Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
Burhan Toprak
Odunpazar Belediyesi Yaynlar: 3
Kltr Dizisi: 3
Yunus Emre
Divan
Burhan Toprak
Yapm
Yazevi letiflim Hizmetleri
Dizi Editr
smail Kse
Grafik Tasarm
Hatice Kot
Kapak
Harun Tan
Bask
Promat Basm Yayn San. ve Tic. A.fi.
Adile Naflit Bulvar, 122. Sok. No: 8 Esenyurt
Basld yer ve yl
stanbul, Ekim 2006 (3. Bask) ESKfiEHR ODUNPAZARI BELEDYES
FTELER CADDES, ESKfiEHR
Yayn kodu
Tel: (0 222) 217 30 30
ISBN 975-6881-02-x
opkultur@odunpazari.bld.tr
Sunufl
Trkiye'nin pek ok yerinde Yunus Emre'nin mezarnn bulun- Yunus Emre bu sz eri br syleme
duu iddiasyla oluflturulan trbeler de Trk halknn Yunusa Seni sigaya eken bir Molla Kasm gelir.
verdii deerin bir iflaretidir. Anadolu'da kargaflann egemen
olduu bir dnemde birlik dflncesini iflleyen, sylediklerini msralaryla karfllaflr. Molla Kasm bunu grr grmez
herkesin en kolay anlayabilecei halkn kulland szckler, yakmad ve suya atmad fliirleri bir hazine gibi saklar.
deyimler, kavramlarla zenginlefltiren ve ar duru bir Trke ile Sylenceye gre bu yzden, fliirlerinden binlercesini gklerde
halkna seslenen Yunusun benimsenmesinde bu z ve biim melekler, binlercesini denizlerdeki balklar, kalan binlercesini
zelliklerinin de nemi inkar edilemez. de insanlar sylermifl. Yunus'un Hak ve halk flairi olduunu
anlatmak bakmndan tarihilerden daha bilimsel, daha ileri
Hemen hepimizin bildii hikayeye gre: Yunus yllar yl bir dflnflle ykldr bu kanaat.
tekkeye azsz-dilsiz hizmet eder. Gnlerden bir gn
Taptuk'un sofrasnda bir gzel muhabbet olur. Taptuk sevinli Taptukun kapsnn efliine serilip, "Bizim Yunus mu?"
ve de coflkuludur. O gn Yunus- Guyende adnda bir ozana; szleriyle cana gelen Yunus Emrenin, Burhan Toprak Bey
bize bir fleyler syle der. O ozann dili tutulur o gn, hi bir tarafndan hazrlanan Yunus Emre Divann gndemine alan
fley bulup syleyemez. Bunun zerine Taptuk oduncu Yunus'a ve yaynlanmasn salayan Odunpazar Belediyesi Kltr
dnp; Haydi sen syle der. Ve Yunus birden bafllar iinde Mdrl baflta olmak zere tm emei geenlere teflekkr
birikenleri sylemeye, esip savurmaya, incileri dkmeye... ediyorum. Bizim Yunusun, "Bir baheye girmek gerek / Hofl
teferrc klmak gerek / Bir gl yaylamak gerek / Hergiz ol gl
Burhan Toprak Beyin deyimiyle ''Yunus Emre'nin bu altn solmaz ola" dedii gibi deyip sizleri bu byk insanlk aflnn
destan bize kendisi kadar, Anadolu halknn da yreini ve iklimiyle baflbafla brakyorum.
zlemini anlatr."
ok bildiimiz bir baflka sylence de Yunusun fliirlerini Burhan Sakall
beenmeyip yok eden Molla Kasmla ilgilidir: Odunpazar Belediye Baflkan
indekiler rama kastedenin / 76
Dnyaya ok gelip gittim / 77
Kapda kald fleriat / 78
Sunufl / 5
Gayri yze nice bakar / 80
Yirmi yl sonra / 12
Yetmifl iki millete / 81
Bafllang / 15
ncil ile Kur'an / 82
Yunus Emre'nin altn destan / 46
Kaan suna Azrail el / 83
Kara topran altnda / 51
Deilim kal--kylde / 84
Hey benim mrm kuflu / 52
Ol sahib-i Kur'an benem / 86
Acep nola benim halim / 53
Yusuf bulunur Ken'an bulunmaz / 87
Bir dem gelir / 54
Sensin bize bizden yakn / 88
Ne sylerler ne bir haber verirler / 55
Cana kyan gelsin / 89
Aflma zehri katil katmflam ben / 56
Can yamaya verdik / 90
Ayruk geri gelmeyesin / 57
Hakikatin kfiri / 91
Eliften beyi bilmiyen / 58
Huri ile GIlman / 92
Gndzleri olmufl gece / 59
Suumu rter hrkam / 93
Gelen geer, konar ger / 60
Gz ap yummufl gibi / 94
Bencileyin glmedik bafl / 61
Aflkn ile mest olal / 95
Brak ikilii / 62
Dertliler bulucaz / 96
Senin kokun duydu canm / 63
Bu deirmeil bana / 97
Sorarlar bir eyyam gelir / 64
Bir ile bir ol / 98
fiol kahr ile kazandn / 65
Dolap / 99
Ger tafl isen eriyesin / 66
Allah / 101
Kabre vardm gece / 67
flk kifli / 102
Yz bin peygamber / 68
Ne oldu / 103
Evliyalar alan dnyasn / 70
Sen dervifl olamazsn / 104
Geer bu eyyamlar / 71
fiyle sanrlar beni / 106
Beni irflat eden / 72
Bu baktn rak nedir / 107
Dalar ile tafllar ile / 73
Bildiklerim unutmuflum / 108
Son ucu / 74
Bafltan ayaa yreyim / 109
Bir skiden itim flarap / 75
Vay ana kim / 111
Ecel ere lem bir gn / 112 Korktuumla yr oldum / 147
lminde gark olal / 113 Nideyim gnlm / 148
Bana Seni gerek Seni / 114 Canlar cann buldum / 149
Seni Haktan yan / 115 Ben gelmedim dva iin / 150
Canlar feda / 116 Anlamadan eyledik / 151
Etein at edinip / 117 Her dem yeni dirliktedir / 152
Medet / 118 fiol gz ki Seni grd / 154
Kani armaann / 119 Cenneten dahi ileri / 155
Gzm Seni grmek iin / 120 flk can lmeye / 156
Beklerim bu nazik teni / 121 fiekeri ayrua sunup / 157
Hi gnlne gele mi / 122 Andan ayr buuk saat / 158
flidirim szn / 123 fiol benim fleyhimi / 159
Ne glmen glmektir / 124 Bir ben vardr bende / 160
Kan yafl aktr aktan karadan / 125 Eer yarlamazsan / 161
Grdm Seni sanayn / 126 Acep bu benim halim / 162
Bunca varlk var iken / 127 Aflkna Muhammedin / 163
Bir gn / 128 Krdr mnkirin gz / 164
Aflk gelicek cmle eksikler biter / 129 Dost elinden lrsem / 166
Gelmez ise / 130 Gerek erin halini / 167
Bir flaraptan imek gerek / 131 Sen viran olmaynca / 168
Bana bu ten gerekmez / 133 Ne verirsen elin ile / 169
Bafltan ayaa yreyim / 134 Yalvar / 170
zinin tozuna srsem yzm / 135 fiol Cennetin rmaklar / 171
Her kaan anarsam Seni / 136 Gzel Kbetullah / 173
fiyle garip bencileyin / 137 ktm erik dalna / 174
Allah Sana sundum elim / 139 Bir gez gnl yktn ise / 176
Grd gzm / 141 Aflk bezirgn / 177
Elhamd-lillh / 143 Bu ne acayip ur / 179
Sakngl / 144 Muhammed / 180
Syler isem Sensin szm / 145 fierh-i gazel-i Yunus Emre / 181
Aflkna dflen kifli / 146 Szlk / 195
Yirmi Yl Sonra Habs iinde lmeyeyin deyu a
Msml-u murdar yedm bir iki ka
Nesne eksilttm m milkinden senin
Rzkn alp seni muhtac m kodum
YUNUS EMRE divann, nc bask dolaysiyle yeniden gzden ge - Ya ynn yiyp a m kodum
irdim. Son eyrek yzyldan beri, flahsiyeti etrafnda byk ilgi lh...
uyandran sanatnn, daha kusursuz bir divann hazrlamay ok
isterdim. Fakat bildiklerimizden baflka bir yazma bulunamad. Muci - Bu safsatann mahiyetini anlamak iin derin bir sanat bilgisine l -
ze yardm etmezse; bilinen yazma'larn deerini deifltirecek bir zum yoktur. Lkin hepimiz buna benzer hatalara dfltk. Baflta nl
keflfin de olacan ummuyorum. Trl yazma'larda grlen bin iki bilgin Bursal smail Hakk olduu halde...
yz fliirden, ona ait olanlar -beklemekten yorulan inancma gre-
yz elliyi bulmaz. En halis paralarndan biri l olarak kabul edi - Niyazi-i Msr:
lir ve baz karfllafltrmalar yaplrsa, bu gerek kendiliinden belli
olur. ktm erik dalna anda yedim zm
Birinci ve ikinci basklarda; o kadar titizlikle setiim yz elli ga -
zeli okurken; flimdi azap duyuyorum. ncilerin arasnda ne kadar diye bafllayan fliire yazd tenkidi flyle bitirir:
sahte inci! "Bu kasidenin bir misali buna benzer ki, buzann burnuna kirpi
Yazdm nszde kahramanmn din olufluna gre tertiplediim derisinden burunsalk balarlar. T ki anas depsin; emzirmesin de-
pln, teferruat dflkn bir tarihi ressam gibi, metinde gereklefl - yu... mdi; nmahrem olanlar, her beytin sdn emmek istedike,
tirmek istiyorum. Herhangi bir parasnda rastladm ve bu flahs her beyit hakik sdn vermez, reddeder. Bu kaside flafllacak bir
olgunlaflmay tamamladn sandm beyit, msra btnn Yunus fleydir. Misli gelmediinden ancak Yunus Emre'ye mahsustur. Allah
Emre'ye mal etmek iin yeter bir sebep olmufltu. Kaygm ona olabil - srrn takdis etsin."
dii kadar, ok tarafl bir flahsiyet salamaa alflmakt.
Oysaki bu davranfl, Yunus'a hizmet deildi. Belki onun mnevi flte bu kasidenin taklidini, kalpn Bursali smail Hakk gibi 105 eser
portresini irkinlefltirmekti. yazan, slm leminde meflhur bir mellif, doru sanacak kadar al -
O, ne lbalidir, ne yobazdr; ne softa, ne de sahte bilgin. Ve flp - danmfl, oturup tefsir etmifltir. Taklidin metnini veriyorum:
hesiz syledii bir avu sz bile lmezliine yeter.
Tafl basksnda ve benim basklarmla birok yazma'larda yer alan, ktm badam dalna anda yedm zm
mesel flu meflhur "Mnct" flaire mal etmek, flaflknlktan baflka Ol dem ki zm yedm varmadan seyran ettm
bir fley deildir. "fiol cennetin rmaklar" ilhisini verenin, afladaki Bostanc bana eydr ne ok yoldun kozumu
samalar yazmasna imkn var mdr? Ol bana uru dedi ben ana bhtan ettm
12 13
Bir kzl Tatar der, ne boazladn kuzumu
Dikilmedik baenin bitmedik narn yedm Bafllang
Ykler ile gtrdm toyurmadum zn (*)
lh...
fiyle byle bir zevk sahibi, burada, asl ile kalp yanyana getirince,
hkmn verir. Oysaki takliti, flk adndaki zavall:
YUNUS EMRE'yi bulmadan nce Trk edebiyatnn havasndan
flk bu felein devrinde sema' eyler bunalyordum. Saz flairlerini lzumundan fazla tekdze,
lzumundan fazla sade, bir kelime ile baya buluyordum. Divan
cmlesiyle imzasn bile atmfl bulunmaktadr. edebiyatna gelince: Bu edebiyatn kendisine mahsus Cachet'si,
bedi ve beyan kaideleriyle tesbit edilmifl teflbih, istiare, mecaz
Biraz nce itiraf ettiim gibi, ben bir peflin hkmle hareket etmifl - vesairesi; klifleleri; gl deyince arkasndan blbl, glflen, bahar,
tim. Ksacas, hepimiz aldandk. saba; bde deyince yine arkasndan bezm, ski, mahbup, cnan,
sgar, piyale kelimelerini sralamas, nihayet biteviye ayn temalar,
Bu sefer her ne pahasna olursa olsun, bir ilhiyat, bir tarihi ayn dflnceleri gevelemesi, en byklerinde bile beni deli edecek
veyahut tenkid yoliyle sanat eseri vermee zenen estetiki gibi kadar irendiriyordu. Mesel Bki'nin flu cins msralar:
deil; sadece realiteyi ele alan onun deerini belirtmee didinen
tenkiti olarak alfltm. Birinci baskda bin iki yzden, yz elliye Sk uzat ayan sen t dehanma!
indirdiim gazelleri, yirmi yl sonra, yardan daha aza indirmee *
mecbur oldum. fiphe uyandran, tereddtsz karaladm. Kaliteyi fier'a uymaz nidelm nle v zr eyler ise
bozan okluu, hie saydm. Bylece, oktan beri aydnlar arasnda, Geri kanuna uyar zemzeme-i musikar
hasreti ekilen gerek nshann meydana kmfl olduunu tahmin
ediyorum. 1934teki cilt, flimdi bir cilde indi. Yunus Emre'ye ait Nef'inin flu cins beyitleri:
olduu ne srlen "Risale-i Nushiyye" ile, Bursal smail Hakk'nn
tefsirlerini birinci basknn nc cildine almfltm. Uzmanlardan Saf- rezminde Rstem bir tehi-terkefl siphdir
baflka kimsenin tecesssn kurcalamyacan sandm iin, onlar Der-i cdunda Htem bir gedyi biser pdr
bu kitaba almadm. Ama Niyazi-i Msr'nin, canl tefsirine kyama -
dm, 1934teki incelemeyi olduu gibi buraya geirdim. Ne aflalk bir vme!
Senin karflnda savaflta Rstem gibi byk kahraman, ok kuburu
Burhan Toprak bofl bir sipahidir. Cmertliinin kapsnda Htem -Arabn en
Feneryolu, 30 Temmuz 1950 cmerdi- baflsz ve ayaksz bir dilencidir.
14 15
Saysn istediimiz kadar oaltabileceimiz bu msralarn dflnce flte bu tiksinme, beni edebiyatmzdan uzaklafltrmflt. Sevdiim
ve ahlk bayalklar o kadar belli ki zerinde durmaa lzum yok. yazarlarn hemen hepsi yabanc idiler. Ama onlara da btn btn
Divan edebiyatnn bu ahlk sefaletini ve mnev hiliini unutmak kendimi verecek kadar snamyordum. zerinde doup bydm
elden gelse yine sevilecek birok fliirler, okunup ezberlenecek bir - toprak, dedelerim ve kanm beni onlardan ayryordu.
ok gazeller bulmak mmkn... Fakat onlarn da mthifl bir yz Bir gn Alp dalarnda, sanatoryomda, Pascal' okurken, aklma,
karalar var: Made in Persia sezgisini veriyorlar. Ben bir eserle ilgi - lisenin son snflarnda hocamn aylarca okuttuu Yunus Emre
lenmek iin daha nceden deilse bile, hi olmazsa ayn zamanda geldi. Pascal'da fevkalde nemli bulduum fleyleri Yunus'ta da
ve ayn sk bala sanatya sarlmalym. Oysaki Divan edebiyatnn grmfl gibiydim. stanbul'a yazdm. On befl gn sonra Divan geldi.
szde stadlarna bir trl snamyorum. Akl- klln kendisinden O gnden itibaren bir dua kitab gibi Yunus Emre Divann
ders okuyabileceini nazmla syliyen o marur Nef''yi padiflahn yanmdan ayrmadm.
atn tasvir ederken yahut biraz nce iflaret ettiim beyitte olduu Yunus bana hi kimsenin veremeyeceini vermiflti. Andr Gide
gibi alaka birisini verken grmek, onun hesbna beni utandr - tasarlad rencisine der ki:
yor. Bu adamlarn hain, yalanc, riyakr olduklarn zannediyorum. "Sana flimdiye kadar hibir kimsenin yapmad kadar iten
ve samim seslenmek istiyorum. Herbirinde nne serilen
flk- sdk benem Mecnun'un ancak ad var gereklerden daha ounu arayarak birok kitaplar birbiri arkasna
ap kapattn... Yine beklediin ve dayanamayacan anlyarak,
diyen Fuzul, meflhur bir gazelinde: coflkunluunu mitsizlie brakacan gece saatinde sana gelmek
isterdim. Yalnz senin iin ve yalnz bu saatler iin yazyorum. yle
Demdem cevrlerdir ektiim b-rahm btlerden bir kitap yazmak istiyorum ki, onda hibir flahs dflnce ve
Bu kfirler esiri bir mselman olmasn y Rb heyecan grnmesin ve sen onda yalnz kendi coflkunluunun
Grp endifle-i katlimde ol mh budur derdim prltlarn gryorum sanasn.
