Makine Dairesiz

Asansrlerde Tasarm
Srasnda Dikkat
Edilmesi Gereken
Hususlar

Hazrlayan : Battal Murat ztrk

Neden Makine Dairesiz Asansr

Makina dairesine gerek duymamas

Geleneksel motorlara gre % 40' a

varan enerji tasarrufu

Dili kutusunun olmamas nedeniyle

yprann son derece az olmas ve bakm
kolayl

Sistemin yasz olmas evre kirlilii ve

yangn tehlikesini tamamen ortadan
kaldrmas

stn kontrol teknikleri ile esiz duru

hassasiyeti
Makine Dairesiz Asansrlerde Dikkat Edilmesi
Gereken Hususlar

6.4.1 Genel kurallar

6.4.1.1 Makina mesnetleri ve kuyu iinde alma

alanlar, maruz kalacaklar yk ve kuvvetlere
dayanacak ekilde ina edilmelidir.

6.4.1.2 Asansr kuyularnn, binann d tarafnda

ksmen kapal olduu durumlarda makinalar
evresel etkilere kar uygun ekilde korunmaldr.

6.4.1.3 Kuyu ierisinde bir alma alanndan dier

bir alma alanna hareket iin serbest ykseklik
en az 1,80 m olmaldr.
Makine Dairesiz Asansrlerde Dikkat Edilmesi Gereken
Hususlar

6.4.2.1 Asansr kuyusu ierisinde alma alanlarnn boyutlar,

tehizat zerinde kolay ve gvenli olarak almaya imkn
verecek yeterlilikte olmaldr.

zellikle alma alanlarnn stnde en az 2 m serbest

ykseklik olmal ve

a) paralarn bakm ve kontrol iin gerekli olan noktalarda en

az 0,50 m x 0,60 mlik bir serbest yatay alan bulunmaldr.

b) kumanda panolar ve tablolarnn nnde, aadaki

zellikleri tayan serbest bir yatay alan bulunmaldr:
1) Derinlik: mahfazalarn d yzeyinden en az
0,70 m olmaldr.

2) Genilik: en az u deerlerden byk olanna

eit olmaldr: 0,50 m veya kumanda panolar veya
tablolarnn toplam genilii.
Makine Dairesiz Asansrlerde Dikkat Edilmesi
Gereken Hususlar
6.4.3 Kabin iinde ve kabin stnde alma alanlar
6.4.3.1 Makinalarn bakmnn/kontrollerin kabin
iinden veya kabin stnden yaplmas gerekiyorsa ve
kabinin bakm/ kontrolden kaynaklanan kontrolsz
veya beklenmedik herhangi bir hareketi kiiler iin
tehlike oluturabiliyorsa aadakiler uygulanr:
a) Kabinin herhangi bir tehlikeli hareketi mekanik bir
tertibat ile engellenmelidir.

b) Mekanik tertibat hareketsiz konumda deilse, tm

kabin hareketleri Madde 14.1.2ye uygun elektrikli
gvenlik tertibat ile engellenmelidir.
c) Bu tertibat faal konumda olduunda, bakm
faaliyetleri gvenli olarak yrtlebilmeli ve alma
alanlar gvenli olarak terk edilebilmelidir.
Makine Dairesiz Asansrlerde Dikkat Edilmesi
Gereken Hususlar

6.4.3.2 Acil durum almas ve dinamik deneyler

(fren deneyleri, ekme deneyleri, gvenlik tertibat
deneyleri, tampon deneyleri veya yukar doru
hareket eden kabinin ar hz koruma vastalarnn
deneyleri gibi) iin gerekli tertibatlar, acil durum
almas ve dinamik deneyler Madde 6.6ya uygun
olarak kuyunun dndan yrtlebilecek ekilde
dzenlenmelidir.
6.4.3.3 Bakm kaplar ve/veya kapaklar kabin
duvarnda yer alyorsa, bunlar:
a) Gerekli iin kapnn/ kapan iinden
yaplabilmesi iin yeterli byklkte olmaldr.

b) Kuyunun iine dmeyi nlemek zere

mmkn olduu lde kk olmaldr.

c) Kabin dna doru almamaldr.

d) Anahtarsz kapatlp kilitlenebilen anahtarl bir
kilit ile tehiz edilmelidir.

