Dit leert je kind in groep 1

Tellen, kleuren en vormen benoemen, iets vertellen in de kring, samen spelen, rijmen, luisteren naar
een verhaal: voor kleuters valt er heel wat te leren. In groep 1 gaat dat leren nog met heel kleine
stapjes en spelenderwijs.

Ontwikkelingssprongen bij kleuters

Kleuters ontwikkelen zich in hun eigen tempo, de een is sneller dan de ander. Het ene kind zal aan
het eind van groep 1 dus meer kunnen en hebben geleerd dan het andere, maar dat geeft niet.
Kleuters maken vaak flinke sprongen in hun ontwikkeling, waardoor het beeld een paar maanden
later al weer heel anders kan zijn.

Lekker bewegen in groep 1

Kleuters en stilzitten, dat gaat niet samen. Gelukkig krijgen kleuters op school volop de ruimte en
gelegenheid om te bewegen. Vergeleken met leerlingen in de hogere groepen, hebben kleuters op
school heel wat beweegmomenten, van kleutergym in het speellokaal (een gymlokaal dat speciaal
is ingericht voor kleuters), lekker lang buiten spelen op schommels en fietsjes tot dans- en
beweegspelletjes in de klas. Zie ook: Hoe ziet een schooldag in groep 1 er uit.

Taal
Taal is de basis voor al het andere leren. Taal is de basis van al het andere leren. Het stimuleren van
een goede taalontwikkeling is dan ook het centrale doel van de kleuterperiode. Door voorlezen,
rijmspelletjes, liedjes en kringgesprekken bouwt je kind een steeds grotere woordenschat en
taalinzicht op.
Taal in groep 1

Geluiden herkennen
Verhaaltje navertellen
Verschil horen tussen woorden als bam boem
Eerste/laatste woord benoemen in een reeks van drie
Tien minuten luisteren
Kennismaken met rijmen
Krabbelen of naam naschrijven
Kennismaken met lettergrepen
Enkele lettersymbolen (her)kennen, zoals de M van McDonalds
Woordenschat uitbreiden

Zie ook: Ontluikende geletterdheid en ander kleuterjargon

Rekenen
Rekenen in groep 1 is vooral tellen. Veel kleuters kunnen al vrij aardig het rijtje getallen van 1 tot
10 opzeggen, maar de telwoorden hebben nog amper betekenis voor hen. Van echt tellen is pas
sprake als je kind daadwerkelijk getalbegrip heeft en dus waarde aan de telwoorden toekent. In
groep 1 en 2 krijgen kleuters gaandeweg het echte tellen onder de knie.
 Rekenen in groep 1

tellen tot 10
cijfers 1-5 herkennen en 1 en 2 benoemen
besef van begrippen meer/minder veel/ weinig erbij/eraf groter/kleiner
dikste/dunste voor/naast/op
groepjes van 2 en 3 herkennen zonder tellen
kennismaken met seizoen, dagen van de week
vormen: cirkel, vierkant, driehoek, rechthoek
kleuren: rood, geel, blauw, groen

De motoriek wordt steeds beter

Kleuters zijn lichamelijk volop in ontwikkeling. Dit geldt zowel voor de grove motoriek (rennen,
hinkelen, huppelen, evenwicht bewaren), voor de fijne motoriek (kralen rijgen, potlood vasthouden)
als voor de oog-handcordinatie (sturen van een schaar, leggen van puzzelstukjes).
Aan schrijven is de kleutermotoriek nog niet toe, maar je kind doet in groep 1 en 2 al wel allemaal
dingen waarmee de motoriek en oog-handcordinatie zo worden getraind dat er in groep 3 kan
worden begonnen met leren schrijven.
Motorische ontwikkeling in groep 1 en 2

Grove motoriek: balanceren, klimmen, schommelen, zwaaien, koprol maken,

springen, hardlopen, mikken, vangen en gooien, tikkertje, bewegen op muziek,
balspelen
Fijne motoriek: prikken, knippen, scheuren, binnen de lijntjes kleuren, goede
potlootgreep, schrijfpatronen overtrekken, schrijfbeweging vanuit de vingers

