1.Os glcidos: caractersticas xerais e clasificacin.

1.1.Concepto de glcido.

Compostos formados por C, H e O,, na proporcin que indica a sa frmula emprica (CH2O)n, de
a a denominacin de hidratos de carbono coa que se coecen.

Composicin qumica: polihidroxialdehidos ou polihidroxicetonas, ou molculas

formadas pola unin destes. dicir, son polialcohois cun grupo carbonilo, que pode
ser aldehido (-CHO-) ou cetona (-CO-).

1.2.A clasificacin dos glcidos.

Os glcidos

Sacarosas ou
monosacridos.
(son
sidos
monmeros,
(formados por
non se poden
das ou mis
descompoer
osas)
noutros mis
sinxelos)

Hetersidos
Aldosas
Cetosas Hilsidos (formados por
(teen
(teen un grupo (formados s por monosacaridos
grupo
cetona) monosacridos) e outras
aldehido)
molculas)

Segundo o Polisacridos Oligosacridos

nmero de (unins de (unins de
tomos de mis de dez das a dez
carbono: osas) osas)
Triosas (3C)
Tetrosas (4C)
Pentosas (5C)
Hexosas (6C)
Heptosas (7C)
Heteropolisacridos Glicoproteidos Glicolpidos
Homopolisacridos
(unin de mis dun (unin dun (unin dun
(unin dun s tipo
tipo de glcido e unha gcido e un
de monosacrido)
monosacrido) protena) lpido)
2.As osas ou monosacridos.

2.1.A nomenclatura.
Anteponse o prefixo cido- ou ceto- ao nome que indica o seu nmero de tomos de carbono,
seguido da terminacin osa.
 A representacin dos monosacridos.
Frmulas moleculares: indican o nmero de tomos de cada clase na
molcula.
Frmulas estruturais: amosan como estn unidos os tomos.

O grupo funcional principal sitase na parte superior e os grupos hidroxilos e os hidrxenos

esquerda ou dereita, segundo o tipo de monosacrido do que se trate.

2.2.As propiedades.
Son slidos, incoloros, cristalinos e solubles na auga. A maiora ten sabor doce.
Todos os monosacridos, que teen un grupo aldehido, son redutores, debido presenza do
carbono carbonlico que se oxida a cido carbxilo.

Ags a dihidroxiacetona, todos presentan algn tipo de isometra.

A isometra.
Ismeros: compostos con igual frmula molecular, pero distinta estrutural.
Estereoismeros: compostos que se diferencian na disposicin espacial dos seus
tomos.
Esta diferenza dbese existencia de carbonos asimtricos (unidos a 4 radicais
diferentes).
En xeral, unha molcula con n caronos asimtricos pode ter 2n estereoismetros.
Distnguense:
Enantimetros: varan a posicin de todos os OH. Un dos antimeros
imaxe especular do outro. A posicin do grupo OH con respecto ao ltimo
carbono asimtrico permite diferenciar das series:
1. Sereie D: aqueles enatimeros que presentan o ltimo carbono
asimtrico co OH dereita.
2. SerieL: aqueles anantimeros que presentan o ltimo carbono
asimtrico co OH esquerda.
Epmeros: varan a posicin dun s dos OH. Non son imaxes especulares.

2.3.A estrutura dos monosacridos.

En disolucin, os monosacridos presentan unha reactividade anormalmente baixa dos grupos
aldehido e cetona, e comprtanse como se tivesen un carbono asimtrico mis.

Dispense en estruturas cclicas pechadas, cun carbono asimtrico adicional, denominado

carbono anomrico, resultado de enlaces hemiacetais e hemicetais.

o Hemiacetais: frmanse cando reaccionan aldehidos con alcohois.

o Hemicetais: frmanse cando reaccionan cetonas con alcohois.

