UNIVERSITI MALAYSIA SABAH

AJ10203

SEJARAH SABAH DAN SARAWAK

NOR SYAMIMI SYAZWANI BINTI MOHD AMIN (BA15110409)

SEKSYEN 1 (KHAMIS 2 4 PETANG)

PENSYARAH : PROFESOR MADYA DR.BILCHER BALA

TUTOR :GEOGERY KIYAI

TEMPAT:BTG7

MASA : 9-10 PAGI (ISNIN)

SOALAN 10 :

PEMERINTAHAN JEPUN (1942-1945) DIKATAKAN ZALIM KE ATAS PENDUDUK

BORNEO UTARA DAN SARAWAK PADA TAHUN 1942-1945. BAHASKAN SEJAUHMANA
KEBENARAN PERNYATAAN TERSEBUT.
1.0 PENGENALAN
Kebangkitan kuasa Jepun dibawah pembaharuan Meiji sebagai kuasa imperialis di rantauAsia
telah memperlihatkan pendudukan Jepun pada mulanya di Tanah Melayu dan diikuti dengan
penaklukan di Borneo Utara serta di Sarawak pada tahun 1941. Kehadiran Jepun iniadalah
sama seperti imperialis lain iaitu mendapatkan bahan-bahan mentah untuk ekonomidan juga
disebabkan faktor jumlah penduduk yang sangat ramai dan keperluan harian serta pendapatan
negara yang sukar ditentukan dengan tepat. negara Jepun.Berbekalkan slogan Asia untuk
Asia dan Menghapuskan Imperialisme Kuasa-kuasa Barat perjuangan Jepun pada awalnya
dilihat murni oleh masyarakat setempat keranamelambangkan kebangkitan masyarakat
Asia.1Malahan orang Melayu dan India mengalu-alukankedatangan orang Jepun yang melihat
Jepun sebagai penyelamat dan penghalau jajahan British.Keadaan ini dapat dilihat pada 8
Disember 1941, pihak Jepun telah mneyerang dua buah kapal perang British iaitu Princes of
Wales dan HMS Repulse di selat Melaka. Oleh sebab itu, secara rasminya bermulalah zaman
pendudukan Jepun di Borneo Utara dan Sarawak telah menyebabkan beberapa dasar
pemerintahan negara di ubah kepada sistem pemerintahan Jepun.

Borneo Utara atau kini dikenali sebagai Sabah merupakan sebuah pulau yang dikelilingi
kawasan batuan tinggi dan membentuk sebahagian lipatan gunung muda di zon
pasifik.2Struktur sebelah Timur Borneo Utara berkait dengan kawasan pergunungan dan
kepulauan Mindanao di Filipina melalui Kepulauan Sulu ke Semenanjung Dent dan Semporna.3
Pada asalnya Sabah terletak di bawah kekuasaan Kesultanan Brunei sejak abad ke-15 lagi dan
kekuasaan Kesultanan Brunei juga menyeluruh di Sarawak juga. Namun, sebahagian besar
Sabah telah dihadiahkan kepada Sultan Sulu pada tahun 1907 bagi membalas jasa baginda
kerana membantu menumpaskan Sultan Brunei.
Manakala, Sarawak merupakan sebuah negeri yang terletak di bawah kekuasaan Brunei
pada awal abad ke-19.Pelbagai kekacauan yang telah timbul terutama di bahagian hujung
selatan Sarawak iaitu Kuching telah membuka ruang kepada ketibaan seorang Inggeris
bernama Brooke.Pada asalnya, Brooke diminta membantu Pangeran Muda Hashim untuk

1
Sifoo Sidee, Belajar Biar Betul, Shah Alam: Ultimate Print Sdn. Bhd, 2014, hlm 76.

2Lee Yong Leng, North Borneo (Sabah) : A Study in Settlement Geography.Singapura.Eastern Universities Press LTD.
1965.hlm 2.

