Life Changing - Success - Jyaa Hath Nakho

Jyan hath nakho tyan sonu chhe
Gujarati Adaptation of ‘Every Street is paved with gold’ by

Kim Woo-choong
Lectures & Essays in English
Gujarati Adaptation : Ms. Darsha Kikani

and Condensed by
Publisher : Quill / 1350 Avenue of The Americas

New York, N. Y. 10019.
Pages : 254 Price : $10-00
«fkþf : ËeÃkf Mkku{Ãkwhk

rð[khð÷kuýwt Ãkrhðkh
406, rð{qŠík fkuBÃ÷uûk, økwhwfw¤ hkuz,
{u{Lkøkh, y{ËkðkË-52.
VkuLk : 94263 76659
079-30122736
{wÿf : yLkwhks økúkrVõMk

406, rð{qŠík fkuBÃ÷uûk, økwhwfw¤ hkuz,
{u{Lkøkh, y{ËkðkË-52.
Vku™ : 98980 38452
ykðhý : rLk{o÷ Mkhíkuò
®f{ík : Yk. 30.00

09.12 / 06.01
ßÞkt nkÚk Lkk¾ku íÞkt MkkuLkwt Au
{q¤ ÷u¾f :
rf{ ðq [qtøk
MÚkkÃkf yLku [uh{uLk : Ëuðw fkuÃkkuohuþLk - Ërûký fkurhÞk
¼kðkLkwðkË yLku MktrûkÃík :

Ëþko rffkýe
rð[khð÷kuýwt Ãkrhðkh «fkþLk

r™ðuË™
ÔÞÂõík - Mk{rüLkk Mk{økú-MðMÚk rðfkMk {kxu yLkuf «ð]r¥kyku nkÚk ÄhðkLke
nkUþ hk¾Lkkh MktMÚkk yux÷u s ‘rð[khð÷kuýwt Ãkrhðkh’. yuLkku æÞuÞ{tºk Au, ‘Lknª
{kLkðeÚke yËfuhwt fktE,’ yuLke fkÞoÃkØrík Au, ‘MknðeÞO fhðkðni.’
{kLkðMk{ks{kt Mkkhk yuðk «{ký{kt Mk{økúÃkýu rðfrMkík ÔÞÂõíkykuLke
nÞkíkeLke sYh õÞkhuÞ Lk níke yux÷e yksu Au. Ëhuf ÔÞÂõíkLkkt ¿kkLk, {krníke,
znkÃký yu fûkkyu Mkßs Úkðkt òuEyu fu suÚke økuh{køkuo ËkuhLkkhe rð[khMkhýe fu
LkwfMkkLkfkhf fkÞo¢{kuLku íku yku¤¾e þfu, yux÷wt s Lknª Ãký íkuLkku Mkk{Lkku fhðkLke
ûk{íkk yLku rnt{ík Ãký Ähkðu.
yk {kxu sYhe Au rð[khLkk ¾uíkh{kt Mkíkík økkuz fhíkk hnuðkLke. yu {kxe
su{kt rð[kh Qøku Au - íku ík¤u WÃkh fhðkLke, íkuLku ÞkuøÞ ¾kíkh ykÃkðkLke yLku
çktrÄÞkhLku çkË÷u {kuf¤wt ðkíkkðhý ykÃkðkLke.
rð[khLkk ½ýk Mkúkuík Au : ðkt[Lk-«ð[Lk-ËþoLk-MknðkMk-[[ko-MktðkË-
MkíMktøk...... ðøkuhu. yk rðrðÄ Mkúkuíkku{ktÚke {¤u÷ku rð[kh ¿kkLk-Mk{sý-znkÃký{kt
Ãkrhý{þu.
ðkt[Lk yu {kxuLkku Mkh¤ Mkúkuík Au. Mkkð yuf÷k, ÃkkuíkkLke VwhMkËu, ÃkkuíkkLkk
¾qýk{kt hneLku ðkt[Lk îkhk W¥k{ rð[khLkwt MkuðLk ÚkE þfu. LkkLkfzwt ÃkwMíkf {LkLkk
ytÄkhk ¾qýk{kt MðMÚk rð[khLkwt fkurzÞwt «økxkðe {LkLku Í¤ktn¤kt fhe þfu, suLke
Íkt¾e ykMkÃkkMkLkk ÷kufkuLku Ãký ÚkkÞ.
yk «ÞkMkLkk ¼køkYÃku y{khe yk ÃkwMíkf©uýe Au. yuf ðhMk{kt A [qtxu÷kt
ÃkwMíkfku su ík{Lku Lkðku rð[kh ykÃku, ík{khk rð[khkuLku Ãkwü fhu, {LkLke rûkríkòuLku ðÄw
Ëqh ÷E òÞ, rð[khLkk ðÄw ŸzkýLkk «Ëuþ{kt Qíkhðk «kuíMkkrník fhu fu rð[kh
«{kýu SððkLkwt çk¤ Ãkqhwt Ãkkzu.
y{khe ÃkwÂMíkfk òu yk{ktLkwt yufkË Ãký fhe þfu íkku ÷køkíkkt - ð¤økíkkt
MkkiLke {nuLkík MkkÚkof Úkþu.
{wrLk Ëðu
VkuLk : (079) 26751357 «{w¾- rð[khð÷kuýwt Ãkrhðkh
«MíkkðLkk
yuf MkwtËh ÃkwMíkf MkkÚku ftEf Lkðíkh «Þkuøk fhðkLkku {wrLk¼kELkku ykf»kof
«Míkkð ykÔÞku. ÃkwMíkfLkk ÷u¾f rf{ ðw [wtøk (su) Ëuðw suðe {kuxe ftÃkLkeLkk MÚkkÃkf
yLku [uh{uLk níkk, Ërûký fkurhÞk suðk ËuþLkk yÚkoíktºkLku ysçkLkku ðuøk ykÃkLkkh
fwþ¤ Wãkuøkðeh níkk yLku ËuðwLkk Ëuðk¤kÚke yLku ÃkkuíkkLkk Ërûký fkurhÞLk Mkhfkh
MkkÚkuLkk MktçktÄkuÚke [[koLkk [økzku¤u [Zu÷ ÔÞÂõík níkk. íku{Lkwt ÃkwMíkf snu{ík, Lkerík{¥kk
yLku «uhýk suðk rð»kÞkuLke rðøkíku Aýkðx fhu yLku íku{Lke þe÷ðtík, «rík¼kþk¤e
Açke Q¼e fhu íkku çkeSçkksw «[kh {kæÞ{ku{kt íku{Lkk ÔÞÂõíkíð WÃkh yk¢{f ½k
ÚkkÞ. ðuçk ÃkhÚke {¤íke {krníke yLku ÃkwMíkfLkk ¼kðkLkwðkË îkhk çku rðhkuÄk¼kMke
r[ºkku WÃkMku Au. çktLku þçËr[ºkku hsw fhe rððufþe÷ ðk[fku WÃkh rLkýoÞ ÷uðkLkwt
Akuzâwt Au.
yk¾k rËðMkLkk fk{fksLku fkhýu ¼kðkLkwðkËu Mk{Þ ÄkÞko fhíkkt ðÄw ÷eÄku.
y{ËkðkËLku çkË÷u {wtçkE{kt hne, yòÛÞk ÷kufku, yòÛÞwt þnuh, yòýe heík-
hMk{ku (÷kuf÷ xÙuLkLkku Lkðku s yLkw¼ð) MkkÚku ¼kðkLkwðkËLkku yLkw¼ð ¾hu¾h
Mkw¾Ë hÌkku.
MkÃkLkkLke Lkøkhe {wçt kE{kt yMktÏÞ ÷kufku rLkhtíkh rLkíkLkðkt MkÃkLkkt ÷E ykðíkk
s hnu. yk rðþk¤ þnuh{kt ‘½h’Lke økuhnkshe rçk÷fw÷ Mkk÷u Lknª íkuðe ÔÞðMÚkk
fhe ykÃkðk çkË÷ {khe çkuLk òøk]rík yLku çkLkuðe ©e fuíkLk VzeÞk íkÚkk íku{Lke MkwtËh
yLku Sðtík Ëefheyku ¾wþk÷e yLku MktrøkLkeLku yk ÃkwMíkf yÃkoý fhwt Awt. Mkwhuþ¼kE
íkÚkk {wrLk¼kE yLku rð[khð÷kuýwt ÃkrhðkhLkku yk Lkðíkh «Þkuøk {kxu ¾qçk ¾qçk
yk¼kh {kLkw Awt. IIM - Ahmedabad Lkk yÇÞkMk ËhBÞkLk yuf yk¾tw ð»ko {khe
MkkÚku çkuMkeLku yÇÞkMk fhLkkh Ërûký fkurhÞkLkk rðãkÚkeo nMk MkwLke nkshe yk ‘«Þkuøk’
ËhBÞkLk Mkíkík yLkw¼ðe Au.
{khk Ëhuf «ÞíLk{kt {Lku MktÃkqýo MkkÚk yLku Mknfkh ykÃkíkk {khk Ãkh{
r{ºk íkÚkk Ãkrík ©e hksuþ rffkýeLkku yk¼kh {kLkðk þçËku çknw xqtfk Ãkzu Au íkuÚke
íkuLkku «ÞkMk Ãkzíkku {qõÞku Au.
Ëþko rffkýe
™t{ : Œþto htsuþ rfftýe
sL{ : 10-09-1957, y{ŒtðtŒ{tk
yÇÞtË : B.Sc., M.B.A., LLB, FCS, ACIS (London)
ÔÞðËtÞ : AuÕ÷kt 17 ð»to fk…™e Ëu¢xu he ‚hefu ðztuŒht{tk «uõxeË fhe Au. nk÷{kt
rh÷kÞLMk yzkøk-{wtçkE{kt ðkEMk «urMkzuLx ÷eøk÷Lkk nkuÆk Ãkh fk{
fhu Au.
þtu¾ : þtMºteÞ Ëk„e‚ Ëtk¼¤ðwk, ðtk[™, [t÷ðwk, ‚hðwk y™u {wËtVhe
Ëk…fo : 10, ËksÞ…tfo, ËwkŒhð™ …tA¤,

Ëuxu÷tEx htuz, y{ŒtðtŒ-380 015
Vtu™ : 65124843
1. MðÃLk s ËwrLkÞk çkË÷ðkLke þÂõík Au
EríknkMk MðÃLkáükykuLkku Au.
nwt þk¤k{kt níkku íÞkhu økheçk níkku. òu fu yu Mk{Þu ÷øk¼øk çkÄk s økheçk
níkk. ºkeMk ð»ko Ãkqðuo fkurhÞLkLke {kÚkkËeX ykðf níke $70, su yksu $6000 fhíkktÞ
ðÄw Au. ík{u fÕÃke þfku Aku fu y{khe ®sËøke fux÷e {w~fu÷ níke. yíÞkhu Ãký
økheçkku Au s. Ãkhtíkw fkurhÞLk ÞwØ ÃkAe fkh{e økheçke Vu÷kÞu÷e níke.
y{u Mkku÷ þnuhLkk [Uøk[qøt k-zkUøk rðMíkkh{kt hnuíkk yLku 6 {kE÷ Ëqh ykðu÷e
ÞkuLMke ÞwrLkðŠMkxe{kt nwt hkus çku f÷kf [k÷eLku síkku. r¾MMkk{kt Vqxe fkuze Lk níke.
Ãký ykt¾ku{kt MkÃkLkkt níkkt, {kuze hkíku ÃkwMíkfk÷Þ{ktÚke çknkh Lkef¤íkkt fu ½uh síkkt
ykfkþ{kt nwt òuíkku íku {Lku ÞkË Au. {Lku ÷køkíkwt fu ËwrLkÞk {khe Au. yk¾k rðïLku nwt
çkkÚk{kt ¼he þfwt Awt. {Lku fþwtÞ yþõÞ ÷køkíkwt Lknª, {khk{kt ÞkiðLkLkwt òu{ níkwt
yLku rË÷{kt MkÃkLkkt. {Lku fkuE hkufe þfu Lknª.
ÞwðkLkeLkkt MkÃkLkkt MkkiÚke {n¥ðLkkt. MðÃLkáük økheçkeLku Lk yku¤¾u. {kýMk
íkku íkuLkkt MkÃkLkkt sux÷ku y{eh. ¾eMMkkt ¾k÷e nkuÞ íkku Ãký MkÃkLkkt nkuÞ íku ÞwðkLk
õÞkhuÞ E»kko Lk fhu.
EríknkMk íkku MðÃLkáükykuLkku s Au. MðÃLkkt s ËwrLkÞk çkË÷ðkLke þÂõík
Au. su ÷kufku yksu rðïLkku EríknkMk Mkòðe hÌkk Au íkuykuyu ÞwðkLke{kt {kuxkt MkÃkLkkt
òuÞk nþu. Võík 200 ð»koLkk ¼qíkfk¤ MkkÚku y{urhfk yksu rðï EríknkMk MkSo
hÌkwt Au. yLku ykÃkýu òýeyu Aeyu íku{ þYykíkLkk ðMkkníkeykuLkk MkknMke ¾{ehu
s yk «økrík þõÞ çkLkkðe Au.
Ãkhtíkw yksfk÷ ÞwðkLkku ¼rð»ÞLkk MkÃkLkkt LkÚke òuíkkt. MkÃkLkkt swyu Au íkku
Ãký ðíko{kLkLkkt. {kýMk {kxu yLku Ëuþ {kxu ykLkkÚke ðÄw Ëw:¾Ë þwt nkuE þfu?
MkÃkLkkt s {kýMkLku ½zu Au. MkÃkLkkt íkuLkk ÔÞÂõíkíð, fk{ yLku ¼køÞLkwt
rLkÞ{Lk fhu. MkÃkLkkt yux÷u MkVhu Lkef¤u÷k snksLkwt MkwfkLk. íku LkkLkwt nkuÞ, Ëu¾kÞ
Ãký Lknª Aíkkt snksLkku hMíkku íku s Lk¬e fhu. yux÷u MkÃkLkkt rðLkkLke ®sËøke MkwfkLk
rðLkkLkk snks suðe : MkwfkLk rðLkk snks ¾kuht¼kE òÞ íku{ MkÃkLkkt rðLkkLkku
{kýMk Ãký yxðkE òÞ. ¾kuxkt MkÃkLkktðk¤ku {kýMk Ãký MðÃLk rðnkuýk {kýMk
sux÷ku s ¾hkçk. suLkkt MkÃkLkkt ÃkkuíkkLke ðíko{kLk MkøkðzkuÚke rðþu»k ftE òuE s Lk þfu
íku MðÃLk rðnkuýk {kýMk sux÷ku s ËÞksLkf.
ßÞkt nkÚk Lkk¾ku íÞkt MkkuLkwt Au 1
y{u Ãkkt[ sýu DIC þY fhe íÞkhu {khwt þ{ýwt níkwt : MktMÚkkfeÞ fkÞo îkhk
Mkk{krsf ÃkwLkÁØkhLkwt. y{u $10,000 Lke {qzeÚke yuf LkkLkk, øktËk, ¼kzkLkk {fkLk{kt
þYykík fhe Ãkhtíkw {khwt MðÃLkíkku rðïLku yktçke sðkLkwt níkwt. ftÃkLkeLke «økrík MkkÚku íku
MkÃkLkkt Mkk[kt Ãkzíkkt økÞkt. ËMk ð»ko{kt íkku fkurhÞkLkwt MkkiÚke rðþk¤ {fkLk y{khwt níkwt,
Ëuðw MkuLxh. {Lku òu fu {kuxwt {fkLk çkLkkððk fhíkkt WíÃkkËLk ûkuºku Lkkýkt hkufðkLkwt yLku
ykŠÚkf «økrík fhðkLkwt ðÄw øk{ík. ð¤e s{eLk{kt Mkèku fhðk {kxu xefk ÚkðkLkku
Ãký zh.
{khk rð[kh çkË÷kÞk. rðþk¤ {fkLkku ËuðwLkk f{o[kheykuÚke Q¼hkÞ
íkuðkt MkÃkLkkt {Lku ykððkt ÷køÞkt yLku Ãkkt[ ð»ko{kt íkku 1,00,000 f{o[kheykuÚke
Q¼hkíkk ºký {fkLk çkLÞkt.
{khwt nðu MðÃLk níkwt W¥k{ økwýð¥kkLkku {k÷ çkLkkððkLkwt. {U yLkuf rðï
rð¢{ku çkLkkÔÞk níkk. ykufðkp ¾kíku rðþk¤ økkuËe, ËwrLkÞkLke MkkiÚke {kuxe ð†ku
çkLkkðíke Vufxhe ÃkwMðLk ¾kíku, ð†kuLkwt MkkiÚke ðÄw ðu[ký ... Ãký nsw MkkiÚke Wíf]ü
{k÷ çkLkkððkLkwt çkkfe níkwt. {khk {Lk{kt yk þ{ýwt nsw Mkòðu÷wt Au : {k÷ øk{u íku
nkuÞ Ãkhtíkw íku Wíf]ü nkuÞ - Ãkkhfh ÃkuLk fu LkefkuLk fu{uhk su{ - ÷kufku òuELku s çkku÷e
QXu fu rf{-ðw-[wtøk s ykðe ©uc «kuzõx ykÃke þfu. òu fu LkSfLkk ¼rð»Þ{kt yk
MkÃkLkwt Mkkfkh ÚkkÞ íku{ ÷køkíkwt LkÚke. ËuðwLkku ¼kh fkuE ¾{íkeÄh ðkhMkLku MkkUÃkeþ
ÃkAe s yk Úkþu.
yuf Lkk{ktrfík MkknrMkf Wãkuøkðeh íkhefu ÷kufku {Lku ÞkË hk¾u íkuðwt Ãký
{khwt MkÃkLkwt Au. ÃkiMkk {kxu {Lku ÷kufku ÞkË fhu íku {Lku Lknª øk{u. fkurhÞk{kt ðuÃkkheykuLkwt
çknw {kLk LkÚke. ÷kufku íku{LkkÚke Ëqh s hnu. ykLkkt fkhýku Ãký nþu. fL^ÞwþeÞMkLke
Mkk{krsf ÔÞðMÚkk «{kýu ðuÃkkhe AuÕ÷ku ykðu. (rðîkLkku, ¾uzqíkku, fkheøkhku, ðuÃkkhe)
yíÞkhLkk «ðkn «{kýu ðuÃkkheyku r{÷fík {kxu ftE Ãký fhu. Ãký {Lku Mk{òíkwt
LkÚke fu ðuÃkkheðøko, rþûkf fu fkheøkh sux÷wt {kLk fu{ Lk Ãkk{e þfu?
{khk ûkuºk{kt yuf ykøkðk ÔÞðMkkÞe íkhefu ÷kufku {Lku ÞkË fhu íkuðwt {khwt
MkÃkLkwt Au. yLku AuÕ÷u, ykiãkurøkf MkknMk ¾uzLkkhLku Mk{ks{kt {kLk {¤u íku {khwt MkÃkLkwt
Au. íku MkÃkLkkLku Mkkfkh fhðk nwt fk{ fhíkku hneþ.
2 ßÞkt nkÚk Lkk¾ku íÞkt MkkuLkwt Au

2. ®sËøkeLke {khe rV÷MkqVe :
nwt fu{ sL{òík ykþkðkËe Awt
{khe yk¾e rstËøke{kt, øk{u íku ÚkkÞ íkku Ãký {U õÞkhuÞ {khku ykþkðkË
Akuzâku LkÚke.
yuf ð¾ík nwt su rð{kLk{kt {wMkkVhe fhe hÌkku níkku íkuLkwt ykÃkkíkfk÷eLk
Wíkhký fhðwt Ãkzâwt. çkeSðkh furçkLk{kt ykøk ÷køke økE. çku{ktÚke yufu ðkh {Lku
{]íÞwLkku íkku rð[kh Ãký Lk ykÔÞku - íku s {khku ykþkðkË Ëþkoðu Au. {khu {Lk ykðk
fxku f xeLkk «Mkt ø kku yu x ÷u ¼ÞLke ðne síke ûkýku - yLku yks Au {khk
ykþkðkËLkwt nkËo.
yuf ðMíkw su {Lku çkeò ðuÃkkheykuÚke y÷øk Ãkkzu Au íku Au çktÄ Ãkzu÷e
ftÃkLkeykuLku Vhe Sðtík fhðkLkku {khku yLkw¼ð. yk ftÃkLkeykuLku íkuLkk {kr÷fku, çkUfku,
Mkhfkh çkÄkyu íkhAkuze ËeÄe nkuÞ Au. ríkhMfkh yux÷u rLkhkþkðkË. {U ðkhtðkh
÷ktçkk Mk{ÞÚke çktÄ Ãkzu÷e ftÃkLkeykuLku xqtf Mk{Þ{kt LkVkfkhf çkLkkðe ËeÄe Au. ÃkhËuþ{kt
ykLke ¾kMk LkkUÄ ÷uðkE Au. {khku sðkçk Au : ‘ßÞkt ÷kufku yþõÞíkk økýðk ÷køku Au
íÞkt {Lku þõÞíkk Ëu¾kÞ Au.’
Ëuðw{kt nwt ßÞkhu Ãký Lkðku ÄtÄku þY fhwt fu Lkðk Ëuþ MkkÚku ðuÃkkh fhwt íkku
÷kufkuLku ®[íkk ÚkkÞ. {U [eLk{kt hur£shuxhLkku Ã÷kLx þY fÞkuo íÞkhu ½ýk ÷kufkuLkku
rðhkuÄ níkku. {khk ntøkuheLkk çkUf «kusuõx {kxu Ãký íkuðwt s níkwt. yLku nwt ßÞkhu hrþÞkLkwt
çkòh Ëuðw {kxu ¾ku÷ðk {kuMfku økÞku íÞkhu Ãký ftEf yuðwt s níkwt. ftÃkLkeLke çknkh ðÄw
rðhkuÄ níkku. çkUf yLku Mkhfkh çktLkuLku ¼khu ®[íkk níke.
Ãký {khku rnMkkçk swËku Au - nwt þõÞíkkykuLku rÃkAkýe íku{Lkk Ãkh fk{ fhe
íku{Lku çkLku yux÷e sÕËe nfefík{kt Vuhðe Lkk¾w.
su ÷kufku ‘yk Lknª fk{ ÷køku’ yÚkðk ‘yk yMkV¤ hnuþu íkku þwt fheþwt’
yu{ rð[khu íkuyku ÄtÄk{kt Lk [k÷u. ÞkusLkk MkV¤ ÚkðkLke yuf xfku s þõÞíkk nkuÞ
íkku Ãký Mkk[k ðuÃkkheLku íku LkSðe þõÞíkk{kt ykþkLkwt rfhý Ëu¾kÞ. ÄtÄk{kt yuf Lku
yuf çku Lk nkuÞ. íku{kt íkku yuf Lku ËMk{kt yLku ËMkLku Ãk[kMk{kt Ãk÷xkððkLke
ykðzík òuEyu.
Ëþfk Ãknu÷kt y{u MkwËkLk{kt xkÞh Ã÷kLx LkkÏÞku. fkurhÞkLkku yk Ãknu÷ku
yktíkhhk»xÙeÞ Ã÷kLx. ½ýk ÷kufkuLku yk{kt ðktÄku níkku fkhý fu Ëuðw õÞkhuÞ xkÞhLkk
ÄtÄk{kt Lk níkwt. Ãký {U þõÞíkkyku økýeLku þYykík fhe níke.
fE þõÞíkkyku? MkwËkLk{kt xkÞhLkwt çkòh íkku níkwt Ãký fkuE Ã÷kLx Lknª.
ÃkhËuþe xkÞh ÷kððk{kt {kU½w rðËuþe [÷ý ðÃkhkíkwt níkwt. suÚke {Lku níkwt fu MkwËkLkeyku
{Lku ykðfkhþu. MkwËkLk{kt 80% hý «Ëuþ Au. þnuhku Ëqh Ëqh Au suÚke s{eLk ÃkhLkk
ðknLkÔÞðnkhLke sYh ðÄw Au . ðÄw { kt ¾kºkeLkk Mk{k[kh níkk fu Ëu þ Lkk
Ërûký¼køk{ktÚke íku÷ LkeféÞwt Au. ykðk íku÷Lkk ûkuºkkuÚke ËuþLke ykŠÚkf ÂMÚkrík MkwÄhu,
fkh yLku ¾xkhkLke {ktøk ðÄu. ðÄkhkLkk yuf ðknLkËeX Ãkkt[ xkÞhLke {ktøk ðÄu yLku
hý«Ëuþ{kt xkÞhLku ½Mkkhku Ãký ðÄw ykðu.
{U çkòhLkwt ykðwt rLkheûký fÞwO yLku y{khe økýíkhe Mkk[e Ãkze. Ã÷kLx
çknw MkhMk [k÷u Au - fux÷eÞðkh íku{kt ðÄkhku fÞkuo. xkÞhLke {ktøk yux÷e çkÄe Au fu
÷kufku ykøk¤Úke ÃkiMkk ykÃke òÞ Au.
þYykíkÚke s ík{khu ykþkðkËe hnuðwt òuEyu. þõÞíkkLku Mkkfkh fhðk
Mk{ÃkoýLke sYh Au yLku yuf rV÷kuMkkuVeLke Ãký sYh Au. yu þçËÚke øk¼hkðkLke
sYh LkÚke. rV÷kuMkkuVe Sððe y½he LkÚke. øk{u íku ÚkkÞ, ík{khe òík íkuLkk Ãkh
LÞkuåAkðh fhe Ëku. ík{u òu Mk{ks {kxu íku fhe þfku íkku ½ýwt W¥k{.
3. MksoLkkí{f MkÃkLkkt fuðe heíku ykðu?

{øks ðkÃkhku íkku íku rðfkMk Ãkk{íkwt hnu.
½ýk ÷kufku fnu Au fu íku{Lku Ãknkzku Ãkh fu ËrhÞk rfLkkhk suðe þktík søÞk
Ãkh ðÄw Mkkhk rð[kh ykðu Au. Ãký ¾hu¾h íkku {øksLkk íktíkwyku [k÷íkk nkuÞ íÞkhu s
Mkkhk rð[kh ykðu. ßÞkhu ík{u {nuLkík fhku yLku Ÿzwt ®[íkLk fhku íÞkhu s MksoLkkí{f
rð[kh Íçkfu.
ík{u #Äý ykÃkku íkuðk rð[khku ykðu. suðe heíku fkuBÃÞwxh {krníke økúný
fhu Au íkuðe s heíku ík{khk {øksu Ãký ík{khk «ÞíLkku yLku yLkw¼ðkuLku økúný fhðk
òuEyu. íkuýu çkÄwt LkkUÄe ÷uðwt òuEyu yLku ¼rð»ÞLkk WÃkÞkuøk {kxu íkiÞkh hk¾ðwt
òuEyu. {q¤¼qík {krníke srx÷ «&™ku n÷ fhðk fk{ ÷køku.
nwt ßÞkhu fk{ fhíkku nkuô íÞkhu {Lku W¥k{ rð[kh ykðu Au. yLku
MksoLkkí{fíkk {nuLkík MkkÚku ðÄíke òÞ Au. {kýMkLkwt {øks ðÃkhkÞk ðøkhLke þÂõíkLkku
y¾qx ¼tzkh Au - Mkk{kLÞ {kýMk íkuLke 10% þÂõík s ðkÃkhu Au. su {kýMk ¾qçk s
{nuLkík fhu Au íkuLke MVwhýk yLku MkqÍ Ãký ¾e÷u Au.
nwt {kLkwt Awt fu {kuxu¼køku {kýMkku Ãkkuíku Äkhu Au fu ðkÃkhu Au íku fhíkkt ðÄw þÂõík
Ähkðu Au. yLku yux÷u s nwt {khe ykðzíkLkku ÃkqhuÃkqhku WÃkÞkuøk fhwt Awt - Lkðk Ãkzfkh
Íe÷eLku. rËðMku ík{u sux÷e ðÄw {nuLkík fhku íkux÷k ðkMíkrðf MkÃkLkkt ík{Lku hkºku
ykðu. ßÞkhu {øks íkh nkuÞ íÞkhu MkÃkLkkt Ãký MkwtËh nkuÞ. {khk yLkw¼ðu MkÃkLkwt
yux÷u ftEf Ãkkh ÃkkzðkLke EåAk. nwt LkkLkku níkku íÞkhu {khk rÃkíkk fnuíkk fu {khu
ðuÃkkhe çkLkðwt òuEyu. yux÷u s ÃktËh ð»koLke ô{hu nwt ßÞkhu çknw s ÔÞMík níkku íÞkhu
Ãký ðuÃkkhe çkLkðkLkk MkÃkLkkt òuíkku - su Mkkfkh ÚkÞkt Au. ík{u «u{{kt nku íkku ík{Lku
÷øLk fhðkLkkt MkÃkLkkt ykðu. ík{u ¾qçk {nuLkík fhíkk nku íkku MkÃkLkkt ík{khk «&™kuLkk
Wfu÷ ÷E ykðu.
Mk¾ík {nuLkík fhLkkh õÞkhuÞ rLk»V¤ síkku LkÚke.
4. fk{ : {khku þku¾

Ëhuf ð»kuo nwt çkMkkuÚkeÞ ðÄw rËðMkku ÃkhËuþ hntw Awt yLku Ëuþ{kt Ãký fk{fks
{kxu Vhíkku nkuô. yux÷u ½uh hnuðkLkku Mk{Þ ½ýku ykuAku {¤u. fux÷eÞðkh nwt {khe
ÃkíLkeLke, çkk¤fkuLke yLku {khe Ãký ð»koøkktX ¼q÷e òô Atw.
ntw ÔÞMík hnwt Awt yLku {Lku ÔÞMík hnuðwt yux÷wt øk{u Au fu ÷kufku fnu Au fu nwt
økktzku ÚkE økÞku Awt. {U fk{ fhðkLkwt þY fÞwO íÞkhÚke yuf rËðMkLke’Þu hò ÷eÄe LkÚke.
fwxwtçk MkkÚku ËrhÞkrfLkkhu Mknu÷ {kxu økÞkLkwt {Lku ÞkË LkÚke. Ãký {Lku íkuLkku hts LkÚke.
nwt {kLkwt Awt fu òu fkuE ÃkkuíkkLke òíkLku fk{{kt huze Ëu íkku íkuLke MkV¤íkk Lk¬e
Au. Mk¾ík {nuLkík fhLkkh õÞkhuÞ rLk»V¤ síkku LkÚke.
÷kufkuLku ÷køkíkwt nþu fu {khk suðku fk{Lkku fezku þwt {Ík fhíkku nþu! íku{Lku
Úkíkwt nþu fu Võík fk{ fhðk fhíkkt nwt òuzu Úkkuze {Ík Ãký fu{ Lknª fhíkku nkuô!
suLku fk{{ktÚke ¾hku ykLktË Lk {éÞku nkuÞ íkuLku s ykðk rð[kh ykðu, suýu
fk{{kt {þøkw÷ {kýMkLke MkwtËhíkk Lk òuE nkuÞ fu fk{{kt zqçku÷k ÞwðkLkLke MkwtËhíkk Lk
Mk{S nkuÞ fu suýu fkÞoLkk Mk{kÃkLkLkku ykLktË yLku WÕ÷kMk Lk {kÛÞku nkuÞ íkuLku s
ykðk rð[kh ykðu.

SðLkLke Ëhuf ðMíkw MkkÚku Mktf¤kÞu÷ fk{Lku {kýMk Võík ykSrðfkLkwt MkkÄLk
{kLku Au. SðLkLkk ¾hk Mk{Þu MkÃkLkkt, Sðtíkíkk yLku {n¥ðkfktûkkLku çkË÷u fk{Lku
WÃkÿð {kLku Au. fk{, ÃkhMkuðku yLku «ÞíLkkuLku ykŠÚkf Ãkrhýk{{kt {kÃkðk íku fkÞo
«ýk÷eLkwt yÃk{kLk Au. íkuLku MkV¤íkk, ÔÞÂõíkøkík «økrík yLku Mk{ksLkk WíÚkkLk{kt
{ÃkkÞ. fk{ yLku ¼ýíkh yuðe y{qÕÞ ðMíkwyku Au fu íkuLkwt {qÕÞ ÃkiMkk{kt økýðwt ÞkuøÞ
LkÚke. ík{u íkhçkíkh ÚkE òð íÞkt MkwÄe ¼ýðwt òuEyu. ¼ýðk{kt {þøkw÷ rðãkÚkeoLke
ykt¾kuLke [{f ík{u òuE Au?
÷kufku {khk þku¾ rð»ku ÃkqAu íÞkhu {Lku çknw yf¤k{ý ÚkkÞ Au. òu Mk{Þ
ÃkMkkh fhðk {kxu fhkíke «ð]r¥kLku þku¾ fnuíkk nkuÞ íkku {khu fkuE þku¾ LkÚke. nwt
õÞkhuf økkuÕVLke h{ík h{wt Awt Ãký íkuLku þku¾ fnwt íkku ¾hk h{íkðehkuLkwt yÃk{kLk ÚkkÞ.
nwt õÞkhuÞ økkuÕV hBÞku LkÚke fu õÞkhuÞ Lkkxf fu Mktøkeík Mk¼k{kt økÞku LkÚke.
{Lku ¾hu¾h ykLktË {¤íkku nkuÞ íkku íku fk{{ktÚke s. {U fu fkuEyu Ãký {khk
{LkLku õÞkhuÞ fk{ fhðk Ëçkký fÞwO LkÚke. òu þku¾ yux÷u ykLktË yLku Mktíkku»k
ykÃkíke «ð]r¥k nkuÞ íkku fk{ yu {khku þku¾ Au.
òu ðuÃkkhe ÃkkuíkkLkk fk{{kt Ÿzku hMk ÷u íkku ÄtÄku Ãký rðfMkðk ÷køkþu.
rðãkÚkeo Ãký òu yÇÞkMk{kt þku¾Úke {Lk ÷økkzu íkku íku Ãký ELkk{ku Síkðk ÷køkþu.
ík{Lku rðïkMk Lk ykðu íkku yufðkh y¾íkhku fhe swyku. fkuEÃký fk{{kt òíkLku
huzâk ðøkh MkV¤ Úkðwt yux÷u ykfkþ{ktÚke íkkhk íkkuzðk suðwt fk{. ík{u su fhku íku{kt
ík{Lku ykLktË ykðíkku nkuÞ íkku ík{u íku{kt õÞkhuÞ ÃkkAk Lk Ãkzku.
{khku ÄtÄku þY fhðkLkk Mkkík ð»ko Ãknu÷k nwt {khk MktçktÄeLku íÞkt fk{ fhíkku
níkku. nwt níkku íkku LkkufrhÞkík, Ãký {kr÷fLke su{ fk{ fhíkku. fkuE fk{ çkíkkðu íkuLke
hkn òuíkku Lknª. nwt òíku s Ãknu÷ fhíkku. nwt õÞkhuÞ {kuzku síkku Lknª fu {U yuf Ãký
hò ÷eÄe Lk níke. rMkrØ{ktÚke {¤íkk yøkBÞ ykLktËLku ÷eÄu nwt yksu Ãký ¾qçk fk{
fhwt Awt. òýeíkk yktíkhhk»xÙeÞ ðuÃkkhe MkkÚkuLke r{xªøk{kt fk{ {u¤ððkLkk ykLktË
Mkk{u økkuÕVLke h{ík fu [÷r[ºkLke {ò ftE rðMkkík{kt LkÚke.
Lkðk {kýMkLku Lkðk fk{ {kxu {¤ðk síkk Ãknu÷kt {Lku çku[uLke ÚkkÞ Au.
h{íkðehkuLku Ãký nrhVkE{kt síkkt yuðe s ÷køkýe Úkíke nþu. sux÷wt {kuxwt fk{ íkux÷wt
ðÄw æÞkLk. {Lku øk{íkku fhkh Ãkkh Ãkzu íkku {khk{kt Lkðe þÂõík yLku MkSðíkkLkku Mkt[kh
ÚkkÞ Au.

