A TOPOLOJLER

Topoloji Nedir ? Bir adaki bilgisayarlarn nasl yerleebileceini,nasl balanacan,veri

iletiminin nasl olacan belirleyen gene yapdr.

Fiziksel Topoloji : An fiziksel olarak nasl grneceini belirler.(Fiziksel Katman).

Mantksal Topoloji : Bir adaki veri aknn nasl olacan belirler.(Veri letim Katman).
1) Yol (Bus) Topolojisi : Btn makinelerin tek bir kabloya bal olduklar bir a trdr.

Avantajlar :

Aa bir bilgisayar balamak daha kolaydr.

Daha az uzunlukta kablo gerektirir
Dezavantajlar:
Hatann yerinin belirlenmesi zor olmaktadr.
Omurga kabloda bir bozulma veya kesilme olursa tm a balants kesilir.
Kablonun sonunda sonlandrc (Terminatr) olmaldr.
Tek bana tm bir binann a zm iin genellikle kullanlmamaktadr.
arpma

2) Halka (Token Ring) Topolojisi:

IBM tarafndan gelitirilmitir.

Mantksal olarak bir daire eklinde tm dmlerin birbirine balanmas.
,tm cihazlar a oluturan ve halka eklinde dolaan bir kabloya baldrlar.
Halka iindeki bir bilgisayar bozulursa tm a balants kesilir.
arpma olasl dktr.
u anda halka topolojilerinde UTP,STP kablo kullanlmaktadr.

1
 3) Yldz (Star) Topolojisi:

Tm dmlerin ortak bir merkeze (hub,swtich) balanmasdr.Arzal cihazlarn tespiti bu

yapda kolay olur.Hub veya Switch denilen kutulardaki yanan klara bakarak hangi
makinenin balant sorunu olduu daha kolay anlalabilir.

Avantjlar :
A kurmak kolaydr.
Bir bilgisayara bal kablo bozulduunda an almas etkilenmez.
Adaki sorunlar tespit etmek kolaydr.
Dezavantajlar:

Hub kullanldnda a trafii artar.

Dorusala gre daha fazla kablo gerektirir.
Hub veya swich bozulduunda tm a almaz hale gelir.
Hub ve switch gibi cihazlar nedeniyle dorusala gre kurulumu daha pahaldr.
Not: Hub,veriyi tar ve ne olduunda bakmaz.Switch ise veriye bakar ve veri trafii daha
hzldr.arpma olmaz.

4) Aa (Tree) Topoloji:

2
 Genellikle yldz topolojisindeki alar birbirine balamak iin kullanlr.Bylece alar
bytlebilir.Bir aacn dallar farkl topolojilerdeki alar temsil eder,aacn gvdesi ile de
bunlar birbirine balanr.
Avantajlar:

Her bir blme ulamak (segment) kolaydr.

Bir ok alma grubu bir araya getirilebilir.
Dezavantajlar:

Her bir blmn uzunluu kullanlan kablo ile snrldr.

Omurga kablosu bozulduunda blmlerdeki a trafii etkilenir.
Kurulumu ve dzenlenmesi daha zordur.

5) Karmak (Mesh) Topoloji:

Her noktann birbirine baland ok gvenli bir network sistemi olan mesh yerleim biimi
tamamen yada ksmen oluturulabilir.Mesh yerleim birimine pek rastlanmaz.
Daha ok WANda kullanlr.
Gerek Mesh topolojide tm dmler a ierisinde birbirine baldr.
LANda kullanldnda tm dmlerin birbirine mutlaka bal olmas gerekmez.

3
Temel A Cihazlar

Birden fazla bilgisayarn bilgi paylam, yazlm ve donanm paylam, merkezi ynetim ve
destek kolayl gibi ok eitli sebeplerden dolay birbirine baland yapya a (network)
denir. A yaplarn oluturmak iin ok eitli a cihazlar kullanlabilir.
A yaplarnda kullanlan balca cihazlar:

Gbek (Hub)
Anahtar (Switch)
Tekrarlayc (Repeater)
Kprleyici (Bridge)
Ynlendirici (Router)
Gvenlik Duvar Cihazlar (Firewall)
Eriim Noktas (Access point)
NIC (A Ara Birim Kart )
Modem
Gbek (Hub) : En basit a cihazlarndan biridir. Kendine ait bir g kaynandan beslenerek
alr. A sistemlerinde sinyallerin yeniden oluturmasn ve yeniden zamanlanmasn
salar. Kendisine bal olan bilgisayarlara paylalan bir yol sunar. (Kendisine gelen datay
btn portlara gnderirler.) Bundan dolay ayn anda haberlemek isteyen aa bal
cihazlarn, hattn boalmasn beklemeleri gerekir. 8 ile 24 arasnda deien port saysna
sahip cihazlardr. Bu cihazlar a yaplarnda genellikle merkezi bir nokta oluturmak ya da
an gvenliini arttrmak gibi amalarla kullanlrlar ve sadece bit dzeyinde ilem
yapmalarndan dolay OSI modelinde 1. katman cihazlardr. Gbek cihazlar iin iki farkl
snflandrma yaplabilir. Bu cihazlar genel olarak aktif ya da pasif olmak zere 2 grupta
incelenebilir. Aktif gbekler, gelen sinyali glendirerek oklu kullanc ortam iin blerken,
pasif gbekler ise gelen sinyali glendirmeden sadece oklu kullanc ortam iin blerler.
Bundan dolay pasif gbekler kablo uzunluunu arttrmak amal kullanlmazlar.