3Ibid, hlm 2.
meleraikan kekacauan yang berlaku di Sarawak pada waktu itu.Akhirnya, setelah berjaya
mengalahkan pemberontak-pemberontak tersebut, Kuching telah diserahkan kepada Brooke
dan James Brooke telah diangkat menjadi Raja Sarawak.Pemerintahan beliau telah bermula
pada tahun 1840 dan telah diwarisi oleh dua Rajah Brooke selepasnya.
Sepanjang Perang Dunia Kedua, British Malaya, Borneo Utara dan Sarawak berada di
bawah naungan Jepun.Empayar Jepun memulakan Perang Pasifik dengan menceroboh Kota
Bahru di Kelantan pada 8 Disember 1941 pada 00:25, kira-kira 90 minit sebelum Serangan ke
atas Pearl Harbor di Hawaii pada 07:48 pada 7 Disember Hawaii pada masa 01:48 pada 8
disember waktu malaysia. Mereka kemudiannya menyerang pulau Borneo pada pertengahan
Disember 1941 dan mendarat di pantai barat berhampiran Miri di Sarawak. Pencerobohan
berjaya dilakukanmenjelang 23 Januari 1942 apabila mereka mendarat di Balik Papan di Borneo
di pantai Timur Semasa jajahan dan kira-kira 100,000 orang terbunuh.
Sebelum Kedatangan Jepun ke Borneo Utara dan Sarawak pada tahun 1942, keluarga
Brooke yang memerintah Kerajaan Sarawak telah berada di luar negara di Australia. Hanya
seorang ahli keluarga brooke iaitu Donald Hudden terkorban semasa penjajahan Jepun.
Borneo adalah sasaran utama untuk Jepun yang dikawal dengan lemah kerana Jepunsangat
memerlukan sumber semula jadi seperti bekalan bahan api yang terjamin untuk flex otot dan
mencapai matlamat jangka panjang menjadi kuasa utama di rantau Pasifik. Borneo juga berdiri
di laluan laut utama antara Jawa, Sumatera, Malaya dan Sulawesi.Kawalan laluan ini adalah
penting untuk mendapatkan wilayah.

Pada 13 Disember 1941, Jepun bertindak dengan meninggalkan Teluk Cam Ranh di
Indochina Perancis, dengan pengiring Yura cruiser (Laksamana Muda Shintaro Hashimoto) dan
Bahagian Pemusnah 12, Murakumo, Shinonome, Shirakumo dan Usugumo, kapal selam-
pemburu Ch 7 dan pesawat depot kapal Kamikawa Maru serta sepuluh kapal pengangkutan
yang dijalankan Infantri Jepun 35 Briged HQ di bawah perintah Mejar-Jeneral Kiyotake
Kawaguchi. Sokongan Pasukan diperintahkan oleh Laksamana Takeo Kurita terdiri daripada
kapal perang Kumano dan Suzuya dan pemusnah Fubuki dan Sagiri.Hal ini demikian kerana
untuk menawan Miri dan Seria, manakala selebihnya akan menyerang di Kuching dan
berdekatan lapangan terbang udara. Pada 15 Disember 1941, dua unit pendaratan dicagar Miri
dan Seria dengan hanya rintangan yang sangat kecil daripada angkatan tentera British.
Beberapa jam kemudian, Lutong telah ditawan.
 Sejak 1882, Borneo Utara adalah merupakan satu lagi naungan British di bawah Syarikat
Borneo Utara British.Luar Pesisir terletak tanah jajahan mahkota British Labuan. Namun, pada
31 Disember 1941 di bawah Leftenan Kolonel Watanabe berpindah ke utara untuk menduduki
Brunei, Labuan Island, dan Jesselton yang kini dikenali sebagai Kota Kinabalu. Malah, setelah
Jepun menguasai Labuan nama pulau telah ditukar Maeda Jima.4Pada 1 Januari 1942, tentera
Jepun menyerang Labuan Island dan ini merupakan salah satu tindakan awal dalam kempen
mereka untuk menawan Borneo.Jepun mengembalikan hak ketuhanan pemerintahan Labuan
kepada Sultan Brunei tetapi urusan pentadbiran dikendalikan oleh pihak tentera Jepun.5Semasa
pemerintahan Jepun, Labuan dicantumkan pentadbirannya dalam kawasan Seikai Shiu iaitu
Residensi Pantai Barat dan Pedalaman.6