Oog krijgen voor anderen

Kleuters zijn het centrum van hun eigen wereld. Ze kunnen zich meestal nog niet goed inleven in
een ander en gaan ervan uit dat de ander hetzelfde denkt en voelt als zijzelf. In groep 1 en 2 begint
je kind beetje bij beetje overeenkomsten en verschillen op te merken. Je kind komt erachter dat
iedereen anders is. De leerkracht stimuleert kleuters in de ontwikkeling van dit inzicht door op
allerlei manieren met kleuters te praten over gedrag en emoties, bijvoorbeeld door middel
rollenspellen en door verhaaltjes voorlezen.
Verder leren de kinderen al doende om te gaan met conflicten, afspraken en regels. En ontdekken ze
het belang daarvan. Met name in de kleutergroepen gaan er vaak geen vijf minuten voorbij zonder
sociaal verkeersongeval. Deze situaties zijn belangrijke oefenmomenten voor het leren omgaan
met conflicten.
Sociaal-emotionele ontwikkeling in groep 1

wennen aan naar school gaan

regels en routine eigen maken
wachten op een beurt en beurt nemen
iets nieuws durven uitproberen
contact maken met klasgenoten en leerkracht
 Lees ook: Hoe was het op school? Weet ik niet meer praten over school

Ter info:
Dit overzicht is een afgeleide van de door de overheid opgestelde tussendoelen en geven een
globale indicatie van wat op de meeste scholen wordt gehanteerd of in de meest gebruikte
lesmethodes gangbaar is. Wat je kind precies leert in een bepaalde groep, varieert echter per school.
Vrijwel alle scholen houden aan het begin van het jaar een informatie-avond voor ouders waarin
wordt verteld wat je kind dit schooljaar gaat leren.
Probeer als het even kan om daar naartoe te gaan. Je hoort wat je kind leert en kunt vaak ook de
materialen bekijken. Zo kun je je een goed beeld vormen van wat je kind doet op school.

Dit leert je kind in groep 2

Groep 1 en groep 2 horen op de basisschool bij elkaar. Dat geldt ook voor de dingen je die kind
leert in deze groepen. In groep 2 wordt je kind stukje bij beetje voorbereid op het meer schoolse
leren dat in groep 3 begint. Maar tegelijkertijd mag je kind nog lekker kleuter zijn en volop spelen.

Snuffelen aan klanken en letters

Onderzoek heeft uitgewezen dat taalvaardigheden van jonge kleuters samenhangen met het gemak
waarmee ze later gaan lezen en spellen. Bij jonge kinderen gaat het dan bijvoorbeeld om het kunnen
nazeggen van zinnen, het kunnen navertellen van een verhaal of het snel kunnen benoemen van
plaatjes. Bij oudere kleuters gaat het onder andere om kunnen rijmen, het kunnen verdelen van
woorden in stukjes of letters en het aan elkaar kunnen plakken van losse woordstukjes of klanken
tot een heel woord.
In groep 2 wordt bovendien een begin gemaakt met het leren van letters. Op veel scholen staat er
elke week een letter centraal in groep 2: de letter van de week. Bij de overgang naar groep 3 kan je
kind zijn eigen naam schrijven en verklanken (de naam in klanken verdelen K-oe-n) en kent hij
vaak al zon 15 letters.
Taal in groep 2

(letter)klanken herkennen
vloeiend en verstaanbaar vertellen
hakken en plakken van korte woorden [link hakken en plakken]
eerste/laatste woord van zin benoemen
twintig minuten luisteren
rijmen
eigen naam schrijven
twee of drie lettergrepen samenvoegen tot woord
een aantal letters kennen en weten welke klank erbij hoort
woordenschat uitbreiden: 3500 woorden (actief), 7000 passief