Ki ol endifleden ol meh pefliman olmasn y Rb Sana yaknlaflmak ve senin tarafndan sevilmek istiyorum."
Yunus Emre iflte byle bir flairdi ve byle bir kitap yazmflt. Bana,
diyor. lk beyit dpedz baya ve bir zampara azna yakflacak doduumdan beri hi kimsenin seslenmedii gibi samim ve iten
nazma ekilmifl bir szdr. Merhametsiz put gibi gzellerden seslendi. Gece yars birok kitaplar ap kapattktan sonra
biteviye eza ve cefa ekiyor. Sevgili kendisini ldrmek kararndan coflkunluum mitsizlie dnerken her vakit onun sesini duydum.
dnmese diye titriyor. Bu fliirde zerre kadar samimiyet yok! Hepsi O, bu kitab, sanki yalnz benim iin ve byle kriz saatleri iin
yalan, yapmack, uydurma. Hele o Evkaftan kendisine verilen aylk yazmflt.
dokuz akenin nereden artt hikyesi, nihayet fiikyetname bu en Ben; o Divanda, yalnz kendi coflkunluumun yanksn gryordum.
sevimli divan flairini tahamml edilmez bir derecede O, benden bana gelen bir ses gibiydi; bu yzden onu ok sevdim.
irkinlefltiriyor. Gn geldi; yedi asrdan beri Trke konuflulan memleketler zerine
16 17
glgesini yayan bu byk flairin Azerbaycan'dan Macaristan'a amac kendi gereine ynelmelidir. Burada sanat oyun deildir ve
kadar; cahil, lim, fleyh, kfir, mmin, herkes tarafndan, hi kalb ile kafa facias btn fliddetiyle kendisini gsterir. Bu divanda
olmazsa, birka parasnn ezber bilindiini rendim, flaflmadm. zevk frtnalar, korkular, mitleri, piflmanlklar, isyanlar, flphe -
flk Pafla'lardan, Kaygsuz'lardan, Necip Fazl'a kadar saysz flairler leri, teselli ve imanlar ile btn bir insan hayat vardr.
zerinde etkisi olduunu grdm, yine flaflmadm. Niyaz-i Msr; *
kendisinin dedii gibi, Yunus'un bir fliirini tefsir etmek iin sekiz ay Bu kadar byk bir ihtirasla sevdiim bu adamn hayatn, nasl
dflnp alflabilir. Gece ryasnda bile fluur alt Yunus ile uraflr. yafladn ve bu fliirlerini yazarken neler dflndn, hangi
Ve Yunus ona ryasnda tefsirinin bir blmn deifltirtebilir. manzaralarda yorgun gzlerini dinlendirdiini, hangi aile iinde
Ondan sonra fieyh smail Hakk da bu fliiri tefsir eder. Ve Yunus iin yafladn, yararak bize iini gsterdii yreinin nasl heyecanlarla
"Ann nazmettii marifetler lisan- Trk zre hi kimseye nasip arptn, nasl krldn, mitlerini kaybettiini ne kadar
olmamfltr ve cmle andan sonra gelip nazm- maarif edenler ann renmek isterdim. Fakat bunlar inceleyen bilgi bize bu ynde
sofrasnda tufeyl olmufllardr" der. Bundan daha tabi ne olabilir? doru, hatt ortalama hibir fley retmiyor. Onun doduu ve ya -
O'nun gz yafllariyle yazd flu msralar iin: flad memleketten bahsederken Kprlzade Fuat Bey: "Yunus
Emre, Sivrihisar civarnda, yahut Bolu ilelerinden Sakarya suyu
Cennet Cennet dedikleri birka kflkle birka Huri civarndaki kylerden birinde yetiflmifl bir Trkmen kyls idi"
steyene ver sen an bana seni gerek seni! diyor (lk Mutasavvflar s. 297). Sonra kaynaklar veriyor: "Sivrihisar-
l olduu Bektafli geleneinde belirtilmektedir. Bolulu olduunu fie-
Son zamanlarn stad fieyh ftade: "Leyse kema yenbagiYolunda kayk mtercimi sylyor. fiemseddin Smi, Sakarya ve Porsuk ne-
deil, hofl deil!" diye dursun. Doruluu kesin olan bir fley varsa hirlerinin birlefltii yerde yafladn gsteriyor" diyor. Ve Kamus-l
Olanlar fieyhi brahim Efendi: "Lisan- kadm zre mna icra eylemifl A'lm mellifinin bu bilgileri Lmi'nin Nefahat tercmesine yapt
er, Yunus Emre Hazretleridir" dedii vakit mbala etmemiflti. eklerden aldn ilve ederek flu cmle ile meseleyi balyor:
Yunus Emre Trk Ortaann en byk yldzdr. Onun divan da "Yunus'un nereli olduu hakknda kesin bir hkm vermek kabil ol-
bizim Divina Commedia'mzdr. O kitapta, ruhun bykl, varln mamakla beraber, onu Bolu ilelerinden bir yerde domufl saymak
geicilii, kendi talihimizi yaratamamak felketi, varlmzn kadn pek yanlfl saylmaz" s. 297.
ve erkek taraflarnn -aklmzla hassasiyetimizin- mcadelesi, insan - *
ln btn sefalet ve ykseklii, strap ve tesellisi vardr. O kitap - Bence Yunus Emre Hicr Yedinci asrn son eyrei ile, Sekizinci
taki strap, baca kesilen adamn strab kadar dorudur. Gz yafl asrn ilk yars arasnda yaflamfltr. Gibb'in Velet Efendi ile birlikte:
gz yafldr, ifltiyak ifltiyaktr, heyecan kelimeleri doldurur ve keli -
meler karflmzda kuru kafalar gibi srtmaz. Metafizik dflnceler Tarih dahi yedi yz yedi idi,
karflsnda her zaman kaytsz, igdleri amurunda boulan adam - Yunus can bu yolda kodu idi.
larn prensibine bu kitapta rasgelinmez. Zira onun her msrasnn
18 19
Beytine dayanarak, onun Yedinci asrn son ve Sekizinci asrn ilk se - Taptuk Emre ile evld ahfadna izafe ediliyor. Lkin medfeni ziya-
nelerinde yaflamfl olmasna hkmetmesini doru bulmuyorum. Eer ret etmifl olan Bursal Tahir Bey, mezar tafllarnn hibirinde yaz ol-
bu fliir Yunus'un ise Yunus bu fliirinde flphesiz sade gerek "Con - madn, yalnz Yunus'un taflnda ufak bir balta resmi kazlmfl bu-
version- dine dnfl - uyanma" tarihini sylemifltir. Oysaki bu Con - lunduunu ve bu tafln altmfl, yetmifl yllk bir tafl olduunu syl-
version'un ilk genliinde mi, yoksa Tolstoy'da olduu gibi ihtiyar - yor. Gene bu mezar da Yunus'a ve Yunus'un fleyhine aittir iddias
ladnda m olduunu keflfetmek bizim iin ok gtr. Bu konuda vrit olamaz.
Melyoransky'nin grfllerine tam katlmakla beraber, onun da Yu - 3Erzurum'a bir buuk saat mesafede Palandken silsilesi eteinde
nus'un hayatn yz sene ileri atmasn kabul etmiyorum. Zira Yu - flarktan Erzurum ovasna nazr Dutu kariyesinde yine Taptuk ile
nus Emre'nin divann dikkatle okuyan ve idealinin geliflmesini bi - Yunus Emre'nin trbeleri vardr. Dutu kariyesinde her namazdan
raz titizlikle takip eden, Yunus'un tarikate ocukken deil, belki bir sonra Yunus'un ruhuna mminler Ftiha ithaf ederler ve yazn Er-
hayli yafladktan sonra girdiini kolayca anlar. Divanmdaki srala - zurum'dan birok ziyareti gelerek "Yemen ellerinde Veys-el-Kara-
ma bu dflncemizi isbat etmektedir. lmne gelince; yine Kpr - n" ilhisini okurlarmfl. Lkin Yunus'un mrn daha ziyade Garb
lzade Fuat Bey: "Elimizdeki vesikalara gre lm tarihini belli ola- Anadolu'da geirdiini tahmin ettiimiz iin bu iddia da doru ola-
rak sylemek maatteessf kabil deildir" diyor. maz.
4Bursal fieyh smail Hakk da "fierh-i Rmuzat- Yunus Emre"sinde
Yunus Emre ile fieyhi Taptuk Emre'nin ve hatt onun da fieyhi
Mezar Sinan Efendinin kabirleri bir kubbe altnda, Keiborlu kasabas
Burada sz Profesr Fuat Beyefendiye brakyorum: kurbndeki Gadir-i zim'in canib-i flarksinde olan Pflte tarafnda
"Zaman ve mahall-i vefat hi malm olmyan Yunus Emre'nin med- bir kariyede olduunu sylyor. Yalnz smail Hakk'nn sylemifl
feni hakknda da ok byk bir ihtilf vardr. Bununla beraber Ana- olduu bu sz de teyit edecek vesika yoktur.
dolu'da Yunus Emre'ye isnat edilen medfen ve makamlar sayalm: 5Nihayyet Lmi elebi, Nefahat tercme ve zeylinde, Yunus'un
1Bursada, elebi Sultan Mehmet ile Emir Sultan arasndaki fiibli Porsuk suyunun Sakarya'ya karflt yerde medfun olduunu syl-
mahallesinde Abdrrezzak Derghnda Yunus Emre ve flk Yunus yor." s. 307-309.
ile Abdrrezzak namna mezar ve bir de kitabe vardr. Efsaneye Fuat Beyefendi, kendi deyimleriyle, tamamiyle msbet olmamakla
gre Yunus Emre burada medfundur. Lkin bu medfen kat'iyen beraber dier rivayetlere nazaran daha makul grd iin bu son
Yunus'un deildir. Eski tarih menbalarda buna dair hibir kayt rivayeti benimsiyor.
yoktur. Nihayet bir asrdan beri halk arasnda flyi olmufl zayf bir 6Btn rivayetlerden sonra ben de, bofl arafltrmaclara yeni bir
rivayettir. Bahusus Yunus Emre'nin flk Yunus adl bir halifesi tartflma konusu olmak zere, Hazine-i Evrakn elenmesinde kan
olduu rivayeti ise tamamiyle aslszdr. flu son vesikay -hi nem vermiyerek- sunuyorum. Devletin resm
2Kula ve Salihli kazalar arasnda Emre adl yetmifl haneli bir ky- kaytlar arasnda olan bu vesikada; Yunus'un Medine-i Lrende'de
de krgir bir trbenin efliindeki mezar, keza Yunus'a ve trbe de gml olduu ve kendisinin orada bir zaviyesi bulunduu, son
20 21
mtevelli ve zaviyedar Seyit Ali'nin ocuksuz ld ve yerine Ama bu glge saltanattan tiksinen insanlar da vardr. Bu cins
Sofuzade smail'in tyin edilmesi iin Lrende Kadsnn Sadarete adamlar iin -yani gerek adamlar iin- dnyann btn trbeleri
bafl vurduu grlmektedir. Yukarda yaplan ifllemler grnyor. kk ve dardr. Eer bugn Ruslarn, Almanlarn ve ngilizlerin,
fllem 1135 ile 1175 yllar arasndadr. Bu vesikaya gre Yunus yahut sonunda Trklerin yaptklar btn arafltrmalardan sonra Yunus
halifeleri bir tekke kurmufl olacaklar. Yine Yunus, Lrende'de Emre'nin hibir izi bulunmuyorsa, fiphe etmeyelim ki Byk Adam
mrnn son gnlerini geirmifl olacak. Bu hususta birok bu sonu kendisi istemifltir. O, devam olana balanmfl ve akp
arafltrmalar yaplp ihtimaller ileri srlebilir ve belki de btn bu giden; yklp, toza, amura dnenden istiyerek syrlmfltr.
ihtimaller hakikat olabilir, meseleyi merakllarna brakyor ve *
sadece vesikann metnini veriyorum.
Der-i devletmekine arz-i di-i kemine budur ki Medine-i Yunusun mmilii
Lrende'de medfun merhum ve mafurnleh Yunus Emre lim alt yz elli yldan beri Yunus Emre'ye hibir hizmet etmemiflse
zviyesinin vazife-i muayyene ile b-bert- flerif-i liflan zviyedar de, onun flahsiyetini acnacak bir tarzda dform etmifltir. lkin Yu -
ve vakfn mtevellisi olan Seyit Ali bilvelet fevt olup zviyedarlk nus Emre'nin mmiliini besbelli bir gerekmifl gibi gstermifl; Yu -
ve tevliyeti mahll ve hizmet-i lzimesi hli ve muattal kalmala nus'u tabiatle barfltrmfl ve koca flairi halk mrflidi, vizi yapmfl,
yerine erbab- istihkaktan iflbu bis-i arz- ubudiyet Sofuzade smail nihayet Yunus'u bir tarikat kuracak dflnce kabiliyeti gstereme -
Halife daleri her vehile lyk-i tfet ve mahall-i merhamet ve mekle sulandrmfltr. Bunlar birer birer inceleyelim.
tevliyet-i merkumenin uhdesinden gelmee kadir kimesne olmala Kprlzade Fuat Bey: "Elde mevcut btn vesikalara gre Yunus
tevliyet ve zviyedarlk vezaif-i mersumesiyle mteveffay mezbur Emre'yi mm bir dervifl addetmek icap ediyor" s. 302, diyor ve ve -
Seyit Ali mahllnden merkum smail Halife dilerine tevcih ve sika sahiplerinin bize baz cmlelerini naklediyor.
yedine bert- flerif-i liflan sadaka ve ihsan buyurulmak ricasiyle fiekayk mtercimi: "Zahir halde okumaa dili varmayp hme gibi
vki-i hal hasbeten lillh-il-mteal pye-i serir-i lya arz ilm huruf-i teheccinin edasnda kasr" olduunu syledii gibi, Aflk e -
olundu. Bki emir menleh-l-emrin-dir. lebi de, okumak kasdettii halde huruf-i tehecciyi ikmale dili dn -
Hurrire fil-yevm-el-hamisafler min fievval-il-mkerrem sene hamsin mediini iddia etmekte imifl, Gibb, mm olup olmadnda kararsz -
ve seb'ine ve mietin ve elfin. mfl; yalnz Melyoransky itiraz ediyor ve Yunus'un yaz ve okuma
El-Abid-el-d-i lid devlet-il aliyye-til-Osmaniyye brahim el-Kad bildiini sylyormufl.
bimedineti Lrende. Kprlzade Fuat Bey ise: "Biz Yunus'un eline kalem almad hak-
Lkin, btn bunlar gerekleflse de, Yunus'un mezarn ortaya kndaki itirafn ve eski kaynaklarn bu husustaki ifadelerin aynen
karsak ne olacak? Hi. O halde Yunus Emre'nin mezar zerinde ve sarahaten kabul etmiyoruz" dedikten sonra ilave ediyor: "Onda
niin srar etmeli? Byk bir ruhun art nedir? O ldkten sonra ne Celleddin-i Rum'nin belgat-i Acemnesi, ne de Aflk Pafla'nn
tamamiyle kendisinde, yani bizdedir. Padiflahlara, Enderun vkuf-i mtebahhiranesi vard. Lkin bu sade Trk dervifli, ran
flairlerine, sultanlara, vezirlerine muhteflem trbeler yaplabilir. edebiyatndaki kavaid-i belgate pek vkf olmamakla beraber, her
22 23
halde Mevln'nn Faris fliirlerinden zevkiyap olacak kadar Yunus:
edebiyat- Farisiyeye fliyana idi." Dalar yerinde rla, gkler heybetten yarla
Fuat Beyefendi, Yunus'un Trkeden baflka Mevln'nn Farsa Yldzlar ba krla, dfle yere galtan ola
fliirlerini okuyacak kadar Farsa bildiini sylemektedir. Ben buna,
Yunus'un Arapa da bildiini ve genliinde btn medrese ilmini ayetten alnmfltr:
rendiini ilave etmek istiyorum. Bu grflm isbat iin bir Ve izelcibal syyiret. zesseman feterat. Ve izelkevakibn teseret.
mucize yapacak deilim. Sadece Yunus'un divanndan baz msrala - Dalar yrtld zaman, gk yarld zaman, yldzlar dkld
rn Arapalarn bulup karfl karflya koyacam, bu karfllafltrmadan zaman.
Yunus'un Arapa, Hads, Kur'an, Tefsir, felsefe, tarih ile ne derece *
uraflmfl olduu kendiliinden meydana kacaktr. Yunus:
Seni Haktan ygan her ne ise ver gider
Yunus:
Umak hot bir duzaktr, eblehler cann dutmaa Kelm- Evliya
Kll ma elhke an mevlke fehve dnyake
Hadis: Seni Allahtan alkoyan her fley senin iin dnyalktr.