Cando o grupo hidroxilo (-OH) se sita cara abaixo do carbono anomrico, o estereoismero
chmase ; se, pola contra, se sita por enriba, chmase .
A estructura cclica.
Nas aldohexosas: orixnase ao reaccionar o grupo aldehido presente no
carbono 1 co grupo hidroxilo do carbono 5, formando un hemiacetal
intramolecular.
 Nas cetohexosas: o grupo cetnico situado no carbono 2 reacciona co grupo
hidroxilo do 5 para formar o hemicetal intramolecular. O anel resultante
denomnase furanosa.
Nas aldopentosas: o hemiacetal frmase entre os grupos aldehido do
carbono 1 e o hidroxilo do carbono 4. O anel resultante furansico.

2.4.Monosacridos de interese biolxico.

Monmeros constituntes de todos os glcidos, actan como nutrientes para que a clula poida
obter enerxa e seren intermediarios no metabolismo enerxtico celular.

As triosas: o gliceraldehido (aldotrisosa) e a dihidroxiacetona (ceptriosa), que

participan no metabolismo da glicosa e das graxas. Non forman estruturas cclicas.
As pentosas: non se atopan libres na natureza, senn que forman parte doutros
compostos, como os polisacridos.
A ribosa: e o seu derivado, a desoxirribosa (aldopentosas), son
compoentes estruturais dos cidos nucleicos ARN e ADN, respectivamente,
e dos nucletidos (por exemplo ATP).
A ribulosa: (cetopentosa) acta como substrato para a fixacin do CO2
durante a fotosntese.
As hexosas: son os monosacridos mis abundantes na natureza, de a o deu
interese biolxico. As principais:
A glicosa: atpase en forma libre ou en forma polisacridos de reserva ou
estruturais. a molcula na que maioritariamente se almacena a enerxa
solar captada durante a fotosntese e o principal combustible metablico
das clulas (os organismos obteen a enerxa da glicosa mediante o proceso
denominado respiracin celular).
A galactosa: non se adoita atopar en estado libre. Forma parte da lactosa
(disacrido), presente no leite. Tamn forma parte de heteroplolisacridos e
de hetersidos.
A manosa: atpase en estado libre na codia dalgunhas rbores, como a
laranxeira. Forma parte de polisacridos presentes es bacterias, fermentos,
fungos pluricelulares e algunhas rbores. Tamn forma parte da
estreptomicina, substancia con actividade antibitica.
A fructosa: molcula moi levoxira. Atpase en estado libre nas froitas, no
mel e no lquido seminal, onde acta como nutrinte dos espermatozoides.
Tamn forma parte do disacrido sacarosa e dalgns polisacridos.

2.5.Os derivados dos monosacridos.

Orixnanse por procesos de reducin, substitucin ou oxidacin que se producen nos
monosacridos.

Reduccin: frmanse os desoxiazucres, que perden un osxeno nalgn dos carbonos.