e) Kilitleme konumunu denetlemek iin Madde

14.1.2ye uygun elektrik gvenlik tertibat ile
tehiz edilmelidir.
f) Deliksiz olmal ve kabin duvarlar ile ayn
mekanik mukavemet artlarn salamaldr.
6.4.3.4 Kabini, kabin iinden bakm kap/kapaklar ak olarak hareket
ettirmek gerekiyorsa, aadakiler uygulanr:
a) Bakm kapsnn/kapann yaknda Madde 14.2.1.3e uygun bir bakm
kumandas bulunmaldr.
b) Bakm kumandas, Madde 6.4.3.3 e)e uygun elektrik gvenlik
tertibatn etkisiz klmaldr.
c) Kabindeki bakm kumandas, yalnzca yetkili kiiler tarafndan
eriilebilir olmal, kabin stnde dururken kabini srmek iin
kullanlmayacak ekilde (rnein, bakm kapsnn/kapann arkasna
yerletirilerek)dzenlenmelidir.
d) Akln kk boyutu 0,20 myi ayorsa, kabin duvarndaki
aklnn d kenar ile bu akln n tarafnda kuyuya tespit edilen
donanmlar arasndaki serbest yatay mesafe en az 0,30 m olmaldr.
6.4.4 Kuyu alt boluu iindeki alma alanlar
6.4.4.1 Makinalarn bakmn veya muayenesinin kuyu alt boluundan yapld ve bu
ilemlerin kabinin hareket ettirmesini gerektirdii veya bu ilemler nedeniyle kabinin
kontrolsz ve beklenmeyen ekilde hareket etmesinin mmkn olabilecei
durumlarda, aadakiler uygulanr:

a) Madde 5.7.3.3. b) 1) ve 2)de belirtilenler hari, beyan ykne kadar herhangi bir
ykte ve beyan hzna kadar herhangi bir hzda kabini, alma alan taban ile kabinin
en alttaki paralar arasnda 2 metre serbest mesafe oluturacak ekilde mekanik
olarak durdurmak iin sabit tesis edilmi bir tertibat bulunmaldr. Gvenlik tertibatlar
dnda mekanik tertibatlardaki geciktirme (retardation), tamponlarn meydana
getirdii geciktirmeden fazla olmamaldr.

b) Mekanik tertibat durdurulmu kabini hareketsiz tutabilmelidir.

c) Mekanik tertibat elle veya otomatik olarak altrlabilmelidir.

d) Kabinin kuyu alt boluundan hareket ettirilmesinin gerektii yerlerde, Madde

14.2.1.3e uygun bir bakm kumandas kuyu alt boluunda bulunmaldr.
6.4.4 Kuyu alt boluu iindeki alma alanlar

e) Kuyu alt boluuna eriim salayan herhangi bir kapnn anahtar kullanarak almas,
asansrn sonraki btn hareketlerini nleyen, Madde 14.1.2ye uygun bir elektrik
gvenlik tertibat ile denetlenmelidir. Asansrn hareketi yalnzca aada g) bendinde
verilen kurallar altnda mmkn olmaldr.

f) Mekanik tertibat hareketsiz konumunda deilse, btn kabin hareketleri Madde

14.1.2ye uygun bir elektrik gvenlik tertibat vastasyla engellenmelidir.

g) Madde 14.1.2ye uygun bir elektrik gvenlik tertibat ile denetlendiinde mekanik
tertibat hareketli konumda ise, kabinin elektrik tahrikli hareketi yalnzca bakm
kumandas/kumandalar ile mmkn olmaldr.

h) Asansrn normal iletmeye geri dnmesi yalnzca, kuyu dna yerletirilen ve

yalnzca yetkili kiiler tarafndan eriilebilir, rnein kilitli pano iinde, elektrik sfrlama
tertibatnn altrlmas ile mmkn olmaldr.