5. Ãknu÷ fhLkkh {kxu íkku ËwrLkÞk ½ýe {kuxe Au
yLku fk{Lke fkuE Mke{k LkÚke.
ËwrLkÞk ½ýe {kuxe Au.
{Lku ftEf fhíkk hnuðkLkwt øk{u. ÷ktçkku Mk{Þ nwt þktík çkuMke Lk þfwt. nwt íkku
fk{Lkku fezku. fk{ ðøkh çkuMke hnuðkLkwt {khk {kxu çknw {w~fu÷. ÷kufku íkuLku ykhk{
fnu, Ãký {Lku ykhk{ fhðku ºkkMksLkf ÷køku. nwt íkku fk{ fhíkku s hnwt.
fkuE fk{ þY fhe nwt ¼q÷e Lk þfwt. su ÞwðkLkku fk{ þY fhe íku{kt zqçke òÞ
íku {Lku çknw øk{u. fËk[ ÷køkýeLke íkeðúíkkLku ÷eÄu íkuyku nkhe Ãký òÞ - Ãkhtíkw íkuyku
yk nkhLku s yLkw¼ð {kLke fËeÞ ®n{ík Lk nkhu. òu ík{u nkhLku yk heíku òuE þfku
íkku ík{u MkV¤íkkLkk hkne s Aku. su nkhÚke øk¼hkE òÞ fu {w~fu÷eÚke zhe òÞ íku
õÞkhuÞ MkV¤íkk Lk Ãkk{e þfu.
ËwrLkÞk ½ýe {kuxe Au yLku fhðkLkwt ½ýwt Au. ÷kufku økÞk Lk nkuÞ íkuðe søÞk
ík{khu þkuÄðkLke Au yLku ÷kufkuyu Lk fÞwO nkuÞ íkuðwt fk{ ík{khu fhðkLkwt Au. íkuyku s
EríknkMk h[þu - íkuyku s ¾hk MkknrMkf Au.
ftEf Lkðwt fhðk{kt zh íkku ¾hku s. Ãký MkknrMkfku íkku yu hMíku òÞ Au ßÞkt
fkuE økÞwt LkÚke. zh yLku xefkÚke zøke òÞ íkku MkknrMkf fuðk? íkuyku íkku Lkðk hMíkk
ftzkhe ykøk¤ ðÄíkk òÞ yLku ytíku çkÄkLke «þtMkk {u¤ðíkk òÞ.
EríknkMku Ãkwhðkh fÞwO Au fu ËuþLke Mk¥kk yLku Mk{]rØ ÷kufkuLkk MkknMkÚke çkLku
Au ßÞkhu ykí{Mktíkku»k yLku sðkçkËkheÚke ¼køkðkLke ð]r¥kÚke íkqxe Ãkzu Au. þwt y{urhfk
íÞktLkk ÷kufkuLke MkknMkð]r¥k rMkðkÞ ykx÷wt Mk{]Ø nkuík?
òu fu fkurhÞkLkku Ãký ÷ktçkku EríknkMk Au Aíkkt íku{kt yk MkknrMkf ð]r¥k LkÚke.
fkurhÞkyu fkÞ{ «økrík fhíkkt þktríkLku yLku Ãkzfkh fhíkkt Lk{íkwt òu¾ðkLku s «kÄkLÞ
ykÃÞwt Au. ykÃkýu Mktòuøkku MkkÚku íkhík s Mk{sqíke fhe ÷Eyu Aeyu. íku fËk[ ykÃkýk
«k[eLk MktMfkhkuLku yk¼khe Au suLku fkhýu fkurhÞk ‘ÃkqðoLkku rþük[khLkku Ëuþ’ Lku
‘MkðkhLke þktríkLkku Ëuþ’ íkhefu ÃktfkÞu÷ Au. Ãkhtíkw yk yiríknkrMkf rLkÂ»¢ÞíkkLku fkhýu
ËwrLkÞkLkk þÂõíkþk¤e Ëuþku{kt ykÃkýu ½ýk ÃkkA¤ Aeyu.
Ëuðw h[kE fu íkhík y{u ËuþLke Mke{kykuÚke Ëqh yktíkhhk»xÙeÞ çkòhku íkhV
{ex {ktze níke, ßÞkhu rLkfkMk çknw V¤ÿwÃk {Lkkíke Lk níke. {kuxe ftÃkLkeyku ykÞkík
fhíke yLku rLkfkMkLku {n¥ð Lk ykÃkíke. y{u rLkfkMkLku «kÄkLÞ ykÃke Lkðe fuze
ftzkhe. {w~fu÷eykuLkku Mkk{Lkku fhe MkV¤íkk {u¤ðe. «ÞíLk fÞko ðøkh s ðMíkwLku
yþõÞ {kLke ÷uðe íku {q¾koELke [h{Mke{k Au.
ËuðwLkku Ãkhk¢{e Mð¼kð. y{u y{urhfk yLku ÞwhkuÃk s Lknª, MkwËkLk,
LkkESheÞk, r÷rçkÞk, yt ø kku ÷ k, yÕsu h eÞk, [eLk, rðÞu í kLkk{, nt ø ku h e,
ÍufkuM÷kuðurfÞk íkÚkk hrþÞk suðk Ëuþku - fu su{Lke MkkÚku fkurhÞkLku hksfeÞ MktçktÄku
Ãký Lk níkk - {kt Ãký økÞk. ËuðwLkk fkhýu íkku fkurhÞkLku Ãký ÃkAe yk Ëuþku MkkÚku
hksîkhe MktçktÄku çktÄkÞk.
rðþk¤ ËwrLkÞk ík{khe hkn òuE hne Au - òu fu Ãkrhr[ík hMíku s [k÷ðkLku
xuðkÞu÷k hkneLku yuðwt Lknª ÷køku. yu{Lku {kxu íkku òýeíkk Mkktfzk hMíkk sux÷e s
ËwrLkÞk Ãký Mkktfze Au. MkknrMkfku fu su{Lku Lkðe ðMíkwyku ys{kððe Au íku{Lku {kxu
íkku ËwrLkÞk ¾hu¾h rðþk¤ Au yLku fk{ fhðkLke yMket{ íkf Au. nwt yk heíku SÔÞku
Awt yLku yk{ s Sðeþ. Lkðe Lkðe [eòu yÃkLkkðíkku sEþ.
6. h[Lkkí{f ÷½w{íke
yktfzkÚke õÞkhuÞ ¼h{kþku Lknª. íkuyku ¾k÷e sÚÚkkLkku ytËks ykÃku Au.
yk íkuLke {kuxe Lkçk¤kE Au. ík{khe ÃkkMku Mkku ¾å[h yLku yuf {kýMk nkuÞ íkku fw÷
yktfzku yufMkku yufLkku ÚkÞku. yktfzk Auíkhk{ýe fhu Au - íku õÞkhuÞ ÷½w{íkeLke þÂõíkLkku
[eíkkh Lk ykÃke þfu.
Mkqíku÷e «rík¼k fkuý søkkzþu?
ík{u ÂMÚkh hnuþku íkku çkeò ík{Lku ðxkðe sþu. MÚkrøkík ÚkÞk yux÷u ÃkeAunX.
yuf rLkçko¤ {kíkk ðknLk Lke[u f[zkÞu÷k ÃkkuíkkLkk çkk¤fLku çk[kððk ðknLk
Ÿ[fe ÷u Au íkuðe ðkík íkku ík{u Mkkt¼¤e s nþu. ykÃkýe yMke{ AqÃke þÂõíkLkwt yk
MkwtËh WËknhý Au. {kýMk {nkLk ykðzíkku Ähkðu Au Ãkhtíkw íku {kuxu¼køku AwÃkkÞu÷e
hnu Au. íkuÚke ykÃkýu íkuLkkÚke yòý hneyu Aeyu. su {kýMk yk AqqÃke þÂõíkLku
yku¤¾e òÞ Au íku MkV¤ ÚkkÞ Au. su LkÚke yku¤¾íkk íku Mkk{kLÞ SðLk Sðu òÞ
Au. òu ykÃkýu 20 xfk þÂõíkyku ðkÃkheyu íkku ykÃkýu «rík¼kþk¤e fnuðkEyu
yLku 30 xfk ðkÃkheyu íkku {nkðeh çkLke sEyu.
yux÷u su «rík¼kðkLk fu ðeh Au íkuýu ÃkkuíkkLke þÂõíkyku rðfMkkðe Au,
ßÞkhu Mkk{kLÞ {kýMku LkÚke rðfMkkðe. yurzMkLk þkuÄ¾ku¤ fhðk yuf s «Þkuøk

çkMkkuðkh fhíkku. yuýu ÃkkuíkkLke AqÃke þÂõík søkkze níke, rðfMkkðe níke.
ík{khu ík{khe òíkLku h[Lkkí{f heíku søkkzðe òuEyu. £U[ rV÷kuMkkuVh
nuLkúe çkøkoMkLkLkwt fnuðwt níkwt fu rðfkMk fhðku yu íkku ®sËøkeLkwt ÷ûký Au. su fkuE Sðu Au
yuýu rðfkMk fhðkLkku Au. yk s SðLkLkku rLkÞ{ Au.
ík{khu ík{khk rðfkMk Ãkh rLkÞr{ík æÞkLk ykÃkðwt òuEyu yLku òíkLku ðÄw
nkUrþÞkh, íkusMðe yLku Mkkhe çkLkkððe òuEyu. çkeòLke MkkÚku Ze÷k hnku Ãký òík
MkkÚku íkku fzf s hnuðwt suÚke çknkLkkçkkS{kt Ãkze Lk sðkÞ. ík{u ík{khe òíkLku rðsuíkk
íkhefu òuþku íkku ÷kufku Ãký yu s heíku ík{Lku òuþu.
nwt fku÷us{kt ðÄw ¼ÛÞku Lknª íkuLkku {Lku fkÞ{ ðMkðMkku hÌkku Au. {Lku ÃkhËuþ
¼ýðwt níkwt Ãký MktòuøkðþkíkT íku þõÞ Lk çkLÞwt. {Lku nsw ftEf ¾qxíkwt nkuðkLkku ¼kMk
ÚkkÞ Au. ËwrLkÞk{kt Vhíkkt çkeòLku {¤wt íÞkhu {khe yýykðzík òuE {Lku yu ¾kux
ðÄkhu Mkk÷u Au. fkuE ÃkhËuþeLku ÄtÄkÚkuo {¤ku íÞkhu yu{Lkk EríknkMk fu MktMfkhku rð»ku
òýíkk Lk nku íkku íkf÷eV ÚkkÞ. ík{u Vhíkk nku íÞkhu ík{Lku ÏÞk÷ Lk nkuÞ fu Mkk{k
{kýMkLkk ÄkŠ{f rð[khku, þku¾ ðøkuhu fuðwt nþu. ík{khu øk{u íku Mktòuøkku {kxu íkiÞkh
hnuðwt Ãkzu. Ëk¾÷k íkhefu ík{Lku EM÷k{ fu ®nËwíðLkwt ¿kkLk Au? ík{Lku MkwËkLk fu
yÂÕsrhÞkLkku EríknkMk ¾çkh Au?
nwt ½ýeðkh fku÷usLkk «kuVuMkhLku {khe MkkÚku hk¾wt Awt suÚke nwt ßÞkt Ãký òô
íÞktLke {krníke íkuyku {Lku ykÃkíkk hnu. ykLkkÚke EríknkMk, íÞktLke Mk{ks ÔÞðMÚkk
yLku íku ËuþLkk Mktòuøkku rð»kuLkwt {khwt ¿kkLk rðfkMk Ãkk{u Au. yk{ íkku [k÷w xÙuLk{ktÚke
MÚk¤ku òuðk suðwt Au, Ãký Aíkkt {Lku íkuLkkÚke þÂõík ykðu Au yLku {khwt ¿kkLk rðfMku Au.
MÚkrøkík hnuðwt yux÷u ÃkeAunX. ík{u ÂMÚkh hnku yux÷u çkeò ík{Lku ðxkðe
òÞ. su ÂMÚkh hnu Au íkuLkwt çkÄwt fk{fks Ãkíke økÞwt Au íku{ fnuðk{kt yríkþÞkuÂõík
LkÚke, fkhý fu yuðk {kýMkLku ykøk¤ ÄÃkðkLke fkuE EåAk LkÚke nkuíke. su {kýMkku
ykøk¤ ÄÃkðk ÃkkuíkkLkku yÇÞkMk [k÷w hk¾u Au íkuyku s rðfkMk MkkÄe þfþu.
ík{khe òík MkkÚku Yûk çkLkku. õÞkhuÞ su fÞwO Au íkuLkku Mktíkku»k {kLkþku Lknª,
çkkfeLke ®sËøke {kxu ík{khe òíkLku ykøk¤ ÄÃkkðíkk s hnku. ík{u nk÷þku Lknª íkku
øktXkE sþku. ík{khe AqÃke þÂõíkLku Ãkqýoík: rðfMkkðku. ík{khk{kt AqÃkkÞu÷e «rík¼kLku
søkkzku.

7. Mkk[tw Mkw¾ þwt Au?
¿kkLkLke fkÞ{ ®f{ík ÚkE Au. nwt yu Mk{Þ{kt {kuxku ÚkÞku Awt ßÞkhu ‘ík{khwt
¿kkLk ðnU[e Lk Ëuþku’ yLku ‘ftEf çkLkðk {kxu ftEf òýðwt Ãkzu’ suðe ðkíkku òýeíke
níke. yk ðkíkku {khk ËkËk yLku rÃkíkkyu íku{Lkk yLkw¼ð{ktÚke þe¾e níke yLku {Lku
þe¾ðe níke. yk ËwrLkÞk ðÄw ¼ýu÷k ÷kufkuLku ÍzÃkÚke yÃkLkkðu Au. yLku sqLke
rþ¾k{ýku yksu Ãký yux÷e fk{Þkçk Au sux÷e Ëþfk Ãknu÷kt níke.
‘¿kkLk ðnU[e Lk Ëuþku’ suðe fnuðík Mkk{u {Lku Úkkuzku ðktÄku Au. yu{kt Úkkuzku
MðkÚko Ëu¾kÞ Au. {khk {kLkðk «{kýu íkku ¿kkLkLku ðnU[ðwt sYhe Au. ¼ýu÷k ÷kufkuLke
sðkçkËkhe Au fu y¼ý ÷kufkuLku Ãký íkf {¤u. yLku yk ðnU[ðkLke ðkík Võík ¿kkLk
MkwÄe Mker{ík Lk hnuíkk Ëhuf ðMíkw MkwÄe ÃknkU[ðe òuEyu. ykÃkýu ¿kkLk ðnU[ðwt òuEyu
yLku ÃkiMkk ðnU[ðk òuEyu fkhý fu çkkirØf MðkÚko r{÷fíkLkk MðkÚko sux÷ku s ¾hkçk
Au. çkeòLku {kxu Sððwt yøkíÞLkwt Au. suðwt ykÃkýu çkeòLku {kxu SððkLkwt þY fheyu
fu ËwrLkÞk ykÃkýLku ðÄw ysðk¤e, ykLktËe yLku W»{k¼he ÷køku Au. ®sËøke Sððk
suðe çkLku Au.
Mkk[k ykLktËLkku Ãknu÷ku yLkw¼ð {Lku fkurhÞkLkk ÞwØ ð¾íku y{u þhýkÚkeo
íkhefu íkuøkw{kt AkÃkkt ðnU[íkk íku ð¾íku ÚkÞu÷ku. ÞwØLku fkhýu Sððk fhíkkt {hðwt Mknu÷wt
níkwt. y{u fkÞ{ ¼qÏÞk hnuíkk. Ãký rðhkuÄk¼kMk íkku swyku fu yk ¼q¾ s y{Lku
Sððk {kxu ®n{ík ykÃkíke.
{khk rÃkíkkLku Ãkfze ÷eÄk níkk yLku {kuxku ¼kE ÷~fh{kt níkku yux÷u [kiË
ð»koLke ô{hu fwxwtçkLku rLk¼kððkLke sðkçkËkhe {khe níke. sYhe ¾[kuo Ãkqhku Ãkkzðk
{khu Mkku AkÃkk ðu[ðk s Ãkzu. {khe {k yLku LkkLkk¼kEyku hkíkLkk {khe hkn òuíkk
nkuÞ suÚke y{u MkkÚku s{e þfeyu. nwt íkuLkk {kxu íku{Lkku fkÞ{ yk¼khe hneþ. y{u
[khu MkkÚku nkuEyu íÞkhu {Lku ½ýwt Mkkhwt ÷køkíkwt yLku çknw ykLktËÚke s{íkk.
y{u fkÞ{ MkkÚku s{e þfíkk Lknª. íkuøkwLkwt Ãktøk[kuLk çkòh ßÞkt nwt AkÃkkt
ðu[íkku níkku íku LkËe rfLkkhu fk{[÷kW çkLkkðu÷wt níkwt yLku nðk{kLk çkøkzíkkt s ËwfkLkku
çktÄ Úkðk ÷køkíke. òu s{ðwt nkuÞ íkku Mkku AkÃkkt íkku ðu[ðk s Ãkzu. ¾hkçk nðk{kLk
yux÷u íkf÷eV. s{ðkLkwt çkLkkððk õÞkhuf Úkkuzk s rMk¬k çkåÞk nkuÞ. nwt Mkktsu ½uh
ykðwt íÞkhu {khe {k yLku ¼kEyku MkqE økÞk nkuÞ. {Lku íkhík ÏÞk÷ ykðe òÞ fu

¼kíkLkku yuf s ðkxfku Au su {khu {kxu hkÏÞku nþu. {khe {k QXeLku fnu, ‘y{u s{e
÷eÄwt Au. íkwt ¼qÏÞku ÚkÞku nkuEþ íkuÚke sÕËe s{e ÷u.’
¼qÏÞk MkqE økÞu÷k {khk ¼kEykuLku òuE {Lku hzðwt ykðíkwt. nwt {khkt yktMkw
AwÃkkðe ÷uíkku yLku {khe {k íkuLkk yktMkw AwÃkkðe ÷uíke. nwt íkuLku fnuíkku fu {U hMíkk{kt s
¾kE ÷eÄwt Au. íkuýu yLku ¼kEykuyu yk ¼kík ¾kE ÷uðku òuEyu. y{u çktLku swêwt
çkku÷eyu Aeyu íku çktLku òýíkkt. Ãký ÷køkýe ËþkoððkLkku ykLkkÚke ðÄw Mkkhk hMíkku
õÞkt níkku?
ÃkiMkkÚke y{u økheçk níkkt Ãký ÓËÞÚke íkðtøkh. y{khe ÃkkMku çknw ykuAwt ÄLk
níkwt. Ãký sYhík{tË ÷kufkuLku y{u {ËË fhíkkt. fkuELke ÃkkMku ½ýwt ÄLk nkuÞ Ãký suLku
ðnU[íkk Lk ykðzu íku y{eh LkÚke. ¾hu¾h y{eh íkku yu Au su ðÄw{kt ðÄw ðnU[u Au,
sYhík{tË ÷kufkuLku {ËË fhu Au, Úkkuzk{ktÚke Ãký ðnU[eLku Sðu Au.
Mkk[tw Mkw¾ þwt Au? nwt ¾kºkeÚke íkku Lk fne þfwt Ãký {khk {íku Mkw¾Lku ÄLk,
íkkfkík fu «rMkrØLke MkkÚku ftE ÷køkíkwt ð¤økíkwt LkÚke. {Lku ÞkË Au ßÞkhu y{khe ÃkkMku
ftE s Lk níkwt íÞkhu y{u MkkiÚke ðÄw Mkw¾e níkk.
íku Mk{ÞÚke {U çkeò ÷kufku {kxu SððkLke rV÷MkqVe yÃkLkkðe Au, òu fu íku
«{kýu yk[hðwt y½hwt Au. Ãký nwt íkuLku ðÄw «ÞíLkkuÚke yk[heþ.
8. ÷ûÞÚke Mkt[k÷Lk
{khe yøkíÞLke Mkt[k÷Lk ÃkØrík y{uhefLk Mkt[k÷Lk þk¤kyku{kt Ãký
¼ýkðkíke LkÚke. íkuyku rðãkÚkeoykuLku ÷ûk Lk¬e fhe Mkt[k÷Lk fhðkLkwt þe¾ðu Au.
su{kt [kh ðMíkw ykðu - ykÞkusLk, MktøkXLk, Ëkuhðýe yLku rLkÞtºký. nwt çkeS çku
çkkçkíkku W{uhwt. {wÏÞ yrÄfkheyu ftEf h[Lkkí{f fhðwt òuEyu yLku «økrík Ãkh
Lksh Ãký hk¾ðe òuEyu. {kuxe MktMÚkk çkË÷kíkk MktòuøkkuLku yLkwYÃk Úkðk sux÷e
ÃkrhðíkoLkûk{ nkuðe òuEyu yLku rLkýoÞku íðrhík ÷uðkðk òuEyu.
nwt ½ýwt Vhwt Awt yLku ½ýk Ëuþku{kt yrLkrùíkíkk yLku çkË÷kð nkuÞ Au suÚke
fkuELkk rhÃkkuxo fu rð&÷u»ký rðLkk {khu íÞkt s rLkýoÞ ÷uðk Ãkzu Au. ðuÃkkh{kt ÍzÃkÚke
çkË÷kð ykðe hÌkk Au suÚke yÚkoþk†{kt yLku hksfkhý{kt LkðeLkíkk ÷kððkLke ðÄw
fk¤SLke sYh Au.
rðfMkíkk Ëuþku{kt ßÞkt nwt ½ýwt fk{ fhwt Awt íÞkt Äkhk-Äkuhýku ÍzÃkÚke çkË÷kíkk
hnu Au. òu¾{ku Ãký ðÄw nkuÞ Au. òu ík{u íkhík s rLkýoÞ Lk ÷ku íkku ¼khu ®f{ík
[qfððe Ãkzu. rð&÷u»kýku nkÚkðøkk s hk¾ðk Ãkzu. ík{khu Mk{økú ÃkrhÂMÚkrík Mk{sðe
Ãkzu. Ëhuf Ëuþ{kt ík{khu çkUfhkuLku, r{ºkkuLku, Mkhfkhe f{o[kheykuLku íku ûkýLkk Ãkqhk
r[ºk {kxu, Ãkqhe {krníke {kxu {¤ðwt Ãkzu. yrLkrùíkíkk ðå[u yrÄfkheykuLku íkíûký
rLkýoÞ ÷uðk {w~fu÷ Ãkzu Au. ÄtÄk{kt ðÄw ÃkiMkk çkLkkððk fhíkk õÞkhuf ykuAe ¾kux
fhðe Ãký yøkíÞLkwt çkLke òÞ Au. nwt yuÚke Vhíkku s hnwt Awt yLku rLkýoÞ ÷uðk {kxu
sYhe {krníke ¼uøke fhíkku hntw Awt.
rðyuxLkk{{kt Ëk¾÷ Úkíkkt Ãknu÷kt {U yuf xqfzeLku íÞktLkk çkòhLkku yÇÞkMk
fhðk {kuf÷e níke. ÃkAe ðÄw íkÃkkMk íkÚkk ¾kºke fhðk nwt òíku økÞku. ðkík[eík ËhBÞkLk
fkÃkz Wãkuøk{kt MkknMk fhðkLke íkf Ëu¾kE. Lkðk {þeLkku ÷kððk fhíkkt y{khk
fkurhÞkLkk sqLkk {þeLkku su ðÃkhkÞk rðLkk Ãkzâk níkk íku ðkÃkhðkLkwt {U Mkq[Lk fÞwO.
fkurhÞk{kt 5 ÷k¾ ºkkf ðÃkhkÞk rðLkk Ãkze níke - su 20 xfk ®f{ík{kt {¤e òÞ.
rðÞuxLkk{Lkk fkh¾kLkkLke {U {w÷kfkík ÷eÄe. íÞkt ºkeMk ð»ko sqLke {þeLkhe níke.
ßÞkhu fkurhÞLk {þeLkhe Ëþ ð»ko sqLke.
rðÞuxLkk{{kt ÄLkLke f{e níke Ãký {kýMkku Mkkhk. {U íkhík s rLkýoÞ ÷E
÷eÄku - fkurhÞkÚke sqLke {þeLkhe {tøkkðe $100mnLkwt MkknMk $20mn{kt þY fhe
ËeÄwt. {fkLk íkku níkwt s. ðes¤e, Ãkkýe yLku {sqhku Ãký íkiÞkh s níkk.
{þeLkhe çkË÷íkkt Úkkuzku Mk{Þ íkku ÷køku. ºkeMk EsLkuhkuLku rðÞuxLkk{Úke fkurhÞk
{kuf÷e {þeLk Ãkh fk{ fhíkkt þe¾ðe ËeÄwt. íkuyku ÃkkAk rðÞuíkLkk{ sE {k÷ çkLkkðu
yLku y{u fkurhÞk{kt ¾heËe ÷Eyu. íkífk÷ fhkh fhe ÷eÄk. ÞwhkuÃkLke fkuE ftÃkLke
økE nkuík íkku ykx÷ku sÕËe rLkýoÞ Lk ÷E þfe nkuík. y{urhfLkkuyu Ãký ÃkrhÂMÚkríkLkku
yÇÞkMk fhðk{kt Mk{Þ fkZâku nkuík.
rðfMkíkk Ëuþku{kt ðuÃkkh fhðk ½ýk MkkuËk fhðk Ãkzu. y{u ÃkiMkkLku çkË÷u
{k÷ ÷E økÞk suLke rðÞuxLkk{{kt sYh níke. yuf s ðuÃkkh{kt ½ýk ðuÃkkh ÚkkÞ. òu
íÞktLkwt Lkkýwt ðÄe òÞ íkku {k÷ ¾heËeLku rLkfkMk fheyu yLku çknkhLkwt Lkkýwt f{kEyu.
Ëuþ{kt Vqøkkðku nkuÞ íÞkhu yk{ s fhkÞ.
½ýk {kýMkku Lkkýkt rðLkkLkk ËuþLku òuE íkuLku Lkfk{ku økýu. íkuyku ÄtÄku
rðfMkkððkLke þõÞíkkykuLkku rð[kh s LkÚke fhíkk.

9. rLkýoÞ ÷uðkLkku çkkuÄÃkkX
çkuÂÕsÞ{Lkk {khk yLkw¼ðu {Lku {nkLk ÃkkX ¼ýkÔÞku Au. yu xe{ MkkÚkuLkwt
{khwt òuzký 1984{kt þY ÚkÞwt íÞkhu íku÷Lke yuf heVkELkheLku Vhe ðuøk ykÃkðkLke
yýÄkhe Ëh¾kMík ykðe. ËuðwLke ÷tzLkLke ykurVMkuÚke ÷tzLk þuhçkòh{kt íku ftÃkLkeLke
{krníke {u¤ðe. yktíkhhk»xÙeÞ íku÷ çkòhLkk òýfkh {uLkushLku yuLxðÃko {kuf÷e
íkÃkkMk fhkðe. çktLkuLkk ynuðk÷ ÃkhÚke ÷køÞwt fu fk{økehe{kt yMktíkku»k níkku yLku
ftÃkLke ¾kux{kt níke. íku ftÃkLkeLkk «{w¾u òÃkkLk, s{oLke yLku y{urhfkLke ftÃkLkeykuLku
yk ftÃkLkeLke sðkçkËkhe WÃkkze ÷uðkLkwt fnuý {kuf÷e ËeÄwt níkwt. fkuELkuÞ íku MðefkÞo
Lk níkwt. {khwt Ãký yLkw{kLk níkwt fu ftÃkLkeLke LkkýktfeÞ ÂMÚkrík çkhkçkh Lk níke.
íkÃkkMk fhðk økÞu÷k {khk {uLkushLkku {U yr¼«kÞ {køÞku. yuLkk {íku,
{þeLkhe sqLke sYh níke Ãkhtíkw Úkkuzk s LkðeLkefhýÚke Vhe [k÷w ÚkkÞ yu{ níke.
ftÃkLkeLkk «{w¾Lku ftÃkLke [÷kððk{kt hMk Lk níkku. {uLkushkuLku ftÃkLke çktÄ fhðk{kt
hMk níkku.
AuÕ÷ku rLkýoÞ {khu ÷uðkLkku níkku. fk{fksLkk çku ÃkkMkkLke Ãkqhíke Aýkðx
fhe {U rLkýoÞ ÷eÄku.
Ãknu÷wt {þeLkhe sqLke níke. Ãkhtíkw 65,000 çkuh÷ «ríkrËLk íku÷ çkLkkððk
Mkûk{ níke. VufxheLke ®f{ík ykðe s Lkðe Vufxhe çkLkkððk fhíkkt ½ýe ykuAe níke.
çkeswt, «{w¾Lke WËkMkeLkíkk yLku WÃkheykuLke WÃkuûkkLku ÷eÄu f{o[kheðøkoLkku
WíMkkn ½ýku ykuAku níkku. {U rð[kÞwO fu òu Mkkhk WÃkheyku ÷kðeyu íkku f{o[kheykuLke
{Lkkuð]r¥k çkË÷ðkLkwt þõÞ níkwt. sqLkk, WËkMkeLk þkMkLkLke Mkk{u Lkðku fkhkuçkkh
f{o[kheykuLkk ÓËÞ{kt sYh çkË÷kð ÷kðþu.
ºkeòu «&™ níkku íku÷Lkku. òu fu {Lku {kuxku ¼hkuMkku níkku. r÷rçkÞkLke Mkhfkhu
{Lku y{wf [ku¬Mk sÚÚkk{kt fk[wt íku÷ Ãkqhwt ÃkkzðkLkwt ð[Lk ykÃÞwt níkwt. r÷rçkÞkLku
yktíkhhk»xÙeÞ [÷ýLke ÃkhuþkLkeLke þYykík{kt s y{u rðrLk{ÞLkku fhkh fÞkuo níkku.
fk[k íku÷Lkk çkË÷k{kt {kuxk {fkLkkuLkwt çkktÄfk{. rhVkELkheLke {kr÷fe y{khk {kxu
znkÃkýLkwt {qze hkufký níkwt. fk[k íku÷ fhíkkt þwØ íku÷{kt LkVku ðÄw níkku. òu fu fuhkuMkeLk,
økuMkku÷eLk yLku yLÞ íku÷kuLkwt çkòh çknw {kuxwt Lknª. Ãknu÷kt fk[tw íku÷ ðu[e sYh Ãkzâu
þwØ íku÷ ðu[e þfkÞ. ykðk rð[khu {U íkhík s ftÃkLke ÷uðkLkku rLkýoÞ fÞkuo. [wLktËk

WÃkheykuLke yuf xwfze yuLxðÃko {kuf÷kðe. ftÃkLkeLkwt Lkk{ çkË÷e ‘ÞwrLkðMko÷’ hkÏÞwt.
ËuðwLkku yÚko ‘{nkLk ÞwrLkðMko’ ÚkkÞ Au. ftÃkLkeLkwt ÃkqhuÃkqhwt ðkíkkðhý çkË÷e LkktÏÞwt.
yuf ð»koÚke Ãký ykuAk Mk{Þ{kt y{khe {nuLkíkLkwt Ãkrhýk{ QzeLku ykt¾u
ð¤øku íkuðwt níkwt. f{o[kheyku ðneðxe ðøkoLku ÃkqhuÃkqhku Mknfkh ykÃkíkk níkk. ËuðwLkk
f{o[kheyku ÃkkMkuÚke íkuyku Lkðwt þeÏÞk. yuf ð»ko{kt íkku ftÃkLkeLke rMkf÷ çkË÷kE økE
- ¾kux{ktÚke LkVk{kt ykðe økE. Úkkuzk Mk{Þ{kt íkku ÄtÄku yuðku MkhMk [kÕÞku fu yMk÷
{kr÷f Ãkkt[økýk Ëk{{kt ftÃkLke ÃkkAe {ktøkðk ÷køÞk! {ktËe{ktÚke LkVkfkhf ftÃkLke{kt
YÃkktíkh fhíkk rðþu»k¿k íkhefuLke {Lku yktíkhhk»xÙeÞ ÏÞkrík yk MkV¤íkkÚke s {¤e.
yk yLkw¼ð{ktÚke {¤u÷k LkVk yLku ÏÞkrík fhíkkt rLkýoÞ ÷uðkLke þÂõíkLkku {¤u÷ku
ÃkkX nwt ðÄw yøkíÞLkku {kLkwt Awt.
y{urhfk, òÃkkLk, s{oLke yLku #ø÷uLzLke «ÏÞkík ftÃkLkeykuLku Ãký yk
Ëh¾kMík økE s níke. íkuykuyu Ãký íkÃkkMk fhe s nþu. çkÄktyu íkuLku ftÃkLkeLke LkkýktfeÞ
ÂMÚkrík òuELku Lkk{tsqh fhe nþu. íku{Lkwt yLkw{kLk ¾kuxwt XÞwO yLku yZ¤f ÄLk f{kðkLke
íkf íku{ýu ¾kuE.
ykðku s çkeòu yLkw¼ð {Lku fkurhÞk{kt ‘fkurhÞk {þeLkhe ftÃkLke’{kt ÚkÞku.
ftÃkLke òÃkkLke Mkçk{heLk çkLkkððkLkk nuíkwÚke þY ÚkE níke yLku y{u Mkt[k÷Lk nkÚk{kt
÷eÄwt. Ãknu÷kt 40 ð»ko MkwÄe õÞkhuÞ LkVku fÞkuo Lk níkku. ftÃkLke çknw s ftøkk¤
nk÷ík{kt níke.
y{khe Ãknu÷kt Mkhfkhu çkeS çku {kuxe ftÃkLkeyku MkkÚku Ãký yk {kxu ðkxk½kx
fhe níke. íkÃkkMk fhíkkt fkuE ¼krð Lk sýkíkk çktLku ftÃkLkeykuyu Ëh¾kMík Lkfkhe
fkZe níke. ðkík {khe ÃkkMku ykðíkkt íku s íkÃkkMk yLku íku s Ãkrhýk{kuLkk ykÄkhu {U íku
ftÃkLke ÷uðkLkwt Lk¬e fÞwO. íkuLkwt Lkk{ çkË÷e ‘Ëuðw ELzMxÙeÍ ÷e.’ hkÏÞwt. yíÞkhu íku
fkurhÞk{kt {þeLkhe çkLkkðíke {wÏÞ ftÃkLke Au.
ÄtÄku fhíkk fhíkk ík{khu ½ýk rLkýoÞku ÷uðkLkk ykðu - õÞkhuf LkkLkk íkku
õÞkhuf ftÃkLkeLkku Lkfþku s çkË÷e Lkkt¾u íkuðk {kuxk. {wÆku øk{u íku nkuÞ, rLkýoÞ ÷uðkLkku
çkÄku ykÄkh yrÄfkhe Ãkh Au. {U yMktÏÞ Mknf{o[kheyku MkkÚku fk{ fÞwO Au, Ãkhtíkw
rLkýoÞLke ûkýku{kt íkku nwt yuf÷ku s nkuô Awt.
{khk Mknf{o[kheyku {Lku {krníke Ãkqhe Ãkkzu, Ãkhtíkw sðkçkËkheLku fkhýu
íkuyku {khu çkË÷u rLkýoÞ íkku Lk ÷u. nwt íku{Lku {khk rLkýoÞ {kxu sðkçkËkh Lk s
økýkðe þfwt.
rLkýoÞ ÷uðk Võík ÄtÄk {kxu s Lknª, SðLkLke Ëhuf ½xLkk {kxu sYhe Au.
®sËøke íkku rLkýoÞkuLke ©uýe Au - Võík yuf s ¾kuxku rLkýoÞ ®sËøke çkøkkze þfu. nwt
õÞkhuf rð[khwt Awt fu ykÃkýu Sðeyu Aeyu Võík yufkË Mkk[e rLkýoÞkí{f íkf {kxu fu
su ykÃkýLku MkV¤íkk íkhV Ëkuhe òÞ.
10. ®sËøkeLkwt MkkiÚke {w~fu÷ ðu[ký

{w~fu÷ ðu[kýLkku {khku Ãknu÷ku yLkw¼ð ÚkÞku 1970{kt, rþfkøkku{kt, ßÞkhu
nwt rMkÞMko{kt y{khk þxo ðu[ðk økÞku. y{u y{urhfe ykÞkíkfkheykuLku íkku {k÷
{kuf÷íkk s níkk. Ãkhtíkw {khu {kuxe ËwfkLkku MkkÚku MkeÄku ðuÃkkh fhðku níkku. ÄtÄk {kxu
ðuÃkkheykuLkk Ëhðkò ¾x¾xkððkLkwt fk{ LkkLke ftÃkLke {kxu Mknu÷tw Lknª, Ãký {U íku
fÞwO yLku {khe ®sËøkeLkku íku MkkiÚke W¥kusf Mk{Þ hÌkku.
íÞkhu ËuðwLku fkuE òýu Lknª. {khk {kýMkku {Lku fnu fu rMkÞMko suðk Mxkuh{kt
{w÷kfkík ÷uðk Mk{Þ Lk¬e fhðku Ãkzu. Ãký òu íku{Lku ¾çkh Ãkzu fu Ëuðw{ktÚke fkuEf
{¤ðk {køku Au íkku íkhík s «&™ ÚkkÞ fu, ‘Ëuðw’ fkuý? y{Lku òÛÞk ðøkh Mk{Þ
ykÃku Lknª. {U Lk¬e fÞwO fu nwt Lk{qLkk ÷E òíku sEþ. nwt íÞkt nkuEþ íkku {¤ðkLke
þõÞíkk ðÄþu.
Ãknu÷k rËðMku rMkÞMko{kt Lkk íkku Lkk fne Ãkhtíkw hkn òuðk fÌkwt. {U çku f÷kf
hkn òuE. çkesu rËðMku {U rhMkuÃþLkeMx MkkÚku ðkík fhe. Lke[÷k yrÄfkheLku {¤ðwt
Ãký {w~fu÷. nwt rËðMkku MkwÄe íÞkt síkku s hÌkku. yk¾hu {k÷ ¾heËLkkh {Lku {¤ðk
hkS ÚkÞk. nwt shkÞ LkkMkeÃkkMk ÚkÞku Lk níkku. ËMk Ä¬k ¾kÄu Ãký íku {¤u yux÷u çkMk.
{Lku {khk{kt rðïkMk níkku yLku fu{ Lk nkuÞ? rMkÞMko Lku Ãký Mkkhku {k÷ ¾heËðku níkku
yLku y{u íku ykÃke þfeyu íku{ níkk.
S{ ðuMk (rMkÞMkoLkk WÃkhe yrÄfkhe)Lku nwt {éÞku. Ãknu÷e s {w÷kfkík{kt
íku{Lku {khk Ãkh rðïkMk ykðe økÞku. {U íku{Lku çkÄwt íkfoçkØ heíku Mk{òÔÞwt. íku{Lku
LkðkE ÷køke. {U rMkÞMkoLke sYrhÞkík «{kýu {þeLkhe hk¾ðkLke, Mk{Þ Ãkk¤ðkLke
yLku Mkkhku ¼kð ykÃkðkLke íkiÞkhe çkíkkðe. ¼kð{kt fkÃk {qõÞk Aíkkt MkeÄk sðkÚke
y{Lku VkÞËku níkku. íku{ýu Ãknu÷kt Úkkuzwt fk{ ykÃÞwt, su Mk{Þ síkkt ð»kuo $200mn
MkwÄe ÃknkUåÞwt. nSÃký y{u rMkÞMko{kt þxo ðu[eyu Aeyu.

