obcie w warunkach wyjtkowych zalicza si obcienia zakceniowe (obcienia dynamiczne
wywoane prdami zwarciowymi) oraz obcienia montaowe wystpujce przy montau supa.
Konstrukcje poprzecznikw, wieyczek i wspornikw naley oblicza na obcienia zakceniowe, tak
jak supy.
Poprzeczniki, na ktrych przewiduje si prace montaowe naley obliczy rwnie na obcienia
montaowe dodatkow si pionow usytuowan w miejscach zawieszenia przewodw.
Dla wymiarowania konstrukcji wsporczych pod aparatur naley uwzgldnia obcienia przytoczone
powyej, ale z pominiciem ciaru sadzi na przewodach.
Rodzaje i wymiary fundamentw naley ustala na podstawie oblicze statycznych dla normalnych
warunkw pracy i w oparciu o istniejce warunki geotechniczne okrelone na podstawie bada
geotechnicznych.
Fundamenty dla konstrukcji wsporczych pod przewody i aparatur naley wykonywa jako fundamenty
elbetowe monolityczne lub prefabrykowane.
22. PROWADZENIE KABLI OBWODW WTRNYCH
Kable obwodw wtrnych z pl rozdzielni do budynku technologicznego mog by prowadzone

w kanaach kablowych lub rurach ochronnych. Rury naley stosowa w przypadku maych rozdzielni
(10 i mniej pl). Dla rozdzielni duych (wicej ni 10 pl) naley stosowa kanay kablowe.
Sie telekomunikacyjna powinna by budowana z uwzgldnieniem redundancji traktw
telekomunikacyjnych i w uzasadnionych przypadkach prowadzona niezalenymi drogami.
Strona 88 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Ukad kanaw kablowych na terenie stacji musi zapewnia moliwo prowadzenia kabli
wiatowodowych od bramki liniowej do budynku technologicznego, midzy budynkami
poszczeglnych rozdzielni oraz midzy budynkami rozdzielni i budynkiem technologicznym dwiema
niezalenymi drogami.
Szafki kablowe stosowane w polach rozdzielczych powinny mie stopie ochrony IP 54.
22.1. Kanay kablowe
Dla kabli sterowniczych i teletechnicznych przebiegajcych przez teren stacji naley przewidzie
wykonanie kanaw kablowych z prefabrykowanych elementw elbetowych o wym.: 1.0 x 1.0 m,
1.0 x 0.6 m, 0.6 x 0.6 m lub ich wielokrotno.
Kanay kablowe powinny mie dna wykonane z warstwy przepuszczalnej.
Dopuszczalne obcienie naziomu w bezporednim ssiedztwie prefabrykowanego kanau wynosi max
q=3 KN/m2.
Odlego krawdzi prefabrykowanego kanau od drogi powinna by rwna gbokoci kanau
kablowego. Zaleca si odlego okoo 1.0 m.
Kanay kablowe powinny by wykonane przede wszystkim w miejscach kumulacji tras kabli.
Na odcinkach gdzie kana kablowy krzyuje si z drog naley wykona jako kana kablowy przejezdny.
Przy projektowaniu naley uwzgldni maksymalny nacisk od k taboru samochodowego:
samochodw ciarowych zwizanych z budow, wozw bojowych stray poarnej (100 kN/o) oraz
transportu specjalnego zwizanego z transportem auto/ transformatorw tj. cignika i przyczepy
(~100 150 KN/o). Kanay mona wykona w technologii na mokro lub jako prefabrykaty
elbetowe montowane na ma miejscu budowy.
Kana kablowy przejezdny powinien by o szerokoci wikszej co najmniej
o okoo 0,5 m z obu stron od szerokoci drogi.
Wprowadzi oznaczenia zakocze kanau kablowego przejezdnego odbojnicami o barwach
ochronnych .
Do wykonania kanaw kablowych (lekkich i przejezdnych) naley uywa betonu konstrukcyjnego
kl. min. C20/25 (B25) oraz stali zbrojeniowej St3SX-b (kl. A-I).
W cianach bocznych kanaw kablowych (w kanaach prefabrykowanych osadza w gniazdach ram
elbetowych) naley montowa wsporniki, na ktrych bd pooone drabinki kablowe. Drabinki
kablowe i wsporniki z uwagi na trudny dostp oraz wilgotne rodowisko winny by cynkowane
i dodatkowo malowane farbami ochronnymi.
Przy przejciu kanau kablowego do budynku naley stosowa bariery przeciwpoarowe.
22.2. Kable w rurach ochronnych
W przypadku ukadania kabli w rurach ochronnych (kanalizacja kablowa) naley stosowa rury PVC
o rednicach od DN50 do DN200, dostosowanych pod wzgldem nonoci i wodoszczelnoci
do warunkw lokalnych. Rury mona ukada w jednej lub wielu warstwach.
Przy prowadzeniu kabli w rurach ochronnych naley stosowa studnie kablowe montaowe
umoliwiajce wprowadzenie kabli z poszczeglnych pl do cigu kablowego. Komory te naley
lokalizowa w kadym polu rozdzielni napowietrznej, na zaomach trasy kanalizacji kablowej oraz na
odcinkach prostych w odlegociach co ~50 m. Wymiary studni kablowych montaowych i ich
gbokoci s uzalenione od iloci prowadzanych rur oraz ich kierunku wlotu i wylotu ze studni.
Minimalna wielko komory w rzucie poziomym powinna wynosi ~1.5 x 2.0 m.
Kable obwodw wtrnych od aparatw wysokiego napicia w danym polu do kioskw lub szafek
kablowych naley ukada w ziemi.
Strona 89 z 102
PSE SF.STACJE/2015
22.3. Odwodnienie kanaw kablowych i studni montaowych
W przypadku wystpowania warstw gruntw nieprzepuszczalnych lub trudno przepuszczalnych

oraz wysokiego poziomu wd gruntowych naley stosowa drena kanaw kablowych.
Studnie kablowe montaowe, tak jak kanay kablowe powinny by odwadniane.
Dla zrealizowania odwodnienia naley wykona cigi drenarskie z perforowanych rur drenarskich PVC
o rednicach 60 150 mm. Wody z drenau naley odprowadza do kanalizacji deszczowej stacji.
W miejscach poczenia cigw drenarskich naley stosowa studnie drenarskie PVC.
Cigi drenarskie odwadniajce kanay kablowe naley ukada pod dnem kanaw lub w ich
bezporednim ssiedztwie (obok cian, minimum na poziomie dna kanau).
23. STANOWISKA AUTO/TRANSFORMATORW , PRZESUWNIKW

FAZOWYCH I DAWIKW KOMPENSACYJNYCH
Stanowiska dla auto/transformatorw, przesuwnikw fazowych i dawikw kompensacyjnych powinny

by wyposaone w indywidualn mis olejow.
Dla stanowisk auto/transformatorw/przesuwnikw fazowch / dawikw kompensacyjnych misa
olejowa powinna posiada pojemno pod rusztem zapewniajca przejcie 100% objtoci oleju
znajdujcego si w auto/transformatorze/przesuwniku/dawiku. Cz misy znajdujca si powyej
rusztu powinna zapewnia przejcie cieczy (olej i woda ganicza) w iloci minimum 20% iloci oleju
znajdujcego si w auto/transformatorze/przesuwniku/dawiku.
Poziomy wymiar misy powinien by wikszy od poziomego rzutu auto/transformatora/dawika (wraz
z konserwatorem i izolatorami przepustowymi) o 20% wysokoci auto/transformatora/przesuwnika/
/dawika (wysoko obejmuje te konserwator), ale nie mniej ni 0,75 m.
Misa olejowa powinna by przykryta od gry rusztem, na ktrym jest wykonana warstwa gaszca
z tucznia kamiennego.
Ilo wody ganiczej do oblicze pojemnoci misy przyjmuje si z 5 minutowej akcji ganiczej lub ca
ilo wody wypywajcej z urzdzenia ganiczego (jeeli jest zamontowane).
Misa (zbiornik awaryjny) musi by wykonany jako elbetowy (z dylatacjami lub bez), a nono cian
ma zapewnia przeniesienie obcie naziomu od koa cikiego samochodu ciarowego.
Wielko fundamentu oraz misa musz by dostosowane do docelowej jednostki. Fundament pod
auto/transformator/dawik musi by dostosowany do wtaczania i wytaczania jednostki, tj. powinien by
wyposaony w odpowiedni ilo szyn oraz kotwy suce do zamocowania lin odcigowych.
Fundament i awy dojazdowe musz spenia wymagania nonoci zwizane z ustawieniem
auto/transformatora/dawika na stanowisku. Dodatkowo musz spenia wymagania wynikajce
z warunkw gruntowo-wodnych i stref przemarzania.
Wysoko obrzea misy powinna by wiksza od poziomu terenu o min. 15 cm, a od strony drogi misa
winna by zamknita murkiem wykonanym z betonu lub murowanym z bloczkw betonowych.
Lokalizacja stanowisk wzgldem siebie powinna spenia wymagania aktualnie obowizujcych w tym
zakresie przepisw (zalecane s wymagania wynikajce z normy IEC 61936-1).
Jeeli nie s zachowane odlegoci p.po. pomidzy auto/transformatorami/dawikami i budynkami
naley stosowa cianki ochronne o odpornoci ogniowej 1 h. Wymiary cianki: wysoko - rwna,
co najmniej wysokoci konserwatora lub innego elementu auto/transformatora/dawika/przesuwnika
zawierajcego olej (jeeli auto/transformator nie posiada konserwatora), dugo rwna szerokoci
wikszej misy olejowej.
Jako materia do wykonania elementw elbetowych naley stosowa beton o wytrzymaoci na
ciskanie min. kl. C20/25 (B25) wodoszczelnoci , co najmniej W4 (XC4 wg PN-EN 206-1)
z dodatkiem rodkw uszczelniajcych i plastyfikatorw oraz stal zbrojeniow St3SX-b (A-I).
Strona 90 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Powierzchnie betonowe powinny by dodatkowo pokryte preparatami zwikszajcymi szczelno (na
zewntrz) i odporno na czynniki chemiczne, tj. olej transformatorowy (od wewntrz).
Ruszt naley wykona z belek stalowych oraz krat pomostowych typu cikiego. Stal St3SY. Kraty
pomostowe z paskownikw zgrzewane lub prasowane. Warstwa gaszca gr. ~30 cm tucze
o granulacji 40/60 mm ze ska twardych mrozoodpornych, np. skay magmowe granit, bazalt, itp. Rury
ochronne dla kabli (ukadane na kratach pomostowych lub podwieszane do rusztu) z rur stalowych
cynkowanych. Wszystkie elementy stalowe stanowiska auto/transformatora/ dawika/przesuwnika,
tj. szyny, ruszt stalowy powinny zosta podczone do uziemienia stacji. Zabezpieczenie antykorozyjne
elementw stalowych powinno by wykonane jako ocynkowane ogniowo i malowane.
Wody opadowe zbierajce si w szczelnej misie musz by na bieco odprowadzane do wewntrznej
kanalizacji deszczowej stacji poprzez koalescencyjny separator oleju lub inne urzdzenia/systemy
separacji, umoliwiajce oczyszczenie wd opadowych do wymaga naoonych przepisami prawa.
Na wylocie z misy do kanalizacji naley przewidzie ruchom krat zabezpieczajc urzdzenia do
separacji oleju przed odpadami pywajcymi w misie i mogcymi zanieczyci separator lub uszkodzi
zawory zamykajce dopyw/odpyw do separatora lub inne elementy systemw separacji.
Rurocigi na odcinku pomidzy mis a separatorem powinny by wykonane z materiau odpornego
na olej i temperatur ~120C oraz gwarantujcego szczelno i zabezpieczenie otaczajcego gruntu
od skaenia olejem. Zaleca si stosowanie rurocigw kamionkowych szkliwionych czonych
na uszczelki olejo- i termo- odporne (lub innego rodzaju trwae poczenia).
W przypadkach, gdy stanowiska auto/transformatorw/ dawikw s zlokalizowane stosunkowo blisko
siebie naley stosowa wsplny ukad odwaniajcy stanowiska z jednym, wsplnym separatorem lub
urzdzeniem podczyszczajcym wody opadowe.
Za separatorem lub urzdzeniem podczyszczajcym wody opadowe naley przewidzie dodatkowe
automatyczne urzdzenie odcinajce (zasuwa noowa, przepustnica, luza) stanowice drugi stopie
zabezpieczenia przed awaryjnym wypywem oleju do rodowiska.
Separator lub inne urzdzenie podczyszczajce wody opadowe powinny posiada odpowiednie aprobaty
i dopuszczenia wynikajce z ustawy Prawo Budowlane oraz aprobat techniczn wydan przez
Instytut Ochrony rodowiska Pastwowy Instytut Badawczy.
Podstawowe wymagania techniczne dla urzdze sucych podczyszczaniu wd deszczowych
s nastpujce:
a) Zbiornik urzdzenia powinien by monolityczny, wykonany z betonu klasy min.
C35/45 (B45), izolowany wewntrznie, nieprzepuszczalny dla wody i substancji
ropopochodnych, odporny na dziaanie agresywnego rodowiska gruntowego,
b) Rozwizania konstrukcyjne powinny gwarantowa skuteczn prac urzdze w zakresie
temperatur zewntrznych od + 40C do 25C oraz prac chwilow w temperaturze gorcego
oleju gwarantujc zamknicie wypywu w przypadku awarii
auto/transformatora/przesuwnika/dawika zwizanej z poarem. Wyposaenie studni
powinno by wykonane z materiau odpornego na temperatury do 120C,
Separator lub inne urzdzenia podczyszczajce wody opadowe powinny by wyposaone w zawr
(luz) lub inne (rwnorzdne rozwizanie) samoczynnie odcinajce odpyw/dopyw ciekw
w przypadku:
a) awaryjnego wypywu duych iloci oleju lub przekroczenia max. dopuszczalnego przepywu
ciekw przez urzdzenie
b) przekroczenie dopuszczalnej pojemnoci (przepenienie) zbiornika lub komory olejowej jeeli
taka wystpuje,
c) w przypadku wyposaenia urzdze w luz powinna ona zapewnia pen szczelno
hydrauliczn (dla naporu hydrostatycznego 2 m supa wody przez okres 48 godzin)
udokumentowan przez niezalen jednostk badawcz,
Strona 91 z 102
PSE SF.STACJE/2015
d) urzdzenie podczyszczajce wody opadowe powinno by wyposaonew urzdzenia
ostrzegawcze (alarmowe),
Dodatkowe automatyczne urzdzenia odcinajce (zasuwy noowe, przepustnice, luzy) montowane za
urzdzeniami podczyszczajcymi wody opadowe powinny spenia nastpujce wymagania:
a) by wyposaone w urzdzenia zabezpieczajce przed zalaniem ( np. pompy pywakowe)
w przypadku zabudowania w studni
b) zapewnia w krtkim czasie odcicie wypywu wd opadowych ( max. do 3 minut)
c) praca urzdzenia powinna by skoordynowana z dziaaniem wyposaenia odcinajcego oraz
czujnikami w separatorze lub w urzdzeniach podczyszczajcych wody opadowe
Do separatorw/innych urzdze podczyszczajcych oraz studni z dodatkowym urzdzeniem
odcinajcym naley wykona instalacj zasilajc czujniki alarmowe.
Kable zasilajce i sterownicze powinny by prowadzone w kanaach kablowych lub w ziemi.
Sygnalizacja alarmowa powinna by doprowadzona do budynku nastawni oraz wyprowadzona do SSiN
stacji.
Sterowanie dodatkowymi elementami odcinajcymi (zasuwa noowa, przepustnica) powinno by
moliwe z poziomu lokalnego (skrzynka sterownicza) oraz nastawni/budynku technologicznego.
Wszystkie metalowe elementy wyposaenia urzdze podczyszczajcych wody opadowe oraz
dodatkowych urzdze zamykajcych powinny zosta podczone do uziemienia stacji, a elementy
naraone na stay kontakt z wilgoci powinny by wykonane w obudowach o stopniu ochrony IP 68.
Skrzynki sygnalizacyjno-sterownicze urzdze do podczyszczania ciekw deszczowych
i dodatkowych urzdze odcinajcych powinny by zlokalizowane w miejscu uniemoliwiajcym
zniszczenie w przypadku poaru transformatora/przesuwnika/dawika.
Wyposaenie urzdze podczyszczajcych wody opadowe oraz dodatkowych urzdze odcinajcych
powinno zawiera elementy umoliwiajce bezpieczn prac ekip serwisowych wewntrz zbiornikw
podziemnych ( np. wyposaenie w drabinki, podesty itp.)
24. ZAGOSPODAROWANIE TERENU STACJI
Na terenie stacji naley przewidywa ukad komunikacyjny umoliwiajcy dojazd i dostp