Van tellen naar een beetje rekenen

Hoeft een kind aan het eind van groep 1 nog maar tot 5 te kunnen tellen, aan het eind van groep 2 is
tellen tot 10 (en liefst 20) n weer terug het doel. Ook worden kleuters vertrouwd gemaakt met
rekentermen als erbij en eraf, en meer of minder, ze leren begrippen die te maken hebben met
lengte en gewicht en ze oefenen met sorteren en ordenen (links/rechts, voor/achter/naast,
cirkel/vierkant/driehoek, enzovoort). Veel rekenkundige begrippen zitten verborgen in opdrachten
als bouwen met blokken, buitenspel en puzzels.
Rekenen in groep 2

tellen tot tot 20 en terug

cijfers 1-10 herkennen
hoeveelheden t/m 12 vergelijken en ordenen (meer/minder/verschil/alles),
schatten
groepjes van ten minste 6 herkennen zonder tellen
eenvoudig optellen/aftrekken/splitsen onder 12
lengte, inhoud, omtrek, gewicht (begrippen kennen, ordenen, vergelijken)
seizoenen, dagen, dagdelen benoemen en tijdsaanduidingen als
eerder/later/gisteren gebruiken
vormen: ruit, ovaal
kleuren: oranje, paars, zwart, wit, grijs, bruin

Koprollen maken en binnen de lijntjes kleuren

In groep 2 maken kinderen in lichamelijk opzicht een grote ontwikkeling door. Hun motoriek wordt
steeds beter. Ze leren hinkelen, huppelen en een koprol maken en kunnen steeds netter kleuren en
knippen. Aan het eind van groep 2 kan je kind een bal vangen met twee handen, tekenen/schrijven
met kleine bewegingen vanuit de vingers (zonder dat de hele arm meedoet), golfjes knippen, kleine
kraaltjes rijgen, enzovoort.
Motorische ontwikkeling in groep 2

Grove motoriek: balanceren, klimmen, schommelen, zwaaien, koprol maken,

springen, hardlopen, mikken, vangen en gooien, tikkertje, bewegen op muziek,
balspelen
Fijne motoriek: prikken, knippen, scheuren, binnen de lijntjes kleuren, goede
potlootgreep, schrijfpatronen overtrekken, schrijfbeweging vanuit de vingers

Steeds minder kleuter

Oudere kleuters gaan steeds beter onderscheid maken tussen henzelf en de wereld om hen heen.
Waar jonge kleuters nog egocentrisch denken (het kind ziet zich als centrum van de wereld) en
nog geen objectieve logica zien, gaat de oudere kleuter nadenken over zichzelf en anderen. Het
magische denken van jonge kleuters, waarbij fantasie en werkelijkheid in elkaar overlopen, wordt
gaandeweg vervangen door concreet denken. Je zult merken dat je kind tegen het einde van groep 2
van een kleuter begint uit te groeien tot een schoolkind, al zijn de verschillen tussen kinderen ook in
dit opzicht erg groot.
Sociaal-emotionele ontwikkeling in groep 2

geconcentreerd werken en doorzetten wanneer iets niet direct lukt

contact zoeken met anderen, samen spelen/werken en rekening houden met
 anderen, emoties van zichzelf en anderen herkennen
een duidelijk zelfbeeld ontwikkelen
zelfstandig taken uitvoeren

Ter info:
Dit overzicht is een afgeleide van de door de overheid opgestelde tussendoelen en geven een
globale indicatie van wat op de meeste scholen wordt gehanteerd of in de meest gebruikte
lesmethodes gangbaar is. Wat je kind precies leert in een bepaalde groep, varieert echter per school.
Vrijwel alle scholen houden aan het begin van het jaar een informatie-avond voor ouders waarin
wordt verteld wat je kind dit schooljaar gaat leren. Probeer als het even kan om daar naartoe te
gaan. Je hoort wat je kind leert en kunt vaak ook de materialen bekijken. Zo kun je je een goed
beeld vormen van wat je kind doet op school.