Ãknu÷k {kuxk ykuzoh ÃkAe {U LkkLke yuðe «Þkuøkþk¤k þY fhe. y{khk {kxu
{kuxwt hkufký níkwt. Ãký {U Ãkhðk Lk fhe. Mkkhku {k÷ çkLkkððku y{khk {kxu ðÄw sYhe
níkwt. {e. ðuMk yLku çkeò yrÄfkheyku ykðe íku òuE økÞk yLku ¾wþ ÚkÞk. y{u
íku{Lke [fkMkýeLke ÃkØrík {wsçk fk{ fhíkk. Úkkuzk s Mk{Þ{kt íku{Lku y{khwt fk{
øk{e økÞwt y™u çkeò ÷kufkuLku Ãký y{khku Ãkrh[Þ fhkÔÞku. MkkuÚke Ãký ðÄw ðMíkwyku -
sqíkkt, çkuøk, nkÚk{kuòt y{u íkiÞkh fhe {kuf÷ðk {ktzâk. yuf LkkLke ftÃkLke íkhefu
y{khk {kxu y{uhefkLkk {kuxku Mxkuh{kt {k÷ ykÃkðkLkwt çknw økkihððtíkw níkwt.
òu y{u rMkÞMkoLkk Ëhðkò ¾ku÷ðk{kt rLk»V¤ økÞk nkuík íkku y{urhfk{kt
çkeòu {k÷ {kuf÷ðkLkku rðïkMk y{u økw{kðe ËeÄku nkuík. yufðkh rMkÞMkoLku {k÷
{kuf÷ðkLkwt þY fÞwO ÃkAe ½ýk y{urhfe MxkuMko{kt {k÷ {kuf÷ðk ÷køÞk. yuf LkkLke
ftÃkLke {kxu Úkkuzef {ËË Ãký çknw y{qÕÞ Au. rMkÞMkuo {Lku ½ýe {ËË fhe yLku {U ¾qçk
snu{ík WXkðe. y{khku MktçktÄ ÃkAe íkku fwxwtçke suðku ÚkE økÞku.
nwt rMkÞMkoLku íkfku Ãkqhe Ãkkzðk Ãkqhíkk «ÞíLkku fhwt Awt. íkksuíkh{kt s fkurhÞkyu
SðLk ðe{kLkwt çkòh ÃkhËuþe ftÃkLkeyku {kxu ¾wÕ÷wt {qõÞwt. {U MkhfkhLku rMkÞMko {kxu
¼÷k{ý fhe. rMkÞMkoLke ftÃkLke yku÷Mxux yLku ËuðwLkwt MktÞwõík MkknMk fkurhÞk{kt ðe{kLkwt
fk{ fhu Au. rMkÞMkoLkk MxkuMko yLku ¢urzx fkzo Ãký nwt fkurhÞk{kt ÷E ykðeþ.
11. ÷ktçke ÄtÄkfeÞ {w÷kfkíkku

fuðe heíku xk¤e þfkÞ?
y{urhfe yrÄfkheyku VrhÞkË fhu Au fu íku{Lkku {kuxk¼køkLkku Mk{Þ
{w÷kfkíkku{kt s òÞ Au. {wÏÞ yrÄfkheLkk rLkýoÞLku çkË÷u íÞkt Mkk{wrnf rLkýoÞ
÷uðkÞ Au - yLku yux÷u yk çkÄe {w÷kfkíkku/çkuXfku ÞkuòÞ Au. çkÄktLku ¾wþ hk¾ðkÚke
Mkk[ku rLkýoÞ ÷uðkÞ? ½ýe çkuXfku ðÄw {qtÍðý Q¼e fhu. ÄtÄkfeÞ ÂMÚkríkyku çkË÷kíke
hnu - MkiØktríkf heíku rLkýoÞ Lk ÷uðkÞ. ík{Lku Ëhuf ÂMÚkríkLkku, íkuLku {kÃkðkLkku yLku
Mkk[ku rLkýoÞ ÷uðkLkku Ãkqhíkku yLkw¼ð nkuðku òuEyu.
{krníke {u¤ððk MkwÄe çkuXfku ÞkuòÞ íku Mk{òÞ. Ãkhtíkw ½ýeðkh Ÿze
rðøkíkkuLke sYh LkÚke nkuíke. {Lku ºký-[kh ÃkkLkkLke LkkUÄ {¤u íÞkhu {Lku ÚkkÞ fu

yzÄk ÃkkLkkÚke [k÷e økÞwt nkuík. yuf ðkõÞÚke [k÷e òÞ íÞkt yrÄfkheyku çku-ºký
ÃkkLkk ÷ÏÞk fhu. WÃkhe yrÄfkheLku rLkýoÞ ÷uðk Võík ykð~Þf {krníke sYhe nkuÞ.
nwt íkku ½ýk ÷u¾ku/ËMíkkðuòu òuíkku Ãký LkÚke. nwt íku{Lku Mkkt¼¤wt Awt. {khku
Mk{Þ Ãký çk[u yLku Úkkf Ãký ykuAku ÷køku. nwt {khk MknkÞfLku ÷u¾ku ykÃkwt íku ðkt[eLku
{Lku yøkíÞLkk {wÆkyku yLku íku{ktÚke QXíkk «&™ku fnu. ½ýeðkh yrÄfkheyku ÷ur¾ík
LkkUÄ ðøkh ykðu. nwt íku{Lku ÷ur¾ík LkkUÄ ÷kððk fnwt suÚke nwt «&™ku ÃkqAe þfwt yLku
íku{Lkku yr¼«kÞ òýe þfwt. ½ýe yøkíÞLke çkkçkík nkuÞ íkku nwt íÞkt s rhÃkkuxo ðkt[e
yrÄfkheLkku yr¼«kÞ òýwt. òu çkhkçkh nkuÞ íkku ykøk¤ ðÄðkLkwt Mkq[ðwt. {khk
yrÄfkheyku sðkçkËkhe ÷u íku {Lku øk{u. {khe ÃkkMku ÷kðu÷e çkkçkíkku{ktÚke yzÄe íkku
yrÄfkheyku s Lk¬e fhe þfu. nwt íku{Lku íku{ fnwt Ãký ¾hku. òu íkuyku yu{ fhu íkku
íku{ýu {khe ÃkkMku ðkhtðkh Ëkuzðwt Ãký Lk Ãkzu.
{khe ÃkkMku fkuE ykðu íÞkhu Mknu÷e ðMíkw nwt Ãknu÷e ÷ô. Ãkkt[-ËMk r{rLkx{kt
fk{ Ãkíke òÞ. yøkíÞLke çkkçkíkku hrððkh yÚkðk {kuze Mkktsu rð[kheyu.
Ëh Mkku{ðkhu Mkðkhu 8.00 ðkøku ftÃkLkeLkk 15 WÃkhe yrÄfkheykuLke {exªøk
nkuÞ su{kt nwt ÃkhËuþ{kt þwt fhe hÌkku Awt íkuLke {krníke íku{Lku ykÃkwwt. ½ýeðkh yk
{exªøk ¼kusLk Mk{Þ MkwÄe Ãký [k÷u. ÷ktçke [k÷u íkku y{u Vhe {¤eyu - þrLkðkhu,
hrððkhu fu {kuze Mkktsu.
12. s{eLk Ãkh Zku¤kÞu÷ku ¼kík fkuE Lk ¾kÞ

Ëhuf ÔÞÂõík yLku Ëhuf ðMíkwLkwt SðLk{kt [ku¬Mk MÚkkLk nkuÞ Au. Ëhuf ðMíkw
íkuLkk rLkrùík MÚk¤u nkuÞ íÞkhu þktrík yLku ÔÞðMÚkk «ðíkuo Au. Ãký yrLkrùíkíkk{kt
Ä{k÷ yLku økwt[ðkzku nkuÞ Au. rð[khku íkku ¾hk fu ík{khe ykt¾ku Au íÞkt Lkkf nkuík
yLku fkLk Au íÞkt ykt¾ku nkuík íkku? Ãkhtíkw ykt¾, fkLk, Lkkf çkÄwt íkuLke ÞkuøÞ søÞkyu
s Au íkuÚke íkku çkÄwt MkwMktøkík Au.
ykÃkýu {kxu yLkks ¾kðwt ¾qçk sYhe Au. Ãký ¼kík ¼kýk{kt nkuÞ íkku
s{kÞ. s{eLk Ãkh Zku¤kÞu÷ku ¼kík fkuE Lk ¾kÞ. ¼kýk{ktLkku ¼kík SðLkþÂõíkLkku
Mkúkuík Au. Ãkhtíkw íku s{eLk Ãkh Zku¤kE òÞ íkku f[hku çkLke òÞ. Ëhuf ðMíkw íkuLkk
rLkrùík MÚkkLku nkuðe òuEyu.

ík{khu su fhðkLkwt nkuÞ íku ík{u Lk fhku íkku ík{u íkf÷eV Q¼e fhku Aku.
rðãkÚkeoykuyu rðãkÚkeo çkLkðwt òuEyu, ðze÷kuyu ðze÷ yLku Wãkuøkðehkuyu Wãkuøkðeh.
Mkk{krsf «&™ku W¼k ÚkkÞ, ßÞkhu ÷kufku ÃkkuíkkLkwt fk{ fhu Lknª. ykÃkýu Mkk{krsf
WíÚkkLk yLku «økrík [kníkk nkuEyu íkku Ëhufu ÃkkuíkkLku MkkUÃkkÞu÷ fk{ fhðwt òuEyu.
fk{Ëkhkuyu fk{ Akuze ¼køkðwt Lk òuEyu. íkuðe s heíku rðãkÚkeoyku, MkirLkfku, ðze÷ku
- Ëhufu ÃkkuíkkLkwt fk{ fhíkk hnuðwt òuEyu.
ÞkuøÞ {kýMkLku Wr[ík søÞkyu {qfðkLke y{khe Ãkkur÷Mke Au fkhý fu ftÃkLkeLku
ÔÞðÂMÚkík [÷kððk yk ¾qçk s sYhe Au. ÷kufkuLku íku{Lke ykðzík «{kýu y{u fk{
ykÃkeyu Aeyu íkuÚke çkuðze çkZíke {¤ðe y{khu íÞkt {w~fu÷ Au. Ãkhtíkw ykðzíkLkk òuhu
fkuE ÍzÃkÚke Ÿ[ku ykðe òÞ. ÞkuøÞ søÞk {kxu Wr[ík {kýMkLku þkuÄðkLkwt fk{ shk
fÃkhwt. yíÞkh MkwÄe íkku {uLkushkuLku nwt s [qtxíkku. Ãký nðu Wå[yrÄfkheykuLku {khe
Ãkkur÷MkeLkku ÏÞk÷ ykðe økÞku Au yux÷u nðu íkuyku s íku fk{ fhu Au.
fkurhÞkLkwt yuf {kLkeíkwt økeík ykðwt Au, ‘Vhu Au, Vhu Au, ¾whþe Vhuu Au, su
yuLke Ãkh çkuMku íkuLke yu ¾whþe çkLku Au.’ Ãký ðkMíkð{kt yuðwt LkÚke. Ëhuf ¾whþe {kxu
ÞkuøÞ çkuMkLkkh nkuÞ íkuýu s íku{kt çkuMkðwt òuEyu yLku íÞkt çkuMkeLku ¾whþeLku yLkwYÃk
fkÞo fhðwt òuEyu. fkuE yÞkuøÞ {kýMk ¾whþe Ãkh ykðe òÞ yÚkðk yÞkuøÞ fkÞo
fhðk ÷køku íÞkhu {w~fu÷e ÚkkÞ. Ëhuf ÔÞÂõík {kxu ÃkkuíkkLke ÞkuøÞ søÞk nkuÞ Au. íku
íÞkt çkuMke ÞkuøÞ fkÞo fhu íkku Mk{ksLkwt MkwtËh Mkt[k÷Lk ÚkkÞ íkÚkk þktrík yLku ÔÞðMÚkk
çkLke hnu.
13. ftÃkLke yrÄfkheykuLku s

nwt fu{ çkZíke ykÃkw Awt?
y{urhfLk ftÃkLkeyku {kuxu¼køku Mkðkuoå[ yrÄfkhe çkeS ftÃkLke{ktÚke ÷kðu
Au. Ãký nwt LkÚke {kLkíkku fu íku ÃkØrík yMkhfkhf nkuÞ. ÷kufkuLke yhMkÃkhMk yku¤¾Úke
s ÄtÄk{kt fk{ ÚkkÞ. ftÃkLkeLkk s yrÄfkheykuLku çkZíke ykÃkeyu fkhý fu íkuyku
ík{khku ÄtÄku çkhkçkh òýu Au.
{nuLkík fhLkkh f{o[khe Mkkhku {uLkush íkku çkLku Ãký y{wf [ku¬Mk fk{ {kxu
fkuý ÞkuøÞ Au íku íkku þkuÄðwt s Ãkzu. ÄtÄku rðfMkkððkLkku nkuÞ íÞkhu yk¢{f {kýMkLke
sYh hnu. ÃkAeLkk yufºkefhýLkk íkçk¬u çkeS òíkLkk {kýMkku sYhe çkLku. rðfkMk
Ze÷ku Ãkzu íkku Vhe íkhðheÞk {kýMkLke sYh Ãkzu. {uLkushLkku Mð¼kð òÛÞk rMkðkÞ
íkuLku yktfðku {w~fu÷. çknkhLkku Wå[krÄfkhe ftÃkLkeLkk {uLkushkuLku fuðe heíku ÃkeAkýu?
yuLke ðVkËkhe fuðe heíku fu¤ðe þfu?
yrÄfkheyku ÃkkMkuÚke ðÄw {nuLkík fhkðe fk{ fhkððwt Ãkzu. ftE ¼q÷ ÚkkÞ
íkku WÃkheLke sðkçkËkhe hnu. yu{ fhíkkt {uLkushkuLku WÃkhe yrÄfkhe{kt rðïkMk çkuMku
yLku fk{ {kxu ÞkuøÞ {kýMkLke ÃkMktËøke Ãký íÞkhu s ÚkkÞ.
14. W¥k{ MknkÞf fu{ þkuÄðku

Ëh ºký ð»kuo nwt yuf ÞwðkLkLku MkeÄku s ÞwrLkðŠMkxe{ktÚke ÃkMktË fhwt Awt, {khk
LkeS MknkÞfLke yíÞtík {w~fu÷ fk{økehe {kxu. Ãkkt[ W{uËðkhkuLke fXeLk Ãkheûkk
çkkË yufLke ÃkMktËøke fhwt. íkuLku {kuxe íkf {¤u, MkkÚku íkuýu Mk¾ík snu{ík WXkððe Ãkzu.
ðnu÷e Mkðkhu íku {khu ½hu {khe Ãkqhk rËðMkLke rËLk[Þko MkkÚku nksh ÚkkÞ. {kuze hkºku
{Lku Auf {khk ½h MkwÄe {qfe ÃkAe s ÃkkuíkkLku ½uh òÞ. {khe ÃkíLke fhíkkt íku ðÄkhu
Mk{Þ {khe MkkÚku nkuÞ. {khe {wMkkVheyku{kt Ãký íku {khe MkkÚku nkuÞ - yÃkðkË
rMkðkÞ. íku çkÄwt s fhu - Mkk{kLk Ãký ÷kðu, LkkUÄ Ãký hk¾u, ºký ð»ko{kt ðufuþLk íkku
{¤u s Lknª. Ãký y{khe ftÃkLkeyku rð»ku íkuLku ¾qçk òýðk {¤u. nwt þwt fhwt Awt íku
òuELku íkuLku y{khe fkÞoÃkØríkLkwt rðþu»k ¿kkLk ÚkkÞ. LkeS MknkÞfLkk fk{{kt ÞwðkLkLku
ÞkuøÞ íkk÷e{ {¤u. ºký ð»koLke Mk¾ík snu{ík ÃkAe nwt íku{Lku çku rðfÕÃk ykÃkwt.
ÃkhËuþ sE fkuE Mkkhe Mfq÷{kt ¼ýðkLke íkf yÚkðk MkeÄe {uLkushLke Lkkufhe. íkuykuLku
çkZíke Ãký s÷Ëe {¤u fkhý fu íku{ýu ¾qçk {nuLkík fhe nkuÞ. n{ýktLkk yuf MknkÞf
MIT {ktÚke Ph.D. ÚkÞu÷k níkk. íkuyku y{khe Auto ftÃkLke{kt Au. Ãknu÷ktLkk MknkÞfku
Ëuðw{kt s Wå[ ÃkËðeyku Ãkh Au. {khe MkkÚkuLkwt fk{ yux÷u ykËþo íkk÷e{ «kuøkúk{.
15. yk¤Mkw yrÄfkheykuLkku íkhðhkx

ÃkkAku fuðe heíku ykðu
{khe çkkðeMk ftÃkLkeykuLkk «urMkzuLxTMk{ktLkku yufkË yrÄfkhe çkhkçkh fk{
fhíkku Lk ÷køku íkku nwt íkuLku Ëh ºký {rnLku 200 ÃkkLkkLkku rhÃkkuxo ÷¾ðk fnwt - íkuLke

fk{økehe rð»ku nwt rhÃkkuxo hk¾e {qfwt, Ãký yrÄfkheLku ÷køku fu {U rhÃkkuxo ðktåÞku nþu.
rhÃkkuxo ÷¾ðku s yøkíÞLkku Au fkhý fu íkuLku {kxu íkuýu ftÃkLkeLkk Ëhuf ÃkkMkkLku òýðku
Ãkzu yLku íku{kt íku ÔÞMík çkLke òÞ. ykswçkksw þwt [k÷e hÌkwt Au íku òýðwt íkuLku {kxu ¾qçk
sYhe Au. nwt õÞkhuf Úkkuzwt ½ýwt ðkt[e íkuLku «&™ku Ãký ÃkqAe ÷ô. íkuLke yk¤Mk Ëqh
fhðkLkku yk Mkkhku LkqMk¾ku Au.
16. Lkðíkh «ÞkuøkLkwt {n¥ð

Mkku÷Lkk AkÃkktðk¤kykuyu {Lku {uLkushkuLkk íkk÷e{ Mk{kht¼{kt ¼k»ký
ykÃkðk yk{tºký ykÃÞwt. yuf f÷kfLkwt ¼k»ký, rð»kÞ níkku ‘ftÃkLkeLkwt Mkt[k÷Lk yLku
{khe Mkt[k÷Lk rV÷MkqVe’, ¼køÞu s fkuE ðuÃkkhe {kýMkLku AkÃkkðk¤k çkku÷kðu. yux÷u
íku{Lku MktçkkuÄíkk {khu Mkkð[uík hnuðwt Ãkzu. MkÇÞíkkLkk Lkkíku Ãký nwt íku{Lku Lkk Lk fne
þõÞku.
{U ÷øk¼øk f÷kf MkwÄe Mkt[k÷Lk rð»ku {khkt {tíkÔÞku fÌkkt. Mkkt«ík Mkt[k÷Lk
«ýkr÷fk MkkÚku nwt MkwMktøkík níkku. ytík{kt yuf {uLkushu y[kLkf ÃkqAÞwt : ‘ík{u òu
AkÃkkLkwt Mkt[k÷Lk fhíkk nku íkku þwt Lkðíkh «Þkuøk fhku?’ AkÃkkLkku ÄtÄku íkku {khk {kxu
Lkðku, ¼k»ký ykÃkðwt Ãký y½hwt níkwt íÞkt yk «&™u íkku {Lku rçk÷fw÷ [rfík fhe LkkÏÞku.
Ãký íkhík s {Lku ‘fkuçkkðw’ Lkk{Lke nkMÞfrýfkLkku ÏÞk÷ ykÔÞku. {Lku
Ãký íku çknw øk{íke. {kuxk¼køkLkk {kýMkku Ãknu÷kt AuÕ÷k ÃkkLku WÃk÷k ¾qýu Lksh
Lkkt¾e íkhík ‘fkuçkkðw’ ðkt[u.
ònuhkík fhLkkhk ðkt[fkuLkwt æÞkLk ¾U[ðk {ktøku yux÷u yuðe søÞkLkk ¼kð
Ãký ðÄkhu. nwt sux÷eðkh ‘fkuçkkðw’ ðkt[w Lku {Lku rð[kh ykðu fu yk fkur{fLke ðkík
Ãkkt[ rËðMk ÷tçkkðkÞ Lku Aêu rËðMku íÞkt ònuhkík yÃkkÞ íkku çkÄkLkwt æÞkLk íÞkt òÞ.
yÚkðk Ãkkt[Lku çkË÷u A ç÷kuf ðkÃkhe ðå[u Ãký ònuhkík Lkkt¾e þfkÞ. {U {khk
sðkçk{kt yk rð[khku ðýe ÷eÄkt. Úkkuzk s ð¾ík{kt ‘fkuçkkðw’ fkur{f MxÙeÃk ÷tçkkðe
ðå[u ònuhkík ykððe þY ÚkE.
Lkðíkh «Þkuøk SðLk{kt sYhe Au - yLku Äkheyu Aeyu íkux÷wt íku y½hwt
LkÚke. Lkðíkh «Þkuøk fhðk{kt fkuE íkf÷eV LkÚke. ÷øk¼øk çkÄe þkuÄ MkkËk rð[khku
Ãkh ykÄkh hk¾u, Ãký Ãkrhýk{ {kuxwt ykðu. Lkðíkh «Þkuøkku ftÃkLkeLkk Mkt[k÷Lk{kt
Ãký {n¥ðLkku ¼køk ¼sðu. {kLkð Wí¢ktrík{kt Ãký íkuLkku {kuxku Vk¤ku. Mkkt«ík rð[khku
fhíkkt ftEf Lkðwt fhðkLkk MksoLkkí{f {kýMkLkk rLkÄkoh MkkÚku ykLke þYykík ÚkkÞ.
«Þkuøkþe÷ {kýMkkuLku nwt ¾qçk {n¥ð ykÃkwt Awt fkhý fu íkuyku s EríknkMk h[u Au yLku
rðïLku [k÷íkwt hk¾u Au. MksoLkkí{fíkk rðfMkkððk Mkkt«ík ÂMÚkrík rð»ku «&™ku ÃkqAðk
òuEyu. {U Ãkqhíkku «ÞíLk fÞkuo Au? yíÞkhLke ÂMÚkrík ykËþo Au? ykÃkýu ðÄw Mkkhku
{k÷ çkLkkðe þfeyu? ðÄw Mkkhe ÃkØrík LkÚke? ykðk «&™ku ík{khe AqÃke MksoLkkí{fíkk
çknkh ÷kðu. sux÷kt ðÄw «&™ku íkux÷wt Mkkhwt Ãkrhýk{.
17. ík{u ftÃkLkeLkk {kr÷f Aku íku{ s rð[khku

ík{khk{ktLkk suyku þnuh{kt {kuxk ÚkÞk nþu íku{Lku ÏÞk÷ Lknª nkuÞ fu yuf
òíkLkwt ½kMk ykðu Au su [ku¾kLke MkkÚku Qøku Au. [ku¾k Mkh¾e heíku Ÿ[k ykðu íku {kxu
Mkíkík ½kMk fkZíkk hnuðwt Ãkzu - LkªËíkk hnuðwt Ãkzu.
¾uzqík íkuLkk {sqhkuLku ½kMk fkZðk fnu - {sqhku yk¾ku rËðMk ½kMk fkZu Aíkkt
çkesu rËðMku Mkðkhu ¾uzqíkLku íkku ½kMk s {¤u. {sqhku øk{u íkux÷wt fk{ fhu Ãký ¾uzqíkku
Ãkkuíku sELku MkkV Lk fhu íÞkt MkwÄe ½kMk Ëu¾kÞk s fhu. fu{? fkhý fu ¾uzqík íkku {kr÷fLke
Áyu Ãkqhku hMk ÷u, Ãký {sqhkuLku s{eLk{kt þwt hMk nkuÞ? ¾uzqík {kr÷f Au yux÷u
s{eLkLke MkkhMkt¼k¤{kt Ãkqhíkku hMk ÷u. yu ftE yuðku «&™ Lk ÃkqAu fu çkeò ¾uzqíkku
fk{ LkÚke fhíkkt íkku nwt Ãký þk {kxu fhwt? yuLku íkku ¾çkh s nkuÞ fu yuýu þwt fhðkLkwt Au.
{sqhku yk{íku{ Lksh Lkkt¾e þwt fk{ fhðwt íku ÃkqAâk fhu. yuLku fnuðk{kt Lk ykðu íÞkt
MkwÄe íku ftE Lk fhu. ykhk{ s fhu. ¾uzqík yLku ¾uík-{sqhLke y÷øk ð]r¥kLkku ÏÞk÷
ykÔÞku? Mk{ksðkËe yÚkoíktºkLke yksLke Ãkzíke{kt Ãký yks {kLkrMkfíkkLkku Vuh
sðkçkËkh LkÚke?
ykMkÃkkMk Lksh Lkk¾íkkt ík{Lku yuðk ½ýk ÷kufku Ëu¾kþu suyku ÃkkuíkkLkwt fk{
íkku fÌkk ðøkh fhu s Au Ãký çkeòLkwt fk{ Ãký fÌkk ðøkh fhu Au. íkku çkeS çkksw ½ýk
÷kufku fÌkk ðøkh ÃkkuíkkLkwt fk{ Ãký fhíkk LkÚke, çkeòLkwt íkku þw tfhu! yu s {kr÷f yLku
{sqhLke {kLkrMkfíkkLkku Vuh.
ík{khu fkÞ{ {kr÷fLke yËkÚke s SðLk Sððwt òuEyu Lku fk{ fhðwt òuEyu.
ykðk {kýMkLku Mktòuøkku nuhkLk Lk fhe þfu. íku MksoLkkí{f nkuÞ, MktòuøkkuLkku Mkk{Lkku
fhíkku nkuÞ yLku rðïkMkÚke Q¼hkíkku nkuÞ. f{o[khe ykðe ð]r¥kÚke fk{ fhu íkku
ftÃkLke MkV¤ ÚkkÞ. {sqhLke ð]r¥kÚke fk{ fhLkkh {rnLkkLkku Ãkøkkh h¤e ¾kÞ Ãký
íkuÚke ftE ftÃkLke MkV¤ Lk ÚkkÞ.

ËMkuf ð»ko Ãknu÷kt, WLkk¤kLke yuf çkÃkkuhu, yktíkhËuþeÞ çkktÄfk{Lkk «kusuõxLke
ykurVMku {U ½ýk ÷kufkuLku Q¼u÷k òuÞk. íku{kt ½ýe {rn÷kyku níke. ½ýk ÃkkMku çkk¤fku
Ãký níkkt. økh{e{kt çkÄkt ÃkhMkuðu huçkÍuçk níkkt. ÃkqAíkk ¾çkh Ãkze fu ÃkhËuþ fk{
fhíkkt f{o[kheykuLkkt fwxwtçkesLkku níkk. fwxwtçkeyku ¼híkzfu íkÃkíkk níkk. yLku
f{o[kheyku Xtze yu.Mke.ykurVMk{kt çkuXk níkk. {U íku f{o[kheykuLku Võík Ãkkt[ r{rLkx
íkzfu Q¼k hnuðk fÌkwt.
f{o[kheLkwt fnuðwt níkwt fu ykurVMk LkkLke níke yLku ÷kufku ðÄkhu. {khk {øks{kt
ftE çkuXwt Lknª. òu f{o[kheyu {kr÷f su{ rð[kÞwO nkuík íkku sYh ftE WÃkkÞ fÞkuo nkuík.
òu ík{khe ÃkkMku çknkLkk nksh nkuÞ yLku {kr÷fe ¼kð økuhnksh nkuÞ íkku
ík{u íkhík s Mkk{kLÞíkk{kt ¼hkE sþku, Võík áük çkLke sþku. Võík rfLkkhu Q¼u÷k
Ëu¾ýnkh. f{LkMkeçku, ÷kufku ykLku ‘áükLkku Þwøk’ fnu Au.
18. LkVku fhíkkt Lkðkt çkòhku fuðe heíku þkuÄðk

{æÞ-ÃkqðoLkk ËuþkuLke 1970Lke íkuS ð¾íku y{u ykr£fk sðkLkwt ÃkMktË fÞwO,
fkhý fu íÞkt nrhVkE ykuAe níke. ÷kufku ykr£fk{kt fk{ fhðwt xk¤íkk. y{urhfk
yLku òÃkkLk suðk rðfMkeík ËuþkuLkk ðuÃkkheyku ykr£fkLke yøkðzkuÚke LkkMkeÃkkMk Úkíkk.
ð¤e íÞktLke ðuÃkkh fhðkLke ÃkØrík Ãký yktíkhhk»xÙeÞ ÃkØríkÚke y÷øk Ãkzu. òu fu
íkf÷eVðk¤kt çkòhku rðfkMkLke ðÄw íkf Ãký Ãkqhe Ãkkzu. íÞktLke ÃkrhÂMÚkríkLkku yÇÞkMk
fhe y{u ºký {kufkLkk çkòhku Lk¬e fÞkO. MkwËkLk - rðþk¤ s{eLkLku ÷eÄu, LkkESheÞk
- ðÄkhu ðMíkeLku fkhýu, r÷rçkÞk - ðÄw r{÷fíkLku fkhýu.
½ýkt {kýMkkuLku yk Ëuþku òu¾{e ÷køku Ãkhtíkw íÞkt ÄtÄk{kt MkV¤ ÚkðkLkku
ykÄkh ík{u òu¾{ku Ãkh fuðe heíku Mkt[k÷Lk fhku Aku íkuLke WÃkh hnu. ík{khu Ãkqhíke
íkiÞkhe hk¾ðe Ãkzu, Mkíkík æÞkLk hk¾ðwt Ãkzu fu Mktòuøkku fuðku ð¤ktf ÷u Au. yux÷u s nwt
ð»ko{kt A {rnLkk ÃkhËuþ hnwt Awt. òuíkkt, Mkkt¼¤íkkt yLku yLkw¼ðíkk òu¾{ku ½xkze
þfkÞ yLku LkVku ðÄkhe þfkÞ.
{Lku ykr£fk yLku çkeò rðfx çkòhku{kt Ãknu÷ fhðe øk{u. yLku [qtxu÷k
ºkýu çkòhku{kt çknw {kuxe íkf÷eVku níke s Lknª. y{u íÞktLkk {wÏÞ {kýMkkuLku yku¤¾íkk
níkk. íku s y{khku ðe{ku. íku{Lku Ãký ¾çkh níke fu y{u ËuþLku {kxu fk{ fheyu
Aeyu. ðeMk ð»ko ykøk¤Lkwt rð[kheyu íkku yk ºkýu çkòh {kuxe íkf Ãkqhe Ãkkzu. ðuÃkkh{kt

ykøk¤Lkku Ãký rð[kh fhðku s òuEyu. þYykíkLkk ËMk ð»ko{kt y{Lku LkwfMkkLk ÚkÞwt
Lk níkwt. MktçktÄku rðfMÞk yLku MkkÚku ÄtÄku Ãký.
MkwËkLk{kt y{u Ëe½oárü hk¾e. y{urhfk fu òÃkkLkLke ftÃkLkeyku ftE hkufký
fhu Lknª. Ãký {U xkÞh çkLkkððkLke Vufxhe Lkk¾e, su yíÞkhu Ãký íÞktLke MkkiÚke {kuxe
Vufxhe Au. íÞktLkk ÷kufkuyu Ãký íkuLku ykðfkhe yLku yZ¤f rðËuþe Lkkýwt çkåÞwt.
y{Lku MkwËkLk{kt çkeò ÄtÄk Ãký {éÞk. ykr£fLk ËuþkuLkk ðzkykuLke {e®xøk
{kxu Ëuðwyu nkux÷ Ãký çkktÄe yLku hMíkk Ãký çkLkkÔÞk. {Lku çknw LkVkLke ykþk Lk
níke. y{u rËðMk-hkík fk{ fhíkk. ÷kufkuLku {khk{kt yLku {khe ftÃkLke{kt rðïkMk
ykðe økÞku níkku. MkwËkLk{kt ½ýe ðMíkwykuLke f{e níke su y{u ÷kððk {ktze. yLku
yðuS{kt íÞktLktw Mkwíkh ÷uðk {ktzâwt. íÞktLke s ftÃkLkeyku MkkÚku {¤e y{u ½ýk hMíkkyku
çkktæÞk. rðãkÚkeoykuLku rþ»Þð]rík ykÃke. MkwËkLkLkk ÷kufku ËuðwLku çknw Mkkhe heíku òýíkk.
çk¤ðk{kt Mkhfkh çkË÷kE Ãký y{Lku fkuE ðktÄku Lk ykÔÞku fkhý fu ÷kufkuLku ¾çkh
níke fu y{u ËuþLku {kxu fk{ fhíkk níkk.
r÷rçkÞk{kt y{u ¾qçk fk{ fÞwO yLku ËMk ð»ko{kt çkktÄfk{ yLku ðuÃkkh{kt
Mkkhw f{kÞk. su Ëuþ{kt suLke sYh nkuÞ íku ðMíkw Mkh¾k ¼kðu ykÃkeyu íkku ÷kufku íkuLku
sYh ykðfkhu.
LkkESheÞk{kt y{Lku òýðk {éÞwt fu ðknLkkuLke MkkhMkt¼k¤Lke fkuE Mkøkðz
LkÚke. y{u íkhík s íku Mkøkðzku Q¼e fhe ËeÄe. yLku òuíkòuíkk{kt Ëuðw fkh çkòh{kt
yøkúuMkh çkLke økE.
y{u Võík ðuÃkkh s Lk fÞkuo. Ãký fkurhÞkLku {ËË Ãký fhe. ykr£fkLkk
ËuþkuLku W¥kh fkurhÞk MkkÚku hksfeÞ MktçktÄku níkk. Ãký ËuðwLke yku¤¾kýÚke íku MktçktÄku
Ërûký fkurhÞk MkkÚku Ãký rðfMÞk.
Ãkrù{ ykr£fkLkk ½ýk Ëuþku{kt y{khwt çkktÄfk{ [k÷w Au. çkktÄfk{Lkk
«kusuõx ÷ktçkk [k÷u yux÷u Ãknu÷kt nkux÷, ðknLkÔÞðnkh yLku Mkt[kh ÔÞðMÚkkLkk
«&™ku Wfu÷kÞ ÃkAe ÄtÄku ÚkkÞ.
ykr£fk{kt òu¾{Lkwt ÔÞðÂMÚkík Mkt[k÷Lk fheLku y{u LkVkfkhf yLku
÷ktçkkøkk¤kLkk çkòhkuLkku {køko {kuf¤ku fÞkuo Au. y{u ‘òu¾{ku Aíkkt’ Lknª, - ‘òu¾{kuLku
÷eÄu s’ íku{Lku ÃkMktË fÞko níkk.