do poszczeglnych pl i aparatury oraz budynkw. Ukad ten musi rwnie umoliwia transport,
rozadunek i monta elementw wyposaenia stacji. Cz ukadu drogowego (lub cay) musi by
rwnie dostosowany do wymogw drg poarowych.
Rozdzielnie powinny mie centraln struktur obwodw wtrnych z lokalizacj w budynku
technologicznym. Wymagania te naley uwzgldnia przy lokalizacji budynku technologicznego tak,
aby budynek znajdowa si w pobliu rozdzielni.
Dopuszcza si stosowanie budynkw przekanikowych. Decyzj kadorazowo podejmuje PSE S.A.
Rozplanowanie urzdze technologicznych i plany zagospodarowania terenu stacji powinny by tak

opracowywane, aby maksymalnie ogranicza teren zajmowany przez stacj.
Strona 92 z 102
PSE SF.STACJE/2015
25. DROGI DOJAZDOWE I WJAZDY ORAZ DROGI WEWNTRZNE
1. Auto/transformatory o grnym napiciu 400 kV z uwagi na du mas (masa transportowa

200 260 Mg) przewozi si na przyczepach o konstrukcji burtowej (burty s zawieszone na
wzkach wieloosiowych a auto/transformator jest zwieszony na burtach). Konstrukcja przyczepy
zintegrowana z podnonikami hydraulicznymi pozwala na operacj podniesienia lub opuszczenia
2. Po przyjedzie zestawu drogowego w rejon stanowiska, auto/transformator po przykrceniu k
zostanie opuszczony na torowisko awy dojazdowej. Za pomoc dwigu zostaj rozmontowane
burty przyczepy i transformator jest gotowy do wtoczenia na stanowisko.
3. Auto/transformatory o grnym napiciu 220 kV (masa transportowa ~120 150 Mg)
s transportowane na przyczepach wieloosiowych niskopodwoziowych lub przyczepach
burtowych.
4. Rozadunek (lub zaadunek) z przyczepy niskopodwoziowej odbywa si za pomoc wind (lewarw
hydraulicznych). Po najechaniu przyczepy na aw dojazdow auto/transformator zostanie
uniesiony za pomoc windy, przyczepa wyjeda a auto/transformator zostaje ustawiony na
szynach awy dojazdowej i jest gotowy do wtoczenia na stanowisko.
5. Za pomoc lin odcigowych przymocowanych do cignikw i kotew auto/ transformator zostaje
przetoczony na stanowisko.
6. Wjazdy i drogi dojazdowe powinny spenia wymagania drogi p.po. oraz wymagania zwizane
z transportem auto/transformatorw:
a) szeroko jezdni min. 5,0 m,
b) szeroko poboczy min. 0,75 m,
c) promie uku wyokrglajcego na trasie drogi dojazdowej nie powinien by mniejszy ni
30 m.
7. Wewntrzna droga transportowa dla przewozu auto/transformatora oraz jego rozadunku powinna
posiada nastpujce parametry wynikajce z drogowego transportu auto/transformatorw
i technologii rozadunku i zaadunku:
8. Na odcinkach dojazdowych do stanowisk powinna posiada parametry drogi dojazdowej,
9. W miejscu lokalizacji stanowisk auto/transformatorw:
a) szeroko drogi powinna wynosi 9,0 m dla auto/transformatorw 220 kV,
b) szeroko drogi powinna wynosi 10,0 m dla auto/transformatorw 400 kV,
c) niweleta powinna przebiega w poziomie lub max. ze spadkiem 1%,
d) skrajnia pionowa 5.50 m, skrajnia pozioma rwna szerokoci drogi powikszona 2 x 0.50 m
oraz dodatkowe wymagania wynikajce z bezpiecznych odlegoci od czci aparatw
energetycznych znajdujcych si pod napiciem.
10. Prdko projektowa 30 40 km/h,
11. W drodze dojazdowej ma by zlokalizowana awa dojazdowa, posiadajca szyny stanowice
przeduenie szyn stanowiska auto/transformatora.
12. Za obiekt w rejon ktrego musi by doprowadzona droga p.po. rozumie si midzy innymi
stanowisko auto/transformatora (krawd misy) oraz inne budynki (stacyjne) wymagajce drogi
p.po. (Dz.U. nr 121 poz.1139 z dnia 16 czerwca 2003 r.). Dopuszcza si rozszerzenie zakresu
przebiegu drg poarowych . Decyzj kadorazowo podejmuje PSE S.A..
13. Droga poarowa powinna posiada nastpujce parametry:
a) szeroko drogi min. 3,5 m (droga jednopasmowa),
Strona 93 z 102
PSE SF.STACJE/2015
b) skrajnia pionowa 4,20 m, skrajnia pozioma rwna szerokoci drogi powikszona 2 x 0,50 m
oraz dodatkowe wymagania wynikajce z bezpiecznych odlegoci od czci czynnych
(przeznaczonych do pracy pod napiciem),
c) blisza krawd drogi powinna by oddalona od obiektu (np. krawd misy) 5 15 m,
d) umoliwi dojazd do obiektu bez cofania, a w przypadku, gdy jest to niemoliwe droga
powinna zakoczona placem do zawracania o wymiarach 20 x 20 m, ale wwczas droga
powinna mie szeroko umoliwiajc minicie si dwch pojazdw (min. 5 m droga
dwupasmowa),
e) minimalny promie zewntrznego uku drogi poarowej powinien wynosi 11 m,
f) nono nawierzchni musi by dostosowana do obcienia 100 kN/o,
g) prdko projektowa 30 km/h.
14. Pozostae drogi wewntrzne powinny umoliwi eksploatacyjny dojazd do pl, aparatury,
budynkw i innych obiektw (np. separatory zlokalizowane na cigach kanalizacji deszczowej).
Drogi te powinny posiada nastpujce parametry:
a) szeroko 3,0 m,
b) promienie wyokrglajce skrzyowania lub miejsca do zawracania R=4 12 m wielko
promienia wyokrglajcego zaley od szerokoci krzyujcych si drg,
c) skrajnia pionowa 4,20 m, skrajnia pozioma rwna szerokoci drogi powikszona 2 x 0,50 m
oraz dodatkowe wymagania wynikajce z bezpiecznych odlegoci od czci aparatw
energetycznych znajdujcych si pod napiciem,
d) prdko projektowa 20 km/h.
Do szafek kablowych i urzdze wskazanych na etapie realizacji projektu wykonawczego naley
przewidzie dojcia z utwardzon powierzchni.
15. Konstrukcja nawierzchni drogi powinna wynika z:
a) przeznaczenia drogi,
b) obcie pochodzcych z obcie rodkami transportowymi lub kategorii ruchu,
c) warunkw geotechnicznych podoa gruntowego i gbokoci przemarzania,
d) analizy ekonomicznej.
16. Droga dojazdowa, wjazd, droga transportowa powinna by dostosowana do obcienia ruchem
kategorii KR3 i od obcienia pojazdem, co najmniej 100 kN/o oraz transportu specjalnego.
17. Droga poarowa powinna by dostosowana do obcienia ruchem kategorii KR3 i od obcienia
pojazdem, co najmniej 100 kN/o.
18. Pozostae drogi wewntrzne powinny by dostosowane do obcienia ruchem kategorii KR3.
19. Dla transportu specjalnego naciski na o i rozkad na powierzchni naley przyjmowa (zgodnie
z norm PN-85/S-10030 pkt 6.2 i 6.3):
a) 4 osie o nacisku 150 kN/o, rozstawie pomidzy osiami 1,2 m i rozstawie k 2,70 m,
b) powierzchnia styku koa z nawierzchni 0,20 x 0,60 m.
20. Dla obcienia pojazdem 100 kN/o (wg. normy i PN-82/B-02004):
a) nacisk na tylne koo 50 kN,
b) nacisk na przednie koo 26 kN,
c) rozstaw osi 4,50 m,
Strona 94 z 102
PSE SF.STACJE/2015
d) rozstaw k tylnych 1,8 m,
e) rozstaw k przednich 1,9 m,
f) powierzchnia styku koa przedniego z nawierzchni 0,28 x 0,30 m,
g) powierzchnia styku koa tylnego z nawierzchni 2 x 0,28 x 0,30 m.
Ze wzgldu na odporno na odksztacenia, dugoletni ywotno oraz odporno na olej i temperatury
w okolicach stanowisk auto/transformatorw naley stosowa nawierzchnie betonowe wykonane
z betonu kl. min C25/30 (B30).
26. ZABEZPIECZENIA ANTYKOROZYJNE KONSTRUKCJI