4
Anahtarlama Cihaz (Switch) : Anahtarlama cihazlar da gbek gibi kendisine bal
bilgisayarlara yol sunar. Ancak gbek cihazlarndan farkl olarak anahtarlamal olarak yol
sunarlar. A yapsna dahil iki bilgisayar birbiri ile haberleirken anahtarlama zelliinden
dolay dier bilgisayarlar da aralarnda iletiim kurabilirler. Bundan dolay gbek cihazlarna
gre daha yksek performans gsterirler. 8 ile 48 arasnda deien port saysna sahip ve
aseli modelleri vardr. aseli anahtarlarda gerektiinde port eklenebilir. OSI modelinde 2.
katman cihazlardr. Paketleri MAC adreslerine gre ynlendirirler ve MAC adreslerine bal
arpma alanlar ayrrlar. Alar birbirinden yaltlm kanallara blerler ve zel bir durum
olmad srece gnderilen paket dier kanallara karmadndan trafii bozmaz.

Tekrarlayc (Repeater) : Tekrarlayclar, bir ethernet segmentinden ald elektriksel veriyi

yenileyerek ve ikili koda dntrerek dier segmente ileten a cihazlardr. Bu ynyle
tekrarlayc(repeater), hem sinyal gcnn arttrlmasn, hem de elektriksel olarak bozulmu
sinyallerin iyiletirilmesini salar. Tekrarlayclar, telefon, telgraf, mikrodalga, optik
haberleme gibi pek ok sistemde kullanlmaktadr. Tekrarlayclar da gbekler gibi sadece
bit seviyesinde ilem yaptklarndan OSI modelinde 1. katman cihazlardr.

Kpr (Bridge) : Kprler ayn protokol kullanan iki veya daha fazla bamsz a birbirine
balamak iin kullanlan a cihazlardr. ki bamsz a arasna konularak her iki tarafa da
aktarlmak istenen verileri inceler. Eer veri adresi adaki bir adres ile rtyorsa verinin o
aa gemesine izin verir; aksi durumlarda ise verinin aa gemesine izin vermez.

5
Ynlendirici (Router) : Programlanabilir ve gerekli ayarlar yapldnda uzak bir aa
erimek iin mevcut birden fazla yol arasnda kullanlabilecek en iyi yol (Best Determination
Path) seimini yapabilen a cihazlardr. Ynlendiriciler, btn alar ya da a blmlerini
birbirine balayabilir. OSI modelinde 3. katman cihaz olan ynlendiriciler gerekli arayz
modlleri kullanlarak OSI modelinde 2. katmanda alan birbirinden farkl iki a cihazn
birbirine balayabilir. Sadece a adresi bilinen verilerin aktarlmasna izin vererek a trafiini
azaltrlar. Genel olarak dinamik ynlendiriciler ve statik ynlendiriciler olarak ikiye ayrlrlar.
Dinamik ynlendiricilerde, rotalar otomatik olarak biimlendirilir ve veri iin en iyi rota
ynlendirici tarafndan seilebilir. Statik ynlendiricilerde ise rotalar elle biimlendirilir ve hep
ayn rota kullanlr. Statik ynlendiriciler, dinamik ynlendiricilere gre daha gvenlidir.
Dinamik ynlendiricilerde gvenlii arttrmak iin elle biimlendirme tercih edilebilir.

Gvenlik Duvar (Firewall) : zel alar ile nternet arasnda her iki ynde de istenmeyen
trafii nlemek amac ile kullanlan a cihazlardr. Verimli olarak kullanlabilmeleri iin
nternet ile zel a arasndaki tm trafik cihaz zerinden gemeli ve gerekli eriim listeleri
uygun bir stratejide hazrlanm olmaldr.

6
Access Point (Eriim noktas) : Eriim noktas cihazlar kablolu bir aa kablosuz eriim
yaplmasn salayan cihazlardr. Gbek, anahtarlayc ya da kablolu ynlendiricilere
taklarak kablosuz iletiimin salanmas iin gerekli sinyallerin oluturulmasn salarlar.
Bununla birlikte eriim noktalar, kablosuz a sinyallerinin glendirilerek kablosuz an etkin
olduu mesafenin artrlmas amacyla da kullanlabilir. Kablosuz iletiim zellii olan
ynlendiricilerin kullanld sistemlerde, access point(eriim noktas) kullanmna gerek
yoktur.

