Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
B MN A K THUT
---------------------
BI GING
C HC T
Mt chy do
n hi
, c E,
H ni 7/2011
MC LC
CHNG 1. TNH CHT VT L CA T
1.1. Cc pha hp thnh t v tc dng tng h gia chng ............................................................. 1
I. Pha rn (Ht t). ........................................................................................................... 1
II. Pha lng (Nc trong t) ............................................................................................ 6
III. Pha kh trong t ......................................................................................................... 9
1.2. Cc ch tiu tnh cht vt l v trng thi vt l ca t........................................................... 9
I. Cc ch tiu tnh cht vt l ca t. .............................................................................. 9
II. Cc ch tiu trng thi vt l ca t .......................................................................... 14
1.3. Phn loi t .............................................................................................................. 17
I. Mc ch ...................................................................................................................... 17
II. Gii thiu mt s tiu chun phn loi t in hnh ................................................. 18
CHNG 2. TNH CHT C HC CA T ................................................................... 27
2.1. Tnh thm nc ca t ............................................................................................. 27
I. Khi nim dng thm trong t ................................................................................... 27
II. nh lut Darcy .......................................................................................................... 30
III. H s thm v phng php xc nh ....................................................................... 32
2.2. Tnh p co v bin dng ca t ................................................................................ 35
I. Khi nim tnh p co v bin dng ca t .................................................................. 35
II. Quan h gia bin thin th tch (V) v h s rng (e) ............................................ 36
III. Th nghim p co khng n hng v nh lut p co ............................................... 36
IV. Xc nh cc c trng bin dng ca t ................................................................ 44
V. C kt ca t dnh bo ha nc v s chuyn ha ng sut trong qu trnh c kt
thm................................................................................................................................. 47
VI. Nhn t nh hng n tnh p co v bin dng ca t .......................................... 50
2.3. Cng chng ct ca t ...................................................................................... 50
I. Khi nim v cng chng ct ca t ................................................................... 50
II. Th nghim ct trc tip v nh lut Coulomb.......................................................... 52
III. Tiu chun ph hoi Mohr - Coulomb ...................................................................... 56
IV. Th nghim ba trc .................................................................................................... 63
V. Cng chng ct ca t ct ................................................................................. 66
VI. Cng chng ct ca t st ................................................................................ 73
2.4. Tnh m cht ca t ................................................................................................ 81
I. ngha thc t v Mc ch ca m cht t............................................................ 81
II. Nguyn l m cht.................................................................................................... 81
III. Cc nhn t nh hng n tnh m cht ca t ................................................... 87
CHNG 3. XC NH NG SUT TRONG T ................................................................... 89
3.1. Cc loi ng sut trong t v cc gi thit c bn tnh ton ............................... 89
I. Cc loi ng sut trong t: ......................................................................................... 89
II. Cc gi thit tnh ton: ........................................................................................... 89
3.2. Xc nh ng sut bn thn ....................................................................................... 90
I. ng sut bn thn trong nn t: ................................................................................. 90
II. ng sut bn thn trong cng trnh t: ..................................................................... 91
3.3. Xc nh p sut y mng........................................................................................ 94
I. Khi nim: ................................................................................................................... 94
II. Xc nh p sut y mng (cho mng cng) ............................................................ 95
3.4. ng sut tng thm trong nn cng trnh .................................................................. 98
I. Hai bi ton c bn: ..................................................................................................... 98
II. ng sut tng thm trong nn ng cht khi mt nn chu ti trng phn b trn din
tch hnh ch nht:......................................................................................................... 102
III. ng sut tng thm trong nn ng cht bi ton phng:.................................... 116
IV. Mt s phng php xc nh ng sut tng thm: ................................................ 124
CHNG 4. SC CHU TI CA NN T ................................................................... 139
4.1. M u ..................................................................................................................... 139
4.2. Cc hnh thc mt n nh ca nn khi chu ti ...................................................... 139
I. Th nghim bn nn chu ti trng thng ng .......................................................... 139
II. Cc hnh thc ph hoi nn ...................................................................................... 139
4.3. L thuyt sc chu ti ca Terzaghi ......................................................................... 141
I. Cc gi thit ............................................................................................................... 141
II. Cng thc tnh ton .................................................................................................. 141
4.4. H s an ton ........................................................................................................... 143
4.5. Phng trnh sc chu ti tng qut ......................................................................... 144
I. Khi qut.................................................................................................................... 144
II. Phng trnh tng qut ca Mayerhof...................................................................... 144
III. Tnh sc chu ti ca nn trong trng hp ti trng lch tm ............................... 148
4.6. Cc phng php tnh sc chu ti ca nn t theo tiu chun Vit Nam ............. 150
I. Cc giai on lm vic ca t nn ........................................................................... 150
II. Cc phng php xc nh sc chu ti ca nn ...................................................... 151
III. Xc nh sc chu ti ca nn da vo s pht trin ca vng bin dng do. ....... 151
IV. Xc nh sc chu ti theo ti trng ph hoi (phng php Evdokimov) ............. 155
CHNG 5. LC T LN TNG CHN .................................................................... 163
5.1. M u ..................................................................................................................... 163
5.2. Cc loi p lc t tc dng ln tng chn t v iu kin sn sinh ra chng .... 165
5.3. Xc nh p lc t tnh ........................................................................................... 167
I. Trng hp lng tng thng ng, mt t nm ngang .......................................... 167
II. Trng hp lng tng chn v mt t p nghing ............................................. 168
5.4. Tnh ton p lc t tnh theo l thuyt ca Rankine .............................................. 169
I. Nguyn l tnh ton ................................................................................................... 169
II. Cc gi thit c bn .................................................................................................. 170
III. Xc nh p lc t ch ng.................................................................................. 170
IV. Xc nh p lc t b ng .................................................................................... 173
V. Tnh ton p lc t trong mt s trng hp ......................................................... 174
5.5. Tnh ton p lc t theo l lun ca Coulomb ....................................................... 179
I. Cc gi thit c bn ................................................................................................... 179
II. Nguyn l tnh ton .................................................................................................. 179
III. Xc nh p lc t ch ng.................................................................................. 179
IV. Xc nh p lc t b ng .................................................................................... 183
CHNG 6. XC NH LN CA NN CNG TRNH .......................................... 188
6.1. M u ..................................................................................................................... 188
6.2. XC NH LN C KT N NH. ............................................................ 188
I. Tnh ton ln c kt mt hng. .......................................................................... 188
II. Tnh ton ln c kt c xt n bin dng hng. ................................................. 195
6.3. Xc nh ln c kt theo thi gian ...................................................................... 200
I. L thuyt c kt thm ca Terzaghi. ......................................................................... 200
II. Tnh ln theo thi gian. ....................................................................................... 204
LI NI U
Cc tc gi
CHNG 1. TNH CHT VT L CA T
V d 1.1:
C 300gam t kh, sau khi cho vo ry xc nh c khi lng ring trn mi ry nh sau:
2mm 15g
1mm 15g
0,5mm 30g
0,25mm 60g
0,1mm 120g
y hng 60g
X% 5 5 10 20 40 10 5 3 2
95 90 80 60 20 10 5
V ng cong cp phi:
v ng cong cp phi, dng h trc bn logarit, vic dng h trc ny gip thu gn h trc v
ni bt cc ht c ng knh nh.
Nu khng s dng giy logarit, c th v trc tip theo trnh t nh sau:
K trc tung vi t l chn theo phn trm cp phi tch ly.
K hai trc honh, mt trc honh lgd v mt trc d.
Nhn xt : lg10 =1 ; lg1 = 0; lg0,1 = -1; lg0,01 = -2, lg 0,001 = -3. Sau khi lg th kt qu u nhau. V
vy trc lgd s gip h tr nh v v tr ng knh ht.
lg= 0,3 ; lg0,5 = -0,3 ; lg0,25 = -0,6 ; lg0,05 = -1,3.
X%
100
80
60
40
20
d
10 2 1 0,5 0,25 0,1 0,05 0,01 0,001
lgd
0,3 0 -0,3 -0,6 -1 -1,3 -2 -3
3. Hnh dng ht t
t c kch thc ht ln ( Cc loi ct, cui, si, dm) thng cc ht c dng hnh khi,
hnh cu trn nhn, hnh gc cnh. Cc hnh dng ny nh hng nhiu n tnh cht ca t, c bit l
tnh chng ct.
t c kch thc ht nh ( Cc loi set) thng cc ht c dng hnh phin, hnh kim. Cc hnh
dng ny t nh hng n tnh cht ca t.
d 2
T..d. cos = w . .h k (1.5)
4
4T
=> hk = cos (1.6)
d. w
Trong
h k : cao mao dn.
w : Trng lng ring ca nc.
d: ng knh ng thy tinh.
T: Sc cng b mt, ly gn ng T = 0,075.10-3KN/m.
: Gc nghing ca sc cng b mt vi thnh ng
T iu kin cn bng (a) c th rt ra tr s p lc mao dn P k
4T
P k = w .h k = cos (1.7)
d
p lc mao dn p k c tc dng nh mt lc dnh kt nu cht cc ht t vo nhau. iu ny tri
ngc vi bn thn p lc nc l rng trong t v c th coi p lc mao dn l p lc nc l rng
m.
P k = w .h k = -u w (1.8)
Trong xy dng cn ch hin tng mao dn, cao mao dn v tc dng ln ca nc
mao dn. Nc mao dn s lm cho t m t khin sc chu ti ca nn v tnh n nh ca mi dc
gim. i vi nhng cng trnh nn v tr thp gn mc nc ngm cn ch hin tng mao dn.
b) Nc trng lc
Nc trng lc tn ti trong cc l rng ca t, chu s chi phi ca trng lc v tun theo nh
lut Darcy. Cn quan tm n cc vn sau y ca nc trng lc.
Kh nng ha tan v phn gii ca nc.
nh hng ca p lc thy tnh i vi t v cng trnh.
nh hng ca lc thm.
Pha kh trong t
Nu cc l rng ca t khng cha y nc th kh ( thng l khng kh) s chim nhng ch
cn li. Cn c nh hng ca kh i vi tnh cht c hc ca t, c th phn th kh trong t thnh
hai loi:
Loi thng vi kh quyn.
Loi khng thng vi kh quyn.
Kh thng vi kh quyn khng c nh hng g ng k i vi tnh cht ca t, khi m cht
kh ny s thot ra ngoi.
Kh khng thng vi kh quyn ( Bc kh Ti kh) thng thy trong cc loi t st. Loi kh
ny c nhiu nh hng n tnh cht ca t, c bit l tnh thm v tnh m cht ca t.
MT
= (kg/m3) (1.9)
VT
M t : Khi lng tng cng ca mu t (kg).
V t : Th tch tng cng ca mu t (m3).
Cch xc nh khi lng ring t nhin ca t: Dng mt dao vng c th tch V (cm3) v
khi lng M 1 (gam). C nhiu loi dao vng vi cc kch c khc nhau, dao vng ct cho t ht mn
thng c kch thc b hn dao vo dng cho cc loi t sn si. Dng dao vng nay ct mu t
ang cn xc nh khi lng ring. Ct sao cho t ngp y dao vng, sau gt bng hai mt ca
mu t v cn mu. Xc nh c khi lng c t v dao l M 2 (gam). Theo nh ngha nu
trn ta c:
M 2 M1
= (g/cm3) (1.10)
V
1.2. m ca t: W
m ca t l t s gia khi lng nc v khi lng ht trong mt mu t.
MW
W= (%) (1.11)
Ms
Cch xc nh m ca t: Dng mu t c kt cu khng cn nguyn dng nhng m
phi cn nguyn vn. Cn mu v xc nh c khi lng M 1 ca mu. Mang mu sy kh trong
iu kin t sy nhit 105oC v thi gian sy trong khong 8gi, y ht nc ra khi mu.
Sau khi sy kh cn xc nh c khi lng M 2
M1 M 2
W= .100 (%) (1.12)
M2
1.3. T trng ht t: Gs
Ms
Gs = (1.13)
Vs . w
Cch xc nh: Cn ht kh xc nh Ms, cho ht t kh vo nc xc nh th tch ht
nh th tch nc dng ln trong bnh. Theo nh ngha trn s xc nh c G s , w l khi lng
ring ca nc v c gi tr bng 1000kg/m3.
Mw l khi lng nc cha y trong l rng ca t. T cng thc trn c th chng minh
c cng thc xc nh sat
M s + Mw M s Mw V .
sat = = + = d + v w = d + n. w (1.23)
Vt Vt Vt Vt
s w
Chia c t v mu s cho V s ta c: =
1+ e
Vi s = G s . w ta c =
(G s 1)w (pcm)
1+ e
V d 1.2:
Mt lai t c cc ch tiu tnh cht vt l trc tip c xc nh l:
= 1760 kg/m3; w = 10%; s = 2700 kg/m3
Yu cu: Dng s 3 pha, xc nh cc ch tiu d , e, n, S v sat .
Bi gii
Vi cc bi tp dng s 3pha xc nh cc ch tiu tnh cht vt l ca t th phi thc hin in
tt c cc i lng trn s 3pha. Cc ch tiu s c tnh sau theo cng thc nh ngha.
Th tch (m3) Khi lng (Mg)
Vv Va + Vw 0,247 + 0,160
e= = = = 0,686 .
Vs Vs 0,593
Vv Va + V w 0,247 + 0,160
n= = 100 = 100 = 40,7% .
Vt Vt 1,0
Vw Vw 1,160
S= = 100 = 100 = 39,3% .
Vv Va + Vw 0,247 + 0,160
M s + Mw (247 + 160) + 1600
sat = = = 2070 (kg/m3).
Vt 1
V d 1.3:
Mt lai t c khi lng ring = 1700 kg/m3.
Yu cu: tnh trng lng ring ca t .
Bi gii
Trng lng ring ca t (k hiu ) c tnh theo nh lut 2 ca Newton:
= .g = 17009,81 = 16677 (N/m3) hay 16,677 (KN/m3).
3. Mc ch
Trong xy dng, nu ch cn c cc ch tiu vt l nu trn th cha th c c nhn bit
y v mt loi t no . Nhng nu ni t trng thi xp hay cht, do mm, chy hay rn th
s b nh gi c loi t no dng cho xy dng s tt hn.
4. Trng thi v cc ch tiu trng thi vt l ca t ri
t ri l nhng loi t c kch thc ht ln, chng hn theo TCXD Vit Nam th cc ht c
kch thc ln l nhng ht c ng knh t (0,05mm 200mm). Cc loi t ny ri rc khng c
tnh dnh. V d cc lai t ct.
Trng thi ca t ri c th phn tch ra trng thi cht v trng thi m.
4.1. Cc ch tiu nh gi cht
a) Dng ch tiu h s rng e nh gi cht
Theo nh ngha
Vv
e=
Vs
Tnh c cc gi tr ca e, so snh ch tiu qui nh ca qui phm bit c trng thi ca loi
t ri ang xt.
b) Dng ch tiu cht tng i D r
e max eo
Dr =
e max e min
Trong : D r ; cht tng i.
e max : H s rng ca loi t ri ang xt trng thi xp nht.
e min : H s rng ca loi t ri ang xt trng thi cht nht.
e o : H s rng ca t trng thi t nhin.
xc nh e max ta c:
s
e max = 1
dmin
dmin c xc nh khi loi t ri ti xp nht. C th tm tt th nghim nh sau: Cn mt
khi lng ct kh M 1 (gam), lng ct ny vo trong ng nghim c sn mt cnh khoy. Ko
cch khuy ln lm ti ct, c th tch ct V(cm3) trong ng nghim ta c
M1
dmin = (g/cm3)
V
xc nh e min , tc l xc nh h s rng ca t trng thi cht nht, ta c
s
e min = 1
dmax
Nhn xt:
Khi e o = e min th D r = 1, t trng thi cht nht.
Khi e o = e max th D r = 0, t trng thi xp nht.
Trong khong D r bin i gi tr t 0 n 1 th hin c s thay i trng thi cht ca t
ri t xp nht n cht nht. V vy trong khong 0-1 c th phn ra 3 mc nh gi cht
t ct cht 1> D r > 0,67
t ct cht va 0,67 D r 0,33
t ct xp 0 < D r < 0,33
4.2. Ch tiu nh gi m ca t ri
Dng bo ha S nh ga m ca t ri
S > 0,8 t bo ha
0,5 < S 0,8 t m
S 0,5 t hi m
V d 1.6:
Phn tch loi t theo tiu chun AASHTO cho 1 loi t, bit LL = 39% v PI = 19%. Phn
trm ht lt qua sng
N o 10 (2mm) =41%
N o 40 (0,425mm) =29,5%
N o 10 (0,074mm) =21%
Bi gii
T biu phn loi t theo AASHTO th nhm A-2-6 ph hp hn c ( da vo ch s do PI
chn).
Tnh GI
GI = 0,01(F-15)(PI-10) = 0,01(21-15)(19-10) = 0,54.
Vy t thuc nhm A-2-6 v c cp phi tt.
Tn t dnh Ch s do (A)
ct 1<I p 7
st 7<I p 17
St I p >17
Ch thch bng:
a) Khi t dnh c cha nhng ht > 2mm th tn t trong bng c lm r nh sau:
- Nu lng cha t 12-25% khi lng th thm t c
ct c cui (dm), c si (sn).
st c cui (dm), c si (sn).
St c cui (dm), c si (sn).
- Nu lng cha t 25-50% khi lng th thm t pha
ct pha cui (dm), pha si (sn).
st pha cui (dm), pha si (sn).
St pha cui (dm), pha si (sn).
b) Khi t cha trn 50% khi lng nhng ht > 2mm th t c xp vo loi t ht th (bng
phn loi t ri).
c) t dnh cn bao gm: t bn, t ln t v t trng n. t ln t v t trng n c xp
vo loi t c bit.
Mi loi t dnh cn c lm sng t v kh nng chu lc thng qua st ca t ghi trong bng
3.2.
Bng 1.2
st ca t dnh st tng i B
t ct
cng B<0
do 0B1
lng B>1
t st v st
cng B<0
na cng 0 B 0,25
do cng 0,25 B 0,50
do mm 0,50 B 0,75
do nho 0,75 B 1,0
lng B>1
* Dng b ry tiu chun Lin X: 0,10; 0,25; 0,50; 2,0; 5,0; 10mm.
bo ha S* Mc m
O < S r 0,50 m t
0,50 < S r 0,80 Rt m
0,80 < S r 1,0 No nc (bo ha nc)
cht ca t
Loi t
Cht Cht va Xp
v12 p1 v 22 p
+ + z1 = + 2 + z 2 = constant total head (2.2)
2g pw g 2g pw g
Theo phng trnh ny: nng lung tng (hay ct nc tng) ca h l tng ca ct nc vn
tc v /2g, ct nc p lc p/ w g v ct nc th z .
2
Ty thuc vo dng chy trong cc ng, knh h hoc qua mi trng rng s tn ti cc tn
tht ct nc hoc tn tht nng lng i km vi dng chy, h f .
v12 p v2 p
+ 1 + z1 = 2 + 2 + z 2 + h f (2.3)
2g pw g 2g pw g
trong :
v 1 , v 2 - vn tc ti mt ct 1 v 2
g - gia tc trng trng
w - khi lng ring cht lng (nc)
p 1 , p 2 - p lc ti mt ct 1 v 2
z 1 , z 2 - cao mt ct 1 v 2 so vi mt chun
Trong phng trnh Bernoulli p dng gii cc bi ton thm cho t:
p 1 v p 2 = p lc gy ra ct nc p lc = p lc nc l rng u, v vy ct nc p lc tng c
th vit li:
v2 u
H= + +z (2.4)
2g w
Do t c kt cu ht, dng thm chu sc cn ln nn v thng qu nh, v vy c th b qua
ct nc vn tc:
u
H= +z (2.4)
w
Vi:
H=h+z
h = H 1 - H 2
i = h/L
Nh vy, dng thm sinh ra trong t khng ch do chnh ct nc trng trng, m quan
trng l do chnh ct nc p lc.