19. LkVkLkku Mk[kux hMíkku
yufðkh ðhMkkËLkk ðnuý{kt feze íkýkE [k÷e Ãký fçkqíkhu íkuLku òuE. íkuýu
ÃkktËzwt Ãkkýe{kt LkkÏÞwt yLku feze íkuLkk Ãkh [ze økE yLku çk[e Ãký økE.
Úkkuzk rËðMkku ÃkAe íku fçkqíkh Íkz Ãkh Mkqíkwt níkwt yLku yuf rþfkhe íkuuLku íkeh
{khðkLke íkiÞkhe{kt níkku. fezeyu íku òuÞwt. rþfkheLku íkuýu [xfku ¼Þkuo. rþfkhe rLkþkLk
[qfe økÞku yLku fçkqíkh çk[e økÞwt. fezeyu WÃkfkhLkku çkË÷ku ðk¤e ykÃÞku.
Ëhuf {kýMkLku õÞkhuf íkku fkuEfLke sYh Ãkzu s. yLku fkuE {kýMk yuðwt íkku
Lkfk{wt Lk s nkuÞ fu íku ftE fk{{kt Lk ykðu. ykÃkýu Mkki yuf{uf Ãkh rLk¼oh Aeyu yLku
MkkiLku yufçkeòLke {ËË òuEyu.
ÄtÄku fhíkkt {Lku yk ðÄkhu Mkkhe heíku Mk{òÞwt. y{u ÄtÄku þY fÞkuo íÞkhu
ELzkuLkurþÞkLke ftÃkLke The MkkÚku fk{ fÞwO yLku fkÃkzLkk yuf ðkhLkk 17 MkuLxÚke
ÄtÄku fhíkkt. Ãký íÞktLke Mkhfkhu ¼kð ½xkze 10 MkuLx fhe LkktÏÞku. y{khu The MkkÚku
÷ktçkkøkk¤kLkku fhkh níkku. suÚke íku{ýu y{khku ¼kð fkÞ{ hkÏÞku. yLku íku{Lke ¾kux
ykuAe ÚkkÞ íkuLkwt ÃkqhuÃkqhwt æÞkLk hk¾íkkt Aíkkt íkuyku LkkýktfeÞ íkf÷eV{kt ykðe økÞk.
òu $30,000 Lk ¼hkÞ íkku çkUf ftÃkLke ÷E ÷u íkuðe ÂMÚkrík ykðe økE. {U òíku sELku
The Lku sYhe ÃkiMkk ykÃÞk. y{khe ftÃkLke Ãký íku Mk{Þu LkkLke s níke. y{khk {kxu
yk hf{ ½ýe {kuxe níke yLku rLkýoÞ Ãký ½ýku {w~fu÷ níkku.
Ãký ðhMkuf{kt íkku Mktòuøkku LkkxfeÞ heíku çkË÷kE økÞk. íÞktLkwt çkòh Vhe
¾w÷e økÞwt yLku fÃkzktLkk ¼kð ðkhLkk 36 MkuLx ÚkE økÞkt. y{khku ¼kð nS ðkhLkk
17 MkuLx s níkku. The sqLkku ¼kð fkÞ{ hk¾e þfe nkuík Ãký íkuyku y{Lku ðkhLkk
35 MkuLx ykÃkíkk. Mk{Þ síkkt y{Lku íku{kt Mkkhku yuðku VkÞËku ÚkÞku.
ík{u ¾k÷e ík{khk LkVk WÃkh s Lksh hk¾ku yLku çkeòLku {ËË Lk fhku íkku
xqtfkøkk¤u íkku ík{u çkhkçkh hnku Ãký ÷ktçkk økk¤u Lknª. ík{u Võík ík{khk LkVkLku s
swyku íkku ík{u òu¾{Lku LkkUíkhe hÌkk Aku. ÃkhMÃkh ÷k¼Lkk rLkÞ{Lku ík{khu yÃkLkkððku
òuEyu. yuf {kýMk çkeòLkk ¼kuøku çkÄku ÷k¼ ÷uðk {ktøku íkku MktçktÄku ÷ktçkk [k÷u Lknª.
y{u Ëuðw{kt æÞkLk hk¾eyu Aeyu fu y{khk ¼køkeËkhku Ãký y{khk sux÷ku
s LkVku fhu. y{u ÷kufkuLku Mk{òðeyu Aeyu fu ‘‘Ëuðw MkkÚku fk{ fhðk{kt õÞkhuÞ ¾kux
Lk òÞ.’’
yk s ðkík ytøkík MktçktÄkuLku Ãký ÷køkw Ãkzu. yuf ÔÞÂõík çkeS ÔÞÂõíkLkku

÷k¼ QXkððk {ktzu íkku MktçktÄku íkhík s ðýMku. yufçkeòLke ÃkrhÂMÚkrík Mk{sðk{kt
ykðu íkku s MktçktÄku çktLku Ãkûku ÷k¼fkhe hnu.
Mkkhk MktçktÄku nkuÞ íkku SðLk{kt MkV¤íkk {¤u. ykøk¤ Ãkzíkk {kýMkku MkkÚkuLkk
Mkkhk MktçktÄkuLke ®f{ík ÃkiMkk fhíkktÞ ðÄw. Mkkhk MktçktÄku ðu[kíkk Lk {¤u. MktçktÄku ò¤ððk
Ãký {w~fu÷. Mkkhe ðMíkw ftE MkMíkk{kt Úkkuze {¤u? Mkkhk MktçktÄkuLkk {q¤{kt yuf{uf
íkhVLkku rðïkMk, suuLku rðfMkíkk ÷ktçkku Mk{Þ ÷køku yLku íku ¾qçk ÄiÞo {ktøku.
{khku çkeòu yLkw¼ð fnwt.
{U ÄtÄku þY fÞkuo íÞkhu {khu ÃkiMkkLke ¾qçk sYh níke Ãký ÃkkMku r{÷fík fktE
Lknª, çkUfku ÃkiMkk ykÃku Lknª. çkUfLkk {uLkushLku yXðkzeÞk{kt çku ðkh {¤ðk òô yLku
{khk Ã÷kLk Mk{òðwt. Ãký ÃkíÚkh WÃkh Ãkkýe. fkuEðkh Mkðkhu yuLkk ½hu ÃknkU[e
òô. Xtze{kt XqXðkíkku Q¼ku hnwt íku{Lke hkn{kt. yufkË ð»ko yk{ [kÕÞwt nþu. íku{Lku
íÞkhu {khk Ãkh ¼hkuMkku çkuXku. y{khk MktçktÄku nsw Mk[ðkÞu÷k Au.
20. íkf íkku Mktfx{ktÚke s {¤u

nwt su Awt íku fkurhÞkLkk ÞwØLku ÷eÄu. íÞkhLke íkf÷eVkuLku ÷eÄu {w~fu÷ ®sËøkeLke
¾çkh Ãkze. ¼Þ yLku {w~fu÷e{ktÚke fu{ çknkh ykððwt íku ntw íÞkt þeÏÞku. rfþkuhkðMÚkkLkk
ð»kkuo{kt s fwxwtçkLkku ¼kh ykðe Ãkzâku.
®sËøke Mkh¤ LkÚke. çkkiØ Ä{oLkku WÃkËuþ Au fu ®sËøke íkku Ëw:¾Lkwt Lkk{ Au.
®sËøke ftE økw÷kçkLke þGÞk LkÚke yLku økw÷kçkLku Ãký fktxk nkuÞ Au. Ãký fktxkLkku s
rð[kh fhe økw÷kçkLku ¼q÷e sðkÞ? suLku Ãkzfkh yLku fktxkLkku zh LkÚke íku s SðLk{kt
MkV¤ ÚkkÞ Au. yíÞkhu suyku MkV¤ Au íkuyku Ãknu÷kt ½ýe íkf÷eVku ¼kuøkðe [qõÞkt Au,
yLku íkuÚke s fkurhÞkLkk ÞwØu {Lku ½zâku Au íku{ nwt fnwt Awt.
íkf Mktfx{ktÚke s {¤u. Mkkhk Mk{Þ{kt íkku çkÄk s Mkkhwt fk{ fhu. Ãký çkÄwt
MkhMk [k÷íkwt nkuÞ íÞkhu ík{khu òíkLku «&™ ÃkqAðku òuEyu fu nwt çkÄkÚke ykøkðku fuðe
heíku ÷køkwt? {khe òíkLku çkÄk fhíkkt y÷øk fuðe heíku íkkhðe þfwt?
yuf Mkkhku rðãkÚkeo fku÷usLkk þYykíkLkk ð»kkuo{kt ykhk{Úke ¼ýe Mkk{kLÞ
Ãkrhýk{ ÷kðu yLku AuÕ÷kt ð»kkuo{kt s {nuLkík fhu íkku Úkkuzku ykøk¤ ykðu? ykøk÷kt
ð»kkuo{kt ðÄw {nuLkík fhLkkh rðãkÚkeoyku íkku AuÕ÷k ð»ko{kt íkLkíkkuz {nuLkík fhu. çkÄkt
{nuLkík fhu íÞkhu s {nuLkík fhðkLkku Mk{Þ LkÚke. ßÞkhu fkuEÃký fk{ Lk fhíkwt nkuÞ

íÞkhu òu {nuLkík fhku íkku WÃkh ykðku. íkf÷eV{kt MktíkkÞu÷e íkf ík{Lku Ëu¾kÞ íkku s
ík{Lku MkV¤íkk {¤u.
MktfxLkku WÃkÞkuøk fhíkkt ykðzðwt òuEyu. [eLke ¼k»kk{kt òu¾{ yLku íkfLkk
Mk{LðÞLku Mktfx fnu Au. ykøk¤ ðÄðkLke íkf Ãký ¾he yLku òu¾{Lkku ¼kh Ãký
¾hku! ykðzu íkku ykøk¤ ðÄe þfku, Lknª íkku ÃkeXunX! rLkhkþkðkËe {kýMkLku ¼Þ s
Ëu¾kÞ. ykþkðkËeLku íku{kt s ykþk, WíMkkn yLku Ãkzfkh sýkÞ. íkuuLku Mktfx{ktÚke
íkf Q¼e Úkíke sýkÞ. íku nkhu fu Síku Ãký íku MktòuøkkuÚke zhþu Lknª. íku MktòuøkkuLku
Ãkzfkhþu yLku {Lku íku{kt s znkÃký ÷køku Au.
ÃkqhuÃkqhe snu{ík fÞko ÃkAe ík{Lku nkhðkLkku Ãkqhku n¬ Au. ík{Lku su fnuðk{kt
ykÔÞwt Au íku ík{u fÞko fhku íkku ík{Lku fkuE ®[íkk Lknª hnu, Ãký íku{kt ík{u ftE {nkLk
fkÞo fhe þfþku? ík{u õÞkhuÞ rLk»V¤íkk [k¾e Lknª nkuÞ íkku MkV¤íkkLkku MðkË
Ãkk{e þfþku?
21. W¥k{ çkLkðk {Úkku

fkurhÞkLkk ÞwØ{kt Mkku÷Úke ¼køke y{u íkeøkw ykÔÞk. {khk rÃkíkkLku ÃkfzeLku
W¥kh (fkurhÞk) ÷E økÞk níkk yLku {kuxk ¼kE MkiLÞ{kt fk{ fhíkk níkk. [kiË ð»koLke
ô{hu {khk Ãkh fwxwtçkLke sðkçkËkhe ykðe økE. [kiË ð»koLkku çkk¤f þwt fhe þfu? Ãký
{khk rÃkíkkLkk ¼qíkÃkqðo rðãkÚkeoyu {Lku AkÃkkt ðu[ðk hkÏÞku. nwt íkeøkwLkk ¼h[f rðMíkkh
Ãktøk[kuLk{kt AkÃkk ðu[wt. suðk {Lku AkÃkkt {¤u fu nwt çkòh{kt Ëkuzw. nwt hMíkk{kt çku-[kh
sýLku AkÃkkt ðu[ðk hnwt íkku {khku çkòhLkku ÄtÄku síkku hnu. yux÷u nwt MkkiÚke ðnu÷ku
ÃknkU[e sô, Aíkkt nwt yk¾k çkòhLku ÃknkU[e ð¤íkku Lk níkku, fkhý fu {khku Mk{Þ
÷kufkuLku Ãkh[qhý ykÃkðk ÷uðk{kt síkku níkku. íku Mk{Þ{kt çkeò Akufhkyku çkòh{kt
Vhe ð¤íkk.
fwxwtçkLkk økwshkLk {kxu Mkku Lktøk AkÃkkt íkku ðu[ðk s Ãkzu. {khe {k yLku çku
LkkLkk ¼kEyku ½uh {khe hkn òuíkk nkuÞ. {khu ftELku ftE íkhfeçk fhðe Ãkzu ðu[ký
ðÄkhðk. {U ½uhÚke ðÄw Ãkh[qhý ÷kððtw þY fÞwO. AkÃkktLke MkkÚku s Aqxk ÃkiMkk VUfe
Lkkux WÃkkze ykøk¤ [k÷wt. çku ík]íÞktþ çkòh íkku {U fçksu fhe ÷eÄw níkwt. Aíkkt çkeò
Akufhkyku Ãký ¼køk Ãkzkðe síkk.

{khu nsw ftE ÞwÂõík ys{kððe níke. yLku íku {U ys{kðe. nwt Ëkuzíkku
Ëkuzíkku Ëhuf ËwfkLk{kt AkÃkwt Lkk¾e Ëuíkku yLku ÃkkAk ð¤íkkt ÃkiMkk ÷uíkku ykðíkku. {khku
Mk{Þ çk[íkku yLku yk¾k çkòhLku nwt ÃknkU[e ð¤íkku õÞkhuf fkuE ÃkiMkk Lk Ãký ykÃku
Ãký çku-[kh rËðMk{kt W½hkýe ykðe síke. çku {rnLkk{kt íkku çkeò Akufhkyku ºkkMkeLku
çkòh Akuze økÞk yLku yk¾k çkòh{kt nwt s AkÃkkt ÃknkU[kzíkku.
suýu W¥k{ çkLkðwt Au íku íkku ÃkkuíkkLke W¥k{ heíkku s ys{kðþu. ík{u fËk[
Auf xku[ Ãkh Lk Ãký ÃknkU[e þfku, Ãkhtíkw xku[Lke LkSf íkku sYh nþku. ík{Lku òu yuðwt
÷køku fu ík{khk{kt ÷kÞfkík s LkÚke yLku ík{u ftE Lk fhe þfku íkku ¾hu¾h ík{u ftE s
Lknª fhe þfku. ík{u þwt fhku Aku íku yøkíÞLkwt Au Ãký fuðe heíku fhku Aku íku ðÄw yøkíÞLkwt
Au. ík{u su ftE fhku íku W¥k{ s nkuÞ íkuðe ík{khe ð]r¥k nkuðe òuEyu. su fkuE ÃkkuíkkLkk
ûkuºk{kt ykøk¤ Au íkuýu Ÿ[wt rLkþkLk íkkfe ¾qçk {nuLkík fhe nþu. yÄf[he {nuLkíkÚke
xku[ WÃkh Lk ÃknkU[kÞ. ð»kkuo Ãknu÷kt ÞwhkurÃkÞLk nrhVkE{kt ntøkuheLke MkkufhLke xe{
Síke íÞkhu íkuLkk {wÏÞ h{íkðehLku íkuLke MkV¤íkkLkwt hnMÞ ÃkqAðk{kt ykÔÞwt. íkuýu fÌkwt
fu ßÞkhu Ãký Mk{Þ {¤u fu íku çkku÷Lku ÷kíkku {kÞko s hk¾u. yÚkðk Mkkufh rðþu ðkíkku
fhu yÚkðk Mkkufh rðþu rð[kÞko fhu.
÷kufku ËuðwLkk ‘[{ífkh’Lke ðkík fhu Au. Ãký y{khk {kxu yk ftE [{ífkh
Lk níkku. y{u Mk¾ík {nuLkík fhe yLku y{khk ûkuºk{kt W¥k{ hnuðkLkk «ÞíLkku fÞko.
ðíko{kLkLke SíkÚke {Lku õÞkhuÞ Mktíkku»k Úkíkku LkÚke. {khu íkku Ÿ[u Lku Ÿ[u sðwt Au. {Lku
Mk{òÞwt Au fu Ëhuf ðMíkw{kt W¥k{ «ÞkMk fhðku íku s rË÷økehe ¾k¤ðkLkku hMíkku Au.
22. Mk{ÞLkku MkËwÃkÞkuøk

ËwrLkÞk{kt ½ýe {qÕÞðkLk ðMíkwyku Au. r{÷fík, Íðuhkík ... Ãký MkkiÚke
{qÕÞðkLk íkku Mk{Þ Au. f{kLk{ktÚke Aqxu÷k íkehLke su{ íku õÞkhuÞ ÃkkAku Lk ykðu.
‘ðíko{kLk’íkku yuf ûký {kxu s ykðu. ík{u ðíko{kLk Lku Ãkfzku íÞkt íkku yu ¼qíkfk¤ çkLke
Mkhe òÞ fu suLku ík{u õÞkhuÞ Ãkfze Lk þfku. ík{Lku çkeswt fk{ {¤u, çkeS r{÷fík
Ãký {¤u, Ãkhtíkw Mk{Þ Vhe Lk {¤u.
ÞwðkLkku Mk{ÞLke ®f{ík ¼q÷e síkk nkuÞ Au. ÞwðkLkkuLku ÷køku fu ykøk¤ ½ýku
Mk{Þ Au, yux÷u Úkkuzku Mk{Þ ðuzVkÞ íkku ðktÄku Lknª Ãký yu{ LkÚke.

½ýk Mk{Þ Ãknu÷kt y{u Ëuðw{kt Mkqºk çkLkkÔÞwt níkwt, ‘y{u Mk{Þ çk[kðeyu
Aeyu Ãký ÃkhMkuðku yLku {nuLkík Lknª.’ ykÃkýLku MkkiLku Mk{ÞLkwt {n¥ð ¾çkh Au.
Sík yLku nkhLkku çkÄku ykÄkh ík{u Mk{Þ fu{ ÃkMkkh fhku Aku íkuLkk Ãkh Au.
fËk[ çku {kýMkku yuf s ðMíkw{kt MkkÚku MkV¤ ÚkkÞ Ãký su {kýMk ÃkkuíkkLkku Mk{Þ
Mk{SLku ðkÃkhu Au íku ðÄw MkV¤ ÚkkÞ Au.
{Lku rËðMk çknw LkkLkku ÷køku Au. ºkeMk fu [k÷eMk f÷kf nkuík íkku fuðwt Mkkhwt!
{Lku Mk{Þ yux÷ku yøkíÞLkku ÷køku Au fu nwt {khk ½ýkt rLkíÞf{o økkze{kt s fhe ÷ô
Awt. ÃkhËuþLke {wMkkVhe{kt Ãký {khku ½ýku Mk{Þ [kÕÞku òÞ Au. ÃkhËuþLke {wMkkVheLkk
Mk{Þ {kxu òu ELkk{ ykÃkðkLkwt nkuÞ íkku {Lku s {¤u. rð{kLk çkË÷ðk{kt Ãký nwt
Mk{ÞLkwt Ãkqhíkwt æÞkLk hk¾wt. çkLku íkku hkíkLke {wMkkVhe hk¾wt suÚke fk{Lkku Mk{Þ Lk çkøkzu.
rð{kLk{kt MkqE ÷ô yux÷u çkeò rËðMkLkk fk{ {kxu íkiÞkh! rð{kLk{kt s nwt ðkt[e
÷ô, rhÃkkuxo òuE ÷ô y™u Ã÷kLk Ãký {tsqh fhe ÷ô.
Ëuðw{kt rhðks Au fu fk{Lkk Mk{Þu r{xªøk hk¾ðe Lknª. {khk {uLkushku {Lku
Mkðkhu Mkkík ðkøku Mknu÷kEÚke {¤e þfu. f{o[kheyku íkuLku {òf{kt ‘MkðkhLke «kÚkoLkk
Mkuðk’ Ãký fnu.
ËuðwLke [k÷fþÂõík yux÷u y{khwt Mk{Þ {kxuLkw {kLk. fkurhÞkLke ½ýe
ftÃkLkeyku fhíkkt y{u Úkkuzk {kuzk çkòh{kt ykÔÞk. Ãký y{khe {kuxe {qze yux÷u
ÞwðkLkku yLku Mk{Þ. y{u ÞwðkLk níkk yux÷u MksoLkþe÷ níkk, áZ níkk yLku
yktíkhhk»xÙeÞ rðMíkhýLkk rn{kÞíke níkk.
25 ð»koLke y{khe ð]rØLku ÷kufku [{ífkh ÷u¾u Au - fux÷kf íkuLku þtfkÚke
Ãký swyu Au. Ãký y{u íkuLku 25 ð»ko LkÚke økýíkk. y{u çkÄkt fhíkkt çkuðzwt fk{ fÞwO Au.
Mkðkhu LkðÚke Mkktsu Ãkkt[Lku çkË÷u y{u Mkðkhu Ãkkt[Úke hkºku Lkð MkwÄe fk{ fÞwO Au.
{Lku nS ÞkË Au yu rËðMkku fu ßÞkhu fkurhÞk{kt {ÄhkíkÚke Mkðkhu [kh MkwÄe
fh^Þw hnuíkku. y{khe r{xªøkku {kuzehkík MkwÄe [k÷u yux÷u y{khu LkSfLke ðeþe{kt
s hkíkðkMkku fhðku Ãkzu. òu fkuE ftÃkLke y{khk sux÷wt fk{ fhu íkku yux÷ku rðfkMk Ãkk{u
s. çkÄktLke ÃkkMku rËðMk íkku [kuðeMk f÷kfLkku s Au. yk 24 f÷kf ík{u fuðe heíku
ðkÃkhku Aku íkuLkk Ãkh çkÄku ykÄkh Au. {kýMk yuf rËðMk{kt ºký økýwt fk{ fhu íkku ºký
rËðMk ykøk¤ ÚkE òÞ. òu fu SðLk{kt WÃkÞkuøke yLku V¤ÿwÃk Mk{ÞLke ®f{ík ðÄkhu Au.
hku{Lk rV÷MkqV MkuLkufkyu Mk{ÞLkwt MkwtËh {qÕÞktfLk fÞwO Au. íku fnu Au fu òu ík{u
Mk{ÞLku yMkhfkhf heíku ðkÃkhku íkku fkuE Ãký æÞuÞ «kó fhðk SðLk Ãkqhíkwt ÷ktçkw Au.
Ãký òu ík{u Mk{Þ yk¤Mk{kt ðuzVku fu fkuE æÞuÞ ðøkh Sðku íkku ík{Lku yk MkíÞ
Mk{òÞ íÞkhu {kuzwt ÚkE økÞwt nkuÞ. ®sËøke xqtfe LkÚke, Mk{Þ ðuzVeLku ykÃkýu íkuLku xqtfe
çkLkkðe ËEyu Aeyu. yuf {kýMk yZ¤f ÄLk f{kÞ Ãký æÞkLk Lk hk¾u íkku çkÄwt
Ãk¤{kt økw{kðe Ëu. çkeS ÔÞÂõík ÃkkMku ðÄw ÄLk Lk nkuÞ Ãký Mkk[ðeLku ðkÃkhu íkku
SðLk¼h [k÷u. Mk{ÞLku Ãký íku s rLkÞ{ ÷køkw Ãkzu Au.
SðLk ðuzVðk {kxu çknw {qÕÞðkLk Au. yuf ûkýLkku Ãký ÔÞÞ Lk fhþku
fkhý fu SðLk ûkýkuLkwt s çkLku÷wt Au.
23. {nkLk rþûkf Ãkk{ðkLkk [kh LkwM¾k

yLkw¼ð {nkLk rþûkf Au. yLkw¼ðÚke SðLkLkwt MkíÞ Mk{òÞ yLku
yLkw¼ðÚke s {kýMk ÃkrhÃkfð ÚkkÞ.
yZkh{e MkËeLkk rçkúxLkLkk hksfkhýe rVr÷Ãk MxuLknkuÞu, ÷kuzo [uMxh rVÕzLku
ÃkkuíkkLkk ÃkwºkLku LkuÄh÷uLz (nuøk) Úke ÃkkuíkkLke yu÷[e íkhefuLke fkhrfŠË ËhBÞkLk ÷¾u÷k
ÃkºkkuLkwt ÃkwMíkf {U ðktåÞwt. íku fnu Au fu Mk{ks yuf W{Ëk ÃkwMíkf Au yLku íkuyku yMktÏÞ
ÃkwMíkfku fhíkkt ðÄw Mk{ks{ktÚke þeÏÞk Au. Mk{ks rð»ku òýðk {kxu yLkw¼ð yux÷u
MkeÄku yLku yMkhfkhf hMíkku.
½ýk {nkLk rçkúxeþ ®[íkfku fnu Au fu ¿kkLk íkku yLkw¼ð{ktÚke s {¤u. ykÃkýu
fkuhe Ãkkxe su{ sLBÞk nkuEyu. ykÃkýu su çkLkeyu íku çkÄwt yLkw¼ðLkwt s Ãkrhýk{.
fLVÞwrMkÞMk Ãký fnu Au fu òu yu fkuELke MkkÚku òÞ íkku çku{ktÚke yuf íkku yuLkku rþûkf
çkLke s òÞ.
{Lku íkku Mk{ks{ktÚke çknw ðnu÷wt þe¾ðk {éÞwt fkhý fu {khu {kÚku ½hLke
sðkçkËkhe ½ýe ðnu÷e ykðe økE níke. {kýMkkuLkk yufçkeò MkkÚkuLkk MktçktÄku, ÃkiMkk,
ðuÃkkh, nrhVkE, rðsÞ ... StËøkeLke ½ýe nfefíkku nwt íÞkt s þeÏÞku. SðLkLkk
þYykíkLkk yLkw¼ðkuLke yk¾e ®sËøke WÃkh yMkh Ãkzu Au.
Lkiríkf heíku Mkkhe nkuÞ íkuðe Ëhuf ðMíkwLkku ík{khu yLkw¼ð fhðku òuEyu.
h{ík h{ku, ¼ýku, r{ºkku çkLkkðku, «u{{kt Ãkzku, Ãkðoíkku Ãkh [zku, økkze [÷kðíkk
þe¾ku ... ftEf òýðk {kxu íkuLkku yLkw¼ð fhðku s òuEyu.
{khk yLkw¼ðkuLkk ykÄkhu yk hne {khe Mk÷kn. ßÞkhu Ãký Mk{Þ {¤u
íÞkhu {wMkkVhe fhíkk hnku. {wMkkVhe ík{khe {kLkrMkf ð]ríkLku ¾ku÷e Ëu Au. ¾k÷e {ò

{kxu Lknª Ãký ftEf òýðk {kxu {wMkkVhe fhku. æÞkLkÚke çkÄu òuÞk fhku yLku swËe
swËe ðMíkwykuLke LkkUÄ fhku. Ëhuf søÞkLke rðrþüíkkLke LkkUÄ fhku. ík{khk fhíkkt íku
y÷øk fu{ Au íku Mk{òu. ¾k÷e Lksh Lkkt¾ðkLkku yÚko Lknª. WÃkhAÕ÷wt òýðkLkku
Ãký {ík÷çk Lknª. S¿kkMkkLku ík{khk ¼kÚkk{kt çkktÄe ÷ku. yuðe fkuE søÞk LkÚke fu
suLke {w÷kfkík ÷uðe ÞkuøÞ Lk nkuÞ. òu fu yiríknkrMkf søÞkyku, MkktMf]ríkf Äk{ku
ðøkuhu ðÄkhu Mkkhe søÞk økýkÞ.
çkeswt, {wMkkVhe{kt ík{u yLkufòíkLkk r{ºkku çkLkkðku. ½ýe ¼kíkLkk r{ºkku
yu {kuxe {qze Au. ¼kík¼kíkLkk MktçktÄku Mk{ks{kt ½ýk {ËËYÃk Au. ík{khk r{ºkku
¼rð»Þ{kt {nkLk ÔÞÂõík Ãký çkLke þfu Au. òu fu yuf ðkík ÞkË hk¾ðk suðe Au -
ðÄw r{ºkku çkLkkððkLke ÄqLk{kt {iºkeLkwt Ÿzký nku{kE Lk òÞ. yuf Mkk[ku r{ºk Lk nkuÞ
íkku íkk÷er{ºk Lkfk{k. sYhLkk Mk{Þu íkk÷er{ºkku ÃkqtX Vuhðe òÞ Ãký Mkk[ku r{ºk Lknª.
ºkeswt, Ëhuf ðMíkw Ãkqhe ÷økLkÚke fhku. ykMkÃkkMk Lksh fhþku íkku sýkþu fu
Ëhuf ðMíkw{ktÚke ftEf þe¾ðk {¤þu. hMíku [k÷íkk [k÷íkk nk÷Lkku íkku VuþLk «ðkn
þe¾ðk {¤u. ík{u Ëhuf søÞkyu MksoLkkí{f çkLke þfku. hMíkk{kt Vhíkkt Vhíkkt rðËuþe
¼k»kkLke xuÃk Mkkt¼¤e þfku.
[kuÚkwt, ÃkwMíkf nkÚkðøkwt hk¾ku. ík{Lku Ãkhkuûk yLkw¼ð íku{ktÚke {¤þu. Mk{Þ
yLku søÞkLke {ÞkoËkLku ÷eÄu yuf s SðLk{kt çkÄk s yLkw¼ðku þõÞ LkÚke. Ãkhtíkw
çkeòLkk yLkw¼ð{ktÚke Ãký ½ýwt þe¾e þfkÞ. r{ºkku çkLkkððkLke heíku ÃkwMíkf ðkt[ku.
ÃkwMíkfLkkt ÃkkLkkt Vuhðe sðk yux÷u yLkuf íkk÷er{ºkku çkLkkððk. yux÷u yufkøkúíkkÚke
ðkt[ku. yuf r{ºk {kxu sux÷e ÷køkýe nkuÞ íkux÷e ÷køkýeÚke ÃkwMíkf ðkt[ku. Mkku ÃkwMíkfku
Ãkh Lksh Lkk¾e sðwt Lkfk{wt.
24. fkhfeËeo{kt MkV¤íkkLkk A hMíkk