NIC (A Arabirim Kart) : Bilgisayarn bir aa balanmasn salayan donanmdr. Genel

olarak verilerin elektriksel sinyallere veya elektriksel sinyallerin verilere dntrlmesini
salarlar. Bilgisayarn zelliklerine gre anakartla btnletirilmi halde olabilir ya da anakart
zerindeki herhangi bir evresel yuvaya takl olabilir. A arabirim kart, ada kullanlacak
protokol eidi, sistem veriyolu ve fiziksel balant eidine uygun olacak ekilde seilmelidir.
A ara birim kartlar kablo aracl ile ya da kablosuz olarak modem ile balant kurarlar. OSI
modelinde 1. ve 2. katmanda alrlar. A arabirim kartlar genel olarak 2 grupta
incelenebilirler. Ethernet arabirim kartlar kullanlan kablonun zelliine gre aldklar
elektriksel sinyalleri ya da k dalgalarn saysal verilere evirir. Kablosuz
(Wireless) arabirim kartlar ise aldklar elektromanyetik dalgalar saysal verilere evirir.

7
Modem : Bilgisayarn telefon hatlar ile balantsn salayarak bilgisayarn aa
balanmasn salayan cihazlardr. Bilgisayardan aldklar digital verileri analog sinyallere
dntrerek telefon hatlarna aktarlmasn salarlar. Harici olarak bilgisayara taklarak
kullanlrlar. Modemler genel olarak 4 grupta incelenebilirler.

Analog modemler, ethernet kartndan gelen dijital verileri telefon hatlarnda iletilen analog
iaretlere ya da telefon hatlarndan gelen analog verileri saysal verilere evirirler.
Gnmzde masast ve dizst bilgisayarlarn nternet eriimlerinin salanmas iin
sklkla kullanlrlar.
Dijital modemler ise verinin saysal yaps bozulmadan ulamas istenen noktaya
ulatrrlar.
ADSL modemler ise yap itibari ile dijital ve analog modemlerden biraz daha farkldr.
ADSL sisteminde, bilinen bakr kablolama alt yaps kullanlr. Telefon hattnn her ucuna
bir ADSL modem eklenerek veri alma (download), veri gnderme (upload) ve POTS (Plain
Old Telephone Service Dz Eski Telefon Hizmeti) olarak adlandrlan geleneksel telefon
servis kanal olmak zere 3 farkl kanal oluturulur. Normal telefon grmelerinizi
yaparken 0 kHZ ile 4 kHz arasnda deien frekans aral kullanlrken, ADSL data iletimi
iin 4 kHz ile 1100 kHz araln kullanldndan iin nternete balyken ayn anda telefon
grmesi yapmaya olanak salar.ADSL modemler saysal verileri analog verilere
evirmeden dorudan olduu gibi iletir. Sistem asimetrik olarak altndan veri alma ve
veri gnderme iin kullanlan bant genilikleri birbirinden farkldr.

CSU/DSU modemler ise yerel alan alarnda kullanlan veri ereveleri (data frame) geni
alan a erevelerine veya geni alan a erevelerinini yerel alan a
erevelerine dntrmek iin kullanlr. Ayrca geni alan alarnda verinin iletiminin
salanmas iin veri iletiminin yaplaca hattn iki ucunda saat darbesi (clock rate)
deerlerinin ayn olmas gerekir. Geni alan a sistemlerinde saat darbesi deeri bu
cihazlar tarafndan belirlenir.

8
TCP/IP PROTOKOL
TCP/IP NEDR?
Protokol bir iletiim srecinde bu balanty salayan noktalar arasndaki gidip gelen
mesajlamay dzenleyen kurallar dizisidir. Bu protokoller birbirleriyle iletiim iinde bulunan
gerek donanm gerekse yazlmlar arasnda oluur. letiimin gereklemesi iin her enin
bu protokol kabul etmi ve uyguluyor olmas gerekir.

TCP/IP de bu ekilde oluan yzden fazla bilgi iletiim protokoln topland bir protkoller
ailesidir. Bunlardan en nemlileri TCP (transmission control protokol) ve IP (nternet protokol)
olduu iin bu ismi almtr.

Bir bilgisayar anda kullanlan protokol ne olursa olsun aslnda bilgisayarlar fiziksel adresleri
ile birbirlerini tanr ve iletiimde bulunurlar. Bu fiziksel adres a kart veya aa balanmay
salayan herhangi bir donanm iinde hibir ekilde deitirilmesi mmkn olmayan 48 bit
olan bir numaradr. TCP/IP protokolnde dier bilgisayarlardan farkl olarak her bilgisayar bir
IP numaras alr.

Grn 194.62.15.2 eklindedir. nternette bulunan her bilgisayarn kendine ait bir IP
numaras vardr ve sadece ona aittir. IP adresleri 32 bitlik dzendedirler ama kolay
okunabilmeleri iin 8 bitlik 4 gruba ayrlmlardr.

Internet zerinde veri al verii yapan alc ve gndericiyi tanmlamaktadrlar. Veriler

gnderilirken mutlaka gnderenin IP adresini tarlar. Alcnn adresi de adresteki domain
adrese gre zmlenir ve gnderilir.