Hnh 2.2
thy r hn bn cht ca dng thm trong t, cng nh iu kin p dng nguyn l dng
chy (cng thc 2.4, 2.5) cho t, ta cng cn phn bit dng thm thc v dng thm khng thc:
Trong cc phng trnh nu trn chng ta s dng din tch ton b mt ct ngang trong khi r
rng nc khng th chy xuyn qua cc ht rn m ch qua cc l rng gia cc ht t.
Vy ti sao ta khng s dng phn din tch rng v tnh tc thm da trn din tch rng ?
Vi mt chiu rng n v ca mu trong hnh 2.3, chng ta c th d dng tnh din tch phn
rng qua cng thc h s rng:
Vv Av
=
e =
Vs As
Hnh 2.3: Tc thm v tc b mt trong dng chy u (theo Taylor 1948)
Vn tc vo v a v vn tc ra v d trong hnh 2.3 u bng v = q/A . Do vy v trong quan h ny l
vn tc mt, i lng khng thc nhng thun tin trong k thut.
Vn tc thm thc v s , l vn tc thc ca dng nc chy qua cc l rng. Chng ta c:
=
q va =
A vd = = vs Av
A vA
Av Vv
= = n v = nv s
A V
Do 0% n 100%, vn tc thm thc lun ln hn vn tc b mt (vn tc ra). Nh vy, H
s rng hay rng ca t nh hng n dng chy ca nc qua n v do nh hng n gi tr
h s thm ca mt loi t (k).
nh lut Darcy
Hn mt trm nm trc, k s thy lc ngi Php tn l Darcy (DArcy, 1856) thng qua cc
th nghim ch ra rng vn tc cht lng trong ct sch t l vi gradien thy lc, PT (2.1):
v = ki (2.1)
p dng nh lut bo ton khi lng (trong c hc cht lng) cho dng chy n nh khng
nn c, chuyn thnh phng trnh lin tc:
q = v 1 A 1 = v 2 A 2 = constant (2.6)
T (2.1), (2.6), nh lut Darcy thng c vit l (Hnh 2.3):
h
q = vA = kiA = k A (2.7)
L
Trong :
q - lu lng thm trong n v thi gian qua mt ct A
(n v: th tch/thi gian, m3/s)
v 1 ,v 2 - vn tc ti mt ct 1 v 2
A 1 , A 2 - din tch mt ct 1 v 2
k - h s thm Darcy, hoc l h s thm. k c n v ca vn tc [m/s, cm/s] (bi i khng c
th nguyn)
Mt s yu t nh hng n h s thm (k):
ng knh hiu qu, mc khng u ht
Tnh phc tp ca hnh dng l rng v cc ng chy qua cc l rng
bo ha S
Cc c tnh ca cht lng; nht, i lng ph thuc vo nhit , v t trng.
Phm vi thch dng ca nh lut Darcy:
Cc th nghim thn trng cho thy l PT 2.7 (hoc 2.1) ng cho mt phm vi rng cc loi t
khc nhau, c bit l t ct sch.
Vi si rt sch v khi p bng cp phi h, dng thm c th l ri v nh lut Darcy
khng c gi tr.
Vi cc t mn (t st) khi gradien thy lc rt thp, mi quan h gia v v i l phi tuyn
(Hnh 2.5).
v = k 2 (i-i o ) vi i i 1 (2.8a)
v = k1i n vi i < i 1 (2.8b)
Vi t st Thy in in hnh s m n c gi tr trung bnh vo khong 1.5.
Tuy nhin khng c s nht tr hon ton vi khi nim c ch ra trong Hnh 2.5. on cong
ca ng v~i thc t khng n nh, kh xc nh. Hin nay tha nhn ng v~i ko di ct ti i o (
dc thy lc ban u) cho t dnh:
v = k(i i o ) (2.8c)
Hnh 2.5: lch so vi nh lut Darcy c quan st trong t st Thy in (theo Hansbo 1960)
T rt ra: QL
k= (2.9)
h At
Trong :
Q - tng th tch nc thot ra (m3) trong thi gian t (s)
A - din tch mt ct ngang ca mu t (m2)
Hnh 2.6,a
V d 2.1:
Mu t hnh tr trn, ng knh 7.3 cm v di 16.8 cm, c th nghim vi thit b o thm
ct nc khng i. Ct nc 75 cm c duy tr trong sut thi gian th nghim. Sau 1 pht th
nghim, thu c tng cng 945.7 g nc. Nhit l 20oC. H s rng ca t l 0.43.
Yu cu: Tnh h s thm theo cm/s.
Bi gii:
Din tch mt ct ngang ca mu t:
D 2
A= = (7.3) 2 = 41.9 cm 2
4 4
T phng trnh 2.9, thay s liu tm k:
QL 945,7cm 3 16,8cm
k= = = 0,08cm / s
hAt 75cm 41,9cm 2 1 min 60 s / min
Hnh 2.6,b
Phn ly bin s v tch phn hai v phng trnh trn cc gii hn s c:
h1 t
dh A2
a k dt
=
h2
h L t1
aL h
v nhn c: k= ln 1 (2.10a)
At h2
aL h
y, t = t 2 - t 1 . Theo log 10 ta c: k = 2,3 log10 1 (2.10b)
At h2
Hnh 2.7
Xt phn t t ti su z, chu nn mt hng:
bin dng theo phng z: z 0
bin dng theo phng x: x = 0
bin dng theo phng y: y = 0
Khi chu ti trng, t b p co, bin dng ca t sinh ra l do th tch l rng thay i.
Nh vy, Bin thin th tch ca t chnh l do th tch rng thu hp, V V v
1
Tnh th tch ht t V s2 c trong V 2 : V s2 = V 2 m 2 = V2
1 + e2
Nh bit, bin thin th tch khi t l do th tch rng thu hp li (th tch ht khng
i), ngha l:
1 1 1 + e2
Vs 2 = Vs 1 V2 = V1 V2 = V1
1 + e2 1 + e1 1 + e1
e1 e2
V = V 1 - V 2 V = V1 , e 1 - e 2 = e , l bin thin h s rng
1 + e1
V1
V = e (2.11a)
1 + e1
V = e (2.11b)
Nh vy, Bin thin th tch ca t t l bc nht vi bin thin h s rng
Cng c th vit (2.11a) di dng bin dng th tch tng i:
V e
v = = (2.11c)
V 1 + e1
V si +1 si +1
v = = i +1 = i (2.11f)
V H H
Da vo cc Ct. (2.11e v 2.11f) kt hp ng quan h thc nghim (s ~ vc ), ta c th
xy dng cc ng quan h (e ~ vc ) v ( ~ vc ) .
Mc tiu ca th nghim c kt l:
m phng s p co ca t di tc dng ca ti trng ngoi cho.
Xc nh thng s mun ca t khi nn khng n hng.
D on ln ca cc lp t hin trng bng cch nh gi cc c trng nn ca
mu nguyn dng tiu biu.
Hai phng php biu din d liu ti trng-bin dng c th hin Hnh 2.10:
Hnh 2.10: Hai cch th hin d liu th nghim c kt: a) Phn trm c kt (hay bin
dng) v % vi ng sut hiu qu vc ; b) H s rng e vi ng sut hiu qu vc
(Th nghim vi t bn ti vnh San Francisco su -7,3m).
C hai th ny u cho thy t l vt liu bin dng tng bn, c ngha l gi tr mun
(tc thi) tng khi ng sut tng. Quan h ng sut-bin dng th hin hnh 2.10 l hon ton
phi tuyn.
Hnh 2.11: Th hin d liu th nghim c kt trn h trc bn logarit (cng s liu vi
Hnh 2.10): a) Phn trm c kt (hay bin dng) v % vi log ng sut hiu qu vc ;
b) H s rng e vi log ng sut hiu qu vc .
C th thy c hai th u c hai on gn nh thng ni tip vi ng cong chuyn
tip trn. ng sut ti im chuyn tip hay l im gy xut hin ng cong th hin hnh
2.11 ch ra gi tr ng sut lp ph thng ng ln nht m mu t ny chu trong qu kh.
Gi tr ny c hiu l gi tr ng sut c kt trc p . i khi cng dng k hiu p c hay vm ,
ch m vit di biu th p lc qu kh ln nht.
H s qu c kt OCR:
H s qu c kt l t s gia ng sut c kt trc v ng sut nn hiu qu hin ti theo
phng ng:
'p
OCR = (2.12)
vo'
p = p lc c kt trc
vo = p lc lp ph thng ng hin ti
OCR=1, ngha l p = vo t c kt bnh thng (NC)
OCR>1, ngha l p > vo t qu c kt (OC)
OCR<1, ngha l p < vo t cha c kt
Cha c kt c th xy ra, v d nhng loi t mi trm tch gn y do cc hot ng
a cht hay do con ngi to nn. Trong iu kin ny, lp t st cha th cn bng n nh
di trng lng ca lp ph. Nu p lc nc l rng o c trong iu kin cha c kt th s
l p lc thu tnh d.
Xc nh p lc qu c kt, p :
Phng php ph bin nht l ca Casagrande (1936) c th hin hnh 8.6.
Cc bc thao tc ca Casagrande nh sau:
1) Chn bng mt mt im c bn knh cong nh nht (hoc cong nht) ca ng cong
c kt (im A trn hnh 2.12).
2) T im A k ng nm ngang.
3) T im A k ng tip tuyn vi ng cong c kt.
4) K ng phn gic ca gc c to bi bc 2 v 3.
5) Ko di on ng thng ca ng cong nn nguyn sinh cho n khi ct ng
phn gic to bc 4. Giao im ny cho ta tr s ng sut c kt trc ( im B trn hnh
2.12).
Mt phng php n gin hn nh gi tr s ng sut c kt trc c mt s k s
s dng: - Ko di hai on thng ca ng cong c kt, im giao nhau ca chng cho p lc
c kt trc c th ng nht (im C trn hnh 2.12).
Nu trn hnh 2.12 th tr s ln nht p c th s l gi tr ti im D, tr s nh nht
p c th l tr s ti im E, l giao im ca ng cong nn nguyn sinh vi ng nm
ngang k t tr s e o .
de
= av (2.13)
d v v ,i
Nhn xt:
- Khi v,i nh, a v ln t d p co
- Khi v,i ln, a v nh t kh p co
T ta c: e = av v (2.15)
Hnh 2.15
3.2. Nguyn l bin dng tuyn tnh
Theo kt qu th nghim bn nn:
Khi p < pI gh , bin dng ca t ch yu do th tch rng (V v ) thu hp; quan h (S p) c
dng gn thng, c th coi l bc nht. T c th a ra nguyn l bin dng tuyn tnh:
Khi ti trng tc dng khng ln (p < pI gh ), quan h (S p) c dng gn thng th c
th xem t nh vt liu bin dng tuyn tnh, v quan h gia ln v p lc ln nn l bc
nht.
Nguyn l bin dng tuyn tnh c th vn
dng cho t nh sau:
So snh c tnh bin dng ca 2 vt liu
(xem Hnh v):
Thp (vt liu n hi) v
t (vt liu ri) Hnh 2.16
C s tng t v hnh thc, quan h gia bin dng v p lc l bc nht. V th, trong
giai on bin dng tuyn tnh, ta c th vn dng cc biu thc ca l thuyt n hi tnh cho
t, trc ht l nh lut Hooke lin h bin dng vi ng sut.
Vi gi thit phn t t l n hi ng hng, ngha l E x = E y = E z = E o , th nh lut
Hooke c th hin di dng cc biu thc (2.20):
x = 1/E o [ x - o ( y + z )]
y = 1/E o [ y - o ( z + x )] (2.22)
z = 1/E o [ z - o ( x + y )]
trong ,
Hnh 2.17
E o v o tng ng l mun bin dng v h s n hng ca t.
x , y , z l cc ng sut php tc dng ln phn t t theo cc phng x, y, z .
x , y , z l cc bin dng tng i ca phn t t theo cc phng x, y, z .
4. Xc nh h s n hng, o.
Vi phn t t chu nn mt hng
(n hng t do):
x = y = 0
x =y 0
x y
o = = (2.23)
z z
1 2o
Theo LT n hi: v = x + y + z = ( x + y + z ) (b)
Eo
o
theo PT (2.25), x = y = z , thay vo (b), nhn c:
1 o
2 o2 z
v = 1 (c)
1 o Eo
2 o2
cn bng (c) vi (a), v t = 1 (2.26)
1 o
1+ e1
cui cng nhn c: Eo = (2.27)
av
V d 2.4:
Th nghim nn t ti hin trng mt h o vi mt bn nn trn c din tch bn nn
F=5000 cm2 (d=2 F / =79,8cm), kt qu bng sau:
Yu cu:
a) Tnh cc h s rng e i v v quan h e-p trong th nghim p co khng n hng, cho
bit h s rng ban u ca t e o =0,814.
b) Tnh m uyn bin dng ca t theo kt qu ca hai phng php th nghim ng vi
cng cp ti trng thay i t p=0 n p=100kN/m2. So snh kt qu v cho nhn xt.
Bi gii
a) Tnh cc h s rng e i
Si
T cng thc e i = e o -(1+ e o )
Ho
Vi p=100KN/m 2ta c:
1,24
e100 = 0,814 (1 + 0,814) = 0,725
25,4
1,71
e200 = 0,814 (1 + 0,814) = 0,692
25,4
2,1
e300 = 0,814 (1 + 0,814) = 0,664
25,4
2,35
e400 = 0,814 (1 + 0,814) = 0,646
25,4
V ng quan h e-p:
1 o2 P 1 o2 P
S= Eo = (2.28a)
Eo d d S
F
Nu bn nn vung, c th ly ng knh tng ng theo cng thc: d = 2 , vi
F l din tch y bn nn vung.
Lu : Biu thc trn tnh cho mi trng bn khng gian v hn n hi. Tuy nhin i
vi t th phm vi nh hng ca P khng ra v cng m hu hn, v th khi dng cn phi hiu
chnh bng cch thm mt h s thc nghim vo cng thc, m o < 1.
1 o2 P
Eo = mo (2.28b)
d S
Hnh 2.20
7.1. i vi t Ri (p co mt hng):
S p co (bin dng) din ra trong thi gian rt
ngn bi v t th nghim l t ht th thot nc Hnh2.21
tt. Nc v kh d dng thot ra khi l rng ca t.
Trong thc t, vi t ct th qu trnh p co
xy ra ngay trong khi xy dng v phn ln qu trnh
ln kt thc sau khi xy dng xong cng trnh.
S ln din ra nhanh, thm ch ln tng kh
nh ca cc lp t ht ri, c th s bt li cho cng
trnh c bit nhy cm vi s ln nhanh.
8. Cc nhn t ch quan
Lin kt kt cu ca t: nu lin kt kt cu b ph hoi th tnh p co v bin dng
ca t ln, nu lin kt kt cu cha b ph hoi th tnh p co v bin dng ca t s b hn.
Loi t khc nhau th tnh p co v bin dng ca t s khc nhau. t dnh ni
chung bin dng ln hn t ri, c bit l ct to v ct si c bin dng rt b.
cht ban u ca t c nh hng n tnh p co v bin dng. V d t ri c
cht ban u cng ln th tnh p co v bin dng cng nh.
Hnh 2.23
Nh vy cng chng ct f ca t l nhn t ch yu quyt nh i vi s n nh ca khi
t (nn, t p) v an ton ca cng trnh.
Cng chng ct f c hiu l: lc chng trt ln nht trn mt n v din tch ti
mt trt khi khi t ny trt ln khi t kia.
Mt trt ch c th i qua cc im tip xc gia cc ht v khng th ct qua cc ht (v cng
lin kt << cng bn thn ht), v do mt trt gia 2 khi trt thng khng phng.
Bn cht chng ct ca t: Cng chng ct trc ht ph thuc ng sut php tc dng ti
mt trt. Ngoi ra, cng chng ct cn ph thuc:
Lc ma st b mt gia cc ht.
Lc lin kt (lin kt keo nc, l/k kt tinh) gia cc ht.
Lc cn do hnh dng phc tp ca cc ht hoc s sp xp xen ci vo nhau to nn.
Hnh 2.24
Cc yu t ny li ph thuc ch yu vo loi t v tnh cht c l ca chng nh:
Kch thc v hnh dng ht t.
Thnh phn khong vt v thnh phn cp phi ht.
cht v m ca t.
Tc tng ti v iu kin thot nc ca t v.v ....
Do ph thuc nhiu yu t nn vic xc nh cng chng ct f rt kh chnh xc,
vic x l thng k v chn dng hp l kt qu th nghim gp nhiu kh khn.
Di y s ln lt trnh by nh lut c bn v cng chng ct, iu kin ng sut
gii hn, phng php xc nh cc c trng cng chng ct v mt s vn c lin quan.
ff = f ( ff ) (2.40)
Trong l ng sut ct v l ng
sut php. Ch s f u tin lin quan n mt
phng chu tc dng ca ng sut (trong trng
hp ny l mt ph hoi) v ch s f th hai ngha
l ti lc ph hoi.
Tha nhn tn ti mt mt ph hoi. Gi
thit ny ph hp vi cc loi t, v nhiu loi
vt liu khc.
Nu bit cc thnh phn ng sut ti thi
im ph hoi, ta c th dng c mt vng trn Hnh2.25: (a) Tiu chun ph hoi Mohr;
Mohr c trng cho trng thi ng sut ca phn (b) phn t ti thi im ph hoi, cho
t ny. Bng cch: bit cc ng sut chnh v cc ng sut
trn mt ph hoi.
Tin hnh th nghim n ph hoi i vi
mt s mu cng loi, v dng cc vng trn Mohr tng ng vi mi mu (phn t). Ch rng
trong c hc t thun tin, ch v na pha trn ca cc vng trn Mohr (xem Hnh 2.32).
Do cc vng trn Mohr c xc nh ti thi im ph hoi, ta hon ton c th tm
c ng bao gii hn (hoc ph hoi) ca ng sut ct. ng bao ny c gi l ng
bao ph hoi Mohr, cho bit mi quan h hm s gia ng sut ct v ng sut php ti thi
im ph hoi (Pt.2.40).
Hnh 2.26: Vng trn Mohr ti thi im ph hoi xc nh ng bao ph hoi Mohr
f = tg (2.30)
Trong :
- gc ma st trong ca ct
f - l cng chng ct ca t ct
- ng sut php tc dng trn mt ct
Kt qu th nghim ct trc tip vi t st: Th hin trn Hnh 2.27.
ng quan h f ~ giao vi trc tung ti im c ta = c,
f = tg + c (2.31)
f = tg (2.30)
y + x y x
2
1 = + xy
2
(2.38)
3 2 2
Gc nghing ca ng sut 1 vi phng ng (phng ng sut y ), c th xc nh
theo cc cng thc:
xy 2 xy
tg = hoc tg 2 = (2.39)
1 x y x
Hnh 2.33: (a) phn t lc cn bng; (b) Vng trn Mohr ng sut.