Pihak Bersekutu tunggal infantri unit di pulau itu seluruh Borneo adalah Batalion 2-
Tentera India , pasukan15 Punjab Rejimen, yang berpangkalan di Kuching, Sarawak. Pada 18
Januari 1942, tentera Jepun menggunakan bot nelayan kecil, Jepun mendarat di Sandakan,
kerusi kerajaan Borneo Utara British. Pada pagi 19 Januari, Gabenor Charles Robert Smith
menyerah Borneo Utara British.Berikutan penyerahan pihak Bersekutu pada 16 Mei 1942,
Borneo Utara adalah di bawah pemerintahan Jepun. Berdasarkan di bawah naungan Jepun,
borneo telah dibahagikan kepada dua bahagian pantai barat termasuk dalaman dan Kudat
dinamakan Shiu Sheikai dan pantai timur telah dipanggil Tokai Shiu.

Pada 10 Jun 1945, Borneo Utara dibebaskan dari pendudukan Jepun setelah tentera
Australia dari Divisen kesembilan mendarat di Labuan.7 Pada hari tersebut Labuan dicantumkan
dengan Borneo Utara di bawah pentadbiran tentera British. Undang-undang tentera
diisytiharkan di Borneo British pada 1 September 1945 oleh Leftenan General L. J. Morshead
yang merupakan pegawai pemerintah kor pertama Australia. Borneo British dalam konteks
undang-undang tentera bermakna Borneo Utara, Labuan, Brunei dan sarawak. Malah, hampir

4 Labuan The Gateway of North Borneo, Kinabalu Magazine, January 1954.

5 M. H. Baker, North Borneo, The First Ten Years 1946-1956, Singapore, Malaya Publishing House, 1962, hlm. 28.

6V. Gabriel William, The General State Administration on of Sabah 1881-1981, Commemorative History of Sabah
1881-1981, The Sabah State Government Centenary Publications Committee, Kuala Lumpur, 1981, hlm. 16.
7ARCNB 1953, hlm. 145.
keseluruhan jabatan dan pihak berkuasa kerajaan menyediakan perkhidmatan bagi keempat-
empat wilayah berkenaan.8

Secara umumnya, dasar pemerintahan dan pentadbiran Jepun di Borneo Utara dan
Sarawak banyak meninggalkan kesan negative dan memperlihatkan dengan jelas kezaliman
Jepun kepada masyarakat pada ketika itu. Implikasi dan bukti kezaliman Jepun yang dapat
dilihat dengan merangkumi pelbagai aspek kehidupan iaitu dalam bidang sosial, politik dan
ekonomi. Malahan, zaman pendudukan Jepun selama tiga tahun setengah di anggap sebagai
Zaman Gelap Tanah Melayu oleh masyarakat kerana penderitaan yang mereka alami.

8Ibid, hlm. 30.

2.0 KEZALIMAN PEMERINTAHAN JEPUN DI BORNEO UTARA DAN SARAWAK

2.1 BORNEO UTARA

Pendudukan Jepun ke atas Borneo Utara bermula apabila tentera Jepun daripada Sibu telah
mara ke Labuan pada 1 Januari 1942.9 Pada 3 Januari pula, tentera Jepun terus mara ke
daerah Mempakul dan seterusnya ke Beaufort serta menuju ke Jesselton dan Berjaya
menduduki Bandar tersebut pada 9 Januari.10