IP adres yapsnn 2 blm vardr. Birincisi bilgisayarn bal olduu zel bir an numaras
ikincisi ise bilgisayarn zel numarasdr. Veriler dolam srasnda router denilen
ynlendiricilerden geerken sadece bu zel an numarasna baklr. IP adresleri a,b,c,d,e
ad verilen be snfa ayrlmtr. A snf adresleri ilk oktet ile belirlenir ve 2 ile 126 arasnda
olmaldr. rnein 124.0.0.0 A snf bir IPdir. Ayn ekilde B ilk iki oktetle belirlenir ve ilk
okteti 129 ile 91 arasndadr. C snf ise ilk 3 okteti kullanr ve ilk okteti 192 ile 223
arasndadr. D ve E snf IP ler ise kullanlmazlar zira sadece test amaldrlar.

Bir rnek vermek gerekirse siz ISS a telefon hatt ile balandnzda ISS nin ana dahil
oluyorsunuz. Daha evvel alnm olan IP adresi havuzundan size bir IP adres veriliyor.
Mesela IP adresiniz 194.62.15.2 ise, ISS nizin ald IP adresinin snf C dir. Yani ilk 3 oktat
iinde bulunduunuz a , sonda bulunan oktat da sizin bilgisayarnzn o andaki adresini
temsil eder.

ROUTER
Router internet zerinde kullanlan paketleri var oktalarna giderkenki bir sonraki urak
noktalarn belirleyen bir donanm veya kimi zaman bir yazlmdr.

Router en az iki a birbirine balar ve paketlerin hangi ynde gideceine bal olduu
alarn yaplarna ve durumlarna gre belirler. Routerlar olas her trl yn hakknda ilgileri
ve durumlarna ilikin bir tablo olutururlar. Bu bilgiyi paketlerin iletilmesi srasnda en gvenli
ve en masrafsz yolu hesaplayarak ynlendirme ilemini gerekletirir.

INTERNET PROTOKOL IP
Internette herhangi bir veri gnderirken veya alrken, rnein e-posta yada web sitesi ,
mesajlar kk paketlere blnr. Her paketin zerinde gnderenin ve alcnn IP adresleri

9
yazl olarak bulunur. Her paket ncelikle bir gateway ad verilen bilgisayardan geer. Bu
bilgisayar paketlerin zerindeki alcnn adresini okur ve buna gre paketleri ynlendirir. Bu
ilem alcnn adresine en yakn bilgisayara kadar byle devam eder. Bu en son bilgisayarda
paketlerialc bilgisayar gnderir. Internet protokolne gre yol alan bu paketler bir ok
deiik ynden giderek alcya ulaabilirler. Hatta paketler olmas gerektii srada da alcya
ulamayabilirler. Internet protokolnn amac sadece bu paketleri gndermektir. Paketleri
aski dzenine getirmek bir baka protokoln yani TCP nin grevidir.

DOMAIN NAME SYSTEM

IP adreslerinin ezberlenmemesinin zorunluluu nedeni ile genellikle bilgisayarlar : host
adlar ile anlrlar. Yani internet zerindeki her bilgisayarn bir IP adresi bir de host ismi
bulunur. Fakat iletiimin salanmas iin bu isimlerin tekrardan IP adreslerine evrilmeleri
gerekir. Bu yzden bu evirme ilemini yapmas amac ile DNS (domain name system)
kullanlr. DNS internette bulunan her IP adresinin ve alan adn barndran bir veri
bankasdr.bu sistem yle korulmutur ki bu veri taban bilirle kriterlere gre ayrlr ve
snflandrlr.

Bir bilgisayarn alan ad isim.com eklindedir. Ayrca bulunduu lkeye gre sonunda lkenin
kodu da eklenir. rnein Trkiyede bulunan bir alan ad u ekilde olacaktr. isim.com.tr

Bu her alanla ilgili birer DNS sunucusu vardr. Tr domain ini alan btn bilgisayarlarn
listesi bir sunucuda tutulur. rnek olarak sonu .com ile bitenler Amerikada bir DNS sunucu
bilgisayarda tutulur. Bu adresler sondan baa doru ayrtrlr. Yani isim.com.tr alan ad
nce tr adna gre ayrlr ve dier ayn adl bilgisayarla birlikte dzenlenir. Eer sonunda bir
lke kodu yoksa ki sadece Amerikadaki bilgisayarlar iin geerlidir direct .com adna
baklarak ayrtrlr. Bunlara st dzey domain de denilir.

.com Ticari irketler

.edu Eitim kurumlar
.org Ticari olmayan organizasyonlar
.net nternet omurgas grevini stlenen alar
.gov Hkmete bal kurumlar
.mil Askeri kurumlar
Bilgisayarmzda bir adres girdiimiz zaman bu bilgiler direk olarak ilgili DNS sunucusuna
ulatrlr. Bu DNS sunucusu eer bu bilgisayarn bilgisini ieriyorsa DNS istemcisine hemen
ilgili adresin IP adresini ulatrr.

ARP ADDRESS RESOLUTION PROTOKOL

Daha evvel bir a zerinde gerekte btn iletiimin fiziksel adresler zerinde
gerekletiinden bahsetmitim. Yerel bir a zerinde IP adresleri belirlenmi bilgisayarlar
mesajlamaya balamadan nce normalde IP adresinin sahibinin fiziksel adresini
sorgulamaya gelen bir yayn yaparlar. IP adresine sahip bilgisayar kendi fiziksel adresini
ieren bir mesaj istemci bilgisayara gnderir ve bylece gerek veri gnderimi bu adres
zerinden yaplm olur.

