Você está na página 1de 3
Dac diém dia danh hanh chinh Nam bd qua cacthdikylich sti- Nhin ti Dong Thap éng Thép 1a mét trong ign trinh dia’ gidi hhanh chinh khé phic tap. Dudi thoi ‘quéin cha thude hai tinh An Giang va Dinh Tuig; sang thoi thude Phép (1862-1945) va thoi khing chién (1945-1975) thude 7 tinh: My ‘Tho, Sa Déc, Long Xuyén, Chau ‘Dée, Tan An, Cn Tho, Vinh Long (dudi chinh thude Phap va Viet Nam Cong hia (VNCH), ba tinh Long Chau Sa, Long Chau Tién va Long Chau Hau (thude chinh quyén khéng chién), Dui thoi quan chi (chia Nguyén va triéu Nguyén, tir 1698 dén 1862) Khicéngcudekhai hoangthanh céng bude dau, chia Nguyén sai Nguyén Hau Canh vao Nam kinh luge thiét lap c's hanh chinh theo hé théng hanh chinh von ¢6 ‘Dang Trong 3 cdip (khong ké caip_ Neguyén'Hitu Hiéu ne E vip cHUBNG GOTRAN. 5.2 |GUYEN VAO NAM KINH LUGC (1698), LAP PHU GIA DINH VOI HAI DINH TRAN BIEN VA PHIEN TRAN, DEN NAY TRON 315 NAM VA SO LUONG TINH THANH 0 NAM BO LEN DEN 19, HON 300 NAM QUA TO CHUC HANH CHINH NAM BQ TRAI QUA 4 CHE DO. THOI QUAN CHU (1698-1862), THOI THUOC PHAP (1862-1954), THOT VIET NAM CONG HOA (1954-1975), THO! KHANG CHIEN VA CHU NGHIA XA HOI. 76 CHUC HANH CHINH CUA MOI THOI KY DBU MANG DAC DIEM RIENG. trung wong) la: = Cp 1: train, dinh, tinh: Ba phan hat hanh chinh nay uge hinh thanh qua qué trinh: Nguyén nam 1757, cha Nguyén tip thu ving dét Kom- pong Long (Tm Phong Long), sai Nghi bidu héu Nguyén Cur Trinh thiét 4p cosé hank chinh dé quan 1y. Nguyén CuTrinh chia thanh 3 go: Tain Chau, Chau Dée va Dong Khu cho n9i thudc dinh Long H6, Nam 1779, edi tén thanh dinh Hoing Tran. Nam 1780, d6i ten thanh dinh Vinh Train, Nam Gia Long thé 7, déi tén thanh tréin Vinh Thanh. Nam Minh Mang ‘thi 13, déi thanb tinb, quan Iy 2 phi Tuy Bién (gim 2 huyén Tay Xuyén va Phong Phui), Tan Thanh (gém 2 huyén Dong Xuyén va Vinh An). Nam 1839, pha Tan ‘Thanh lap them huyén An Xuyen. Phan at hai huyén Vinh An, An Xuyén vamot phan huyén Dong Xuyén fa dia bin ede huygn phia nam song ‘Tién cia tinh Déng Thap. Trong khi dé, phén dat phia biestng Tién cia tinh Ding Thap 6 dia ly lich sir nhw sau: nm 11772, chtia Nguyén thay dat gitta dinh Phién Tran va Long Hé qué rong nén lap them dao Trung Dén. Nam 1779, nang lén thanh dinh Truong Dén; nam 1781, déi thanh dinh Tran Dinh; nim 1808, cdi thanh trén Dinh Tuimg. Cudi cing nam 1832, déi thanh tinh Dinh Tuimg. 9 = Céip 2: dao, phi, huyén, tng: Dao la phan hat hinh chinh tam thoi déi voi ving dat dan ew con thua thét, chu ¢6 co si hah chinh én dinh (nur Dén)hode ving dat méi tiép quan, nhw dgo Dong Khdu (viing Sa Dée). Dudi dinh hodc tinh e6 mot hod vai ba phi. Day Ta cép trung sgian gita dinh hay tinh véi eap huyén, nbu tinh Dinh Tung 06 50.433 THANG 8 NAM 2013 Khu di tich Go Thép hhai phii: Kién An va Ki6n Tuimg; tinh An Giang ¢6 phit: Tuy Bién, ‘Tan Thanh, Huyén céip trung gian gita phi va téng, nhw huyén Kién Dang, phan huyén Kign Dang réi Kién Phong (khu vue phia bie song ‘Tién