ík{u MksoLkkí{f nku íkku ÄtÄk{kt MkV¤ ÚkðkLkk ½ýk hMíkk Au. Lkðk rð[kh
MkkÚku MkV¤íkk íkhík {¤u - Ëk.ík. Lkðe «r¢Þk fu ðu[kýLkk Lkðk LkwM¾k ík{u òýíkk
nku íkku MkV¤íkk íkhík {¤u, Ãký [e÷k[k÷w heíku ykøk¤ ðÄku íkku ðkh ÷køku.
ðuÃkkh þY fhíke ÔÞÂõíkLku {khe yk Mk÷knku Au.
1. þYykíkÚke s {nuLkík fhku. «ÞíLk ðøkh ftE «kó Lk ÚkkÞ. LkkLke yuðe
MkV¤íkkÚke rðïkMk ykðþu yLku fk{ fhðkLke Äøkþ òøkþu.
2. LkkLkk VuhVkhku Ãký yøkíÞLkk Au. ík{khwt fk{ fkøk¤ku íkiÞkh fhðkLkwt nkuÞ íkku
íku{kt Ãký ftEf LkðeLk fhe þfkÞ. ½h{kt Ãký ðkh-íknuðkhu VLkeo[hLke søÞk
çkË÷e þfkÞ, òýu ½h Lkðwt çkLke òÞ. MkV¤ Úkðk ftE {kuxe þkuÄ¾ku¤
fhðkLke sYh LkÚke. LkkLke LkkLke ðMíkwykuLkk Ãký MkwÄkhk ÚkE þfu. AkÃkkt
ðu[ðkLkk Lkðk LkwMk¾k þkuÄe þfkÞ yÚkðk rðrþü ðMíkwyku {kxuLke y÷øk
ËwfkLkku fhe þfkÞ. LkkLkk LkkLkk MkwÄkhk ¼uøkk fhku íkku {kuxe þkuÄ ÚkkÞ.
3. çkeòLku {kxu fk{ fhku, Võík ÃkkuíkkLkk {kxu Lknª. yk yuf òíkLkku rð{ku Au.
ík{u çkeòyku {kxu fk{ fhþku íkku ð¤íkh ðÄw {¤þu. çkeòLku {kxu Mkku fk{
fhþku íkku ík{khk nòh fk{ Úkþu. ík{khku LkVku ðnU[þku íkku ÷ktçkkøkk¤u ðÄw
ðuÃkkh Úkþu. {U íkku ÞwðkLke{kt çkeò {kxu fÞwO Au. {khk ºký ¼kEyku y{urhfk
¼ýðk økÞk Ãký nwt íkku {khe {kíkkLkwt æÞkLk hk¾ðk íkuLke MkkÚku s hÌkku. Lkkufhe{kt
Ãký ftÃkLke {kxu ½ýwt fk{ fÞwO. {khk WÃkhe {khe Ãkh ¾wþ níkk. {Lku yLkw¼ð
yLku rðïkMk {éÞk. {U {khe ftÃkLke þY fhe íkku {khk {kýMkku {kxu {U fk{
fÞwO. íku{Lkk {kxu yuf ykËþo çkLÞku.
4. ík{khe ÃkkuíkkLke r{÷fík {kxu ðÄw Ãkzíke ®[íkk fhþku Lknª. {khe ÃkkMku fux÷wt
ÄLk Au íku {U õÞkhuÞ økÛÞwt LkÚke. {Lku rðïkMk Au fu nwt sYh Ãkzâu ÄLk ÃkuËk fhe
÷Eþ. çkÄkLkwt hnMÞ Au - {nuLkík. íkku {khu zh þuLkku? ¼rð»Þ{kt {khe r{÷fík
fhíkkt {khe rMkrØyku {kxu yku¤¾kðkLkwt nwt ðÄkhu ÃkMktË fheþ. yuf ykiãkurøkf
MkknrMkf íkku ÃkkuíkkLke r{÷fík AuÕ÷u s økýu, ¼rð»Þ{kt rðïkMk ½xe òÞ
íÞkhu. ÄtÄkLkku rð[kh ykuAku fhku yux÷u ftÃkLke zqçke s òÞ.
5. rðïkMk nkuÞ íkku çkÄtw þõÞ Au. fkuEÃký {wMkeçkík ykðu íkku íkuLkku hMíkku Lkef¤u.
Ëhuf ÃkzfkhLkku Mkk{Lkku fhðkÚke {kýMk Ÿ[ku ykðu Au. Ãký Mkk{kLÞ {kýMk
íkku ÃkkuíkkLke ykðzíkLkk 10 xfk s ðkÃkhu Au.
6. íkfku íkku yMktÏÞ Au Ãký snu{ík rðLkk íku Ëu¾kÞ Lknª. rð[khðwt yu Ãký
{nuLkík Au yLku íkuLkkÚke ík{u LkðMksoLk fhe þfku Aku.
25. nheVkuLku fuðe heíku òuþku?

ykÃkýu íkeðú nheVkELkk Mk{Þ{kt Sðe hÌkk Aeyu. nheVkE yux÷e Mk¾ík
Au fu SðLk s nheVkE çkLke økÞwt Au. ík{u MkkiÚke ykøk¤ Lk nku íkku ík{u nkÞko -
MkwðýoÃkËf íkku yuf s nkuÞ. Ëhuf h{íkLku íkuLkk fkLkqLkku nkuÞ yLku Ëhuf h{íkðehu íku
òýðk s òuEyu. òu yu rLkÞ{ íkkuzu íkku íkuLku rþûkk ÚkkÞ, [uíkðýe {¤u yÚkðk íkuLkku
çkrn»fkh ÚkkÞ.
ËuðwLke Mkkufh (Vqxçkku÷)Lke xe{ Au. Úkkuzkt ð»kkuo Ãknu÷kt {Lku fkurhÞLk Mkkufh
yuMkkuMkeyuþLkLkku yæÞûk [qtxâku níkku. Mkkufh{kt Võík økku÷feÃkh s çkku÷Lku nkÚk ÷økkze
þfu. ÔÞksçke h{ík sYhe Au. SðLk{kt Ãký MkkufhLke su{ fkÞËk-fkLkqLk Au. ykÃkýu
Mkki ®sËøkeLke h{íkLkk ¾u÷kzeyku Aeyu. ykÃkýu nheVkE fhðkLke A uÃký ÔÞksçke
h{ík h{eLku, Lknª íkku h{ík rLkhÚkof çkLke sþu. ®sËøkeLke h{ík{kt [kuÏ¾k yLku
ÔÞksçke hnuðwt yøkíÞLkwt Au. Síkðk fhíkkt yk ðÄkhu yøkíÞLkwt Au. [kuÏ¾e-Ãkrðºk
nkh øktËe Sík fhíkkt [rzÞkíke Au. øk{u íku ¼kuøku Síkðk {ktøkíkk ¾u÷kze fhíkkt ÔÞksçke
¾u÷kze íkhV y{Lku fkÞ{Lkku ÃkûkÃkkík Au.
ykÃkýu Mk¾ík nheVkELkk Mk{Þ{kt Sðe hÌkk Aeyu Ãký yux÷u ftE ykÃkýu
yuf÷íkk fu Mkt½»ko{kt hík hnuðkLkwt LkÚke. nheVkELkku WÆuþ ftE nheVLke fík÷ fhðkLkku
fu íkuLku nxkððkLkku LkÚke. nheVkEÚke íkku çkÄkLkwt SðLkMíkh MkwÄhðwt òuEyu. Mkk[ku
nheV íkku r{ºk fu rþûkf fhíkkt Ãký ðÄw WÃkÞkuøke nkuÞ. {uhuÚkkuLkLkku s Ëk¾÷ku ÷ku.
yuf÷k Ëkuzíkk ÷kufku ftE Lkðk rð¢{ LkÚke Mksoíkk. MÃkÄko{kt fkuE MkkÚku nkuÞ íkku s Lkðk
rð¢{ MkòoÞ. yuf nheV çkeòÚke ykøk¤ Ëkuze òÞ íkku çkeò nheVLku ÃkkLkku [zu
ÍzÃk ðÄkhðkLkku. ytíku çktLku nheVku ðÄkhu Mkkhk Ãkrhýk{ MkkÚku MÃkÄko ¾ík{ fhu.
MÃkÄkoÚke òu Mkt½»ko fu yuf÷íkk ÃkuËk ÚkkÞ íkku MÃkÄkoLkkt WÆuþ yLku íkkfkík
{kÞko òÞ. íku Võík ÔÞÂõíkøkík Lknª Ãký Mkk{krsf r{÷fíkLku LkwfMkkLkfkhf Au.
ÃkkuíkkLku {kxu s nheVkE fhðe yLku ÷kufkuLku Ëkuzíkk hk¾ðk suðwt LkwfMkkLkfkhf ftE LkÚke.
ík{u òíku s yLku òík {kxu s Lk Sðe þfku. ík{khu çkeòLkku Mknfkh ÷uðku
Ãkzu yLku çkeòLke Mkuðk fhðe Ãkzu. Ëk.ík. ðknLk-WãkuøkLke s ðkík ÷Eyu. {þeLk
yLku çkeò Wãkuøkku Ãkh ¼hkuMkku hk¾ðku Ãkzu. yuf s ftÃkLke Ãkqhe økkze çkòh{kt {qfe
Lk þfu. Võík yuf fkh yux÷u ½ýk WíÃkkËfkuLku íÞkt çkLku÷k nòhku ½xfku/¼køkkuLkwt
Ãkrhýk{. íkuðe s heíku ykÃkýu Mkki Ãký SðLkLke Ëhuf ðMíkw {kxu yufçkeò Ãkh
ykÄkh hk¾eyu Aeyu.
Mkkhku {k÷ çkLkkððk {kxu ftÃkLkeyku íkeðú MÃkÄko fhu. Ãkrhýk{u økúknfkuLku
Mkkhe ðMíkw {¤u. yuf s WíÃkkËf nkuÞ íkku íkuLke økwýðíkk fu ÃkØrík fËk[ ðÄw Lk MkwÄhu.
ðÄkhu Mkkhe xufLkku÷kuS {kxu ÃkiMkk yLku Mk{Þ çknw òuEyu. ½ýeðkh íkku íku yk¼Lku’Þ
yktçke òÞ. Ãký ftÃkLkeyku Mkkhe ðMíkwyku çkòh{kt {wfðk yLku nheVkuLku ÃkkA¤
Ãkkzðk {¬{ nkuÞ Au.
½ýe ftÃkLkeyku MÃkÄkoLku LkkÚkðk yLkiríkf heíkku Ãký yÃkLkkðu Au. nheVku
{kxu ¾hkçk yVðkyku Wzkzu, nheVkuLkk yktíkhhk»xÙeÞ òuzkýku hkufðk «ÞíLkku fhu.
ynª MÃkÄkoLkku ¾hku yÚko Lkkþ Ãkk{u Au.
‘suLkku ytík Mkkhku íkuLkwt Mkki Mkkhwt’ yu{ fnuðkÞ ¾hwt Ãký Mkk[e nheVkE{kt
fkuE ytík yLkiríkf MkkÄLkLku ÔÞksçke Lk Xuhðe þfu. LÞkÞÃkqðof Lk h{ku íku nheVkELkk
rLkÞ{Lke rðYØ Au. ÔÞksçke h{Lkkh s yk¾hu rðsÞe çkLku Au.
26. ykí{Mktíkku»kLkwt òu¾{

ÞwðkLkkuyu szíðLku ÃkzfkhðkLkwt Au yLku yþõÞLku yktçkðkLkwt MkknMk fhðkLkwt
Au. yksu swðkLkeLkwt òu{ Au yLku ykLkkÚke s ÞwðkLke xfe hnu Au. ÞwðkLkeLku rLk»V¤íkkLkku
¼Þ LkÚke. su ÷kufkuLku rLk»V¤íkkLkku zh Au yÚkðk suyku ßÞkt Au íÞkt s Mktíkku»k {kLku Au
íku{ýu ÃkkuíkkLke ÞwðkLke økw{kðe ËeÄe Au. su ÷kufku swðkLkeLkk òu{Úke fk{ fhu Au,
MkknMk yLku ÃkzfkhÚke ¼Þko-¼Þko Au íkuyku fkuEÃký ô{hu ÞwðkLk s Au.
ÞwðkLkku ykðíkefk÷Lkk ½zðiÞk Au. ÃkkuíkkLkk MkknMk yLku ÃkzfkhLkk swMMkkÚke
íkuyku ykðíkefk÷ ½zþu. íku{Lku ÃkkAwt ð¤eLku ftE òuðkLkwt LkÚke. íkuyku íkku Ÿ[u s
òuþu. íkuykuyu ftE økw{kððkLkwt LkÚke. íku{Lku ftE ®[íkk LkÚke. íku{Lku zh LkÚke yLku
íkuyku òu{Úke ¼hu÷k Au. òu íkuyku MkknMkLku çkË÷u ÂMÚkhíkk {køku yÚkðk ÃkzfkhLku
çkË÷u MÚkrøkíkíkk [knu íkku íkuyku ÞwðkLke økw{kðe hÌkk Au. ÞwðkLkku íkku rhrØ yLku
rMkrØðk¤wt ¼krð swyu. íkuyku LkwfMkkLke fu rLk»V¤íkkLke ®[íkk Lk fhu. þktrík yLku
MkøkðzLkk rð[khku yLku ‘siMku Úku’Lke ðkíkku yux÷u ÞwðkLkeLkkt ð¤íkk Ãkkýe.
nwt ½ýk [Ãk¤ ÞwðkLkkuLku òuô Awt suyku Lkkufhe{kt Úkkuzk ykøk¤ ðÄíkkt
ykí{Mktíkku»ke ÚkE òÞ Au. ¼ýðkLkwt {qfe Ëu Au. Ãkzfkhku ÷uðkLkwt Akuze Ëu Au. ÃkkuíkkLke
òíkLkku rðfkMk MkkÄðkLkwt íÞS Ëu Au. MkøkðzeÞk ½h{kt ykðe òÞ Au yLku f{kÞu÷e
r{÷fík Mkk[ððk{kt Ãkze òÞ Au. íku{Lku ÷køku Au fu íku{ýu ½ýwt fÞwO yLku nðu ykhk{Lkku
Mk{Þ ykÔÞku. íku{Lku ÃkkuíkkLku ÏÞk÷ LkÚke ykðíkku fu íkuyku ykí{Mktíkku»kLkwt òu¾{
Ônkuhe hÌkk Au.
õÞkhuÞ ík{Lku ykí{Mktíkku»k Lk Úkðku òuEyu. ÃkkuíkkLkk ÷ûÞLku «kÃík fÞkoLkku
Mktíkku»k yux÷u yuf ¼ÞsLkf ûký. yuf ÷ûÞ yktçkku íkku íkhík s ðÄw Ÿ[wt ÷ûÞ íkkfku.
AuÕ÷wt ÷ûÞ íkku «króLke çknkh s hnuðwt òuEyu.

økrík s SðLkLkwt Lkk{ Au yLku «økrík s SðLkLke Mkkrçkíke. sz ðMíkw s
nk÷u Lknª, ík{u Ãký økrík Lk fhku íkku sz çkLke sþku.
ÞwðkLkku s MkknMk yLku Ãkzfkh ¼q÷e sþu íkku þwt Úkþu? ÔÞÂõíkøkík fu Mkk{wrnf
Míkhu SðtíkíkkLkku ûkÞ yux÷u {]íÞw. ÞwðkLkkuLkku swMMkku yLku òu{ økÞkt íkku ytíÞurüLke s
íkiÞkhe fhðe Ãkzu.
fkuEf {kýMkku fu ftÃkLkeyku sÕËe ð]Ø ÚkkÞ Au. nwt yuf ftÃkLkeLkk Mkðkuoå[
yrÄfkheLku {éÞku. íku{Lku ÃkkuíkkLke ftÃkLkeLkk {k÷ rð»ku ftE ¾çkh Lknª. Vufxhe {uLkushu
{Lku çkÄwt Mk{òððwt Ãkzu yLku Ëw:¾ íkku yu ðkíkLkwt fu {khe økkze fhíkkt {kuxe íku{Lke
økkze. {khk æÞkLk{kt ykðe økÞwt fu yk yrÄfkhe íkku ÃkkuíkkLke ðíko{kLk Mkøkðzku{kt s
yxðkÞu÷k Au. ¼rð»ÞLke fkuE ÞkusLkk íku{Lke ÃkkMku LkÚke. nwt ykðk ykí{Mktíkku»keLke
ftÃkLke{kt ftE ÷uýËuý Lk fhe þfwt. Mktíkku»k yLku ík]ró{kt {Lku íkku òýu ytíkLkku Eþkhku
÷køku Au.
27. ËwrLkÞk ík{khe Au

fkurhÞk {þeLkhe ftÃkLke y{u nMíkøkík fhe íÞkhu {Lku ykiãkurøkf rðfkMkLkk
{níðLkku ÏÞk÷ ykÔÞku. ftÃkLkeLke MkV¤íkkLkku ykÄkh ykiãkurøkf rðfkMk Ãkh níkku
yux÷u {U ÷kufkuLku íkk÷e{ {kxu s{oLke {kufÕÞk. çkkh yrÄfkheyku - çkÄk s EsLkuh
- Lku y{u rðËuþe íkk÷e{ {kxu {kufÕÞk. çkkh yrÄfkheyku síkk WíÃkkËfíkk Ãkh
yMkh Ãkzþu íkuðku zh níkku. òu fu {khwt {kLkðwt níkwt fu Úkkuzwt ÷ktçkw rð[khðwt sYhe níkwt.
ykðe íkk÷e{ ðøkh ¼rð»Þ{kt ykøk¤ ðÄðwt {w~fu÷ níkwt yux÷u xqtfkøkk¤kLke íkf÷eV
MknLk fhðe s hne.
yuf ð»ko ÃkAe çkkhu EsLkuhku íkk÷e{ ÷E ÃkkAk ykÔÞk íÞkhu nwt Mkk[ku XÞkuo.
íkuyku su xufLkku÷kuS MkkÚku ÷kÔÞk níkk íkuýu y{Lku Ãkkt[ ð»ko ykøk¤ {qfe ËeÄk.
ík{khu ¼rð»ÞLkku rð[kh fhðku s òuEyu. ½ýk ÷kufku økEfk÷{ktÚke çknkh
s ykðíkk LkÚke. íkuyku ÃkkMku ¼rð»ÞLke fkuE fÕÃkLkk LkÚke. ¼qíkfk¤{kt hk[ðkÚke
yÚkðk ðíko{kLkLke MkøkðzkuÚke Mktíkku»k {kLkðkÚke ¼rð»ÞLke fÕÃkLkkÚke ík{u ðtr[ík
hne òyku Aku.
fqðkLkku Ëuzfku rðïLke rðþk¤íkk fuðe heíku {kÃke þfu? ík{u suu{ su{ Ÿ[k
[Zíkk òð íku{íku{ ík{khe árü rðfkMk Ãkk{u. Ãkûke su{ Ÿ[u Qzu íku{ rðþk¤ rðïLku

òuE þfu. rðþk¤ søkík ík{khe árü rðMík]ík fhu Au yLku ík{u MðkÚkeo yLku MðfuLÿe
rð[khku{ktÚke {wõík Úkkyku Aku.
þYykíkÚke s rðï {khwt fuLÿ hÌkwt Au. ËuþLkk çkòhku {ÞkorËík nkuÞ Au
ßÞkhu yktíkhhk»xÙeÞ çkòhkuLku fkuE Mke{k LkÚke nkuíke. Mke{kyku yLku MkhnËku Ëqh fhe
{U ËuðwLkku rðfkMk fÞkuo Au. Lkðku Ãkzfkh Íe÷ðkLke ð]r¥kðk¤kLku yLku yktíkhhk»xÙeÞ
yr¼øk{ðk¤k ÷kufkuLku y{u fkÞ{ «kuíMkknLk ykÃÞwt Au fkhý fu íkuyku s ËuðwLke
¼kðLkkLkk «ríkrLkrÄ Au.
28. {khk Ãkh fkuLkku «¼kð Ãkzâku?

÷kufkuLku {¤íkk ík{khe ®sËøke þY ÚkkÞ Au yu{ {kxeoLk çkwçkh fnu Au.
¾hu¾h, ík{khe ®sËøkeLke rËþk yLku Míkh ík{u fuðk ÷kufkuLku {¤ku Aku íkuLkk Ãkh
ykÄkrhík Au. ík{Lku çkk¤Ãký{kt {¤íkk ÷kufku ík{khe yk¾e ®sËøke Ãkh «¼kð Ãkkze
þfu. ík{u su{Lku {kLk ykÃkíkk nku íku{Lku ík{khu yLkwMkhðwt òuEyu. fËk[ yux÷u s
ykÃkýu yuðk ÷kufkuLkk r[ºkku ykÃkýe rËðk÷ Ãkh xktøkeÞu Aeyu. fkuE {kýMk
rLkhkþkðkËe rV÷MkqVeLku yk[he ykøk¤ ðÄu yLku çkeòu {kýMk {nkí{k økktÄeLke
ykþkðkËe «u{ yLku Mðíktºkíkk{kt {kLkíke rð[khMkhýe yLkwMkhe ykøk¤ ðÄu íkku
çktLku{kt fux÷ku çkÄku Vuh nþu?
nwt ®sËøke{kt yMktÏÞ ÷kufkuLku {éÞku Awt. fkuE SðLk{kt yøkúMkh íkku fkuE Lku
Vhe {¤ðkLkwt {Lk Ãký Lk ÚkkÞ. fux÷ktf Sðtík [nuhkyku nswÞ ÞkË Au íkku çkkfeLkk
õÞkhLkkÞ rðMkhkE økÞk. yuf ðkík Lk¬e Au fu nwt su Awt íku y{wf [ku¬Mk {kýMkku
MkkÚkuLke {khe yÚkoMk¼h {w÷kfkíkkuLkwt Ãkrhýk{ Au.
{khe {kíkk yuf Wíf]ü ÔÞÂõík :
òu fu Ëhuf {kýMk ÃkkuíkkLke {kíkkLku {kLk ykÃku, Ãký {Lku {khe {kíkk {kxu
ðÄkhu økðo Au. {khk rÃkíkk çknw {kLkeíkk fu¤ðýefkh níkk. Ãký {khe òý «{kýu
íku{Lku fkurhÞLk ÞwØ Ëhr{ÞkLk W¥kh fkurhÞk ÷E sðk{kt ykÔÞk níkk. y{Lku Ãkkt[
çkk¤fkuLku WAuhðkLke {kuxe sðkçkËkhe {khe {kíkk Ãkh ykðe níke. Ãký íku y{Lku
çkÄkLku fku÷us MkwÄe ¼ýkðe þfe níke. íkuLke ®sËøke çkk¤fku {kxuLkwt çkr÷ËkLk níke.
{khe ftÃkLkeLke rV÷MkqVeLkwt nkËo ‘çkr÷ËkLk’ Au. yLku íkuLkwt ©uÞ {khe {kíkkLkk {khk Ãkh

Ãkzu÷k «¼kðLku òÞ Au. {Lku nsw Ãký çkhkçkh ÞkË Au yuf [wMík r¾úMíke íkhefu ¼qÕÞk
rðLkk íku hkus «kÚkoLkk fhíke. yLku íkuLke «kÚkoLkk y{khk {kxu þÂõíkLkku Mkúkuík çkLke hnuíkku.
çkr÷ËkLk yLku Mkuðk MkkÚkuLkwt ykþkðkËe rðïLkwt r[ºk {khk {Lk{kt ½zkÞu÷wt
níkwt su {khe {kíkkLkk ÄkŠ{f rð[khku yLku fku÷us ËhBÞkLk {¤u÷k ÄkŠ{f ¿kkLkLku
yk¼khe níkw. nwt {kLkw Awt fu Ä{o yøkíÞLkku Au. fux÷kf ÷kufku Ä{oLku sYhe LkÚke
Mk{síkk. íku{Lku Ä{o sqLkðkýe yLku ¼q÷¼hu÷ku ÷køku Au. {khk {íku ®sËøke sux÷e
ðÄkhu yrLkrùík yLku {qÕÞrðnkuýe çkLku íkux÷wt s Ä{oLkwt - ÂMÚkhíkk çkûkíkk rMkØktíkkuLkwt
{qÕÞ ðÄkhu. {khu ½ýk økkZ r{ºkku Au suyku yufçkeòLku {ËË fhu Au. nwt õÞkUøke
Mfq÷{ktÚke ¼ÛÞku yLku ÄtÄk{kt Ãkzâku íÞkhu íku s Mfw÷Lkk ½ýk ykøk¤-ÃkkA¤Lkk
rðãkÚkeoykuyu {Lku {ËË fhe. ËuðwLkk ðkEMk [uh{uLk ÷e ðw ÷kuf Ãký y{khe þk¤k{kt
níkk. íkuyku yuf ykËþo rðãkÚkeo níkk. fkurhÞLk ÞwØ ÃkAeLkk Mk{Þ{kt nwt çknw ¼ÛÞku
Lknª yLku yux÷u ÃkkAku yÇÞkMk þY fÞkuo íÞkhu {w~fu÷e Ãkze. nwt ftE nkUrþÞkh rðãkÚkeo
níkku Lknª - {kfo Ãký Mkkhk ykðíkk Lknª. Ãký suðwt ytrík{ ð»ko ykÔÞwt fu {khk r{ºk
÷eLkk «íkkÃku {khwt Ãkrhýk{ MkwÄhðk ÷køÞwt.
{U Ëuðw þY fhe íÞkhu {ËË {¤ðe {w~fu÷ níke íÞkhu Ãký íku nksh níkk.
¾he íkf÷eVLkk Mk{Þ{kt ßÞkhu sYh níke íÞkhu íkuyku MkkÚku níkk - íku{Lkku yk¼kh
{kLkðku y½hku Au.
{khk rþûkf ÷e Mkkuf ne Lkku Ãký {khk Ãkh Mkkhku «¼kð. íkuyku [wtøk yutøk
ÞwrLkðŠMkxeLkk «urMkzuLx níkk yLku nðu Ëuðw VkWLzuþLkLkk [uh{uLk - «urMkzuLx Au.
þk¤k{kt íkuyku y{khk ðøkorþûkf níkk. nwt íkku Lkçk¤ku rðãkÚkeo níkku yLku ÃkkAku íkkuVkLke
Ãký ¾hku. íku{Lkku rð[kh þwt nþu íku íkku ¾çkh LkÚke Ãký Ãknu÷kt s ð»ko{kt íku{ýu {Lku
ðøkoLkku WÃkkæÞûk çkLkkÔÞku yLku çkesu ð»kuo MkksoLx. yLku {khe íkku ®sËøke s çkË÷kE
økE. {khu íkku çkeò rðãkÚkeoyku {kxu ykËþo çkLkðkLkw níkw. yhu, fk÷ MkwÄe íkku {Lku
çkhkçkh Mk÷k{ ¼híkk Ãký Lknkuíkw ykðzíkw. nwt yheMkk Mkk{u W¼ku hne {khku økýðuþ
çkhkçkh Au fu Lknª íkuLkwt yð÷kufLk fhíkku yLku ¼ýðk{kt Ãký {nuLkík fhðk ÷køÞku.
÷e {khk SðLkLkk Ãknu÷k ÔÞÂõík fu suýu {khe Mkw»kwÃík þÂõík yLku [krhºÞLku
yku¤ÏÞk. yux÷u s íku{Lke {w÷kfkíkLku nwt {khk SðLk{kt yøkíÞLke økýw Awt. nwt
ðÄkhu {nuLkík fhíkku, òýu íku{Lku Mkkrçkík fhðk {køkíkku níkku fu íku{Lkku {khk{ktLkku
rðïkMk Mkk[ku Xhu.
çkÄk rðãkÚkeoyku ftE Mkkhk s Lk nkuÞ. fux÷ktf íkkuVkLke Ãký nkuÞ. ¾hu¾h
íkku ykðk íkkuVkLke yLku Lk ¼ýLkkhk rðãkÚkeoykuLku s ðÄw æÞkLkLke sYh nkuÞ Au.

íku{Lku ðZe fu çkq{ku ÃkkzðkÚke ftE Lk ð¤u. íku{Lkk{kt hMk ÷E íku{Lke ÷kûkrýf ykðzík
yku¤¾ðe Ãkzu. rðãkÚkeoLke AqÃke ykðzíkku rÃkAkýðe Ãkzu yLku íkuLku rËþk ykÃkðe Ãkzu
suÚke rðãkÚkeoLke yMke{ ykðzík fk{u ÷køku. ykÕçkxo ykELkMxkELk rðãkÚkeo íkhefu
fÞkhuf LkkÃkkMk ÚkÞk níkk yLku Úkku{Mk yuzeMkLkLku þk¤k{ktÚke fkZe {qfðk{kt
ykÔÞk níkk!
29. fhkur¤ÞkLkk SðLk{ktÚke çkkuÄÃkkX

yuf òíkLkku fhkur¤Þku ÍkzLke çk¾ku÷{kt $zkt {qfe íkuLke Ãkh ò¤wt çkLkkðe
íku{Lku ykçkkË Mktíkkze Ëu Au. Úkkuzk Mk{Þ{kt íkku #zk{ktÚke LkkLkk çkå[kt çknkh ykðu
yLku íku{Lke {kíkk Lkezh çkLke íku{Lkk {kxu ¾kuhkf þkuÄðk òÞ. çkå[kt {kuxkt ÚkE
ÃkkuíkkLkku ¾kuhkf þkuÄðk síkk ÚkkÞ íÞkt íkku {kíkk ÚkkfeLku {he òÞ. nS ðÄkhu
ykùÞosLkf íkku fhkur¤ÞkLke çkeS òík Au su ÃkkuíkkLke òíkLku s ÃkkuíkkLkkt çkå[ktLku
¾ðzkðe Ëu Au. {kíkkLkwt þheh çkå[ktLku sYhe Ãkku»ký Ãkqhtw Ãkkzu Au. fux÷wt fhwý Au fu
{kíkkLkwt þheh-çkr÷ËkLk-{]íÞw, çkk¤fLkwt SðLk çkLke òÞ Au.
yu s yÚko{kt yíÞkhLke ÃkuZeyu fhu÷kt çkr÷ËkLk ykðLkkhe ÃkuZeLke {qze
çkLke òÞ Au. çkr÷ËkLk ðøkh MktÃkr¥k õÞktÚke nkuÞ? çkk¤fkuLke ¾wþe íku{Lkk ðze÷kuyu
fhu÷kt çkr÷ËkLk Ãkh ykÄkh hk¾u Au. yuf ÃkuZeLkku ÃkhMkuðku yLku yktMkw çkeS ÃkuZe {kxu
ykLktË çkLke hnu Au. yu s heíku yk¤Mkw, rçkLksðkçkËkh ðze÷ku íku{Lkk çkk¤fku {kxu
{wMkeçkíkkuLke ðýÍkh ÷økkze òÞ Au.
su fwwxwtçkku Mkkhe nk÷ík{kt Au íku{Lkk ðze÷kuyu ½ýku ¼kuøk ykÃÞku Au yLku
ykøk÷e ÃkuZe {kxu ¾qçk {nuLkík fhe Au. fwËhíke rLkÞ{Lku yLkwMkkh ÃkkuíkkLku {kxu Lknª
Lkðe ÃkuZe {kxu snu{ík QXkðku. ykÃkýe yksLke ònkus÷k÷e ykÃkýk ðze÷kuLkk
çkr÷ËkLkLku yk¼khe Au.
yk ðkík çkÄk Mk{]Ø ËuþLku ÷køkw Ãkzu Au. Mk{]rØ yk¾e ÃkuZeLkk çkr÷ËkLk Ãkh
h[kÞ Au. ÷kufku ‘hkELkLkku òËw’Lke ðkík fhu Au. Ãký þwt íku ¾hu¾h òËw níkku? yuf
yk¾e ÃkuZeLkku Ãkrh©{ Au. s{oLkeLke Lkðh[LkkLkku, çkktÄfk{Lkku. çkr÷ËkLkLkku hýfku
níkku. yksLkk Mk{]Ø s{oLkeLke þÂõík íku çkr÷ËkLk Au. y{urhfk yLku òÃkkLk Ãký
ðze÷kuLke þnkËík Ãkh h[kÞu÷e Mk{]rØLkk Lk{qLkk Ãkqhk Ãkkzu Au. fþwt {Vík fu yfM{kíkÚke
LkÚke ykðíkwt. ík{u sux÷ku Ÿzku fqðku ¾kuËku íkux÷wt ðÄw Ãkkýe ykðu.
fkurhÞk{kt 1960Lke ÃkuZeyu {nkLk çkr÷ËkLk ykÃÞwt Au. yhu, nwt íkku {khe
yk¾e ÃkuZeLku þnkËíkLke ÃkuZe s økýkðwt Awt. ÷øk¼øk íku s Mk{Þu y{u {sçkqík Ëuþ
yLku {sçkqík yÚkoíktºk íkhV Lksh {ktze yLku íku fk{ Ãkkh Ãkkzðk y{u Mk¾ík snu{ík
WXkðe. yíÞkhLke ÃkuZe ÃkkMku su Au íku ðze÷kuLke {nuLkík yLku þnkËíkLkkt V¤ Au.
Mk{]Ø Ëuþku{ktÚke {Lku ½ýeðkh ÃkqAðk{kt ykðu Au fu nwt ykx÷wt çkÄwt fk{ fu{
fhwt Awt? hò fu{ LkÚke ÷uíkku? ykhk{ fu{ LkÚke fhíkku? íku{Lku {khku sðkçk Au : ík{u
y{khk fhíkkt ½ýe Mkkhe heíku Sðku Aku. y{khe ykðíke ÃkuZe ík{khe LkSf Lk
ykððe òuEyu? Mktíkku»k Ãkk{ðk {kxu shkf ðnu÷tw Au.
nwt ÔÞÂõíkøkík heíku {kLkwt Awt fu nS Ãký ½ýkt çkr÷ËkLk ykÃkðkLkkt Au.
íkksuíkh{kt s Úkkuzk ÃkiMkk f{kÞu÷k ÷kufkuLku ònkus÷k÷eÚke Sðíkk òuE {Lku ®[íkk
ÚkkÞ Au. ÃkkA÷e ÃkuZeLkk çkr÷ËkLkLkku çkË÷ku ðk¤ðkLkku Au yLku ¼rð»ÞLkk Ãkzfkh
Íe÷ðkLkk Au. nS ykÃkýu yu Mk{Þ{kt Sðeyu Aeyu ßÞkt Mk¾ík {nuLkík sYhe Au.
yuf ÃkuZe çkeS ÃkuZe {kxu çkr÷ËkLk ykÃku íku MktË¼uo òuEyu íkku Ëhuf ÃkuZeyu ykðLkkhe
ÃkuZeLkk ðÄw Mkkhk ¼krð {kxu çkr÷ËkLk ykÃkíkkt s hnuðwt òuEyu. øk{u íku rMkØ fÞwO
nkuÞ Ãký Mktíkku»k Lk Úkðku òuEyu. yuf ÃkuZeLkku Mktíkku»k çkeS ÃkuZeLkk Mktíkku»kLku
¾hkçk fhþu.
çkk¤f íkuLkk ËkËkyu ðkðu÷k yktçkkLke fuhe ¾kþu. yktçkku s Lknª nkuÞ íkku
çkk¤f þwt ¾kþu? yk¾e ÃkuZe òu ÃkkuíkkLkwt rð[khþu íkku çkkfe þwt hnuþu? ykÃkýLku fuhe
Lk {¤u íkku þwt? yktçkk íkku ðkððk s Ãkzþu. ÃkkuíkkLkk Ãkkiºkku fuhe [qtxþu yu rð[kh s
fux÷ku ykLktËËkÞe Au?
ÃkkuíkkLke òíkLkku rð[kh {Lk{ktÚke fkZe Lkk¾þku íkku s çkr÷ËkLk Úkþu. ík{u
çkeò {kxu s rð[khþku yLku ÔÞÂõíkøkík ÷k¼ yLku ÷ku¼Lku çkË÷u Mkk{krsf ÷k¼Lku
rð[khþku íkku s íku þõÞ çkLkþu. çkr÷ËkLk ‘Ãkh{kÚko’Lkwt yk¾he MðYÃk Au.
30. Lkuíkk çkLkðk þwt sYhe Au?

‘þwØ Íhýkt [kuÏ¾e LkËe çkLkkðu’ yuðe fkurhÞLk fnuðík Au. Mkk[u s, WÃkhÚke
ykðíktw Ãkkýe þwØ nkuÞ íkku s LkËe [kuÏ¾e nkuÞ. Mk{ks{kt Ãký yuðwt s Au. Mk{ksLku
MðåA hk¾ðk {kxu Lkuíkkykuyu MðåA hnuðwt òuEyu. LkuíkkykuLkk Ëk¾÷kÚke s Mk{ksLku
yktfe þfkÞ Au. Mk{ksLku rðïkMk, ®n{ík yLku æÞuÞLke ¼kðLkk Ãkqhe Ãkkzu íkuðk
LkuíkkykuLke sYh Au.