STALOWYCH
Zabezpieczenie antykorozyjne konstrukcji stalowych i stalowych ocynkowanych naley projektowa

i wykonywa zgodnie z wymaganiami aktualnych standardowych specyfikacji dotyczcymi wykazu
zestaww powok malarskich dopuszczonych do zabezpiecze antykorozyjnych konstrukcji stalowych
i stalowych ocynkowanych .
27. OGRODZENIA
Ogrodzenia zewntrzne stacji elektroenergetycznej wysokiego napicia oraz ogrodzenia przebiegajce

wewntrz zamknitego terenu stacji naley projektowa i realizowa zgodnie z wymaganiami
aktualnych specyfikacji standardowych Wymagania techniczne PSE S.A. dotyczce ogrodze
zewntrznych i wewntrznych stacji elektroenergetycznych.
28. ODWODNIENIE TERENU STACJI
Odwodnienie terenu naley projektowa indywidualnie dla kadej stacji oraz dostosowa do warunkw
lokalnych (np. wymaga wynikajcych z miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego).
Przy projektowaniu odwodnienia naley bra pod uwag nastpujce uwarunkowania:
a) uksztatowanie powierzchni terenu rodzimego,
b) budow geotechniczn podoa i wystpujcy poziom wd gruntowych,
c) moliwo odprowadzenia do odbiornika (np. kanalizacja zewntrzna, rowy, rzeki, stawy,
studnie chonne, zbiorniki odparowalno-chonne, odparowalniki) oraz iloci i jako ciekw,
d) wymagania lokalne, tj. wymagania lokalnych urzdw,
e) wymagania wynikajce z przepisw ochrony rodowiska.
Przy projektowaniu sposobu odprowadzania oraz rozwiza instalacji odwadniajcych naley stosowa
nastpujce zasady:
1. Najkorzystniejsze jest odprowadzanie ciekw deszczowych do zbiorczej (miejskiej/gminnej)
kanalizacji deszczowej, (jeeli istnieje w pobliu stacji) i jest w stanie przej ca ilo wd
opadowych odprowadzanych z obiektu.
2. W przypadku braku kanalizacji zbiorczej naley sprawdzi moliwo:
a) *odprowadzania do istniejcych ciekw wodnych pyncych w pobliu obiektu lub
zbiornikw wd powierzchniowych,
b) *odprowadzanie do roww odwadniajcych zlokalizowanych w pobliu lub na terenie
stacji,
Strona 95 z 102
PSE SF.STACJE/2015
c) *odprowadzanie do gruntu poprzez studnie chonne, moduy rozsczajce na terenie
stacji,
d) *odprowadzanie do gruntu poprzez wybudowane otwartych zbiornikw retencyjno-
chonnych, retencyjno-odparowalno chonnych, odparowalnikw na terenie stacji.
3. Nie naley projektowa retencjonowania znacznych iloci wd opadowych w szczelnych
zbiornikach na terenie stacji.
4. Wszystkie powierzchnie utwardzone na terenie stacji powinny by odwadniane przez kanalizacj
deszczow-( drogi, place, dachy, kanay kablowe itp.).
5. Przede wszystkim zawsze naley przewidywa odwodnienie utwardzonych powierzchni, ktre mog
by zanieczyszczone substancjami ropopochodnymi - stanowisk (mis olejowych)
auto/transformatorw/przesuwnikw fazowych / dawikw kompensacyjnych oraz powierzchni
magazynowych, na ktrych przechowywane s urzdzenia zawierajce olej itp. )
Na instalacji odwadniajcej stanowiska oraz powierzchnie magazynowe naley zaprojektowa
separator oleju lub inne urzdzenie podczyszczajce wody opadowe zgodnie z punktem 23.
6. W przypadku odprowadzania wd opadowych do naturalnych ciekw lub zbiornikw - rzek, jezior,
staww moe zosta naoony obowizek podczyszczania caego strumienia odprowadzanych wd
opadowych.
7. Spyw wd opadowych do odbiornika zaprojektowa tak, by odbywa si on grawitacyjnie.
W wyjtkowych przypadkach naley stosowa na cigu kanalizacji deszczowej pompownie
ciekw.
8. Wprowadzanie wd opadowych do wd lub do gruntu wymaga pozwolenia wodnoprawnego, ktrego
wydanie jest poprzedzone opracowaniem operatu wodnoprawnego. (Odprowadzanie wd
opadowych do odparowalnika nie wymaga pozwolenia wodnoprawnego).
9. Tre operatu wodnoprawnego naley uzgodni z PSE S.A. przed zoeniem do stosownego urzdu
marszakowskiego.
10. rednice rur i inne parametry instalacji/urzdze zabudowanych na kanalizacji deszczowej naley
dobra w oparciu o obliczenia projektowe.
11. Instalacja kanalizacji deszczowej stacji powinna by zaprojektowana w sposb zapewniajcy sprawne
odprowadzanie wd opadowych z terenu obiektu (w tym kanaw kablowych) nawet w przypadku
wystpienia deszczu nawalnego. Niedopuszczalny jest dugotrway zastj wd opadowych w
zagbieniach terenu.
12. Wody opadowe ujte w systemy kanalizacyjne, pochodzce z zanieczyszczonych szczelnych
powierzchni terenw przemysowych, skadowych, parkingw o powierzchni powyej 0,1 ha, w
iloci, jaka powstaje z opadw o nateniu co najmniej 15 I na sekund na 1 ha, zgodnie z
obowizujcymi przepisami mog by wprowadzane do wd lub do ziemi, o ile nie zawieraj
substancji zanieczyszczajcych w ilociach przekraczajcych:
a) 100 mg/l zawiesin oglnych oraz
b) 15 mg/l wglowodorw ropopochodnych.
13. W przypadkach szczeglnych naley wzi pod uwag moliwo zamontowania na cigu
kanalizacji piaskownika lub separatora o duym przepywie.
Taka konieczno moe by zwizana z odprowadzaniem wd deszczowych do odbiornika
posiadajcego pierwsz klas czystoci lub stanowicego ujcie wody pitnej.
14. Przewody kanalizacji deszczowej naley przewidzie z rur PVC lub PE oraz rur odpornych na
wysok temperatur np. kamionki (na odcinku od misy do separatora i dodatkowego urzdzenia
zabezpieczajcego kanalizacj),. Rury przewidywane do wykonania kanalizacji deszczowej
powinny posiada odpowiednie dopuszczenia, aprobaty i certyfikaty.
Decyzj o sposobie oraz miejscu odprowadzania wd opadowych kadorazowo podejmuje PSE S.A.
Strona 96 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Nowe stacje naley lokalizowa w miejscach gdzie nie bd naraone na zalewanie wodami
powodziowymi, podtopienia, itp., Jeeli jest to z innych wzgldw niemoliwe to naley niwelet stacji
uksztatowa powyej poziomu terenu zalewowego.
Rowy opaskowe naley przewidzie w nastpujcych przypadkach:
f) ochrony terenu stacji przed wodami napywajcymi z okolicznych terenw,
c) przecicie istniejcych sieci drenarskich w celu wprowadzenia wylotw sczkw
do zaprojektowanego rowu,
d) wprowadzenia odwodnienia z terenu stacji tj. kanalizacji deszczowej i sczkw drenarskich.
28.2. Drena
W przypadku wystpowania wysokiego poziomu wd gruntowych naley przewidzie jego obnienie

za pomoc sczkw drenarskich.
1. Sczki powinny by ukadane przede wszystkim:
a) pod dnem kanaw kablowych (jeeli s przewidziane) lub obok nich,
b) przy wprowadzeniu kabli do budynkw,
c) komorach kablowych.
Drenowanie koryta drg naley rozpatrywa indywidualnie z uwzgldnieniem podoa gruntowego,
konstrukcji nawierzchni itp.
W przypadku trudnoci z odprowadzeniem wody z projektowanej kanalizacji deszczowej do odbiornika
zewntrznego naley przewidzie przepompowni i ewentualny zbiornik retencyjny, jeeli odbiornik
nie ma odpowiedniej przepustowoci.
2. W przypadkach szczegowych oraz dostosowania do wymaga naley wzi pod uwag
konieczno zamontowania na cigu kanalizacji:
a) piaskownika,
b) dodatkowego automatycznego zamknicia odcinka kanalizacji od misy
auto/transformatora (w) do separatora (w),
c) separatora o duym przepywie.
Takim przypadkiem szczegowym moe by odbiornik posiadajcy pierwsz klas czystoci lub
stanowicy ujcie wody.
Odprowadzenie wd opadowych z kanalizacji deszczowej z terenu stacji (rwnie mis
auto/transformatorw/ dawikw ) do odbiornika zewntrznego wymaga uzyskania decyzji
wodnoprawnej za wyjtkiem odparowalnikw.
Strona 97 z 102
PSE SF.STACJE/2015
Elementy kanalizacji deszczowej powinny by projektowane wg nastpujcych zaoe:
Obliczenie maksymalnego przepywu w danym przekroju:

Qmax= q x x F x [dm3/s]
gdzie q - spyw jednostkowy
- wspczynnik opnienia
F - powierzchnia zlewni
- wspczynnik spywu
Kanalizacj projektuje si dla deszczu wystpujcego raz na pi lat
prawdopodobiestwo p=20% - c=5.
A
Natenie deszczu miarodajnego: q = 0.67
t
A- wspczynnik wysokoci opadu rocznego H w [mm] oraz liczby lat przypadajcych na jeden
deszcz miarodajny o nateniu q lub wikszym
A = 6.631 * 3
H2 *c
t- czas trwania deszczu miarodajnego w [min.] przyjto t=15 minut,
Przewody kanalizacji deszczowej naley przewidzie z: rur PVC lub PE, kamionki (na odcinku od misy
do separatora), rur betonowych, eliwnych itp. przewidywanych do wykonania kanalizacji deszczowej
posiadajcych odpowiednie dopuszczenia, aprobaty i certyfikaty.
29. MOLIWO ROZBUDOWY
Kada z rozdzielni tworzcych stacj elektroenergetyczn powinna mie moliwo rozbudowy

w zakresie wynikajcym z planu rozwoju sieci w perspektywie co najmniej 15-tu lat.
Szczegowy zakres moliwej do realizowania w przyszoci rozbudowy (ukad stacji, czniki, rezerwa
terenu) powinien by okrelany na podstawie analizy systemowej uwzgldniajcej planowany rozwj
sieci.
Realizacja ewentualnej rozbudowy powinna by moliwa do przeprowadzenia w taki sposb, aby do
minimum ograniczy potrzeb wycze pracujcych elementw stacji. Wewntrzny ukad
komunikacyjny stacji, jaki powstanie po rozbudowie, powinien nawizywa do cigw
komunikacyjnych zrealizowanych w pierwszym etapie i charakteryzowa si przejrzystym
rozwizaniem.
Nie naley, w pierwszym etapie realizacji stacji, wcza w ogrodzony teren stacji terenw
przewidywanych dla docelowej rozbudowy stacji
W przypadku rozdzielni wntrzowych ewentualn dalsz rozbudow musi umoliwia wolna przestrze
w budynku stacyjnym. Rozbudow budynku rozdzielni dopuszcza si tylko w przypadku, gdy jest to
budynek moduowy.
W przypadku rozdzielni z szyn obejciow pola rozdzielcze powinny by przystosowane
do zainstalowania przekadnikw zasilajcych ukady pomiarw rozliczeniowych, w taki sposb,
aby pomiar mg funkcjonowa przy zasilaniu z tego samego przekadnika, niezalenie od tego czy linia
jest przyczona przez wasne pole, czy te przez cznik szyn obejciowy.
Strona 98 z 102
PSE SF.STACJE/2015
30. OGRANICZENIA WYMAGANIA ARCHITEKTONICZNO-
BUDOWLANE DLA TERENU PRZEZNACZONEGO DO BUDOWY
STACJI ORAZ INNE OGRANICZENIA RODOWISKOWE
Rozwizania konstrukcyjne stacji elektroenergetycznych musz uwzgldnia lokalne wymagania