Khi nim ny c ngha l nu bit trng thi ng
sut, v trn mt phng trong khng gian, ta c
th v mt ng thng song song vi mt phng
q```ua cc``` ta v trn vng trn Mohr.
im cc y chnh l giao im ca ng thng
vi vng trn Mohr.
Khi im cc c xc nh, th c th tm c
cc thnh phn ng sut trn bt c mt phng no,
n gin bng cch v mt ng thng t im cc
song song vi mt phng; cc ta ca im giao
vi vng Mohr chnh l cc thnh phn ng sut
trn mt phng .
V d 2.5: (Trng hp x v y thuc cc
mt phng chnh)
Cho bit: Cc thnh phn ng sut trn mt
phn t nh trn hnh
Yu cu: Xc nh ng sut php v ng
sut ct trn mt phng nghing gc =35o so
vi mt phng quy chiu nm ngang.
Hnh vd.2.7
3) By gi tm cc thnh phn ng sut trn mt phng nghing gc 350 so vi y ca phn
t. T ng AP, m gc 350 c cng hng nh trn phn t, cc thnh phn ng sut trn mt
phng c xc nh bi giao im ca ng thng vi vng trn Mohr (trong trng hp ny
l im C). T ta ca C theo t l ta xc nh v . Ch rng cc ng sut ny cng
tng t nh trn Hnh Vd. 2.1. iu xy ra l do khng c g thay i, ngoi tr hng ca
phn t trong khng gian.
f = tg + c (2.31)
ff = f ( ff ) (2.40)
T 2 Phng trnh trn, ta c nhn xt quan trng sau: /s ct tng nhng khng th vt qu f
(ngha l lun lun f ).
Cng nh vy, lun lun c ff , m trng thi /s ti phn t l duy nht, do c th kt
hp phng trnh Coulomb, Pt.2.31, vi tiu chun ph hoi Mohr, Pt. 2.40, bng cch:
ff = ff tg + c (2.41)
Tiu chun (2.41) c vit di dng /s php ff v /s tip ff trn mt trt. y l tiu chun n
gin, d p dng, n c rt nhiu u im ring bit khi so snh vi cc tiu chun ph hoi khc. N l
tiu chun ph hoi duy nht, d on c cc ng sut trn mt ph hoi ti thi im ph hoi, v do
cc khi t c quan st n khi ph hoi trn cc mt rt khc bit, ta c th d on c trng
thi ng sut trn cc mt trt tim nng.
Nu tng cc ng sut cho n khi xut hin ph hoi, th vng trn Mohr s tin ti tip
xc vi ng bao ph hoi Mohr. Theo cc gi thit ph hoi Mohr, s ph hoi xut hin trn
mt phng nghing gc f , vi ng sut ct trn mt l ff .
Hnh 2.34
Cc ng sut php v tip trn mt trt:
1 + 3 1 3
f = + cos 2 f
2 2
(2.43)
1 3
f = sin 2 f (2.44)
2
Hnh 2.35
1f 3f
=
max > ff
2
Hnh (c): ng bao ph hoi Mohr ca loi vt liu thun dnh ( = 0), l ng nm
ngang. S ph hoi v mt l thuyt xy ra trn mt 450, v
1 f 3 f
f = max =
2
1 f + 3 f
f =
2
6.4. Tiu chun ph hoi MohrCoulomb biu th qua cc ng sut chnh:
R
Kho st Hnh 2.34, ch rng: sin =
D
1 f 3 f
1 f 3 f
sin = 2 sin = (2.45)
1 f + 3 f 1 f + 3 f + 2c ctg
+ c cos
2
C th bin i (2.45) a v dng thng dng:
1 f = 3 f tan 2 45 + + 2c tan 45 + (2.46)
2 2
Cc Ptr. 2.45 v 2.46 l tiu chun ph hoi Mohr-Coulomb biu th qua cc thnh phn ng sut
chnh 1f v 3f .
1 f 3 f
Nu c = 0 sin = (2.47)
1 f + 3 f
1 f 1 + sin 1 f
Sp xp li (10.13), ta c: = hoc = tan 2 45o +
3 f 1 sin 3f 2
(2.48)
3 f 1 sin 3f
Ly nghch o (10.14): = hoc = tan 2 45o
1 f 1 + sin 1 f 2
(2.49)
Cc phng trnh 2.48 v 2.49 c gi l cc quan h nghing v nghing (hay dc)
ln nht ca ng bao ph hoi Mohr xut hin khi c bng khng.
Cc ta ca im tip xc ca ng bao ph hoi v vng trn Mohr ( ff , ff ) l cc ng sut
trn mt phng ( f = 45o+/2) vi nghing ln nht trong phn t t, (xem Hnh 2.35b) . Ni
cch khc, t s ff / ff l ln nht trn mt phng ny. Mt phng vi ng sut ct ln nht ( =
45o) c nghing nh hn gi tr ln nht v
max ff
<
1 + 3 ff
2
Cc quan h nghing rt hu ch khi nh gi cc d liu trong th nghim ba trc v trong cc
l thuyt v p lc hng ca t.
Th nghim ba trc
Nm 1930, A. Casagrande bt u nghin cu s pht trin ca cc th nghim nn
mu hnh tr khc phc mt s nhc im c bn ca th nghim ct trc tip. Ngy nay,
ngi ta thng gi th nghim ny l th nghim ba trc, cho n nay so vi th nghim ct trc
tip, n c dng ph bin hn mc d phc tp hn nhiu.
Nguyn l ca th nghim ba trc nh minh ha trn Hnh 2.36a.:
Mu t th nghim thng c bc trong mt mng cao su khng cho cht lng
gy p lc (thng l nc) xm nhp vo trong cc l rng ca t.
Ti trng dc trc c t vo thng qua mt piston
o bin thin th tch ca mu th nghim trong th nghim thot nc hoc s bin i
p lc nc l rng trong th nghim khng thot nc.
Ta c th kim sot nc ngm vo v thot ra khi mu, v vi mt s gi thit c th
iu chnh cc ng ng sut tc dng ln mu th nghim.
V c bn, ta gi thit cc ng sut trn mt bin ca mu l cc ng sut chnh
(Hnh.2.36b).
Mt ph hoi khng phi l mt bt buc mu th nghim b ph hoi t do ti bt c
mt yu no, hay i khi xy ra dng cong n gin.
Hnh 2.36: (a) S thit b th nghim ba trc; (b) Cc iu kin ng sut gi thit trn mu th
nghim ba trc.
Ch :
axial = chnh lch gia cc ng sut chnh ln nht v ng sut chnh nh nht; n c
gi l chnh lch ng sut chnh (hay l ng sut lch).
2 = 3 = cell ; cell = ng sut bung
Cc iu kin thot nc trong th nghim ba trc
Cc iu kin hay ng thot nc trong th nghim ba trc l m hnh ca cc trng
hp thit k ti hn ring cn cho phn tch n nh trong thc t xy dng. Chng thng c
k hiu bng hai ch ci. Ch u tin cho bit iu g xy ra trc khi ct mu c c c kt
hay khng. Ch th hai biu th cc iu kin thot nc trong sut qu trnh ct. C ba ng
thot nc cho php trong th nghim ba trc nh sau:
ng thot nc
C ktKhng thot nc CU
(ConsolidatedUndrained
C ktThot nc CD
(ConsolidatedDrained)
90 = 200 tg 20 0 + C
C = 17,246 (kN/m2)
b) T iu kin cn bng gii hn Mohr-Coulomb:
1 = tg 2 (45 0 + ). 3 + 2C tg (45 0 + )
2 2
20 20
= tg 2 (45 0 + ) 200 + 2 17,246 tg (45 0 + )
2 2
=456,286 (kN/m2).
c) Gi tr ng sut php v ng sut tip trn mt ph hoi
1 1
f = ( 1 + 3 ) + ( 1 3 ) Cos 2f
2 2
1 1
= (456,286 + 200) + (456,286 200) cos(2 55 0 )
2 2
=284,433(kN/m2)
1
f = ( 1 3 ). sin 2f
2
1
= (456,286 200) sin( 2 55 0 )
2
= 120,458 (kN/m2)
20
Vi f = 450+ = 450+ =550.
2 2
Cng chng ct ca t ct
7. ng x ca t ct bo ho khi ct thot nc
Th nghim ba trc hai mu ct, mt mu vi h s rng rt cao (ct xp), v mt mu c
h s rng rt thp (ct cht), Hnh 2.37. Cc mu c th nghim trong iu kin c kt-thot
nc (CD), tc l nc s t do thot ra v i vo mu t trong qu trnh ct m khng gp s
cn tr no.
1 1 + sin
= = tan 2 45o + (2.50)
3 max 1 sin 2
1
1 3 = 3 1 (2.51)
3
Ti thi im ph hoi, quan h ny l:
( 1 3 ) f = 3 f 1 1 (2.52)
3 max
8.3. Quan h gia bin dng th tch lc ph hoi v h s rng hay cht tng i:
C th xc nh quan h ny bng cch th nghim nhiu mu ca mt loi ct c cng h
s rng hoc cht nhng di nhng cp p lc c kt hiu qu khc nhau. Trng thi ph
hoi c th c xc nh qua gi tr cc i ca ( 1 - 3 ) hoc 1 / 3 . Cc im ph hoi c
th hin bng cc mi tn nh nh trong hnh 2.40.
Hnh 2.41: Quan h gia bin
dng th tch lc ph hoi vi h
s rng khi kt thc c kt t th
nghim ba trc thot nc vi
cc p lc ng hng khc
nhau (theo Lee, 1965).
9. ng x ca t ct bo ho khi ct
khng thot nc
c im c bn ca th nghim ba
trc khng thot nc l khng cho php thay
i th tch khi gia ti dc trc. Tuy nhin,
khi p lc ng hng xy ra l 3crit , mu
t s c xu hng thay i th tch trong khi
gia ti.
Mc ch ca th nghim ny l gip
d on ng x ca t ct khi ct khng
thot nc thng qua th nghim ct thot
nc khi bit nhng xu hng thay i th
tch.
Trng hp 3c > 3crit :
Cc vng trn Morh ng vi thi im
ph hoi trong trng hp ny c th hin
trong Hnh 2.44a. Vng trn t nt E th hin
cc ng sut hiu qu, vng trn lin nt T
biu din cc ng sut tng. V cng thc
2.29, = + u lun duy tr, nn hai vng
trn tch ri nhau bi gi tr p lc l rng d
Hnh 2.44: Cc vng Mohr ca th nghim
u hnh thnh trong qu trnh ct mu. Do th
nn ba trc khng thot nc v thot nc:
tch c xu hng gim, hnh thnh p lc l
(a) trng hp 3c > 3crit; (b) trng hp
rng dng (gia tng), dn ti ng sut hiu
3c < 3crit .
qu gim (xem H. 2.43). V vy, trong v d
ny, p lc l rng d u = 3c 3f = 3c
3crit . lch ng sut chnh ti thi im mu ph hu ( 1 - 3 ) f c tnh theo cng thc
2.52 khi p lc ng hng ti thi im ph hu l 3crit :
( 1 3 ) f = 3 crit 1 1 (2.52)
3 max
Cng nh vy, nu tin hnh th nghim thot nc vi p lc ng hng bng vi 3c
ti im C, th sc khng ct thot nc s ln hn rt nhiu so vi sc khng ct khng thot
nc v vy vng trn Mohr ca n phi tip xc vi ng bao ph hoi Mohr ng sut hiu
qu. Kch thc tng i ca hai vng Morh ng sut hiu qu th hin trong hnh 2.44a.
Trng hp 3c < 3crit :
ng x ca t s khc nu th nghim vi cp p lc ng hng hiu qu nh hn p
lc ng hng hiu qu ti hn 3crit . T biu trong Hnh 2.43, c th cho rng mu t c
xu hng n ra. V thc t khng cho php mu t tng th tch, p lc l rng m hnh thnh
lm tng ng sut hiu qu t im D (A) ti im H ( 3crit ). Do , nh trong mu trc, ng
sut hiu qu gii hn l p lc ng hng hiu qu ti hn 3crit .
Vng Mohr i din cho trng hp 3c < 3crit th hin trong hnh 2.44b. Th nghim
ct khng thot nc xut pht p lc ng hng hiu qu 3c , im A, v v p lc nc l
rng m, p lc ng hng hiu qu tng cho ti khi xy ra ph hu mu ti im H. Lu rng
cc vng Mohr ng sut hiu qu E lc ph hoi trong hnh 2.44a, v b c cng kch thc bi
v, vi h s rng e c , ng sut hiu qu khi mu b ph hu 3crit l nh nhau.
Nu ng sut hiu qu v h s rng ca cc mu nh nhau th chng phi c cng sc
khng nn, 1f 3f ; do cc vng Mohr c cng ng knh. Lu rng vng Mohr ng
sut tng T, khi mu b ph hoi, cng c cng kch thc vi vng Mohr ng sut hiu qu v
lch ng sut ( 1 3 ) f l nh nhau cho c vng Mohr T v E; v vng Mohr T nm bn tri
vng Mohr E. Trng hp ny ngc li vi Hnh 2.44a. (ng ph hoi ca vng Mohr ng
sut tng b b qua hnh ny c n gin.) Cng cn lu rng, vng Mohr cho trng
hp ct thot nc v c bn nh hn vng Morh ng sut hiu qu trong trng hp ct khng
thot nc. Nh cp, vng Mohr xut pht t 3c , v phi tip xc vi ng bao ph hoi
vng Mohr ng sut hiu qu. V h s rng sau c kt e c cho tt c cc th nghim l nh nhau
nh trong hnh 2.44, tt c cc vng Mohr ng sut hiu qa phi tip xc vi ng bao ph
hoi vng Mohr ng sut hiu qu.
Nhng chnh tho lun v c th hin trong hnh 2.44 c tng kt trong bng 2-
1. nghin cu ton din cc c tnh khng ct khng thot nc ca t ct c th tham kho
Seed v Lee (1967).
Bng 2-1 Kt lun nhng khi nim trong hnh 2.44
Vng Morh
p lc c
kt hiu qu Thot nc, Khng thot nc, Khng thot nc,
Hiu qu = Tng Hiu qu Tng
Nh hn thot nc:
Nh hn thot nc:
Ln hn khng Pha bn tri vng
3c > 3crit Morh ng sut tng Pha phi vng Morh
thot nc
ng sut hiu qu
3f < 3c
Ln hn thot nc:
Pha phi vng Morh Ln hn thot nc:
Nh hn khng
3c < 3crit ng sut tng Pha tri vng Morh
thot nc
ng sut hiu qu
3f > 3c
Tt c cc vng Morh ging nhau: bi v khng c s thay i th tch,
3c 3crit
u = 0 trong khi th nghim
Cng chng ct ca t st
V t dnh c tnh thm nc nh hn rt nhiu so vi t ct v cui si nn cn thi
gian di hn nc thm vo hoc ra khi khi t. Nhn chung, cc loi ti trng tc dng
nhanh hn s thot nc ra khi l rng ca t st, v v vy hnh thnh p lc thu tnh hay p
lc l rng d. Nu ti trng tc dng nh trn m mu khng b ph hoi th p lc l rng tiu
tn v thay i th tch tin trin, qu trnh c gi l c kt.
Cng khng ct ca t ch ph thuc vo ng sut hiu qu m khng ph thuc
vo p lc nc l rng. iu khng c ngha l p lc l rng hnh thnh trong t l khng
quan trng. Ngc li, khi ng sut tng thay i bi nhng lc ngoi th p lc nc l rng
cng thay i, v trc khi t c trng thi cn bng ca cc ng sut hiu qu th mt n
nh c th xy ra.
Th nghim nn ba trc, c nhng iu kin gii hn v thot nc trong th nghim m
phng cc trng thi thc ngoi hin trng. l nhng iu kin th nghim nh sau: ct c
kt - thot nc (CD), c kt - khng thot nc (CU), khng c kt - khng thot nc (UU).
Hnh 2.54: Cc iu kin trong mu t khi th nghim nn dc trc khng c kt-khng thot
nc (UU).
12.2. Cc ng quan h tiu biu t th
nghim UU
Hnh 2.55: Thng thng, cc ng
cong ng sut - bin dng ca cng mt loi
t t th nghim UU khng khc nhiu so vi
ng cong ng sut - bin dng t th nghim
CU hoc CD.
i vi mu t nguyn dng ph
thuc nhiu vo cht lng ca mu, c bit
l nhng on u ca ng cong (modul tip
tuyn ban u).
nhy nh hng n hnh dng ca
nhng ng cong ny; st c nhy cao th Hnh 2.55: Cc ng cong ng sut-bin
dng UU ca (A) st ch b v m cht, (B)
ng cong ng sut - bin dng c nh nhn.
st nguyn dng nhy trung bnh v (C) st
lch ng sut cc i thng t nguyn dng nhy cao
c bin dng rt nh, thng l di 0.5%.
ng bao ph hoi Mohr ca th nghim UU ca t st bo ho 100% c th hin
trong hnh 2.56. Tt c cc mu t st bo ho hon ton c cng m (v h s rng), v do
chng s c cng cng khng ct v khng cho php t c kt.
V th tt c cc vng
Mohr lc ph hoi c cng ng
knh v ng bao ph hoi Morh
s l ng thng nm ngang.
Th nghim UU cho
cng khng ct di dng
ng sut tng, v gc T = 0.
Giao ca ng bao ny vi trc
xc nh thng s cng ng
sut tng c, hoc f = c, trong
f l cng khng ct khng
thot nc.
i vi t bo ho mt
phn, mt nhm cc th nghim
UU s cho mt ng bao ph
hoi cong on u (hnh
2.56b) cho ti khi st bo ho Hnh 2.56: Cc ng bao ph hoi Mohr ca th
hon ton 100% ch do p lc nghim UU: (a) st bo ha 100%; (b) st bo ha
bung. Mc d vy cc van thot mt phn
nc vn ng, p lc ng
hng s nn kh trong cc l rng v gim h s rng. Khi tng p lc ng hng, mu s b
nn nhiu hn v thm ch khi p lc ln th mu bo ho 100%. Sau , nh vi trng hp
mu bo ho 100% ngay t u, ng bao ph hoi Mohr tr nn nm ngang, nh th hin
pha bn phi ca hnh 2.56b.
Nguyn l m cht
Hnh 2.58: S ln
Hnh 2.57: Ci m v ln t trong t trong ci m
ci m
Th nghim Proctor tiu chun (nh trong tiu chun AASHTO v ASTM):
Khi lng ba: 2,495 kg
chiu cao ri: 304,88 mm
t c chia thnh 3 lp, mi lp m 25 ln
th tch ca ci m 0,944x10-3 m3 (xp x 1 lt).
Cng m = 592,7 kJ/m3
Th nghim Proctor ci tin:
Khi lng ba: 4,536 kg
chiu cao ri:457 mm
t c chia thnh 5 lp, mi lp m 25 ln
th tch ca ci m 0,944x10-3 m3 (xp x 1 lt).
Cng m = 2693 kJ/m3 (cao hn)
Bng Quy cch cc loi ci m tiu chun
1
M t
1+ w
= = (2.53)
Vt 1+ w
Xy dng biu quan h d v w :
Mi im trn ng cong i din cho mt th nghim m cht, thng thng ng
cong m nn c yu cu xc nh t bn hoc nm th nghim m cht ring l.
ng cong ny l duy nht i vi mt loi t khi p dng mt phng php m v
cng m no .
