-1-

Is Crematie wel Katholiek?

Een veelgestelde vraag betreffende begrafenisrituelen die vandaag wordt gesteld is
of het wettig is voor Katholieken om gecremeerd in plaats van begraven te worden,
in het bijzonder wanneer die eerste praktijk goedkoper is. Maar we zullen de vraag
eerst omkeren: Is crematie, letterlijk lijkverbranding, niet een groot gebrek aan eer-
betoon tegenover God voor wat betreft de verheven functie van het lichaam dat eens
als tempel voor de Heilige Geest
diende? Heeft Blaise Pascal niet
geschreven: Wij moeten het li-
chamelijk overschot niet als een
weerzinwekkend kadaver zien,
zoals de bedrieglijke schijn ons
dit voorschotelt, maar als een on-
aantastbare en eeuwige tempel
van de H. Geest. (brief aan zijn
zuster Gilberte na het overlijden
van hun vader). De hypostatische
eenheid van lichaam en ziel in
Christus verzoend en verheerlijkt
geworden is bedoeld om in
beide aspecten tot hemelse glorie
te komen; de mens moet daarmee
de gehele schepping tot God te-
rugbrengen. Het lichaam is een plaats en zoals alle plaatsen verwijst dit naar
gebeurtenissen uit het verleden. Het is geen zaak van verering van maar een
verwijzing door het lichaam. Wij moeten het stoffelijk overschot daarom de kans
geven om door het natuurlijke ontbindingsproces tot as te keren. Dit stelt God tevens
in staat om goedgunstig te beschikken dat een lichaam in pracht wordt bewaard als
getuigenis van het heilige leven dat het eens schraagde. In een Nederlands infor-
matieblad stond de volgende beschrijving in een vergelijking tussen het bacterio-
logische ontbindingsproces en de crematiepraktijk:
Het is afstotend, in zekere zin wreed en afschuwelijk, om enkele uren na de
dood vernielend de hand te slaan aan het stoffelijk overschot van degeen die ons
dierbaar was. De gedachte aan de stuiptrekkingen van het lijk in de vuuroven,
het sissend verbranden van spieren en ingewanden, het openbarsten van het
hoofd en andere lichaamsdelen () gaat veel meer tegen het gevoel in dan de
verbeelding van het natuurlijke verloop der dingen.

Voorheen werd crematie door de Rooms-Katholieke kerk verboden tenzij daartoe

een publieke noodzaak bestond. In geen enkele periode in de kerkgeschiedenis werd
de praktijk van crematie ooit aangenomen of werd er de voorkeur aan gegeven in de
Katholieke Kerk. Van in het begin reeds was het begraven van de doden een
onschendbare praktijk in de Kerk, en ze streed voortdurend tegen crematie, een hei-
dens gebruik dat vaak vergezeld gaat met riten die incompatibel zijn met het Katho-
liek geloof. Onder Bonifatius VIII was eenieder die crematie in de praktijk bracht
gexcommuniceerd en men weigerde de overblijfselen van het lichaam een kerke-
lijke begrafenis te geven. Met de advent van de Franse Revolutie in 1789 werd een
poging ondernomen op 11 november 1796 om crematie te introduceren, zonder suc-
ces. Het was enkel als resultaat van de druk en invloed door de Vrijmetselarij dat in
de laatste 25 jaar van de 19e eeuw het idee van crematie in de mode kwam en be-
paalde overheden het officile erkenning gaven.
 -2-

Op 19 mei 1886 vaardigde de Heilige Stoel een decreet uit: de Kerk verbood het lid-
maatschap van crematieverenigingen die grotendeels van Maonnieke origine en
geest waren, en het werd verboden om crematie aan te vragen van het eigen lichaam
of van dat van iemand anders. Op 15 december 1886 bevestigde Paus Leo XIII dat
Katholieken die hun lichamen voor crematie aanboden beroofd waren van een ge-
paste Kerkelijke begrafenis. Enkel in geval van een epidemie waarbij de publieke
gezondheid in het gedrang kwam, werd crematie toegelaten. De nieuwe Canonieke
Wet uit 1983 (1176.3) heeft hier een sterke versoepeling in aangebracht, en stelt dat
crematie niet verboden is, mits niet in tegenspraak met de Christelijke leer. De opzet-
telijke vertering door vuur, noodzaak daargelaten, herinnert God aan de afschuwe-
lijke initiatieriten. (Mal. 3:6) Er moeten dus goede gronden zijn om voor deze
praktijk te kiezen. Helaas is de redactie van regel 1176.3 voor veel gelovigen aanlei-
ding geweest om daar lichtzinnig mee om te springen, terwijl de aanhef over het
hoofd wordt gezien: De instandhouding van de vrome praktijk van het begraven
van de lichamen der overledenen wordt door de Kerk sterk aanbevolen. Het ware
wenselijk indien deze regel anders was geformuleerd, meer in de trant van: toch is
verbranding / gedeeltelijke crematie bij uitzondering toegestaan, mits niet in tegen-
spraak met de Christelijke leer en mits daartoe een aanwijsbare noodzaak bestaat,
waarbij instandhouding van het beendergestel dient te worden nagestreefd waarop
een begrafenis volgt.