urbanistyczne oraz uwarunkowania wynikajce z waciwoci terenu przewidzianego na potrzeby
realizacji obiektu. Szczegowe wymagania w tym zakresie mog si znale w decyzji o warunkach
zabudowy i zagospodarowania terenu lub w decyzji ustalajcej lokalizacj inwestycji celu publicznego.
Najbardziej surowe wymagania architektoniczne mog nakazywa, po wykonaniu ekspertyzy
widokowej, budow stacji z rozdzielniami umieszczonymi wewntrz budynkw. Bdzie to dotyczyo
szczeglnie obszarw zurbanizowanych znajdujcych si w pobliu skupisk ludzkich.
W takich przypadkach naley stosowa rozdzielnie z izolacj gazow SF6. Rozwizania wntrzowe
otwarte, czyli instalowanie aparatury napowietrznej w budynkach nie s zalecane do stosowania
w obiektach nalecych do PSE S.A.
Budowa stacji elektroenergetycznej powinna w jak najmniejszym stopniu wpywa na walory
krajobrazowe otoczenia. W tym celu naley dostosowywa rozwizania konstrukcyjne do istniejcego
zagospodarowania. Elementem dostosowywania moe take by odpowiednia kolorystyka powodujca,
e obiekt nie odcina si w sposb zasadniczy od istniejcych elementw lokalnego rodowiska.
Dopuszcza si sytuowanie rozdzielni w wykonaniu napowietrznym na terenie ze spadkiem
lub z ukadem tarasowym. Decyzj podejmuje kadorazowo PSE S.A. na podstawie przeprowadzonych
analiz techniczno- ekonomicznych.
31. DOKUMENTACJA
Wraz z przekazywan do eksploatacji stacj naley dostarczy komplet dokumentacji zarwno w wersji
papierowej jak i cyfrowej. Dokumentacja ta powinna obejmowa:
1) Dokumentacj prawn zwizan z uzyskiwaniem pozwolenia na budow.
2) Pozwolenia zwizane z korzystaniem ze rodowiska odpowiednio do infrastruktury zabudowanej
na terenie stacji;
a) pozwolenie wodnoprawne na pobr wd w przypadku uj wasnych,:
b) - pozwolenie wodnoprawne na odprowadzanie wd opadowych do gruntu lub ciekw
wodnych,
c) - pozwolenie wodnoprawne na odprowadzanie ciekw bytowych do gruntu lub ciekw
wodnych,
3) Dokumentacj potwierdzajc realizacje wymaga naoonych decyzj rodowiskow oraz innymi
wymaganiami wynikajcymi z przepisw dotyczcych ochrony rodowiska.
4) Pomiary potwierdzajce poprawno dziaania urzdze zwizanych z ochron rodowiska np:
dotyczce jakoci odprowadzanych ciekw, pobieranej wody, emisji pl elektromagnetycznych,
emisji haasu do rodowiska.
5) Wymagane przepisami prawa zawiadomienia i zgoszenia do urzdw, w tym wymagane
przepisami ochrony rodowiska.
6) Schematy rozdzielni z podanymi typami aparatury i rodzajami pocze.
7) Rysunek sytuacyjny pokazujcy wzajemne rozplanowanie urzdze.
8) Dokumentacj obwodw wtrnych (schematy ideowe i montaowe).
9) Ukad zasilania potrzeb wasnych.
10) Rozwizania konstrukcyjne poszczeglnych pl rozdzielczych.
Strona 99 z 102
PSE SF.STACJE/2015
11) Ukad konstrukcji wsporczych i wysokich wraz z fundamentami i z zaznaczonymi parametrami
oraz rodzajem zastosowanego materiau.
12) Rozwizania konstrukcyjne budynkw i budowli z zaznaczeniem zastosowanych materiaw.
13) Instalacje wewntrzne budynkw.
14) Rozplanowanie pomieszcze urzdze w budynkach.
15) Rozplanowanie instalacji uziemiajcej wraz z informacj o zastosowanych materiaach.
16) Strefy ochrony przed bezporednim uderzeniem pioruna dla wszystkich zastosowanych zwodw
pionowych.
17) Wewntrzny ukad komunikacyjny z parametrami drg, placw manewrowych i montaowych.
18) Instalacje odwodnienia, zasilania w wod, odprowadzania ciekw bytowych z terenu stacji.
19) Instrukcj eksploatacji stacji.
20) Dokumentacj techniczno ruchow zainstalowanych urzdze iaparatury.
21) Ksika Obiektw Budowlanych.
32. PRBY I BADANIA DLA ROZDZIELNI
Prby i badania powinny by wykonane w zalenoci od rodzaju i kategorii stacji i dostosowane

do zainstalowanych urzdze.
Prby powinny obejmowa:
1. Ogldziny
2. Testy funkcjonalne
3. Pomiary
Program prb dla uruchomienia urzdze i aparatury na stacji powinien obejmowa testy funkcjonalne
potwierdzajce zdolno urzdze do spenienia wymaga aktualnych norm oraz obowizujcych
standardw w warunkach pracy na stacji.
Program prb powinien obejmowa badania urzdze, aparatury, systemw i instalacji.
Program bada i prb dla poszczeglnych urzdze i aparatury powinien by opracowany zgodnie
z obowizujcymi wymaganiami i standardami.
32.1. Prby i badania dla rozdzielni otwartych z izolacj powietrzn
32.1.1. Prby typu

1. Parametry elektryczne szyn zbiorczych.
Naley potwierdzi wymagan obcialno znamionow, wytrzymywany prd zwarciowy
oraz poziom zakce radioelektrycznych.
Potwierdzeniem osiganych parametrw mog by wyniki prb przeprowadzonych w warunkach
laboratoryjnych bd wyniki oblicze.
2. Parametry mechaniczne szyn zbiorczych.
Na podstawie oblicze lub prb wykonanych na modelach, naley wykaza, e siy mechaniczne,
pochodzce od przepywu prdu zwarciowego dziaajce na szyny zbiorcze oraz inne poczenia nie
bd wiksze anieli wytrzymao mechaniczna szyn zbiorczych i innych pocze.
W przypadku szyn zbiorczych rurowych naley take wykaza, e nie bd wystpoway drgania.
Strona 100 z 102

PSE SF.STACJE/2015
3. Wytrzymao fundamentw oraz konstrukcji wsporczych.
Poprzez obliczenia bd prby wykonane w warunkach laboratoryjnych naley wykaza,
e fundamenty i konstrukcje wsporcze bd w stanie przenie wszelkie obcienia wystpujce
w czasie eksploatacji.
32.1.2. Prby odbiorcze

1. Poczenia torw prdowych
Wszelkie poczenia torw prdowych wykonane na obiekcie powinny mie zmierzon rezystancj -
wyniki pomiarw w formie pisemnej naley przekaza do PSE S.A.
2. Wytrzymao napiciowa
Naley sprawdzi czy s zachowane wymagane minimalne odlegoci i odstpy pomidzy czciami
czynnymi, czciami czynnymi a ziemi i czciami czynnymi a konstrukcjami uziemionymi.
3. Bezpieczestwo eksploatacji
Naley sprawdzi minimalne odlegoci od powierzchni dostpnych do czci czynnych oraz odstpy
od przeszkd i przegrd.
32.2. Prby i badania dla rozdzielni okapturzonych z izolacj gazow SF6
32.2.1. Prby typu

1. Szyny zbiorcze, poczenia i przewody
Dla wszystkich torw prdowych, jakie znajduj si w rozdzielni naley wykona sprawdzenia
w zakresie obcialnoci znamionowej i wytrzymaoci zwarciowej.
2. Obudowy cinieniowe do wypenienia gazem
Obudowy cinieniowe naley sprawdzi zgodnie z wymaganiami jak dla zbiornikw cinieniowych.
3. Przegrody gazowe
Kady rodzaj przegrody stosowanej w rozdzielni gazowej naley sprawdzi na dziaanie maksymalnego
cinienia, jakie moe wystpi w warunkach eksploatacyjnych.
Przy przeprowadzaniu pomiarw naley take uwzgldni cinienia zwizane z warunkami
zakceniowymi, w tym wystpujce w przypadku zaistnienia wewntrznego zwarcia ukowego.
32.2.2. Prby wyrobu

1. Obudowy cinieniowe do wypenienia gazem
Kada obudowa cinieniowa instalowana w rozdzielni gazowej powinna by sprawdzona zgodnie
z wymaganiami dla zbiornikw cinieniowych.
2. Przegrody gazowe
Kad przegrod gazow montowan w rozdzielni gazowej naley sprawdzi na dziaanie
maksymalnego cinienia, jakie moe na ni dziaa w warunkach eksploatacyjnych.
Do przeprowadzenia prby naley take uwzgldni cinienia, jakie mog si pojawi w warunkach
zakceniowych, w tym podczas wewntrznego zwarcia ukowego
32.2.3. Prby odbiorcze

1. Poczenia torw prdowych
Dla wszelkich pocze torw prdowych wykonywanych na miejscu realizacji rozdzielni naley
dokona sprawdzenia rezystancji.
2. Wyadowania niezupene
Strona 101 z 102

PSE SF.STACJE/2015
Pomiar wyadowa niezupenych naley przeprowadzi a kadym miejscu, gdzie zostay przewidziane
przycza do przeprowadzenia takiego pomiaru.
32.3. Eksploatacja prbna
Po pozytywnym zakoczeniu prb uruchomieniowych naley przeprowadzi prbn eksploatacj

zainstalowanych urzdze. Warunki przeprowadzenia oraz czas trwania eksploatacji prbnej naley
zdefiniowa na etapie dokumentacji przetargowej stacji. Okres eksploatacji prbnej powinien trwa co
najmniej 1 miesic.
W przypadku wystpienia awarii/uszkodze okres trwania eksploatacji prbnej powinien by
przeduony z uwzgldnieniem czasu trwania przerw w pracy urzdze. Eksploatacja prbna badania
i pomiary powinny wykaza, e rozdzielnia/ stacja pracuje zgodnie z wymaganiami w rnych
warunkach systemowych.
Program prb i pomiarw naley zdefiniowa z uwzgldnieniem wymaga producenta urzdze.
W czasie eksploatacji prbnej Wykonawca powinien zapewni swj personel do nadzoru
nad rozdzielni/ stacja i do prac eksploatacyjnych oraz prowadzi instrukta personelu PSE S.A.
33. RYSUNKI SCHEMATW GWNYCH I PRZYKADOWYCH

PLANW SYTUACYJNYCH ROZDZIELNI.
KATALOG PL
Schematy gwne dla rozdzielni 400 kV, 220 kV i 110 kV oraz przykadowe plany sytuacyjne
dla rozwiza otwartych napowietrznych w formie graficznej przedstawiono w Zaczniku 1 do
niniejszej specyfikacji.
Katalog typowych pl 400 kV, 220 kV i 110 kV w zakresie obwodw pierwotnych oraz przekroje pl
zostay przedstawione w Zaczniku 2 do niniejszej specyfikacji.
Strona 102 z 102

STANDARDOWA SPECYFIKACJA FUNCJONALNA
STACJE ELEKTROENERGETYCZNE NAJWYSZYCH

NAPI PSE SF. STACJE/2015
Zacznik 1
Schematy i przykadowe plany sytuacyjne rozdzielni 400, 220 i 110 kV
Konstancin - Jeziorna listopad 2015r.