Ekser ehlil Cennetil blh *
Cennet ahalisinden oklar sf ve budala insanlardr. Yunus:
Belki ebed varsn, lmek fsitler rhdr!
Yunus:
Sendedir ass ziyan ne ifl gele benden bana Hads:
Elm'minune lyemutune bel ynkalne min darilfeni il drilbe-
Ayet: kayi.
Lmlik linefsihi nef'an ve l darran ill mflallah man edenler lmezler, belki geici dnyadan, sren dnyaya gt -
Ben Cenab- Hak dilemedike kendime zarar veya fayda salamaa kud - rlrler.
retli deilim. *
* Yunus:
Sleyman'a yol gsteren flol bir karncaymfl
Sure-i Neml'den alnmfltr. Sleyman Aleyhisselmn karnca ile ko -
nuflmasn iflaret ediyor.
*
24 25
Yunus: Yunus:
Ol benm sevdiim nigr ol benden fri Dz dfledm bu yerleri, ks urdum bu dalar
Ne varp hofl grnem iki cihanda fri
Ayet:
Ayet: Vel arda fereflnh velcibale evtaden
nnallahe leganiyyn anil'alemine Yerleri ben dfledim, dalar yer zerine bask yaptm.
Allah btn lemlerden mstanidir. *
* Yunus:
Yunus : Gerekse lliyin de yz bin gez minber uram Bile rzkn, nahn kasemna pinhan
26 27
diyor ki hi olmazsa bugnki aydnlar kadar kltrl olmasayd tasarlayamazsn. Ama flimdi, o bizi ilgilendiriyor, ona sarlyoruz -
Yunus bunlar nereden bilecekti? her fleyde olduu gibi- ihtirasla!"
Delillerimi bylece bir hayli uzatmak mmkndr. Fakat sanrm ki Dorusu, istediimiz gibi yeni olmak iin beenmediimiz eskiyi
bu kadar yeter. fiairlerimizin deil, birok limlerimizin bile ana unutmak zorunda deil miyiz? O halde flimdiden sonra Yunus'un
dilinden baflka iki dil bilmedikleri bu devirde olsun artk Yunus mmilii bahse konu olamaz sanrm.
Emre'nin mmlii efsanesini ortadan kaldralm.
htimal ki bu teklifime Yunus'un szlerini harfi harfine alanlar, nasl Yunus ve Tabiat
olur Yunus'un kendisi: Fuat Bey, deerli kitabnn 331. sahifesinde: "Mutasavvfne bir vecd
Biare Yunus ne bile, ne kara okudu ak! huflu iinde bazan aflkn ulvi ve esrarlt mahiyetinden, bazan k-
demiyor mu, diye itiraz edeceklerdir. Fakat Yunus Emre'yi harfi yamet gnnn hevlengiz velvelesinden, bazan Cennetin stl r-
harfine kabul edecek zaman bilmek lzmdr. O burada dnyalk maklarndan ve ilh blbllerin vahdaniyet namelerinden bahse-
ilimlere karfl olan kin ve nefretini gsteriyor. Dnya ilimlerini o den flk Yunus, btn Trk mutasavvflar gibi tabiate karfl lkayt
kadar unutmak istiyor ki onlara hi elini srmediine kendisini kalamaz. Sakarya ormanlarnda dolaflan Yunus'un eserlerinde az
kandrmaa alflyor. Bildiklerini, kafasiyle rendiklerini skp ok bir tabiat zevki mevcuttur" diyor.
atmak istiyor. Sonsuz bir cahilleflme (Dsinstruction) ile mmilie, Son cmle ok yumuflak ise de yine bu hkme uyamam. Deil Yu -
ruhun o sf, o bkir huzuruna ermek iin bilgisini biteviye inkr nus gibi gz sade kendisini gren bir mutasavvfta, hatt msl -
ediyor. man metafiziinde, tabiat denilen fley yoktur. Sadece devam olm -
Dorusu ruh atefl iinde yanarken btn ilm-i simya ve ilm-i cifri, yan bir kaza ve atom silsilesi vardr. Nitekim sanatta da figr ve fle -
sarf nahvi, bitmez tkenmez ulm-i Arabiye dedikodularn, kil sresinin inkr grnr. fiekli kk grme, Mslman sanat -
mantk kaidelerini bilmek neye yarar? fiphesiz ki, Blaise Pascal'n nn en belli karakteridir. Yunus'ta madd, concret hibir unsur yok -
dedii gibi: Btn ve mnev ilimleri bilmek bizi reel'i ilgilendiren tur. Her fley mcerrettir ve onlara flekil verilmemifltir. Daha ileri gi -
bilimlerin cehaletinden her zaman teselli edebilir. derek diyelim ki, slm mistiinde tabiat kelimesi bizim bildiimiz
Andre Gide bu cahilleflmeyi daha ak ifade ile anlatyor: mnada mevcut olmad gibi, biz kullanrsak da yine yerinde deil -
"Baflkalar kitaplarn bastrr veya alflrken ben aksine kafamla dir. Mslman sanatlarnn estetii hakknda gzel bir etdnde
rendiklerimi unutmak iin ylm gezi ile geirdim. Bu cahillefl- Massignon, Mslman bahe sanatndan bahsederken bu noktaya
me g ve uzun, ama insanlarn zorla rettikleri btn bilgilerden dokunuyor:
faydal oldu ve bu gerekten yeni bir oluflun bafllangc idi." "Bat'da klsik bahe tasavvuru, ufuklara alan genifl plnlar,
Bu cmlelerden sonra, cahilleflmeye alflmann kendisine verdii uzaklklar aksettiren byk havuzlar, merkezin idaresi altndaki
byk hediyeyi, yani hayat aflkn, yaflamay, yaflamay duymay aalar ile etraf zaptetmek iin hepsine ortadan hkim olmak is-
anlatyor: teini aksettirir."
"Hayatla ilgilenmek iin yapmaa mecbur olduumuz gayretleri "Oysaki Dou bahelerinde mahremiyet aranr. nem evrede de-
28 29
il, ortadadr. Ekseriya orak bir alan canlandrlarak yaplr. Su ge- Yunus Divan
tirilir ve etraf tecesssn aflamyaca yksek duvarlarla rtlr. mrnn sonunda susmann ve mehul kalmann gzelliini
Bahe iinde gen veya beflgen fleklinde yn yn sk aalar ve anlyan Yunus; divann tertip etmek zahmetine girmedi. Hatt
iekler vardr ki evreden merkeze gidildike daha ok sklaflr. Ni- eserini inkr etmek byklnde bulundu. Belki de btn
hayet ortada kflk vardr. Burada alnan intba, tabiatin ve madd hayatnn jurnal olan bu autobiographie'yi kimsenin okumasn
lemin reddi ve inkrdr. Peyzajl bahelerin tersine, hlyal bir istemiyordu. Onun; btn insanln denemelerini yapan byk
lem yaratarak birlie ve btn dflncelerimizin gbeine, kkne flahsiyetine flk olanlar belki bir asr, belki iki asr sonra eserini
yol gsterir. Bu, nerede ise dflncenin kendi iinde dinlenmesi, yazp meydana kardlar. Ama bu flahesere neler karflmad?
kaybolmasdr. Yoksa klsik bahelerde olduu gibi tabiati fethet- En doru bir yazma olarak Fatih Camii Ktphanesindeki yazmada
mee doru bir kfl deildir." bile bulunan flu gazel divann ne kadar bozulduunu gsterir:
slm sanatlarnn tabiat ne kadar inkr ettiklerini isbat iin bir ek
daha: Bu fena mlknde bir nice nice hayrn olam
Chasterton: "Bir Dou halsndaki iekler ve hayvanlar hemen he- Nice bir handn olam ya nice giryn olam
men iflkenceye uramfl gibi grnyorlar" diyor. Massignon
dzeltiyor: "Tamamiyle doru deil. Tafl kesilmifl demeliydi." Geh, feleklerde meleklerden dilekler dileyem
Hakldr. Yunus Emre'ye gelince, bu flair tabiate deil kendisinden, Gh Arfle flems olam gerdun olam gerdan olam
dflncesinden, aflkndan baflka her fleye o kadar kaytsz kalmfltr
ki, kocaman divanndan madd hayat hakknda en basit bir bilgi Admm attm yedi drt on sekizden ben te
karmaa imkn yoktur. Dokuzu yolda koyam fiah emrine ferman olam
30 31
Geh iflidrem iflitmezem istemezem acep Nice bir dertler ile odlara yanam yaklam
Nice bir nisyan olam hayvan olam insan olam Nice bir flakir olam zkir olam mihman olam
lh...
Gh ma'kult mahsult takrir beyan *
Gh maksurat olam geh sahib-i keyvan olam
Hele o budalaca devriyelere, o Srdan bahseden fliirlere tahamml
Nice bir surette insan sfatta cnver
etmek ok zordur. Fakat bunlar yine neyse; budalalk ant ile zek
Nice bir dilk olam ya kurd ya arslan olam
eseri karfl karflya gelince kolayca ayrlr. Ama bizdeki divan flekli
her fleyi berbat ediyor. Harf srasiyle fliirlerini sralamak, yani flairin
Nice bir tecrid tefrit mcerret mnferit
altmfl, doksan ve on befl yafllarnda yazd a sonu ile biten fliirleri -
Ya nice cin nice ins nice bir fleytan olam
ni yan yana koymak, flairin kifliliini yamal boha haline getiriyor.
Nice bir aflk meydannda nefs atn seirttrem Bu gazelleri okuyanlarn bu kadar garip, zt intbalar almas bu
Ya nice bir baflm top eyleyp evgn olam noktadan tabi saylmaldr.
*
Gh birlik ire birlik eylesem ol bir ile Bu bakmdan yzyllardan beri srklenip gelen uygunsuzluu
Gh dnem derya olam katre olam umman olam devam ettirmek istemedim. fiairin yirmi yaflndaki fliiriyle altmfl
befl yaflndaki nutkunu yan yana koymay uygun bulmadm. fiairin
Gh Dzahta yanam Fir'avn ile Hman ile bir ide etrafndaki fliirlerini grup halinde, daima geliflmeyi
Gh Cennet'e varam Glman ile Rdvan olam dflnerek bir araya getirmeyi istedim.
Bir adam bir fley syler ve birinci sahifede sylediini ikinci sahife -
Gh bir gzi olam efrenk ile cenk eyleyem de inkr ve reddederse garip olur. Lkin yirmi yaflnda sylediini
Geh dnem efrenk olam nisyan ile isyan olam hayatnn ortasnda reddetmesi pek tabidir. Aklma gelen ilk ad
sylyorum: Giovanni Papini. Bu adamn ilk genliinde yazd
Geh bir mechul-i merdut olam Nemrut olam
yazlarla yirmi sene sonraki yazlar bir araya gelse, kendisine deli
Geh varam Ca'fer olam Tayyar olam perran olam
demek lzm gelir. Oysaki o sadece yeni bir geliflmededir.
Biz bu kitabmzda yazarn ruh geliflmesini takip ederek, fliirlerini
Nice bir mi olam nmi olam cmi olam
mmkn olduu kadar geree gre dzenlemee alfltk.
Nice bir kmi olam nakm olam ndan olam
*
Gh ola odlar yakam diller ykam canlar yakam
Geh varam arfla kam geh flah geh sultan olam
32 33
Bastmz Divan nun iin elimizdeki paralar ciddi bir elefltirmeye vurunca says
Bu eseri meydana getirmek iin stanbul'da, Ankara'da, Konya'da; bastmz miktara dflt. Belki bulamadmz, elimize gemiyen da -
zel koleksiyonlarda ve ktphanelerde mevcut olan divanlarn ha eski divanlarda ve gremediimiz cnklerde daha baflka fliirler
hepsini inceledik. Tamam veya noksan dokuz yz kadar fliir topladk. vardr. Fakat gerei ok yakn ihtimalle Yunus'a ait fliirlerin bun -
Bunlarn iinde, biraz nce divana yabanc fliirlerin karfltn syler - dan fazla olmyacana inanyoruz.
ken verdiimiz rnee benziyen, yzlerce para vard. Mesel: Gazellerin seilmesinde son derece titiz olmakla beraber insaf da
elden brakmadk. Semede gazelin tamam, teknik bakmndan do -
Sanatn yerei namaz imifl hofl ne pifle ru veyahut doruya yakn olmasna ve mnasnn da Yunus'un d -
flnce ve mizacna aykr olmamasna dikkat ettik.
diye bafllyan fliirde: *
34 35
dm ve btn nshalardaki variante'lar da ilve etseydim, kitabm nokta veya iek vardr. Her gazelin baflna "Eyzan lehu" gibi bafllk -
enstit ve niversite ktphanelerinde tozlanmaktan baflka bir fle - lar konmufltur. 202 gazeli vardr. Kad kaln bdidir. Kt ve yaz
ye yaramyacakt. Ben bu hazin kbeti deil, Yunus Emre'nin yafla - bakmndan sekiz yz elli ile dokuz yz seneleri arasnda yazlmfl
yan bir flair gibi okunmasn, benim sevdiim gibi baflkalar tarafn - olduu zannediliyor. Cildi, kabadr. Anlafllan, bu cilt sonradan ya -
dan da sevilmesini istiyordum. plmfltr. En doru yazmalardan biridir. Karfllafltrlmamfltr. Uzun -
* luu 17, genifllii 12.5 santimdir.
36 37
arflamba'da Murat Molla Ktphanesindeki divan: bozulmufl ve mesnevi 39uncu sahifeden bafllamfl, 78inci sahifenin
Dr'l- Mesnevi'de, fieyh Murat Efendi blmnde, 404 numaraldr. nihayetine kadar devam ettikten sonra tekrar 18inci sahifeye dn -
Hicri 1248de yazlmfltr. Hasan Abdlcemil Krm-i Hamufl hat - mfl ve 38inci sahifeye kadar devam etmifltir. inde Mesneviden
tiyledir. Yaz taliktir. Huruf-i imlldr. Fatih nshas gibidir. Lkin o baflka 202 gazel vardr. Fatih nshasn kopya etmifltir. Kelime ve
yazmadan alnd sylenmiyor. Harekelidir. 65 varaktr. Mesnevi harekedeki yanlfllklar ok deildir. Yazs nesihtir.
bafltadr. Sahifesi 19 satrdr. Beyitler muhtelif flekilde yazlmflsa da,
karfllafltrlmamfltr. Uzunluu 24, genifllii 16 santimetredir. Baslmfl divan:
ki kere baslmfltr. Birincisi 1855te, ikincisi 1924te Sahaf Raih Yel -
Millet Ktphanesindeki divan: kenci tarafndan nceki nshadan kopy ettirilerek tafl basmasiyle
Emiri Efendi ksmnda, Trke divanlar arasnda 616 numaraldr. bastrlmfltr. 1924te baslan divann Mesnevisi bafltadr. Gazeller
Tarihi ve hattatnn ismi yoktur. Bu divan iki defa toplanmfltr. lkin 36 nc sahifeden bafllyor. 188inci sahifede bitiyor. Her sahifede 19
birisi tarafndan toplanmfl elifbe srasiyle dzenlenmifl, btn bir satr vardr. Hibir gazele bafllk konmamfltr. Gazeller 333 tanedir.
sahifeyi kaplyan "Veyselkaran" manzumesiyle bittikten sonra, tek - ok yanlfl vardr. Elifbe tertibi zeredir ve hareketilidir.
rar toplanan ikinci bir ksm divana eklenmifltir. Bu ikinci blm:
Aflkn frtnas aflt baflmdan Ortaky'de Yahya Efendi Derghnda Hac Mahmut Efendi
Yeflil tonlu Emir Sultan merhaba Ktphanesindeki divan:
manzumesiyle bafllyor. Bu ksm da elifbe zere tertip edilmifltir. Numaras 3480 dir. Tarihi ve yazarn ad yoktur. Mesnevisi bafltadr.
Yaz, her ikisinde de taliktir. ki elden kmfltr. Huruf-i imlldr. Yaz taliktir, irkindir. Harekelidir. Huruf-i imlldr. 107 yapraktr.
