Você está na página 1de 13

04/10/2013 8h25 AGENCIABRASIL

Braslia Declaropromulgadoodocumentodaliberdade,dademocraciae
dajustiasocialdoBrasil, disseh25anosoentopresidenteda
AssembleiaNacionalConstituinte,UlyssesGuimares,aopromulgaranova
ConstituioFederal emvigorathoje
ConstituioFederal,emvigorathoje.
OBrasilrompiadevezcomaConstituiode1967,elaboradapeloregime
militarquegovernouopasde1964at1985.
OtrabalhoqueresultounaConstituioCidadcomeoumuitoantesda
AssembleiaConstituinteeofimdaditadura.
Alutaparaacabarcomochamadoentulhoautoritrioganhoufora
comaderrotadaEmendadasDiretasJ ouEmendaDantedeOliveira
comaderrotadaEmendadasDiretasJ,ouEmendaDantedeOliveira,
rejeitadaporfaltarem22votos,nodia25deabrilde1984.
PassadasduasdcadasdosmilitaresnoPoder,comarestriodevrios

direitosedepoisdaderrotanavotaoqueinstituiriaovotodiretopara
presidentedaRepblica,lideranaspolticas,comoUlyssesGuimares,
TancredoNeves,LuizIncioLuladaSilva,MiguelArraes,FernandoHenrique
CardosoemuitosoutrospercorreramoBrasilparatentarunirasociedade
comoidealdeprumfimaoregimeautoritrio.
Comaimpossibilidadedeeleiesdiretas,oentogovernadordeMinasGerais,Tancredo
Neves,passouaarticularadisputadaeleiopresidencialnoColgioEleitoral,formadopor
,p p p g , p
deputadosesenadores.Atento,sosmilitaresparticipavamdoprocesso.Tancredo
convenceuosaliados,deixouogovernodeMinasesetornouocandidatodasoposies.Uma
dassuaspromessasdecampanhaeraaconvocaodaConstituinte. Nadisputa,oex
governadormineirovenceuPauloMaluf candidatooficialdosmilitares
governadormineirovenceuPauloMaluf,candidatooficialdosmilitares.

ComaeleiodeTancredo,estavacadavezmaisprximaapossibilidadedopasdeixarpara
trsosanosdeditaduraeavanarparaoregimedemocrtico.Masosonho,noentanto,seviu
p g
ameaadocomaimpossibilidadedeTancredotomarposseem15demarode1985,emvirtude
deumacrisedediverticulite. InternadospressasnoHospitaldeBasedoDistritoFederal,o
presidenteeleitofezumacirurgiadeemergncia.Nodiaseguintesuainternao,subiua
rampadoPalciodoPlanaltoovice presidenteJosSarney ComamortedeTancredo em21de
rampadoPalciodoPlanaltoovicepresidenteJosSarney.ComamortedeTancredo,em21de
abrilde1985,Sarneyfoiefetivadoedeuandamentoaoprocessodetransio.

Em28dejunhode1985,SarneycumpriuapromessadecampanhadeTancredoeencaminhou
aoCongressoNacionalaMensagem330,propondoaconvocaodaConstituinte,queresultou
naEmendaConstitucional26,de27denovembrode1985.Eleitosemnovembrode1986e
empossadosem1defevereirode1987,osconstituintesiniciaramaelaboraodanova
Constituiobrasileira Aotodo aAssembleiaConstituintefoicompostapor487deputadose72
Constituiobrasileira.Aotodo,aAssembleiaConstituintefoicompostapor487deputadose72
senadores.
Aintenoinicialeraconcluirostrabalhosaindaem1987.
Noentanto,asdivergnciasentreosparlamentares,especialmenteosdelinha
N t t di i t l t i l t d li h
conservadoraeosconsideradosprogressistas,quaseinviabilizaramoresultadoda
Constituinteeprovocaramadilataodoprazo.Foram18mesesdeintensotrabalho,
muitadiscussoegrandeparticipaopopularatsechegaraotextopromulgadoem5
d
deoutubrode1988,porUlyssesGuimares.
b d 88 l i
Foiaprimeiraveznahistriadopasqueopovoparticipouefetivamenteda
elaboraodaConstituio.Almdaapresentaodiretadesugestes,apopulao
acompanhoudagaleriadoplenriodaCmaraostrabalhosdosconstituintes.
p g p
Aparticipaopopularnestemomentohistricodapolticabrasileirapodeser
traduzidoemnmeros:foramapresentadas122emendas,dessas83foramaproveitadas
nantegraouemparte
g p pelosconstituintesnaelaboraodotextofinaldaConstituio.
p
Asemendasforamassinadaspor12.277.423debrasileiros.