Standardowa specyfikacja funkcjonalna
Stacje elektroenergetyczne najwyszych napi PSE SF. STACJE/2015
Zacznik 1 Schematy i przykadowe plany sytuacyjne rozdzielni 400, 220 i 110 kV
SPIS TRECI
1. CZ OPISOWA
1.1 Wprowadzenie ...............................................................................................................................3
1.2 Schematy rozdzielni .......................................................................................................................3
1.3 Przykadowe sytuacje rozdzielni....................................................................................................3
2. RYSUNKI
2.1. Rozdzielnia 400 kV. Ukad 3/2W. Schemat nr 1 ...........................................................................4
2.2. Rozdzielnia 400 kV. Ukad 3/2W. Przykadowa sytuacja nr 1 ......................................................5
2.3. Rozdzielnia 400 kV. Ukad 2W. Wariant 1. Schemat nr 2 ............................................................6
2.4. Rozdzielnia 400 kV. Ukad 2W. Wariant 1. Przykadowa sytuacja nr 2 .......................................7
2.5. Rozdzielnia 400 kV. Ukad 2W. Wariant 2. Schemat nr 3 ............................................................8
2.6. Rozdzielnia 400 kV. Ukad 2W. Wariant 2. Przykadowa sytuacja nr 3 .......................................9
2.7. Rozdzielnia 400 kV. Ukad 2S. Schemat nr 4..............................................................................10
2.8. Rozdzielnia 400 kV. Ukad 2S. Przykadowa sytuacja nr 4 ........................................................11
2.9. Rozdzielnia 400 kV. Ukad 2S+SO. Schemat nr 5 ......................................................................12
2.10. Rozdzielnia 400 kV. Ukad 2S+SO. Przykadowa sytuacja nr 5 .................................................13
2.11. Rozdzielnia 220 kV. Ukad 3/2W. Schemat nr 6 .........................................................................14
2.12. Rozdzielnia 220 kV. Ukad 3/2W. Przykadowa sytuacja nr 6 ....................................................15
2.13. Rozdzielnia 220 kV. Ukad 2W. Wariant 1. Schemat nr 7 ..........................................................16
2.14. Rozdzielnia 220 kV.. Ukad 2W. Wariant 1. Przekadowa sytuacja nr 7 ....................................17
2.15. Rozdzielnia 220 kV. Ukad 2W. Wariant 2. Schemat nr 8 ..........................................................18
2.16. Rozdzielnia 220 kV. Ukad 2W. Wariat 2 Przekadowa sytuacja nr 8 ........................................19
2.17. Rozdzielnia 220 kV. Czworobok. Schemat nr 9 ..........................................................................20
2.18. Rozdzielnia 220 kV. Czworobok. Przykadowa sytuacja nr 9 .....................................................21
2.19. Rozdzielnia 220 kV. Ukad 2S. Schemat nr 10............................................................................22
2.20. Rozdzielnia 220 kV. Ukad 2S. Przykadowa sytuacja nr 10 ......................................................23
2.21. Rozdzielnia 220 kV. Ukad 2S w technologii moduowej. Schemat nr 11 ..................................24
2.22. Rozdzielnia 220 kV. Ukad 2S w technologii moduowej. Przykadowa sytuacja nr 11 ............25
2.23. Rozdzielnia 220 kV. Ukad 2S+SO. Schemat nr 12 ....................................................................26
2.24. Rozdzielnia 220 kV. Ukad 2S+SO. Przykadowa sytuacja nr 12 ...............................................27
2.25. Rozdzielnia 220 kV. Ukad H5. Schemat nr 13 ...........................................................................28
2.26. Rozdzielnia 220 kV. Ukad H5. Przykadowa sytuacja nr 13 ......................................................29
2.29. Rozdzielnia 110 kV. Ukad 2S w technologii moduowej. Schemat nr 15 ..................................32
2.30. Rozdzielnia 110 kV. Ukad 2S w technologii moduowej. Przykadowa sytuacja nr 15 ............33
2
Zacznik 1 Schematy i przykadowe plany sytuacyjne rozdzielni 400, 220 i 110 kV
1. Cz opisowa
1.1 Wprowadzenie
Niniejsza specyfikacja zawiera schematy i przykadowe plany sytuacyjne rozdzielni 400, 220 i 110 kV
przewidywanych do zastosowania w krajowym systemie elektroenergetycznym wasnoci PSE S.A.
1.2 Schematy gwne rozdzielni

Schematy gwne rozdzielni zostay opracowane w oparciu
o Kryteria doboru schematw rozdzielni 400, 220 i 110 kV przedstawione w zaczniku 1 do
specyfikacji Stacje elektroenergetyczne najwyszych napi PSE SF.STACJE/2014.
Przy opracowywaniu schematw gwnych rozdzielni naley stosowa nastpujce zasady:
1. W polach zasilajcych i w polach odpywowych przekadniki prdowe powinny si znajdowa
przy wyczniku, od strony obwodu wyczanego przez ten wycznik.
2. W polach cznikw szyn poprzeczno-obejciowych przekadnik prdowy powinien si
znajdowa przy wyczniku w torze prdowym poczenia z szyn obejciow.
3. W ukadach 3/2W, 2W, czworoboku i w ukadach z szyn obejciow w polach z pomiarem
rozliczeniowym energii elektrycznej oraz dla zabezpiecze odcinkowych naley stosowa
dodatkowe przekadniki prdowe zlokalizowane na odejciach tych pl.
4. Przekadniki napiciowe naley stosowa do pomiaru napicia szyn zbiorczych i w polach.
5. W polach linii i auto/transformatorw przekadniki napiciowe naley instalowa za
przekadnikami prdowymi, przed odcznikami liniowymi.
6. Przekadniki napiciowe przeznaczone do pomiaru napicia szyn zbiorczych w stacjach
przyelektrownianych i midzysystemowych naley przycza do tych szyn za porednictwem
odcznikw - odczniki do przyczania przekadnikw powinny by wyposaone w dwa noe
uziemiajce.
7. Kad rozdzielni naley wyposaa w uziemniki stae; rol t mog peni noe uziemiajce
zabudowane na odcznikach, a jeeli nie ma odcznikw naley przewidywa uziemniki jako
samodzielne aparaty.
8. Uziemniki stae do uziemiania szyn zbiorczych naley instalowa tak, aby w zalenoci od
poziomu napicia, komplet przypada na nie wicej ni:
a) - 4 pola/gazie w rozdzielni 400 kV (80 m - mierzc po przewodzie)
b) - 8 pl w rozdzielni 220 kV
c) - 12 pl w rozdzielni 110 kV
9. W polach i gaziach naley instalowa uziemniki/noe uziemiajce zainstalowane na
odcznikach umoliwiajce uziemienie wycznika i przekadnikw z obu stron.
1.3 Przykadowe sytuacje rozdzielni

Przykadowe sytuacje rozdzielni opracowano w oparciu o rozwizania konstrukcyjne gazi i pl
rozdzielni dla poszczeglnych napi i schematw gwnych rozdzielni przedstawionych w niniejszej
specyfikacji.
3
Pole pomiaru Linia (z pomiarem Linia Linia Linia Linia Linia Linia Linia(z pomiarem Pole pomiaru
rozliczeniowym) sekcyjny rozliczeniowym)
1 3 6 8 7 9 11 14 13 15 17
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
S1A S1B
mostek 1
mostek 1
mostek 1
mostek 1
mostek 1
mostek 1
1 2 3 4 5 6
mostek 3
mostek 3
mostek 3
mostek 3
mostek 3
mostek 3
SCHEMAT NR 1
ROZDZIELNIA 400 kV
mostek 2
mostek 2
mostek 2
mostek 2
mostek 2
mostek 2
S2A S2B
AT1 AT2
2 4 5 10 12 16 18
Pole pomiaru Linia AT1 AT2 Linia Pole pomiaru

sekcyjny
str. nr 4
ROZDZIELNIA 400 kV
SCHEMAT NR 2
S1
S2
Pole pomiaru
Pole pomiaru
7
8
9
mostek 1 mostek 2
6
Linia
mostek 1 mostek 2
5
AT2
6
AT2
Linia(z pomiarem
rozliczeniowym)
mostek 1 mostek 2
4
5
mostek 1 mostek 2
3
AT1
4
AT1
mostek 1 mostek 2
2
Linia
1
S1
S2
1
2
S1
S2
str. nr 6
ROZDZIELNIA 400 kV
SCHEMAT NR 3
S1
S2
12
11
mostek 2
Linia
10
mostek 1
9
mostek 2
AT2
8
mostek 1
7
mostek 2
Linia (z pomiarem
rozliczeniowym)
mostek 1
5
mostek 2
AT1
4
mostek 1
3
mostek 2
2
Linia
mostek 1
1
S1
S2
str. nr 8
Pole pomiaru Pole pomiaru
Linia Linia Linia Linia Linia Linia Linia Linia
S1A S1B
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
S2A S2B
SCHEMAT NR 4
ROZDZIELNIA 400 kV
DWA SYSTEMY SZYN ZBIORCZYCH (2S)
AT1 AT2

poprzeczny poprzeczny
str. nr 10
Pole pomiaru Linia Linia Linia Linia Pole pomiaru
poprzeczno - (z pomiarem (z pomiarem poprzeczno -
rozliczeniowym) rozliczeniowym)
SOA SOB
S1A S1B
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
S2A S2B
SCHEMAT NR 5
ROZDZIELNIA 400 kV
(dla rozdzielni modernizowanych)
AT1 AT2

Linia sekcyjne Linia
str. nr 12
Linia Linia Linia
Pole pomiaru blokowa blokowa sekcyjny blokowa Linia Pole pomiaru
blokowa
1 3 6 7 10 11 13
1 2 3 4 5 6 7 8 9
S1A S1B
mostek 1
mostek 1
mostek 1
mostek 1
1 2 3 4
mostek 3
mostek 3
mostek 3
mostek 3
SCHEMAT NR 6
ROZDZIELNIA 220 kV
mostek 2
mostek 2
mostek 2
mostek 2
S2A S2B
2 4 5 8 9 12 14
Pole pomiaru Linia Linia

Linia Linia Pole pomiaru
sekcyjny (z pomiarem
rozliczeniowym)
str. nr 14
ROZDZIELNIA 220 kV
SCHEMAT NR 7
S1
S2
Pole pomiaru
Pole pomiaru
7
8
9
mostek 1 mostek 2
6
Linia
mostek 1 mostek 2
5
AT2
6
AT2
Linia(z pomiarem
rozliczeniowym)
mostek 1 mostek 2
4
5
mostek 1 mostek 2
3
AT1
4
AT1
mostek 1 mostek 2
2
Linia
1
S1
S2
1
2
S1
S2
str. nr 16
ROZDZIELNIA 220 kV
SCHEMAT NR 8
S1
S2
12
11
mostek 2
Linia
10
mostek 1
9
mostek 2
AT2
8
mostek 1
7
(z pomiarem rozliczeniowym)
mostek 2
Linia
mostek 1
5
mostek 2
AT1
4
mostek 1
3
mostek 2
2
Linia
mostek 1
1
S1
S2
Uwaga:
str. nr 18
ROZDZIELNIA 220 kV
SCHEMAT NR 9
Linia
Linia (pole z pomiarem rozliczeniowym)
Mostek 1
Mostek 1
Mostek 2
Mostek 2
2 3 5 6
S1
1
S2
4 7
AT1 AT2
Uwaga:
str. nr 20
Linia Linia Linia Linia Linia Linia Linia
S1A S1B
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
S2A S2B
SCHEMAT NR 10
ROZDZIELNIA 220 kV
AT1 AT2

poprzeczny poprzeczny
Uwaga:
str. nr 22
Pomiar Linia Linia Linia Linia Linia Linia Linia Linia Pomiar
S1A S1B
S1A S1B
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
S2A S2B
SCHEMAT NR 11
ROZDZIELNIA 220 kV
AT1 AT2
Pomiar Pomiar
poprzeczno
S2A S2B
str. nr 24
Linia Linia
Pole pomiaru poprzeczno - (z pomiarem (z pomiarem poprzeczno - Pole pomiaru
rozliczeniowym) Linia rozliczeniowym) Linia
SOA SOB
S1A S1B
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
S2A S2B
SCHEMAT NR 12
ROZDZIELNIA 220 kV
(dla rozdzielni modernizowanych)
AT1 AT2

Linia sekcyjne Linia
Uwaga:
str. nr 26
ROZDZIELNIA 220 kV
SCHEMAT NR 13
Pole
Linia Linia
1 4
2 5
AT1 AT2
Uwaga:
str. nr 28
S1A S1B
S1A S1B
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
S2A S2B
SCHEMAT NR 14
ROZDZIELNIA 110 kV
AT1 AT2
Pomiar Pomiar
poprzeczny poprzeczno poprzeczny
S2A szyn szyn S2B
Uwaga:
str. nr 30
S1A S1B
S1A S1B
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
S2A S2B
SCHEMAT NR 15
ROZDZIELNIA 110 kV
AT1 AT2
Pomiar Pomiar
poprzeczno
S2A S2B
str. nr 32
sekcji A sekcji B
S1A S1B
4 5 7 9 10 11 13 15 16
S2A S2B
1 2 3 6 8 12 14 17 18 19
S3A S3B
SCHEMAT NR 16
ROZDZIELNIA 110 kV
TRZY SYSTEMY SZYN ZBIORCZYCH (3S)
AT1 AT2
poprzeczny poprzeczno poprzeczny
szyn szyn
Uwaga:
str. nr 34
STANDARDOWA SPECYFIKACJA FUNCJONALNA
STACJE ELEKTROENERGETYCZNE NAJWYSZYCH