Hareke yoktur, 259 varaktr. Mesnevi bafltadr. Maktalar ayr ve bir 281 gazeli vardr. 281 inci gazelden sonra Yunus'a ait olmayan drt
satra bir beyit olarak yazlmfltr. Her sahifede 17 satr vardr. Yan - beyit yazl bir sahifeden sonra "ktm erik dalna" gazeliyle szde
lfllar oktur. Karfllafltrlmflsa da, onlar da doru deildir. Ankara onun flerhi olan drt buuk sahifelik bir yaz varsa da samadr. En
Maarif Vekleti nshasndan ok daha ktdr. Bazan bir fliir birok sonunda Hayal imzal bir fliir vardr. Her sahife 15 satrdr. Mesne -
defalar tekrarlanyor. Yalnz "Yemen ellerinde Veyselkaran" fliiri vilerde her satra bir beyit yazlmfltr. Gazel ksmnda bazan iki, ba -
befl defa tekrarlanmfltr. Mesnevi bafltadr. 829 gazeli vardr. Uzun - zan bir beyit grnyor. Bafllk yoktur. Kd hresiz ve didir.
luu 18,5 genifllii 13 santimetredir. Cildi didir. Kd bdidir, ama Yanlfl oktur. Karfllafltrlmflsa da, onlar da yanlfltr. Cildi ok ye -
deifliktir. Bu divan elli altmfl yl nce yazlmfla benziyor. nidir. Ortalama bin tarihlerinde yazlmfltr. Uzunluu 20, genifllii 15
santimetredir.
Selim Nzhet Gerek nshas:
Tarihi ve hattatnn ad yoktur. Ortalama 200 yl nce yazlmfltr. Sleymaniye Ktphanesinde Halet Efendi ksmndaki
Mesnevisiyle beraber 252 sahifedir. Her sahifede 19 satr vardr ve 688 numaral divan:
her satra bir msra yazlmfltr. Divan ciltlenirken formlarn tertibi Tarihi ve yazar belli deildir. Baflta, divann dflnda, fstk kat
38 39
zerinde bir gazel ve sonunda da, 94nc varaktan sonra baflka bir eser tek msrayla yrtlmfl ve bundan baflka, ayrca ve yine
gazel vardr. Nefeslerin toplam 162dir. Bafltan 19 yaprak harekesiz kenarda alt kk dikdrtgen ile alt blmeye ayrlmfl byk
olup nesihle yazlmfltr. 20nci varaktan 41inciye kadar harekelidir. dikdrtgenin her blmesine birer beyit yazlmfltr. Esas sahife 33
Bu ksmda nesih isede yaz tekiden ok gzeldir. 41vvinci varakta - satrdr. Her gazelin sonu ile brnn bafllangc arasnda bir satr
ki fliirin son iki beyti 93nc varaktadr. 42den 55e kadar yaz yine bofl braklmfltr. Mesnevi baflta olup yedi varaktr. Gazeller elifbe
bafltaki yazdr, harekesizdir. 55ten sona kadar harekelidir. ki hat - zerine tertipli deildir. 196 tanedir. Bafllk yoktur. Maktalar ayr
tat tarafndan yazlmfltr. Elifbe zerine tertiplidir. 19uncu yapra - yazlmfl deildir. Yaz taliktir. Harekesizdir. Huruf-i iml az
n arkas 42nci sahifededir. Yanlfl ciltlenmifltir. Aradan birok fliir - kullanlmfltr. Yanlfl oktur. Karfllafltrlmamfltr. Sahifenin uzun -
ler dflmfltr. Uzunluu 17,5, genifllii 12,5 santimetredir. Mesnevisi luu 23,5, genifllii 14 santimetredir. Sahifelerin kenarlar blmelerin
yoktur. etraf ve ii altn suyu ile ince izgilerle evrilmifltir.
Karfllafltrlmamfltr. Bafllklar krmz mrekkeple yazlmfltr. K -
d bdidir. Harekeli olan ksmlar Fatih yazmasna yakn doruluk - Hususi ktphanemizdeki 2 numaral Yunus Divan
tadr. 200-250 yl nce yazlmfltr. Tarihi ve yazar belli deildir. Yaz nesihtir. Huruf-i iml arasra kul -
lanlmfltr. Harekelidir. 125 sahifedir. Sahifelerdeki satrlar 15 ile 17
niversite'de Hlis Efendi Ktphanesi blmnde 4762 numaral arasnda deifliyor. Baz satra bir beyit, baz satrlara yalnz bir
divan: msra yazlmfltr. Elifbe zere tertip edilmifl deildir. 52nci sahife
189 yapraktr. Uzunluu 19,8, genifllii 13,2 santimetredir. Her sahi - ile 56nc sahife arasna baflka ilahiler konulmufltur ve yaz da bafl -
fede 17 satr vardr. Yaz ince taliktir. Sarmtrak Venedik kd ze - kasnndr. Mesnevi yoktur. Karfllafltrlmamfltr. Yanlfl oktur. Ka -
rine yazlmfltr. Yunus isimleri krmz renkli mrekkeple yazlmfl - ba, yerli kt zerine yazlmfltr. ok haraptr. 200 senelik bir ese -
tr. Viflne r meflinle ssldr. Mesnevi bafltadr. Mesneviden re benziyor. Hattat ok cahil olduundan birok yanlfllar yapmfltr.
baflka 695 gazel vardr. Tarihi yoktur. Harekesiz ve huruf-i imlldr. 171 gazel vardr. Cildi sar renkte mukavvadandr. Uzunluu 20,5, ge -
Elifbe zerine mrettep deildir. Nsha olduka dorudur. Bununla nifllii 15 santimetredir. 125nci sahifeden sonra mmi Sinan'n bir
beraber iine Yunus'un olmyan birok gazeller karflmfltr. Karfl - takm kasideleri vardr.
lafltrlmflsa da bunlar her zaman doru deildir. Ankara 'da Maarif Vekleti Ktphanesindeki L 2/29 numaral di-
van:
Nuruosmaniye Ktphanesindeki divan: Hibir yerinde yazld tarihi bildirecek bir iflaret yoktur. Yazdan,
Numaras 4904tr. Sultan Osman Han ibni Mustafa Han vakfdr. Hicr 1150 olduu tahmin edilebilir. Mesnevisi bafltadr, 770 gazel
Mecmuann ad Cmi-l-Meni'dir. 940ta stanbul'da yazlmfltr. Bu vardr. Her sahifesi 34 satrdr. 109 yapraktr. Yanlfllar oktur. Bu
dergide 41 eser mevcud olup hepsi 313 yapraktr. Yunus Divan 173te fliirlerin belki 400' Yunus Emre'nin deildir. inde birok sama -
bafllyor, 195te sona eriyor. 22 yaprak Yunus Emre'ye ayrlmfltr. sapan, budalaca fleyler vardr. Uzunluu 23, geniflili 13 santimetre -
Ama her satrna bir beyit yazlmfl olmakla beraber nsha fleklinde dir.
40 41
Maarif Vekleti Ktphanesinde F 6/46 numaral divan: Tasnif
Krflehir Bektafli Derghndan gelmifltir. Birinci sahifeye "Donanm - Yukardaki sylediim gibi, divan usul ile fliirleri sralamak, flairle -
yi Msriyye Kumandanlarndan, Mehmet Emin Beyin vakfdr" kayd
rimizin btn flahsiyetlerini yamal bohaya eviriyor. zellikle Yu -
konulmufl ve 1255 tarihi atlmfltr. Maarif Vekletinin ve Hac Bektafl
nus Emre gibi, bir sisteme sahip, belli bir noktadan hareket ederek,
Derghnn mhrlerini taflmaktadr. Tarihi yoktur. Yazar da belli
birok duraklardan geip bir olgunluk tepesine varan adamlar iin
deildir. Cildi didir. Yaz nesihtir. Huruf-i imlldr. Harekesizdir.
eski usl, yaratcnn kifliliini sfra indirecek kadar ktdr. Yu -
152 yapraktr. Mesnevi bafltadr. Mesnevi birinci sahifeden bafllya -
nus'u belki yzlerce defa okuduktan sonradr ki onun eserini bir s -
cakmfl, ama sahife bofl braklmfl ve dolaysiyle Mesneviden 8 be -
raya koyma ihtiyacn duydum.
yit atlamfltr. Mesnevinin her satrnda bir beyit vardr. Makta vazi -
Bu sralayacam gazellerin ortaklafla seciyeleri olacakt. Yunus'un
fesini gren beyitlerde her satra bir msra konmufltur. Mesnevi 19
mesel bir takm fliirlerinde byk bir lm korkusu, srekli bir
uncu yaprakta bitiyor ve onu Mnact takip ediyor. 41 inci sahifede
kasvet, haykrfl, gnahlarndan, hayatndan flikyet, stmal bir ara -
nefesler bafllyor. Elifbe zerine tertiplidir. 311 gazeli vardr. Gazel -
ler, bir satra bazan bir beyit olarak, bazan bir msra olarak yazl - yfl, duaya yakn bir inilti var. Kendisine flk diyor. Lkin bu, henz
mfltr. Arada bofl sahifeler ve yapraklar vardr. Bunlara bazan ya - yolunu bulamamfl bir flktr. hireti dflnyor, korkuyor. Fakat
banc hattatlar tarafndan ilahiler, nefesler yazlmfl, bazan da bafl - bu korku, henz hibir fleye inanmyan bir adamn korkusudur. Sev -
bozuklarn imza ve adreslerini atmalarna vesile olmufltur. Nitekim gili yrenlerini terketmenin, bir daha dnya gzelliini gremeye -
XXX. yaprakta bir baflbozuk, Hicri 1315 senesi Rebilevvelinin yirmi ceini bilmenin azab, ylan ve yana nasip olmann dehfletidir.
altnc arflamba gn, kerimesi Fatma Fahire ve Konya Maarif San - Arad fley nedir? Henz pek iyi bilinmiyor. Belirsiz, fakat ok kuv -
d Emini Mustafa Efendi ve bir de Edirneli Dervifl Kzmla Hac vetli bir zdeyiflle kvranyor. Ne bulank durumda olduunu en g -
Bektafln Derghna yz srdklerini sylemektedir. Ondan sonra zel fliirlerinden birinde flyle anlatyor:
13 sahife bofltur. Nsha yenidir. Taflbasks nsha ile karfllafltrlnca
bunun oradan alnd meydana kyor. Demek ki Yunus Emre'yi ilk Bir dem div olur ya peri virneler olur yeri
defa bastranlar Bektaflilerdir. Karfllafltrlmamfltr. Kad ucuz Bir dem uar Belks ile sltan- ins can olur
bdidir. Nsha ok ypranmfltr. Btn bakmndan olduka iyi bir
Bir dem varr mescitlere yz srer anda yerlere
nsha ise de hattat birok iml ve kelime yanlfllar yapmfltr. in -
Bir dem varr deyre girer ncil okur ruhban olur.
de bazan Emir Seyit mahlsiyle biten gazeller vardr. Nshann
uzunluu 20, genifllii 15,5 santimetredir.
Bu karakterlerdeki fliirler her halde Yunus'un kesin inanflndan nce
yazlmfltr. Bunlar gerek mslman ve ermifl bir dervifl olduktan
Maarif Vekleti Ktphanesinde Y 6/63 numarada yazl divan:
sonraki gazelleri arasna nasl koyabiliriz? Bu nutuklar flphesiz,
Bu nsha Birinci Dil Encmenine ktphane tarafndan verilmiflse
genlik devrinin mahsulleridir. Kiliseye giden, ncil okuyup ruhban
de, Dil Encmeni bu nshay geri vermemifltir. Bu nshann kaybe -
grfln taflmaa kalkan Yunus ile:
dildii rivayet edilmekle beraber, ok deerli olduu syleniyor.
42 43
Canm kurban olsun senin yoluna ici hayatn zevklerine lmfltr. Btn fni fleylerden, madd veya
Ad gzel kendi gzel Muhammed mnev sevgilerden, iptil ve ihtiraslardan, fikirlerden, zevklerden,
sahip olmaktan, iktidar ve flhretten vazgeerek, mmkn olduu
diyen Yunus arasnda ne olursa olsun hibir ilgi yoktur. Onun iin, kadar sadeleflmifl ve basitleflmifltir. fiikayetsizdir. nceleri dilinden
Divanndaki szleri, Oluflu gstersin diye, imanszlktan irflada ve dflrmedii, ama yapamad miskinlii -kendi deyimince alakl-
didaktik devreye kadar yedi blme ayrdm. Birinci blm man - Humilite'yi tatbika bafllad iin, strab azalmfltr. Artk Devriyele-
dan nce yazd fliirlerdir. Bunlarn karakterini yukarda syledim. rini yazd zamanlardan ok uzaktayz. Assize'li San Francesco gibi
kinci blm fliirleri, stnkr teslimiyet devrinin fliirleridir. Yunus Allahn fakircii olmufltur, aktr. Hibir srr kalmamfltr. Son ne-
flimdi, manev verimi kt bir adadr. Taflknlkla, byk lflarla, fesi kncaya kadar insan rahat brakmyacak olan nefis, arasra
nefsini feda ettiini sylyor. nsanlara ve kendisine karfl acdr. saldrfllarna devam ederse de, geici buhranlardan baflka bir neti-
lm korkusu azalmflsa da gene vardr. Biraz huzur bulmasna ra- ce vermez.
men ruhan feraha sahip deildir. Tasavvufun diyalektii iinde bo- Altnc grup fliirleri, htiyar sanatnn eserleridir. Yunus flimdi dfl
ulmufltur. Estetik ve samim hibir deeri olmyan o mnasz Dev- hayatn gzelliini semee bafllamfltr. Bununla beraber lmden
riye'leri hep bu srada yazlmfla benziyor. korkmaz. lm onun gznde alfllmfl bir hal alr. slmiyete ve fle-
Ulema-y rsumu hicveder ve kendisinin vakur, mustarip ehresine riate karfl saygldr. (lmeden nce l) emrinin yerine getirilme-
hi yakflmyacak lubali gazeller syler: sinden duyulan zevkle sarhofltur. Allahn kuzusudur.
nc blm fliirleri flphenin uyanmaa bafllad devre aittir. Yedinci grup fliirleri (Talim - didactique devre) adn verdiimiz son
kincinin karakterleri ile birlikte baflka zellikleri de vardr. Din ve yllarn eserleridir. Bu srada Yunus'un yazd fliirler Tolstoy'un
imana karfl kaytszdr. fiphe ile beraber melankoli de meydana - mrnn sonunda yazd (Sanat Nedir?) adl kitabndan deerli
kar. lm korkusu da canlanr. lk hidayet devrindeki huzur ve s- deildir. Baz menkbelerin, tlerin kuru ve souk bir nazmla ifa-
kn kaybolur. desidir. Tafl basks divannn baflnda bulunan Mesnevi de bu aa
Drdnc grup fliirleri (flaflknlk ve mezalik-i akdam, ayaklarn kay- baldr sanrm.
d) zamana ait olanlardr. Bunlarda ldrtan bir lm korkusu, in-
tihar derecesinde mitsizlik, feryat, yorgunluk, nihayet; kendini
sezdiren ve ilhi rahmetin yaacan mjdeliyen garip bir hava
vardr.
Beflinci ksm fliirleri tam ve gerek inanfl devrinin, hakik Yunus'un
mahsulleridir. Artk Yunus, Taptuk Emre'yi bulmufltur. Birden, ger-
gin sinirler gevfler, zira Allah'n istedii her fleyi yerine getirmifltir.
O zamana kadar kendisini terkedeceklerinden korktuu fleyleri, ac-
madan, strap ekmeden feda etmifl, ebed hayata eriflmek iin ge-
44 45
rar haber gnderdi: "isterse o alcn her tanesince nefes edeyim! "
Yunus Emrenin dedi. Yunus budayda srar ediyordu. Hac Bektafl, nc defa ha -
ber gnderdi. "sterse her ekirdek saysnca himmet edeyim" dedi.
Altn Destan Yunus yine budayda srar edince; emrettii buday verdiler.Yunus
derghtan uzaklaflt. Yolda, yapt kusurun bykln anlad.
Piflman oldu. Geri dnerek kusurunu itiraf etti. O vakit Hac Bektafl,
onun kilidinin Taptuk Emre'ye verildiini, isterse ona gitmesini sy -
Hac Bektafl, Rum diyarna geldii srada orada "Seyyit Mahmut ledi. Yunus, bu cevab alr almaz hemen Taptuk Derghna koflarak
Hayran, Celleddin-i Rum, Hac brahim Sultan" gibi bir takm b - baflna geleni anlatt. O da Yunus'u derghn odunculuuna tyin
yk mutasavvflar arasnda bir de Emre adl kuvvetli velyet sahibi etti. Yunus krk yl bu hizmette bulunduu halde dergha eri ve yafl
bir fleyh vard. Hac Bektafl'n daveti zerine btn Rum erenleri odun getirmedi. Uzun yllardan sonra bir erenler meclisi kuruldu.
onun nezdine geldikleri halde, bu fleyh her nedense davete gelme - Oradan fleyhi ile beraber oduncu Yunus hazr olduu gibi, Yunus-i
di. br Rum erenleri, Onun gelmediini Hac Bektafl'a haber verdi - Gyende adl tannmfl bir ilahici de vard. Mecliste Taptuk Emre'ye
ler. O da, Sar smail adndaki derviflini gnderdi. Emre'yi yanna oflkunluk geldi. "fievkimiz var, haydi sen de biraz terennm et!" diye
artt. Gelmemesindeki hikmeti sordu. Emre, "Perde arkasndan Yunus-i Gyende'ye seslendi. Ama bunu birka defa syledii halde
kan bir elin kendisine nasip verdiini, hazr bulunduu o erenler Yunus-i Gyende'den hi ses kmad. Nihayet oduncu Yunusa d -
bezminde Hac Bektafl adl hi kimesne grmediini" syledi. Hac nerek: "Haydi, dedi, artk zaman geldi, kilidin ald. Hac Bektafl s-
Bektafl "O elin bir iflareti olup olmadn" sorunca, "Ayasnda yeflil z yerine geldi, durma syle!" bunun zerine Yunus'un perdesi yrt -
bir ben" grdn anlatt. O vakit Hac Bektafl elini uzatt. Ayasn - larak, kilidi ald ve rifhane nutuklar, ilahiler sylemee bafllad.
daki yeflil beni hayretle gren "Emre" , kendisine evvelce el veren *
mrflit karflsnda bulunduunu anlaynca kere heyecanla "Tap- Hakikate varmak iin geirdii ilekefllik devrinde Yunus Emre'nin
tuk Padiflahm" dedi. Ve ad o zamandan sonra Taptuk Emre oldu. dergha hi eri ve yafl odun getirmediini farkeden Taptuk Emre,
* bir gn Yunus'a, "Dada hi eri odun kalmad m?" diye sormufltu.