Edio:MarcosChagas
TodoocontedodestesiteestpublicadosobaLicenaCreative Commons Atribuio
3.0Brasil.Parareproduzirasmatriasnecessrioapenasdarcrdito AgnciaBrasil
http://memoria.ebc.com.br/agenciabrasil/noticia/20131004/marcoentreditadurae
http://memoria.ebc.com.br/agenciabrasil/noticia/2013 10 04/marco entre ditadura e
democraciaconstituicaode1988completa25anos
http://www.brasilescola.com/sociologia/osanos80nobrasilaspectospoliticos
economicos.htm

Aindaaoinciodosanos80dosculopassadooBrasilviviaaditaduramilitar.Porm,o
presidenteErnestoGeisel,jdesdeofinaldadcadade70,acenavaparaacriaodecondies
deumaaberturapolticalenta,gradualesegura,aqualdeverialevaropas,futuramente,a
algumtipoaindanoclaramentedefinidodegovernocivil,oquepressupunhaofimdo
militarismo(MARQUESeREGO,2005).

Aolongodadcadade80,pressesporeleiesresultounomovimentode
Aolongodadcadade80 pressesporeleiesresultounomovimentodeDiretasJ
DiretasJ ,um
um
envolvimentocvicodevriascamadasdasociedade,oqualcontoucomaparticipaode
intelectuais,artistas,pessoasligadasigreja(eoutrasreligiesquenoaCatlica),partidos
polticos(queseformavamcomooPT,PMDBePSDB),entretantaspersonalidadespolticas.

Abandeiradestemovimentoerapelapromoodoprocessoderedemocratizaodopas,
possibilitandoaparticipaodasociedadecivilnaescolhadeseusgovernantes.Emboraasdiretas
notenhamtidooefeitoqueseesperava(umavezqueoCongressoaindaeracontroladopelo
governo,retardandoaseleiesapenasparaofinaldadcada),mesmoqueindiretamenteum
presidentecivilfoieleito:TancredoNeves.

Noentanto,Tancredofaleceuem21deAbrilde1985enochegouaassumirocargopara
comandaratransioparaademocracia,fatoquelevouJosSarney,seuvice,aassumira
presidnciadaRepblica.
DopontodevistaECONMICO,tnhamosherdadoosaltosndicesdeendividamento
dosperodosedosplanosdedesenvolvimentoanterioreseenfrentvamosdificuldades
paraarolagemdadvidaporpartedasinstituiescredoras.Noinciodosanos80,as
l d d id t d i tit i d N i i d 8
polticaseconmicaseramdotipoortodoxas,oquesignificacortarcustosdogovernoe
aumentaraarrecadao. ComachegadadeSarney,em1985,aspolticascomearama
setornarheterodoxas,diferentesdaquelasdefendidaspeloFMI(FundoMonetrio
Internacional),oqualimpunharegrasdurasdeortodoxiaeconmicaaoBrasilcomo
l) li h d d d i i l
condioparamanterseuscofresabertossnecessidadesbrasileiras.

Outrosagravanteseramosaltosndicesinflacionriosdoperodoeaestagnao
econmica.SegundoThomasSkydmore (2000,p.271),paraefetuarospagamentosda
dvidaexterna,ogovernorecorriacrescentedvidapblicainternaecriaodedinheiro
inflacionrio,oquesignificavaqueoserviodadvidaexternahaviaforadoogoverno
f , q g f q f g
brasileiroaalimentaraschamasdainflaoqueestavacrescendo....Porcontadeste
contextoeconmicoconturbado,houvetentativasdereformamonetriaevrios
planoseconmicosforamadotados,comooPlanoCruzado,PlanoBresserePlano
Vero. Infelizmente,todosfracassaramouseusresultadosforaminsuficientespara
, p
manteraestabilidadeeconmica quechegariaapenasnadcadade90nosgovernos
ItamareFHC.Assim,adcadade80ficouconhecidacomoadcadaperdida(doponto
devistaeconmico,docrescimentoedodesenvolvimento)eterminoucomuma
hiperinflao.
NombitoPOLTICO,promulgouseaConstituiode1988,materializandoseofim
daditadura.ThomasSkydmore (2000,p.269)afirmaqueoslobistasrepresentando
gruposesquerdistasdaIgreja omovimentosindicaleacomunidadededireitos
gruposesquerdistasdaIgreja,omovimentosindicaleacomunidadededireitos
humanosforamespecialmenteativos.Boapartedeseucontedorepresentavauma
vitriaparaoideriopopulistacontramuitosprincpiosdefendidospelogoverno
militar.Criousecondiesparaarecuperaodeumamaiorparticipaocvicados
processoseleitorais enaprimeiraeleiodiretaapsoregimemilitar Fernando
processoseleitorais,enaprimeiraeleiodiretaapsoregimemilitar,Fernando
CollordeMelochegouaopoder.VenceuaseleiescontraLuizIncioLuladaSilva
comseudiscursosalvacionistaemoralizanteaodeclararguerraaoschamados
marajs,funcionriospblicosbeneficiadoscomaltossalrioseaposentadorias.