o caso da desoxiribosa.
Oxidacin: frmanse os azucres cidos, como o cido glicurnico, que presenta nun
grupo carboxilo no carbono terminal e que facilita a expulsin de substancias pouco
solubles na auga.
Substitucin: frmanse os aminoazucres, como a glicosamina, a N-acetil-glicosamina
e o cido N-acetil murmico; estes ltimos constituntes das paredes bacterianas.
3.Os sidos.
Son polmeros con das ou mis osas que se unen mediante enlaces O-glicosdicos.
Clasifcanse en:
Holsidos: formados s por osas. Clasifcanse en oligosacridos e en polisacridos.
Hetersidos: formados por osas e outras molculas de distinta natureza.
3.1.O enlace O-glicosdico.
Prodcese pola unin entre dous grupos hidroxilos de das osas, sempre con
desprendemento dunha molcula de auga. Pode ser ou glicosdico. Tipos de enlace:
Monocarbonlico: intervn un carbono anomrico da primeira osa e un carbono non
anomrico de calquera outra osa. Como un carbono anomrico da segunda osa
queda libre, mantense o poder reductor.
Dicarbonlico: interveen os carbonos anomricos das das osas. Neste caso,
prdese o poder redutor.
3.2.Os holsidos: oligosacridos.
Son glcidos constitudos pola unin, mediante enlaces O-glicosdicos, de cadeas curtas de
monosacridos.
Caracterzanse por ser hidrolizables, de sabor doce, sjcbeidhc e solubles. Os mis
abundantes son os disacridos, compostos por das ou mis unidades de monosacridos.
Os disacridos: frmanse pola unin de das osas mediante un enlace O-glicosdico
mono ou dicarbonlico.
Nomease empregando o sufixo il para o nome da osa que participa co seu grupo
reductor, e indcase, a continuacin, a forma do enlace, os carbonos entre os que
dsed cerfcre e, finalmente, o nome da segunda osa; rematada en osa cando a unin
monocarbonlica, e en sdojcioja cando dicarbonlica.
Principipais:
Maltosa: obtense por hidrlise do amidn e . Est formada pola unin
de das molculas -D-glicopiranosa. Ten caracteer reductor e o seu nome
-D-glico (14) -D-glicopiranosa.
Isomaltosa: obtense pola hidrlise de amilopectina, que forma parte dos
polisacridos amidn e glicxeno. Est formada pola unin de das
molculas de -D-glicopiranosa unidas por enlace (16). Non ten poder
redutor.
Lactosa: a sa nica fonte natural o leite dos mamferos (no humano
onde mis abunda, arredor do 7%, e o de va contn entre 4-5%). Est
formada por -D-galactosa e -D-glicosa unidas mediante enlace (14). O
seu nome -D-galactopiranosil (14) -D-glicopiranosa. Ten poder
redutor.
Celobiosa: non se atopa libre na natueza. Obtense por hidrlise da celulosa.
Est formada por das -D-glicopiranosas unidas mediante enlace mediante
 enlace (14). O seu nome -D-glicopiranosil (14) -D-glicopiranosa.
Conserva o poder redutor.
Sacarosa: o azucre comn que se obtn da cana de azucre e da remolacha
azucreira. a forma usual de reserva glicdica de moitas plantas,
encntranse no nctar das flores e un compoente bsico para a
elaboracin do mel.
Formada pola unin de -D-glicopiranosa e -D-frutofuranosa, non ten
poder redutor e o seu nome -D-glicopiranosil (12) -D-frutoransido.
3.3.Os holsidos: polisacridos.
Polisacridos: son glcidos formados pola unin, mediante enlace O-glicosdico, de once a
varios miles de monosacridos ou derivados deles.
A maiora presentan unha gran masa molecular, non son solubles na auga, non teen sabor
doce, non sen cristalizables e non presentan poder redutor. Os seres vivos emprganos como
elementos estruturais ou de reserva. Clasifcanse:
Homopolisacridos:
Estn formados por monmeros dun nico tipo (osas ou derivados delas), unidos
por enlaces O-glicosdicos. Realizan funcins de reserva ou estruturais.
Os homopolisacridos con funcin de reserva:
1. Amidn: unha das fontes primarias de glcidos na dieta humana e
principal elementos de reserva das plantas, que o sintetizan na
fotosntese. Contn dous polmeros distintos de glicosa:
Amilosa: formada por unidades de maltosa, unidas
mediante enlaces (14) . Presenta estrutura helicoidal.
Amilopectina: forma cadeas lineais e helicoidais unidas