cha Déng Thap nim trong huyén nay) nam trong phi Kién ‘Puimg (Dinh Tudng); huyén Vinh An (khu vue phia nam sdng Tién ciia Déng Thap nam trong huyén nay) trong phi Tan Thanh (An Giang). ‘Tong la ciip trung gian gitt huyén va thon, phudmg, xi, Nhu ‘huyén Kién Phong chia ra ba tong (Phong Pht, Phong Thanh, Phong ‘Nam; huyén Vinh An chia ra 6 ‘téng (An My, An Hi, An Trung, An Thanh, An Tinh...) - Cip 3: thon, phuimg: Day Ta efip hanh chinh eo sb, duge thanh lap do nhiéu phuong thie: dan tue khai phd, khi tap hop dia s6 dan chinh cw theo quy dinh (theo timg thoi ky) thi lam don gi len téng, huyén... xin lap, hode tach ra tirthon et hay do hai ba thon ghép lai... Déi véi cde thon ven sing rach, noi thuong ¢6 ghe xuéng thuong hé ede noi ghé vao trao 446i mua bin, goi la thon giang tram, nhu: thon Giang tram Tan Giai. Thon Giang tram Phuse Hau (thuge huyén Vinh An) hoae noi dan cu mua ban tap trung dong duic, thi goi la phutng, nhu: phuong Sung Van (thude Vinh An). Khi ngudi Viet yao Déng ‘Thap lap nghiép, tai day da eo sin mot s6 dia danh (cia cae téc ngudi tién elit), nhur Sa Déc (phsar dek hode sa dee), Lai Vang (sla tampong), Lap Vo (sock tak pork), Cin Lé (Kantho)... nhung triéu dinh nha Nguyén khong sir dung, ma dit ra tir méi bing Han Viet la Vinh An, Cuimg Oai, ‘Cuong Thanh... ‘Thoi gian chinb quyén Tay Son cai quan xtf Gia Dinh (Nam b@) chi e6 hon 10 nm (1778- 1789) lai khong lién tue, nén su thay doi hanh chinh héu nhw khong dang ké, ‘Thoi thude Phap: Dé tue hién Hoa use Nham ‘Tus (1862), Php ban hanh nghi dinh ngay 3-6-1865, chia tink Dinh Tuimg thanh 4 khu than tra (Inspection): My Tho, Chg Geo (Kién Hung), Cai Lay (Kien Diing) va Can Lé (Kién Phong”. Khu tham bign Can L6 quan ly dia ban huygn Kién Phong ew vue phia be song Tién eta Déng ‘Thép); doi ly sorvé vam Cain Lé (tuc danh Ia Doi Me). Nghi dinh ngay 15-6-1867, lp khu thanh tra Tan ‘Thanh ding tai Sa Déc quan ly ba huyén Vinh An, An Xuyén va Dong Xuyén (khin vye phia nam séng Tién cia Déng Thap). Nay 16-8-1867, khu TP.Tan Thanh doi ten thanh Sa Déc. ‘Tiép den Nghi dinh ngay 20- 9-1870, sp nhap khu Thanh tra fin L6 vio khu Thanh tra Sa Déc. Nabi dinh ngay 5-01-1876, doi Khu thanh tra thanh hat tham bién (Arrondissement) va thon déi ‘thanh lang. Het tham bien truc tig quin ly ip tong. Hat tham bién Sa Déces 3 tng (Phong Thanh, Phong Nam va Phong Pht cita ving phia bac song Tién véi 21 lang) va 6 tng (An Hi, An My, An Thanh, An Trung, An Tinh, An Thoi thude ving phia nam song Tin véi 62 Tank. ‘Thay chinh sich cai tri true tip kém higu qua, Toan quyén Dong Duong ban hanh Nghi dinh ngay 20-12-1899, an dinh dén ngay 1-1-1999, tat cd hat tham bign déi thanh tinh (Province) ding dau Ta vien Administrateur dela Province, dan Nam b la: chit tinh hofe chénh thanh bién chit tinh, Toan Nam b6 ¢6 20 tinh va ac khu Cap Saint-Jacque (Vang ‘Tau), Nguoi ta lay chtrdiiu cia ton :éi tinh ghép thinh m0t bai thiéu cho dé nhé: Gia Chau Ha Rach Tra Sa Bén