Noentanto,nadcadaseguinte,frustroutodasasexpectativasneledepositadas,
sofrendooprocessodeimpeachment.Aofinaldadcadade80nemoBrasilnemo
mundoerammaisosmesmos.AcabaraaGUERRAFRIAe,dessaforma,ganhoucorpoo
d i b d f h
modeloneoliberaldegovernopelomundo,alavancandooprocessodeglobalizao
econmica.Nosanosseguintes,ampliousenoBrasiloprocessodeabertura
econmicacomoresultadodeumapolticainternacionalalinhadaaoConsensode
Washington,marcofundamentaldaordemmundial.
PauloSilvinoRibeiro
ColaboradorBrasilEscola
B h l Ci i S i i l UNICAMP UniversidadeEstadualdeCampinas
BacharelemCinciasSociaispelaUNICAMP U i id d E t d ld C i
MestreemSociologiapelaUNESP UniversidadeEstadualPaulista"JliodeMesquitaFilho"
DoutorandoemSociologiapelaUNICAMP UniversidadeEstadualdeCampinas
GUERRAFRIA adesignaoatribudaaoperodohistricodedisputas
estratgicaseconflitosindiretosentreos EstadosUnidos ea Unio
Sovitica,compreendendooperodoentreofinalda SegundaGuerra
Mundial ((1945)ea
945) extinodaUnioSovitica
((1991),umconflitode
99 ),
ordem poltica, militar, tecnolgica, econmica, social e ideolgica entreas
duasnaesesuaszonasdeinfluncia.chamada"fria"porquenohouve
umaguerradiretaentreasduas superpotncias,dadaainviabilidadeda
vitriaemuma batalhanuclear.A
batalhanuclear A corridaarmamentista pelaconstruode
umgrandearsenalde armasnucleares foioobjetivocentraldurantea
primeirametadedaGuerraFria,estabilizandosenadcadade1960at
97 9 p j
dcadade1970esendoreativadanosanos1980comoprojetodo
presidentedosEstadosUnidos RonaldReagan chamadode"Guerranas
Estrelas".