Masyarakat Sabah pada mulanya mengamalkan sistem ekonomi tradisional ataupundikenali

sebagai sistem ekonomi sara diri. Tanaman utama masyarakat Sabah ialah padi yang menjadi
tanaman makanan utama mereka.Tanaman padi sawah diusahakan oleh orang Kadazan dan
orang Dusun. Kawasan penanaman padi sawah yang utama ialah di Tuaran, Papar dan
Penampang. Padi sawah juga ditanam di lembah-lembah bukit seperti Ranau, Keningau dan
Tambunan. Mereka turut mengusahakan pertanian pindah dimanamereka menanam padi huma
di lereng-lereng bukit yang landai seperti di kawasan pedalaman yang bergunung-ganang.
Penduduk peribumi yang mengusahakan penanaman padi huma ialah kaum Murut dan Bajau.
Selain padi terdapat tanaman lain yang ditanam untuk dijadikan punca rezeki seperti jagung,
ubi keledek, buah-buahan dan sayur-sayuran. Tanaman-tanaman yang lain ini menjadi penting
kerana ia merupakan makanan selang dimana ubi akan dijadikan makanan utama sewaktu
bekalan beras tidak mencukupi. Namun, setelah kedatangan pihak Jepun yang menjajah
wilayah Borneo Utara

9Siti Aidah Hj. Lokin, Perubahan Sosioekonomi dan Penadiran Masyarakat Peribumii Sabah (1881-1963), Universiti
Malaysia Sabah, 2007, hlm 1.

10 Ibid, hlm 1.
2.2 SARAWAK

Persekitaran di Sarawak sebelum kedatangan tentera Jepun pada tahun 1942 boleh dikatakan
aman dan damai. Namun, Kemaraan tentera Jepun yang bergerak dari pangkalan tentera Cam
Ranh (IndoChina) dan mendarat di Miri pada 21 Disember 1941. Pendaratan tentera Jepun di
Miri agak lewat daripada Tanah Melayu, iaitu pada 16 Disember 1941. Manakala, dari Miri pula,
kumpulan ini berpecah kepada dua iaitu kumpulan pertama ke Kuching dan kumpulan kedua ke
Sibu. Selepas penaklukan Jepun di wilayah ini memperlihatkan pelbagai perbezaan dan berlaku
kemusnahan sehingga menggugat keharmonian penduduk di Sarawak. Sebagai contohnya,
iaitu dari segi ekonomi berlaku inflasi yang sangat teruk sehingga pengeluaran mata wang tidak
dapat dikawal kerana pengeluaran secara berlebihan. Kejadian ini

sebelum kedatangan pihak Jepun yang mengamalkan ekonomi sara diri dan tanaman utama
mereka juga ialah padi. Padi sawah di sarawak diusahakan oleh orang Kelabit yang mendiami
kawasan rumah panjang di hulu Sungai Baram manakala, padi huma pula ditanam oleh orang
Bidayuh, Iban dan Kenyah. Kebiasaannya,di setiap rumah panjang di Sarawak,terdapat tanah
yang diperuntukkan khas untuk menanam padi huma secara bergotong-royong. Contoh
tanaman lain yang diusahakan adalah sayur-sayuran, lada hitam, buah-buahan seperti kelapa
dan pisang. Di samping itu,kegiatan memburu binatang turut dijalankan seperti pelanduk kancil
dan ayam hutan sebagai sumber harian mereka. Ternakan secara kecil-kecilan pula seperti
ayam dan lembu yang dipelihara di sekitar kawasan kediaman mereka. Rentetan daripada
kejadian ini,
(3) Kemaraan Jepun ke Sabah dan Sarawak
1. Mendarat di Miri

2. Berpecah kepada dua pasukan;

i) ke Kuching dan kemudian ke Sibu

ii) ke Sabah melalui Labuan dan ke Sandakan.

3. Tiada tentangan sengit

(4) Cara Kemaraan Tentera Jepun

1. Kapal terbang perang

2. Kereta kebal penggempur

3. Kereta kebal yang kecil

4. Penggunaan bot

5. Penggunaan basikal melalui jalan sempit cepatkan perjalanan

(5) Kemusnahan Akibat Peperangan

1. Kemusnahan infrastruktur, sumber ekonomi dan bangunan.

2. Semasa berundur, tentera British guna taktik bumi hangus (memusnahkan jambatan, jalan kereta
api, ladang dan kaw. perlombongan)

3. bagi melengah-lengahkan kemaraan tentera Jepun dan melumpuhkan ekonomi.