Dung trng kh ln nht d max thu c ti m ti u w opt . (Ch : ch l dung
trng kh ln nht cho mt cng m v mt phng php m c th ch khng phi l dung
trng kh ln nht c th t c ngoi thc t).
Cc gi tr tiu biu:
d max = 1,6 2,0 Mg / m3, thm ch bin thin t 1,3 2,4 Mg / m3.
w opt =10% 20% hoc 5% 40%.
phng trnh ng cong th hin bo ha khc nhau:
wS
d =
w+ w S
s (2.54)
bo ho ti u S ca cc loi t thng thng khong 75%. Thm ch khi tng m
trong t th ng cong m nn u nm pha di ng bo ho S = 100%.
iu ny cng xy ra tng t khi ta tng cng m, chng hn nh ng cong B trn
hnh 2.60. ng cong B l kt qu ca th nghim m nn Proctor ci tin: qu m c khi
lng ln hn (4,536 kg), chiu cao ri qu m ln hn (457 mm), chia thnh 5 lp t v mi
lp m 25 ln. Khi cng m tng ng s l 2693 kJ / m3.
Theo kt qu th nghim, khi tng cng m th dung trng kh ln nht tng ln v
m ti u gim xung.
ng thng i qua cc im nh ca ng cong m nn vi cc gi tr cng m
khc nhau gn nh song song vi ng cong bo ho 100%. N c gi l ng ti u.:
Hnh 2.62: Quan h gia m w %v dung trng wet cho thy s tng ca dung trng khi
thm nc v m nn. t l loi st cha bi, LL = 37, PI =14. m nn Proctor tiu chun.
Xem hnh 2.62: Bt u m thp, khi m tng, cc ht t pht trin ln hn v
mng nc bao quanh chng tng ln, c xu hng bi trn nn cc ht t d dng di chuyn v
sp xp li khin mu t cht hn. Tuy nhin, ti mt m no th dung trng ca t
khng th tng hn na v nc bt u thay th cc ht t trong ci m. Do w << s nn
ng cong dung trng kh bt u i xung.
Ch rng, t khng bao gi t ti trng thi bo ho cho d c cho thm bao nhiu
nc i na trong qu trnh m cht.
dmax
Loi t opt (%)
(kN/m)
t ct 8 12 18 18,8
t st 9 15 18,5 20,8
t st 19 23 15,8 17,0
3 =100kN/m2.
b) Gi tr ng sut php v ng sut tip trn mt
trt. 3
a
c)Gi tr ng sut php v ng sut tip trn mt
nghing ab khi mu t b ph hoi.
Mt t
6) Cho mt tng t ct c cc ch tiu c l cho trong hnh =19kN/m3
bn. Hy xc nh cng chng ct theo mt nm ngang
ab. Cho bit mc nc ngm cch mt t 2,5m.
bh =19kN/m3
=30 0 a b
Kt thc Chng II
CHNG 3. XC NH NG SUT TRONG T
Trong trng hp nn t gm nhiu lp, cc lp c trng lng ring khc nhau (hnh
3.2). Cc thnh phn ng sut php ti im A s c tnh theo nhng biu thc di y v
biu ng sut php z c th hin trn hnh 3.2:
n
z = h
i =1
i i
(3.3)
n
0 n
x = y = 0 i hi =
i =1 1 0
h
i =1
i i (3.4)
Trong :
i trng lng ring ca lp t th i (i = 1,2, n)
n s lp t
h i dy ca lp t th i
0 , 0 ln lt l h s p lc hng v h s n hng ca t ti A.
Tng ng sut bn thn c xc nh theo biu thc:
1 + 0 n
= z + x + y = h (3.5)
1 0 i =1
i i
V d 3.1:
Cho mt bnh cha t (Hnh v d 3.1) c khi lng ring bo ha l 2.0 Mg/m3.
Tnh ng sut tng, trung ha v hiu qu ti cao trnh A khi:
(a) mc nc ti cao trnh A
(b) mc nc dng ln n cao trnh B.
Hnh v d 3.1
Bi gii:
a) Gi s t trong bnh l bo ha ti thi im ban u (nhng khng b ngp nc).
Mc nc ti cao trnh A. Tnh cc ng sut ti cao trnh A:
ng sut tng:
=
sat gh =
2.0 Mg/m3 9.81 m/s 2 5 m
= 98100
= N/m 2 98.1 kPa
ng sut trung ha:
=u w g ( zw + h )
= 1.0 9.81 ( 2 + 5 ) = 68.7 kPa
ng sut hiu qu :
' = u = ( sat gh + w gzw ) w g ( zw + h )
= 117.7 68.7 = 49.0 kPa
V d 3.2:
Cho lp t nh trong hnh di y.
Yu cu tnh ng sut tng v ng sut hiu qu ti im A.
Hnh v d 3.2
Bi gii:
u tin ta cn tnh d v sat ca ct, khi ny cn nh li cc quan h v cc pha trong
t. Ly V t = 1 m3, khi n = V v v:
Vs =1 Vv =1 n
M s s (1 n )
=
= 2.70 (1 0.5 )= 1.35 Mg (1350 kg)
= =
gh
i i
di mc nc ngm, hay:
Khi nim:
p sut y mng l p lc trn mt n v din tch ti mt nn do ti trng cng trnh
truyn xung thng qua mng. Ni cch khc, p sut y mng l cng ti trng c
truyn t y mng ti t nn, hay cn gi l p sut tip xc. S phn b p sut y mng ph
thuc c vo cng ca mng v cng ca t nn.
Khi tnh ton ng sut trong nn phc v tnh ln ca nn cng trnh cho php dng biu
p sut y mng theo lut ng thng. V khi p dng dng biu ny tnh ton ng
sut v bin dng ca nn s nhn c kt qu vi sai s khng ln, trong phm vi cho php.
Xc nh p sut y mng (cho mng cng)
Hnh 3.4
Trng hp ny (Hnh 3.4) p sut y mng phn b u v c tnh theo biu thc sau:
P
p= (3.6)
F
Trong : p p sut y mng
P tng ti trng thng ng
F din tch y mng, F = l.b
Hnh 3.5
Trng hp ny (Hnh 3.5) ti trng P tc dng ti im N bt k trong phm vi y
mng. Gi tr p sut ti im M bt k mt y mng c tnh theo biu thc sau:
P Mx My
p= + y+ x (3.7)
F Jx Jy
Trong :
x, y ta im M, ti cn xc nh p sut y mng p.
F= l.b din tch y mng
P tng ti trng thng ng
J x , J y mmen qun tnh i vi trc xx v yy
bl 3 lb 3
Jx = , Jy =
12 12
M x mmen i vi trc xx, M x = P.e y
M y mmen i vi trc xx, M y = P.e x
e x , e y lch tm ca ti trng P
Hnh 3.6
Trng hp ny (Hnh 3.6) ti trng P t trn mt trc no , chng hn trn trc xx.
Khi e y = 0, do p sut y mng ti hai mp A, B c xc nh theo biu thc sau:
p max P 6e x
= (1 )
min F b
C th vit gn:
p max P 6e
= (1 ) (3.8)
min F b
3. Trng hp mng bng:
Hnh 3.7
i vi mng c l>>b th c th coi l mng bng. Lc ch cn tnh p sut y mng
cho 1m chiu di mng v do cng thc (3.8) tr thnh:
p max P 6e
= (1 ) (3.9)
min b b
Ty theo gi tr lch tm e, biu phn b p sut y mng s c dng khc nhau:
Khi e < b/6, biu c dng hnh thang (hnh 3.7a).
Khi e = b/6, biu c dng tam gic (hnh 3.7b)
Khi e > b/6, tn ti biu m, tc ti xut hin lc ko (hnh 3.7c).
4. Trng hp ti trng c dng tng qut:
Trong thc t xy dng, thng gp nhiu cng trnh ng thi chu ti trng ng v
ngang tc dng (hnh 3.8a)
Hnh 3.8
Trong trng hp ny, tnh p sut y mng c th phn tng ti trng R ra hai thnh
phn ng v ngang.
p sut y mng do thnh phn ti trng thng ng P gy ra tnh theo cc biu thc
(3.6 3.10).
p sut y mng do thnh phn ti trng ngang T thng gi thit phn b u v c
tnh theo biu thc di y:
T
t= (3.10)
F
Trong :
t p sut y mng ngang
F din tch y mng, F = l.b
Hnh 3.9
Bi ton ny do Boussinesq xut nm 1885 v a ra li gii sau y:
Cc thnh phn ng sut:
3P z 3
z = (3.11)
2 R 5
3P x 2 z (1 2) 1 (2R + z )x 2 z
x = [ 5 + ( - - 3 )] (3.12)
2 R 3 R( R + z ) ( R + z ) R
2 3
R
3P y z
2
(1 2) 1 ( 2 R + z )y 2 z
y = [ 5 + ( - - 3 )] (3.13)
2 R 3 R( R + z ) ( R + z ) R
2 3
R
P z
= x + y + z = (1 + ) 3 (3.14)
R
3P xz 2
xz = . (3.15)
2 R 5
3P yz 2
zy = (3.16)
2 R 5
3P xyz (1 2) (2R + z )xy
xy = [ - ] (3.17)
2 R 5 3 (R + z) 2 R 3
Cc thnh phn chuyn v:
P (1 + ) z 2 1
z = [ 3 + 2(1 - ) ] (3.18)
2E R R
P(1 + ) xz x
x = [ 3 - (1 - 2) ] (3.19)
2E R R( R + z )
P(1 + ) yz y
y = [ 3 - (1 - 2) ] (3.20)
2E R R( R + z )
Trong :
- h s poison ca vt th bn khng ian
E mdun n hi ca vt th bn khng gian.
T cng thc (3.11) c th thy s ph thuc ca thnh phn z theo chiu su, ln
ca ti trng P v khong cch nm ngang so vi im t lc P.
3P z 3
z = (3.21)
2 R 5
r
Trong : R2 = x2 + y2 + z2 = r2 + z2 = z2(1 + ( )2)
z
1
r
hoc R = z [1 + ( ) 2 ] 2
z
Nhn c:
3 P
z = [
[ ]
].
2 1 + (r / z )
2 5/2
z2
3 P
t K = z = K.
2[1 + (r / z ) ]
ta c (3.22)
2 5/2
z2
ri
Trong : K i - h s ng sut ca lc P i , tra bng 3.1 nh t s
z
r i - khong cch nm ngang t im M n ng thng ng i qua im t
lc P i .
Bng 3.1: Gi tr h s K trong cng thc 3.22
Hnh 3.10
Ni dung: Tnh ton ng sut v chuyn v trong bn khng gian di tc dng ca ti
trng nm ngang tp trung.
Cho mt bn khng gian chu tc dng ca ti trng ngang tp trung T (hnh 3.10).
Li gii ca bi ton:
3T xz 3
z = . (3.24)
2 R 5
(1 + )Tx
= x + y + z = (3.25)
R3
3 z3
d z = pdxdy (a)
(
2 x 2 + y 2 + z 2 )5/2
Tch phn biu thc (a) (vi h ta xyz ti A) cho ton mt ti trng ABCD c din
tch F s nhn c :
3p.z 3 l b
1
z = d z =
2 0 (x .dxdy
F 0
2
+ y + z 2 )5 / 2
2
p l.b.z.(l + b + 2z )
2 2 2
l.b
= + arctg( ) (b)
2 (l 2 + z 2 )(b 2 + z 2 ) l 2 + b 2 + z 2 z. l 2 + b 2 + z 2
p m.n.(1 + m 2 + 2n 2 ) m
z = 2 + arctg( )
2 (m + n 2 )(1 + n 2 ). 1 + m 2 + n 2 n. 1 + m 2 + n 2
C th vit gn : z = k 1 .p (3.26)
Trong :
k 1 = f(m=l/b, n=z/b) tra bng 3.2
k 1 h s ng sut tng thm thng ng z ti M nm trn ng thng ng i qua gc
mng trong trng hp ti trng phn b u trn din tch hnh ch nht,.
l, b ln lt l cnh di v cnh ngn ca hnh ch nht
tnh tng ng sut ti im M di gc mng A c th dng phng php tch phn
cng thc:
1 + 0 pz
d = dxdy
R3
Ly tch phn cho ton mt ti trng ta c:
p(1 + 0 )z
l b
= d = dxdy
F 0 0
R 3
1 + 0
l b
1
= pz 2 dxdy
0 0
( x + y + z 2 )3 / 2
2
p lb
= (1 + 0 ) arctg
z b 2 + l2 + z 2
Hay
p m
= (1 + 0 ) arctg
n 1 + m2 + n 2
C th vit gn: = (1 + 0 )1 p (3.26)
Trong :
1 m l z
1 = arctg = f (m = , n = ) tra bng 3.3
n 1 + m2 + n 2 b b
1 h s tng ng sut tng thm ti M di gc mng trong trng hp ti trng
thng ng phn b u trn din tch hnh ch nht.
Phng php im gc:
i vi nhng im (v d M 0 ) khng nm trn ng thng ng i qua cc im gc
(A,B,C,D) ca mng, ta dng phng php im gc tnh cc thnh phn ng sut tng thm
ti im (hnh 3-12).
Xc nh tr s ng sut thng ng ti im c su z v ngoi din chu ti.
Qua im M 0 chia din tch ti trng ABCD thnh nhng din tch ch nht c M 0 lm
gc chung.
Cng (tr) cc ng sut thnh phn nhn c ng sut tng do ti trng cho gy
ra ti im M 0 .
Hnh 3.12
Hnh 3.12 l cc din tch ABCD (chu ti trng p) nhn trn mt bng ca 4 trng hp
vi im M 0 cc v tr khc nhau.
Cch tnh z ti M nh sau: Qua im M 0 chia din tch ti trng ABCD thnh cc din
tch ch nht nhn M 0 lm gc chung. Rt d nhn thy ng sut z ti im M di im gc
M 0 su z do ton mt ti trng ABCD gy ra s bng tng cng cc ng sut z do ti trng
trn tng din tch ch nht gy ra.
Vi hnh 3.12a
z = zI + zII = (k 1I + k 1II ).p
Trong :
b z l2 z
k 1I = f( m = , n = ) ; k 1II = f( m = , n = ) tra bng 3.2
l1 l1 b b
Vi hnh 3.12b
z = zI + zII + zIII + zIV = (k 1I + k 1II + k 1III + k 1IV ).p
Trong :
l1 z l z
k 1I = f( m = , n = ) ; k 1II = f( m = 2 , n = )
b1 b1 b1 b1
l2 z b z
k 1III = f( m = ,n = ) ; k 1IV = f( m = 2 , n = ) tra bng 3.2
b2 b2 l1 l1
Vi hnh 3.12c
z = zM 0 aBd + zM 0 bCd zM 0 aAe zM 0 bDe = (k1M 0 aBd + k1M 0 bCd k1M 0 aAe k1M 0 bDe ).p
__ __
aB z bC z
Trong : k 1M 0aBd = f( , ) ; k 1M 0 bCd = f( , )
l1 l1 l2 l2
l1 z l2 z
k 1M 0aAe = f ( , ) ; k 1M 0 bDe = f ( , ) tra bng 3.2
b1 b1 b1 b1
Vi hnh 3.12d
z = zM 0aDe zM 0aAd zM 0 bCe + zM 0 bBd = (k 1M 0aDe k 1M 0aAd k 1M 0 bCe + k 1M 0 bBd ).p
__ __
M e z M a z
Trong : k 1M 0aDe = f ( __0 , __ ) k 1M 0aAd = f( 0 , )
l1 l1
De De
__
M e z l1 z
k 1M 0 bCe = f( 0 , ) k 1M 0 bBd = f ( , ) tra bng 3.2
b1 b1 b1 b1
Cn lu l l cnh di v b l cnh ngn ca cc hnh ch nht sau khi chia.
4. Trng hp ti trng thng ng phn b tam gic
Hnh 3.13
Cho mt nn hnh ch nht chu tc dng ca ti trng phn b hnh ch nht nh trn
Hnh 3.13. Tng t nh ti trng thng ng phn b u, ng dng bi ton Boussinesq bng
cch chia din tch y mng ABCD thnh nhiu din tch phn t c cnh dx v dy. Ti trng
tc dng trn mi din tch phn t c coi l mt lc tp trung dP.Ti trng ny gy ra ng
sut tng thm d z , ti im M nm trn ng thng ng i qua gc mng A (ti A ti trng
bng 0), c th tnh ton theo cng thc sau:
3 pT .x.z3
dz = . dx.dy
2 b.( x 2 + y 2 + z 2 )5 / 2
ng sut z do ton mt ti trng ABCD gy ra s l:
l b
3pT 3 x
z = d z = .z 2 2 2 5 / 2 dx.dy
F 2 0 0 b.( x + y + z )
m.n 1 n2
= 2 p T
2 m + n 2 (1 + n 2 ) 1 + m 2 + n 2
C th vit gn: z = k 2 .p T
Trong :
k 2 = f(m=l/b, n=z/b) tra bng 3.4
k 2 h s ng sut tng thm thng ng z ti M nm trn ng thng ng i qua gc
mng A (ti A ti trng bng 0) trong trng hp ti trng phn b tam gic trn din tch hnh
ch nht
Bng cch tng t cng lp c cng thc tnh tng ng sut tng thm nh sau:
n 1 + n2 m + m2 + n 2
=(1+ 0 ) ln .p T
n m + 1 + m 2 + n 2
n 1 + n2 m + m2 + n 2 z
2 = ln = f(m = l , n = ) tra bng 3.5.
n m + 1 + m 2 + n 2 b b
Hnh 3.14
3z 3xt
d z = dxdy
2(x 2 + y 2 + z 2 )5 / 2
(1 + 0 )xt
d = dxdy
(x + y 2 + z 2 )3 / 2
2
m 1 n2
= f(m = l , n = z ) tra bng 3.6
k3 =
2 m 2 + n 2 (1 + n 2 ) 1 + m 2 + n 2
b b
(1 + 0 ) 1+ n 2 m + m2 + n2
= f(m = l , n = z ) tra bng 3.7
3 = ln
n m + 1+ m 2 + n 2
b b
Bi gii:
1. Tnh v v biu ng sut z v trn ng thng ng i qua gc mng A.
Trng hp ny c th chia biu ti trng thnh 3 dng c bn sau y:
Hnh 3.16
ng sut z v ti O do ti trng ngang t gy ra bng khng. Vy:
z = 4k 1 .p tb
= 4(1 + 0 ) 1 .p tb
l' 5
m= = = 2 , 1 + 0 = 1 + 0,4 = 1,4
b' 2,5
Kt qu tnh z v ti cc im trn ng thng ng i qua O:
z z z = 4k 1 .p tb = 4(1+ 0 ) 1 p tb
z (m) n= = k1 1
b 2.5 (kN/m2) (kN/m2)
Hnh 3.17
Hnh 3.18
Trng thi ng sut bin dng nh vy thuc bi ton bin dng phng v ch cn tnh
ton ba thnh phn ng sut x , z , xz trn mt phng xOz.
Trong thc t khng c trng hp mt ti trng di ra v hn. Theo quy nh ca quy
phm khi t s gia chiu di vi chiu rng > 3 th c coi l bi ton phng.