mediante enlaces (14), pero tamn presenta
ramificacins cada 24 ou 30 unidades que se unen a travs
de enlaces (16).
2. Glicxeno: principal elemento de reserva dos animais, que obteen
del a achega continua da enerxa que necesitan degradndoo ata
glicosa. Encntrase no fgado e no tecido muscular. Est formado
por cadeas moi longas e ramificadas de glicosa conectadas por
enlaces (14). As ramificacins laterais sitanse cada 8 ou 12
molculas. Hidrolzase pola accin dos enzimas glicxeno-fosforilase
e (16) glicosidade. Ambos os dous dan como produto final
glicosa.
Os homopolisacridos con funcin estrutural:
1) Celulosa: compoente principal das paredes celulares das clulas
vexetais. Teen entre 10.000 e 15.000 unidades de glicosa
conectadas por enlaces (14) (molculas de D-Glicopiranosa).
Estas unidades forman cadeas lineais non ramificadas que de unen
entre si por enlaces de pontes de hidrxeno e constiten as
microfibras. Estas se unen para formar fibras, que se agrupan, a sa
 vez, para formar, a sa vez, para formaren fibras de celulosa. O
enlace (14) non atacado polos enzimas dixestivos humanos,
polo que o seu valor alimenticio baixo; non obstante, a celulosa
xera unha gran cantidade de residuos que facilitan o bo
funcionamento do ap. Dixestivo. Outros animais presentan
celulases, que si a degradan (rumiantes, protozoos).
2) Quitina: polmero da N-acetil-glicosamina. Forma parte do
exosqueleto dos artrpodos e das paredes celulares dos fungos. A
sa estrutura similar da celulosa; forma capas alternas, o que lle
confire gran resistencia e dureza.
Heteropolisacridos:
Son glcidos que, ao seren hidrolizados, dan orixe a dous ou mis tipos distintos de
osas ou a algn composto distinto das osas. Destacamos:
Hemicelulosas: teen entre os seus compoentes glicosa, galactosa e
fructosa. Encntranse na parede celular das clulas vexetais xunto
celulosa.
Pectinas: formadas por cadeas de alto peso molecular de cido
galacturnico, unidas por enlaces (14), entre as cales se intercalan outras
osas, como a ramnosa ou arabinosa, das que xorden ramificacins. Atpase
na parede celular das clulas vexetais e forman a lmina media.
gar-gar: un polmero de D e L galactosa que se atopa nas algas
vermellas.
Mucopolisacridos: formados por cido glicurnico mis N-acetil-glicosmina
ou N-acetil-glactosamina. nense a protenas estracelulares formando
proteoglicns. Encntrase na sustancia intercelular dos tecidos conectivos,
onde cumpren diversas funcins. Entre eles temos:
1. cido hialurnico: forma parte da substancia intracelular do tecido
conxuntivo, do lquido sinovial e do humor vtreo.
2. Condroitina: formada por cido glicurnico mis N-acetil-
galactosina. Algns dos seus derivados forman parte dos sos, as
cartilaxes, a crnea e o tecido conxuntivo.
3. Heparina: est no pulmn, no fgado e na el. Ten propiedades
anticoagulantes. Est formada por estrs sulfricos dos cidos
hialurnicos.
3.4.Os hetersidos.
Estn formados por unha parte glcida mais aglicona, que pode estar constituda por
alcohois, esteroides, compostos antocinoticos... Destacan:
Glicolpidos: son hetersidos cuxa aglicona un lpido denominado ceramida unido
a un oligosacrido complexo. Os mis importantes son os cerebrsidos e
ganglisidos. Son os compoentes principais da membrana externa das bacteria
Gram negativas. Son obxectivos principais dos anticorpos contra estas bacterias.
 Glicoproteidos: compostos formados por unha fraccin glcida e unha fraccin
proteica. Temos:
Mucoprotenas ou mucinas: teen gran fraccin glicdica, e atpanse
presentes nas vas respiratorias, dixestivas e uroxenitais, lubricando e
impedindo a infeccin bacteriana.
Glicoprotenas: por exemplo, as do leite, os aglutinxenos A e B do sangue e
as hormonas gonadotrficas pola hipfise.
Glicoprotrnas estruturais da membrana plasmtica: xunto aos glicolpidos,
forman parte da membrana e actan en procesos de recoecemento
celular.
Peptidoglicns ou murenas: constiten o compoente rxido das paredes
bacterianas.