4. British bakar telaga minyak di Miri

5. British musnah dokumen-dokumen kerajaan.

6. Kemusnahan menggagalkan cita Jepun untuk menguasai bahan mentah

7. Bangunan musnah.

8. Menghancurkan tamadun manusia.

9. Bangunan Muzium Selangor musnah

10. Jambatan Guillemard di Kuala Krai diletupkan

Kesan-kesan Pendudukan Jepun

a) Kesan Sosial- Penindasan terhadap orang Cina- Ramai pemuda tempatan dipaksa
menjadi buruh paksa untuk membina Landasan JalanKereta Api Maut di sempadan Negara Thai
dan Burma.- Masalah kesihatan ekoran kekurangan bekalan perubatan dan makanan tidak
berzat.- Layanan Jepun terhadap orang tempatan berat sebelah. Orang Cina diberi
layananburuk dan berbaik-baik dengan orang Melayu. Timbul perasaan permusuhan
antarakaum.- Sistem pendidikan Jepun diperkenalkan seperti bahasa Jepun- Nippon-godan
laguKamigayo.

b) Kesan Ekonomi- Perusahaan bijih timah dan getah semakin merosot ekoran British
telah musnahkankawasan lombong, ladang dan kilang.- Barangan keperluan berkurangan
seperti tekstil, ubat-ubatan, beras. Makanan beras diganti dengan ubi kayu.- Nilai matawang
jatuh. Wang pokok pisang dikeluarkan banyak tetapi tidak bernilai- Masalah insflasi berlakuc)

Kesan Politik-

Memberi kesedaran politik kpd penduduk tempatan akibat guna propaganda Asia
untukorang Asia- Org Melayu mendapat peluang pentadbiran- Timbul kesedaran Inggeris
mempunyai kelemahan akibat dicabar oleh tentera Jepun- Lahir semangat nasionalisme seperti
wujud Parti Komunis Malaya (PKM), PembelaTanah Air (PETA), Kekuatan Rakyat Istimewa
(KRIS)- Mengukuhkan sentimen kecinaan dan keindiaan di Tanah Melay

3.0 KESIMPULAN
RUJUKAN

Sifoo Sidee, 2014, Belajar Biar Betul, Shah Alam: Ultimate Print Sdn. Bhd.

Lee Yong Leng, 1965, North Borneo (Sabah) : A Study in Settlement Geography Singapura
Eastern Universities Press LTD.

Kinabalu Magazine Labuan The Gateway of North Borneo, January 1954.

M. H. Baker, 1962, North Borneo : The First Ten Years 1946-1956, Singapore, Malaya
Publishing House.

V. Gabriel William, 1981, The General State Administration on of Sabah 1881-1981,

Commemorative History of Sabah 1881-1981, The Sabah State Government Centenary
Publications Committee, Kuala Lumpur.

http://smartelibrary.com/elibrary/EBOOKS/MALAYSIAN%20EDUCATION/1-NOTES/2-
PMR/SEJARAH-TIK/FORM%203/Bab_1-Pendudukan%20Jepun%20Di%20Negara%20Kita.pdf

http://studentsrepo.um.edu.my4397BAB6.pdf

http://www.ukm.my/penerbit/akademika/ACROBATAKADEMIKA68/akademika68[04].pdf

http://melakahalalhub.weebly.com/uploads/5/5/6/1/5561940/sejarah_malaysia.pdf - FORM 3

http://www.dbp.gov.my/klikdbp/klikdbp5ogos7.pdf

http://www.publishresearch.com/download/431

http://eprints.ums.edu.my/8712/1/mt0000000287.pdf

http://www.smkr.edu.my/WebSMKR/SEJ%20BAB1%20TG3.pdf FORM 3
http://www.bruneiresources.com/pdf/nd06_yusof.pdf