O blge kylerinden birinde, Yunus adnda, renberlikle geinir, Yunus: "Dada eri odun ok lkin senin kapna odunun bile erisi
ok fakir bir adam vard. Bir yl ktlk oldu. Yunus'un fakirlii bs - yakflmaz" diye cevap verdi.
btn artt. Nihayet birok kehanet ve inayetlerini duyduu Hac *
Bektafl'a gelip yardm istemeyi dflnd. Srnn stne bir miktar Rivayet ederler ki, her nedense, Yunus'a, fleyhi, krk yl seyahat et -
al-yaban elma-koyup dergha gitti. Prin ayana yz srerken mesini emretmifl. O da tam krk yl gezip dolafltktan sonra tekrar
hediyesini verdi; bir miktar buday istedi. Hac Bektafl ona ltufla fleyhinin derghna gelmifl, "Ana Bac"y bularak fleyhin kendi hak -
muamele ederek, birka gn derghta misafir etti. Yunus geri dn - kndaki dflncesini sormufl. Ana Bac da demifl ki:
mek iin acele ediyordu. Dervifller Pre,Yunus'un acelesini anlatt - "Yarn, sabah namaznda, fleyhinin yolu zerine yat, fleyh senin kim
lar. O da: "Buday m ister, yoksa erenler himmeti mi?" diye haber olduunu elbette bana soracak, ben de ona Yunus diyeceim. Eer,
gnderdi, gafil Yunus, buday istedi. Bunu duyan Hac Bektafl, tek -
46 47
bizim Yunus mu diyecek olursa anla ki, artk ilen dolmufltur."
Ertesi sabah Yunus, bu nasihate uyarak yola uzand. fieyhi merak
edip de, "Bizim Yunus mu?" diye sorunca, Taptuun ayaklarna
kapand. Ve o gnden bafllyarak fleyhin msaadesiyle hayata yeni
doarak ilh fliirlerini sylemee bafllad.
Salihli kazas civarnda "Emre" adl, yetmifl evli bir kyde, tafltan bir
trbenin iinde, Taptuk Emre ve ocuklar ile torunlar yatmakta -
dr. Trbenin efliinde de, bir baflka mezar vardr. Bu, Yunus'un bir
ok mezarlarndan biridir. Yunus Emre, kap efliine kendisinin
Divan
gmlmesini vasiyet etmifl... fieyhini ziyaret edecekler, kendi
mezarna basarak gesinler diye.
Miskin Yunus, iinden geldii gibi, durmadan ilhiler ve nutuklar
sylermifl. Onun ilhileri o kadar okmufl ki, bir ksmn hayvanlar,
bir ksmn insanlar, bir ksmn da melekler syleyip dururlarmfl.
stanbul, 1933
48
1
Kara Topran Altnda
Teferr eyleyu vardm, sabahn sinleri grdm.
Karflmfl kara topraa, flu nazik tenleri grdm
50 51
2 3
Gele gse kona, tenin tutufla yana Canm tenimden zle, gitmek yarag dzle
Bir kadeh flerbet suna, ie kanasn bir gn Bu suret nakfl bozula, acep nola benim halim
Grmee gelenleri, hal hatr soranlar Dnya tonlarn soyucak, yuyucu tenim yuyucak
Sevgili yarenleri, grmez olasn bir gn letip kabre koyucak, acep nola benim halim
Yarenlerin geleler, seni tacilleyeler Eller gidip ben kalcak, sinde yalnz olucak
Soyalar tonlarn, uryan olasn bir gn Mnker ile Nekir gelicek, acep nola benim halim
Tap tmar eyle tene, yarak eyle bu cana Ne ayak tuta, ne elim, ne aklm kala, ne bilim
fiol ylana iyana, nasip olasn bir gn Cevap vermez ise dilim, acep nola benim halim
Mnker ile Nekir gele, gele karflnda dura Mezarden duru gelicek, hak terazi kurulucak
Dilince sual sora, cevap veresin bir gn Amelimiz grlecek, acep nola benim halim
flk Yunus nidesin, acep kanda gidesin Miskin Yunus eydr sz, kan yafl ile dolu gz,
Erenler meclisine, girmez olasn bir gn Derghna tutar yz, acep nola benim halim
52 53
4 5
54 55
6 7
Cihanda, bir snk saksdan tr Ayruk geri gelmeyesin, gelip beni bulmayasn
Gherlerim ziyana satmflm ben Bu devran srmeyesin, ah nideyim mrm seni
Amelim her ne ki varsa riyadr flte koyup gidisersin, beni garip edisersin
Acep ihls ne unutmuflum ben Kara yere girisersin, ah nideyim mrm seni
Giceye eresini kimse bilmez Hani seninle olduum, fld olubeni gldm
Tul-i emel bafln uzatmflm ben Ya son ucu yd olduum, ah nideyim mrm seni
56 57
8 9
58 59
10 11
Gelen geer, konan ger, nasip olduka yer ier Sylerim bilmezem szm, yrrm grmezem zm
Ecel mre kefen bier, anadur lmn zinhar Bir oldu gecem gndzm, hi byle olmufl var mdr
stne n ker dalar, ecel gelir dilin balar Benim bafltan yreim bafl, gz yumuldu ekildi kafl
Kalr bu baheler balar, anadur lmn zinhar Bencileyin glmedik bafl, cihana gelmifl var mdr
Kefen donun ola toprak, bitiser stnde yaprak Ddm baflm tafllar ile, kan akttm yafllar ile
Dola gzlerine toprak, anadur lmn zinhar Yarenler kardefller ile, candan ayrlmfl var mdr
Nice cem'ettin ise mal, alr vrislerin filhal hr halkla helllaflp, her biriyle esenleflip
Bencileyin akl flaflp, alayu kalmfl var mdr
Sinde sen ekersin vebal, anadur lmn zinhar
Bunca zamanlar biliflip, hr dnp ayrlflp
Pes an sanma malndr, haram ise vebalindir
Byle bir dertlere dflp, odlara yanmfl var mdr
Hell ise sualindir, anadur lmn zinhar
Kanda yrsem inlerim, hi sesin gelmez dinlerim
Kalr ayruklara maln, seninle gider mlin
Gelesin deyu gzlerim, gidende gelmifl var mdr
riflmez bir pula elin, anadur lmn zinhar
Bu sylediim szleri, dertliler iin sylerim
Geri gelmez varan anda, kalr ol karannu sinde
Acep bu benim szmden, haberim almfl var mdr
Sevap iflleyugr bunda, anadur lmn zinhar
A dostlar esenleflelim, tuz ekmek helllaflalm
Gnahkrsn gnahn ok, gnah iin bir ahn yok Ta lnce alaflalm, alayp glmfl var mdr
Varacak gayr rahn yok, anadur lmn zinhar
Alayp bulmadm are, ok yalvardm Peygambere
Yunus tak boynuna bendi, sonra halka ver bu pendi Yunus gibi yz kare, cihana gelmifl var mdr
Cihandan kes bu payvand, anadur lmn zinhar
60 61
12 13
62 63
14 15
Tevhide uydur szn, Mevlya dndr yzn Gzn ile grdn, flol hasretin olanlar
Eynine kefen bezini, sararlar bir eyyam gelir kil isen an bunlar, her kimseyi anmak gerek
Azrail ala cann, unuttura her sann fiol kahr ile kazandn, bir gn kalsar krle
Kara topraa tenini, kararlar bir eyyam gelir fiol mal ki krle kalr, flayla harc etmek gerek
Tenha kabrinde kalcak, amellerin arz olucak Kudret kandilinden senin destur ile indi cann
Mahfler yerine yalncak, srerler bir eyyam gelir Bir gn geri gel deniser, flol sz iflitmek gerek
Yunus eydr evvel bafltan, ayrr seni kardafltan Ne hak buyruun tutarsn, ne kul szn iflitirsin
Ne ettin kurudan yafltan, sorarlar bir eyyam gelir Hi bilmezsin man nedir, ne dilde armak gerek
64 65
16 17
fiunlar ki oktur mallar, gr nice oldu hallar Y Rbbena yandrma, gnahlara bandrma
Son ucu bir gmlek imifl, ann da yoktur yenleri ram sndrme, kabre vardm gece
Kani mlke benim deyen, kflk saray beenmeyen Y Rbbena hayr eyle, Muhammed'e yr eyle
fiimdi bir evde yaturlar, tafllar olmufl stnleri Muhammed'e efl eyle, kabre vardm gece
Bunlar geri gelmeyeler, zhd- tat klmayalar Y Rbbena flaflrtma, yzm zre dflrme
Bu beylii bulmayalar, zira geti devranlar Zebniler flrme, kabre vardm gece
Kani ol flirin szller, kani ol gnefl yzller Y Rbbena eflimden, eflimden yoldaflmdan
fiyle kaybolmufl bunlar, hi belirmez niflanlar Akl alma baflmdan, kabre vardm gece
Bunlar bir vakit beyler idi, kapclar korlar idi Dervifl Yunus'un sz, kan alar iki gz
Gel imdi gr, bilmeyesin, bey hangisidir ya kullar Mahrum eyleme bizi, kabre vardm gece
66 67
18
Yz Bin Peygamber
Hor bakma sen topraa, toprakta neler yatur Ol Allahn Habibi, dertlilerin tabibi
Kani bunca evliya, yz bin Peygamber yatur Enbiyalar serveri, Resul Muhammed yatur
Cennette buday yiyen, gaflet gmlein giyen Hayber kal'asn ykan, kfiri oda yakan
Hem dnyaya meyleden, dem Peygamber yatur fiahinler gibi bakan, Ali gibi er yatur
Arkasiyle kum eken, gz yafliyle yuuran Ata ana glleri, Kur'an okur dilleri
Kbeye temel kuran, Halil Peygamber yatur Fatmana oullar; Hasan, Hseyin yatur
Vcudunu kurt yiyen, kurt yedike flkreden nesin suya atan, balklara getirten
Bellara sabreden, Eyyup Peygamber yatur Tacn, tahtn terkeden, brahim Etem yatur
Balk karnnda yatan, deryalar seyreden Gndzler sim olan, geceler kaim olan
Kabak kkn yastanan, Yunus Peygamber yatur rifler sultan, Bayezit Bestam yatur
Kuyuda nihan olan, kul deyben satlan Hakikat erleri, geti dnyadan, her biri
Msra sultan olan, Yusuf Peygamber yatur Konyada; ol Mevln Hdavendigr yatur
Yusuf'un yavu klan, kurt ile dvi klan oktur Hakkn has kullar, fikr eyle bunlar
Alayp gzsz kalan, Yakup Peygamber yatur Saysam erenleri, grsen ne sultanlar yatur
Assn ejder eden, bahre urup yol eden Yunus sen de lrsn, kara yere girersin
Fir'avn helk eden, Mus Peygamber yatur Kara yer altnda, ok gnahkr kullar yatur
68 69
19 20
Sevdiim aldn beni alattn Sen san et, doru yolca gitmee
Dnp yzme glen dnyasn Varp anda, kara yere yatmaa
Sleyman tahtn sen viran kldn Geceler supha dek, tevhit etmee
Masumlar boynun buran dnyasn Geer bu eyyamlar, ellere girmez
70 71
21 22
72 73
23 24
74 75
25 26
76 77
27
Dost yzn grcek, flirk yamaland Biz kimse dinine hilf demezz
Annn, kapda kald fleriat Din tamam olucak doru muhabbet
78 79
28 29
Kim saknr iyi adn, braksn elden aflk odun Bu din diyanette, yetmifl iki millette
Tezcek yoldurur kanadn, daldan dala konan kifli Dnya v hirette, ayrdr yatmz
Sald beni uzak yola, flol gzlerim dola dola Tahir suya banmadan, el ayak deprenmeden
Dertli halinden ne bile, yrei sa olan kifli Bafl scuda inmeden, klnr tatmz
flklar geer rndan, dnmez olur ikrarndan Ne rk vardr, ne scut, ne kble vardr, ne mescit
fiimdi ayrlmfl yrndan, yalan dva klan kifli Daima ol dostla becit olur mncatmz
Yrek yanar, yaflm akar, flu gzlerim yola bakar Gerek Kbeye varalm, gerek mescide girelim
Gayri yze nice bakar, Hak cemalin gren kifli Gerek su ile yunalm, n bize illetimiz
Gzm pnar olmufl akar, flol zrm ki Arfla kar Su ne kadar arda, yavuz huyun bile
Mahv eyleyip varn yakar, msivay koyan kifli Meer bizi pk ide, Haktan inayetimiz
Yunus kodu yola bafl, urur mddeiler tafl Kimin srn kim bile, n erilmez bu hale
Hitir mnafkn ifli, gelsin aflka doyan kifli Yarn anda belli ola, Mslman mrtedimiz
80 81
30 31
Gece ile gndz, gkte yedi yldz Senin derdin olmasa szm acep kelecidir
Levhte yazlan sz, cmle vcutta bulduk Ne canm var, ne eydrem bir dem sensiz olur isem
Musa'nn kt Tur'u, gkteki Beytlmamuru Nice ki ben seni sevem, ecel eli ermeyiser
srafil'deki Suru, cmle vcutta bulduk Kaan suna Azrail el, ben seni canlanr isem
Tevrat ile ncil'i Furkan ile Zebur'u Ger suretim dfler ise, nice zeval ere bile
Kur'andaki yeti nuru, cmle vcutta bulduk Ol kadim kim sevenin, nice dflp durur isem
Yce grnen gkleri, gklerdeki melekleri Dahi Elest belirmeden, ben flktm sen Mfluk
Yetmifl bin hicaplar, cmle vcutta bulduk Gzm yzne tutam, yz bin kaba girer isem
Yedi g, yeri yeri, bu dalar denizleri Dahi cihana gelmeden canm seni sever idi
Umak ile Tamu'yu, cmle vcutta bulduk Minnet deil Yunus, sana nice tapu klur isem
82 83
32
Deilim kal kylde, ya yetmifl iki dilde Azrail ne kiflidir, kast idesi cnma
Yd yok bana bu elde, anda biliflip geldim Ben emanet issi ile, anda bitiriflp geldim
Getim hotbin elinden, el ektim delinden mdi Yunus'a ne gam, flk melmet bednam
Ol ikilik belinden, birlie bitip geldim Kfrm imana flol dem, anda deniflip geldim
84 85
33 34
Nutfedan dem yaratan, yumurtadan kufl treden Yitrdm Yusuf'um Ken'an elinde
Kudret dilini syleten, zikr eyleten Sbhan benem Yusuf'um bulundu, Ken'an bulunmaz
Kimisini zhit klan, kimisine fsk iflleten Beyim rif isen, var sen yolunca
Ayplarn rtc, ol delil brhan benem Bunda bafllar yiter, kanlar sorulmaz
Benem ebet, benem beka, ol kadir-i hak mutlaka Mnisiz kifliden hi nesne gelmez
Yarn Hzr ola saka, an klan gufran benem Kovas yok, kuyudan su ekilmez
Ete; deri sgk atan, ten perdelerini tutan Kuyu cismindrr mni kovas
Kudret iflim oktur benim, hem zhir ayan benem ekerler kovay suyu belirmez
Hem btnem, hem zhirem, hem evvelem, hem hrem Erenler kaps mrvvet kaps
Bu cmlesini yaratp, tertip eden Yezdan benem Stk ile gelenler, mahrum gnlmez
Yoktur anda tercman andaki ifl bana ayn Yunus bu mnide gark oldu gitti
Bin bir ad vardr Yunus, ol sahib-i Kur'an benem Geri gelmeklie akl belirmez
86 87
35 36
Sen eyittin ey Padiflah, yehdillh limen yefl Bugn meydan- aflk ire, arp bir n eyledim
fierikin yok senin hfl, sulu kimdir ikap nedir Mezzinlik bizim oldu, imam olduk uyan gelsin
Levh zre kimdir yazan, azdran kim, kimdir azan Kanaat hrkasn geydim, selmet bafln ektim
Bu iflleri kimdr dzen, bu suale cevap nedir Melmet gmlein bitim, rif olup giyen gelsin
Rahmdrr senin adn, rahmliin bize dedin Bu ummanda delim gevher; eeri var, ele girmez
Mrflitlerin mcdeledi, ltaknetu hitap nedir Bahas candr alnmaz, bugn cana kyan gelsin