6.4.4.2 Kabin Madde 6.4.4.1 a)da belirtilen konumdayken, alma alan gvenli
ekilde terk edilebilmelidir.
6.4.4.3 Acil durum almas ve dinamik deneyler
(fren deneyleri, ekme deneyleri, gvenlik tertibat
deneyleri, tampon deneyleri veya yukar doru
hareket eden kabinin ar hz koruma vastalarnn
deneyleri gibi) iin gerekli tertibatlar, acil durum
almas ve dinamik deneyler Madde 6.6ya uygun
olarak kuyunun dndan yrtlebilecek ekilde
dzenlenmelidir.
6.4.5 Pltform zerindeki alma alanlar
6.4.5.1 Makinalarn bakmlarnn ve muayenelerinin bir pltform zerinden yaplmasnn
gerektii durumlarda, pltform;
a) sabit ekilde tesis edilmeli ve
b) kabinin veya kar arln/dengeleme arlnn hareket yolu zerinde ise geri ekilebilmesi
mmkn olmaldr.
6.4.5.2 Makinalarn bakmlarnn ve muayenelerinin kabinin veya kar arln/dengeleme
arlnn hareket yolu zerindeki bir pltform zerinden yaplmasnn gerektii yerlerde;
a) kabin, Madde 6.4.3.1 a) ve b)ye uygun bir mekanik tertibat kullanlarak sabitlenmeli veya
b) kabinin hareket ettirilmesinin gerektii yerlerde, kabinin hareket yolu;
- kabin aa ynde pltforma doru hareket ediyorsa, en az pltformun 2 m zerinde,
- kabin yukar ynde pltforma doru hareket ediyorsa, Madde 5.7.1.1 b), c) ve d) bentlerine
uygun olarak pltformun altnda duracak ekilde hareketli durdurucularla snrlandrlmaldr
6.4.5.3 Pltform;
a) kapal durumda kalc bir ekil bozukluu olmadan, her 0,20 m x 0,20 mlik alannda her biri 1000 N olarak
hesap edilen iki kiinin ykn tayabilmelidir. Pltformun ar tehizatn tanmas iin kullanlmas
amalanyorsa, pltformun boyutlar buna gre dnlmeli ve pltform maruz kalnmas amalanan yklere
ve kuvvetlere dayanabilecek mekanik mukavemete sahip olmaldr (Madde 6.4.10).

b) Madde 8.13.3e uygun korkuluklarla donatlmaldr.

c) Aadakileri salanmak zere vastalarla donatlmaldr:

1) Pltform zemini ile eriim seviyesi arasnda basamak ykseklii 0,50 myi gememelidir.
2) Pltform ile giri kapsnn eii arasndaki herhangi bir aralktan 0,15 metre apnda bir
bilyeyi geirmek mmkn olmamaldr.
3) Kuyuya dmeyi engellemek zere ilve tedbirler alnmadysa, tam ak durak kaps paneli
ile pltform kenar arasnda llen herhangi bir aralk, 0,15 myi gememelidir.

6.4.5.4 Madde 6.4.5.3e ilve olarak her geri ekilebilir pltform aalar ile donatlmaldr:
a) Pltformun tamamyla geriye ekili konumda olduunu denetleyen, Madde 14.1.2ye uygun bir elektrik
gvenlik tertibat.

b) Pltformu alma konumuna getiren veya bu konumdan karan vastalar. Bu ilem kuyu alt boluundan
veya kuyu dna yerletirilen yalnzca yetkili kiilerce eriilebilecek vastalarla yaplabilmelidir.

Pltforma eriim durak kapsndan salanmyor ve pltform alma konumunda deilse,

pltforma eriim salayan kapnn almas mmkn olmamal veya alternatif olarak kiilerin asansr
kuyusuna dmesini engelleyecek vastalar bulunmaldr.
6.4.5.5 Madde 6.4.5.2 b)de belirtilen durumda, hareketli durdurucular pltform
alaltldnda otomatik olarak almaldr. Bu durdurucular aadakiler ile
donatlmaldr:
a) Madde 10.3 ve Madde 10.4e uygun tamponlar.
b) Durdurucular tamamen geri ekili konumdayken kabinin hareketine imkn
salayacak Madde 14.1.2ye uygun elektrik gvenlik tertibat.
c) Pltform alaltlm, durdurucular tamamen dar km konumdayken kabinin
hareketine imkn salayacak Madde 14.1.2ye uygun elektrik gvenlik tertibat.

6.4.5.6 Kabini pltformdan hareket ettirmenin gerekli olduu durumlarda, pltform

zerinde Madde 14.2.1.3e uygun bir bakm kumandas bulunmaldr.
Hareketli durdurucu/durdurucular faal konumda iken, kabinin elektrik tahrikiyle
hareketi yalnzca bakm kumandas/kumandalar ile mmkn olmaldr.