7. Bi ton Flament
Bi ton Flament tnh ton ng sut trong nn do mt ng ti trng thng ng phn
b u di v hn. Li gii ca bi ton Flament nh sau:
Hnh 3.20
Trn ng ti trng ly mt vi phn chiu rng dy, coi ti trng qdy nh mt ti trng
tp trung dP v p dng cng thc Boussinesq tnh ng sut tng thm d z ti im M bt k
trong nn:
3q z 3 dy 3q z 3 dy
d z = =
2 R 5 2 ( x 2 + y 2 + z 2 ) 5 / 2
Tch phn c ng ti trng ta c:
+ +
3q z 3 dy 2q z 3 2q
z = d z =
2 ( x + y + z )
2 2 2 5/ 2
= =
R 1 R 1
4
cos 3 (3.36)
Tng t:
2q x 2 z 2q
x = = cos sin 2 (3.37)
R1 4
R 1
2q xz 2 2q
xz = = cos 2 sin (3.38)
R1 4
R 1
Trong :
x z
sin = , cos =
R1 R1
p 1 p 1 p p 1 1
=
2
d +
2
cos 2d = (1 2 ) + sin 21 sin 2 2
2 2
Vit gn ta c:
p 1 1
z = (1 + sin 21 2 sin 2 2 ) (3.39)
2 2
1 1
2p 2 2p 1 1 p 1
x = x = sin d = 2 (1 cos 2 ) d = (1 cos 2)d
2 2
2
2
2q z 3 2p z3
z = = dx
R 14 (x 2 + z 2 ) 2
2q x 2 z 2 p x 2z
x = = dx
R 14 (x 2 + z 2 ) 2
b b
+ +
2
2p 2
x 2z p 1 n
x = x = dx = (arctg 2 )
b (x + z ) n n +1
2 2 2
b
2 2
Hnh 3.22
ng sut tng thm z v ti im M nm trn ng thng ng i qua mp A ca
bng ti trng (ti A ti trng bng 0), c xc nh theo biu thc sau:
z = k2 pT (3.46)
' = 2 .p T (3.47)
Trong :
z z
k 2 = f(n = ), 2 = f(n = ) tra bng 3.9.
b b
Bng 3.9 Gi tr h s ng sut tng thm k 2 v 2 trong cng thc (3.46) v (3.47) (Bi ton phng)
z z
n= k2 2 n= k2 2
b b
0,0 0,0000 0,0000 2,6 0,1067 0,1142
0,1 0,0315 0,1469 2,8 0,1008 0,1070
0,2 0,0612 0,2074 3,0 0,0955 0,1006
0,3 0,0876 0,2383 3,2 0,0906 0,0949
0,4 0,1088 0,2522 3,4 0,0862 0,0898
0,5 0,1273 0,2561 3,6 0,0871 0,0852
0,6 0,1404 0,2538 3,8 0,0783 0,0810
0,7 0,1495 0,2478 4,0 0,0709 0,0772
0,8 0,1553 0,2396 4,2 0,0717 0,0737
0,9 0,1583 0,2303 4,4 0,0688 0,0705
1,0 0,1592 0,2206 4,6 0,0661 0,0676
1,2 0,1565 0,2014 4,8 0,0636 0,0649
1,4 0,1506 0,1837 5,0 0,0619 0,0624
1,6 0,1431 0,1679 6,0 0,0516 0,0523
1,8 0,1351 0,1541 7,0 0,0996 0,0450
2,0 0,1293 0,1421 8,0 0,0392 0,0395
2,2 0,1199 0,1315 9,0 0,0349 0,0351
2,4 0,1130 0,1223 10,0 0,0315 0,0317
10. ng sut tng thm do ti trng hnh bng phn b nm ngang
Hnh 3.23
ng sut tng thm z v ti im M nm trn ng thng ng i qua 2 mp A v B
ca bng ti trng, c xc nh theo biu thc sau:
z = k3 t (3.48)
' = 3 t (3.49)
Trong :
z z
k 3 = f(n = ), 3 = f(n = ) tra bng 3.10.
b b
Du (+) dng khi M nm di A (A l gc mng ngn ca vec t ti trng ngang)
Du (-) dng khi M nm di B (B l gc mng gc ca vec t ti trng ngang)
Bng 3.10 Gi tr h s ng sut tng thm k 3 v 3 trong cng thc (3.48) v (3.49) (Bi ton
phng)
z z
n= k3 3 n= k3 3
b b
0,0 0,3183 2,6 0,0410 0,0439
0,1 0,3152 1,4690 2,8 0,0360 0,0382
0,2 0,3061 1,0371 3,0 0,0318 0,0335
0,3 0,2920 0,7939 3,2 0,0283 0,0297
0,4 0,2744 0,6306 3,4 0,0253 0,0264
0,5 0,2546 0,5123 3,6 0,0228 0,0237
0,6 0,2341 0,4231 3,8 0,0206 0,0213
0,7 0,2136 0,3540 4,0 0,0187 0,0193
0,8 0,1941 0,2995 4,2 0,0171 0,0176
0,9 0,1759 0,2559 4,4 0,0156 0,0160
1,0 0,1592 0,2206 4,6 0,0144 0,0147
1,2 0,1305 0,1679 4,8 0,0132 0,0135
1,4 0,1075 0,1312 5,0 0,0122 0,0125
1,6 0,0894 0,1050 6,0 0,0086 0,0087
1,8 0,0751 0,0856 7,0 0,0064 0,0064
2,0 0,0637 0,0710 8,0 0,0049 0,0049
2,2 0,0545 0,0598 9,0 0,0039 0,0039
2,4 0,0471 0,0510 10,0 0,0032 0,0032
z =
( )
Q 3z 3
(3.50)
(
2 r 2 + z 2 )
5
2
12. Trng hp ti trng thng ng phn b u trn din tch hnh ch nht
Phng trnh xc nh ng sut thng ng di cc im gc ca din tich ch nht
chu ti trng phn b u :
z = qo
1
2
( ) (
2mn m 2 + n 2 + 1 2 m 2 + n 2 + 2
1
)+
( )
2mn m 2 + n 2 + 1 2 (3.52)
1
4 m + n + 1 + m n
2
(
2 2
m2 + n2 + 1) arctan
m 2 + n 2 + 1 m 2 n 2
m= x z, (3.53)
n= y z, (3.54)
x,y = chiu di v chiu rng ca din chu ti.
Cc thng s m,n c th thay th cho nhau c. Phng trnh 3.52 cng c th vit li,
cho thun li:
z = qo I (3.55)
Hnh 3.26: Cc gi tr nh hng xc inh tnh theo phn trm p sut y mng qo ca mng trn chu
ti trng phn b u (theo Foster v Ahlvin, 1954).
14. Trng hp ti trng thng ng phn b hnh thang
Tch phn khc cc phng trnh ca Boussinesq cho ti trng hnh thang c th hin
hnh 3.27, m hnh ti trng ny do khi p ko di gy ra. Cc gi tr nh hng lin quan n
cc kch thc a v b th hin trn hnh v.
Hnh v d 3.4
Bi gii:
a. S phn b ng sut hiu qu ban u c tnh v v Hnh v d 3.4.
Ti mt t(z=0) tr s ng sut bng 0,
su z=20m tr s ng sut l 330 kPa ( gz = 1.68 x9.81x 20 = 330 kPa).
b. ng sut tng thm do 2 m p gy ra 2x2.04x9.81=40 kPa. Th hin Hnh v d 3.4
bng ng thng song song vi ng ng sut hiu qu ban u ti ch.
Lu su bt k, ng sut tng thm gy bi khi p lun lun bng 40 kPa, bi v
p trn din tch rng v th m 100% ti trng c truyn qua nn.
ng sut tip xc o gia mng v t bng ti trng ct t 1400 kN chia cho din tch
mng, 3x4m v c:
Taitrong 1400
o = = = 117 kN/m2 hay kPa
dientich 12
V d 3.5:
Cho mng ch nht c kch thc 3x4 v d 3.4 chu ti trng phn b u vi cng bng
117 kPa.
Yu cu
a. Xc nh ng sut thng ng ti im gc mng su 2 m.
b. Xc nh ng sut thng ng su 2 m di tm mng.
Bi gii
a. x=3 m; y=4 m; z = 2m, t phng trnh 3.53 v 3.54, c:
x 3
m= = = 1.5
z 2
y 4
n= = =2
z 2
T Hnh 3.25, xc nh c I=0.223. T phng trnh 3.55
z = q o I =117 x 0.223 = 26 kPa
b. tnh ton ng sut ti tm mng, th phi chia mng ch nht 3x4m thnh 4 mng nh vi
kch thc 1.5 x 2 m. Xc nh tr s ng sut ti gc ca mi mng nh, ri nhn gi tr ny vi
4. C th thc hin c vic ny v vi vt liu n hi, c th p dng nguyn l cng tc dng.
x=1.5 m; y=2 m; z=2m th
x 1.5
m= = = 0.75
z 2
y 2
n= = =1
z 2
Gi tr tng ng ca I t Hnh 3.25 l 0.159. T phng trnh 3.55
z = 4q o I = 4 x 117 x 0.159 = 74 kPa.
V vy ng sut thng ng ti tm mng ch nht trong trng hp ny gp 3 ln ng
sut ti gc mng. iu ny cng thy hp l v ti tm mng ti trng tc dng t mi hng
cn gc th khng c.
V d 3.6:
Cho b trn ng knh 3.91 m chu ti trng phn b u l 117 kPa.
Yu cu
a. Xc nh tr s ng sut su 2 m so vi y b, ti v tr tm b.
b. Xc nh tr s ng sut su 2 m so vi y b, ti v tr cnh b.
Bi gii
a. T hnh 3.26: z=2m
r = 3.91/2 = 1.95 m
x = 0;
z / r = 2 / 1.95 = 1.02
x / r = 0 / 1.95 = 0
Xc nh c I=0.63. Dng phng trnh 3.55 ta c:
z = q o I = 117 x0.63 = 74 kPa
( Kt qu ny so snh chnh xc vi z =74 ti tm mng ch nht kch thc 3 x 4m v d 3.5.
Trong c hai trng hp din tch u l 12 m2)
b. Ln na lin h vi hnh 3.26, tnh ng sut ti cnh din chu ti hnh trn:
z=2m
r = 3.91/2 = 1.95 m
x = r = 1.95 m;
z / r = 2 / 1.95 = 1.02
x / r = 1.0
Xc nh c I = 0.33. Dng phng trnh 3.55 ta c:
z = q o I = 117 x0.33 = 39 kPa
(Kt qu ny so snh vi z =26 kPa ti tm mng ch nht kch thc 3 x 4 chu ti
trng phn b u. Trong c hai trng hp din tch l nh nhau)
V d 3.7:
Cho khi p ca ng cao tc, th hin Hnh v d 3.7. Gi thit khi lng ring trung bnh
ca vt liu p l 2 Mg/m3.
Xc nh ng sut thng ng z ti im gia (tm mng) cc su 3 m v 6 m.
Hnh v d 3.7
Bi gii
Trc ht xc nh p sut y mng q o v cc kch thc a, b ca khi p.
b z = 5 3 = 1.67
b z = 5 6 = 0.83
Bi tp:
1 - Cho mt mt ct t bao gm 5 m st pha ct nn cht, tip theo l 5 m ct cht trung bnh.
Di lp ct l lp st pha bi nn c dy 20 m. Mc nc ngm ban u nm ti y ca lp
th nht (5 m di mt t). Khi lng ringca ba lp t ln lt l 2.05 Mg/m3 (), 1.94
Mg/m3 ( sat ) v 1.22 Mg/m3 (). Tnh ng sut hiu qu ti im gia ca lp t st c kh
nng nn. Sau gi s rng lp ct cht trung bnh vn bo ha, tnh li ng sut hiu qu trong
lp st ti im gia khi m mc nc ngm h xung 5 m n nh ca lp st cng. Bnh lun
v s khc bit ca ng sut hiu qu.
2- Cho mt mt ct a tng gm 2 lp t. Pha trn l lp t ct dy 4m, c = 1500 kg/m3,
pha di l lp t st dy 30m, c = 1800 kg/m3. Ngi ta xy mt b cha nc c mng
hnh ch nht kch thc 3x4m, ti trng phn b u bng ln y mng l 200kPa. y mng
su 2m so vi mt t. Gi thit mc nc ngm rt su.
Hy tnh v v biu ng sut tng thm, ng sut bn thn ti cc im nm trc i qua gc
mng v cch mt t 4 m, 6 m, 8 m.
3- Cho mt mng hnh ch nht c b rng b = 4m, chiu di l = 8m ti trng tc dng ln mng
cho nh hnh v:
250 kPa
150 kPa
A O 100 kPa B
Tnh v v biu ng sut tng thm ca nhng im nm trn ng thng ng i qua 3
im A, 0, B. V n su z = 6 m.
4- Cho mt mng hnh ch nht b rng b = 3m, chiu di l = 6m chu ti trng phn b u c
cng p = 200kPa.
Hy tnh v v biu ng sut tng thm ca nhng im nm trn ng thng ng i qua
tm mng v gc mng. V n su z = 6 m.
5- Cho mt mng bng c b rng b = 6m ti trng tc dng ln mng cho nh hnh v:
250 kPa
150 kPa
A 100 kPa B
200 kPa
150 kPa
A 100 kPa B
8 Mt mng hnh ch nht kch thc y lxb. ng sut di y mng phn b u c cng
p. Tnh ng sut ti cc im A, B, C trn trc qua tm mng v ti cc im D, E, G trn trc
qua gc mng theo cc s liu cho trong bng sau:
Kch thc mng (m) Ti trng su im xt (m)
Trng hp
L b p (kN/m2) A v D B v E C v G
4.1. M u
Khi xy dng cc cng trnh trn nn t, nu khng tnh ton thit k nn mng hp l,
rt d xy ra hin tng mt n nh nn v cng , v d trt, lt v/hoc mt n nh v
bin dng, v d ln, chnh lch ln qu nhiu. V vy, m bo n nh nn, cn tnh ton p
sut y mng ln nht do tc dng ca ti trng ngoi m nn t pha di mng c th chu
c trc khi b ph hoi. Ni cch khc, cn phi tnh ton sc chu ti ca nn thit k an
ton.
O
Po
Kch gia ti Dm gia ti
P (kN/m2)
ng
M h
A l
Bn
B
S (mm)
Mt ph
hoi
ln
Mt ph
hoi
ln
Hnh 4.3: Ph hoi ct cc b
Lc/din tch n v, q
Mt ph
hoi
ln
Cc gi thit
Xt mng bng c chiu rng B, t nng, chiu su t mng D f (Hnh 4-5). t nn
gi thit ng nht, ng hng, do tuyt i, c trng lng ring , gc ma st trong ' v lc
dnh c'. Gi thit di tc dng ca ti trng ngoi tc dng ng tm, mng b ph hoi theo
hnh thc ct tng qut. Cn xc nh sc chu ti ca nn q u .
t
Trng lng ring:
Lc dnh: c'
Gc ma st trong '
Hnh 4.5: Hnh thc ph hoi ca mng bng
Vng t trn y mng c xem nh ti trng cht thm tng ng (ti trng bn),
c cng q = D f .
C th chia vng t nn b ph hoi di mng thnh ba phn:
1. Vng tam gic ACD ngay st y mng
2. Vng ct ca tia ADF v CDE, vi cc ng cong DF v DE l cc cung xon c logarit
3. Hai tam gic b ng Rankine AFH v CEG
Cc gc CAD v ACD c xem nh bng gc ma st trong ca t (=')
B qua sc chng ct ca t dc theo cc mt ph hoi GI v HJ (Hnh 4-5).
e 2(3 / 4 '/ 2 ) tan '
N c = cot ' 1 = cot ' (N q 1) (4-2)
2 '
2 cos 4 + 2
1 K p
N = 1 tan ' (4-4)
2 cos 2 '
Trong : K p l h s p lc b ng
Bng 4.1:. Cc h s sc chu ti ca mng bng theo Terzaghi (Cc phng trnh 4-2, 4-3, 4-4).
Nc Nq N Nc Nq N*
0 5.7 1 0 26 27.09 14.21 9.84
1 6 1.1 0.01 27 29.24 15.9 11.6
2 6.3 1.22 0.04 28 31.61 17.81 13.7
3 6.62 1.35 0.06 29 34.24 19.98 16.18
4 6.97 1.49 0.1 30 37.16 22.46 19.13
5 7.34 1.64 0.14 31 40.41 25.28 22.65
6 7.73 1.81 0.2 32 44.04 28.52 26.87
7 8.15 2 0.27 33 48.09 32.23 31.94
8 8.6 2.21 0.35 34 52.64 36.5 38.04
9 9.09 2.44 0.44 35 57.75 41.44 45.41
10 9.61 2.69 0.56 36 63.53 47.16 54.36
11 10.16 2.98 0.69 37 70.01 53.8 65.27
12 10.76 3.29 0.85 38 77.5 61.55 78.61
13 11.41 3.63 1.04 39 85.97 70.61 95.03
14 12.11 4.02 1.26 40 95.66 81.27 115.31
15 12.86 4.45 1.52 41 106.81 93.85 140.51
16 13.68 4.92 1.82 42 119.67 108.75 171.99
17 14.6 5.45 2.18 43 134.58 126.5 211.56
18 15.12 6.04 2.59 44 151.95 147.74 261.6
19 16.56 6.7 3.07 45 172.28 173.28 325.34
20 17.69 7.44 3.64 46 196.22 204.19 407.11
21 18.92 8.26 4.31 47 224.55 241.8 512.84
22 20.27 9.19 5.09 48 258.28 287.85 650.67
23 21.75 10.23 6 49 298.71 344.63 831.99
24 23.36 11.4 7.08 50 347.5 415.14 1072.8
25 25.13 12.72 8.34
4.4. H s an ton
tnh ton sc chu ti cho php, q all ca mng nng, i hi mt h s an ton (FS):
qu
qall = (4-7)
FS
Tuy nhin, mt s k s thc t li thch dng mt h s an ton nh sau:
sc chu ti gii hn thc
Lng tng ng sut thc t trn t = (4-8)
FS
Sc chu ti gii hn thc c xc nh bng p sut gii hn ca mng m t c th
chu c d thm so vi p sut gy ra bi t xung quanh ti cao trnh y mng. Nu b qua
s khc nhau gia trng lng ring ca b tng lm mng v trng lng ring ca t xung
quanh th:
q net(u) = q u - q (4-9)
trong : q net(u) l sc chu ti gii hn thc
q = D f
qu q
Nn q all (net ) = (4-10)
FS
H s an ton xc nh bi phng trnh (4-10) phi t nht l 3 trong mi trng hp.
V d 4.1:
Mt mng vung c kch trong mt bng l 1.5 m x 1.5 m. t nn c gc ma st = 20,
v c' = 15.2 kN/m2. Trng lng n v ca t, , bng 17.8 kN/m2. Hy xc nh tng ti trng
cho php trn mng vi h s an ton (FS) l 4. Cho rng su t mng (D f ) l 1m v xy ra
ph hoi ct tng th trong t.