NAPI PSE SF. STACJE/2015
Zacznik 2
Katalog pl-obwody pierwotne
Konstancin - Jeziorna Listopad 2015

Zacznik 2 Katalog pl-obwody pierwotne
SPIS TRECI
1. CZ OPISOWA strona
1.1. Wprowadzenie ...............................................................................................................................3
1.2. Rozwizania gazi pl ..................................................................................................................3
2. RYSUNKI
2.1. Rozdzielnia 400 kV. Ukad 3/2W. Ga bez przeplotu ................................................................5
2.2. Rozdzielnia 400 kV. Ukad 3/2W. Ga z przeplotem .................................................................6
2.3. Rozdzielnia 400 kV. Ukad 2W. Ga liniowa. Wariant 1 ...........................................................7
2.4. Rozdzielnia 400 kV. Ukad 2W. Ga liniowa. Wariant 2 ...........................................................8
2.5. Rozdzielnia 400 kV. Ukad 2S. Pole linii ......................................................................................9
2.6. Rozdzielnia 400 kV. Ukad 2S. Pole autotransformatora ............................................................10
2.7. Rozdzielnia 400 kV. Ukad 2S. Pole cznika szyn .....................................................................11
2.8. Rozdzielnia 400 kV. Ukad 2S+SO. Pole linii .............................................................................12
2.9. Rozdzielnia 400 kV. Ukad 2S+SO. Pole autotransformatora .....................................................13
2.10. Rozdzielnia 400 kV. Ukad 2S+SO. Pole cznika szyn..............................................................14
2.11. Rozdzielnia 220 kV. Ukad 3/2W. Ga liniowa........................................................................15
2.12. Rozdzielnia 220 kV. Ukad 2W. Wariant 1 Ga liniowa ..........................................................16
2.13. Rozdzielnia 220 kV. Ukad 2W. Wariant 2 Ga liniowa ..........................................................17
2.14. Rozdzielnia 220 kV. Czworobok. Ga liniowa .........................................................................18
2.15. Rozdzielnia 220 kV. Czworobok. Pole autotransformatora ........................................................19
2.16. Rozdzielnia 220 kV. Ukad 2S. Pole linii ....................................................................................20
2.19. Rozdzielnia 220 kV. Ukad 2S w technologii moduowej. Pole linii ..........................................23
2.20. Rozdzielnia 220 kV. Ukad 2S+SO. Pole linii .............................................................................24
2.21. Rozdzielnia 220 kV. Ukad 2S+SO. Pole autotransformatora .....................................................25
2.22. Rozdzielnia 220 kV. Ukad 2S+SO. Pole cznika szyni ............................................................26
2.23. Rozdzielnia 220 kV. Ukad H5. Pole linii ...................................................................................27
2.24. Rozdzielnia 220 kV. Ukad H5. Pole autotransformatora ...........................................................28
2.25. Rozdzielnia 220 kV. Ukad H5. Pole cznika szyn ....................................................................29
2.29. Rozdzielnia 110 kV. Ukad 2S w technologii moduowej. Pole linii ..........................................33
2.30. Rozdzielnia 110 kV. Ukad 2S w technologii moduowej. Pole cznika szyn ...........................34
2
1. Cz opisowa
1.1 Wprowadzenie
Niniejsza specyfikacja zawiera rozwizania przykadowych pl/gazi rozdzielni 400, 220 i 110 kV,
ktrych schematy i plany sytuacyjne przedstawiono w zaczniku nr 1 Schematy i plany sytuacyjne
rozdzielni 400, 220 i 110 kV.
1.2. Rozwizania gazi/pl

Rozwizania poszczeglnych gazi/pl opracowano dla nastpujcych parametrw :
a) Rozdzielnie 400 kV w ukadach 3/2W, 2W, 2S i 2S+SO
- szeroko podziaki gazi/pola 20,0 m (dopuszcza si stosowanie podziaki 21,0 i 22,0 m),
- szeroko drg transportowych 3,5 m,
- szyny zbiorcze i obejciowe rurowe rozstaw izolatorw wsporczych 5,0 m, wysoko konstrukcji
wsporczych 8,50 m,
- odczniki szynowe pantografowe,
- odczniki sekcjonujce, wzowe, liniowe i auto/transformatorowe sieczne,
- bramki liniowe i auto/transformatorowe szerokoci jak podziaka gazi/pola, wysoko 22,0 m.
b) Rozdzielnie 220 kV w ukadach 3/2W, 2S i 2S+SO:

- szeroko podziaki gazi/pola 13,0 m (dopuszcza si stosowanie podziaki 14,0 m),
- szeroko drogi transportowej 3,5 m,
- szyny zbiorcze rurowe rozstaw izolatorw wsporczych 3,5 m, wysoko konstrukcji wsporczych
6,8 m,
- odczniki szynowe i obejciowe pantografowe,
- odczniki sekcjonujce, liniowe i auto/transformatorowe sieczne,
- bramki liniowe i auto/transformatorowe szerokoci jak podziaka gazi/pola, wysoko 15,0 m,
c) Rozdzielnie 220 kV w ukadach 2W i czworoboku:

- szeroko podziaki gazi/pola 13,0 m (dopuszcza si stosowanie 14,0 m),
6,8 m,
- odczniki sieczne,
- bramki liniowe i auto/transformatorowe szerokoci jak podziaka gazi/pola, wysoko 15,0 m,
d) Rozdzielnie 220 kV w ukadach H:

- szeroko podziaki pola 15,0 m,
6,8 m,
- odczniki poziomoobrotowe,
- bramki liniowe i autotransformatorowe szeroko 15,0 m, wysoko 15,0 m,
2014_06_25 Zacznik_2
3
e) Rozdzielnie 110 kV:

- szeroko podziaki pola 7,0 m (dopuszcza si stosowanie podziaki 8 m),
4,8 m,
- odczniki szynowe pantografowe,
- odczniki sekcjonujce, liniowe i auto/transformatorowe sieczne / poziomoobrotowe,
- bramki liniowe i auto/transformatorowe szerokoci 9,0 m, wysoko 9,3 m.
Uwaga
W przypadkach szczeglnych, np. braku dostatecznej iloci miejsca, koniecznoci zastosowania innego
ni w przedmiotowej specyfikacji typu odcznikw (siecznych lub obrotowych w miejsce odcznikw
pantografowych), itp. dopuszcza si stosowanie innych rozwiza w uzgodnieniu z PSE S.A.
4
STANDARDOWA SPECYFIKACJA FUNKCJONALNA
STACJE ELEKTROENERGETYCZNE NAJWYSZYCH NAPI

PSESF. STACJE/2015
Zacznik 3
Blokady
PSE SF. STACJE/2015
Zacznik 3. Blokady
SPIS TRECI
1. ZAKRES DOKUMENTU .................................................................. 3
2. OBJANIENIA SKRTW ............................................................. 3
3. DEFINICJE ......................................................................................... 4
4. WSTP ................................................................................................. 6
5. WYMAGANIA .................................................................................... 6
5.1. Wymagania oglne ............................................................................................. 6
5.2. Zasady blokowania cznikw NN, WN i SN .................................................... 8
5.3. Wymagania techniczne ....................................................................................... 9
5.4. Wymagania rodowiskowe ............................................................................... 10
6. PRBY ODBIORCZE ..................................................................... 10

6.1. Prby odbiorcze blokad .................................................................................... 11
6.2. Prby odbiorcze sekwencji czeniowych ........................................................ 11
Strona 2 z 11
PSE SF. STACJE/2015
Zacznik 3. Blokady
1. ZAKRES DOKUMENTU
Zacznik 5 Blokady do standardowej specyfikacji funkcjonalnej Stacje elektroenergetyczne

najwyszych napi zawiera podstawowe wymagania i wytyczne dla ukadw blokowania
cznikw NN, WN i SN w stacjach elektroenergetycznych najwyszych napi wasnoci
PSE S.A. Szczegowe wymagania dotyczce blokad zawiera Standardowa Specyfikacja
Techniczna Algorytmy blokad czeniowych w stacjach elektroenergetycznych 750, 400, 220 i
110 kV.
2. OBJANIENIA SKRTW
W specyfikacji zastosowano objanione poniej skrty:
Nazwa Objanienie
AIS Air Insulated Switchgear - rozdzielnia napowietrzna
CN/RCN Centrum Nadzoru / Regionalne Centrum Nadzoru
EAZ Elektroenergetyczna Automatyka Zabezpieczeniowa
GIS Gas Insulated Switchgear - rozdzielnica okapturzona w izolacji SF 6 wntrzowa
lub napowietrzna
HMI Human Machine Interface - Interfejs Uytkownika
IED Intelligent Elektronic Device - Inteligentne Urzdzenie Elektroniczne
KSE Krajowy System Elektroenergetyczny
KDM Krajowa Dyspozycja Mocy
MTS Mixed Technologies Switchgear -rozdzielnia z polami napowietrznymi,
moduowymi w izolacji SF 6 i z klasycznymi szynami zbiorczymi
ODM Obszarowa Dyspozycja Mocy
OSD Operator Systemu Dystrybucyjnego
OSP Operator Systemu Przesyowego PSE S.A.
PSR Panel Sterowania Rezerwowego
SSiN System Sterowania i Nadzoru
NN Najwysze Napicie 220 kV 750 kV
WN Wysokie Napicie 60kV 110 kV
SN rednie Napicie 1 kV 60 kV
nN niskie Napicie - do 1 kV
Strona 3 z 11
PSE SF. STACJE/2015
Zacznik 3. Blokady
3. DEFINICJE
W specyfikacji zastosowano zdefiniowane poniej nastpujce okrelenia:

1. Algorytm blokad czeniowych
System blokad logicznych zaimplementowany w SSiN zapewniajcy bezpieczn kolejno
cze w stacjach elektroenergetycznych.
2. Blokada
Uniemoliwienie realizacji polecenia sterowniczego zmiany pooenia cznika NN, WN
i SN w celu zapobieenia wykonania niedopuszczalnej czynnoci czeniowej.
3. Blokada elektryczna
Blokada sprztowa realizowana w obwodach elektrycznych sterowania napdem cznika
NN, WN i SN zapobiegajca wykonaniu polecenia sterowniczego.
4. Blokada logiczna
Blokada programowa realizowana przez systemy i urzdzenia cyfrowe SSiN zapobiegajca
wykonaniu polecenia sterowniczego. Brak zezwolenia na wysanie rozkazu sterowniczego
z SSiN w wyniku niespenienia algorytmw blokad czeniowych zaimplementowanych
w SSiN.
5. Blokada mechaniczna
Blokada sprztowa wynikajca z konstrukcji urzdze realizowana przez elementy
mechaniczne napdw cznikw.
6. Blokada sterowania
Uniemoliwienie wykonania polecenia sterowniczego z powodu zadziaania blokad
logicznych, elektrycznych lub sprztowych.
7. Centrum Nadzoru
Komrka organizacyjna w Departamencie Eksploatacji PSE S.A. Sprawuje nadzr nad
prac i stanem technicznym elementw majtku sieciowego PSE S.A.
8. Regionalne Centrum Nadzoru
Komrka organizacyjna PSE S.A. Sprawuje nadzr nad prac i stanem technicznym
elementw majtku sieciowego PSE S.A.
9. Human Machine Interface
Stanowisko operatora stacji umoliwiajce dostp do funkcji systemu SSiN.
10. Intelligent Elektronic Device
Urzdzenie mikroprocesorowe umoliwiajce wymian danych z urzdzeniami
zewntrznymi np. z wielofunkcyjnymi miernikami elektronicznymi, zabezpieczeniami,
sterownikami.
11. Lista sygnaw
Zbir sygnaw pogrupowanych wedug ich znaczenia i przetwarzanych w SSiN.
Lista sygnaw obejmuje:
a) list sygnaw alarmowych sygnay binarne zawierajce:
Strona 4 z 11
PSE SF. STACJE/2015
Zacznik 3. Blokady
i) informacje o wyczeniach elementw sieci, ostrzeenia dotyczce stanw