Bu iflleri sen bilirsin, sen verirsin sen alrsn flit dervifl bu szm, ne etmiflem kendzm
Ne kim kldm n bilirsin, ya bu soru hisap nedir Hie satmflam zm, bu cefaya doyan gelsin
Kani bu mlkn sultan, bu ten ise kani can Suret nakfln yumak ile, gnl milki temiz olmaz
Bu gz grmek diler an, bu mebde med nedir Akp rahmet suyu alar, gnl irkin yuyan gelsin
Yunus bu gz an grmez, grenler hot haber vermez Yunus Emre an grmfl, eline bir divan almfl
Bu menzile ho akl ermez, bu kovduun serap nedir limler okuyamamfl, bu mnadan duyan gelsin
88 89
37 38
Benim ol bezirgn kim, hibir ass gzetmedim Gnllerin pasn ger sileyim der isen
nk assdan da getik, ziyan yamaya verdik fiol sz sylegil kim, ol sz hulsasdr
Bu yolun rifleri geirmezler her meta Kulil hak dedi alap, sz doru deyene
Biz flyle uryan gideriz, cihan yamaya verdik Bugn yalan syleyen, yarn utanasdr
Kfr ile iman dahi, hicap imifl bu yolda Cmle yaradlmfla, bir gz ile bakmayan
Safalafltk kfrle, iman yamaya verdik fier'in evliyasysa hakikatte sidir
Senlik benlik olucaz, ifl ikilikte kalr fieriat haberini flerh ile eydem iflit
ktk ikilik evinden, sen beni yamaya verdik fieriat bir gemidir, hakikat deryasdr
Bu bizim pazarmzda, yokluk olur mflteri Ol geminin tahtas ne denlu muhkem ise
Getik bitmez santan, zaman yamaya verdik Deniz mevci kati olucak uflanasdr
Pyanl devr zaman, nice anlasn Yunus'u Bundan ieri haber iflit, edeyin ey yar
Pyansz devre erdik, devran yamaya verdik Hakikatin kfiri, fler'in evliyasdr
90 91
39 40
Srat kldan incedir, kltan keskincedir Dervifl derler adma, bakarlar suratma
Varp ann stne, evler yapasm gelir Bilmezler ki dirliim, klli sitayifl benim
Altnda Gayya vardr, ii nar ile prdr Dil ile fleyhim ulu, yolda aldan al
Varuben ol glgede, biraz yatasm gelir Aklm evi kaygl, nefsim asyifl benim
Oda glgedir deyu, ta'n eylemen hocalar Suretim gler halka, ya kani kulluk Hakka
Hatrnz hofl olsun, biraz yanasm gelir Bu dirliime bak a, hep iflim yanlfl benim
Ben gnahmca yanam, rahmet suyundan yunam Kendi izimi bilirem, saluslanuben yrrem
ki kanat taknam, biraz uasm gelir Buz kibr advet, gnlm almfl benim
Andan Cennete varam, Cennette Huriler grem Suumu rter hrkam, dirliim cmlesi ham
Hur ile Glman, bir bir koasm gelir Bir gn yrtlsar perdem, zehi dflvar ifl benim
Dervifl Yunus bu sz, eri br syleme Dervifl deye dolundum, ulu suta bulundum
Seni sigaya eker, bir Molla Kasm gelir Yunus umduum Haktan, rahmet imifl benim
92 93
41 42
flbu sz Hak tanktr, bu can gvdeye konuktur Derya-v umman olmuflam, gevherlere kn olmuflam
Bir gn ola ka gide, kafesten kufl umufl gibi Hsnnde hayran olmuflam, kendzme gelimezem
Miskin dem olann, benzetmifller ekinciye Zatna yol bulamadm, senden niflan almadm
Kimi biter, kimi yiter, yere tohum samfl gibi nki seni bilemedim, kulluunu klmazam
Bu dnyada bir nesneye, yanar iim, gyner zm Yoluna basaldan kadem, varlm kldm adem
Yiit iken lenlere, gk ekini bimifl gibi Gzden rlma sen bir dem ki sensiz ben olumazam
Bir hastaya vardn ise, bir iim su verdin ise Adn dolal ellere, senden niflan almazam
Yarn anda karfl gele, hak flarabn imifl gibi Aflkn ile mesut olal, Cennet'lere kalmazam
Bir miskini grdn ise, bir eskice verdin ise Benim urup bnyadm, Yunus yazaldan adm
Yarn anda karfl gele, hulle donun bimifl gibi Kestim kamudan umudu, aflkndan ayrlmazam
94 95
43 44
Gnlsz girdim yola, halim hi gelmez dile nki ben bunda geldim, ben an bunda buldum
Bir dem derdim demee, dertli bulmazam Mansur'em dre geldim, fl kl oldum tozarm
fikirim derdimle, satafltm gle gle Drt kitabn okudum, tahsil ettim bitirdim
Dertliler bulucaaz, ben beni bulmazam Ne hacet kim, karay ak stne yazarm
Eydrler ise bana, senin gnln kim ald Drt kitabn mnisi, bellidir bir elifte
Nice haber vereyim, alarm eydimezem Be dedirmeil bana, ben bu yolda azarm
Bu benim gnlm alan, doludur cmle cihan Yetmifl iki millete suum budur hak dedim
Kanceru bakar isem, ansz yeri grimezem Korku hiyanetedir ya ben niin kzarm
Ayk olup oturma, ayk szn gtrme fieriat olanlar niin yol keser bana
Severim aflk esrn, ben ayk olmazam Hakikat deryasnda bahr oldum yzerim
Yunus'a kadeh sunuben, Enelhak demin uran Dost bana gelsin demifl, benim kaydm yemifl
Bir yudum sundu bana, itim aylmazam Ben yzm karasndan teberrkler dzerim
96 97
45 46
98 99
47
Allah
Dlgerler beni yondu Aflkn odu cierimi, yaka geldi, yaka gider
Her zam yerine kondu Garip baflm bu sevday, eke geldi eke gider
Bu iniltim Haktan geldi
Derdim vardr inilerim Kr etti firak canma, flk oldum ol Sultana
Aflk zencirin dost boynuma, taka geldi, taka gider
Suyum alaktan ekerim
Dnp yksee dkerim Sdklar durur szne, gayr grnmez gzne
Grn ben neler ekerim Bu gzlerim Dost yzne, baka geldi, baka gider
Derdim vardr inilerim
Arada olmasn nafl, onulmaz barmn bafl
Yunus bunda gelen glmez Gzlerimin kanl yafl, aka geldi, aka gider
Kifli muradna ermez
Bu fnide kimse kalmaz Blbl eder h figan, hasretle yand bu can
Derdim vardr inilerim Benim gnlcm ey can, ka geldi, ka gider
100 101
48 49
flklarn gnl, gz, mfluk depe gitmifl olur Erenler meydannda, bir yuvarlanr top idim
Ayruk surette ne kalr, nice klsar zhd tat Padiflah evgnnda kaldm ise ne oldu
Tat klan Umak iin, din tutan Tamu iin Erenler meclisinde deste kzl gl idim
Ol ikiden fri olur, neye benzer bu iflaret Aldm, ele geldim, soldum ise ne oldu
Her kim Dost sever ise, Dosttan yana gitmek gerek Daniflmentler, limler medresede buldu ise
fli gc Dost olucak, cmle iflten olur zat Ben harbt iinde buldum ise ne oldu
Ann gibi Mflukann haberin kim getirir flit Yunus'u iflit, fl, yine deli oldu
Cebril mrsel smaz, flyle olundu iflaret Erenler mnasna daldm ise ne oldu
102 103
50
104 105
51 52
Dflm dervifl, iim bofl, dilim tatl, szm hofl Eydirsim kim gzm grr, dva, mnaya err
ll ben ettiimi, dinin denflren etmez Gndzn gn flule verir, gece yanan ra nedir
Grenler sofu sanr, selm verir utanr Yunus der; flikre nihan, Hak doludur iki cihan
Anca ifl koparaydm, el erben g yetmez Gelsin beru Dosta giden, hr kusur Brak nedir
106 107
53 54
Sen beni fleyh oldu deyu, benden nasihat isteme Aflkn beni mest eyledi
Ben sanrm ki bilirem, fl flimdi bildim ki bilmezem Ald gnlm hasteyledi
ldrmee kast eyledi
flk Yunus sen cann, Dost yoluna eyle feda Gel gr beni aflk neyledi
Bu fleyh ile buldum hakk, ben gayr nesne bilmezem
Gh eserim yeller gibi
Gh tozarm yollar gibi
Gh akarm seller gibi
Gel gr beni aflk neyledi
108 109
55
Benzim sar, gzlerim yafl Bin bir bel ekmeyince Nuh gibi
Barm pre, cierim bafl Tufannda gemiye bindirmiye
Halden bilen dertli kardafl smail gibi kurban olmaynca
Gel gr beni aflk neyledi Cebril gzel kou indirmiye
110 111
56 57
Yanlarma kona elim, sz sylemez ola dilim Sftn gelmez dile, kandaln kim bile
Karflma gele amelim, nittm ise grem bir gn Sun'un saymak dille, ben hi kadir olumazn
Olan gider daniflmene, saldr dosta dflmene Hem evvelsin, hem hr, kamu yerlerde hazr
fiol drt tekbir namaz ile, vaktim tamam klam bir gn Hi mekam yoktur Sensiz, ben niin grimezin
Befl karfl bezdir donum, ylan, yan yiye tenim Grmedin deli oldum, yanldm gnah kldm
Yl gee obrula sinim, unutulup kalam bir gn Ussum, aklm aldrdm, esridm aylmazn
Baflma dikeler hece, ne irte bilem ne gece nk beni esrittn, can gnl ilettn
lemler midi Hoca, sana fermn olam bir gn Ayrma beni senden, bilifltim yt olmazn
Yunus Emrem sen bu sz, dahi tamam etmemiflsin Bana can sen verdin, Azrile buyurdun
Tek yryeyim, neyleyim, stadma gelem bir gn Senden artuk kimseye, emaneti vermezin
112 113
58 59
Aflkn flklar ldrr, aflk denizine daldrr Bize bizden ulular, haber syler der gider
Tecell ile doldurur, bana seni gerek seni
Kesgil haramdan elin, ekgil gybetten dilin
Aflkn flarabndan iem, Mecnun olup daa dflem Azril eli ermedin, dkkn der gider
Sensin dn- gn endiflem, bana seni gerek seni
Ecel erer kurur bafl, tez tkenir uzun yafl
Sofilere sohbet gerek, Ahlere Ahret gerek Dpdz olur da- tafl, gk drlr, yer gider
Mecnunlara Leyl gerek, bana seni gerek seni
n can aar Hazret'e, yarak et hirete
Eer beni ldreler, klm gke savuralar Tanla duran tate, Tanr evine er gider
Topram anda ara, bana seni gerek seni
Miskin Yunus lcek, sini nurla dolacak
Cennet Cennet dedikleri birka kflkle birka huri man yoldafl olucak, hirete flir gider
steyene ver sen an, bana seni gerek seni
114 115
60 61
Sen bir gan sultansn, canlar iinde cansn Men arefe nefsehu dersin ill deilsin
n yan grdm Seni, pinhan kaygs deil Melikten yukar, seyran arzu klarsn
Aflkn oku demiri, dokunur yreime Tfl- nreste gibi, etein at edinp
Aflk iin ben leyim, demir kaygs deil Ele evgn almadan, meydan arzu klarsn
Durduum yer Tr ola, baktm didr ola Bilemedin sen seni, sadefte ne cevhersin
Ne hacet Mus bana, sen ben kaygs deil Msra sultan iken, Ken'an arzu klarsn
Bu Yunus'u andlar, kervan gt dediler Yunus imdi her derde, Eyyup gibi sabr eyle
Ben uyuyup kalmflm, kervan kaygs deil Derde katlanmazsn, derman arzu klarsn
116 117
62 63
Bu derdim onmaz gibi, Azrail glmez gibi Anmaz idim ol Sultan, ne ifle gnderdi beni
Umduum olmaz gibi, medet Allah'm medet Emanet verilen an, gel issine ver deyeler
Dnyay bak sandm, gaflet iinde kaldm n can bedenden ekile, flol elif kamet bkle
lm, var imifl bildim, medet Allah'm medet Gznden gevher dkle, gel merteben sor deyeler
Gene zri klaym, alabma yalvaraym fiyle yrrken nz ile, adn deftere yazla
Allah'a snaym, medet Allah'm medet Kara yerde ev dzle, gel gnahkr gir deyeler
flk Yunus kl zr, gnahn yusun Br Kabrin sual eder sana, kani armaann bana
Gresin Peygamberi, medet Allah'm medet Armaansz gelen bunda, ylan yan yer gider
118 119
64 65
Bugn canm yolda koyam, yarn ivazn veresin fiol bir iki arfln bezin, ne yeni var, ne yakas
Arz eyleme Uman, hi arzum yok Umak iin Kefen edinip enime, saraym anda varaym
Benim Umak neme gerek, hergiz gnlm ana bakmaz Can alc hot geliser, emaneti ver deyiser
flbu benim zriliim, deildirdrr bir ba iin Ben emaneti issine vereyim anda varaym
Umak Umam dediin, mminleri yiltediin Yazuum ok, gnah kfl yrrm bu dnyada hofl
Bir ev ile bir ka hr, hevesim yok komak iin Ettiklerimin hesabn, vereyim anda varaym
Bunda dahi verdin bize, ol hrlerden ift hell Beslerdim bu nazik teni, terk etmeyem derdim an
Andan dahi geti arzum, arzum Seni grmek iin Kara topraa ben an, karaym anda varaym
Sofulara ver Sen an, bana Seni gerek Seni Canm gitti fl ben kaldm, nar oldum yola girdim
Ben nice terk idem Seni, flol bir ala ardak iin Dflmanlarm fld olduun, greyim anda varaym
Yunus hasretdrr Sana, hazretini gster ana fl bu mr harmann, derdim devflirdim ben an
flin zulm deildrr, dt eyleil varmak iin Yunus eydr bu harman, yele vereyim anda varaym
120 121
66 67
122 123
68 69
124 125
70 71
Hem beni okur Sbhanm, efliindir dn gn ynm Batmfl dnya malna, bakmaz lm haline
Anda kar benim gnm, bunda neye eyleneyim Ermifl Karun malna, zeh ifl dflvarl
Yedi Tamu dedikleri, katlanmaya bir hma Bu dnya kime kald, kimi berhudr kld
Sekiz Umak aldamaya, bunda neye aldanaym Sleyman'a olmad, ann berhurdrl
Yz bin Hri gelir ise aldamaya bu canm Sleyman zembil rd, kendi emein yerdi
Aflkn gnlm yamalad, Senden nice usanaym Annla buldular anlar Peygamberlii
Senin kokun duydu canm, terkini urdu cihann Gel imdi Miskin Yunus, nen var Hak'ka harc eyle
Hergiz bilinmez meknn, seni kanda arayaym Grdn elinden gider, bu dnyann varl
126 127
72 73
128 129
74 75
130 131
76
132 133
77 78
Kimseler bilmez halimi, aflk odu yakt canm Zerrece kalmad kalbimde hile
Semezem soldan sam, namus- r olmaz bana Stk ile girmiflim ben hak yola
Ebubekir, mer, Osman da bile
Ben bir flk- b areyim, bafltan ayaa yreyim Y Muhammed canm arzular seni
Ben bir deli divaneyim, aklm da yar olmaz bana
Ali ile Hasan Hseyin anda
Sevgisi gnlde, muhabbeti canda
Sanrlar beni deliyim, Dost baesi blblym
Yarn mahfler gnnde, ulu divanda
Mevlnn kemter kuluyum, kimse baha saymaz bana
Y Muhammed canm arzular seni
Blbl oluben terim, Dost baesinde biterim Arafat dadr bizim damz
Gl alrm, gl satarm, baban olmaz bana Anda kabul olur bizim duamz
Medine'de yatar Peygamberimiz
Ey biare Yunus senin, aflk oduna yand cann Y Muhammed canm arzular seni
