Você está na página 1de 5

METEIA ACHENGET:

aneemongeta yaikuavae jaeko, arakaeguivema andep reta


anemboe aemongeta kuae aneee GUARANIPE, iyarakuaa
reta rupi kavi, mboroau, mbaguasu, ipaguive jare metei rami kavi
ndipo arakae yave yogureko reta, eri jokuae ara rupi ipuere mbaeti
keave ipaemongeta aneee iyekuatia reta kiritako oyeapovaere,
jokuae ramo Paindechi retako ipanea aneeere oiporu vaer
andere, jae reta rriete ndipo ombop oikuatia EE GUARANI
pegua, oenduguevae rupio, oyeapsaka rupi jare iemongeta
oechaguevae rupi, oasa ndipo mboappopa irundpa arasa reta rupi
(340 aos), kuae mbaekuatia iemopu iyekuatiavae regua, Pai
(padre Bartomeu Melia) jeivae ombop oyapo:
Kori oyemboguap iypete yave arakae Achenget regua:

Pumbae reta

P t k b d g r h m w gw c n . = 15

Pue reta

Yuru rupigua Apgua rupigua

a, e, i, o, u, ; , , , , , .

Kuae achenget ndiveko oyekuatia Pandepo Tta Ipo reta, oerenoi


ramo ooetarra, jaeko:
Chiriono, Yuk mba, Guarayu, Tapete jare Guaran
Kuae reta yogurekoko ttat reta, Benipe, Cochbambape, Santa
Cruzpe, Chuquisacape jare Tarijape.
Guaran reta iemoenda oko mboap ttat reta rupiguavae, jaeko,
Santa Cruz, Chuquisaca jare Tarijape, (CHOPI).

MOKOIA:

Metei ara oemboat ee rupia reta, tta guasu Montevideo


Uruguaipe, oecha vaer, achenget reta regua, jukuae yemboat
guasupe oko tta guasu reta, Bolivia pegua, Brasil pegua, Paragua
pegua, Argentina pegua jare Urugua pegua, jokoriko omoerakua
(Dr. Hernando Sanabria fernandez, 1986 en la CIDOG), oechaye
vaer achenget, Pai Anchieta oyapogue jare ru achenget reta
oyeapoguevi, jae ndipo arasa eta chaupopa pandepopa (1950)pe,
jukuae yemboat guasupe gunoe reta, kuae achenget.

A, ch, e, g, g, h, i, j, k, l, m, mb, n, nd, ng, , o, p, r, s, t, u, v, jare y.

MBOAPA:

Kuaepe ndipo oeono kavivema achenget iyekuatia reta regua,


oyeapo ttaguasu Paraguaype, jokoguivema ndipo Paraguayu reta
oemboiya guraema jese, ipuere vaerma oiporu reta iemongeta
iyekuatia jae reta iemongeta rami kavi, jokoguimako jae reta ombop
oiporu imbaekuatiar oeandu reve amogue ee reguare, ombojee
retama YOPARA, jae retamako omoruye, kori

A, a, ch, e, e, g, g, h, i, i, j, k, l, m, mb, n, nd, ng, nt, , o, o, p, r, rr,


s, t, u, u, v, y, y, ()

Aave rupi, kuae achengetko tta guasu Paragua oiporu reta, jeta
rupima ombaekuatiappe, (Natalia Krivoshein).
Tta guasu Boliviape, amogue reta ombopmavi oyapo mbaekuatia
jemimbotaa rupioma, ombaekuatia vaer ppe, jaeko Pai reta
Niringo reta, eerupia reta, japichare oyemboevae reta, jaeio oyapo
ayechengetvae, mbaeti reve oikuauka ee iya reta kot, opama jopa
reta mbaekuatia reguare, jae ramo ndipo oerenoiye.

IRUNDA:

Metei ara ouye oeve emongeta oyeapo vaer omboat iemae


kaviete reguarma, achenget reguare, oerenoi vaer iyekuatiar
metei rami kavi, oerenoiko yemboat guasu CIDOGpe, arasa eta
chaupopa juripa ovape, 1986pe, karai rta Santa Cruzpe, Iomboat
iemae jaeko, omboaguye vaerma Achenget, metei rami
peguarma iyekuatia kaviarvi, tta ipo reta jei rami kavi, kori ndipo
oemboguap achenget, jukuae omboatape. (Jos Domingo Veliz,
1999).