zakceniowych w pracy elementw sieci i jej wyposaenia,
ii) alarmy dotyczce stanu pracy elementw sieci i jej wyposaenia
(np. uszkodzeniach urzdze i aparatury w stacji).
Sygnay odwzorowujce dziaania celowe oraz wynikajce z rozwizania
konstrukcyjnego urzdzenia, ktre mog skutkowa ograniczeniem funkcjonalnoci
danego urzdzenia nie s sygnaami alarmowymi.
Wystpienie sygnau alarmowego wymaga podjcia dziaa przez operatorw lub
personel eksploatacyjny.
b) list sygnaw pomiarowych wielkoci mierzone w stacji,
c) list sygnaw sterowniczych polecenia sterownicze,
d) list sygnaw zdarze sygnay binarne inne ni sygnay alarmowe.
12. Panel sterowania rezerwowego
Panele sterowania ze schematem synoptycznym umoliwiajcym wykonywanie zdalne
sterowa elementami sieci (stacji) i jej podstawowego wyposaenia.
13. Uytkownik krajowego systemu przesyowego elektroenergetycznego
Podmiot przyczony do obiektu bdcego wasnoci PSE S.A.
14. Otwarcie
Otwarcie odcznika lub uziemnika.
15. Zamknicie
Zamknicie odcznika lub uziemnika.
16. Wyczenie
Wyczenie wycznika.
17. Zaczenie
Zaczenie wycznika.
18. System sterowania i nadzoru
Zesp rodkw przeznaczonych do sterowania aparatur czeniow i automatykami
(trybem pracy automatyk) oraz monitorowania, diagnostyki urzdze i ukadw
stacyjnych.
19. Sterowanie lokalne
Sterownie cznikami z ich napdu lub szafki kablowej.
20. Sterownie zdalne
Sterowanie cznikami z SSiN zgodnie z jego funkcjonalnoci oraz z panelu
sterowniczego.
21. Sekwencja czeniowa
Cykl co najmniej dwch polece sterowniczych wykonywanych dla grupy elementw
objtych zdalnym sterowaniem w zaprogramowanej kolejnoci z kontrol warunkw
sterowania realizowany przez SSiN.
22. Serwer WEB
Komputer i oprogramowanie wiadczce usugi zdalnego interfejsu SSiN przez protok
http/https.
Strona 5 z 11
PSE SF. STACJE/2015
Zacznik 3. Blokady
23. Zdarzenie
Zmiana stanu sygnau binarnego kontrolowanego przez SSiN.
24. Pole w remoncie / w przegldzie
Stan pracy pola wybierany i odwzorowywany na stanowisku operatora stacji (HMI)
sygnalizowany odpowiednio w SSiN.
4. WSTP
Przedstawione w specyfikacji wymagania funkcjonalne dla ukadw blokad obowizuj

w stacjach wasnoci PSE S.A. o napiciu 110, 220, 400 i 750 kV wykonanych w technologii
napowietrznej, w rozdzielniach z szynami zbiorczymi klasycznymi i z polami moduowymi
wykonanymi w technologii mieszanej (MTS), z aparatur w wykonaniu kompaktowym
oraz w rozdzielniach okapturzonych w izolacji SF 6 (GIS) wntrzowych lub napowietrznych.
Specyfikacje przeznaczone s do wykorzystania przy projektowaniu schematw strukturalnych
stacji i systemw automatyki stacyjnej (SAS) dla rozdzielni o napiciu 750, 400, 220, 110 kV,
SN i nN.
5. WYMAGANIA
1. Stacje elektroenergetyczne powinny by wykonane z penymi ukadami blokad polowych

i miedzypolowych zapewniajcymi, e wszystkie odczniki, uziemniki i wyczniki mog
by czone w odpowiedniej kolejnoci, bezpiecznej zarwno dla personelu obsugujcego
jak rwnie dla urzdze, rozdzielni i stacji.. Aparatura czeniowa przewidywana
do sterowania powinna spenia wymagania techniczne zapewniajce zdolno
do bezpiecznego, pewnego i niezawodnego wykonania czynnoci czeniowych. Algorytm
blokad polowych i midzypolowych powinien by dostosowany do stanu pracy pola z jego
wyposaeniem, stanu pracy rozdzielni z uwzgldnieniem funkcji pola w remoncie / pola
w przegldzie.
2. W stacjach elektroenergetycznych powinny by stosowane nastpujce typy blokad:

a) blokady konstrukcyjne wynikajce z technologii wykonania i rozwizania
konstrukcyjnego urzdzenia zainstalowane przez Producenta,
b) blokada logiczna oparta o algorytmy blokad w SSiN,
c) blokada elektryczna oparta o styki pomocnicze napdw cznikw i zestyki innej
aparatury,
d) blokada mechaniczna zgodna z rozwizaniami konstrukcyjnymi wyposaenia.
3. Ukady blokad powinny by pewne, niezawodne i tak skonstruowane, eby nie byo
moliwoci odblokowania przez osoby nieuprawnione.
4. System blokad powinien zapewnia elastyczno ruchow stacji, to jest blokowane
powinny by tylko te czniki, ktrymi sterowanie jest w danych warunkach
niedopuszczalne.
Strona 6 z 11
PSE SF. STACJE/2015
Zacznik 3. Blokady
5. W przypadku rozbudowy lub modernizacji stacji decyzj o typie blokad i zastosowaniu

rozwiza nowych lub zgodnych z dotychczas istniejcymi podejmuje kadorazowo
PSE S.A. na etapie realizacji projektu wykonawczego. W kadym przypadku nowe ukady
blokad powinny by kompatybilne z ukadami istniejcymi i zapewnia bezpieczn
i niezawodn prac stacji.
6. Sterowanie cznikami NN, WN i SN w stacjach elektroenergetycznych powinno si
odbywa podstawowo z wykorzystaniem blokad wynikajcych z konstrukcji urzdzenia,
blokad elektrycznych i logicznych (na panelu sterowniczym wybrana jest pozycja 1):
a) ze stanowiska operatora w stacji (sterowanie zdalne z wykorzystaniem SSiN w stacji),
b) ze stanowiska operatora w orodkach nadrzdnych.
7. Sterowanie cznikami NN, WN i SN w stacjach elektroenergetycznych moe by
realizowane rezerwowo (w przypadku braku moliwoci sterowania z orodkw
nadrzdnych) z poziomu stacji z SSiN lub z paneli sterowania rezerwowego (przecznik
wyboru trybu sterowania - pozycja 2 albo pozycja 3):
a) pozycja 2 umoliwia sterowanie zdalne z kontrol SSiN z wykorzystaniem blokad
logicznych i elektrycznych.
b) pozycja 3 oznacza sterowanie zdalne bez kontroli SSiN z blokadami elektrycznymi
bez blokad logicznych.
c) podczas prac remontowych i eksploatacyjnych przyciskami w napdach cznikw
NN, WN i SN lub z szafek kablowych z zachowaniem blokad elektrycznych
(sterowanie lokalne).
Dopuszcza si rezygnacj z blokowania elektrycznego cznikw przy sterowaniu z szafki
napdu lub z szafki kablowej pod warunkiem stosowania blokad mechanicznych.
8. W przypadku pl linii blokowych nie posiadajcych pola z wycznikiem po stronie grnej
transformatora blokowego oraz pl transformatorw potrzeb wasnych elektrowni
sterowanie wycznikw tych pl w stacji powinno by wykonywane podstawowo
z elektrowni, a sterowanie ze stacji powinno by moliwe wycznie przy otwartym
odczniku liniowym. Kompetencje w zakresie sterowania wycznikami cznikw szyn
przy zastpowaniu w/w pl (linia blokowa, transformator potrzeb wasnych elektrowni)
powinny by przekazywane do operatora w elektrowni.
9. W przypadku pl linii zasilajcych zakady przemysowe (pl elementw sieci
wsppracujcych z Uytkownikami krajowego systemu przesyowego rozwizania
techniczne przesyania impulsu na wyczanie / zaczanie wycznikw w stacji
w ukadach algorytmw blokad i sekwencji zale od uzgodnie zawartych w umowach
i instrukcjach wsppracy ruchowej oraz od ustale przyjtych na etapie realizacji projektu
wykonawczego. PSE S.A. musi mie moliwo sterowania na wycz wycznikiem
w polach przyczonych elementw sieci nalecych do Uytkownikw krajowego
systemu przesyowego.
10. Dla rozdzielni w ukadzie MTS, HIS i GIS systemy blokad czeniowych powinny
uwzgldnia wymagania niniejszej specyfikacji oraz wymagania wynikajce z rozwiza
konstrukcyjnych i technologii wykonania oraz spenienia warunkw pracy zastosowanych
urzdze. Ukady blokad czeniowych musz zapewni spenienie wymaga producentw
sterowanych cznikw oraz wymaga PSE SA dotyczcych bezpiecznej, pewnej
i niezawodnej pracy urzdze, stacji i KSE. Wymagania funkcjonalne dotyczce stanu
technicznego urzdze i obwodw, komplementarnoci stanu pooenia cznikw
oraz prawidowoci realizowanych sekwencji czeniowych s zawarte w specyfikacji
Algorytmy blokad czeniowych w stacjach elektroenergetycznych 750, 400, 220
i 110 kV.
Strona 7 z 11
PSE SF. STACJE/2015
Zacznik 3. Blokady
11. W polach linii blokowych w rozdzielni w przypadku blokw wyposaonych w wyczniki

po grnej stronie transformatora blokowego w elektrowni nie naley instalowa
przyciskw wyczenia awaryjnego.
12. Do szyny obejciowej mona podczy tylko jedno pole poza polem cznika szyn
poprzeczno obejciowego.
13. Napdy wycznikw, odcznikw, i uziemnikw powinny by wyposaone
w trjpooeniowy przecznik wyboru miejsca sterowania (zdalne odstawione -
lokalne). Wszystkie trzy stany pooenia tego przecznika powinny by monitorowane
i rejestrowane w SSiN.
14. Prawidowy stan blokad (moliwoci sterowania cznikiem) powinien by potwierdzony
automatycznie w SSiN po wyborze sterowanego cznika.
15. SSiN na stacji powinien generowa informacje dotyczce przyczyny przerwania procedury
/ sekwencji czeniowej i braku moliwoci realizacji kolejnej czynnoci czeniowej.
Informacja ta musi by dostpna na HMI na stacji i na Serwerze WEB SSiN.
16. PSE S.A. powinna mie moliwo zaczenia wycznika w polu linii blokowej i w polu
transformatora potrzeb oglnych elektrowni przy otwartym odpowiednim odczniku
liniowym lub transformatorowym.
17. PSE S.A. musi mie moliwo wyczenia kadego wycznika pola przyczonego
do sieci przesyowej w stacji bdcej jego wasnoci i pozostajcej w jego operatywnym
zarzdzaniu niezalenie od praw wasnoci tego pola.
18. Projektowane dla stacji blokady powinny by zatwierdzone zgodnie ze obowizujcymi
aktualnymi procedurami PSE S.A.
5.2. Zasady blokowania cznikw NN, WN i SN
1. Nie dopuszcza si blokowania sterowania wycznikami w zalenoci od stanu pracy

innych cznikw.
2. Blokada odcznika powinna wyklucza moliwo zamykania i otwierania odcznika,
przez ktry pynie prd obcienia, albo prd biegu jaowego auto/transformatora.
3. Blokada wzajemna pomidzy odcznikami a uziemnikami obsugujcymi to samo
urzdzenie lub cz sieci powinna wyklucza:
a) moliwo zamykania odcznika na uziemione urzdzenie lub cz sieci po obu
stronach odcznika.
b) moliwo zamknicia uziemnika na urzdzenie lub cz sieci nieodczon
odcznikami po obu stronach (wyczenie wycznika nie jest warunkiem
wystarczajcym).
4. Nie dopuszcza si uziemiania systemw, sekcji szyn, elementw sieci i urzdze przez
odcznik.
5. W ukadach blokad nie dopuszcza si blokowania impulsu generowanego przez ukady
EAZ na wyczenie wycznikw.
6. W rozdzielniach szynowych i wielosystemowych obwody blokady pola cznika szyn
powinny umoliwia realizacje wszystkich pocze waciwych dla danego typu cznika
szyn (poduny, poprzeczny, poprzeczno-poduny, poprzeczno-obejciowy).
7. W rozdzielniach z szyn obejciow:
Strona 8 z 11
PSE SF. STACJE/2015
Zacznik 3. Blokady
a) powinna by zapewniona prawidowa sekwencja przeczenia danego pola do pracy

przez szyn obejciow oraz sekwencja przeczenia powrotnego do pracy przez
wasne pole,
b) wprowadzenie pola do pracy przez szyn obejciow powinno wyklucza moliwo
wprowadzenia do pracy przez t szyn innych pl.
8. Zaczenie wycznika w polu cznika szyn powinno by poprzedzone wyborem zdalnym
/ lokalnym wymaganego rodzaju zabezpiecze oraz odpowiedniej grupy nastawie
zabezpiecze dostosowanych do przewidywanej pracy cznika szyn.
9. Blokady logiczne musz dziaa szeregowo z blokadami elektrycznymi.
10. Blokady elektryczne musz dziaa niezalenie od blokad logicznych.
11. Obwody blokad powinny by zaczane tylko na czas prowadzenia czynnoci
czeniowych;
12. W przypadku sterowania lokalnego (bez udziau blokad logicznych zaimplementowanych
w SSiN), w stacjach elektroenergetycznych powinny dziaa blokady elektryczne i/lub
mechaniczne.
5.3. Wymagania techniczne
Systemy blokad powinny spenia nastpujce wymagania:

1. Blokady logiczne:
a) SSiN powinien realizowa blokady polowe i midzypolowe wszystkich cznikw
NN,WN i SN zgodnie z algorytmami opracowanymi szczegowo dla poszczeglnych
urzdze, pl i rozdzielni z uwzgldnieniem rozwizania technicznego
i technologicznego pola, rozdzielni, stanu pracy pola, stanu technicznego
poszczeglnych urzdze, sposobu realizacji sterowa oraz spenienia wymaganych
funkcjonalnoci,
b) dla realizacji algorytmw blokad logicznych polowych i midzy polowych SSiN
powinien korzysta z dwubitowych sygnaw stanu pooenia cznikw NN, WN
i SN doprowadzonych bezporednio ze stykw pomocniczych cznikw i zestykw
aparatury IED niezbdnej dla zapewnienia bezpiecznej pracy sterowanych urzdze
na wejcia binarne SSiN.
2. Blokady elektryczne:
a) system blokad elektrycznych powinien by realizowany z wykorzystaniem stykw
pomocniczych cznikw NN, WN i SN oraz zestykw aparatury IED niezbdnej
dla zapewnienia bezpiecznej pracy sterowanych urzdze .
b) system blokad elektrycznych powinien by wykonany na wydzielonych
dla poszczeglnych rozdzielni NN, WN i SN odrbnie zabezpieczonych obwodach
dla blokad o napiciu znamionowym 220 V DC.
c) wymaga si, aby napicie obwodw blokad byo zaczane dla poszczeglnych
rozdzielni NN, WN i SN tylko na czas wykonywania czynnoci czeniowych.
d) zaczanie obwodw blokad powinno by moliwe z poziomu podstawowego (SSiN)
lub z panelu sterowania rezerwowego.
e) obwody blokad powinny dziaa poprawnie w zakresie napicia 0,8 1,15 Un.
f) blokady elektryczne musz dziaa szeregowo z blokadami logicznymi.
Strona 9 z 11
PSE SF. STACJE/2015
Zacznik 3. Blokady
g) w przypadku linii blokowych nie wyposaonych w wycznik po grnej stronie

transformatora blokowego naley przewidywa ukady blokad odcznikw
i uziemnikw od stanu pooenia odcznikw i staych uziemnikw w elektrowni.
h) w systemie blokad elektrycznych dopuszcza si:
i) stosowanie blokady wzajemnej uziemnikw szyn zbiorczych z odcznikami
systemowymi poszczeglnych przyczonych pl oraz odcznikiem
sekcjonujcym szyny zbiorcze,
ii) nie stosowanie blokady odcznika sekcjonujcego szyny zbiorcze w rozdzielni
jeli nie jest objty polem cznika szyn.
Decyzj dotyczc zastosowania poszczeglnych algorytmw blokad podejmuje
kadorazowo PSE S.A. na etapie realizacji projektu wykonawczego zgodnie
z obowizujcymi procedurami.
3. Blokady mechaniczne:
a) w przypadku braku blokady elektrycznej sterowanie cznikiem powinno by
uzalenione od blokad mechanicznych (odpowiednie rozwizania konstrukcyjne
urzdze, kdki i zamki zaakceptowane przez PSE S.A). Napdy tych cznikw
powinny by wyposaone w tablice ostrzegawcze zakadane w przypadku
zastosowania dodatkowych blokad mechanicznych,
b) blokady mechaniczne pomidzy odcznikami i ich noami uziemiajcymi
s wymagane niezalenie od pracy blokad logicznych i elektrycznych.
5.4. Wymagania rodowiskowe
Aparatura i osprzt (zaciski, przewody) zastosowane w obwodach blokad powinny pracowa

poprawnie w nastpujcych warunkach atmosferycznych:
1. Aparatura i osprzt instalowane w konstrukcjach napowietrznych.
a) temperatura otoczenia w zakresie - 40C/ 35C / 30C +55C,
Warunki atmosferyczne w zakresie najniszej temperatury otoczenia naley okreli
w SIWZ w zalenoci od lokalizacji stacji i moliwoci wystpowania okrelonych
temperatur.
b) wilgotno wzgldna 95%,
c) cinienie atmosferyczne 70 1060 hPa.
Pozostae wymagania w zakresie warunkw atmosferycznych zgodnie z warunkami
przedstawionymi w specyfikacji standardowej dla stacji.
2. Aparatura i osprzt instalowanie wewntrz budynkw lub kioskw
a) temperatura w zakresie 5oC + 40oC,
b) wilgotno wzgldna 90%,
c) cinienie atmosferyczne 700 1060 hPa.
6. PRBY ODBIORCZE
Szczegowy opis rodzajw i sposobu funkcjonowania poszczeglnych blokad dostosowany

do rozwizania konstrukcyjnego rozdzielni i technologii wykonania poszczeglnych urzdze
Strona 10 z 11
PSE SF. STACJE/2015
Zacznik 3. Blokady
i aparatury pierwotnej na stacji, rozdzielni i w poszczeglnych polach powinien

by przedstawiony w projekcie wykonawczym stacji.
Prby blokad polowych i midzypolowych powinny by przedmiotem testw wykonywanych
podczas testw pomontaowych , testw funkcjonalnych, testw SAT , prb napiciowych
oraz testw kocowych SSiN.
6.1. Prby odbiorcze blokad
Prby odbiorcze blokad naley wykona dla kadego cznika w sposb nastpujcy:
1. Sprawdzi moliwo sterowania cznikiem przy spenionych warunkach blokad.
2. Naley sprawdzi dla kadego cznika brak moliwoci sterowania przy braku kadego
warunku blokady.
3. Naley przeprowadzi prby oddzielnie dla sterowania z SSiN oraz sterowania
rezerwowego (bez blokad logicznych).
6.2. Prby odbiorcze sekwencji czeniowych
Prby odbiorcze sekwencji czeniowych naley wykona przy spenionych warunkach blokad
sprawdzajc prawidowo kolejnoci cze, zasymulowa w czasie trwania sekwencji
czeniowej nieokrelony stan pooenia (0,0 : 1,1) jednego z cznikw w systemie blokad
logicznych i sprawdzi czy sekwencja zostanie przerwana.
Strona 11 z 11

Pse-Sf Stacje 2015

Enviado por

Dados do documento

Título original

Direitos autorais

Formatos disponíveis

Compartilhar este documento

Compartilhar ou incorporar documento

Opções de compartilhamento

Você considera este documento útil?

Este conteúdo é inapropriado?

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

Pse-Sf Stacje 2015

Enviado por

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

Standardowa Specyfikacja Funkcjonalna

Stacje elektroenergetyczne najwyszych napi

1. WYKAZ SKRTW I OZNACZE ORAZ DEFINICJE ..................................................... 7

6.1.4. Dobr schematw gwnych rozdzielni 400 kV dla stacji

19.1. Zasilanie podstawowe ..................................................................................................... 80

Tabela 1. Normy midzynarodowe ........................................................................................................ 17

Tabela 30. Wartoci zalecanych odstpw w powietrzu ........................................................................ 55

1. WYKAZ SKRTW I OZNACZE ORAZ DEFINICJE

1.1. Wykaz skrtw i oznacze

AIS AIR Insulated Switchgear Rozdzielnie wykonane w technologii napowietrznej

APK Automatyka Przeciwkoysaniowa

ARNE Automatyczna Regulacja Napicia Elektrowni

ARST Automatyczna Regulacja Stacji Transformatorowej

BKS Baterie Kondensatorw Statycznych

EAZ Elektroenergetyczna Automatyka Zabezpieczeniowa

ENTSO-E Europejska Sie Operatorw Systemw Przesyowych Energii Elektrycznej

Flexible AC Transmission Systems Elastyczne systemy przesyowe prdu

GIS Gas Insulated Switchgear Rozdzielnice wykonane w technologii z izolacj gazow

IRiESP Instrukcja Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyowej

KSE Krajowy System Elektroenergetyczny

LFC Load Frequency Control - Automatyczna Regulacja Czstotliwoci i Mocy

Mixed Technologies Switchgear Rozdzielnice wykonane w technologii moduowej

NN Najwysze Napicie -750 kV,400 kV i 220 kV

OSD Operator Systemu Dystrybucyjnego elektroenergetycznego.

OSP Operator Systemu Przesyowego elektroenergetycznego.

PSS Power System Stabiliser Stabilizator systemowy

SN rednie Napicie- 30 kV,20 kV,15 kV,10 kV i 6 kV

SSiN System Sterowania i Nadzoru

Static Var Compensator- Kompensator statyczny- ukad skadajcy si z elementw

Static Compensator - Kompensator statyczny ukad skadajcy si baterii

WN Wysokie Napicie 110 kV i 60 kV

Terminologia stosowana w tym standardzie jest zgodna z okreleniami Midzynarodowego Sownika

b) zapewni optymalne zarzdzanie europejsk sieci przesyow energii elektrycznej,

i bezpieczestwa pracy sieci, dotrzymujcy wymagane parametry jakoci energii elektrycznej

31. Sie elektroenergetyczna

32. Sie przesyowa

Standardowa Specyfikacja Funkcjonalna Stacje elektroenergetyczne najwyszych napi zawiera

3. PRZEPISY, NORMY I SPECYFIKACJE

Normy i wymagania wynikajce z ustaw i rozporzdze, wymienione w tym rozdziale s aktualne

3.1. Ustawy, rozporzdzenia i normy krajowe

39. Przepisy budowy urzdze elektroenergetycznych Wydawnictwa Przemysowe WEMA,

72. Polska Norma PN-82/B-02003 Obcienia budowli. Obcienia zmienne technologiczne.

3.2. Normy midzynarodowe

Tabela 1. Normy midzynarodowe

Nr normy Tytu normy

PN-EN 50052:2002E Osony odlewane ze stopu aluminium do wysokonapiciowych

PN-EN 50064:2002E Obudowy ze stopw aluminiowych do aparatw rozdzielczych

PN-EN 50068:2002E Osony ze stali plastycznej do wysokonapiciowych rozdzielnic

PN-EN 50069:2002E Obudowy spawane i aluminiowe aparatw rozdzielczych

PN-EN 50089:2002E Czci odlewane z ywic do metalowych oson do

PN- Stopnie ochrony przed zewntrznymi uderzeniami mechanicznymi

PN-EN 50110-1:2013-05E Eksploatacja urzdze elektrycznych Cz 1: Wymagania oglne.

PN- Rozdzielnice i sterownice niskonapiciowe. Ochrona przed

PN-EN 60038:2012P Napicia znormalizowane CENELEC.

PN-EN 60044-3:2006P Przekadniki Cz 3: Przekadniki kombinowane.

IEC 60050 International Electrotechnical Vocabulary (norma wieloarkuszowa).

PN- Znormalizowane prdy znamionowe IEC.

PN-EN 60060-1:2011E Wysokonapiciowa technika probiercza Cz 1: Oglne definicje

PN-EN 60060-2:2011E Wysokonapiciowa technika probiercza Cz 2: Ukady

PN-EN 60060-3:2008P Wysokonapiciowa technika probiercza Cz 3: Definicje

PN-EN 60068-1:2005P Badania rodowiskowe Cz 1: Postanowienia oglne i wytyczne.

Nr normy Tytu normy

PN-EN 60068-2-30:2008P Badania rodowiskowe Cz 2-30: Prby Prba Db: Wilgotne