Schroom om tot verbranding of crematie over te gaan past bij een Schriftuurlijke be-
nadering. Zo lezen wij in het Boek Leviticus dat iemand die bloedschande had be-
gaan ter dood moest worden gebracht en verbrand, waarop vanzelfsprekend gn be-
grafenis volgde. (Lev. 20:14) In 1 Koningen 13:2 is cremeren een straf. In het Isral
van het Oude Testament is wel eens sprake van verbranding zoals bij Achan en zijn
familie (Jos. 7:25), maar dan bleven de botten gespaard, terwijl bij crematie ook de
botten tot as vergaan. In Numeri 24:8 wordt de vergruizing van mensenbotten als iets
heel ergs beschouwd, net als in Micha 3:1-4. Vergruizing en door crematie tot as
brengen komen op hetzelfde neer. Maar zelfs verbranding werd vermeden. Sauls
verbranding vormt een uitzondering en zal te maken hebben gehad met de vermin-
kingen die zijn lichaam had ondergaan. Hij werd weliswaar verbrand, maar zijn bot-
ten werden ceremonieel begraven. (1 Sam. 31:11-13)

Gelovigen laten zich begraven in de hoop der verrijzenis, de opstanding der doden.
De nabestaanden worden in die hoop gesterkt door de plechtige ceremonie van een
teraardebestelling. Zie ook het uiterst belangrijke hoofdstuk van 1 Korintirs 15.

Volgens het profetisch getuigenis van de Amerikaan Ken Peters (Youtube: I saw
the tribulation) zal direct na de opstanding der doden de Antichrist op het toneel
verschijnen. Het zal met groot geweld een letterlijk opstaan uit het graf zijn die gaten
in de grond slaat. Natuurlijk, eerst n het regime van de Antichrist zal de opname der
levenden zijn. Het is logisch dat de gecremeerden niet participeren aan die opstan-
ding. Natuurlijk, God kan ook de as laten herrijzen. Maar God laat niet met zich
sollen. Indien iemand door bijvoorbeeld een bosbrand om het leven komt is dat
onbedoeld, maar als iemand tegenover God de vermetelheid heeft zich te laten cre-
meren, dan zal God daar toch niet welwillend over beschikken tijdens de opstanding
uit de doden?! De volgende verzen hebben hier betrekking op:
Wij die leven en achterblijven tot aan de komst van de Heer, zullen de
ontslapenen zeer zeker niet vr gaan. Want op een teken, op het geroep van de
aartsengel en de bazuinstoot van God, zal de Heer zelf uit de hemel neerdalen.
Allereerst zullen zij verrijzen die in Christus stierven. Pas dan zullen wij, die
leven en achterblijven, tezamen met hen worden weggevoerd op de wolken de
Heer in de lucht tegemoet. (1 Thes. 4:15-17)
 -3-

De opname, die welke verband houdt met Gods oordeel via cataclysmische natuur-
rampen, is een Bijbels thema: Noach en de zijnen werden opgenomen op het water,
Lot en de zijnen op de berg, en de twee nog komende opnamen zullen op de wolken
zijn. Enoch en Elia werden opgenomen en wachten sindsdien op een onbekende
plaats om tegen het eind terug te komen om de Antichrist een lesje te leren. Hij zal
ze tenslotte een menselijke dood laat sterven, en staat er in Openbaring 11:11-12:
Maar na drie en een halve dag voer in hen een levensgeest uit God, en ze
gingen rechtop staan. Grote schrik viel neer op allen die hen zagen. En ze
hoorden een machtige stem uit de hemel, die tot hen riep: Stijgt op hierheen!
Toen stegen ze in een wolk ten hemel op.

Het vuur roept ook minder verheffende gedachten op. Staat niet geschreven dat de
onrechtvaardigen in de vuuroven zullen worden geworpen alwaar geween is en tan-
dengeknars? (Mt. 13:41-42) Verbranden getuigt van minder respect voor het stoffe-
lijk overschot dan het te begraven, anders hadden de nazis de Joodse lijken nooit in
de vuurovens geworpen. De nazis zullen met de straf gestraft worden die Moab
werd toegezegd wegens zijn vermetelheid om de beenderen van de koning van Edom
tot as te reduceren. (Amos 2:1-3) En is het niet door het as van mensenbeenderen dat
de vrome koning Josia de heidense altaren verontreinigde en onbruikbaar maakte? (2
Kon. 23:16, 20) Hoe bestaat het dat men in de Christelijke praktijk ertoe is gekomen
om crematie als een neutrale of zelfs Gode welgevallige daad te zien?

Nog een korte anekdote. Een aantal jaar geleden pleegde een oud koppel uit Fries-
land zelfmoord. Ze wilden in geen enkel geval behoeftig worden en daarom wilden
ze sterven. De vrouw zei: Het wordt tijd voor de oven. Woorden met een wrange
bijsmaak. Ze gaven eerst nog een feestje, dan mengden ze wat pillen in een
yoghurtje en aten dat op in het bijzijn van hun familieleden, ze zwaaiden nog een
keer en even later waren ze dood. Daarop werden ze in de oven gestopt om te wor-
den gecremeerd (https://www.hln.be/nieuws/buitenland/fries-bejaard-stel-stapt-
dansend-uit-het-leven~abb78005/)

Hubert Luns & Michal Dekee

In verkorte vorm geplaatst op Katholiekforum.net, 9 nov. 2017