Bi gii
T PT (4-5), q u = 1,3c'N c + qN q + 0,4B N
T bng 4.1, v = 20
N c = 17.69 N q = 7.44 N = 3.64
Vy, q = (1.3)(15.2)(17.69) + (1 x 17.8)(7.44) + (0.4)(17.8)(1.5)(3.64)
= 349.55 + 132.43 + 38.87 - 520.85 = 521 kN/m2
Vy ti trng cho php trn n v din tch mng (p sut cho php) l
qu 521
q all = = = 130,25 kN/m2 130 kN/m2
FS 4
Nh vy, tng ti trng cho php l
Q = (130)B2 = (130)(1.5 x 1.5) = 292.5 kN
Khi qut
Cc phng trnh sc chu ti gii hn (4-2), (4-5), v (4-6) ch dng c cho mng
bng, mng vung v mng trn ch khng dng c cho mng ch nht. Ngoi ra, cc phng
trnh ni trn khng xt sc chng ct dc theo mt trt ca t pha trn y mng (phn mt
trt k hiu GI v HJ trong Hnh 4-5).
Thm vo , thc t nhiu trng hp ti trng trn mng c th nghing. xt ti
tt c nhng thiu st , Meyerhof (1963) xut mt phng trnh sc chu ti tng qut.
1. Cc h s sc chu ti
Theo Mayerhof, gc trong Hnh 4-5 c thay bng gc 45 + /2 ch khng phi bng
theo Terzaghi. Do vy, cc gi tr ca Nc, Nq, v N i vi gc ma st ca t cho trong
Bng 4-1 cng s b thay i:
'
N q = tan 2 45 + e tan ' (4-12)
2
Phng trnh (4-13) cho N c , c Prandtl (1921) tm ra u tin, v phng trnh (4-
12) cho N q c Reissner (1924) gii thiu. Caquot v Krisel (1953) v Vesic (1973) xut
gi tr N nh sau:
N = (N q + 1)cot ' (4-14)
Bng 4.2: Cc h s sc chu ti (Cc phng trnh 4-12, 4-13, 4-14)
Nc Nq N Nc Nq N
2. Cc h s hnh dng.
Cc h s hnh dng c xy dng t nhiu th nghim trong phng. Theo De Beer (1970):
B N
Fcs = 1 + q (4-15)
L N c
B
Fqs =
1 + tan ' (4-16)
L
B
v F s= 1 0, 4 (4-17)
L
trong L = chiu di mng (L > B)
3. Cc h s su:
Theo Hansen (1970):
Khi D f /B 1:
Df
Fcd = 1 + 0,4 (4-18)
B
Df
Fqd = 1 + 2 tan ' (1 sin ')
2
(4-19)
B
F d = 1 (4-20)
Khi D f /B > 1:
Df
Fcd = 1 + (0,4 ) tan 1 (4-21)
B
Df
Fqd = 1 + 2 tan ' (1 sin ') tan 1
2
(4-22)
B
F d = 1 (4-23)
Trong cc PT (4-21) v (4-22), s hng tan-1(D f /B) tnh theo radian.
4. Cc h s nghing
Theo Meyerhof (1963) v Hanna v Meyerhof (1981):
2
o
Fci = Fqi = 1 (4-24)
90
2
o
Fi = 1 (4-25)
'
Bi gii:
1
Vi c = 0, q u = qN q F qs F qd F qi + B N F s F d F i
2
vi q = (0,7)(18) = 12,6 kN/m2
v = 18 kN/m2
T Bng 4-2, vi = 300 tra c N q = 18.4, N = 22.4
B
F qs = l + tan = 1 + 0.577 = 1.577
L
B
F s = 1 - 0.4 = 0,6
L
Df
F qd = 1 + 2tan(1 - sin) B = 1 + 2 (0,289)(0,7 ) = 1 + 0,202
b B
2
0
2
20
F qi = 1 0 1 = 0,605
90 90
2
20
2
v Fi = 1 0 = 1 = 0,11
' 30
Do vy,
0,202
qu = (12,6)(18,4)(1,577 )1 + (0,605) + (0,5)(18)(B )(22,4 )(0,6 )(1)(0,11)
B
(a)
44,68
= 221,2 + 13,3B
B
Nh vy,
qu 14,89
qall = = 73,73 + + 4,43B (b)
3 B
Chng ta cho Q = tng ti trng cho php = q all x B2 , hay
15, 290 9,81 150
=q all 2
N / m 2 2 kN / m 2 (c)
B B
Cn bng v phi ca (b) v (c) c
150 14,89
2
= 73,73 + + 4,43
B B
Bng cch th ng dn, tnh c B 1,3m.
Cc giai on lm vic ca t nn
t nn b chuyn dch ng v chuyn dch ngang. Xut hin vng bin dng do cc b
ti 2 mp mng.
3. Giai on ph hoi nn
Khi ti trng tng p> p gh
II
, vng bin dng do cc b ti 2 mp mng m rng, pht
trin trong ton nn to nn mt trt lin tc. t nn b trt su, p tri ln
II
p gh : Ti trng gii hn ln nht m nn c th chu c (ti trng ph hoi).
Cc phng php xc nh sc chu ti ca nn
tnh sc chu ti ca nn c th da vo vic xc nh cc ti trng gii hn trong
trng hp ph hoi ct tng qut. C 2 phng php xc nh sc chu ti ca nn nh s c
trnh by di y.
Th nht, sc chu ti ca nn c th tnh da vo s pht trin ca vng bin dng do.
Bng cch khng ch trng thi ng sut nn, khng cho vng bin dng do hnh thnh c th
xc nh c ti trng gii hn tuyn tnh, t tnh c sc chu ti ca nn.
Th hai, sc chu ti ca nn cng c th tnh c nu xc nh c ti trng ph hoi
v p dng mt h s an ton tng th. Ti trng ph hoi c xc nh t l thuyt ph hoi
do (iu kin cn bng gii hn).
C th xc nh cc ti trng gii hn theo phng php l thuyt v thc nghim. Tuy
nhin, chng ny ch tp trung trnh by cch xc nh ti trng gii hn theo phng php l
thuyt.
31 =
P
(2 sin 2 ) (4-35)
Nu xt tc dng ng thi ca t hp ti trng P, ti trng bn q v trng lng bn
thn t nn th cc ng sut chnh ln nht v nh nht c tnh nh sau:
P 2 hm
31 = (2 sin 2 ) + 1z + 2hm (4-36)
1 = 3 m + 2c m (4-37)
(
m = tan 2 45 o + / 2 ) (4-38)
Thay (4-36) vo (4-37) xc nh c chiu su vng bin dng do:
P 2 hm sin 2 c
z= 2 1 hm (4-39)
1 sin 1 tan 2
dz 2( p 2 hm ) cos 2
= 1 = 0 (4-40)
d 1 sin
suy ra sin = cos 2 (4-41)
t tnh c:
p 2 hm
z max = (cot / 2 + ) c
2 hm (4-42)
1 1 tan 1
Ti trng gii hn tuyn tnh l ti trng gii hn trc khi nn xut hin vng bin dng
do (Z max =0): p gh
I
=P o .
cot cot + + / 2
Z max = 0 Po = c + 2 hm (4-43)
cot + / 2 cot + / 2
Po = cN * c + qN * q (4-44)
cot
N *c = (4-45)
cot + / 2
cot + + / 2
N *q = (4-46)
cot + / 2
q = 2 hm (4-47)
0.25
N * = (4-50)
cot + / 2
N* c , N* q c xc nh theo cng thc (4-45) v (4-46).
Xem Bng 4-3 v cc gi tr h s N* c , N* q , N* ng vi cc gc ma st trong khc nhau.
Nhn xt
Cng thc xc nh P 1/4 n gin, thun tin i vi cng trnh chu ti trng hnh
bng, thng ng, phn b u.
Tuy nhin, dng li gii n hi khi vng bin dng do m rng l cha hp l.
Gi thit ng sut do trng lng bn thn tun theo lut p lc thu tnh l cha hp l.
Bng 4.3: Cc h s sc chu ti theo TCVN (Cc phng trnh 4-45, 4-46, 4-50)
N* c N* q N* N* c N* q N*
0 3.14 1.00 0.00 26 6.90 4.37 0.84
1 3.23 1.06 0.01 27 7.14 4.64 0.91
2 3.32 1.12 0.03 28 7.40 4.93 0.98
3 3.41 1.18 0.04 29 7.67 5.25 1.06
4 3.51 1.25 0.06 30 7.95 5.59 1.15
5 3.61 1.32 0.08 31 8.24 5.95 1.24
6 3.71 1.39 0.10 32 8.55 6.34 1.34
7 3.82 1.47 0.12 33 8.88 6.76 1.44
8 3.93 1.55 0.14 34 9.22 7.22 1.55
9 4.05 1.64 0.16 35 9.58 7.71 1.68
10 4.17 1.73 0.18 36 9.97 8.24 1.81
11 4.29 1.83 0.21 37 10.37 8.81 1.95
12 4.42 1.94 0.23 38 10.80 9.44 2.11
13 4.55 2.05 0.26 39 11.25 10.11 2.28
14 4.69 2.17 0.29 40 11.73 10.85 2.46
15 4.84 2.30 0.32 41 12.24 11.64 2.66
16 4.99 2.43 0.36 42 12.79 12.51 2.88
17 5.15 2.57 0.39 43 13.37 13.46 3.12
18 5.31 2.73 0.43 44 13.98 14.50 3.38
19 5.48 2.89 0.47 45 14.64 15.64 3.66
20 5.66 3.06 0.51 46 15.34 16.89 3.97
21 5.84 3.24 0.56 47 16.09 18.26 4.31
22 6.04 3.44 0.61 48 16.90 19.77 4.69
23 6.24 3.65 0.66 49 17.77 21.44 5.11
24 6.45 3.87 0.72 50 18.70 23.29 5.57
25 6.67 4.11 0.78
V d 4.3
Mt mng bng c b rng B=6m, chn mng h m =0.9m. Mc nc ngm nm ngang mt
t thin nhin. Trng lng ring y ni ca t nn n =1.1kN/m3, =20o, c=50 kN/m2. Yu
cu xc nh:
1) Ti trng gii hn tuyn tnh P o
2) Sc chu ti ca nn P 1/4
Bi gii:
1) P o =cN* c +qN* q
Tra bng (4-3) vi =20o N* c =5.66, N* q = 3.06
P o =50*5.66+ 11*0.9*3.06 = 313.3 kN/m2
2) P 1/4 =cN* c +qN* q +B n N*
Tra bng (4-3) vi =20o N* c =5.66, N* q = 3.06, N* =0.51
P 1/4 =50*5.66 +11*0.9*3.06 + 11*6*0.51 = 347 kN/m2
Xc nh sc chu ti theo ti trng ph hoi (phng php Evdokimov)
xc nh p gh
II
, c th s dng l thuyt ph hoi do, trong hai phng php ng
cong c trng (cn gi l l lun cn bng gii hn im) v Phn tch cn bng gii hn (cn
gi l l thuyt cn bng gii hn c th) thng c p dng.
4. Xc nh p gh
II
da trn phng php ng cong c trng
Theo phng php ng cong c trng, khi t trng thi cn bng gii hn khi mi
im trong khi t cng t trng thi cn bng gii hn. Ti mt im t trng thi cn bng
gii hn c 2 mt trt i qua im v lm vi nhau mt gc (90-). Li gii da vo iu
kin cn bng tnh ca ng sut v tiu chun ph hoi Mohr-Coulomb.
iu kin cn bng ng sut phng:
z xz
z + x =
x xz = 0
x z
Tiu chun ph hoi Mohr-Coulomb: 1 3 = 2c cos + ( 1 + 3 ) sin
5. Xc nh p gh
II
da trn phn tch cn bng gii hn c th
Theo l lun cn bng gii hn c th, khi t trng thi cn bng gii hn khi trong
t nn hnh thnh mt mt trt lin tc bao ngoi khi trt. Ch nhng im trn mt trt
mi trng thi cn bng gii hn. Khi trt c xem nh l khi rn. tnh p gh
II
, trc ht
gi thit hnh dng mt trt, sau t iu kin cn bng lc ca khi trt (trng thi gii hn)
tnh c p gh
II
.
Di y trnh by phng php Evdokimov tnh ti trng ph hoi da trn phn tch
cn bng gii hn c th.
5.1. Xc nh p gh
II
trong trng hp t ri
Khi III: Q = q ED , P3 , R3 , T2
Khi I: P1 , T '1 , R1 , R II gh
RIIgh II
P gh q ED
TIIgh E D
A 45o-/2
T1
o
I P1 III 45 -/2
T2 T2 P3
T1 R
P II 3
R1 2 C
B
F R2
sin
= 0.5 ar cos +
sin R3
q ED
= 90 o +
T2
P3
= 90 o
T2
i tg R2
ri = ro e P2
0 i T1
P1
= 45 / 2 +
o T1
i = 0 ri = ro = EB
R II gh R1
i = ri = EC
T 1 //AB, T 2 //CD, R 1 //EB, R 2 //EF, R 3 //EC
II
p gh
Xc nh ti trng gii hn
Sau khi xc nh c R gh
II
, ti trng gii hn c tnh theo cc cng thc sau:
PghII
R II gh
p II
gh = = cos (4-51)
F B
TghII R II gh
II gh = = sin (4-52)
F B
trong , F=B.L (L=1m).
5.2. Xc nh p gh
II
trong trng hp t dnh
R II gh
p II gh = cos 'n (4-53)
B
R II gh
II gh = sin ' (4-54)
B
Ch rng trong cng thc (4-53), tnh ti trng gii hn phi tr gi tr p lc dnh.
B
II
R gh
PIIgh
II
R' gh q ED + n ED
'
II
nb
T E
A
gh
D
45o-/2 o
III 45 -/2
I P1 T1
T2 T2 P3
R3
T II
1
P2 C
R1 B
F R2
sin '
= 0.5 ar cos + '
sin
= 90 o +
= 90 o
ri = ro ei tg
R3
0 i
(q + n) ED
= 45 / 2 +
o T2
P3
T2
i = 0 ri = ro = EB R2
P2
i = ri = EC T1
T 1 //AB, T 2 //CD, R 1 //EB, R 2 //EF, R 3 //EC P1
T1
'
R' II gh R1
5.3. Xc nh p gh
II
theo phng php gii tch
thun tin tnh ton, quy phm TCVN 4253-86 c trnh by cch tnh ti trng ph
hoi theo cng thc gii tch (4-55).
R II gh = N c cB + N q qB + N B 2 (4-55)
Ch : khi c ti trng lch tm th thay b rng B bng B= B -2e trong cng thc (4-
55), (4-54) v (4-53), trong e l lch tm ca ti trng; Bl b rng hiu qu ca mng.
Tm tt chng 4
1) Da trn kt qu th nghim bn nn hin trng, c th phn chia cc hnh thc ph
hoi nn di tc dng ca ti trng theo 3 hnh thc ph hoi sau: ph hoi ct tng qut, ph
hoi ct cc b v ph hoi ct xuyn ngp.
2) i vi hnh thc ph hoi ct tng qut, da trn kt qu th nghim bn nn quan h
ti trng ~ ln, c th chia s lm vic ca nn khi chu ti thnh 3 giai on lm vic nh
sau: giai on bin dng ng thng, giai on bin dng trt cc b v giai on ph hoi.
3) C hai loi ti trng gii hn, l ti trng gii hn tuyn tnh pI gh v Ti trng ph
hoi pII gh ( ti trng ln nht m nn c th chu c).
4) pI gh c xc nh theo li gii n hi-do.
pII gh c xc nh theo phng php cn bng gii hn.
5) Sc chu ti ca nn c th c xc nh theo 2 cch:
a) Da vo ti trng ph hoi v h s an ton tng th
b) Da vo s khng ch pht trin vng bin dng do ti mp mng.
Bng 4.4: H s N c , N q , N theo cng thc (4-55)
Bng 4.4: H s N c , N q , N theo cng thc (4-55) (tip)
Bi tp chng 4
4.1 Cho mt mng bng c cc thng s sau: B = 2 m, D f = 1 m, = 17 kN/m3 , = 30, c'
= 0. Hy dng phng trnh Terzaghi vi h s an ton l 4 xc nh sc chi ti tng cho
php thng ng thc. Gi thit s ph hoi tng th xy ra trong t.
4.2 Mt mng ct vung c kch thc trn mt bng l 2m x 2m. Cho bit D f = 1.5 m,
= 16.5 kN/m3, = 36, v c' = 0. Gi nh rng s ph hoi trt tng th c th xy ra, hy dng
phng trnh Terzaghi v ly h s an ton l 3 xc nh tng ti trng cho php thng ng
thc tc dng ln ct.
4.3 Cho mt mng bng c cc thng s sau: B = 2 m, D f = 1 m, = 17 kN/m3 , = 30, c'
= 0. Hy dng phng trnh tng qut ca Mayerhof xc nh sc chu ti tng cho php
thng ng thc. Vi cc h s sc chu ti, h s hnh dng v h s su t mng theo
Meyerhof.
4.4 Mt mng ct vung c kch thc trn mt bng l 2m x 2m. Cho bit D f = 1.5 m,
= 16.5 kN/m3, = 36, v c' = 0. Hy dng phng trnh tng qut ca Meyerhof xc nh
sc chu ti tng cho php thng ng thc. Vi cc h s sc chu ti, h s hnh dng v h s
su t mng theo Meyerhof .
4.5 Cho mt mng ct nh nu trong Hnh 4.13. Hy dng phng trnh tng qut ca
Mayerhof v cc h s sc chu ti, h s hnh dng v h s su t mng theo Meyerhof
xc nh ti trng cho php thc [PT (4.10)] m mng c th chu. Cho FS = 3 .
Mc nc ngm
Hnh 4.13
4.6 Cho mt mng vung, vi D f = 2 m, = 16.5 kN/m3 = 30, c' = 0, tng ti trng cho
php Q all = 3330 kN, v FS = 4. Hy xc nh kch thc mng. Cho dng phng trnh
Meyerhof v cc h s sc chu ti, h s hnh dng v h s su t mng theo Meyerhof.
4.7. Mt mng chu ti lch tm nh nu trong Hnh 4-14. Cho dng FS = 4, hy xc nh
ti trng gii cho php mng c th mang c. Cho dng cc h s sc chu ti, h s hnh dng
v h s su t mng theo Mayerhof.
Hnh 4.14
ng tm
CHNG 5. LC T LN TNG CHN
5.1. M u
Trong thc t xy dng, chng ta thng gp mt s cng trnh hoc b phn cng trnh
c nhim v ch yu l chn gi t th c gi l tng chn t. Chng hn nh, cc loi
tng chn dng chn b dc hoc sn i hai bn ng (hnh 5.1), cc m cu hai b
va dm cu va dng chn t hoc tng bn ca cc cng nc va l mt b phn
thn cng va dng chn t (hnh 5.2)...
Hnh 5.1
Hnh 5.2
Trc khi xy dng tng chn thng phi o t to mt bng thi cng. Sau khi xy
xong, t sau tng chn b o b s c p tr li. Do vy t sau tng chn thng l t
p dm cht ch khng phi t t nhin. Cc ng t nt trn hnh 5.1, 5.2 l ranh gii o t
to mt bng thi cng. Khi t nm pha trong ranh gii u l t p.
Mt tip gip gia t p v tng chn gi l lng tng. Phn khng tip xc vi khi t
p c gi l ngc tng. B phn pha di ca tng tip xc vi nn c gi l bn y.
Vic phn loi tng chn t thng ch yu da vo hnh dng, cu to v iu kin
lm vic ca tng. C th phn chia tng chn thnh cc loi nh sau (hnh 5.3):
- a) Tng trng lc: Loi tng ny c kch thc ln, vt liu thng l xy hoc b
tng thng. Trong trng hp ny th s n nh ca tng c m bo nh trng lng bn
thn tng.