Long Tain Séc, ‘Thai Tay Bién My Ba Cho Vinh Go Can Bac. Neuvi Phap dat Déng Thap Muti duoi quyén quan ly cia 5 tinh: Chau Doe, Long Xuyén, Sa Déc, Tan An va My Tho. ‘Tip theo in luotthidt lap ea trung gian voi tng. Dén ngay 9-2-1913, tinh Sa Dée gii thé va chia thimnh 3 don vi hanh chinh trung gian gia tinh va tong, true thude tinh Vinh Long. Don vi himh chinh trang ian hie dau khong duge goi théng hat, o6 téi 5 danh xing: Centre ‘Administratif, Poste Administra- tif, Circonseription Administra- tif, Délégation Administratif®; thuimg goi Ia dai ly vé sau thong hat goi bang ting Vigt ta quan. Hai edip huyen va phi khong con sir dung. Dac biet quan n&o e6 50 433 THANGS NAM 2013 chau thanh, noi tap trang ph6x4, "Thanh (thay cho tén ef e nguén ch biia dong diie va céc cv quan gt tiéng Khmer: Lai Vung, hank chinhcaitridiunaociatinh Vo), Piie Thinh. Nim 1966, tinh ‘uve coi 1a tinh ly cho mang tén Sa Déc tai lap, vain mang tén ca. quan Chau Thanh. Tinh SaDée, Cp ting dén nim 1965 bi quan Chau Thanh dat tai chau x6a bd; con ep eo sir dén nim thanh Sa Dée. 1956 thong nhat goi Ta xa. Tén Cap téng git nguyén. Con hanh chinh cp xa it bién dong, thon dupe déi thanh lang tirmgay chi érhai quan méi la Déng Tién 5-1-1876. va My An c6 nhiéu xA méi lap ‘Vé ciiu tao tn goi, cde tén ei tir cdc khu dinh dién true day bling Hain Viet phén lin duge git cing ding hai mt tx Hain Viet. nguyén; d6i véi dja danh méi tir Thbi nay mt tir Hain Vide duge nom thuimg duge sir dung hon, ding phé bién, thay thé ede tir nhu: Gao Lanh, Lai Vung, SaDée dan gian trude day. (thung viét la Sadéc). Déi trubng hop ghép tén do sip nhap —_Dja gidi va dja danh hanh Tang, ngubi Phsp chit truong: lay chinh trong khang chién va mot tirotén mai ling, khighép lai hign nay dattradchodcsautuy timgtrumg Song song véi viée sir dung dia hop, mién nghe thuan tai la duoe, _gidi va dia danh hinh chinh cia nhu: hai lang Hoi Xuan va Nghi ché 46 thue din Phdp va VNCH, Phung thanh Phung Xuan (ting trong l’inh dao hoat dong khéing ‘An Hoi). Trung hop ghép 3 lang —chién; dé thudn tién trong céng tae cing vay, nhu:3 lang Vinh Phuée, chi dao va hoat dong céch mang, Hoa Khanh, Tan Phi Dong nhap UBKHHC Nam bo va Trung wong laithanh mot Tan Vinh Hoa (ting — Cuemién Nam (R) 6 ban hanh sé An Trung). Dac biét trubnghop la mét quyét dinh diéu chinh dia gigi vige nhap hai (Nhon Quéi, Hung , va tén goi hiinh ehfnh & mot vai Quoi) thanh mét Quéi Hoaxa(tinh chu vue trong mot thi gian nhat An Phong). inh dé phi: hop véi tinh hinh. ‘rong khang chién chéng Phap ‘Thoi Vigt Nam Cong hoa —_ nm 1947, lap tinh Long Chau Dudi thin nay, hé théng hanh Tién; nm 1948, thanh lap tinh chinh Nam bé duge sip xép lai Sa Déc; ndm 1951, thanh lép tinh ‘theo xu hudng ba cp: tinh-quan- Déng Thdp, tinh Long Chau Sa. xx; eip tng lén héixéa bi, khong ‘Trong khéng chién chong My, nim 6 efip banh chinh thi xa va thi 1963, lap huyén Lé Ha, nm 1974, ‘trfin. Phin in dia gidiedetinh déu tai lap tinh