IP ROUTING
Paket net ortamnda ynlendirilmesi ve gnderilmesi ilemi internet protokolnn grevidir.
Paketlerin zerinde yazl olan adreslere bakarak bunu bir ynlendirme tablosundaki bilgilerle
karlatrlr ve ynlendirmeyi yapar. Bu tablonun oluturulmas grevi ise routing protokol
un grevidir. Routing protokolnde eitleri vardr. Ama bunlardan sadece bir tanesi internet
ynlendirme domain leri arasnda bilgi alverii yapar.

10
ICMP
nternet control message protocol

Bu protokol internet protokoln veri iletiimi srasnda beklenmedik bir olay gereklemesi
halinde gndereni uyarma grevi stlenmitir. ICMP mesajlarna rnek vericek olursak:

Destination unreachable: bu mesajvar noktas olan alc hostun eriilmez olduunu

belirtmek iin kullanlr. Yani a tanmsz ya da ulalmaz halindedir.

Echo and echo reply: bu ik mesaj tr alcnn eriilebilir olup olmadn anlamak iin
kullanlr. Gnderen bilgisayar alcya veri ieren bir echo mesaj atar. Karlnda alc
bilgisayardan cevap yani echo reply gelirse alc bilgisayarn a zerinde eriilebilir olduunu
gsterir.

TCP
Daha nce belirttiim gibi veriler kk paketlere ayrlp gnderilirken deiik yollardan ve
deiik sralar ile gnderilirler. Bu paketlerin sralanmasn salayan protokoln ad TCP
(transmission control protocol) dir. rnein bize gelen herhangi bir veri nce paketlere
ayrlr. Bu paketleme ilemini gerekletiren TCP ayn zamanda bu paketleri doru sras ile
numaralandrr ve adreslendirir, IP katmanna gnderir.artk gnderme ilemi sadece internet
protokolnn elindedir. Paketler yola ktktan sonra birbirlerinden ayrlr ve farkl ynleri takip
ederler. Bilgisayarmza ulatnda bizim bu paketleri bir btn olarak ve tam srasyla
grmemizi salayan gen TCP dir. Ayn zamanda TCP/IP nin en gvenilir protokol olmasn
salayan ilevide yerine getirir. Paketlerin belirli bir ksm ulatktan, eer paketler salam
ise, TCP bize bir onay gnderir. Eer paketlerde bir sorun var ise bu onay gelmez ve biz bu
verileri batan gndermek zorunda kalrz. Yani dier protokollerden fark paketlere bir ey
olmas halinde biz bunu mutlaka biliriz ve eksikleri tekrardan gndermek suretiyle iletiimi
kesin tamamlam oluruz.

UDP
User datagram protokol TCP nin aksine az gvenilir ama daha hzl olmay amalayan bir
protkoldr. Baz basit istem ve cevap ile ileyen uygulamalarda kullanlmas ilemin daha
hzl gelimesini salar.

UDP nin yapt paket zerinde bulunan IP numarasnn yanna bir adet port numars
eklemek ve bylece uygulamalarn almas iin gereken soketleri oluturmak.

Internet i oluturan TCP/IP nin bir baka katmannda bulunan baz protokol ve uygulamalar
yledir.

Telnet: Telecommunication Network ibaresinin ksaltlm kullancya baka bir host a

balanp a zerindeki dier host lara ulama imkan veren bir terminal protokoldr.
FTP: File transfer protocol kullancya kendi bilgisayar ile baka bir bilgisayar arsnda
dosya transferi yapmasna olanak verebilen bir terminal protokoldr.
ARCHE: Kullancya kaytl tm anonymous FTP sunucularnda belli bir dosyann adn
aramasna olanak veren bir ara.
GOPHER: nsanlara mn bazl ve hiyerarik bir ara yz kullanarak veri repositories
arasnda arama yaplmasna olanak veren bir ara.
SMTP: Simple mail transfer protocol internet zerinde elektronik olarak posta alm ve
gnderim salayan standart bir protokol. SMTP internet zerindeki e-posta sunucular
arasna ve herhangi bir bilgisayardan e-posta sunucusuna posta ulamn salar.

11
HTTP: The hypertext transfer protocol Internet zerinde bilgi deiimini salayan baz
protokol. WWW zerinde bilgiler kullanld sisteme bakmakszn HTML formatnda yazlr ve
her sistem bu format tanr.
FINGER: Dier kullanclarn ya da hostlara internet zerindeki durumunu renmek iin
kullanlr.
POP: The post office protocol Bir kullancnn e-posta program ile sunucu arasndaki pop
e-posta sunucusundan istemciye postalarn alnmasn ve kullanclarn kendi posta kutularn
ynetmelerine olanak verir.
DNS: The domain name system Internet zerinde buluna isimleri ve bunlara ait IP
adreslerini dzenler. Ayn zamanda postaya isim sunucularnda alan adlar ile ilikilendirilir.
SNMP: The simple network management protkol TCP/IP bazl network aralarn
ynetmeye ynelik prosdrleri ve veri tabanlarn belirler. SNMP (RFC 1157) is widely
deployed in local and wide area network.
PINK: The packet internet groper , bir sistemdeki kullancya dier bal bilgisayarlarn
durumu ve mesajlama sresinde yaanan gecikmeleri renmesine olanak verir. ICMP
echo mesajlarn kullanr.
WHOS/NICKNAME: Kullancya internet zerindeki domain ve domainler hakkndaki
irtibat bilgilerini derleyen veri tabanlarnda arama yapma olana verir.
TRACEROUTE: Paketlern uzaktaki baka bir bilgisayara giderken ki yolunu takip edip
renmeye yarayan bir aratr.