https://pt.wikipedia.org/wiki/Guerra_Fria
ConsensodeWashington umconjuntodemedidas quesecompe
dedezregrasbsicas formuladoemnovembrode 1989 poreconomistas
dedezregrasbsicas
deinstituiesfinanceirassituadasem WashingtonD.C.,comoo FMI,
o BancoMundial eo DepartamentodoTesourodosEstadosUnidos,
fundamentadasnumtextodoeconomista JohnWilliamson,do , International
Institute forEconomy,equesetornouapolticaoficialdo FundoMonetrio
Internacional em1990,quandopassouaser "receitado" parapromover
o "ajustamentomacroeconmico" dospasesemdesenvolvimentoque
passavampordificuldades.
passavampordificuldades
JohnWilliamson criouaexpresso "ConsensodeWashington",em 1990,
g p g
originalmenteparasignificar: "omnimodenominadorcomumde
recomendaesde polticaseconmicas queestavamsendocogitadaspelas
instituiesfinanceirasbaseadasem WashingtonD.C. equedeveriamser
aplicadasnospasesda AmricaLatina,taiscomoeramsuaseconomiasem
1989 "4 Desdeentoaexpresso
1989. Desdeentoaexpresso"ConsensodeWashington"
ConsensodeWashington fugiuao
controledeseucriadorevemsendousadaparaabrigartodoumelencode
medidaseparajustificarpolticas neoliberais
http://artigos.netsaber.com.br/resumo_artigo_15200/artigo_sobre_servi
AobservaodatrajetriadoServioSocial,comoprofissoreconhecida
j , p
einscritanadivisosociotcnicadotrabalho,permiteidentificaruma
histriadeavanoseconquistas,nosentidodeconsolidarumaproduode
conhecimentoquelhedsustentaotericaemetodolgicaparaintervir
narealidadesocialdeformacrticaecriativa equeesteprocessode
narealidadesocialdeformacrticaecriativa,equeesteprocessode
intervenosefazrespaldadoemprojetoticoepoltico,comprometido
comosinteressescoletivosdoscidadosecomaconstruodeuma
j
sociedadejusta.
Hqueseconsiderarqueaspesquisas emServioSocialtmcontribudo
paraavanossignificativosemdiferentescamposdaaoprofissional,no
mbitodaspolticaspblicas noenfrentamentodasexpressesda
mbitodaspolticaspblicas,noenfrentamentodasexpressesda
questosocialemdiferentesmomentoshistricos,naconstruoda
propostacurricularedefiniodosseusfundamentostericose
g , p j p p ,
metodolgicos,naconsolidaodoprojetoticopolticoprofissional,
entreoutrosaspectos.
Interessanosdemarcarqueocontextodenossas
inquietaesereflexesreferesesdcadasde1980e1990.
Osanos80marcamumaetapadeamadurecimentoda
p
produotericaprofissional,sendoaUniversidadeagrande
protagonistadesteprocesso.
Josanos90representamavanosquantoconsolidao
doprojetoticopolticodacategoria,oquerepercutiunas
proposiesdestinadasformaoprofissionaleno
direcionamentosocialdamesma;aspectosessenciaisparao
desenvolvimentocrtico,consolidaoereconstruoda
prprianaturezadaatividade.
Asdcadasde1980e1990marcamhistoricamenteavanos
econquistasparaoServioSocialnosseusdiferentescampos
deao,bemcomoemseuprocessodeconstituirseede
consolidarsecomoespaodeproduodeconhecimento,
emseuprpriombitoefrentesdemaisreasde
conhecimento, conformesintetizadoaseguir.
Apartirdadcadade1980,instituise,demodomaissistemtico,o
debateacadmicodoServioSocial,marcandoumprocessoderuptura
comoconservadorismopresentenaconstituiodaprofisso. Durante
estadcada,oprocessoderompimentocomoconservadorismogerouno
d d d i d i
interiordaprofissoumaculturaquereconheceapluralidadeterico
metodolgica,noentanto,fortaleceaorientaomarxistacomodireo
hegemnicaparaoprojetotico polticoprofissional.
hegemnicaparaoprojetoticopolticoprofissional.
Estaorientaocolocacomovalorcentralosprincpiosdedemocracia,
liberdade,justiasocialedignidadehumana,definidoseexplicitadosno
Cdi d ti d
Cdigodeticade1993(BRASIL,1997),marcosignificativoparaa
(BRASIL ) i ifi ti
profissonosanos90.
Adcadade80marcaoreencontrodoServioSocialconsigomesmo,
noquesereferebuscadeestabelecimentodenovasbasesparaa
compreensodoseupassadohistrico,dasparticularidadesdesua
prticanasociedademarcadaporrelaesdeclasse,dasuarelaocomo
E t d
Estadoecomasforasdasociedadeciviledesuaposioquantos
f d i d d i il d i t
demandassociais,cadavezmaiscomplexas,situandosenombitoda
divisosociotcnicadotrabalho.
Aindanestadcadade90,oServioSocialenfrentaquestes
sobreaspolticassociais,emespecialquantoconsolidaode
polticaspblicasnasreasdaseguridadesocial (abarcandootrip
sade,assistnciaeprevidnciasocial)edotrabalho.Cabesalientar
quemaiorpartedostemasdepesquisadosanos80,eque
p o egue abo dada o a o 90, e e e e po ca pb ca
prosseguemabordadasnosanos90,referesespolticaspblicas
nasuainterfacecomoEstado.Exemplodistoatemtica
SeguridadeSocial,apartirdeseumarcohistricoquea
ConstituioFederalde1988.

MarcoshistricosrecenteserelevantessoosdezanosdaLei
OrgnicadeAssistnciaSocial(PARAN,1994),comemoradosem
2003eosdezanosdoEstatutodaCrianaedoAdolescente
d d E t t t d C i d Ad l t
(BRASIL,2006),em2000.Eventosqueretratamconquistasno
campodosdireitossociais,principalmenteemrelaoproteo
social destinadaaossegmentosvtimasdoprocessodeexcluso
social,destinadaaossegmentosvtimasdoprocessodeexcluso
social,comofamlias,crianas,adolescentes,idososeportadoresde
necessidadesespeciais.

Você também pode gostar