6.4.5.7 Acil durum almas ve dinamik deneyler (fren deneyleri, ekme deneyleri,
gvenlik tertibat deneyleri, tampon deneyleri veya yukarya doru hareket eden
kabinin ar hz koruma vastalarnn deneyleri gibi) iin gerekli tertibatlar, acil durum
almas ve dinamik deneyler Madde 6.6ya uygun olarak kuyunun dndan
yrtlebilecek ekilde dzenlenmelidir.
6.4.6 Kuyu dndaki alma alanlar
Makinalar kuyu ierisinde bulunuyor ve bakmlarnn/muayenelerinin kuyu dndan
yaplmas amalanyorsa, Madde 6.1den farkl olarak, kuyu dnda Madde 6.3.3.1 ve
Madde 6.3.3.2ye uygun alma alanlar salanmaldr. Bu tehizata eriim yalnzca
Madde 6.3.7.2ye uygun giri kaplar/deme kapaklar ile mmkn olmaldr.

6.4.7 Giri kaplar ve deme kapaklar

6.4.7.1 Kuyu ierisindeki alma alanlarna kuyu mahfazas zerindeki kaplardan
eriilmelidir. Kaplar ya durak kaps olmal ya da aadaki kurallar salayan kaplar
olmaldr. Bu kaplar;
a) en az 0,60 m genilikte ve en az 1,80 m ykseklikte olmaldr.
b) kuyunun iine doru almamaldr.
c) anahtarla alan bir kilit bulunmal, bu kilit anahtar olmadan tekrar
kapatlabilmeli ve tekrar kilitlenebilmelidir.
d) kilitliyken bile kuyu ierisinden alabilmelidir.
e) kapal konumunu denetlemek iin Madde 14.1.2ye uygun elektrik gvenlik
tertibat ile donatlmaldr.
f) deliksiz olmal, durak kaplar ile ayn mekanik mukavemet artlarn
salamal ve sz konusu bina ile ilgili yangna kar koruma dzenlemelerine uygun
olmaldr.
6.4.7.2 Asansr kuyusu ierisindeki makinalara kuyu dndaki bir alma alanndan
giri;
a) gerekli iin kapnn/deme kapann iinden yaplabilmesi iin yeterli
byklkte olmaldr.
b) kuyunun iine dmeyi nlemek zere mmkn olduu lde kk
olmaldr.
c) kuyunun iine doru almamaldr.
d) anahtarla alan bir kilit bulunmal, bu kilit anahtar olmadan tekrar
kapatlabilmeli ve tekrar kilitlenebilmelidir.
e) kapal konumunu denetlemek iin Madde 14.1.2ye uygun elektrik gvenlik
tertibat ile donatlmaldr.
f) deliksiz olmal, kabin duvarlar ile ayn mekanik mukavemet artlarn
salamal ve sz konusu bina ile ilgili yangna kar koruma dzenlemelerine
uygun olmaldr.

6.4.8 Havalandrma
Makina meknlar uygun bir ekilde havalandrlmaldr. Makinalarn elektrik
donanm yeterince iyi biimde toz, zararl duman ve nemden korunmaldr.
6.4.9 Aydnlatma ve prizler
alma alanlarnda ve makina meknlarnda, deme seviyesinde en az 200
lks iddetinde bir aydnlatma salayacak sabit elektrik tesisat bulunmaldr. Bu
tesisatn beslenmesi Madde 13.6.1e uygun olmaldr.

Not - Aydnlatma kuyu aydnlatmasnn bir paras olabilir.

Yalnzca yetkili kiilerce eriilebilecek ve eriim noktasna/noktalarna yakn uygun
ykseklikte konulmu bir anahtar, alanlarn ve meknlarnn aydnlatlmasn kumanda
etmelidir. Her alma alan iin uygun bir yere en az bir priz (Madde 13.6.2)
konulmaldr.
6.4.10 Tama vastalar

Makina meknlarnda, ar donanmlarn kaldrlp tanmas iin, bir veya

birden fazla, uygun ekilde yerletirilmi, zerlerine gvenli tama kapasiteleri yazlm
(Madde 15.4.5) metal destekler veya tayc kancalar bulunmaldr (Madde 0.2.5 ve
Madde 0.3.14).