Ëhuf ftE Lkuíkk Lk çkLke þfu. çknw çkÄk Lkkrðfku nkuÞ íkku snks ¾zf ÃkkMku
sELku xfhkÞ. yLku Úkkuzkf s nkuÞ íkku snks [k÷u s Lknª. yux÷u ykðzík yLku
÷kÞfkíkðk¤k {kýMkku s Lkuíkk çkLku íku çknw sYhe Au. òu Mk{ks{kt ykðk Lkuíkk Lk
nkuÞ íkku íkf÷eV.
Lkuíkk çkLkðk þwt sYhe Au? Lkuíkk çkLkðk ½ýe ÷kÞfkík òuEyu. ÷kufkuLku
Mk{òððkLkku yLku íku{Lku MktøkrXík fhðkLke ykðzík òuEyu. íkuLkk{kt ÷kufkuLkk {ík¼uËku
yLku yk¤Mk Ëqh fhðkLke ykðzík òuEyu. LkuíkkLku ÷kufkuLke þÂõík, rðfkMk yLku
Mk{]rØ {kxu fk{u ÷økkzíkk ykðzðwt òuEyu.
Ãký, Lkuíkkøkehe yux÷u Mkh{w¾íÞkhþkne Lknª. nwt su ðkík fhwt Awt íku Lkuíkkøkehe
Mk{ksLkk rníkLke rðhwØ Lk òÞ. LkuíkkLku ÃkkuíkkLke sðkçkËkheLkwt Ãkqhíkwt ¼kLk nkuÞ.
ÃkkuíkkLkk fk{Lku íkuyku EïhLkku ykËuþ {kLkíkk nkuÞ. íku{Lkwt yuf s æÞuÞ nkuÞ yLku íku
fk{. íkuLku {kxu s íkuyku Sðu yLku íkuLku {kxu s {hu. òu Lkuíkk{kt yk ¼kðLkk Lk nkuÞ
íkku Mk{ks{kt ÔÞðMÚkk Lk hnu. òu fkuE Lkuík]íðLku ÔÞÂõíkøkík ÷k¼ {kxu swyu íkku Lkuíkk
çkLkðkLke íkuLke ÷kÞfkík økw{kðe Ëu Au.
Lkuíkk{kt æÞuÞ yLku çkr÷ËkLkLke ÷køkýe nkuðe òuEyu. ¾whþe Ãkh çkuMkðkÚke
ftE Lkuík]íð Lk {¤u. yu íkku æÞuÞ yLku çkr÷ËkLkLke ÷køkýeÚke s ykðu. Lkuíkk çkLkðwt
yux÷u fktxk¤k hMíku [k÷ðwt. su ÃkkuíkkLke LkeS ®sËøke yLku fwxwtçkLkk çkr÷ËkLk {kxu
íkiÞkh nkuÞ íku s Lkuíkk çkLke þfu. yLku yux÷u s çkÄk {kýMkku Lkuíkk Lk çkLke þfu.
ËuðwLke MkV¤íkk {kxu {U {khe fkixwtrçkf ®sËøkeLkwt çkr÷ËkLk ykÃÞwt. Ÿ½ Ãký
Ãkqhíke Lk {¤u. þku¾ fu¤ððkLkku Mk{Þ Ãký Lknª. fkixwtrçkf SðLkLkk ykLktËLkku {U
ftÃkLke {kxu ¼kuøk ykÃÞku. {khe ÃkíLke Ãknu÷kt çknw VrhÞkË fhíke Ãkhtíkw nðu LkÚke
fhíke - fËk[ rçk[khe ÃkkMku hMíkku Lknª nkuÞ! {khe ÃkíLke Mkku÷ rnÕxLk nkux÷Lke
yæÞûkk Au. {khk çkk¤fkuLku nwt õÞkhuÞ ðufuþLk Ãkh LkÚke ÷E økÞku fkhý íkuyku Mk{síkk
nþu yLku fËk[ íku{Lku økðo Ãký Úkíkku nþu. nwt LkMkeçkËkh Awt yLku íku{Lkku yk¼khe Awt.
nwt òýwt Awt fu Mkw¾e SðLk {kxu Mkkhe fkixwtrçkf ®sËøke sYhe Au. Ãký Lkuíkkyu ytøkík
Mkw¾ MkøkðzLkku ¼kuøk ykÃkðku Ãkzu. Lknª íkku fkuý Lkuík]íð ÷uþu?
Ëuðw{kt Ãký y{khe yk s heík Au. h[Lkkí{f ÷kufku su Ãkzfkh Íe÷e þfu,
ytøkík Mkw¾kuLkku ¼kuøk ykÃkðk íkiÞkh nkuÞ yLku {nuLkík fhðk íkiÞkh nkuÞ íku y{Lku
øk{u. íku{Lkk{kt Lkuík]íðLkk økwýku Au yLku íkuyku ËuðwLke ftÃkLkeLkk yæÞûk çkLkðkLku ÷kÞf
Au. h[Lkkí{fíkk Úkkuze ykuAe nkuÞ Ãký ftE «kó fhðkLke ¼kðLkk nkuÞ íkku Ãký

[k÷u. ykðk s {kýMkku ËuðwLkk yrÄfkheyku çkLke þfu fkhý fu íkuyku ytøkík Mkw¾
fhíkkt fk{ íkÚkk Mkk{krsf yLku ykŠÚkf WíÚkkLkLku ðÄw {n¥ð ykÃku Au. yíÞkhu suyku
ËuðwLku Ëkuhe hÌkk Au íku{ýu ÃkkuíkkLkk ytøkík Mkw¾Lkku ònuh Mkw¾ {kxu ¼kuøk ykÃÞku Au.
çkeS çkksw ½ýk ÷kufku ÃkkuíkkLkk ytøkík ÷k¼ yLku ykLktË {kxu s fk{
fhíkk nkuÞ Au. íkuyku Mkkhe ytøkík yLku fkixwtrçkf ®sËøkeÚke ¾wþ Au. íkuyku y{wf
MíkhÚke ykøk¤ ðÄe þfíkk LkÚke. suyku, ytøkík yLku ònuh ÷k¼Lku y÷øk íkkhðe Lk
þfu yuLke Ëuðw{kt sYh LkÚke.
æÞuÞ, çkr÷ËkLk yLku {qÕÞkuLke ¼kðLkkÚke Lkuíkk {kLk Ãkk{u Au. Lkuíkk yLku
Mkh{w¾íÞkh ynª y÷øk Ãkzu Au. ÷kufku Mkh{w¾íÞkhLku ¼ÞÚke íkkçku ÚkkÞ Au - {kLkÚke
Lknª. Mkk[k LkuíkkÚke fkuE zhu Lknª, íkuLku {kLk ykÃku, «ríkck yLku íkkfkík {kLk{ktÚke
MVqhu Au yLku Lkuíkkyu íku {kLk ykÃk{nuLkíku «kó fhðkLkwt nkuÞ Au.
31. ÃkiMkk íkku íkxMÚk Au

nkUrþÞkh {kýMk ÃkiMkk yLku Mk{ÞLkku Mk[kux WÃkÞkuøk fuðe heíku fhðku íku
òýu Au. õÞkhu Ãký Úkkuzk ÃkiMkk fu Mk{Þ ðuzVðk Lk òuEyu. LkkLkÃkýÚke s ÃkiMkk íkhV
yuf íktËwhMík yr¼øk{ fu¤ððku òuEyu. ÃkiMkk òíku íkku Mkkhk fu ¾hkçk Au s Lknª.
ík{u su heíku íkuLkku WÃkÞkuøk fhku íkuðk íku çkLku. sYh nkuÞ íÞkhu s ÃkiMkk ðkÃkhðk òuEyu
yLku ík{Lku fu çkeòLku Úkíkk ÷k¼Lkwt yuf Äkuhý íku {kxu hk¾e þfkÞ. ÃkkuíkkLkk yÇÞkMk
{kxu, Ëðk fu Mkkhðkh {kxu, íkf÷eV{kt VMkkÞu÷kLke {ËË {kxu su ÃkiMkk ðÃkhkÞ íku
Mkkhk {køkuo ðÃkhkÞk fnuðkÞ. íku{kt fE fMkh fhðe Lk òuEyu. Mkkhk {køkuo ðÃkhkíkk
ÃkiMkk{kt hf{Lke ®[íkk Lk fhðe òuEyu. sYh Ãkzu íÞkt yZ¤f ÃkiMkk ðkÃkhíkk zhðtw Lknª.
yu s heíku sYh ðøkh LkkLke y{Úke hf{ Ãký ðuzVðe Lknª. sYh rðLkkLke
ðMíkwyku ¾heËðk{kt ÃkiMkk ðkÃkhðk Lknª. ðMíkw MkMíke {¤íke nkuÞ fu çkeò ÷kufku
¾heËíkk nkuÞ íkku Ãký, sYh ðøkh ¾heËe fhðe íku Lkhe {w¾koE Au.
y{u fkurhÞk {þeLkhe ftÃkLke nMíkøkík fhe íÞkhu f{o[kheykuLkk ÷k¼ yLku
«kuíMkknLk {kxu Mkøkðzku ðÄkhðkLkwt Lk¬e fÞwO. fkurhÞk{kt íku ð¾íku f{o[kheyku {kxuLke
Mkøkðz ÔÞðMÚkk Lkðe níke. Ãký {khwt {kLkðwt níkwt fu íku {kxuLkku Mk{Þ ykðe økÞku
níkku. {U íku{Lkk {kxu hnuðkLke yLku ¾kðk-ÃkeðkLke Mkøkðzku fhe. òu fu {uLkushkuLkku

rðhkuÄ níkku fkhý fu yk {kxu støke hf{Lke sYh níke. íku{Lkku rðhkuÄ ÔÞksçke níkku.
íku{Lkk {íku íku hf{ WíÃkkËf ÔÞðMÚkk ðÄkhðk ðkÃkhe þfkÞ. ftÃkLke íkku ¾kÄ{kt s
[k÷íke níke. {uLkushkuLkwt fnuðwt níkwt fu Ãknu÷kt Ëuðw ¼hÃkkE fhe Ëuðtw òuEyu. íkuyku
Mkk[k níkk. Ãký f{o[kheyku {kxuLke Mkøkðz ðÄkhðk {kxu nwt {¬{ níkku.
f{o[kheykuLkku WíMkkn ðÄu íkku WíÃkkËLk Ãký ðÄu yLku ftÃkLke ykøk¤ òÞ.
÷ktçkkMk{ÞLkk hkufký {kxu hf{Lke fkuE ÃkkçktÄe Lk níke. nwt yk{ s fhwt. {Lku fkuE
ðMíkw ÞkuøÞ ÷køku íkku nwt hf{Lke ®[íkk Lk fhwt. Ãký rçkLksYhe ðÃkhkþ {kxu nwt çknw ftsqMk.
Mkku÷Úke 20 {kE÷ Ëqh #[kuLk{kt ykðu÷e Vufxhe {kxu y{u çkMkku Ëkuzkðíkk.
Ëhuf çkMkLku nkEðuLkku xku÷ ¼hðku Ãkzíkku. {Lku ÏÞk÷ ykÔÞku fu òu çkMk Úkkuzu ykøk¤Úke
MkkËk hMíkk Ãkh Wíkhe òÞ íkku ÷øk¼øk 25 ÃkiMkk çk[ík ÚkkÞ. hf{ íkku LkkLke níke
Ãký ðuzVðe þwt fk{? ynª hf{ støke Au fu LkkLke Au íku yøkíÞLkwt LkÚke. fhkuzku YrÃkÞk
Mk{SLku ðkÃkheyu íku s heíku 25 ÃkiMkk Ãký Mk{SLku s ðkÃkhðk òuEyu.
{khk ÄtÄkfeÞ r{ºkku {kxu ¼ux nwt òíku Lk¬e fhwt Awt. {Lku {kxefk{ fu nMík
WãkuøkLke ðMíkwyku ðÄw ÃkMktË Au. ½ýeðkh ðuÃkkhe {kuxe ftÃkLkeLkk yæÞûkLku òuELku
¼kð ðÄkhe Ëu. òu fu nwt íku{Lku ÃkkAk {q¤ ®f{íku ÷kðe Ëô. ÃkiMkk ðuzVðkLkku fkuE
{ík÷çk ¾hku? íku{Lku ÷køku fu nwt ftsqMk Awt Ãký yk{íku{ ÃkiMkk WzkðLkkh þwt WËkh
fnuðkÞ?
y{khk Ã÷kuxTMk çknw «Ëq»ký fhíkkt LkÚke. Ãký {Lku «Ëq»ký rLkÞtºký fhðk
ÃkkA¤ ÃkiMkk ¾h[ðk{kt fkuE íkf÷eV LkÚke yLku fkuE f{o[khe fk{ WÃkh s {]íÞw
Ãkk{u íkku íkuLkk fwxwtçkLku ð¤íkh ykÃkðk{kt Ãký y{u ftsqMkkE fhíkkt LkÚke. ÃkiMkk Mkk[e
yLku yMkhfkhf heíku fu{ ðkÃkhðk íku y{u òýeyu Aeyu. sYh nkuÞ íÞkhu s ÃkiMkk
ðkÃkhLkkh ÃkiMkk fuðe heíku ðkÃkhðk íku òýu Au. ðkÃkhLkkhLkk znkÃký WÃkh çkÄku
ykÄkh Au.
32. W¥k{ «fkhLkk {wÏÞ yrÄfkhe

Úkkuzk ð»kkuo Ãknu÷k òÃkkLkLke yuf ftÃkLkeLkk yæÞûkLku nwt y{khe ËuðwLke Vufxhe
çkíkkððk ÷E økÞku. {Lku sux÷e {krníke níke íku òuELku íkuyku Ëtøk hne økÞk. íkuyku
¼ýu÷k-økýu÷k níkkt Ãký ÃkkuíkkLke ftÃkLkeLke íku{Lku ykx÷e Ÿzký{kt {krníke Lk

níke. y{u r{ºkku çkLke økÞk. {U íku{Lku çku òíkLkk LkuíkkykuLke ðkík fhe. yufòíkLkk
{wÏÞ yrÄfkhe ÃkkuíkkLkk f{o[kheykuLku Lkðk rð[khku yLku {krníke {kxu Ãkqhíkwt «kuíMkknLk
Ãkqhwt Ãkkze {kLk «kó fhu Au. ½ýe ftÃkLkeykuLku ykðk {wÏÞyrÄfkheLke sYh nkuÞ Au.
òu fu nwt çkeS òíkLkku - òíku fk{ fhLkkh yrÄfkhe Awt. yk{kt ¼Þ Ãký Au.
ßÞkhu {khk f{o[kheyku íku{Lkk rð[khku yLku Ã÷kLk MkkÚku {khe ÃkkMku ykðu Au íÞkhu
íku{Lku ð¾kýðk fu «kuíMkknLk ykÃkðk fhíkkt nwt íku{Lku ðÄw Mkkhk Ã÷kLk çkLkkððk fntw
Awt. VuhVkh fhðkLkk nkuÞ íÞkhu Ãký 80% Ã÷kLk íkku çkhkçkh nkuÞ Au. nwt {khk Ëhuf
Wå[ yrÄfkheLku Mkkhe heíku yku¤¾w Awt.
íkuðe s heíku {uLkushku ÃkkuíkkLkk «kuusuõx {kxu LkkýktfeÞ ÔÞðMÚkk fu{ fhðe
íkuLkk Ã÷kLk {khe ÃkkMku ÷E ykðu. Mkkhk{kt Mkkhk yrÄfkheyu Ãký çkÄe þõÞíkk
rð[khe Lk nkuÞ. Mknu÷k{kt Mknu÷wt Éý MkkiÚke ðÄw Ëhu ÚkÞwt nkuÞ. ykswçkksw Lksh
fhíkk yLku çkeS þõÞíkkyku rð[khíkk MkMíkk Ëhu Ãký Lkkýkt {¤e þfu. fkuE yrÄfkhe
Mkkhk ËhLke ðkík ÷E ykðu íkku Ãký nwt ÃkqAwt fu ykÃkýe ftÃkLkeyku{kt íkÃkkMk fhe? fËk[
íku{ktÚke s fkuE ftÃkLke ÃkkMku Úkkuzk Mk{Þ {kxu Vks÷ ÃkiMkk nkuÞ Ãký ¾hk. íkuyku çkUf
fhíkk ðÄw Mkkhk Ëhu ykÃkýLku ÷kuLk Äehe þfu.
nwt yk çkÄwt Ãknu÷k ½ýeðkh fhe [qõÞku Awt íkuÚke òýwt Awt. nwt {uLkushkuLku
«kuíMkknLk ykÃkðk íkku {ktøkw Awt Ãký {Lku fkÞ{ ÷køku Au fu íku{Lkk Ã÷kLk{kt MkwÄkhk
þõÞ Au yLku {khu fnuðwt Ãkzu fu ‘ík{u nsw ðÄw Mkkhwt fk{ fhe þfku Aku.’ {khe Lkuík]íðLke
heík çkÄe ftÃkLkeykuLku yLkwfq¤ Lk ykðu Ãký {khk {kýMkkuyu íkku íkuLkkÚke MðÃLku Ãký Lk
rð[kÞwO nkuÞ íkux÷wt «kó fÞwO Au.
33. fuðe heíku ÃkiMkk çkLkkððk

yLku Mkkhe heíku ðkÃkhðk?
ÃkiMkk çkLkkððk{kt íkku nwt yu¬ku. fkuELke Ãký Mkk{u x¬h ÷E þfwt. ÄtÄku þY
fÞkuo íÞkhÚke fkurhÞkLkk ÄLkðkLkku{kt {khwt Lkk{ ykðu. yLku yktíkhhk»xÙeÞ Míkhu Ãký
{khwt Lkk{ xku[Lkk MkknrMkfku{kt ykðu, su {khe ÃkiMkk çkLkkððkLke ykðzíkLke Mðef]rík
Au. MkkËe heíku fnwt íkku {Lku ÃkiMkk fu{ çkLkkððk íku ykðzu Au.
nwt ßÞkt Ãký òô íÞkt ÃkiMkk fu{ çkLkkððk íku s {Lku Ëu¾kÞ. yufðkh nwt
{òf fhíkku níkku fu Ëhuf øk÷e MkkuLkkÚke {Ze Au - ¾kuËðkLke s ðkh Au. òu fu çkÄu yuðwt

LkÚke yLku ÃkiMkk çkLkkððk Mknu÷k Ãký LkÚke. íku ½ýwt fk{ yLku {nuLkík {ktøke ÷u Au.
yuf f÷kfkh LkËe rfLkkhu MkwtËh á~ÞLke þkuÄ{kt òÞ. {kAe{kh ðÄw {kA÷eLke þkuÄ{kt
nkuÞ. íku s heíku yuf MkknrMkf ðuÃkkhe ßÞkt òÞ íÞkt ÃkiMkk s þkuÄu. {khk{kt ÃkiMkk
f{kðkLke ykðzík Au yux÷u fkuEÃký Lkðe søÞkyu nwt òô íkku íÞkt þwt ðu[e þfkÞ
íkuLkk s rð[kh {Lku ykðu. Ãký {khu yuf ykðzík nS fu¤ððkLke Au - ÃkiMkk
ðkÃkhðkLke. ßÞkt Ãký ÃkiMkk ðkÃkhðkLkk nkuÞ íÞkt ykðzíkðk¤k {kýMku s ðkÃkhðk
òuEyu. suðe heíku h{íkøk{ík{kt ykðzíkðk¤kyu íku{kt s æÞkLk ykÃkðwt òuEyu yLku
MktøkeíkLke ykðzíkðk¤kyu Mktøkeík{kt. Mktøkeík{kt hMk ÄhkðLkkh çkk¤fLku EsLkuh
çkLkkððkLkku fkuE {ík÷çk Lknª. íkuðe s heíku ÃkiMkk ðkÃkhðkLke ykðzík Lk nkuÞ íkuðkLku
ÃkiMkk ykÃkþku íkku ÃkiMkk ðuzVkE s sðkLkk.
{U ÃkiMkk {khk ÃkkuíkkLkk {kxu fu {khk fwxtwçk {kxu LkÚke çkLkkÔÞk. òu yu{ nkuík
íkku nwt ¾qçk ÄLkðkLk çkLke økÞku nkuík Ãký fËk[ ytËhÚke Mkkð ¾ku¾÷ku nkuík. {U ËuðwLku
õÞkhuÞ {khe LkeS r{÷fík {kLke LkÚke. nwt íkuLkku {kr÷f Lknª Ãký rðþu»k Mkt[k÷f Awt.
yk çkÄk ÃkiMkk {khk LkÚke. íku íkku ykøkðe ykðzíkÚke Mk{ksLkk WíÚkkLk {kxu
ðkÃkhðkLkk Au. yux÷u s {U Ëuðw VkWLzuþLkLke h[Lkk fhe Au. ykx÷e {kuxe {qzeLkwt
VkWLzuþLk çkLkkððkLkku rð[kh yLku WíMkkn {khe {kLÞíkk Ãkh ykÄkrhík Au fu Wãkuøk
yLku ÃkiMkk yk s heíku ðÃkhkðk òuEyu.
Ëuðw VkWLzuþLkLkwt yuf {wÏÞ fk{ ÃkkÞkLke ði¿kkrLkf yLku þiûkrýf þkuÄ fhe
íku{Lkk rhÃkkuxo ònuh fhðk íku Au. ÃkkÞkLkwt rð¿kkLk çkÄk s ¿kkLk yLku yÇÞkMk {kxu
sYhe Au. fkurhÞk{kt íkuLke ¼khu yðøkýLkk ÚkkÞ Au. nwt VkWLzuþLkLkk fk{{kt shk
Ãký {kÚktw LkÚke {khíkku. íÞktLkk ÷kufku ÃkiMkk Mk{sýÚke yLku Mk{sËkheÚke ðkÃkhðkLke
ykðzík Ähkðu Au.
ËMk ð»koÚke ðÄw Mk{ÞÚke VkWLzuþLk fkurhÞkLkk ËqhËqhLkk «Ëuþku{kt MkkhðkhLkk
fkÞo¢{ku fhu Au. íkuLkk f{o[kheyku {kuxku ytøkík ¼kuøk ykÃkeLku ËwrLkÞkÚke rð¾qxk
Ãkzu÷k yk ¾uík{sqhku yLku {kAe{khkuLkk ykhkuøÞLke Mkt¼k¤ ÷E hÌkk Au. æÞuÞ yLku
rLkùÞ rðLkk yk þõÞ LkÚke. ÃkkuíkkLkk ÷k¼ {kxu ÷kufku VkÞËku WXkðíkk nkuÞ íkuðk
Mk{Þ{kt yk f{o[kheykuLkwt Mk{Ãkoý çknw ykËhLku Ãkkºk Au. ykðk «Ëuþku{kt ðÄw
Ëðk¾kLkk ¾ku÷ðk {Lku øk{þu Ãký Ãkqhíkk íkçkeçkku LkÚke. y{u yks «Ëuþku{ktÚke ¾tík
yLku æÞuÞðk¤k ÞwðkLkku [qtxe íku{Lku rþûký yLku sYhe íkk÷e{ ykÃkeyu Aeyu suÚke
íkuyku íku{Lkk ÃkkuíkkLkk økk{ sE fk{ ykøk¤ ÄÃkkðe þfu.
Ëuðw VkWLzuþLk yÇÞkMk{kt çkk÷{trËhÚke Wå[rþûký MkwÄe {ËË Ãkqhe Ãkkzu
Au. 1978Úke yk VkWLzuþLku ÃkºkfkhkuLku rðrðÄ þkuÄ¾ku¤ {kxu {ËË Ãkqhe Ãkkze Au.
ykðk «ÞíLkkuÚke sYhe {kýMkkuLku MknkÞ {¤u Au suyku ¼rð»Þ{kt íkf {¤íkkt ÃkkuíkkLke
rûkríkòu rðMíkkhe ykøk¤ ÄÃkíkk hnu Au.
nwt çknw þu¾e {khwt Awt íku{ ík{Lku ÷køkíkwt nþu. Mkkhwt fk{ íkku sux÷wt AqÃktq hnu
íkux÷wt s Mkkhwt íkuÚke nwt ËuðwLkk ð¾ký fhwt Awt íku ík{Lku Mkkhw Lknª ÷køkíkwt nkuÞ. Ãkhtíkw,
ík{u økuhMk{s fhþku Lknª. {U yk çkÄwt ík{Lku {khk ð¾ký fhðk fu þu¾e {khðk LkÚke
fÌkwt. yk íkku yuf Ëk¾÷ku çkuMkkzðk fÌkwt Au fu suÚke ÷kufku Võík f{kðk{kt s Lk Ãkzâk
hnu. ÃkiMkk Mkk[e heíku fu{ ðkÃkhðk íku òu ntw ÔÞõík fhe þfwt íkku {Lku Mktíkku»k Úkþu.
Võík ÃkkuíkkLke ÷k÷[ Mktíkku»kðk ÄtÄku fhðku íku ¼q÷ Au. MkknrMkfkuLke xefk
ÃkkA¤Lkwt fkhý íku{Lkk ÃkiMkk Lknª Ãký znkÃkýÚke ÃkiMkk fu{ ðkÃkhðk íkuLke yýykðzík
Au. ík{Lku Mkh¾e heíku ÃkiMkk ðkÃkhíkk Lk ykðzíkk nkuÞ íkku ÞkuøÞ ÔÞÂõíkLku íku fk{
MkkUÃkku. ÄtÄku yLku íkuLke f{kýe òu ík{khe s Au íku{ ík{u {kLkíkk Lk nku íkku yk {w~fu÷
ðkík LkÚke.
34. [kËh sux÷k s Ãkøk íkkýku

Úkkuzkt ð»kkuo Ãknu÷kt {khe ÃkíLkeyu Lkðwt ½h çkLkkÔÞwt suLke {Lku íkku çkktÄfk{ Ãkqhtw
ÚkÞk ÃkAe s òý ÚkE. yk ftE ði¼ðe çktøk÷ku LkÚke Ãký y{khk sqLkk ½h fhíkkt
[ku¬Mk {kuxtw Au yLku {Lku íÞkt hnuíkk Vkðíkwt LkÚke. ½hu ÃknkU[eLku õÞkhuf ÷køku Au fu nwt
Mkk[e s søÞkyu ÃknkUåÞku Awt Lku? çkeòLku {kxu ykËþoYÃk çkLkðwt {khu {kxu ðÄkhu
yøkíÞLkwt Au. fkuEyu {khe xefk fhe LkÚke Ãký {khu ¾kuxku Ëk¾÷ku LkÚke çkuMkkzðku.
ykøkuðkLku íkku íkuLkk yLkwÞkÞe {kxu áüktíkYÃk çkLkðwt Ãkzu. òu íkuLkwt SðLkÄkuhý Ÿ[w
nþu íkku çkeòyku Ãký íkuLkwt yLkwfhý fhþu.
{wMkkVhe ËhBÞkLk nwt nkux÷Lkk {kuxk Y{{kt LkÚke hnuíkku. Võík hkºku Mkqðk
{kxu MkkËku Y{ Ãký [k÷u. yLku ßÞkt ËuðwLkk MxkV-Y{ nkuÞ íÞkt íkku nwt íkuLkku s WÃkÞkuøk
fhwt suÚke íkuyku fuðe heíku hnu Au íkuLkku ÏÞk÷ ykðu yLku íku{Lke MkkÚku ðÄw Mk{Þ økk¤e
þfkÞ. yk ftE ÃkiMkk çk[kððk fu Lk{úíkk çkíkkððk Lknª Ãký yuf Mkk[e ¼kðLkk
çkíkkððk fhwt Awt. {kýMku ÃkkuíkkLke ÃknkU[ fhíkkt Úkkuzku ykuAku ¾[kuo fhðku òuEyu.

íkuLkkÚke Mk÷k{íkeLkku økk¤ku hnu Au. yufðkh Wå[ þi÷e yÃkLkkðku yux÷u Úkkuzwt Ãký
Lke[u ykðíkk íkf÷eV Ãkzu.
LÞwÞkufoLke ykurVMk þY fhe íÞkhu {U fkuELku Ãký fkh ¾heËðkLke Aqx Lk
ykÃke. ftÃkLkeLke fkh níke Ãký f{o[kheyku çkÄk çkMk{kt fu xÙuLk{kt ykðu. yLku íku{Lku
íkuLkku økðo níkku - þh{ Lknª. ßÞkhu íkuyku Ëuþ{kt ÃkkAk ykÔÞk íÞkhu íku s SðLkþi÷e
çkLkkðe hk¾e - shkÞ Lke[e Lknª. {kLkrMkf heíku yk çknw sYhe Au.
ÃkhËuþ fk{ fhíkk f{o[kheykuLku Ëuþ{kt {¤u íku fhíkkt ðÄw Ãkøkkh {¤u. Ãký
íkuyku ÃkkAk ykðu íkku Ëw:¾e Lk Úkðkt òuEyu. y{u íku{Lkk ÃkøkkhLkk 15 Úke 20 xfk
çk[kðeLku çkUf{kt s{k fheyu - Lknª íkku çkÄe s hf{ ðÃkhkE òÞ. SðLkþi÷e Lke[e
÷kðíkkt fux÷wt Ëw:¾ ÚkkÞ Au íkuLkku {Lku yLkw¼ð Au. nwt rð{kLk{kt Ãknu÷k ðøko{kt {wMkkVhe
fhwt Lknª. {khk r{ºkku ½ýeðkh {khe ykøk¤ çkuMku. nwt ÃkkA¤ yLku íkuyku ykøk¤ nkuÞ
íku{kt íku{Lku ysqøkíkwt ÷køku. fkurhÞLk yuh÷kELMku {Lku íkÚkk y{khk [uh{uLkLku «Úk{
ðøko{kt {wMkkVheLkku ÃkkMk ykÃÞku, y{u íku{Lkk {kuxk økúknf níkk. Úkkuzk Mk{Þ{kt çkeS
ftÃkLkeykuyu íku ÃkkMk {kxu VrhÞkË fhe yux÷u y{khk ÃkkMk Ãký ÃkkAk ÷E ÷eÄk.
ÃkAe ÃkkA¤ çkuMkíkkt {Lku íkf÷eV Úkíke. nwt nðu «Úk{ ðøko{kt {wMkkVhe fhwt Awt!
y{urhfkLke Wå[ SðLkþi÷e nwt õÞkhuÞ Lknª ¼q÷e þfwt. {kÕf{ VkuçMkuo
íku{Lkk {uøkuÍeLkLke rMk¥kuh{e ð»koøkktX íku{Lkk LÞwsMkeoLkk ½h{kt 1987{kt Wsðe.
{nu{kLkku {kuxe ÷e{ku økkze yLku nur÷fkuÃxh{kt {kU½k fÃkzk{kt MkS-ÄSLku ykðu÷k.
yLku nwt íkÚkk {khe ÃkíLke íkku MkkËk ð†ku{kt ftÃkLkeLke MkkËe økkze{kt níkk. r{. VkuçMkuo
{Lku çkÄu VuhÔÞku yLku çkÄkLke yku¤¾ký fhkðe. {khk {Lk{kt r{© ÷køkýeyku WíÃkÒk
ÚkE. yk Mkk[wt y{urhfk ßÞkt ÷kufku nur÷fkuÃxh{kt çkuMke Ãkkxeo{kt ykðu. {Lku ¾qçk
LkðkE ÷køke fu fuðe heíku Wå[ yrÄfkheyku Ãkkxeo {kxu Mk{Þ yLku ÃkiMkk ðuzVe þfu
Au. nwt íku{Lke xefk LkÚke fhíkku Ãký {Lku íku ònkus÷k÷e yswøkíke ÷køke níke. çkeò
{nu{kLkkuLku nwt økk{zeÞku ÷køÞku nkuEþ. {Lku þh{ fu çkef Lk ÷køke. nwt {khk hkusLkk
ð†ku {kxu økðo yLkw¼ðíkku níkku.
Ëhuf {kýMkLkwt yuf Míkh nkuÞ, ßÞkt MkwÄe íkuLku ònkus÷k÷e Ãkhðze þfu.
½ýk ÷kufku ÃkkuíkkLkk økò WÃkhktík Sðu. {Lku {khe ÃknkU[ fhíkkt yuf Míkh Lke[u hnuðwt
øk{u. 1970{kt ËuðwLke yutÃkkÞh Mxux rçkÕzªøk{kt ykurVMk níke íÞkhu nwt LkSfLke
sqLke-Ãkwhkýe nkux÷{kt hnuíkku. suLku Ãkhðzu Lknª íkuðk fux÷kÞ ÷kufku {kuxe nkux÷ku{kt

hnuíkk. {khu {kxu íku nkux÷{kt hne LkSfLke ykurVMk [k÷íkk ÃknkU[e sðtw Mkøkðz¼Þwo
yLku fhfMkhÞwõík çktLku níkwt. {kuxe nkux÷{kt hne Ëu¾kzku fhðk fhíkkt ynª {khe
Mkøkðz Mk[ðkíke níke.
35. nwt fu{ Ãkkøk÷ çkLke fk{ fhwt Awt?