Alt Alara Blme (Subneting)

Internet Protokol (IP) vastasyla haberlemek durumunda olan tm cihazlar bu

haberlemeyi salayabilmek iin dinamik ya da statik mutlaka bir ip adresine sahip
olmaldrlar. Cihazlar ip adresleri vastasyla dier cihazlarla iletiim kurabilirler, ancak ak
emas sanld kadar kolay deildir. Bunu bir rnek ile izah etmeye alalm; Bir okul
dnelim, bir retmen bu okulun tm rencilerini tek bir snfta toplayp ders verebilir mi?
Olduka g olur deil mi, herkes konuacak ama ok fazla grlt olmayacak Bu
karmaann nne geebilmek iin renciler snflara datlrlar ve her snfa bir retmen
atanr.
Mevcut network yaps genileyince Broadcast etki alan da byyecek ve tm networkdeki
bilgisayarlar youn bir Broadcast trafiinin ortasnda skp kalacaklardr. Bu da a
performansn negatif ynde etkileyecektir.
IP adreslerini de yine ayn ekilde ortamda grlt (Broadcast trafii) olmamas ve iletiimin
daha salkl yaplabilmesi iin ya da gereksinimlerden kaynaklanan eitli network
senaryolar iin alt alara ayrrz, bu ileme Alt Alara Blme ilemi (Subneting) denilir.
Herhangi bir snf IP a adresinin u bitlerinden bir ksmn alt a iin ayrarak alt alar
oluturabiliriz.

Alt alara ayrma ilemi yaparken;

-Gerek duyulan kullanc says ve Gerek duyulan alt a says olmak zere iki farkl kriter
kullanalabiliriz. Genel olarak rneklerimizde gerek duyulan alt a saysndan yola kacaz.

rneklere gemeden nce bir ka temel bilgiyi vermemiz gerekiyor;

a) Oktet

IP adresi, 32-Bit olarak toplam 4 blmden (oktet=blm) oluur ve her bir oktet 8 bitliktir.
Her bir oktetin deeri onluk sistemde minimum 0, maksimum 255 olabilmektedir.

b) kilik Say Sistemi

12
IP hesaplamas yaplrken onluk say sistemi ikilik say sistemine matematik kurallar
erevesinde evrilir, ancak bu konu burada bahsedilecek bir uzmanlk alan deildir, ltfen
detayl bilgi iin matematik konulu kaynaklar inceleyiniz.

Ancak, size gzel bir tablo vereceim:

7.bit 6.bit 5.bit 4.bit 3.bit 2.bit 1.bit 0.bit Toplam 8 bit

2^7 2^6 2^5 2^4 2^3 2^2 2^1 2^0 Onluk karl byle hesaplanr

128 64 32 16 8 4 2 1 Onluk sistemdeki karl

0 0 0 0 0 0 0 0 Onluk deeri 0 olan bir oktet

1 1 1 1 1 1 1 1 Onluk deeri 255 olan bir oktet

1 1 1 0 0 0 0 0 Onluk deeri 224 olan bir oktet

Yukardaki tabloya dikkat edecek olursanz, son satrda 1 bit deerine sahip olan onluk
deerlerin toplanarak 224 oktet deerinin olarak ortaya ktn grebilirsiniz.

c) IP Adres Snflar

A snf: 1 126 ngrlen A Maskesi:255.0.0.0

B snf: 128 191 ngrlen A Maskesi:255.255.0.0

C Snf: 192 223 ngrlen A Maskesi:255.255.255.0

D snf: 224 239 oklu yayn (Multicast)

E snf: 240 254 Aratrma iin ayrlmtr.

127: Loopback olarak ayrlmtr ve bu snflarn hibirisine dahil edilmemektedir.

172.16.122.204 ip adresi iin Oktet ayrm ;

1.Oktet: 172 (Onluk) = 10101100 (kilik)

2.Oktet: 16 (Onluk) = 00010000 (kilik)

3.Oktet: 122 (Onluk) = 01111010 (kilik)

4.Oktet: 204 (Onluk) = 11001100 (kilik)

d) Network ID (A Adresi)

172.16.122.0 yukardaki ip iin a adresidir; Ayn snf adresine sahip olan bilgisayarlar
temsil eden ve o grupta bulunan btn bilgisayarlarda ayn olan blmdr, IP olarak herhangi
bir cihaza atanamazlar.
e) Broadcast Adresi

13
172.16.122.255 yukardaki ip iin broadcast adresidir; Herhangi bir ada btn adresleri
temsil etmek iin kullanlan adreslere Broadcast adres denir. Broadcast adresinin u
blmnn btn bitleri a adresinin tersine 1dir. Bu adresler de a adresi gibi adaki
herhangi bir bilgisayara IP adresi olarak atanamazlar.