- b) Tng bn trng lc: y l mt dng bin i ca tng trng lc nhm gim kch
thc ca tng do thng c b tr thm ct thp chu ko.
- c) Tng bn gc khng chng: Cu to ca tng gm c mt bn gc lin kt vi
bn y. Vi loi tng ny th s n nh ca tng ch yu da vo p lc ca khi t p
sau tng tc dng ln bn y.
- d) Tng bn gc c chng: Cng tng t nh tng bn gc khng chng nhng
c b tr thm bn chng nhm tng cng kh nng chng un ca tng.
Ct thp Ct thp
a) b) c)
Bn chng
d)
K o = 1 - sin + (cos + sin - 1) (5.6b)
Nh vy:
1 H2 1
E on = Ko [1- 2tgtg + ( - tg2)tg2]cos2 (5.7a)
2 cos Ko
Cc gi thit c bn
1. Lng tng thng ng, mt t nm ngang, mt tng trn nhn khng c ma st.
2. Khi khi t sau tng t trng thi cn bng gii hn ch ng (do khi t y
tng v pha trc - pha khng c t), hoc trng thi cn bng gii hn b ng (do ngoi lc
x tng v pha sau - v pha t) th mi im trong khi trt u trng thi cn bng gii
hn v tho mn iu kin cn bng gii hn Mohr-Coulomb.
Xc nh p lc t ch ng
S xc nh p lc t ch ng theo Rankine nh hnh 5.9a. Gi s khi t sau tng t
trng thi cn bng gii hn ch ng, ta xt trng thi ng xut ti im M nh trn hnh v:
Hnh 5.9: S xc nh p lc t ch ng
Cc thnh phn ng sut ti M:
z = z = 1 (5.9a)
p c = 3 (5.9b)
V im M trng thi cn bng gii hn nn cc thnh phn ng sut ti M phi tho
mn iu kin cn bng gii hn Mohr-Coulomb:
1 = 3 .m + 2c m (5.10)
Trong : m = tg2(45 + /2)
v c ln lt l gc ma st trong v lc dnh n v ca t sau tng
Thay (5.9a) v (5.9b) vo (5.10) ta c:
z = p c .m + 2c m
rt ra p c = zK c - 2c K c (5.11)
1
Trong : K c = = tg2(450 - /2)
m
K c - h s p lc t ch ng theo l lun Rankine.
Ti z = 0 th p c = - 2c K c
Ti z = H th p c = HK c - 2c K c
2c
T rt ra zo = (5.12)
K c
z o su m cng p lc t ch ng t gi tr
bng khng hay cn goi l su gii hn ( su nt n).
Biu cng p lc t ch ng c biu din trn hnh 5.9c. Biu ny c 2
phn, mt phn mang du m v mt phn mang du dng. Phn biu mang du m c th
gii thch l do lc dnh c tc dng ko gi tng. Trong thc t tnh ton, ngi ta thng b
qua tc dng ny nn tng p lc t ch ng E c trn mt n v chiu di tng c tnh
bng din tch phn biu cng mang du dng, tc l:
(H - z o )( zK cd - 2c K cd )
E c = Din tch abc =
2
Thay z o biu thc (5.12) vo trn s nhn c:
1 2 2c 2
E c = H K c - 2cH K c + (5.13)
2
E c c phng vung gc vi lng tng, chiu hng vo tng, im t ti trng tm
H z0
ca biu cng mang du dng tc l cch chn tng mt khong (hnh 5.9c).
3
Trong trng hp t ri (c = 0) t cng thc (5.11) ta c:
Biu thc cng p lc t ch ng: p c =zK c
(5.14)
1 2
Nh vy , tng p lc t ch ng E c = H K c (5.15)
2
Biu phn b v im t nh hnh 5.9b.
V d 5.1:
Cho mt tng chn cao 7m, lng tng thng ng v trn nhn, mt t p nm ngang
(hnh 5.10). t p c cc ch tiu:
= 19 kN/m , = 18 , c = 12kN/m.
Yu cu xc nh p lc t ch ng tc dng ln tng chn.
K c = 0,7265.
- Tnh cng p lc t ti A:
- Tnh cng p lc t ch ng ti B.
p cB = HK c - 2c K c
Xc nh p lc t b ng
S xc nh p lc t ch ng theo Rankine nh hnh 5.11a. Gi s khi t sau
tng t trng thi cn bng gii hn b ng, ta xt trng thi ng xut ti im M nh trn
hnh v:
Cc thnh phn ng sut ti M l:
z = z = 3 (5.16a)
p b = 1 (5.16b)
Thay (5.16a) v (5.16b) vo iu kin cn bng gii hn Mohr-Coulomb (5.10) s nhn
c:
p b = zK b + 2c K b (5.17)
Trong : K b = m = tg2(45+/2)
K b - h s p lc b ng theo l lun Rankine.
Hnh 5.11: S xc nh p lc t b ng
Ti z = 0 (ti A) th p bA = 2c K b
Ti z = H (ti B) )th p bB = HK b + 2c K b
1 2
E b = H K b + 2cH K b (5.18)
2
im t ca E b ti trng tm hnh thang tc l cch chn tng mt khong bng
H ( p B + 2p A )
.
3(p B + p A )
Trong trng hp t ri (c = 0), t cng thc (5.17) suy ra cng p lc t b ng:
p b = zK b . (5.19)
Nh vy, tng p lc t b ng:
1 2
E b = H K b . (5.20)
2
im t ca E b trng tm biu tam gic tc l cch chn tng mt on bng
H/3(hnh 5.11b).
Hnh 5.13: S tnh ton tng chn khi lng tng v khi t nm nghing
Trong nhng trng hp nu hnh 5.13, c th gi thit phng tc dng ca p lc t
ch ng song song vi mt t p, tc nghing mt gc so vi mt phng nm ngang v gi
tr p lc t ch ng c xc nh theo cng thc sau:
1 2
P c = H K c .
2
p c = zK c + qK c - 2c K c
(5.22)
p b = zK b + qK b + 2c K b (5.23)
Hnh 5.14: S tnh ton tng chn khi ti trng phn b u lin tc
V d 5.2:
Cho mt tng chn cao 8m, lng tng thng ng v trn nhn, mt t p nm ngang
(hnh 6.34). Trong t p c nc ngm cch mt t 2m. t p c cc ch tiu:
= 19 kN/m, bh = 20 kN/m, =17 , c = 15 kN/m2.
Yu cu xc nh p lc t ch ng tc dng ln tng. Cho bit , c ca t trn v di
mc nc ngm bng nhau.
Hnh 5.16 : S tnh ton v d 5.2
Bi gii
Dng phng php ca Rankine xc nh p lc t ch ng.
- Xc nh h s p lc t ch ng:
K c = tg2(45 - /2) = tg2(45 - 830) = tg2(3630) = 0,742
K c = 0,5476.
K c = 0,74.
- Tnh cng p lc t ch ng ti A:
- Tnh cng p lc t ch ng ti B:
p cB = - 1 h 1 K c - 2c K c = 1920,5476 - 2150,74
p cC = 1 h 1 K c + 2 h 2 K c - 2c K c
= 1920,5476 + n h 2 K c - 2150,74
= 20,81 + 32,856 - 22,2 = 31,46 kN/m.
- Tnh zo :
2c q 2 15 h
zo = - = - 1 1
n K c n 10 0,74 n
2 15 19 2
= - = 0,25m.
10 0,74 10
- Nh vy, tng p lc t ch ng:
1 1
E c = dtOab = Oa.ab = (h 2 - z o ). ab
2 2
1
= (6 - 0,25).31,46 = 90,44 kN/m.
2
- im t ca E c cch chn tng mt khong:
h2 zo 6 0,25
= = 1,92m.
3 3
- Phng tc dng ca E c l phng vung gc vi lng tng, chiu hng vo lng
tng Phng tc dng ca E c l phng ngang.
Cc gi thit c bn
Theo phng php ca Coulomb, xc nh c p lc t cn a ra mt s gi thit
nh sau:
1. Tng chn tuyt i cng, khng bin dng.
2. Mt trt trong t l mt phng v i qua chn tng.
3. Khi trt l vt rn tuyt i, ch nhng im trn mt trt tha mn iu kin cn
bng gii hn.
4. Khi t sau tng l t ri.
Xc nh p lc t ch ng
sin(90 o + )
BC = AB
sin( )
H
V AB =
cos
cos( )
do BC = H (b)
cos sin( )
T tam gic ADB ta c:
cos( )
AD = AB cos( - ) = H (c)
cos
1 2 cos 2 ( )
E c = H . 2
(5.27)
2 sin( + ) sin( )
cos 2 cos( + )1 +
cos( + ) cos( )
cos 2 ( )
t K c = 2
(5.28)
sin( + ) sin( )
cos 2 cos( + )1 +
cos( + ) cos( )
Xc nh p lc t b ng
cos 2 ( + )
K b = 2
(5.35)
sin( + ) sin( + )
cos 2 cos( )1 +
cos( ) cos( )
dE bd d 1 2
p b = = ( z K b ) = zK b
dz dz 2
(5.38)
Nh vy, biu cng p lc t b ng (p b ) theo chiu cao tng c dng tam
gic (hnh 5.20a). im t ca p lc t b ng E b cch chn tng bng H/3, c phng
nghing vi php tuyn ca lng tng mt gc .
Cn ch biu phn b p lc t ch ng p b hnh 5.20a ch biu th gi tr cng
ch khng phi phng tc dng.
cos 2 ( )
K c = 2
sin( + ) sin( )
cos cos( + )1 +
2
cos( + ) cos( )
Vi s liu cho
= 30, = 2/3 =20, = 10, = 30
cos 2 (20 o )
K c = 2
sin(50 o ) sin(0 o )
cos (10 ) cos(30 )1 +
2 o o
cos(30 o ) cos( 20 o )
(0,9397) 2 0,883
= = = 1,051.
(0,9848) 0,866 1 0,8399
2
- Nh vy tng p p lc t ch ng
1 2 1
E c = H K c = .18.42.1,051 = 151,3 kN/m.
2 2
H 4
- im t ca Ec cch chn tng = = 1,33m.
3 3
Phng tc dng ca Ec nghing gc = 20 so vi php tuyn ca lng tng (hnh 5.21).
Bi tp chng 5:
Bi 1:
Cho mt tng chn vi chiu cao H=6m. t p sau tng ng cht c: =18kN/m3, sat
= 19kN/m3, c'=10 kN/m2, '=20o. Theo phng php ca Rakine hy:
a. Tnh v v biu cng p lc t ch ngtc dng ln tng .
b. Xc nh im t, phng, chiu v tr s tng p lc ch ng.
c. Cng cu hi tng t nh trn nhng trong trng hp mc nc ngm cch mt t p
2,5m.
Bi 2:
Cho mt tng chn vi chiu cao q
H=10m nh hnh bn. Gi thit tng cng
tuyt i, lng tng thng ng, b qua ma
st gia lng tng v t p. t p sau t p H1
tng ng cht c: =17kN/m3,
Mc nc ngm
sat =20kN/m3, c'=10 kN/m2, '=22o. Mt t
H
sau tng nm ngang. Mc nc ngm cch
nh tng H 1 =4m. Ti trng phn b trn
H2
nh tng q=20 kN/m2. Yu cu:
1) V biu cng p lc t tc
dng ln tng chn t theo chiu su.
2) Xc nh im t, phng, chiu v tr s tng p lc t tc dng ln tng.
Bi 3:
Cho mt tng chn vi chiu cao H=10m
nh hnh bn. t p sau tng gm 2 lp:
Lp 1: = 18kN/m3, = 16o, C = 10kN/m2.
Lp 1
Lp 2: = 19kN/m3, = 20o, C = 15kN/m2. H1 =5m
a. Hy v biu cng p lc t ch H
ng tc dng ln tng v xc nh im t
ca tng p lc t ch ng. Lp 2 H2 = 5m
b. Cng cu hi nh trn nhng trong
trng hp c thm mc nc ngm cch mt
t p 3m.
CHNG 6. XC NH LN CA NN
CNG TRNH
6.1. M u
Di tc dng ca ti trng ngoi (cng trnh xy dng) v trng lng bn thn, Nn t
s b bin dng lm cho cng trnh xy dng trn b ln. Trong nhiu trng hp tuy ti trng
ngoi tc dng ln nn cha vt qu sc chu ti ca n nhng do bin dng qu ln ca khi
t cng gy ra s c cho cng trnh xy dng trn nh nt n, nghing, ...., v vy vic
nh gi bin dng ln ca nn t c mt ngha thc tin to ln trong thit k cng trnh.
Trong chng 2 chng ta bit rng tng bin dng ca khi t di tc dng ca ti
trng mt phn l do bin dng n hi ca ct t, ca nc mng mng, ca kh kn v mt
phn l do s gim th tch ca khi t, n chim phn ch yu trong tng bin dng.
ln ca khi t l phn chuyn v thng ng ca n. Trong tng trng hp c th
nguyn nhn gy ln c th l do ti trng ngoi (t qu c kt hoc c kt bnh thng) hoc
bao gm c ti trng ngoi v ti trng bn thn (t cha c kt).
Trong thc t hin tng ln ca nn khng xy ra tc thi, tri li xy ra trong mt thi
gian sau mi kt thc. Khong thi gian ny di hay ngn ph thuc vo qu trnh ph v lin
kt ca t, qu trnh dch chuyn cc ht v thu hp l rng, qu trnh thot nc l rng v.v...
nhanh hay chm. V vy ngoi vic xc nh ln cui cng cn phi xt qu trnh ln theo thi
gian nht l i vi t dnh.
ln ca nn lc qu trnh ln kt thc gi l ln n nh hay ln hon ton, cn
ln mt thi im no trong qu trnh nn t ang ln gi l ln cha n nh hay
ln theo thi gian.
ln tng ca nn t (S) gm 3 thnh phn: ln tc thi ( ln n hi), ln
c kt (c kt s cp) v ln t bin (c kt th cp)
6.2. Xc nh ln c kt n nh.
Hnh 6.1
Trong trng hp c kt mt hng ta c th tnh ln da vo quan h gia cc pha.
Hnh 6.2 th hin mt lp t c chiu dy H bao gm c phn ht t v phn rng c th
hin hnh gia. T quan h pha chng 2, c th gi thit th tch ca phn ht l V s bng 1,
v th th tch phn rng l e o v l h s rng ban u. Sau khi kt thc c kt, mu t c hnh
dng nh hnh bn phi ca hnh 6.2. Th tch phn ht rn vn gi nguyn khng i, trong khi
th tch phn rng gim i mt lng e. Bin dng ng ca lp t chnh l s thay i
chiu cao chia cho chiu cao ban u ca mu. Quan h gia bin dng v h s rng c th
hin trn hnh 8.9, hay:
H s e e
= = s= Ho = vHo
H o H o 1 + eo 1 + eo (6-1)
V d 6.1
Trc khi khi p trn mt din tch rng hin trng, chiu dy ca lp t nn l
10m. H s rng ban u l 1.0. Mt thi gian sau khi c khi p, xc nh c h s rng
trung bnh ca lp t nn ln l 0.8. Yu cu nh gi ln ca lp t nn.
Bi gii:
S dng phng trnh 6-1:
e 1 .0 0 .8
s= Ho = 10 = 1.0 m
1 + eo 1 + 1 .0
Trong phng trnh (6-1) bin thin h s rng e c xc nh bng kt qu nn khng
n hng trong phng th nghim. Do c mt s cch biu din kt qu th nghim khc nhau nn
cng thc tnh ln S cng s c mt s dng khc nhau, di y l mt s cng thc tnh
ln S tng ng vi cc cch biu din kt qu th nghim nn khng n hng.
Nu dng h s nn ln (p co) av
tnh ta c:
de e = av v (2-15)
av =
d 'v Thay (2-15) vo (6-1) ta c cng
e e e thc tnh ln c kt theo h s
av = = 1 2
'v '2 '1 nn ln:
H0
S c = av ,
1 + e0
Ho , + v
sc = Cc log vo ' (6-5)
1 + eo vo
V cng thc (6-4) s tr thnh:
vo
,
+ v
sc = Cc H o log (6-6)
vo
,
Tt c cc phng trnh tnh ln trnh by trn u dng cho mt lp t tnh ln. Khi
cc tnh cht c kt hay h s rng bin i ln theo chiu su hoc c s khc bit r rt gia
cc lp t th ln c kt tng s l tng ca ln cc lp t thnh phn:
n
sc = s
i =1
ci
V d 6.2
Mt lp t c kt bnh thng c b dy 10m, h s rng ban u ca lp t l 2,5. Kt
qu th nghim nn khng n hng trong phng c biu th trong cc hnh 6-6 v 6-7:
Yu cu nh gi ln c kt ca mt khi p ln trn din tch rng ti v tr trn, nu tr
s ng sut tng gia tng trung bnh trn lp t st l 10 kPa.
Bi gii
Hnh 6.6:
Bi gii:
+ T hnh: 6-6(b) ta xc nh c ng sut c kt trc vo khong 7 kPa. V lp t
st c kt bnh thng nn p vo .
+ Xc nh C c : ng cong nn nguyn s hnh 6-6(b) gn nh tuyn tnh trong
khong t 10 n 80 kPa, v vy c th xc nh dc ca ng cong t hai im ny.
e1 e2 2,1 1,21
Cc = = = 0,986
'2 80
log log
'1 10
+ Xc nh C c : ng cong nn nguyn s hnh 6-6(a) gn nh tuyn tnh trong
khong t 10 n 80 kPa.
v 0,385 0,138
Cc = = = 0,274
2, log
80
log ,
1 10
Ho vo
,
+ v 10 7 + 10
sc = Cc log = 0,986 log = 1,09m
1 + eo vo
'
1 + 2,5 7
vo
,
+ v 7 + 10
sc = Cc H o log = 0, 274 . 10 log = 1,06m
vo
,
7
3. Tnh ln c kt cho t qu c kt.
Hnh 6.7:
sc = Cr
Ho
log
vo
'
(
+ 'p vo
'
)+ Cc
Ho
log
(
'p + vo
'
+ v 'p )
1 + eo vo
' 1 + eo 'p
p
'
' +
Rt gn ta c: sc = C r
Ho
log ' + C c
Ho
log vo ' v
1 + eo vo 1 + eo p (6-9)
Trng hp s dng ch 'p vo
'
+ v
s ci bin: sc = C r H o log + Cc H o log (6-10)
vo
'
'p
V d 6.3
Cho mt tng st bi c b dy 10m. Kt qu th nghim c kt trong phng cho trong hnh
(6-8). Yu cu tnh ln c kt nu ti trng cng trnh trn b mt s gia tng ng sut trung
bnh trong lp t vi tr s l 35kPa.
Hnh 6-8: ng
cong quan h gia
h s rng v log
ng sut hiu qu
m t qu trnh trm
tch, ly mu (gim
ti) v c kt li
trong thit b c kt
Bi gii:
T ng cong nn BCD trn hnh (6-8), theo phng php xc nh ng sut c kt trc
ca Casagrande ta xc nh c p =130 kPa. Cng t hnh (6-8) ta c vo =80 kPa ;
e o =0,84.
V ng sut tc dng l 35 kPa nn: vo + v = 115 kPa < p =130 kPa.
V vy S c c xc nh theo cng thc (6-7).
Ho , + v
sc = C r log vo '
1 + eo vo
C r c ly bng dc trung bnh ca hai on cong DE v EF trn hnh (6-8), v c c
C r 0,03.