½ýkt MkknrMkfku-WãkuøkÃkríkyku {kxu ÄLk Mkt[Þ s {wÏÞ WÆuþ nkuÞ Au. yLku
yux÷u íku{Lku fkÞ{ íku{Lke {qzeLkk {qÕÞLke ®[íkk nkuÞ Au. ßÞkhu ½ýkt ÷kufku Võík
rMkrØ {kxu ðuÃkkh fhíkkt nkuÞ Au. íkuyku æÞuÞ nktMk÷ fhðkLkk ykLktË {kxu Sðíkk nkuÞ
Au. ðuÃkkhLkku nuíkw íkku ÃkiMkk nkuÞ Ãkhtíkw Võík LkVk {kxu ftÃkLke Lk nkuÞ. íkuðe heíku Võík
ËwLÞðe ðMíkw {kxu SðLk Lk nkuÞ. æÞuÞ {kxu {kýMkku Sðíkk nkuÞ Au. fkuý Mkkhe heíku
SðLk Sðu Au? Võík ÃkiMkk {kxu Sðíkk {kýMk{kt Mktíkku»k Lknª nkuÞ. íku{Lku SðLkLkk
¾hk ykLktËLke ¾çkh Lknª nkuÞ. ½ýe {nuLkík fhe ½h çkktÄíkku {kýMk Úkkuzk Mk{Þ
{kxu ykLktË{kt hnu. ÃkAe {kuxkt ½h òuíkkt íkuLku {kuxk ½hLke EåAk ÚkkÞ. ðÄw Lku ðÄw
«króLke EåAk{kt íkuLku ykLktË Lknª {¤u. yMktíkku»k yLku ÷k÷[{kt Sðíkk {kýMkLku
ykLktË õÞktÚke nkuÞ? SðLkLkwt æÞuÞ MktÃkr¥k ¼uøke fhðk{kt Lk nkuÞ. ÃkkuíkkLke r{÷fíkLke
çkzkE {khðe {q¾oíkk Au. þwt ík{khe ÃkkMku yu rMkðkÞ ftE LkÚke? þu¾e {khðe s nkuÞ
íkku r{÷fíkLke rðrþüíkkLke yLku íkuLkk WÃkÞkuøkLke {khku. r{÷fík ¼uøke fhe økheçkku
{kxu ðkÃkhku Lknª íkku ík{u økheçk Aku. Úkkuze s r{÷fík nkuÞ Ãký çkeò {kxu ðÃkhkíke
nkuÞ íkku íku {kýMk ðÄw ÄLkðkLk Au,.
¾hu¾h íkku yk ÃkiMkk Lku r{÷fík ík{khk LkÚke. íku ík{khk Au yuðwt {kLkðkÚke
ðÄw ÄLkMkt[ÞÚke ÷k÷[ WÃkzu Au su õÞkhuÞ Mktíkku»kkíke LkÚke yLku íku õÞkhuf yLkiríkf
ðíkoýwtf íkhV Ãký Ëkuhu Au. r¾úMíke Ä{o{kt ‘MkuðfLke ¼kðLkk’ rð»ku fÌkwt Au. ík{khe
ÃkkMku su fktE Au íku ík{khwt LkÚke. ík{khe ÃkkMku íku ðMíkwyku økehðu {qfe Au. ík{khu íkuLke
Mkt¼k¤ hk¾ðkLke Au, ík{khu íkuLku çkeòLku {kxu ðkÃkhðkLke Au.
su yksu ík{khwt Au íku ík{khk {]íÞw ÃkAe çkeòLkwt Úkþu. çkÄkt ÷kufku {he òÞ
íkku Ãký rðï íkku þkïík Au. íkuíkku fkÞ{ hnuþu yux÷u fwËhíkLkk rLkÞ{ku ykøk¤
Lk{ú çkLkku.
r{÷fík íkku MktíkkÃkLkwt {q¤ Au. çkwØ Ä{o{kt yux÷u s yLkkMkÂõík yLku rðhÂõíkLku
{wÂõíkLkk {køko fÌkk Au.
nwt {kuxe ftÃkLkeLkku Wå[krÄfkhe Awt Ãký {Lku r{÷fík{kt çknw hMk LkÚke. ÷kufku
{kLku fu MkknrMkfku íkku Võík ÷k¼ {kxu s ðuÃkkhÄtÄku fhu. íku{Lku õÞktÚke ÏÞk÷ ykðu fu
Võík ftEf nktMk÷ fhðk {kxu [÷kðkíkk {kuxk ðuÃkkhLkku þwt ykLktË nkuÞ! íku{Lku Úkíkwt
nþu - fu {Lku 24 f÷kf Ãký ykuAk Ãkzu Au - yuðku nwt Ãkkuíku ftE f{kðk {køkíkku Lk nkuô
íkku {q¾o Awt.
Úkkuzk ÃkiMkk f{kðk nwt Ãkkøk÷ su{ fk{ LkÚke fhe hÌkku. nwt æÞuÞÃkqýoíkkLkk
ykLktË {kxu fk{ fhw Awt. ÄLk yLku r{÷fík íkuLke Mkh¾k{ýe{kt ftE LkÚke. ÷kufku suuLku
yþõÞ fnu Au íku fhðk{kt yLku yktíkhhk»xÙeÞ fk{ku Ãkkh Ãkkzðk{kt {Lku ykLktË ykðu
Au. yk s ðMíkwyku {khk SðLkLkku yÚko Au yLku íku s {Lku yxõÞk ðøkh fk{ fhðkLke
þÂõík ykÃku Au.
ík{khe ÃkkMku øk{u íkux÷kt ÃkiMkk nkuÞ, ík{u Ëhuf ðMíkwLke {kr÷fe íkku Lk Ähkðe
þfku. {U çknw ÃkiMkk çkLkkÔÞk yu{ ÷kufku {Lku ÞkË fhu íkuðe {khe EåAk LkÚke. {Lku íku
çknw{kLk fhíkkt yÃk{kLk suðwt ÷køkþu. òýu {khu {kxu íkuLkk rMkðkÞ fnuðk suðwt ftE
LkÚke. nwt yuf ‘rMkØnMík’ íkhefu yku¤¾ðkLkwt ðÄw ÃkMktË fheþ.
36. þwt {nuLkík ík{khe fkixwtrçkf

®sËøkeLku ¾íkhk{kt {qfu Au?
½ýk ÷kufku {Lku Mk¾ík {nuLkík yLku fkixwtrçkf SðLk ðå[uLkku MktçktÄ ÃkqAu Au.
þwt ftE ¾hkçk yMkh ÚkkÞ? {khk {íku íkku Mkw¾e fkixwtrçkf SðLk çkÄe rMkrØLkwt {q¤ Au.
{khk Mkrník ËuðwLkk çkÄk f{o[kheykuuLku ÷køku Au fu ¾tíkÚke fk{ fhðkÚke SðLk{kt
Mktíkku»k ykðu Au. yLku yks ðkík y{Lku rðfrMkík ËuþkuLkk ÷kufkuÚke swËk Ãkkzu Au. ðÄkhu
Ãkzíkku Vks÷ Mk{Þ yLkiríkf fk{ku fhðk «uhu Au suLku ÷eÄu fwxwtçkSðLk çkøkzu Au. {khk
{íku íkku {nuLkík fhLkkh {kýMk ½hLkk ÷kufku ÃkkMkuÚke «u{ yLku MkL{kLk Ãkk{u Au.
suLku {kuxk yrÄfkhe Úkðwt Au íkuýu ftE íkku ¼kuøk ykÃkðku Ãkzþu. su f{o[kheLku
fwxwtçk MkkÚku ðÄw Mk{Þ rðíkkððku nkuÞ íku {uLkush Míkh MkwÄe íkku ykøk¤ ðÄe þfu Ãký
xku[Lkk Míkhu Lk ÃknkU[u. ík{u ¾qçk fk{ fhíkk nku íkku fwxwtçkLku Mk{Þ ykuAku {¤u Ãký
Ãkqhíkk ÃkiMkk yLku MkL{kLk {¤u. Lkuíkk ÃkkMku íkku Vks÷ Mk{Þ nkuÞ s Lknª.
ík{u fk{{kt ÔÞMík nku íkku Ãký fwxwtçk {kxu Mk{Þ íkku fkZe s þfkÞ. nwt LkkLkku
níkku íÞkhu {khe ÃkíLke fkÞ{ VrhÞkË fhíke fu nwt çkÄku Mk{Þ fk{{kt s rðíkkðwt Awt.
yuf Mkktsu nwt íkuLku çknkh s{ðk yLku ÃkAe rVÕ{ òuðk ÷E økÞku. nwt íkku MkqE økÞku Ãký
íkuLku rVÕ{ øk{e. {khe ykx÷e ÔÞMíkíkk Aíkkt nwt íkuLku ÷E økÞku íku íkuLku ðÄw økBÞwt.
yufçkeò MkkÚku yk Mk{sý h[kÞ íkku ÃkAe fkuE «&™ Lk hnu. {U yuf Ãký hò LkÚke
÷eÄe Aíkkt y{khwt ÷øLkSðLk Mkw¾e Au.
ykuAwt fk{ nkuðtw ðÄw ÃkezksLkf Au fkhý fu ykÃkýu fk{ fhðk s ÃkuËk ÚkÞk
Aeyu. {kýMkLku yuf ð»ko ÷ktçkw ðufuþLk {¤u íkku? nwt {khe ftÃkLke{kt ËMk ð»koLkk fk{
çkkË yuf ð»koLkwt ðufuþLk ykÃkw Awt. ½ýkt ÷kufkuLku íku çknw ÷ktçkw ÷køku Au. ½ýe ÃkíLkeykuLku
VrhÞkË nkuÞ Au fu íku{Lkk ÃkríkËuðku Ãkqhíkku Mk{Þ LkÚke ykÃkíkk. Ãký íkuðe ÃkíLkeyku
Ãký ÷ktçke hò{kt ftxk¤e òÞ Au. ÔÞMík SðLk s {kýMkLku Mkw¾e hk¾u Au.
fwxwtçk yLku Lkerík{¥kk Ãkh çkÄku ykÄkh Au. Ãk[kMk ð»koLkku y{urhfLk ÃkhËuþ
fk{u òÞ yLku ykf»kof AkufheLkk «u{{kt Ãkze ÃkkuíkkLke ÃkíLkeLku AqxkAuzk ykÃku íkku
[k÷u - fkurhÞk{kt Lknª. y{urhfk{kt AqxkAuzk Mkk{kLÞ Au. {Lku Mk{òíkwt LkÚke fu
fwxwtçkLkwt, çkk¤fkuLkwt, ËuþLkk ¼krðLkwt fkuý æÞkLk hk¾íkwt nþu? {khu Ãký {khe ÃkíLke
MkkÚku {ík¼uË ÚkkÞ Au Ãký y{khku «u{ íkku [k÷w s hnu Au. ÃkríkÃkíLke ðå[uLke
íkf÷eVku{ktÚke Äehs íku{Lku ÃkkAk MkkÚku ÷kðe þfu.
37. «ríkck økw{kðe Ãkk÷ðu s Lknª

{kýMku fux÷ef ðMíkw økw{kððe òuEyu Lknª. «ríkck íku{ktLke MkkiÚke
yøkíÞLke. yu økw{kððe yux÷u Mkk{krsf {]íÞw. ÃkiMkk økw{kðku íkku Ëw:¾ sYh ÚkkÞ
Ãký íku ÃkkAk f{kE þfkÞ. Ãký «ríkck fÞkhuÞ økw{kðkÞ Lknª. íkuLku íkku SðLke su{
Mkk[ððe òuEyu. ËhufLku Lkk{ nkuÞ, fk{ nkuÞ su y{wf ytþu íku {kýMkLkwt «ríkrLkrÄíð
fhu. {kýMkLkwt Lkk{ ÷uíkkt s íkuLkku [nuhku, yðks, íkuLke rMkrØyku çkÄwt s nksh ÚkE
òÞ. Lkk{ yux÷u s {kýMk. økktÄeSLkwt Lkk{ ÷uíkkt s MkíÞ yLku y®nMkk ÞkË ykðu.
yu s çkíkkðu Au fu Lkk{Lkwt þwt {n¥ð Au yux÷u s ík{kÁt Lkk{ çkøkzu Lknª íkuLkwt
æÞkLk hk¾ku.
ík{khe «ríkck çkLkkðe hk¾ðk þwt fhþku? ík{u su fk{Úke yku¤¾kíkk nku
íkuLku yLkwYÃk ðíkoLk fhku. rþûkf nku íkku íku heíku ðíkkuo, rðãkÚkeo nku íkku íku heíku hnku,
zkìfxh, MkkÄw, Mktík, ðuÃkkhe,..... çkÄkt yu ÃkkuíkkLkk fk{Lku yLkwYÃk s ðíkoðwt òuEyu.

Ëhuf fk{ MkkÚku íkuLke yk[khMktrníkk òuzkÞu÷e nkuÞ. òu ík{u íku yku¤tøkku íkku xefkLku
Ãkkºk çkLkku.
½ýk ÷kufku íkuLke shkÞ Ãkhðk LkÚke fhíkk. ½ýk ðze÷ku, rþûkfku, Ä{oøkwÁyku,
ðuÃkkheyku íku{Lkk fk{Lku yLkwYÃk LkÚke Sðíkk. yksu Mkk[k rþûkfku fux÷k? rþûkfu
Mkk{krsf sðkçkËkhe økw{kðe ËeÄe Au. íkuðwt s zkìfxhLkwt Au. ËËeoLku íkÃkkMkíkkt Ãknu÷kt
Ve {ktøku Au!
ftÃkLke [÷kððe yu Ãký Mkk{krsf sðkçkËkheLkwt fk{ Au. ykŠÚkf «ð]r¥k
îkhk Ëuþ yLku Mk{ksLkk W¥ÚkkLk{kt MkkÚk ykÃkðku íku WãkuøkðehLke sðkçkËkhe Au.
Võík ÃkkuíkkLkk s yLku fwxwtçkLkk s ¼÷k {kxu fk{ fhðwt nkuík íkku {U fÞkhLkwtÞ {qfe
ËeÄwt nkuík.
{khk Lkk{ yLku ykçkÁLku ÷eÄu {khu fk{ Akuzðwt nkuÞ íkku Ãký AkuzkÞ íku{
LkÚke.{khwt Lkk{ íkku òýu ‘fk{’Lkwt ÃkÞkoÞ Au. fk{ fhðkLkwt çktÄ fÁt íkku {khk Lkk{Lkwt
þwt? Ëuðw{kt yíÞkhu ¼kík¼kíkLkk ðuÃkkhÄtÄk ÚkkÞ Au Ãký y{wf ÄtÄk y{u LkÚke fhíkk.
{kus{ò yLku ¾kýeÃkeýeLkk ÄtÄk{kt f{kðkLkwt íkku ¾qçk Au Ãký y{khe «ríkck y{Lku
íku{ fhíkk hkufu Au.
çkeswt, sYh ðøkhLke ðMíkwykuLke ykÞkík. y{u Võík fk[ku {k÷ yLku
WíÃkkËLkLke sYhe ðMíkwyku s ykÞkík fheyu Aeyu. Ëuþ{kt çkLkíke ðMíkwykuLke ykÞkík
y{u fhíkk LkÚke.
ºkeswt : LkkLkk yLku {æÞ{ fûkkLkk WãkuøkkuLke ð]rØ{kt yðhkuÄku Q¼k fhðkÚke
y{u Ëqh hneyu Aeyu. òíku s Q¼k fhu÷k LkeríkrLkÞ{ku {khe yLku ËuðwLke «ríkck
Ãkh Lk¼u Au yLku {khu {kxu íku y{qÕÞ Au.
38. Mk{]Ø Mk{ksLkk «&™ku

AuÕ÷kt Úkkuzkt ð»kkuoÚke fkurhÞk Mk{]Ø ÚkÞwt Au. {kÚkkËeX ykðf ðÄeLku $6000
ÚkE Au. hMíkkyku ðknLkkuÚke Q¼hkÞ Au. ËwfkLkku LkeíkLkðe ðMíkwykuÚke ¼hÃkqh Au.
rðËuþe MkVh fkuEÃký fhe þfu Au. òu fu yk LkðeMkðe Mk{]rØLke ykzyMkh Au çkøkkz,
su yuf [uÃke hkuøkLke su{ Vu÷kE hÌkku Au. Mk{]rØ íkku ðÄe Au Ãký nS ònkus÷k÷eÚke
hnuðkLkku Mk{Þ LkÚke ykÔÞku. nsw ykÃkýu òÃkkLk fu íkkEðkLkLkk Míkhu LkÚke ÃknkUåÞk.

Vwøkkðku yLku ykÃkýk [÷ýLke ®f{ík òuíkkt ykÃkýk $6000 òÃkkLk yLku íkkEðkLkLkk
$2000 sux÷k Au yLku ykÃkýku ðÃkhkþ íkku íku{Lkk sux÷ku s Au. ykÃkýe ykðf
fhíkkt ykÃkýu ½ýwt ðÄw ðkÃkheyu Aeyu. fkurhÞk{kt ÷kufku Ãkkøk÷Lke su{ ÃkiMkk ðkÃkhu
Au yLku fkuE çk[ík LkÚke fhíkwt. yk [uíkðk suðwt Au. ykÃkýu ¾[kuo ½xkzðku òuEyu.
÷kufkuLke ÞkËËkMík xqtfe nkuÞ Au. økheçkeLke stShku íkkuzÞkLku nS ð¾ík
LkÚke ÚkÞku. yk çkuVk{ ¾[kuo [k÷ðkLkwt þe¾íkku çkk¤f Ëkux {qfu íkuLkk suðwt ÷køku Au.
òÃkkLkeyku fkurhÞLkku fhíkkt Mkkhe heíku Sðu Au Ãký ¾qçk MkkËøkeÚke Sðu Au. {kuxe
ftÃkLkeykuLkk {kr÷f Ãký 100Úke 130 [kuhMk{exhLkk ½h{kt hnu Au. íkkuþeçkk ftÃkLkeLkk
yæÞûk fhkuzku f{kÞ Au Ãký 83 [kuhMk{exhLkk ½h{kt hnu Au yLku {rnLku $1200{kt
½h [÷kðu Au! ßÞkhu fux÷eÞ fkurhÞLk ftÃkLkeykuLkk yæÞûkku {kuxk ½h{kt ykr÷þkLk
VŠLk[h ðMkkðe ònkus÷k÷eÚke hnu Au. òÃkkLkeyku ¾qçk çk[ík fhu Au yLku yk
çk[íkÚke òÃkkLk rðïLkku ÄLkkZÞ Ëuþ çkLÞku Au.ðÄkhu Ãkzíkku ðÃkhkþ ¾íkhLkkf Au-
¾hkçk xuð Au. ËuþðkMkeyku ÃknkU[ fhíkkt ðÄw ¾[uo íkku ËuþLku {kxu íkf÷eV Q¼e
fhu Au.
y{urhfk suðk rðfrMkík ËuþLku Ãký yk ÷køkw Ãkzu Au. yk Võík ÃkiMkkLkku
çkøkkz Lknª Ãký Mkk{krsf Ëq»ký Au. ÷kufku {nuLkík fhðkLku çkË÷u {kus{ò{kt Mk{Þ
yLku ÃkiMkkLkku çktLkuLkku ÔÞÞ fhu Au. yk¤Mk yLku WzkWÃkýkLkk rþfkh çkLku Au. ¾tík
yLku fhfMkhÚke Úkkuzk Úkkuzk ÃkiMkk f{kðkLku çkË÷u AÃÃkh VkzeLku ÃkiMkk ykðu íkuLke hkn
sqyu Au. ykLkwt Ãkrhýk{ ¼ük[kh, {kLkðeÞ {qÕÞkuLkku Mkzku yLku AuÕ÷u {kýMk yLku
ËuþLkwt ÃkíkLk.
÷kufku ÃkkýeLke su{ ÃkiMkk ðkÃkhu Au. yk yuf {kLkrMkf çke{khe Au ykÃkýu
Vhe MðMÚk Úkðwt Ãkzþu. ½ýkt ½h{kt Ëhuf MkÇÞ {kxu fkh nþu íkku fux÷ktf ½hku{kt Mkkuz
íkkýðkLke søÞk Ãký Lknª nkuÞ. fux÷ktf økkuÕV h{ðk Ëkuzíkk nþu íkku fux÷ktf
økheçkkEÚke ykí{níÞk fhíkkt nþu. ÄLkðkLkkuyu ÃkkuíkkLke SðLkþi÷e Lke[e ÷kðeLku
Ëu¾kzk çktÄ fhðk òuEyu. økheçkkuLku ÄLk ðnU[ðwt òuEyu. Mkk{krsf {qÕÞku Vhe ÞkË
fhðk Ãkzþu. ÄLkðkLkku ÃkkuíkkLke heíku s ÃkiMkk ðkÃkhþu íkku Ëuþ ¾íkhk{kt ykðþu.
Úkkuzkt ð»kkuo Ãknu÷kt ftÃkLkeLkk yuf fkÞo¢{{kt yuf yrÄfkheLkkt ÃkíLke ®f{íke
fkux Ãknuhe nksh hÌkk. {Lku ¾kíkhe níke fu íku yrÄfkheLku {¤íkk Ãkøkkh{kt ykðku

®f{íke fkux ÃkkuMkkÞ s Lknª. yrÄfkhe ¾heËe rð¼køk{kt fk{ fhu. çkÄktLku íku{Lke
hnuýefhýe {kxu þtfk ÚkkÞ. {Lku ÚkÞwt fu yk WzkWÃkýwt [uÃke Au. çkeò f{o[kheykuLku
Ãký yMkh Úkþu. íkuÚke {U íku yrÄfkheLku ftÃkLke AkuzðkLkwt sýkÔÞwt. yrÄfkheLkk ®f{íke
ð†kuLkwt fkuE çknkLkwt {khe ÃkkMku [kÕÞwt Lknª yLku yrÄfkheyu ftÃkLke Akuzðe Ãkze.
{kýMkLke r{÷fíkLkk MkkÚku MkkÚku íkuLke Mkk{krsf sðkçkËkhe Ãký ðÄu Au.
ykÃkýe ÃkkMkuLkwt çkÄwt Mk{ks{ktÚke s ykÔÞwt Au - r{÷fík, «ríkck yLku þÂõík. Mk{ksu
ykÃkýk ytøkík WÃkÞkuøk {kxu íku LkÚke ykÃÞwt. ykÃkýu Mk{ksLku íku sYhe Mk{Þu ÃkkAwt
ykÃkðkLkwt Au. ík{khe ÃkkMku sux÷wt ðÄw nkuÞ íkux÷k ðÄkhu fhfMkhðk¤k çkLkðwt òuEyu.
Mk{ksLku {nuLkík yLku WËkhíkkLku {køkuo ËkuhðkLke ykÃkýe sðkçkËkhe Ãký ðÄw çkLku.
39. çkeòLku ¼kuøku ík{u LkVku

fu{ Lk f{kE þfku?
÷kufku yuf÷k LkÚke Sðíkk Ëhuf {kýMk Mk{ksLkku MkÇÞ Au. ËhufLku ÃkhMÃkhLke
sYh Au. ÷kufku Mk{ks h[u Au yLku Mk{ks {kýMkLku çkLkkðu Au y{urhfLk
Mk{ksþk†eykuyu {kýMkLkk Mkk{krsf rðfkMk yLku ÔÞÂõíkLkk ykswçkkswLkk ÷kufku
MkkÚkuLkk MktçktÄLke fÚkk rðMíkkhÚke ðýoðe Au. ÔÞÂõík fuðe heíku Mk{ks MkkÚku ¼¤u Au,
çkeS ÔÞÂõík MkkÚku fuðe heíku MktçktÄ rðfMkkðu Au íkuLke ðkík fne Au.
SðLkLkku yÚko ÃkhkuÃkfkh{kt Au, MðkÚko{kt Lknª. {kýMk Võík ÃkkuíkkLkwt rð[khu
Au yux÷u Mkk{krsf «&™ku Q¼k ÚkkÞ Au. çkeS ÔÞÂõíkLkku Úkkuzku Ãký rð[kh fhku íkku
ík{u ¾kuxe Ëðkyku yLku ¾kuhkf{kt ¼u¤Mku¤ fhþku Lknª. òu LkkLkk ykuhzk{kt hnuíkkt
ºký ÃkuZeLkk fwxwtçk rðþu rð[khþku íkku fÞkhuÞ ®f{íke ð†ku ¾heËþku Lknª. ÃkzkuþeLke
yðøkýLkk fhku íkku s ík{u ykðwt ðíkoLk fhku. ík{u su fk{ fhíkk nku íku, Ãký MðkÚkoLkk
Mkfò{kt MkÃkzkþku Lknª. ytøkík Mkw¾ fhíkkt Mk{ksLkk Mkw¾ rðþu rð[khku. ík{u yuf÷k
LkÚke Sðíkk - çkÄkLke MkkÚku Sðku Aku, íku{Lke MkkÚkuLkk yMktÏÞ MktçktÄku WÃkh ík{u
Lk¼ku Aku.
òu fu ík{u Ãkkuíku ¾kux Lk fhku íkuLkwt æÞkLk hk¾ðwt òuEyu. çkeòLkk ÷k¼ MkkÚku
ÃkkuíkkLkk ÷k¼ Ãkh Ãký Lksh nkuðe òuEyu. yuf «kusufx{kt ykðwt s ÚkÞwt . Mkk{e
ftÃkLkeyu fhkh{kt VuhVkh fÞko - ËuðwLkk ¼kuøku, Mk{kLkíkk ykir[íÞ yLku ykËkLk«ËkLk
ð]r¥kLkk ¼kuøku. nwt íku{Lku {éÞku. y{khe ðkík hsq fhíkkt fÌkwt fu ykir[íÞ yLku
ykËkLk«ËkLk ð]r¥kLkk rMkØktík y{urhfk{kt sYhe LkÚke ? íku{Lku {khe ðkíkLke çknw
yMkh ÚkE Lknª yux÷u {U fkuLxÙkfx hË fhðkLke ðkík fhe. yk¾hu Wr[ík þhíkku Ãkh
fkuLxÙkfx fhðk{kt y{u MkV¤ ÚkÞk yLku y{Lku Mkkhk yuðk ÃkiMkk {éÞk.
ÃkhMÃkh {kLk, ykir[íÞ, ÷uýËuýLkk rLkÞ{ku ðuÃkkhLke MkkÚku ytøkík SðLk{kt
Ãký sYhe Au. ÃkkuíkkLkk ÷k¼ MkkÚku çkeòLkk ¼÷k {kxu Ãký fk{ fhðwt òuEyu. çkeòLkk
¼køku ík{u ÷k¼ QXkðku íkku Mk{ks{kt íkf÷eV ÚkkÞ.
•••

[uh{uLk rf{ ðq [qtøk rð»ku ... Úkkuztw ðÄw
Úkkuzk ð¾íkÚke ¼køkíkk Vhíkk Ërûký fkurhÞkLkk çknw

{kLkðtíkk WãkuøkÃkrík rf{-ðq-[qtøk {kxe Ãkøkk Ãkwhðkh ÚkÞk Au.
ËuðwLkk MÚkkÃkf yLku [uh{uLk su õÞkhuf MkwtËh ð†ku{kt Mkßs
ÚkE Vhíkk íku yksu ËqhLkk økk{zk{kt Ze÷kt MkwíkhkW ð†ku{kt
¾wÕ÷k Ãkøku Vhíkk Lkshu Ãkzu Au. {ktËøkeÚke ÷uðkE økÞu÷k 66
ð»koLkk rf{ AuÕ÷k ºký ð»ko{kt f{hÚke [kh #[ Ãkkík¤k ÚkE økÞk Au. Mkíkík {k÷oçkkuhku
rMkøkhux VqtõÞk fhíkk rf{ Äe{k, yrLkrùík yðks{kt ðkík fhu Au. Ãký ðkíkLkku
rð»kÞ òu çkË÷kELku íku{Lke ftÃkLke WÃkh ykðu íkku íku òýu ftÃkLkeLkk {wÏÞ yrÄfkheLkk
YÃk{kt W¼hkE ykðu.
ykufxkuçkh 1999{kt $65bn Lkk Ëuðk MkkÚku {kuxe LkkËkhe LkkUÄkðLkkh rf{
AuÕ÷kt ºký ð»koÚke AqÃkkíkk Vhu Au yLku ftÃkLke çkkçkíku yuf nhV Ãký Wå[khíkk LkÚke.
ftÃkLkeLkk sqLkk f{o[kheyku íkÚkk Mkku÷Lkk LÞkÞkÄeþu íku{Lku økwLkuøkkh íkhefu ð¾kuze
fkZâk Au, Aíkkt íku{ýu fkuE sðkçk ykÃÞku LkÚke. yurþÞkLkk yÂøLk ¾qýkLkk yuf
Ëuþ{kt VkuåÞwoLkLku ykÃku÷e {w÷kfkík{kt íkuyku ËuðwLke LkkËkhe {kxu sðkçkËkh hksfeÞ
fkðíkhk íkÚkk ðneðxe ¼q÷kuLke ðkík fhu Au. íku{ýu ÃkkuíkkLke ¼q÷[qf {kxu sðkçkËkhe
÷uíkk fÌkwt : ‘{khe {kuxe ¼q÷ yu níke fu nwt ðÄkhu Ãkzíkku {n¥ðkfktûke níkku. {U ½ýwt
fk{ ½ýe ÍzÃkÚke fhðkLkku «ÞíLk fÞkuo.’ rf{Lku økwLkuøkkhLke þtfkÚke òuðk{kt ykðu
Au, suÚke íkuyku ¾qçk økwMMkk{kt yLku níkkþ Au. yuLkhkuLk íkÚkk ðÕzofku{Lku Ãký yktxu
íkuðk EríknkMkLkk MkkiÚke {kuxk rnMkkçke økkuxk¤kLkk h[rÞíkk ÚkðkLke íku{Lke Mkk{u VrhÞkË
Au. ònkus÷k÷e íÞsðkLke Mk÷kn ykÃkLkkh rf{Lkwt fnuðwt Au fu ‘‘íkuyku {Lku Äwíkkhk
íkhefu [eíkhe hÌkk Au. nwt ¼úü ÚkðkLkwt MkÃkLkuÞ LkÚke rð[khe þfíkku.’’
íkuyku ËuðwLkk rnMkkçkku ‘{Xkhðk’Lkwt fçkq÷u Au. òu fu íku{Lkk fnuðk «{kýu
øk]ÃkftÃkLkeLku ðÄkhu ¼kðu r{÷fíkku ðu[e ËuðkLke yk {kLÞ fkurhÞLk heík níke. 1997-
98{kt $30bn Lkk økkuxk¤k {kxu ËuðwLkk ðeMk yrÄfkheyku 2001{kt A {kMkLke
su÷Lke Mkò ÃkkBÞk.
rf{Lke MkkiÚke [kUfkðLkkhe ðkík íkku yu Au fu íkuyku fkÞËkfeÞ fkÞoðkneÚke
Aqxðk {kxu Lknª Ãký MkhfkhLkk Wå[ík{ yrÄfkheLke rðLkðýeÚke fkurhÞk AkuzeLku

¼køkíkk Vhu Au! íku{Lkk fnuðk «{kýu : fkurhÞLk «urMkzLx yLku çkeò Wå[
yrÄfkheykuyu 1999{kt ÉýLke Lkðh[Lkk ð¾íku íku{Lku Ëqh hnuðk fÌkwt yLku ð[Lk
ykÃÞwt fu ËuðwLke LkkËkheLke fkuE sðkçkËkhe íku{Lkk Ãkh Lknª ykðu yLku íkuyku ÃkkAk
ykðe íku{Lke ykuxku ftÃkLkeyku [÷kðe þfþu. rf{ fnu Au : ‘«urMkzLxu {Lku òíku VkuLk
fheLku {Lku Úkkuzku Mk{Þ Ëqh hnuðk fÌkwt’’ òu fu «urMkzLxLke x{o 25 Vuçkúwykheyu Mk{kÃík
ÚkkÞ Au yLku íku{ýu ftE Ãký Lk fnuðkLkwt ÞkuøÞ {kLÞwt Au.
yæÞûk rf{Lkw ÃkíkLk íku{Lkwt ytøkík LkÚke. íku íkku fkurhÞkLkk ÄtÄkfeÞ søkíkLkwt
íkÚkk Mkhfkh yLku ¾kLkøke ûkuºkLkk MknfkhLkwt - suýu ykiãkurøkf WíÃkkËLkÚke økheçkkE
{exkðe ËeÄe níke - Lkwt ÃkíkLk Au. íku{Lke ¼køkeËkheLke Áyu rf{Lku sYhe çkÄe s
Mkøkðzku {¤íke. òýeíkk fkurhÞLk ðuÃkkhe çkLke yk¢{f heíku íku{ýu WÍçkufeMíkkLk
íkÚkk EhkLk{kt «ðuþ fÞkuo. ‘Mkíkík rðfkMk yu íkku Ëuþ¼Âõík Au’ yuðe fkurhÞLk {kLÞíkkLku
íku{ýu {qŠík{tík fhe. Ëuðw ¾qçk {kuxe Au yLku õÞkhuÞ rLk»V¤ Lknª òÞ yu{ fkurhÞLkku
{kLkíkk níkk. 1997Lkk yurþÞLk LkkýktfeÞ Mktfxu íku{Lke yk {kLÞíkk f[ze Lkkt¾e
yLku MkkÚku MkkÚku rf{Lkkt MkÃkLkkt Ãký. su Mkhfkhu íkuLke {kuxe ÞkusLkkykuLku Mk{ÚkoLk
ykÃÞwt níkwt íkuýu s ÄehkýLke Lkk fne. ‘Mkhfkhu çkÄk rLkÞ{ku çkË÷e LkkÏÞk’ íku{
rf{Lkwt fnuðwt Au. ¾hu¾h íkku h{ík s çkË÷e Lkkt¾e. su íktºkyu íkuLku ÍzÃke rðfkMk {kxu
«kuíMkknLk ykÃÞwt níkwt, ¾hkçk rLkýoÞku Aíkkt Äehký ykÃÞw níkwt, suýu rnMkkçkkuLku
Mkkt¾e ÷eÄk níkkt íku s Ãkze ¼ktøÞw níkwt. yLku rf{ íkuLkk s fkx{k¤{kt ËxkE økÞk.
rf{u 1967{kt $10,000 Lke {qzeÚke LkkLke ðuÃkkhe ÃkuZe þY fhe níke.
Ãký íku{Lke ÃkkMku yMke{ ykþkyku níke. ‘Ëuðw’ yux÷u ‘{kuxwt rðï’. íku{ýu fkurhÞLk
ÞwØ ËhBÞkLk AkÃkkðk¤k íkhefu fk{ fhe Lku Ãký ÞwrLkðŠMkxe{ktÚke yÚkoþk† MkkÚku
ÃkËðe «kó fhe níke. yÚkkøk Ãkrh©{ yLku ©ØkÚke rf{ {kuze hkík MkwÄe fk{ fhíkk
yLku hkºku fk{ fhíke {sqhýkuLku {eXkEyku ¾ðzkðíkk suÚke íkuyku ËuðwLkwt fk{ ðnu÷wt
Ãkqhwt fhu. 1970{kt íkku rf{ LÞwÞkufoLkk ðuÃkkheykuLkk çkkhýu xfkuhk {khðk ÷køÞk
níkk. fkurhÞLk «urMkzLx Ãkkfo Þwtøk ne Lke yufnÚÚkw Mk¥kkLkk 16 ð»ko ËhBÞkLk íku{Lku
½ýku ÷k¼ {éÞku. Ãkkfo rf{Lkk rÃkíkkLkk ¼qíkÃkqðo rþ»Þ níkk. 37 ð»koÚke ¾kux fhíke
Mkhfkhe {þeLkhe ftÃkLke íku{ýu rf{Lku MkkUÃke. rËðMk-hkík íÞkt s hne íku{ýu
f{o[kheykuLku ½zâk yLku ðhMk{kt íkku ftÃkLke LkVku fhðk ÷køke. Mkhfkhe {ËËÚke ÃkAe
íkku íku{ýu økkuËe, ðknLkkuLke Vufxhe yLku çkeò ½ýkt {kuxkt yuf{ku [k÷w fhe ËeÄkt.