Network ID (A Adresi) Nasl bulunur?

A adresi konusu biz sistemcilerin ve zellikle network ii ile ili dl olanlarn bilmesi
gereken olmazsa olmaz bir konudur. Bir ip adresinin a adresini bulabilmek iin; o ip adresi
ile kendi A Maskesinin (Subnet Mask) And / Ve ilemine tabi tutulmas gerekmektedir. IP
adresi ve Subnet mask ikilik say sistemine evrilerek alt alta yazlr, her iki taraftada 1 bit
deerine sahip blmler aynen (yani 1 olarak) aktarlr, dierleri ise 0(sfr) olarak
deerlendirilir. Bir rnek verecek olursak;

Ip Address: 132.15.78.202 10000100 00001111 01001110 11001010

Subnet Mask: 255.255.0.0 11111111 11111111 00000000 00000000

Network ID: 132.15.0.0 10000100 00001111 00000000 00000000

Broadcast Address: 132.15.255.255 10000100 00001111 11111111 11111111

Network ID Karmza nerede kar?

Burada yazacam rnekleri incelediinizde A adresinin nerede ve nasl karnza beki gibi
dikileceini anlam olacanz dnyorum. Ancak burada ikilik say sistemini
kullanmayacam, ben rneklerimi onluk say sisteminde anlatacam.

rnek-1: 192.168.10.17 ip adresine sahip bir terminal, yine kendi yerel anda bulunan
192.168.10.18 ip adresli bir terminale erimek istesin ve her ikisinin de A Maskesi:
255.255.255.240 olsun.

A adreslerine bakalm;

Client1 IP Adress 192.168.10.17

Subnet Mask: 255.255.255.240

Network ID: 192.168.10.16

Client2 IP Adress 192.168.10.18

14
Subnet Mask: 255.255.255.240

Network ID: 192.168.10.16

.17 ve .18 IP adreslerine sahip bilgisayarlarn ayn yerel a iinde konumlandrldn

hatrlayalm. Yukardaki tabloda And ilemlerinde grdnz gibi a adresleri ayndr.
.17 olan pc, .18 e ulamak istedii zaman .18 in bulunduu a adresini hesaplar ve grr ki
a adresleri ayndr. Sonra unu der; Hmm demek bu bilgisayar ile ben ayn yerel
a(LAN) ierisindeyim

(Local Area Network: LAN), o halde a geidine gidip bu ip nin yerini sormaya gerek yok.

Sonu: Haberleme salanr, nk ayn a adresine sahipler.

rnek-2:

Bu defa, farkl yerel alarda bulunan 192.168.10.17 ip adresine sahip bilgisayar

192.168.10.33 ip adresine sahip bilgisayara ulamak istesin ve Subnet Mask yine
255.255.255.240 olsun;

A adreslerine bakalm;

Client1 IP Adress 192.168.10.17

Subnet Mask: 255.255.255.240

Network ID: 192.168.10.16

Client1 IP Adress 192.168.10.33

Subnet Mask: 255.255.255.240

Network ID: 192.168.10.32

(.17 ip adresli PC, .33 e ulamak istedii zaman .33 ve kendi a maskesini And ilemine
tabi tutarak 33 ipli PC nin hangi a adresinde olduunu zecek.)

.17 ip adresine sahip terminal, .33 ip adresine sahip olan terminalin a adresini hesaplad
(192.168.10.32)ve bu A adresi ile kendi A Adresinin ayn olmadn grd, Hmm, demek
bu benim yerel ada deil, o halde ben a geidine gidip bir soraym der Ve Router da

15
(a geidi) 192.168.10.17 ip adresine sahip bilgisayar 192.168.10.33 e gtrr ve bylece
haberleme salanr.

Router bu iyilii neden yapt? Zira, grevi bu ynlendirmeyi yapmaktr. Ad zerinde Router:
Ynlendirici.

Dikkat: Demek ki Router, A Adresi ayn olunca bir grev stlenmiyor ama a adresleri farkl
olunca grev alyor.

rnek-3: Yine, farkl yerel alarda bulunan 192.168.10.17 ip adresine sahip bilgisayar,
192.168.10.33 ip adresine sahip bilgisayara ulamak istesin, fakat bu kez A Maskeleri
255.255.255.0 olsun!

A adreslerine bakalm;

Client1 IP Adress 192.168.10.17

Subnet Mask: 255.255.255.0

Network ID: 192.168.10.0

Client2 IP Adress 192.168.10.33

Subnet Mask: 255.255.255.0

Network ID: 192.168.10.0

192.168.10.17 li ip 192.168.10.33 e ulamak istedi ve 192.168.10.33 n A Adresini

hesaplad, bakt ki A Adresleri ayn, Demek ki bu benim ile ayn LAN ierisinde yer alyor.

Ama nafile, nk bu adresler farkl LAN larda bulunuyorlar.

192.168.10.17 li bilgisayar .33 ip li bilgisayar arad tarad bulamad, Routera da gidip

sormuyor!