Dit leert je kind in groep 3

In groep 3 leert je kind de basisprincipes van lezen, taal en rekenen. Ook wordt er veel tijd besteed
aan herhaling om de stof goed door te laten dringen.

Het accent ligt op leren lezen

In groep 3 ligt de nadruk op taal en dan vooral op het leren lezen. Al met al slokt taal een groot deel
van de lestijd op: ongeveer een derde van alle uren die je kind op school zit, is het bezig met taal! In
de eerste helft van groep 3 is dat zelfs nog meer, want het proces van leren lezen kost nu eenmaal
tijd.
Maar wat gaat het snel! Al in de eerste schoolweek leert je kind eenvoudige drieletterwoordjes
lezen. In het begin gaat dat nog letter voor letter, klank voor klank, maar tegen de herfstvakantie
leest je kind korte woordjes al vloeiend.
Rond kerst kennen de kinderen bijna alle letters en klanken, met uitzondering van lastige
combinaties als sch en ng/nk. Aan het eind van groep 3 vormen ook die geen probleem meer. Je
kind leest dan zelfs al woorden van twee lettergrepen. In de tweede helft van groep 3 wordt ook het
leestempo steeds belangrijker.

Leren schrijven in de groep 3

Hand in hand met het leren lezen gaat het leren schrijven: woordjes, zinnen en zelfverzonnen
verhaaltjes of briefjes. In het begin zul je moeite moeten doen om te ontcijferen wat er staat. Je kind
schrijft de woorden zoals ze klinken en heeft nog geen handschrift aangeleerd. Pas in de loopt van
groep 3 zijn kinderen motorisch ver genoeg ontwikkeld om echt te leren schrijven. De meeste
scholen beginnen daarmee dan ook na de kerstvakantie.
Op de meeste scholen begint schrijfonderwijs in groep 3 met het aanleren van losse (schrijf)letters
(nog geen hoofdletters). Vanaf eind groep 3 leren de kinderen dan aan elkaar schrijven. Er zijn ook
scholen waar de kinderen direct het verbonden schrift (aan elkaar schrijven) leren.
Taal en lezen in groep 3

Lezen: Avi-E3, korte informatieve tekstjes

Schrijven: los of aan elkaar, nog geen hoofdletters
Stellen: korte (functionele) tekstjes, plezier in schrijven ontwikkelen
 Spreken/luisteren: deelnemen aan gesprekken, meningen herkennen
Spelling: klankzuivere woorden
Woordenschat uitbreiden

Van tellen naar rekenen tot 20

Naast taal is rekenen het andere hoofdvak in groep. Ligt in de eerste helft van groep 3 de nadruk op
leren lezen, in de tweede helft komt rekenen ook steeds nadrukkelijk in beeld. Begin groep 3 is
rekenen vooral een voortzetting van de telactiviteiten die je kind uit groep 2 nog kent. De kinderen
leren getallen herkennen en schrijven en maken kennis met de begrippen erbij en eraf.
Als na een tijdje de tekens + en worden gentroduceerd, ontstaan er echte sommen. Het rekenen
speelt zich nog af onder de 10 en sommen worden voornamelijk opgelost door te tellen, eventueel
met behulp van een rekenrek (telraam). In de tweede helft van groep 3 leert je kind ook sommen uit
te rekenen boven de 10.
Tijdens de rekenlessen gaat je kind aan de slag met tellen (tot 100), splitsen (een getal in twee delen
verdelen), verdubbelen en halveren. Ook meten, klokkijken (hele en halve uren) en rekenen met
geld (euromunten van 1 en 2) komen aan de orde.
Tegen de zomervakantie kunnen de meeste groep 3-kinderen optelsommen en aftreksommen onder
de 20 redelijk vlot uitrekenen. Sommetjes onder de 10 zijn echt gesneden koek, net als tellen in
stapjes van 2, 5 of 10.
Rekenen in groep 3

Automatiseren t/m 10
+/- t/m 20
Getalbegrip t/m 100
Meten met eigen maat, lengte en gewicht
Klokkijken: halve en hele uren