A ch e gu i - - j k m mb n nd ng
o p r s t u - v jare y.

Kuae achenget iemboguapmavae, iemae jaeko oyeporu vaerma


tta guasu Boliviape, ipuere vaer oporomboevae reta ombopma
oono kavi eemongeta iyekuati reta rupi kavi, jaeko, oyeapo
eemongeta arasa, eta chaupopa juripa chau (1989)pe, jokope ndipo
omoiruyema iyeapo katu kta reta ( ), ee rapu reta apgua rupigua,
ka, urpe, apku, mbaetimako kta rugaira, (, ), oemoitako mokoi
pue ipupe, kuae rami, so'o, e'e, k', jukuae kta ruguaira ovae,
mbaetma oyeporu, ome ee ja jaapu pukuare, oemoitako mokoi
pue oyop, kuae rami, arakuaa, ee, koo, jukuae nunga ee ja
retare, mbaetma oeono yeaikami (, ), mburuvicha guasu Bolivia
pegua, omoaeteko, kuae achenget, metei Resolucin Ministerial N
2419 rupi, jaeko ara chiu, yas arakuvope, arasa eta chaupopa juripa
chiu (7 de Octubre 1987)pe, maemegua guasupe amri gure
Kuruyukpe, oasako chaupa irund rupi (94), jorako ikri reta.
Arasa eta chaupopa juripa chiu (1987)pe, oyeapoye emboat guasu
ASAMBLEA del PUEBLO GUARANI, APG. Jokope ndipo mburuvicha
reta, oiporuma ipuere vaer michia reta oyemboe iee rupi, jaeko,
arasa eta chaupopa juripa chau (1989)pe, jokopeko oemopu
yemboepau, mokoi eepe peguar, (EIB). Ombaekuatia vaerma
eepau achengetpe.
Oemboe rambueve michia reta eepe, Mburuvicha reta nogunoi
CONGRESO NACIONAL BOLIVIA pegua, gunoe metei mborokuai,
jaeko ara mboappa metei, yas yaguyepe, arasa eta chaupopa
chaupa mokoi (31 de marzo 1992)pe, jokope ndipo omoaete
pandepopa pandepo ee reta oerenoi tta guasu Bolivia peguavae,
iptepe o ee guaran.

Kuae mborokuai o vaer, oemboatko mburuvicha reta irund Tta


guasu reta pegua, ogunoi MERCOSURPEVAE, jaeko Argentina,
Paragua, Urugua jare Brasil, jae retako oemongeta ee guaranire
oiko vaer, MERCOSUR, jae ieereko oemoaete, gunoe retaviko
metei mborokuai guasu, oiko vaer mboap ee reta, (RESOLUCION
de RIO de JANEIRO, XXII, reunin de Ministros de MERCOSUR
Cultural).
Jokori ndipo iyeapo kavi katu reta, ou oiko iarasa reta reguare,
oerenoi ramo iemoambeko mburuvicha reta rupi jare tta ipo reta
rupivi, oemoaete vaerma mbau emongeta, mborokuai rupi kavi,
aguyearma oiko maeuvangatar, ieembe reta regua rupi jare
tmaka-atuat reta rupivi.
ee jaeko tekove, mbaeyekou, oetar jare ouko Yanderu Tpagui,
ani ramo jaeko omee andeve jepmbae regua, jaeo ndipo yauta,
yayokota jare ambokuakuaata metei rami kavi opete reve.

Michia reta, tarusuvae reta, okuakuaavae reta, oyemboevae reta,


oporomboevae reta, ipokivae reta jare mburuvicha reta, mborokuai
reta jei rami kavi.

ANDEP RETA

Fuente: Internet: //Arakae yave yandep reta, ikaviyaeko


yogureko//
//Yerovia reve, vakatu reve, oyogurota
metei rami//

// Aave rupi jmomino reta, ttayeyema


oembkua//
//Guroat vaer, arakuaa guasu yaiko
vaer metei rami//

Você também pode gostar