Yana yana Dost'a giderin, perde hicap olmaz bana
Yunus meth eyledi seni dillerde
Sevilirsin btn gnllerde
Alaya, alaya gurbet ellerde
Ya Muhammed canm arzular seni
134 135
79 80
Zr olur flkn ifli, durmaz akar gz yafl Bir garip lmfl diyeler
Senden ayr dflen kifli, didrn grmez Allahm gnden sonra duyalar
Souk su ile yuyalar
flk Yunus Seni ister, ltf eyle cemalin gster fiyle garip bencileyin
Cemalin gren flklar, ebed lmez Allahm
136 137
81
138 139
82
Grd Gzm
Yedi Tamu, sekiz Umak, her birinin vardr yolu Ey flklar, ey flklar, aflk mezheb- dindir bana
Her bir yolda yzbin arfl, Allah sana sundum elim Grd gzm Dost yzn, kamu yas dndr bana
Geldi Mnker ile Nekir, her birisi sordu bir dil Ey Padiflah, ey Padiflah fl ben beni verdim sana
lhi Sen cevap vergil, Allah sana sundum elim Genc- hazinem kamusu, Sensin benim nden sona
Grn acep oldu zaman, gnlden eyleniz figan Evvel dahi bu akl- can, senin ile ey asl-i kn
lr n anadan doan, Allah sana sundum elim hr yine Sensin mekn, fl varurem Senden yana
Yunus tap uzat bu sz, Allahna dutgl yz Senden sana varr yolum Senden Seni syler dilim
Didrdan ayrma bizi, Allah sana sundum elim lle Sana ermez elim, bu hikmete kaldm tana
140 141
83
El Hamd-Lillah
Ol Dost beni veribidi, var dnyay bir gr dedi Haktan gelen flerbeti itik Elhamd lillh
Geldim grdm hofl ryifl, Seni seven kalmaz ana fiol kudret denizini getik Elhamd lillh
Kullarna vd eyledi, yarnki gn grnem dedi fiu karflki dalar, mefleleri, balar
Ol dostlarn sevindii, yarnm bu gndr bana Salk, safalkla afltk Elhamd lillh
Bu ah ile, bu zr ile, bu hikmeti kim ne bile Kuru idik yafl olduk, ayak idik bafl olduk
Bilse dahi gelmez dile, tuttum yzm Senden yana Havalandk kufl olduk, utuk Elhamd lillh
Sensin bana can- cihan, Sensin bana genc-i nihn Vardmz illere, flol sefa gnllere
Senden drr ass ziyan, ne ifl gele benden bana Halka Taptuk mnisin, satk Elhamd lillh
Yunus Sana tuttu yzn, unuttu cmle kendzin Beri gel barflalm, yd isen biliflelim
Cmle Sana syler szn, sz syleten Sensin ana Atmz eerlendi, efltik Elhamd lillh
142 143
84 85
Ten fnidir, can lmez, n gitti geri gelmez Baksam Seni grr gzm, syler isem Sensin szm
lr ise ten lr, canlar lesi deil Seni gzetmekten artuk, yerek flikrm yokdrr
Gevher seven gnller, yzbin yl arar ise n ben beni unutmuflam, flyle Sana gitmiflem
Haktan nasip olmasa, hergiz bulas deil Ne kalde, ne halde isem, bir dem kararm yokdrr
Sakngl yrn gnln, sradr smayasn Eer beni Cercis'leyin, yetmifl gez ldrr isen
Sra sndktan geru, btn olas deil Dnem geru Sana varam, zira ki rm yokdrr
eflmelerden bardan, doldurmadan kor isen Yunus dahi flk Sana, gster didrn ana
Bin yl durursa, kendznden dolas deil Yrm dahi Sensin benim, ayruk nigrm yokdrr
144 145
86 87
fli dn- gn zr olan kifli aflknla yar olur Ayruk dflnmez korkmazam, bir zerrece kayurmazam
Derd-i seri Sen olsan, deli iflten geer Ben flimdi kimden korkaym, korktuum ile yr oldum
riflere bu dnya hayal- dfl gibidir Azril gelmez canma, sorucu gelmez sinime
Kendini Sana veren, hayal- dflten geer Bunlar beni ne sorsunlar, an sorduran ben oldum
Baflnda akl olan, cretle amel klmaz Ya ben onca kaan olam, ol buyruunu buyuram
Hurlere aldanmaz, gz ile kafltan geer Ol geldi gnlme doldu, ben ana bir kn oldum
Bu dnyann sevgisi, aulu afla benzer Aflkllar bizden alalar, aflkszlar hot ne bileler
Sonunu sayan kifli, aulu afltan geer Kimler ala kimler vere, ben bir ulu dkkan oldum
Gerek flk ol ola, can vermez ol eve Yunus'a Hak at kapu, Yunus Hak'ka kld tapu
Dostla bazar iin, nice bin bafltan geer Bki devlet benimkiymifl, ben kul iken sultan oldum
146 147
88 89
flklar meydan Arfltan ycedir Yunus ne hofl demiflsin, bal- fleker yemiflsin
alarlar evgn topu belirmez Ballar baln buldum, kovanm yama olsun
Yunus bu tevhitte mahv olduka
Gene gelmeklie akl belirmez
148 149
90 91
Ben gelmedim dva iin, benim iflim sevi iin Dinlemeden anladk, anlamadan eyledik
Dost'un evi gnllerdir, gnller yapmaa geldim Gerek erin bu yolda, yokluktur sermayesi
Dost esr deliliim, flklar bilir neliim Biz sevdik flk olduk, sevildik mafluk olduk
Denflrben ikiliim, birlie bitmee geldim Her dem yeni dirlikte, sizden kim usanas
Ol hocamdr ben kuluyum, Dost baesi blblym Yetmifl iki dil sat, araya snr dflt
Ol hocamn baesine, fld olup tmee geldim Evvel bakfl biz baktk, yermedik m- hs
Bunda bilifl olan canlar, anda biliflirlermifl Miskin Yunus ol veli, yerde gkte dopdolu
Biliflben Hocamla, halim arzetmee geldim Her tafl altnda gizli, bin mran olu Mus
150 151
92
Namaza duran zhidin gzleri Seni grrse Sekiz Uman hursi, eer bezenp geleler
Unuda tesbihini, mihraba secde etmiye Gnlm sevdiinden zkeyi hi kabul etmiye
Azna fleker aluben, gzleri Sana tufl olan hirette ne ola kim, dnyada ol olmya
Unuda ol flekerini, ayruk, ineyip yutmya Hur, glman gelicek, flk elin uzatmya
Ben Seni sevdiim in baha derler ise Yunus Seni sevelden, beflaret oldu canna
ki cihan milkin virem, dahi bahas yetmiye Her dem yeni dirliktedir, hergiz mrn eskitmiye
152 153
93 94
n aflkn ola emelim, srle gnlden gamm Hak'kn gerek flklar, istemezler Cennet'leri
Vaslna eren bir dem, bin can nisar etsin Cennet'ten dahi ileri gider, makamn tutmaa
154 155
95 96
lmei dirlik ola, lmesiz dirlik bula Ol ilin ba olur, flerbeti au olur
lmfl gnl dirile, andaki Sen olasn Kadeh dutmaz ol au, nufl edip yuda msn
Sen olduun gnller, her dem cann yeniler Ol elin zevadesi, cefa duta gidesi
G olmaz ol divanda, hkimi Sen olasn fiekeri ayrua sunup, sen au tada msn
Tozunu yel almaya, bir zerre rlmya Senlik benlik terk edip, yokluk eline gidip
flk can lmeye, mafluku Sen olasn Aflktan iip esriyip, varlk terk ede misin
Yunus sen flk isen, aflka muvafk isen flbu tenin tertibi od- yel, toprak, sudur
Korkma ulaflk isen, ne olursan olasn Yunus sen gr zn, suda, toprakta msn
156 157
97 98
158 159
99 100
160 161
101 102
Acep bu benim halim, yer altnda ahvalim Ol! dedi oldu lem, yazld levh kalem
Varp yatacak yerim, akrep dola m y Rb Okundu hatm-i kelm, flanna Muhammed'in
Can hulkuma geldikte, Azrail'i grdkte Hep Erenler geldiler, dergha yz srdler
Ya canm aldkta, san ola m y Rb Zikr-i tevhit ettiler, nuruna Muhammed'in
Dar oldu bana dzler, gice ile gndzler Veysel Karan kazand, hr yine zendi
Dnyaya bakan gzler, didr gre mi y Rb Sekiz Umak bezendi, aflkna Muhammed'in
Allah olucak Kad, bizden ola m rz Feriflteler geldiler, saf saf olup durdular
Grp Habib'in bizi, flefi' ola m y Rb Befl vakit namaz kldlar, aflkna Muhammed'in
Yunus kabre vardkta, Mnker Nekir geldikte Havada uan kufllar, yaflarp da tafllar
Bize sual ettikte, dilim dne mi y Rb Yemifl verir aalar, aflkna Muhammed'in
162 163
103
Krdr Mnkirin Gz
Miskinlikte buldular kimde erlik var ise Grdn yarn eridir, nen var ise ver kurtul
Merdivenden iterler, kim yksekten bakar ise Ululardan ttr, iflittiin var ise
Ak sakall bir koca, bilmez ki hali nice Bildik gelenler gemifl, konanlar geri gmfl
Emek yemesin hacca, bir gnl ykar ise Aflk flarabndan imifl, kim mna duyar ise
Sar iflitmez sz, gece sanr gndz Yunus yolundan rmasn, yksek yere durmasn
Krdr mnkirin gz, lem mnevver ise Sinle srat grmesin, sevdii didr ise
164 165
104 105
Cann diri tutan kifli, Dost katndan rak dfler Tutma gnlde kini, hofl tut gnlde miskini
Feda klam yz bin can, raklktan beru gelem Dnya hiret ekini, ekip gtren bilir
Cercis'leyin ol Dost beni, yetmifl gez ldrr ise demin topran drt feriflte gtrd
Bin gez dahi lr isem, yz bin gez ileru gelem Suyunu neden katt, yapp yuuran bilir
Yz bin gez doam uyagam, Dost burcunda cevln klam srafil, Azril, Mikil, Cebril
Hem Bunda olam, hem Anda, Bunda Anda var gelem Kyamet ne gn kopar, yarn sur uran bilir
Yavu klndm ne are, yrrem dn gn vare Dokuz krk yaflayan eylenmedi dnyada
Sorulara cevap budur, ben esrgem deyu gelem Saati bir dem imifl, sohbeti sren bilir
Bin yl toprakta yatursam, ben komayam Enelhakk lmez dirlii bulduran, evliya sohbetidir
Ne vakit gerek olursa, aflk nefesin uru gelem Yunus dahi bilmezse, okunan Kur'an bilir
166 167
106 107
Gnldr anan Onu, esir eyleyen seni Ne verir isen elin ile, flol varr senin ile
Kimi zat eylersin, sen zat olmaynca Ben disem inanmazsn, varcaaz bulasn
Boynu zincirli geldik, key kati esir olduk Gnlde pas oturur, anda seni yitrr
Er nazar eylemedi halimiz bilmeyince eru fiah oturur, girmezsin kim gresin
Bir yandan verler, aylak nesne verirler On ikidir hcresi, dervzesi yedidir
Bahsn ne bilesin, sen satn almaynca Anda iki dilber var, bilmezsin ki sorarsn
Bahs cann ann, mal ile davar deil Biare miskin Yunus, aflktan dva klarsn
Sevdik mi ele girer, sevdiklerin vermeyince Dost'tan haber gelincek, yz sry varasn
168 169
108 109
170 171
110
Gzel Kbetullah
Hakka flk olan kifli Hak myesser etse de varsam
Akar gzlerinin yafl Gzel Kbetullah sana
Pr nur olur ii dfl Bakuben hayrann olsam
Syler Allah deyu deyu Gzel Kbetullah sana
172 173
111
Kerpi koydum kazana, poyraz ile kaynattm Bir kz boazladm, kakladm sere kodum
Nedir deyip sorana, bandm verdim zn kz issi geldi eydr, boazladn kazm
plik verdim, ulhaya, sarp yumak etmemifl Anda da kurtulmadm, nidesimi bilmedim
Becit becit smarlar, gelsin alsn bezini Bir eri de geldi eydr, kan aldn gzgm
Bir serenin kanadn, krk kanya yklettim Grdm kaplumbaay, yann seirdp gider
Krk ift dahi ekmedi, flyle kald yazl Sordum kanda gidersin, Kayseriyedir azimi
Bir sinek bir kartal, sallad vurdu yere Yunus bir sz sylemifl, hi bir sze benzemez
Yalan deil gerektir, ben de grdm tozunu Mnafklar elinden, rtt mna yzn
174 175
112 113
Er odur alak dura, ayk odur yola vara Tez indirirler tahtesserya
Gz odur ki Hak'k gre, gndz gren gz deil Bir Karun gibi dnya kovan
flk olann niflan vardr
Yunus Emre'm szn satar, sze bal ya katar Melmet olur belli beyan
Altmfl bin sarrafa satar, yk gevherdir koz deil
Zhdm var deyu ta'n eylemegil
Merdut ederler marur olan
lmim var deyu marur olmagil
Hak kabul etti kefen soyan
176 177
114
Bu Ne Acayip Ur
stediimi buldum, aflikre can iinde Trl trl imret, kflk saray yapan ol
Taflra isteyen kendi pinhan iinde Kara nikap tutunmufl, girmifl klhan iinde
Kadmdir hi rlmaz, ansz kimse dirilmez Bafltan ayaa dein, cmle hkm eden oldur
Adm adm yer ler, hkm revan iinde Hak'tan ayru ne vardr, kalma gman iinde
Tutun deyu arr, ur dahi arr Birsen birlie gel bak, ikiyi elden brak
Bu ne acaip ur, bu aran iinde Btn mna bulasn, sdk iman iinde
Siyaset meydannda, galebe eden, bakan ol Oru, namaz, gusl hac, hicabdr flklara
Siyaset kendi olmufl, girmifl meydan iinde flk andan mnezzeh, hastr insan iinde
Takmfl kudret klcn, almfl nefsin boynuna Girdim gnl bahrna, daldm ann ka'rna
Nefsini tepelemifl, elleri kan iinde Seyr ederken iz buldum, baktm bu can iinde
Sayru olmufl iniler, Kur'an nn diniler Bu izimi izledim, sam solum gzledim
Kuran okuyan kendi, kendi Kuran iinde ok acayipler grdm, yoktur cihan iinde
Bu tlsm balayan, cmle dilde syleyen Yunus senin szlerin, mnadr bilenlere
Yere, gke smayan, girmifl gnl iinde Syleniser szlerin, devr zaman iinde
178 179
115
Muhammed
Canm kurban olsun Senin yoluna
Ad gzel, kendi gzel Muhammed
fiefaat eyle bu kemter kuluna
Ad gzel, kendi gzel Muhammed
fierh-i Gazel-i
Mmin olanlarn oktur cefas
hirette olur zevk safas
Yunus Emre
On sekiz bin lemin Mustafa's
Ad gzel, kendi gzel Muhammed
Niyazi-i Msr
Yedi gkleri seyran eyleyen
Krsi'nin stnde cevln eyleyen
Mirata mmetini dileyen
Ad gzel, kendi gzel Muhammed
180 181
Bismillhirrahmanirrahm Pes imdi bu malm olduysa bir kimesne zhir amelinin doru
olup olmadn bilmek isterse an fleriatten ve erbabndan talep
ktm erik dalna, anda yedim zm eder. Ve fkh kitaplarna mracaat eder. Andan bilip renip amel
Bostan issi kakd, der ne yersin kozumu eder. Ve eer btn amelinin salhn ve fesadn ve tenezzln ve
terakkisini bilmek isterse mrflidin telkini ile ve usul-i esm ile g-
Bu beytten murad oldur ki her amel aacnn bir trl meyvas nl kitabna ve ilm-i tbire mracaat eder. Her gn ryada ne g-
ve yemifli olur. Ve zhirde her meyvann bir mahsus aac olduu rrse mrflidine arzeyler. Anlar da ona ahvali beyan eder. Andan ol
gibi kezalik her ilmin bir mahsus leti vardr. Ann ile hsl olur. mflkl hallolur. Slk edip pir perver olur.