Sonu: iletiim salanamad.

Yani sen iletiim kurmak istiyor musun, istemiyor musun, kararn verip a maskeni
yazyorsun.

16
Yukardaki aklamalardan sonra Subneting konusuna gei yapabiliriz;

Bilgi:

/24 deeri; Subnet Maskn sahip olduu mevcut 1 saysn ifade eder.

2^n: iki zeri n diye okunur.

>= : Byk eit diye okunur.

* 2^n-2>=Alt a says formul ile n deeri bulunur. Bu n deeri, alt a bitini verecektir,
yani burada bulunan deer ngrlen Subnet Maska eklenecek olan 1 lerin ka tane
olduunu ifade eder.

Ekleme yapldktan sonra bulunan Subnet Mask, yeni Subnet Mask olacaktr.

(Yeni Subnet Mask: Eski Subnet Mask + n ) |n:network, m: machine|

* 2^m-2 formul ile bir arala atanabilecek ip says bulunur, m deeri oktette kalan 0 says
kadardr. [m = host says(u bit)]
rnek4:

192.168.0.0/24 ip araln 2 subnet (alt a) olacak ekilde ayralm.

2^n -2 >=2 [subnet(alt a) says] formul ile n deerini 2 olarak buluruz.

2^2=4 ==> Mecburen 4 subnet e blmemiz gerekir.

N deeri artan bit deeridir. Yukardaki ip adresi C snf bir ip adresi olduundan ngrlen
A maskesi hesaplamadan nce:255.255.255.0 olacaktr.

Yeni(ortak) subnet mask: 255.255.255.11000000 (192) eklinde olacaktr.

Bu durumda m:6 olacaktr. (8-n=>8-2=6) 2^6=toplam 64 ip (her alt a iin)

Oktette kalan sfr says bize host id(m) yi verir, toplam 6 sfr vardr ve bu durumda

2^6-2=62 (2^m-2) tane ip atanabilir.

X 1.Subnet 192.168.0.0 to 192.168.0.63

2.Subnet 192.168.0.64 to 192.168.0.127

3.Subnet 192.168.0.128 to 192.168.0.191

X 4.Subnet 192.168.0.192 to 192.168.0.255

2.Subnet kullanlabilir ilk subettir.

17
192.168.0.64 ip si 2.Subnetin Network ID sidir ve ip olarak bir cihaza atanamaz.

192.168.0.127 ip si 2. Subnetin Broadcast adresidir ve ip olarak bir cihaza atanamaz.

3.Subnet ise kullanlabilir son subnettir.

3.Subnet iin Network ID: 192.168.0.128 and Broadcast Address: 192.168.0.191

Farkl kaynaklarda 2^n -2 formul yerine 2^n formlnn kullanldn grebilirsiniz, ancak
bu formllerden bir tanesi yanltr denilemez.

Cisconun IOS-12 ncesi cihazlarnda desteklenmediinden dolay 1.Subnet ve 4.Subnet

kullanlamaz subnetlerdir. Her ne kadar IOS-12 ve sonras srmlerde bu subnetler
kullanlabilir olsalar da, Cisconun 2008 eitim dkmanlarna ve snavlarna bakldnda
halen 2^n-2 formlnn esas alnd grlmektedir. Bu nedenden tr makalemde
hesaplama yapmay uygun grdm.

rnek5:

172.17.128.255/18 adresinin sahip olduu network id ve broadcast adresini bulalm;

Yukardaki ip adresi B snf bir ip adresidir ve default a maskesi 255.255.0.0 dr. A
maskesinde iki tane 255, 8 + 8 =16 tane 1 deerine sahip olmak anlam na gelir. Yukardaki
/18 deerinden 16 y kardnzda 2 bitin fazladan eklendiini grrsnz ki bu da
yukardaki rneklerden hatrlayacanz gibi artan bit deeridir. N=2 => 2^2=4 subnet e
blerek network id ve broadcast adresini bulalm;

N:2 ise m=6 olur 2^6=64

X 1.Subnet 172.17.0.0 to 172.17.63.255

2.Subnet 172.17.64.0 to 172.17.127.255

3.Subnet 172.17.128.0 to 172.17.191.255

X 4.Subnet 172.17.192.0 to 172.17.255.255

Yukardaki tabloda 3.Subnet e dikkat edecek olursanz 172.17.128.255 ip sinin 3.Subnet e ait
olduunu hemen grebilirsiniz. Bu durumda;
Sonu: 172.17.128.255/18 iin Network ID:172.17.128.0 Broadcast Address:
172.17.191.255 olarak tespit edilir.

Subnet Mask: 255.255.192.0 dr.

rnek6:

18
10.0.0.0/8 ip aral iin 2 subnet oluturalm.

2^n -2>=2 n=2 bit olarak bulunur.

255.192(11000000).0.0

m=6, 2^6=64

X 1.Subnet 10.0.0.0 to 10.63.255.255

2.Subnet 10.64.0.0 to 10.127.255.255

3.Subnet 10.128.0.0 to 10.191.255.255

X 4.Subnet 10.192.0.0 to 10.255.255.255

19