Long Chau Tién. Nghi dupe chia cit lai véi nbiéu quan vi dinhs646/ND, ngay 18-2-1949 cua tinh méi duoe than lap. Phin in UBKCHO Nam bo déi quan thanh cde tinh déucé quan Chau Thanh, —hnyén, lang thianh xa. noi dat tinh ly cua tinh, ‘Sau ngay 304-1975, thi gian Ving Déng Thép Mui dupe du voi xu thé thanh lap tinh, thanh chia thanh 3 tinh: Tan An huy@n, x8 Jon dé tap trung quan ly i thanh Long An, lap hai tinh — thuchién nhanh chong mue tiéu xy méi Kién Tung va Phong Thanh — dung x2 hoi méi. Nhiéu tinh Ién ra (sau déi thanh Kién Phong). Tinh doi: Tién Giang (Dinh Tuime - Go Sa Dée sdp nhap vao tinh Vinh Cong), Ct Long (Vinh Long - T¥ia Long va chia ra 4 quan. Vinh), Minh Hai (Bac Lieu - Cr ‘Thoi nay tén ede don vi hanh Mau), Ding Thép (Kién Phong -Sa chinh thuimg diing tir Han Viet, Dée... Cp huyén @ Ding Thap ra nhiéu tén nom biloai bo.'Ten tinh doi mot s6 huyén méi do ghép tir Kién Phong lay theo ton huyén hai ba huyén cb: Cao Lanh ghép ba thi quan ehii, ede quan méi lap _quén Cao Lanh, My An, Kién Van; mang tén Thanh Binh, Déng'Tién, ‘Tam Nong do ghép hai quén Thanh My An, Kién Van, Cae quan phia Binh va Déng'Tién, Thanh Hung do Sa Dée mang ton: Diie Ton, Die ghép hai quan Lai Vung va Lp Vo. Nhung do ta chua e6 kinh nghiém quin ly dja ban qué 16n, znén sau dé phai tach ra. Toan tinh Bing Thap chia thanh 12 huyén thi thinh. Hinh thanh hai ap ‘hanh ehinh; thi xa, thanh ph, 1& ‘hai calp hank chinh ngang huyén, fing nhw effp thi tréin ngang cap x8 trade day chia e6. C6 diém it ‘thay & dia phuong khdie la. Ding, ‘Thap c6 bén dia danh hank chin cing cap tring tén: - Huyén Cao Lanh, thanh pho Cao Lanh. + Huyén Héng New, thi xa Hong New: ‘Doyéucéuphét trign kinh t6-xa ‘hoi, nhiéu-xa lon dupe téch ra thanh, hai cé iki ba xa, nhurtrén citlaoTay (huyén Thanh Binh) truse day o6 ba x, nay them hai xa méi (Tan Hoa, ‘Tan Binh), khu vye Tam Thuong irhuygn Hong New, nay da thanh Lue Thuimg (Thuimg Lae, Thuong ‘Théi ‘Tién, Thudmg Thoi Haw A, ‘Thuimg Thoi Hu B, Thuiong Phude 4, Thuimg Phude Xu hugng edu tao dia danh anh chinh trong thoi ky nay 1a dung tiéng nom, gén gui vi nhan dan dia phuong, von Ja dia danh dia hinh, dia danh ehi ving, nhwr huyén (Lai Vung, Létp Vo, Thaip ‘Mui, xa (Léng Bién, Ba Sao, Gao Giéng), thi trén (Cai Tau Ha, Sa Rai). Ten anh hing ligt st trong hai thoi ky khang chien Ia d6i trong dung dat ten cho ede x4 méi, nhur ‘Truimg Xuan, Thong Linh, Tan Cong Chi, Tan H6 Co, Doe Binh Kiéu, Tan Kiéu (Tan Kiéu) én nay phén lén dia danh hanh ehinh § Dong Thap cong ‘nhurtoan Nam bp thuimg duge edu thanh bir 2 hote 3 mi tir tan Viet. Ngoai trir ton cia céc cap hanh chinh ep trén, va mot 6 x4 o6 ‘tén khong nam trong quy dinh.. CHU THICH: 1), André TLandron, Une Inspection coubliee Cain L6, Bulletin de a Socicte des Etudes Indichinoise (B) méi, quyén XVI, 363, nim 1941), 2), NguyBn Dinh Tw, 2008, Ty didn +hanh ehnh Nam b6, Nxb Chink tei SO 433 THANG 8 NAM 2013, ‘Quée gia, tr.16. :

Você também pode gostar