ykuAk ¼kðu {¤íkk ÄehkýÚke Ëuðw fkurhÞkLkwt ºkeò LktçkhLkwt rLkfkMk fhíkwt yuf{ çkLke
økÞwt (Mku{Mkwtøk yLku nwtzkE ÃkAe).
rf{u ËuðwLkku yktíkhhk»xÙeÞ ðuÃkkh Ãký £kLMkÚke ÃkkrfMíkkLk MkwÄeLkk
hksfkhýeyku MkkÚkuLkk MktçktÄku rðfMkkðe íkuLkk Ãkh «MÚkkrÃkík fÞkuo. ‘sux÷wt ðÄw òu¾{,
íkux÷wt ðÄw ð¤íkh’ Lkk {tºk MkkÚku íku{ýu ºkeò rðïLkk Ëuþku{kt «ðuþ fÞkuo ßÞkt Ãkrù{Lkk
Ëuþku òu¾{ ÷uðk hkS Lk níkk. 1981{kt r÷rçkÞkLku {kuxe hf{ ¾kLkøke çkktÄfk{{kt
WÄkh ykÃke yLku fk[k íku÷YÃku íkuLkwt yøkkWÚke s ð¤íkh ÷E ÷eÄwt. yuðe s heíku
çkuÕSÞ{{kt Ãký ¾Lkesíku÷{kt Äq{ f{kýe fhe. 1989{kt ÃkkuíkkLkk {nuLkík yLku
çkr÷ËkLkLke ðkíkku ‘It’s a big world, There’s lots to be done’ Lkk{Lkk
ÃkwMíkf{kt ÷¾e, suLke 20 ÷k¾Úke ðÄw «íkku ðu[kE Au yLku suLkwt 21 ¼k»kkyku{kt
¼k»kktíkh ÚkÞwt Au. Lkeríkþk† yLku ÔÞðnkhw ¿kkLkLkk MkqºkkuÚke íku{Lkku Ãkxkhku ¼hu÷ku
Au. Ëk.ík. ‘ykçkYLkk fktfhk Úkðk yux÷u Mkk{krsf {]íÞw.’
AuÕ÷u, Ëuðw{kt 110 Ëuþku{kt 3,20,000 f{o[kheyku fk{ fhíkk níkk.
íkuyku ðknLkku, xur÷rðÍLk, ÃkeykLkku ... ½ýwt çkÄwt çkLkkðíkk. Ãký LkVku LkSðku hnuíkku.
1998{kt ËuðwLkk ÃkíkLkLkk yuf ð»ko Ãknu÷kt íkuLke çkkh {wÏÞ ftÃkLkeykuyu $51bn Lke
ykðf Ãkh {kºk $458mn Lke (1%) LkSðe ¾kux fhe níke.
ðknLk Wãkuøk{kt yktíkhhk»xÙeÞ ûkuºku Lkk{ f{kðkLke nkuz{kt rf{u ÃkkuíkkLkwt
yk¾wt sqÚk Ëkðu ÷økkze ËeÄwt yLku ¾kuÞwt. òu fu íku{Lke ÔÞqnh[Lkk íkfoçkØ níke.
÷ktçkkMk{ÞLkk rðfkMkLke ßÞkt íkfku níke íkuðk W¼híkk çkòhku{kt yLku ßÞkt nsw
MÃkÄko ykuAe níke íkuðk Ëuþku Ëuðwyu íkkõÞk níkk. yux÷u íkku Ãkku÷uLz, Þw¢uLk, EhkLk,
rðyuxLkk{ íkÚkk ¼khík suðk Ëuþku{kt rf{u yzÄku zÍLk yuf{ku çkktÄe ËeÄk. ËuðwLkwt
òu¾{ ½xu íkuðk MkkuËk Ãký íku{ýu fÞko. WÍçkurfMíkkLkLke Mkhfkhu $650mn Lkk ðknLkku
çkLkkððkLkk fkh¾kLkk{kt yzÄku ¾[kuo {kÚku ÷E hrþÞkLkk çkòhLkku {køko {kuf¤ku
fhe ykÃÞku. Ãkku÷uLz{kt ËuðwLkk {k÷Mkk{kLkLke ykÞkík {kxu sfkík{kt ¾kMk ÷k¼
{u¤ÔÞk. íku{Lke ÞkusLkk «{kýu 2000Lke Mkk÷ MkwÄe{kt 20 ÷k¾ fkh çkLkkððkLke
níke, yzÄe fkurhÞkLke çknkh. 1999 MkwÄe{kt 16 ÷k¾ fkh íkku çkLke økE níke.
íku{Lke ÔÞqnh[Lkk V¤íke síke níke. ÞwhkuÃk yLku y{urhfkLkk nheVku rf{ Ãkh çkuVk{
rðMíkhýLkku ykhkuÃk ÷økkðíkk níkk. 1996{kt sLkh÷ {kuxMkoLkk ðzkLkwt rf{Lke MkkuËku
fhðkLke heík {kxu fnuðtw níkwt fu : ‘Ëuðw rðûkuÃkfkhf çk¤ Au yLku çkòh W¼k fhðk íku

øk{u íku fhe þfu Au.’ 1995{kt Ãkku÷uLzLke Mkhfkhe ðknLk Vufxhe MkkÚku MktÞwõík MkknMk
{kxu sLkh÷ {kuxMkoLku Ëuðw ðxkðe økÞwt níkwt. çktÄ çkkhýkLke r{xªøkku{kt rf{ nheV
ftÃkLkeykuLkk ðzkykuLke ¼khu xefk fhíkk. íku{Lkk Ãkrù{Lkk nheVku ðirïf ¼hkðkLke
VrhÞkË fhíkk ßÞkhu rf{ íku{Lku ÞkË Ëuðzkðíkk fu rðfrMkík çkòhku{kt s ðÄw
Vufxheyku níke.
ðknLkku çkLkkððkLkwt fk{ Ãkqh ÍzÃku þY ÚkÞtw yLku Lkðe Vufxheyku LkVku h¤e
þfu íku Ãknu÷kt s yurþÞLk LkkýktfeÞ Mktfx ykðe Ãkzâwt. rf{u støke hf{ ðirïf
rðMíkhý {kxu WÄkh ÷eÄe níke. Ëuðwyu rçkúxeþ yuÂLsrLkÞhªøk ftÃkLke íkÚkk s{oLk
rzÍkELk ftÃkLke Ãký ÷eÄe níke. rf{u økúknfkuLku ÃkiMkk ykÃkíke ftÃkLke{kt Ãký ¼hÃkqh
Lkkýkt ykÃÞk níkk yLku ËuðwLkk ÞwhkuÃkLkk ze÷hkuLku Ãký ÃkiMkk ÄeÞko níkk. íkuykuyu fÌkwt:
‘‘su fhíkkt 10 fu 15 ð»ko ÷køku íku {U 5 ð»ko{kt fhðkLkku «ÞíLk fÞkuo. yk {khe ¼q÷
níke. {kuxkÃkkÞu WíÃkkËLk fhe LkVku h¤ðk {kxu y{u {kuxwt hkufký fÞwO. Ãký ðknLkku
{kxu çkòh níkwt s Lknª yLku fkh ðu[ðk y{khu XufXufkýu ¼xfðwt Ãkzâwt.’’ ð¤e,
ËuðwLke çkeS ftÃkLkeyku{ktÚke íku{Lku Lkkýkt ÷uðk Ãkzâk. Ëuðw fkuÃkkuohuþLk{kt støke hf{Lkk
çkkuLz Q¼k fhe WÍçkurfMíkkLk{kt hkufký fÞwO. rf{Lkk {íku Ëuðw ðknLkLkk ÄtÄkLku ÷eÄu
s Ãkze ¼ktøke. rf{Lku níkwt fu íku{Lke ÃkkMku yuf AqÃkwt þ† níkwt - yzÄe ftÃkLkeyku
sLkh÷ {kuxMkoLku ðu[e {khðkLkwt. ‘yu yuf s MkkuËkÚke y{khe çkÄe ÷kuLk ¼hÃkkE ÚkE
òík.’ 1992 MkwÄe çktLkuyu MkkÚku fk{ fÞwO níkwt. 1997{kt Vhe ðkxk½kxku þY fhe.
1998{kt fhkh fhe MkkuËku Ãkíkðk{kt s níkku. Ãký Ëuðw {kuxhLkk rnMkkçkku yLku AqÃke
¾kuxLku ÷eÄu ftÃkLkeLke {w÷ðýe{kt íkuyku Mkn{ík Lk ÚkÞk. rf{Lkk økÞk çkkË sLkh÷
{kuxMko $5bn ykÃkðk {kxu íkiÞkh níkwt íkku Vkuzo çkku÷e çkkuÕÞk ÃkAe Vhe økÞwt. Úkkuzk
Mk{Þ çkkË $500mn {kt sLkh÷ {kuxMkuo s çkÄe r{÷fík ¾heËe ÷eÄe.
Ëuðw Ãkzðk ÷køke íÞkhu rf{Lku ykþk níke fu fkurhÞLk Mkhfkh {ËË fhþu.
Ëuðw yLku ËuþLkkt rníkku òýu MkkÚku s [k÷íkk. Ãkqðo ÞwhkuÃkLkk Ëuþku{kt íkku íkuyku òýu
Ërûký fkurhÞkLkk hksËqík níkk. Mkhfkhe íktºk{kt fu{ fk{ fZkððwt íku rf{ Mkkhe heíku
òýíkk níkk. ¼qíkÃkqðo hk»xÙÃkrík hkun íke ðw Lku íku{ýu $30mn çkûÞk níkk. 1990{kt
rf{ Mkrník ykX ðuÃkkheyku ÷kt[ ykÃkðk çkË÷ økwLkuøkkh ònuh fhkÞk níkk. rf{Lkk
{íku íkuíkku Ëuðw ftÃkLkeyku Ãkh Mkhfkh îkhk ÷kËðk{kt ykðu÷ku fh níkku - yk ÷kt[ Lk
níke. 1996{kt [wfkËku ykÔÞku fu ftÃkLkeLkk yæÞûk ftÃkLkeLkk rník{kt fk{ fhu íkku

Ëkur»kík Xhu Lknª. su fkuE Mk¥kk{kt nkuÞ íkuLke MkkÚku rf{Lku Mkkhk MktçktÄku hnuíkk. rf{u
1998{kt Mk¥kk Ãkh ykðLkkh rf{ ze swtøkLkk [wtxýe «[kh{kt Ãký MknkÞ fhe níke.
çktLku rf{Lku Mkkhtw çkLkíktw níkwt. hk»xÙÃkrík rf{ ËuðwLkk rf{Lku fnuíkk : ‘ík{u
yÚkoíktºkLkwt æÞkLk hk¾ku yLku nwt hksfkhýLkwt æÞkLk hk¾eþ.’ çktLkuLku yufçkeòLke sYh
níke. hk»xÙÃkrík rf{Lku IMF Lku ò{eLk ykÃkðk støke hf{Lke sYh níke. íku{Lku ©Øk
níke fu ËuðwLkk rf{ yÚkoíktºk{kt MkwÄkhk ÷kðe þfþu. ËuðwLkk rf{ ykiãkurøkf økúwÃkLkk
ðzk níkk y™u hk»xÙÃkrík rf{ ÃkkMku ÃkkuíkkLkk rníkLkwt hûký fhkðe þfu íku{ Äkhíkk
níkk. hk»xÙÃkrík rf{ ËuðwLkk rf{Lke ÄtÄkfeÞ ykðzíkÚke ytòÞu÷k níkk. íkuÚke íku{Lke
Mk÷knÚke ykøk¤ ðÄíkk. ykŠÚkf Mktfx{ktÚke çknkh Lkef¤ðk ËuðwLkk rf{u $50bn
Lkk {k÷Lkk rLkfkMkLke ÞkusLkk çkLkkðe. Mkhfkhe f{o[kheykuLku rLkfkMk {kxu þtfk
níke. íkuykuLkwt {kLkðwt níkwt fu Ëuðw ÃkkuíkkLkk «&™ku n÷ fhðk Mkhfkhe {ËË ÷u Au. òu fu
rf{Lkk {íku íkku íku{Lke ÞkusLkk Võík ËuðwLku Lknª Mk{økú ËuþLkk yÚkoíktºkLku Vhe Sðtík
fhðk sYhe níke.
Mkhfkhe y{÷Ëkhku MkkÚku íku{Lke [z¼z Úkíke hne. ftÃkLkeykuLkk ðÄw Ãkzíkk
çkkuòLku íkuyku ð¾kuzíkk. rf{Lkk {íku yk LkkýktfeÞ Mktfx níkwt, ykiãkurøkf Lknª.
MkhfkhLkk ykŠÚkf {tºkeyu íkku nkÚk s ÄkuE LkkÏÞk yLku fÌkwt fu Mkhfkh fkuE {ËË Lknª
fhe þfu - ftÃkLkeykuyu çkòh Ãkh s ykÄkh hk¾ðku hÌkku. rf{Lkku sðkçk níkku fu
Mkhfkh Ëhuf hkufký Ãkh {tsqheLke {nkuh {khíke - íkku nðu sðkçkËkheÚke fu{ {kU
Vuhðe ÷uðkÞ? ËuðwLkk f{o[kheyku Ãký rðhkuÄ fhðk ÷køÞk.
Mkhfkh nuhkLk níke fkhý fu r{÷fík ðu[e Ëuðw ½xkzðkLke rf{u Lkk Ãkkze.
Ãkrù{e rnMkkçke f÷{ku {kLkðkLkku Ãký ELfkh fÞkuo. ðirïf ykfktûkkykuðk¤k rf{Lku
r{÷fík ðu[ðe Wr[ík Lk ÷køke. íku{Lkku fkh¼kh íkku çknkh ðÄkhu níkku. íkuyku fkuE
r{÷fík ðu[e nkÚk ¾t¾uhe [k÷íke Ãkfze Lk þfu. «kusuõx çktÄ níkk yux÷u LkVku Úkíkku
Lknª yLku Éý ðÄíktw síktw níkwt.
‘ËwrLkÞkLke çkÄe Lkkýkt MktMÚkkyku y{Lku Éý [qfððk fnuíke níke Ãký y{khe
ÃkkMku fkuE hMíkku Lk níkku’ rf{u fÌkwt. çkòh{kt íkhíkk hnuðk {kxu Ëuðwyu çkkuLz yLku
Ÿ[k ÔÞksLkk (30% MkwÄeLkk) fhkhku fÞko. 1998Lkk yuf ð»ko{kt s xqtfe {wËíkLkwt
Éý $13.5bn MkwÄe ÃknkU[e økÞwt. Auðxu fkurhÞLk Mkhfkhu íkuLkk Ãkh ÷økk{
÷økkðe ËeÄe.

ËuðwLku Mkt¼k¤ðkLke sðkçkËkhe rf{Lku ¼khu Ãkze. LkðuBçkh 1998{kt Mkku÷{kt
íkuyku ¼ktøke Ãkzâk yLku íku{Lkk {øksLkwt ykuÃkhuþLk fhðwt Ãkzâwt. zkufxhLke Mk÷knLku
yðøkýeLku íkuyku {rnLkk{kt s rð{kLke {wMkkVhe fhe nuLkkuE ÃknkUåÞk. hk»xÙÃkríkLku
{éÞk yLku sqLkk Éý{ktÚke {wÂõík {ktøke, suLkku yMðefkh ÚkÞku.
WLkk¤k{kt rf{u ÃkkuíkkLke fnuðkíke $1bn ®f{íkLke ytøkík r{÷fík-þuhku
yLku s{eLk - økehðu {qfe. Mkhfkhe yrÄfkheyku íku{Lku çknk÷e ykÃkðk ÷køÞk.
MkhfkhLkk LkkýktfeÞ f{eþLku ònuh{kt íku{Lkk rðhwØ fkÞËkfeÞ fkÞoðkneLke Ä{fe
ykÃke. MxkLzzo yLku Ãkwyhu ËuðwLktw {qÕÞktfLk Auf Lke[u Wíkkhe ËeÄwt. rf{Lku MktËuþku {¤e
økÞku : ‘íku{Lku ÷køÞwt fu nwt ÷wÃík ÚkE sEþ íkku Ëuðw çk[e sþu’.
sw÷kE 1999{kt rf{Lkk ðfe÷ ÷tzLk íku{Lku {¤ðk økÞk níkk. íku{Lku zh
níkku fu rf{ õÞktf ykí{níÞk Lk fhe ÷u - Mktòuøkku ¾qçk s ¾hkçk níkk. íku{Lku {¤u÷k
«rík¼kðÚke rf{ ¾qçk s rLkhkþ níkk.
26 ykuøküu Mkhfkhu ËuðwLkku nðk÷ku Mkt¼k¤e ÷eÄku. yuf {kuxk sqÚkLkwt
hk»xÙeÞfhý! fkurhÞLkkuLkwt {kLkðwt níkwt fu rf{ hksfeÞ yLku ykŠÚkf WÃkkrÄ çkLke økÞk
níkk. Mkku÷Lkk íku{Lkk ðfe÷Lkwt {kLkðwt níkwt fu rf{ Ëqháük níkk, Mkkhk ðuÃkkhe níkk
Ãký ÃkiMkk Mkt¼k¤e Lk þõÞk. ËuðwLkk økkuxk¤kyku Mkk{krsf MðefkhLke çknkh Lkef¤e
økÞk níkk.
ÞktíkkE, [eLk{kt 1999 ykufxkuçkh{kt ºký VufxheLkk WËT½kxLk Mk{kht¼{kt
nkshe ykÃkðk økÞu÷k rf{u Ëuðw yLku fkurhÞk çktLku AkuzðkLkku rLkýoÞ ÷eÄku. íku{ýu
fÌkwt: ‘{khu {khe feŠík çkLkkðe hk¾ðe níke. Mkhfkhe f{o[kheykuLku ¾kºke ykÃke fu
ftÃkLkeyku çk[e sþu, Mkkhku LkVku fhþu yLku ËuðwLktw Ãký Lkk{ Mk[ðkE hnuþu. yux÷u
{khe ÃkkMku fkuE [khku Lk níkku.’ hk»xÙÃkríkyu rf{Lku xur÷VkuLkLke ðkík[eík{kt fÌkwt fu :
‘fkurhÞkLkk EríknkMk{kt çku {kýMkku fkÞ{ ÞkË hnuþu - ¼qíkÃkqðo hk»xÙÃkrík Ãkkfo yLku
ík{u. {Lku íku {kLk õÞkhuÞ Lknª {¤u.’
rf{ ÃkkAk VÞko s Lknª. LkðuBçkh{kt íku{ýu ËuðwLkk f{o[kheykuLku yuf
÷køkýeþe÷ MktËuþku {kufÕÞku : ‘ËuðwLke íkf÷eVkuÚke {khk Ãkqhk þheh{kt Ãkezk ÚkkÞ Au.
{U yk Mktfx yrLkðkÞo heíku Mkt¼kéÞwt Au.’ yk íku{Lkwt AuÕ÷wt ònuh rLkðuËLk níkwt.
ÃkqðoLkk Ëuþku{kt ykçkYLke çknw ®f{ík nkuÞ Au. Ëuðw {khu ÷eÄu LkkËkh ÚkÞwt íkku
nwt ÷kufkuLku þwt {kuZwt çkíkkðwt? WÃkhktík {khe íkrçkÞík Ãký ÷Úkze hne Au.’ ÃkkuíkkLkku

rLkýoÞ Mk{òðíkk rf{u fÌkwt : ‘ÓËÞ hkuøk yLku ÃkuxLkk fuLMkhLkk ykuÃkhuþLkLke Mkkhðkh
{kxu íkuyku VuLfVxo, s{oLkeLke nkuÂMÃkx÷{kt Ëk¾÷ ÚkÞk. íku{ýu fkurhÞk MkkÚkuLkk çkÄk
s MktçktÄku fkÃke LkkÏÞk. íkuyku fkurhÞkLkk AkÃkk ðkt[íkk Lknª. yhu, íku{Lke ÃkíLke su
Mkku÷{kt hne íku{Lkku s{eLk-òÞËkËLkku ÄtÄku Mkt¼k¤íke níke íku{Lke MkkÚku Ãký ðkík
Úkíke Lknª.
Úkkuzku Mk{Þ nkuÂMÃkx÷{kt hÌkk çkkË íkuyku LkSf{kt s yuf yuÃkkxo{uLx{kt
hnuðk økÞk. ËuðwLke nkux÷{kt rðyuxLkk{e hMkkuEyku íku{Lku {kxu hMkkuE çkLkkðíkku.
nkuÂMÃkx÷Lkk çke÷ ¼hðkLke Ãký íkf÷eV níke. Auðxu íku{Lke ÃkíLkeyu {ËË fhe.
íku{Lke ÃkíLke MkkÚku 2000Lkk ytíku íkuyku MÃkuLk yLku Exk÷e økÞk yLku 2001Lke
þYykík{kt íkuyku MkwËkLkLkk þkMkf yku{kh nwMkuLk ynu{Ë y÷ çkþehLkk {nu{kLk
çkLke hÌkk. íkksuíkh{kt íkuyku yurþÞk yLku ÞwhkuÃk{kt Mk{Þ økk¤e hÌkk Au - ¼køkuzw
yÃkhkÄe íkhefu Lknª Ãký hksfeÞ Ëuþðxk íkhefu. fkurhÞLk fkÞËk «{kýu rf{ MðËuþ
ÃkkAk Lk Vhu íÞkt MkwÄe íku{Lkk Ãkh íknku{ík Lk {qfe þfkÞ. Mkhfkhe yrÄfkheyku
¾kLkøke{kt íkuÚke s íku{Lku Ëqh hnuðk Mkq[ðe hÌkk Au. økÞu ð»kuo yktíkhhk»xÙeÞ Ãkkur÷MkLku
íku{Lke ¼k¤ {u¤ððk rðLktíke fhkE níke. Ãký ftE ¾çkh Lk {¤e! 2001 yur«÷{kt
íku{Lkk Lkk{u ðkuhtx LkeféÞwt níkwt Ãký ÃkAe ftE Lknª. rf{ ÃkkuíkkLkk fkurhÞLk ÃkkMkÃkkuxo
Ãkh AqxÚke nhe Vhe hÌkk Au. íku{Lkk sqLkk r{ºkku íku{Lku nsw ‘[uh{uLk rf{’ íkhefu s
MktçkkuÄu Au. [eLk yLku rðyuxLkk{{kt íku{Lkwt nsw {kLk¼uh Mkhfkhe Mðkøkík ÚkkÞ Au.
LkSfLkk ¼qíkfk¤ rð»ku rð[khíkkt yMðMÚk ÚkE sðkÞ Au, suÚke nwt {khe òíkLku ÔÞMík
hk¾tw Awt’ íku{ rf{ fnu Au. íkuyku ÃkkuíkkLkkt MktM{hýku ÷¾e hÌkk Au yLku Ãknu÷eðkh
økkuÕV Ãký h{e hÌkk Au. yuf sqÚk ftÃkLkeLkk Mk÷knfkh çkLke SðLkrLkðkon f{kE
hÌkk Au.
Ãký fkurhÞk{kt íkku íku{Lkwt Lkk{ Ãkzíkkt s rððkË íku{Lku ½uhe ð¤u Au. 2001{kt
ßÞkhu fkurhÞLk-÷uýËkhkuLku ¾çkh Ãkze fu ËuðwLke rçkúxeþ ftÃkLkeLkk ÷tzLkLkk ¾kíkk{kt
støke hf{ Au íkku íku{ýu íkku nkuçkk¤ku ¾ze fhe ËeÄku. ftÃkLkeLkk MkhðiÞk{kt õÞktÞ yk
rðøkíkkuLkwt Lkk{kurLkþkLk Lknª! íku{Lkk {íku rf{ yk çkÄw ¼tzku¤ íÞkt ¾U[e økÞk níkk.
ftÃkLkeLkk f{o[kheyku Ãký {kLkíkk níkk fu ¾w÷kMkk ðøkhLke {kuxe hf{ íÞktLkk ÔÞks
¼hðk Ãkuxu ðÃkhkE níke. òu fu rnMkkçke íkÃkkMk «{kýu íkku íku hf{ yktíkhhk»xÙeÞ
÷kuLk îkhk {¤e níke yLku fkÞËuMkhLke r{÷fík níke. yuf {kuxe hf{Lke 19 ð»ko
MkwÄe ykð-ò çkíkkðkE níke Ãkhtíkw ÃkiMkkLke WXktíkheLkk fkuE Ãkwhkðk Lk níkk.

Mkku÷Lke rzMxÙeõx fkuxo{kt ËuðwLkk yrÄfkheyku WÃkh ÃkiMkkLke økku÷{k÷ íkÚkk
rðËuþe [÷ýLkk fkÞËk rðhwØLkk fk{fks çkË÷ ÚkÞu÷k fuMk{kt rf{Lku s {wÏÞ yÃkhkÄe
[eíkhðk{kt ykÔÞk níkk. ðrhc LÞkÞkÄeþ støk ne[ktøkLkwt {kLkðwt níkwt : ‘fuMk{kt rf{u
yk[hu÷k ykŠÚkf yÃkhkÄku níkk yLku íku{Lkk fkh¾kLkkykuyu fkurhÞLk yÚkoíktºkLku
{kuxwt LkwfMkkLk ÃknkU[kzâwt Au.’
Mkhfkhe {kVe {¤u íkku s rf{ MðËuþ ÃkkAk Vhe ÃkkuíkkLke ykçkY MkSðLk
fhe þfu. hk»xÙÃkrík rf{ ÃkkMku ËuðwLkk rf{Lku {kV fhðkLke Mk¥kk Au Ãký ÃkkuíkkLkk çku
Ãkwºkku íkÚkk rLkfxLkk ÷kufkuLke çkËLkûke íkÚkk yLÞ hksfeÞ Mk{efhýkuLku ÷eÄu íkuyku
íku{ fhíkkt y[fkÞ Au. Lkðk [qtxkÞu÷ hk»xÙÃkrík hku {w ÌkwLk MkwÄkhkðkËe Au yLku rf{
íkhV ËÞk Ëþkoðu íku{ ÷køkíktw LkÚke. Aíkkt y{wf ÷kufku fkurhÞkLkk ykiãkurøkf rðfkMk{kt
rf{Lkk Vk¤kLku yLkw÷ûkeLku Ãký rf{Lku {kV fhðkLkku «Míkkð fhe hÌkk Au. yÚkoþk†e
yLku fkurhÞk xkEBMkLkk «ðfíkkLkwt fnuðwt Au fu ‘ËuðwLkk LkkýktfeÞ økkuxk¤k{kt ¾hk
økwLkuøkkhku íkku Mkhfkhe yrÄfkheyku s Au su{ýu fkurhÞkLkk yÚkoíktºkLku rðLkkþLkk ykhu
÷kðe ¾ztw fÞwO.’
‘þwt ÚkÞwt yLku þwt ÚkE þõÞwt nkuík’ Lkwt økt¼eh ®[íkLk rf{Lku hkíkkuLke hkíkku
òøkíkk hk¾u Au. y®LkÿkLkk nw{÷k{kt íkuyku ‘økk’ Lkk{Lke hýLkeríkLke h{ík MkkuLkeLkk
fkuBÃÞwxh Ãkh hBÞk fhu Au. íku{Lku ÃkkuíkkLke ykçkY ÃkkAe òuEyu Au. ÷kufku Ãkkt[ s
ð»ko{kt Mk{S sþu fu nwt ¾kuxku Lk níkku. Mk{Þ çkÄk ¾w÷kMkk fhe Ëu Au.’
Ãký Mk{Þ íku{Lke Mkk{u Au. íku{ýu yðko[eLk fkurhÞLk yÚkoíktºk h[ðk{kt
{ËË fhe - Ãkqhk ¾tíkÚke yLku yLkuf MkÃkLkktyku MkkÚku fu íkuyku íkuLkk {ku¼e çkLkþu.
Mkhfkhe Mk{ÚkoLkðk¤ku {qzeðkË fu su{kt rf{ ÃkktøkÞko níkk íku íkku Lkü ÚkE økÞku Au.
sqLkwt íktºk íkku zqçke økÞwt Au íku {kLkðk rf{ íkiÞkh LkÚke yLku fkurhÞkLkk Lkðk {knku÷
MkkÚku íkuyku fË{ LkÚke r{÷kðe þfíkk.
rf{ 6 ð»ko ¼køkíkk VÞko çkkË yk¾hu 2006 Vuçkúwykhe{kt fkurhÞLk MkhfkhLku
þhýu ykÔÞk. yu{Lku 10 ð»koLke fkhkðkMkLke Mkò ÚkE.
40 rxÙr÷ÞLk ðkuLk ($42 rçkr÷ÞLk) Lkk økkuxk¤k {kxu yu økwLkuøkkh XÞko.
yk [wfkËku fkuÃkkuohux søkíkLku Ä{fe Mk{kLk Au. Ë. fkurhÞkLkk ykiãkurøkf søkík{kt
MkVkE fhðkLkk yr¼ÞkLkLke yk þYykík Au.
yk ÃkAe Úkkuzk ð¾ík{kt ÌkwtzkE {kuxh øk]ÃkLkk [uh{uLk [qtøk {kUøk fq Lke Ãký
÷kt[ ËuðkLkk {k{÷u Mkhfkhu ÄhÃkfz fhe Au.
(VkuåÞqoLk -2003 Vuçkúw.Lkk ytf{ktÚke)
rð[khð÷kuýwt Ãkrhðkh
ðeMk{e MkËe{kt rð¿kkLk yLku xpfLkku÷kuSLkku ¾qçk rðfkMk ÚkÞku. íku{ktÞu AuÕ÷kt
Ãkå[eMkuf ð»ko{kt xpfLkku÷kuS ykÃkýk SðLkLkkt Ëhuf ûkuºkku{kt «Mkhe økE Au, yuýu
SðLkLke økríkLku ykÃkýe òý çknkh ðÄkhe ËeÄe Au. ykÃkýe ÃkkMku nòhuf ð»koLke
Sðtík MkktMf]ríkf ÃkhtÃkhk Au, suLke yMkh ykÃkýk rð[khku{kt, ðíkoLk{kt yLkkÞkMk
zkufkÞk fhu Au. WÃkhktík rðfrMkík ËuþkuLke yMkhÚke Ãký ykÃkýu {wõík LkÚke.
ykÃkýe yksLke {Úkk{ý Au yk ÃkhtÃkhk, rð¿kkLk yLku xpfLkku÷kuS yLku
rðËuþe yMkh, yk çkÄk ðå[u {u¤ çkuMkkze MðMÚk heíku Sððwt. ‘rð[khð÷kuýwt Ãkrhðkh’
yuðk ÷kufkuLkku Ãkrhðkh Au, suLkk «ÞkMkku Au fu -
• ði¿kkrLkf yr¼øk{ MkkÚku SðLkLke sYrhÞkíkku yLku «&™kuLku yku¤¾eyu,
Mk{Syu yLku ‘yks’Lkk MkíÞLke þkuÄLkku «ÞkMk fheyu.
• Lkðk rð[khkuLku, Lkðk yÚko½xLkkuLku Mkkt¼¤ðkLke, Mk{sðkLke, MðefkhðkLke
ûk{íkk fu¤ðeyu.
• fkuE ÔÞÂõík-rð[khÄkhkLkk [kufXk{kt çktÄkE Lk sðkLke Mkòøkíkk hk¾eyu.
• rðhkuÄe rð[khLku Wøkúíkk ðøkh Mkkt¼¤ðkLke, Mk{sðkLke Äehs hk¾eyu.
• ykÃkýLku øk{íkk rð[khkuLkk «[khf Lk çkLkíkkt «Mkkhf çkLkeyu.
• Mkðoøkúkne, {kLkðfuLÿe rð[khkuLku yk[hý{kt {qfe yuLke fMkkuxe fhíkk hneyu.
• ÃkkuíkkLke ðkík hsq fhíke ð¾íku rð[khþwrØLke, ¼k»kkLkk ÞkuøÞ WÃkÞkuøkLke,
yLkkøkúnLke yLku rçkLksYhe rðMíkkhLkk òu¾{Lke fk¤S hk¾eyu.
• rðïMk{Mík{kt QXíkk rð[khð{¤kuÚke yðøkík hneLku yuLku Mk{sðk
«ÞíLkþe÷ hneyu.
• yrðhík [k÷íke yk rð[khð÷kuýkLke «r¢Þk{kt ðÄw Lku ðÄw ÷kufkuLku Mkns
Mkk{u÷ fheyu.
• MkkIËÞoárü fu¤ðeyu.
• ÔÞÂõíkøkík ykøkúnku AkuzeLku Mk{qn{kt MðMÚkÃkýu Sððk «ÞíLk fheyu.
ykÃk MkðuoLku yk Ãkrhðkh{kt òuzkðkLkwt yk{tºký Au.

Life Changing - Success - Jyaa Hath Nakho

Enviado por

Dados do documento

Título original

Direitos autorais

Formatos disponíveis

Compartilhar este documento

Compartilhar ou incorporar documento

Opções de compartilhamento

Você considera este documento útil?

Este conteúdo é inapropriado?

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

Life Changing - Success - Jyaa Hath Nakho

Enviado por

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

Jyan hath nakho tyan sonu chhe

Gujarati Adaptation of ‘Every Street is paved with gold’ by

Gujarati Adaptation : Ms. Darsha Kikani

Publisher : Quill / 1350 Avenue of The Americas

«fkþf : ËeÃkf Mkku{Ãkwhk

{wÿf : yLkwhks økúkrVõMk

ykðhý : rLk{o÷ Mkhíkuò

®f{ík : Yk. 30.00

¼kðkLkwðkË yLku MktrûkÃík :

rð[khð÷kuýwt Ãkrhðkh «fkþLk

sL{ : 10-09-1957, y{ŒtðtŒ{tk

yÇÞtË : B.Sc., M.B.A., LLB, FCS, ACIS (London)

þtu¾ : þtMºteÞ Ëk„e‚ Ëtk¼¤ðwk, ðtk[™, [t÷ðwk, ‚hðwk y™u {wËtVhe

Ëk…fo : 10, ËksÞ…tfo, ËwkŒhð™ …tA¤,

2 ßÞkt nkÚk Lkk¾ku íÞkt MkkuLkwt Au

3. MksoLkkí{f MkÃkLkkt fuðe heíku ykðu?

4. fk{ : {khku þku¾

ßÞkt nkÚk Lkk¾ku íÞkt MkkuLkwt Au 5

6 ßÞkt nkÚk Lkk¾ku íÞkt MkkuLkwt Au

8 ßÞkt nkÚk Lkk¾ku íÞkt MkkuLkwt Au

ßÞkt nkÚk Lkk¾ku íÞkt MkkuLkwt Au 9

10 ßÞkt nkÚk Lkk¾ku íÞkt MkkuLkwt Au

12 ßÞkt nkÚk Lkk¾ku íÞkt MkkuLkwt Au

ßÞkt nkÚk Lkk¾ku íÞkt MkkuLkwt Au 13

10. ®sËøkeLkwt MkkiÚke {w~fu÷ ðu[ký

ßÞkt nkÚk Lkk¾ku íÞkt MkkuLkwt Au 15

11. ÷ktçke ÄtÄkfeÞ {w÷kfkíkku

16 ßÞkt nkÚk Lkk¾ku íÞkt MkkuLkwt Au

12. s{eLk Ãkh Zku¤kÞu÷ku ¼kík fkuE Lk ¾kÞ

ßÞkt nkÚk Lkk¾ku íÞkt MkkuLkwt Au 17

13. ftÃkLke yrÄfkheykuLku s

14. W¥k{ MknkÞf fu{ þkuÄðku

15. yk¤Mkw yrÄfkheykuLkku íkhðhkx

ßÞkt nkÚk Lkk¾ku íÞkt MkkuLkwt Au 19

16. Lkðíkh «ÞkuøkLkwt {n¥ð

17. ík{u ftÃkLkeLkk {kr÷f Aku íku{ s rð[khku

ßÞkt nkÚk Lkk¾ku íÞkt MkkuLkwt Au 21

18. LkVku fhíkkt Lkðkt çkòhku fuðe heíku þkuÄðk

22 ßÞkt nkÚk Lkk¾ku íÞkt MkkuLkwt Au

ßÞkt nkÚk Lkk¾ku íÞkt MkkuLkwt Au 23

24 ßÞkt nkÚk Lkk¾ku íÞkt MkkuLkwt Au

20. íkf íkku Mktfx{ktÚke s {¤u

ßÞkt nkÚk Lkk¾ku íÞkt MkkuLkwt Au 25

21. W¥k{ çkLkðk {Úkku

26 ßÞkt nkÚk Lkk¾ku íÞkt MkkuLkwt Au

22. Mk{ÞLkku MkËwÃkÞkuøk

ßÞkt nkÚk Lkk¾ku íÞkt MkkuLkwt Au 27

23. {nkLk rþûkf Ãkk{ðkLkk [kh LkwM¾k

ßÞkt nkÚk Lkk¾ku íÞkt MkkuLkwt Au 29

24. fkhfeËeo{kt MkV¤íkkLkk A hMíkk

25. nheVkuLku fuðe heíku òuþku?

26. ykí{Mktíkku»kLkwt òu¾{

ßÞkt nkÚk Lkk¾ku íÞkt MkkuLkwt Au 33

27. ËwrLkÞk ík{khe Au

34 ßÞkt nkÚk Lkk¾ku íÞkt MkkuLkwt Au

28. {khk Ãkh fkuLkku «¼kð Ãkzâku?

ßÞkt nkÚk Lkk¾ku íÞkt MkkuLkwt Au 35

36 ßÞkt nkÚk Lkk¾ku íÞkt MkkuLkwt Au

29. fhkur¤ÞkLkk SðLk{ktÚke çkkuÄÃkkX

30. Lkuíkk çkLkðk þwt sYhe Au?

38 ßÞkt nkÚk Lkk¾ku íÞkt MkkuLkwt Au

ßÞkt nkÚk Lkk¾ku íÞkt MkkuLkwt Au 39

31. ÃkiMkk íkku íkxMÚk Au