Aandacht voor de wereld om je heen

Vanaf een jaar of zeven beginnen kinderen steeds meer oog te krijgen voor de wereld om hen heen.
Vandaar dat dingen die ze leren bij het vak wereldorintatie hen vaak erg interesseren.
Wereldorintatie is de verzamelnaam voor de vakken geschiedenis, aardrijkskunde, biologie en
techniek.
Die vakken komen in groep 3 meestal nog niet structureel aan de orde, maar beetje bij beetje wordt
het blikveld van je kind al wel verruimd. Dat gebeurt nog maar mondjesmaat en dicht bij huis. De
kinderen verkennen hun eigen buurt en gaan op zoek naar beestje in de schooltuin of in het park.
Ook wordt er in de klas gepraat over gebruiken thuis, of hoe feesten worden gevierd. Ze leren over
elkaars afkomst en cultuurverschillen. Daarnaast worden ze zich ervan bewust dat de wereld er niet
altijd zo heeft uitgezien als nu: papa had vroeger nog een zwartwit-tv, in omas jeugd moest je ook
op zaterdag naar school.
Ook het vak verkeer maakt onderdeel uit van wereldorintatie. Een belangrijk vak, omdat alle
kinderen zelf dagelijks deelnemen aan het verkeer. In de groep leren kinderen nadenken over hun
eigen rol in het verkeer, ze leren hoe ze veilig over moeten steken en waarop je allemaal moet letten
als je op de fiets bent.
 Wereldorintatie in groep 3

Verkeer: veilig oversteken, veilig fietsen, eenvoudige voorrangsregels

Godsdienst: verhalen, feesten, gebruiken
Natuur en techniek: indeling dieren in zoogdieren/vogels/vissen; voedsel van
mens en dier; invloed van de seizoenen; van buitenaf waarneembare inwendige
lichaamsdelen (hart, longen, spieren, botten, zintuigen); magnetisme; vorm van
de maan, stand van de zon; gezondheid; milieu
Aardrijkskunde: bekijken van de kaarten van Nederland, Europa en de wereld
via actualiteit en vakantie; eigen woonplaats; weer; verschil stad-dorp
Geschiedenis: werk en vrije tijd (vroeger en nu); beroepen; gezagsverhoudingen;
hunebedden; ridders en kastelen; middeleeuwse stad; trekschuit, diligence, eerste
trein; herdenking Tweede Wereldoorlog; maanlanding; samenleving met veel
culturen; rol van televisie

Je kind leert zich verplaatsen in anderen

Kinderen in de kleuterleeftijd zien zichzelf als centrum van het universum. In groep 3 wordt hun
blik steeds meer naar buiten gericht. Je kind wordt zich steeds meer bewust van zijn eigen emoties
en de gevoelens van anderen en leert ook dat zijn gedrag effect heeft op andere kinderen. In de klas
wordt hier volop bij stilgestaan.
Sociaal-emotionele ontwikkeling in groep 3

Ontdekken van de eigen mogelijkheden, kenmerken, wensen, gevoelens,

beperkingen en voorkeuren
Oorzaken van conflicten doorgronden: tegenstellingen in belangen, opvattingen
en gevoelens.
Inleven in gevoelens, wensen en opvattingen van anderen
Gelijktijdige deelname aan verschillende groepen met verschillende rollen

Ter info:
Dit overzicht is een afgeleide van de door de overheid opgestelde tussendoelen en geven een
globale indicatie van wat op de meeste scholen wordt gehanteerd of in de meest gebruikte
lesmethodes gangbaar is. Wat je kind precies leert in een bepaalde groep, varieert echter per school.
Vrijwel alle scholen houden aan het begin van het jaar een informatie-avond voor ouders waarin
wordt verteld wat je kind dit schooljaar gaat leren. Probeer als het even kan om daar naartoe te
gaan. Je hoort wat je kind leert en kunt vaak ook de materialen bekijken. Zo kun je je een goed
beeld vormen van wat je kind doet op school.