Thay cc gi tr bit vo cng thc (6-7) trn ta c S c = 0,026 m.
V d 6.4
Cho mt tng st bi c b dy 10m. Kt qu th nghim c kt trong phng cho trong hnh
(6-8) nh v d 6.3. Yu cu tnh ln c kt nu ti trng cng trnh trn b mt s gia tng
ng sut trung bnh trong lp t vi tr s l 90 kPa.
Bi gii:
T ng cong nn BCD trn hnh (6-8), theo phng php xc nh ng sut c kt trc
ca Casagrande ta xc nh c p =130 kPa. Cng t hnh (6-8) ta c vo =80 kPa ;
e o =0,84.
V ng sut tc dng l 90 kPa nn: vo + v = 170 kPa > p =130 kPa.
V vy S c c xc nh theo cng thc (6-9).
Ho p '
Ho ' +
sc = C r log ' + Cc log vo ' v
1 + eo vo 1 + eo p
1
ex = [ x - 0 ( y + z )]
E0
1 (6-11)
ey = [ y - 0 ( z + x )] Hnh 6.9:
E0
1
ez = [ z - 0 ( x + y )]
E0
Xt bin dng th tch tng i ca phn t t, ta c:
v = x + y + z = x + 0 ( x + z ) + z = (1+ 0 )( x + z )
hoc = (1 + 0 ) (6.15)
Trong = x + z
Thay (6.15) vo (6.14) s nhn c biu thc tnh ln n nh ca mt lp t c
chiu dy H trong iu kin bi ton bin dng phng:
1 z (6-16)
S= 0 1 2 H
1 2 0 ' 1 + 1
tnh ln theo cng thc (6.14) v (6.16), cn c gi tr 2 xc nh t th nghim nn c n
hng. Tuy nhin th nghim ny kh phc tp, nn thng vn dng kt qu th nghim nn khng n
hng xc nh 2 . Mun vy cn n iu kin nn khng n hng sau y:
0
x = y = 0 z = z
1 0
0
T = x + y + z = z + 2 z
1 0
1 + 0
Sau khi bin i ta c: = z (6-17)
1 0
1 0
hoc z = (6-18)
1 + 0
Cng c th nhn c quan h gia z v cho bi ton bin dng phng nh so snh
biu thc (6.15) v (6.17).
1
= z (6.19)
1 0
Hnh 6.10:
q k 2u
T dzdt = dzdt (b)
z n z 2
q
Mt khc v nc v ht t khng b p co ( theo gi thit 3), nn th tch nc dzdt thot ra
z
Vr
khi phn t t trong thi gian dt bng th tch l rng b thu hp dt trong khong thi gian
t
.
Din gii ta c:
Vr 1 1
dt = (V h .)dt = ( dz.1.1.)dt = dzdt
t t t 1 + o 1 + o t
1 u
= a dzdt ( v d t = adu t )
1 + o t
Vr a u
Cui cng dt = dzdt (c)
t 1 + o t
So snh (b) v (c) nhn c:
k 2u a u
dzdt = dzdt (d)
n z 2
1 + o t
u 2u
Rt gn ta c: = Cv 2
t z
(6.23)
k (1 + o )
Trong : Cv = (6.24)
a n
C v _ h s c kt (cm/nm).
k _ h s thm (cm/nm).
a _ h s p co (cm/N).
o _ h s rng t nhin.
n _ trng lng ring ca nc (0,01 N/cm).
T cng thc (6.24) thy rng, h s c kt C v t l thun vi h s thm k v t l
nghch vi h s p co a. Nh vy C v l h s c trng cho mc c kt ca t. t cng kh
thm, h s c kt cng b.
Biu thc (6-23) l phng trnh vi phn c kt thm mt hng ca t bo ho nc.
Phng trnh ny c dng tng t phng trnh truyn nhit, c th dng phng php phn ly
bin s gii. Kt hp iu kin ban u v iu kin bin ca bi ton s tm c nghim
ring p lc nc l rng u thi im t bt k ti su z bt k.
V d tm nghim ca phng trnh (6-23) vi iu kin ban u v iu kin bin cho hnh
6-11.
iu kin ban u:
Khi t = 0 , ti mi z u = p.
Khi t = , ti mi z u = 0.
iu kin bin:
u h k u
Ti z =H vi mi t q = 0 , = 0 ( v q =v = ki = k = )
z z n z
Ti z =0 vi mi t u = 0.
Vi iu kin ban u v iu kin bin nu trn s tm c nghim ca phng trnh (6.23)
nh sau :
4 1 mz m 2N
u z,t = .p sin( )e (6.25)
m =1 m 2H
Trong :
m - s nguyn dng l 1,3,5 ...
e - c s logarit t nhin.
z - su ca im ang xt.
2C v
N - nhn t thi gian. N= t (6.26)
4H 2
H - khong cch thot nc ln nht.
+ Nu trng hp mt mt thot nc th H bng chiu dy lp t.
+ Nu trng hp hai mt thot nc th H bng 1/2 chiu dy lp t.
t - thi gian c kt.
C v - h s c kt.
V d 6.5
Mt tng t st bo ho nc dy 5m nm trn tng khng thm. Trn tng st l lp
ct mng chu ti trng thng ng phn b u lin tc p = 200 kN/m. Hy tnh v v biu
phn b p lc nc l rng u theo chiu su ca tng st thi im sau khi tc dng ti trng
p 6 thng. Cho bit ch tiu c l ca tng st nh sau:
H s thm k = 1,4 cm/nm; H s rng ban u o = 0,80.
H s p co a = 0,00183 cm/N.
Bi gii
Tnh h s c kt C v :
k (1 + o )
Cv =
a n
Trong : a = 0,00183 cm/N = 1,83 cm/kN.
n = 10 kN/m = 10-5 kN/cm
k = 1,4 cm/nm.
1,4.(1 + 0,8)
Do : Cv = = 1,377.105 cm/nm
1,83.10 5
Hnh 6.12:
Trn hnh 6.12 din tch abc l biu phn b p lc nc l rng u z,t v din tch aedc
l biu phn b p lc nn ' z , t ( p lc hiu qu).
3. c kt ca t nn.
c kt l t s gia ln thi im t no trong qu trnh ang ln
(S t ) v ln thi im qu trnh ln kt thc (S), k hiu l Q t .
St
Qt = (6.27) St = QtS (6.28)
S
Trong :
H H
a a
S=
1 + o z dz
0
(a) ; St =
1 + o '
0
z ,t dz (b)
'
0
z ,t dz dz u
0
z
0
z ,t dz u
0
z ,t dz
Qt = H
= H
Qt = 1 - H
(6.29)
dz
0
z dz
0
z dz
0
z
H
Din tch biu ng sut hiu qu aedb trn hnh 6-12 thi im t
0
z dz -
= (l thi im qu trnh c kt chm dt).
H H
T cng thc (6.29) thy rng c kt Q t ph thuc t s u
0
z ,t dz/ z dz tc ph thuc
0
t s ca din tch biu p lc nc l rng abc v biu ng sut hiu qu aedb trn hnh 6-
12. R rng Q t tng trng theo thi gian c kt, t Q t = 0 thi im t = 0 tng ln Q t = 1
thi im t = .
Vy c kt Q t biu th mc hon thnh qu trnh chuyn ho p lc nc l rng
thnh ng sut hiu qu trong qu trnh c kt.
Nu biu p lc nc l rng v ng sut hiu qu c xc nh, iu kin thot
nc v tnh cht ca t nn bit trc th d dng tnh c c kt Q t v nh s tnh
c S t theo cng thc (6.28).
4. c kt ca t nn trong cc trng hp c bn
Trong thc t xy dng, trn c s phn tch tnh cht v iu kin thot nc mt hng
ca t nn, c im ca ti trng cng trnh v tnh hnh phn b ng sut trong t c th phn
ra 5 trng hp c kt c bn sau y ca bi ton c kt mt hng.
Hnh 6.13:
Trong trng hp ny thay biu thc (6-25) vo cng thc (6-29) ri tch phn s nhn
c:
8 1
Q to = 1 -
2
m
m =1
2
e-mN (6-30)
2C v 2C v t1 H
2
hoc : t1 = t2 = 1 (6.32)
4H12 4H 22 t2 H2
Biu thc (6-32) cho thy t s thi gian c kt bng bnh phng t s khong cch thot
nc ln nht. Trong trng hp ang xt (hnh 6-14a,b) vi iu kin thot nc mt mt nn
khong cch thot nc ln nht H 1 , H 2 cng chnh l chiu dy ca lp t nn.
Hnh 6.14:
T biu thc (6.32) cn c th suy ra thi gian c kt ca hai lp t nn c tnh cht,
chiu dy v phn b ng sut p co ging nhau nhng iu kin thot nc ca chng khc
nhau (hnh 6-14b,c). Trn hnh 6.14c, t nn thot nc hai mt nn khong cch thot nc ln
nht ch bng H 2 /2, do (6.32) tr thnh:
2
t 1 H 2 2
= = 4 H2 = 4 (6-33)
t2 H2 H
2
2
R rng thi gian c kt t 2 ca lp t nn thot nc hai mt ngn hn nhiu, ch bng
1/4 thi gian c kt t 1 ca t nn c cng chiu dy nhng ch thot nc mt mt.
,z, z
, trong z = H.
,,
Khi t = 0, 0 z H , u t =
H
iu kin bin:
Ti z = 0 , vi mi t , u t = 0.
,z, z
Ti 0 z H , vi mi t , z =
H
,z, z
Thay nghim u z,t v z = vo biu thc (6.29) ri tch phn s nhn c:
H
(1) n 1
32
e ( 2 n 1)
2
N
Q t1 = 1 - (6.34)
3 n =1 ( 2n 1)
3
Q t2 a z H = Q to
a z H - Q a z H
t1
2(1 + o ) 1 + o 2(1 + o )
Rt gn ta c: Q t2 = 2Q to - Q t1 (6-37)
TH TH-3 , TH-4
Qt TH-0 TH-1 TH-2
N 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,8 1,0 2,0 3,0 5,0 7,0 10,0 >10
0,02 0,21 - 0,42 0,04 0,07 0,10 0,12 0,14 0,16 0,19 0,21 0,28 0,32 0,35 0,37 0,38 Tnh
0,04 0,22 0,01 0,43 0,05 0,08 0,11 0,13 0,15 0,17 0,20 0,22 0,29 0,33 0,36 0,38 0,38 Theo
0,06 0,24 0,03 0,45 0,07 0,10 0,13 0,15 0,17 0,19 0,21 0,24 0,31 0,35 0,38 0,40 0,41 TH-2
0,08 0,25 0,05 0,45 0,09 0,12 0,14 0,16 0,18 0,20 0,23 0,25 0,32 0,36 0,38 0,40 0,41
0,10 0,27 0,07 0,47 0,11 0,14 0,16 0,18 0,20 0,22 0,25 0,27 0,33 0,37 0,40 0,42 0,43
0,12 0,28 0,09 0,47 0,12 0,15 0,18 0,20 0,22 0,23 0,26 0,28 0,34 0,38 0,41 0,42 0,44
0,14 0,30 0,11 0,49 0,14 0,17 0,20 0,22 0,24 0,24 0,28 0,30 0,36 0,40 0,43 0,44 0,46
0,16 0,31 0,12 0,50 0,16 0,18 0,21 0,23 0,25 0,26 0,29 0,31 0,37 0,41 0,44 0,45 0,47
0,18 0,32 0,14 0,50 0,17 0,21 0,22 0,24 0,26 0,28 0,30 0,32 0,38 0,42 0,44 0,46 0,47
0,20 0,34 0,16 0,52 0,19 0,22 0,24 0,26 0,28 0,30 0,32 0,34 0,40 0,43 0,46 0,48 0,49
0,24 0,36 0,19 0,53 0,22 0,25 0,27 0,29 0,30 0,32 0,34 0,36 0,42 0,45 0,47 0,49 0,50
0,28 0,39 0,22 0,56 0,25 0,28 0,30 0,32 0,33 0,35 0,37 0,39 0,45 0,48 0,50 0,52 0,53
0,32 0,41 0,25 0,57 0,28 0,30 0,32 0,34 0,36 0,37 0,39 0,41 0,46 0,49 0,52 0,53 0,54
0,36 0,44 0,28 0,60 0,31 0,33 0,35 0,37 0,38 0,40 0,42 0,44 0,49 0,52 0,55 0,56 0,57
0,40 0,46 0,31 0,61 0,34 0,36 0,38 0,40 0,41 0,42 0,44 0,46 0,50 0,54 0,56 0,57 0,58
0,45 0,48 0,34 0,62 0,37 0,39 0,41 0,42 0,43 0,44 0,46 0,48 0,53 0,55 0,57 0,59 0,61
0,50 0,51 0,38 0,64 0,40 0,42 0,44 0,45 0,47 0,48 0,50 0,51 0,55 0,58 0,60 0,61 0,62
0,55 0,53 0,41 0,65 0,43 0,45 0,47 0,48 0,49 0,50 0,52 0,53 0,57 0,59 0,61 0,62 0,63
0,60 0,56 0,44 0,68 0,46 0,48 0,50 0,51 0,52 0,53 0,55 0,56 0,60 0,62 0,64 0,65 0,66
Bng 6.1: Gi tr N ~ Q t (tip theo)
TH TH-3 , TH-4
Qt TH-0 TH-1 TH-2
N 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,8 1,0 2,0 3,0 5,0 7,0 10,0 >10
0,65 0,58 0,46 0,70 0,48 0,50 0,52 0,53 0,54 0,55 0,57 0,58 0,62 0,64 0,66 0,67 0,68 Tnh
0,70 0,60 0,49 0,71 0,51 0,53 0,54 0,55 0,56 0,57 0,59 0,60 0,64 0,66 0,67 0,68 0,69 Theo
0,75 0,62 0,52 0,72 0,54 0,55 0,57 0,58 0,59 0,61 0,61 0,62 0,65 0,67 0,69 0,70 0,70 TH-2
0,80 0,64 0,54 0,74 0,56 0,57 0,59 0,60 0,60 0,62 0,63 0,64 0,67 0,69 0,71 0,72 0,72
0,85 0,65 0,56 0,74 0,58 0,59 0,60 0,61 0,62 0,63 0,64 0,65 0,68 0,70 0,71 0,72 0,72
0,90 0,67 0,58 0,76 0,60 0,61 0,62 0,63 0,64 0,65 0,66 0,67 0,70 0,72 0,73 0,74 0,74
0,95 0,69 0,60 0,78 0,62 0,63 0,64 0,65 0,66 0,67 0,68 0,69 0,72 0,74 0,75 0,76 0,76
1,00 0,70 0,62 0,78 0,64 0,65 0,66 0,67 0,67 0,68 0,69 0,70 0,73 0,74 0,75 0,76 0,77
1,10 0,73 0,66 0,80 0,67 0,68 0,69 0,70 0,70 0,71 0,72 0,73 0,75 0,77 0,78 0,78 0,79
1,20 0,76 0,69 0,83 0,70 0,71 0,72 0,73 0,74 0,74 0,75 0,76 0,78 0,80 0,81 0,81 0,82
1,30 0,78 0,72 0,84 0,73 0,74 0,75 0,75 0,76 0,77 0,77 0,78 0,80 0,81 0,82 0,83 0,83
1,40 0,80 0,75 0,85 0,76 0,77 0,77 0,78 0,78 0,79 0,79 0,80 0,82 0,83 0,83 0,84 0,84
1,50 0,82 0,77 0,87 0,78 0,79 0,79 0,80 0,80 0,81 0,81 0,82 0,84 0,85 0,85 0,86 0,86
1,60 0,84 0,79 0,89 0,80 0,81 0,81 0,82 0,82 0,83 0,83 0,84 0,86 0,87 0,87 0,88 0,88
1,80 0,87 0,83 0,91 0,84 0,84 0,85 0,85 0,86 0,86 0,86 0,87 0,88 0,89 0,89 0,90 0,90
2,00 0,89 0,86 0,92 0,87 0,87 0,87 0,88 0,88 0,88 0,89 0,90 0,90 0,91 0,91 0,91 0,92
3,00 0,96 0,95 0,97 0,95 0,95 0,96 0,96 0,96 0,96 0,96 0,96 0,96 0,97 0,97 0,97 0,97
5,00 0,99 0,99 0,99 0,99 0,99 0,99 0,99 0,99 0,99 0,99 0,99 0,98 0,99 0,99 0,99 0,99
1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00
5. Tnh ton ln theo thi gian
Trong thc t thit k thng gp hai dng bi ton sau y khi tnh ton ln ca nn theo
thi gian.
Bi ton th nht: Cho bit thi gian t, yu cu tnh c kt Q t v ln S t .
Cc bc tnh ton nh sau:
Tnh h s c kt Cv theo cng thc (6-24).
Tnh nhn t thi gian N theo cng thc (6-26).
Xc nh trng hp c kt c bn hoc tr s theo cng thc (6-39):
' z
= .
"z
Tnh ton Qt theo cng thc (6.31), (6.34), (6.36), (6.37), (6.38) hoc tra bng 6.1
nh gi tr N v .
Tnh ln St theo cng thc (6.28).
Bi ton th hai: Cho bit c kt Q t hoc ln S t , yu cu xc nh thi gian t
cn thit t nn t c c kt hoc ln ni trn.
Cc bc tnh ton nh sau:
Tnh h s c kt Cv theo cng thc (6.24).
' z
Xc nh trng hp c kt c bn hoc tr s = .
"z
Tra bng 6.1 xc nh nhn t thi gian N nh gi tr Qt v .
Tnh thi gian t theo cng thc (6.26).
V d 6.6:
Nn t st bo ho nc dy 10m nm trn
tng khng thm nc. Mt nn chu ti
trng phn b cc b p = 235,4 kN/m, ng
sut p co do ti trng p gy ra trong nn c
dng phn b nh hnh 5.24.
Cho bit cc c trng c l t nn nh
sau:
H s rng ban u 1 = 0,8.
H s p co a = 0,0025 cm/N
H s thm k = 2,0 cm/nm.
Hy xc nh:
Hnh 6.17
Hy xc nh:
1. ln S t thi im t = 1 nm sau khi tc dng ti trng p.
2. Thi gian t cn thit c kt t nn t 0,75.
Bi gii
1. Xc nh ln S t
a. Xc nh ln n nh S:
a
S= z H
1 + 1
Trong :
235,4 + 157,0
z = = 196,2 kN/m = 19,62 N/cm.
2
Thay s liu cho v z vo cng thc trn ta c:
0,0025
S= .19,62.1000 = 27,3 cm.
1 + 0,8
b. Tnh S t
y l TH-4
k (1 + 1 ) 2,0(1 + 0,8)
Cv = = = 1,44.105 cm/nm.
a n 0,0025 0,01
2C v 2 1,44.10 5
N= t = . .1 = 0,36
4H 2 4 1000 2
235,4
= = 1,5
157,0
Q t xc nh c nh tra bng 6.1 vi N =0,36 v = 1,5 nhn c Q t = 0,465 do :
S t = Q t .S = 0,46527,3 = 12,7 cm.
2. Tnh thi gian t cn thit t nn t c kt Q t = 0,75.
a. Xc nh N
N xc nh nh tra bng 6.1 vi Q t = 0,75 v = 1,5 nhn c N = 1,13.
b. Tnh t
4H 2 4 1000 2
t= 2 N= 2. .1,13 = 3,18 nm.
Cv 1,44.10 5