Mesel ilm-i zhirin husulne let lgat ve sarf ve nahiv ve db ve Ve bir kimesne ilm-i hakikatin ki kendini bilmek ve ayni mari-
mantk ve meani ve hikmet ve hey'et ve kelm ve hads ve usul ve fet-i Rabdr zevkine ve haline ermek isterse mrflid-i kmil terbiyesi
fkh ve tefsirdir. Ve ilm-i btnn husulne let evvel huls-i daim ve byk perhiz atefli ile nefsin cemi-i evsafn ve befleriyetini ve
ve olgun mrflit nefesi ile fslasz zikir ve az yemek ve az konufl- benliini yakp masivy reddederek tamamiyle mahv-i vcud-i zlli
mak ve az uyumak ve yalnz kalmaktr. Ve ilm-i hakikatin husulne kldktan sonra ayn vcud-i hakik olup fenas ayn beka olmaile
let terk-i dnya ve terk-i ukba ve (terki) terketmektir. olur. mdi bu ilmin baflka baflka yolu vardr. Yolu ile talep olu-
mdi aziz merhum erik ve zm ve ceviz ile fleriat ve tarikat ve nursa mittir ki az mddette maksat hsl olur. Nitekim erik ve z-
hakikate iflaret ederler. Zira eriin taflras yenr ii yenmez. Erik gi- mn ve cevizin baflka semereleri olup herbiri kendi aacndan talep
bi olan meyvalarn cmlesi amelin zhirine misaldir. Ve zm gibi- olunduu gibi.
lerin cmlesi amelin btnna misaldir. Zira zm hem yenir ve hem mdi bir kimesne zhir amelini ifllerken ben btn ilmini ve
nice trl nimetler andan zuhura gelir. Sucuk ve kfte ve pekmez ilm-i hakikati zhir ameli ile ele getirip tahsil ederim dese ve birok
ve turflu ve sirke ve bunlarn emsali nice trl nimetler hsl olur. zahmetler ekse, mesel kendiliinden esmullaha mdavemet ey-
Ve lkin iinde bir miktar riya ve tezkiye ekirdei olmakla amel-i lese ve orular tutup halvetler ekse ol kiflinin bu hali erik aacn-
btna denilir hakikate denilmez. Ve ceviz srf hakikate misaldir ki dan zm talep etmee benzer.
iinde asla yabana atacak bir fley yoktur. Hem yenir ve hem nice Bostan issiden murat mrflid-i kmildir. "Niin kozumu yersin"
marazlara ve illetlere flifa hsl olur. deyu ekiflip kakd tenbihtir ki "Niin olmaz yere riyazt ve m -
mdi bir kimse erik talep ederse erik aacndan ister. Ve zm cahede eder, yorulursun. ilmi bir amel ile ele getrem mi sanr -
talep ederse bandan talep eder ve ceviz talep ederse ceviz aa- sn? Her birinin baflka ameli ve muallimi ve mrflidi vardr" deyu
cndan talep eder. ehl-i kemal olanlar bunlarn gibi kendince slk edenleri grdkte
mdi her kim zm erik aacndan talep ederse ol kimesne azar edip "Niin byle edersin. Sana evvel lzm olan budur ki var
ahmak ve cahildir. Kuru yere zahmet eker, klli emei hebadr, h- her bir meyva ne aacndan bittiini bil, andan amel eyle. Senin mi -
sl ve mahsul ancak zahmettir. salin buna benzer ki bir kimesnenin baesinde uurlayn erik ve
182 183
zm yemee aaca ka, ceviz tafllaya. Bostan issi an grdke ni - edemeyip sonra mrflide vard ola. Ve dahi cizdir ki kendisinden
in yersin kozumu dedii gibidir. Zira hakikat mrflid-i kmilin ilmi murad gayrilere tariz ve tenbih ola.
ve mlkdr. Ve ann ameli ve leti onu bilmee meleke ve istidat
hsl etmek ve mrflid-i kmil izni ile terbiyesiyle ar perhizler ve Kerpi koydum kazana poyraz ile kaynattm
ona tam teslim ve kendi renginden kp mrflidin rengi ile hem- Nedir deyip sorana bandm verdim zn
renk olmaktr.
mdi mrflid grse ki bir kimesne kendiliinden esmya ve per- Yunus (Allah srrn tasdis etsin) Hazretlerinin bu beyitten mu-
hize devam eder. Ona der ki: Sahibinden izinsiz baheye hrszla rad kendiliinden riyazat edenlerin riyazatnn hsln temsil tarik
niin girersin? ile beyandr. Yani bu gibilerin hali hemen poyraz ile amur kayna-
Pes imdi tarikat ve hakikat ilmi mrflid-i kmilin baesi ve tp yemee ve yedirmee benzer. Zira bir kimse kendi her ne yerse
mlkdr. Ve Allah zikretmek ve perhiz ol baenin kapsdr. Her isteyene de andan verir. Pes imdi poyraz yemei piflirmek deil bel-
kim ki kendiliinden slk eyler bir gayri kimsenin bana hrszla ki dondurur. Faraz piflirir olduu takdirde amur yenmee yara-
girmifl gibi olur. mad gibi bunun gibi perhizden gda-y ruh hsl olmaz. Ruhun g-
Bunun harite bir misali de ona benzer ki bir kimesne bir alay das olmaycak marifetullah ve Allahn ilham ve varidat- ilhiye
dlger aletlerini pazardan alsa ve kendiliinden dlgerlik etmek is- hsl olduu gibi ol riyazattan da kalb rahatszl hsl olur ki feni
tese ol kimesne ol sanat ifllemee baflladkta her murat ettii iflte itiyatlar ve dahi versvese-i fleytaniye ve efkr- fside misulllardr
kang alete kang pusata yapflacan bilmez. Bir usta an grdkte: ki bunlar kalbi ve ruhu helk ederler.
"Bre sanat urusu, kstah, hmdest, bizim sanatmz uralamak m Poyraz ile dedii Muhammedin mayas ve mrflidin telkini ol-
istersin? Bu bizim aletimizi sen niin aldn" der. Eeri ki ol kimse madna iflarettir.
mdi mrflidin nefesi ateflinden telkin akma ile tlibin kalbi
ol aletleri pazardan akesiyle almfltr.
kavna bir kvlcm yetiflmezse yahut byklerin nazar- billruna
mdi Azizin bu beyitten murad mrflitsiz ben tarikate ve haki-
tlip kendini teslim-i tam ile mukabil gelmezse emei hebadr. Her
kate kendi bildiim ile amel etmekle vsl olurdum deyu alflanla-
ne kadar alflsa da bofltur. Ol atefli bulup cierini pifliremez. Nite-
rn ahvalini temsil tariki ile beyandr. Yani mesel byle olan ve
kim ynn ocaa dnmiyen her ne kadar frse oca yakamaz ve
mrflitsiz yola giden kimsenin hali her meyva kang aata bittiin
yemek pifliremez. Lzm gelir ki amur yiye. Pes imdi bunun emsali
bilmiyen ve gnl zm istedikte erikte biter sanan ve erik aac
kimseler daim amur yerler. Ve kbet kfre dflerler. Ve kendileri-
deyu ceviz aacna kan kimse ve cmle renkleri siyah sanan kr
ne muhta olanlara da daima amur yedirirler. Allah saklaya.
gibi olur.
Ekseriya kfre dflenler bunlardan zuhur eder. Bir ehl-i slk
Yunus Emre (Allah srrn takdis etsin) bu hali kendine nisbet
bunlardan birisine sataflrsa kar gibi soutup buz gibi dondurur. S-
etti. Cizdir ki kendi bir zaman byle mrflitsiz alflp bir fley hsl
lk ehline her bunun gibi souk nefeslilerden kanmak lzmdr.
184 185
Azizin bu beyitten murad tlibi ind mcahededen men ve bu- rettir. Bez cem-l-cem'e iflarettir. Asl maksut ise iplik yumak olmak
nun emsali kimseler ile yaklaflmaktan nlemektir. deil dhma ile gayrisinden mahcup olmamaktr.
mdi Hakk anlamak kolaydr. Zira flahitler ve delilleri oktur.
plik verdim ulhaya sarp yumak etmemifl Hakka vardktan sonra dnp halk bulmak gtr. Zira mstakil
Becit becit smarlar gelsin alsn bezini vcudu yoktur. Kemal ise gene dnp halka gelip Hakk halka ve
halk Hakka yine bulup ahadhma ile hardan mahcup olmamak-
Bu beyt olgunlaflmamfl mrflit ahvalini beyan eder. mdi Hak'k tr.
isteyene olgun mrflit lzm olduunu bildirdikten sonra her mrfli- mdi benim henz kalbimin periflanl dururken ve iflimden
de gnl vermeyip bir stad- kl ve mrflid-i kmil bulmaa alfl- dahi bir ifl bitmeden "Sen kmil oldun" diye beni lf gzaf ile hali-
mak da lzm olduunu beyan buyururlar. Yani periflan kalbimi bir fe edip kendi gibi flhret issi edeyim der.
mrflide teslim ettim kalb selmeti bulmak iin, henz dertlerimin Becit becit smarlar diye gaip sigasiyle beyan ettii mrflidin
birine derman ve il bulmadan bana "Hilfet makamna erdin, iflin murad ile tlibin maksudu aras uzak olup ve mrflidin hali tlibe
tamam oldu" der. Bildim ki nkstr. Zira iplik tefrika-i ulya iflaret- malm olup tlibin maksudu mrflide malm olmadna iflarettir.
tir. Yumak cem'e iflarettir. Bez olmak fark bd-el-cem'e iflarettir ki Zira tlip yumak olmadn bildi, mrflit tlibin bildiini bilmedi
kemal bundadr. veyahut ciz ki bir vasta ile teklif etmifl ola, greyim aldanr m di-
Bu beyt fleyhe teslim olmaktan maksut nedir an bildirir ki t ki ye.
arayan bilip maksut ne idin bile, bir mrflide vard zaman kmil Bu fakir biare Msr'den Yunus Hazretlerinin bu dokuz beytini
mi deil mi malm ola. Zira dert bilinmeyince derman bulunmaz. flerh ve beyan etmeyi baz ihvan iltimas etmekle yazlp sekiz ay
Evvel talip bilmek gerek ki mrflide varmaktan maksut kendi vcu- miktar evrak arasnda flyle periflan kalmflt. Sebep ol idi ki acaba
dunda bilkuvve konulan kemalt- insaniye her ne ise fiile gelmesi- Aziz'in murad zere oldu mu veya olmad m?
ne alflmaktr. Mesel bir ekirdek kendisini bavana teslim eder, Bir gece ryada Yunus Hazretlerini grdm. Bu fakire azim be-
hal dili ile der ki: "Ey bahvan, ltfeyle, bana bir hofl terbiye eyle, flaflat ile iltifat gsterip buyurdular ki: "Benim ol szlerime yazdn
benim derunumda konulan bilkuvve kemaltm taflra gele, birim flerhi kar, fkara menfaatlensin" dedi. Ve "plik verdim ulhaya
bin ola ve sen dahi kemal ile yd olasn." beytine yazdn sz yazma, iflte flu mnay yaz!" diye bu yazlan
mdi bahvann iyisi terbiyesinden bellidir. mnay beyan buyurdular. Bu beyte bir baflka mna yazlmfl idi,
Ama azizin iplik verdim ulhaya diye temsili gayet ltiftir. Zira andan fari olup bu mna yazld.
her ne kadar insan olgunlukta tavrlar ve menziller oksa da, usul
tr. Biri fark ve biri cem ve biri cem-l-cem ki ona fleyhler fark Bir serenin kanadn krk kanya yklettim
bd-el-cem derler. Pes imdi iplik farka iflarettir. Yumak cem'e ifla- ifti dahi ekmedi flyle kald kazn
186 187
Bu beyt tarikat ilminin flerefi ve lzumu ve slk ehlini slke den ziyadedir. Onlarn kanadn kan deil belki yer, gk, arfl, krsi
teflvik beyanndadr. Ve dahi zhirin tashihten btn tarafna ihti- ekemez.
mam ziyade olmas lzm idin beyan ider. Zira amelin zhiri ko-
Bir sinek bir kartal sallad vurdu yere
lay, btn ziyade g olduun bildirir.
Yalan deil gerektir ben de grdm tozunu
mdi kan ile yrmek zhir ameline misaldir. Kanat ile umak
btn ameline misaldir. mdi btn ehlinin ameli dfl gren riya ehli- Bu beyt baz riyaset ve mevki ve dva sahipleri olan ve ilimde
ne ziyade ar gelir. Zira riyal amel kolaydr. Ve dahi her ne kadar kmil geinen dnya lefli kuzgunlarnn ehl-i tarika mnkirlerinin
ok olsa bahas azdr, saman gibi. Ama huls ile olan amel gtr hallerini ve gzde hor ve hakir ve fakir, miskin gezen riflerin ke-
ve ardr. Lkin her ne kadar az olursa da pahas ziyadedir, altn mallerini beyan eder. Yani bunlarn zhirlerinin fakr fenasn ve
gibi. Fikr saatin hayrn min ibadeti senetin ve cezbetn min ce - tezelll meskenetlerini grp istihza tarik ile onlara baz sual ey-
zebatirrahmani tvzi amelessakaleyndir. Ve dahi bunlarda terk leyip onlardan birisi bu gzne sinek kadar grnmiyen riflerle
var, kan ile gitmek gibi deildir, zira tarikat ehlinin evvel ameli sze ve irfana geldikte sinek misali olan fakir flahin gibi ol kartal
terk-i dnyadr. Terk melekt lemine doru umaa kanattr: Mu- kaldrp yere vurduunu beyan eder. Yani gzde hor olan dervifl
rat yakin ile olan ibdettir. azamet ve flhret issi olan filn efendiye galip olup onu sindirdi.
"Ve ecnihatn tatir bigayri riflin il melekti rabbil lemina." "Ben de grdm tozunu" dedii Aziz kendileri de mmi ve fa-
Yani ehlllahn kanatlar var, ty yoktur. Zira nurdandr. Me- kir-l hl olup nice zhidler ve limler ona ilzam tarik ile baz sual-
lekt lemine doru uarlar. Ol kanat bunlarda terkleri sebebiyle- lere baflladklarnda suallerine cevaptan sonra kendileri de onlara
dir. Ve fleyhlerin telkini ile ve Muhammedin mayas ile ve usul-i- baz fley sorup cevabnda onlar ciz ettiini beyan eder, yani ol hal
esmaya mdavemet ile ve ar perhizler ile biter. bana da vki oldu, onlar gibi kartallara ben de rastgeldim demektir:
Hsl- kelm demek olur ki tarikat ehlinin en ednasnn hul- Men ahlsa lillhi erbaine sabahan zaharet yenbil ilmi min kal -
sunu ve sdkn ve yakinini ve hsn-i itikadn krk bidin gnl e- bihi al lisanihi Haddi-i zatnda bir kimse krk gn halisen ve muh-
kemez. Zira bunlarda terk vardr: Hubb-d-dnya re's klli hati - lisen sabaha dahil olsa, yani krk gn huls zerine olursa ilim p-
etin ve terk-d-dnya re's kll ibdetindir. narlar onun kalbinden lisan zere cari olur. mdi bunlarn hod ba-
mdi bir kimse nohut kadar cevheri krk kanya yklettim e- zs krk hafta ve bazs krk yl huls ile sabaha dahil olmufllardr,
kemedi demifl olsa murat onun kymetidir ki hadd-i zatnda yz al- ya mrnde krk gn huls grmiyen gnle galip olsa acep midir?
tn eder. Bu surette bir cevheri krk elli kanya ykletmek kabildir. mdi kartaln, kuzgunun, ar ile ne mnasebeti vardr? Kartal
Bu temsil ehl-i halin edna mertebesinde olanlara gredir. Zira her ne kadar gzde byk ise de yedii lefltir ve kendinden kan
sere kufllarn zaifidir. Uzak sefer edemez. Yksek mertebede olan- dahi cifedir. Ama ar her ne kadar gzde kk ise de yedii gzel
lar doanlar ve flahinler gibidirler. Onlarn birinin ameli ve yakini kokulu ieklerdir, kendinden kan dahi gzel lezzetli baldr. mdi
ve zevki yz bin bidin amellerinden ve yakinlerinden ve zevklerin- doan ve flahin misilliler ile mnasebeti olmad besbellidir.
188 189
Bir kt ile grefltim elsiz ayam ald lahn muradna muvafakat ve fleytana muhalefet zere oldum.
fiunu da basamadm gyndrd zm Nefse galip olmak vaktinde fleytan nefse yardm edip gazap sfatiyle
nefsime yardmc olup, ikisi bir olup bana galip oldular. Ve dahi
Bu beyt yukarki beytte bir miktar acaiplik anlandndan yine ibadetlere rgp olduka fleytan beni men'edip def'ederdi, fri
tliplere nefsi krma yolunu talim edip buyururlar ki: "Bir kt ile g- olmazdm. Nefs fleytana yardm edip zerime yorgunluk brakp
refltim." ibadet terkini sevdirir ve lezzet verirdi. Daim bu cenk ile onlara gh
Buradaki ktten murat nefstir ki gz flehvetleri sevme ile tez- galip ve gh malp olurdum. Bilklliye ellerinden hals bulup
yin olunmufltur. flerlerinden emin olamadm diye slk ehlini bu ikisi ile daim
Elsizden murat fleytandr ki nrdan halk olunmufltur. nsanda muhalefet zere olmaa kandrr.
gazap sfat ol ateflin yalnndandr. Gr imdi dervifl ne acep sinektir ki devler ve periler ile kahra-
Nefs ocuk gibidir. Gdas vermez isen kesilir ve lkin alktan man ve Sleyman gibi cenk eder. Ve nefs fleytan ne yaman dfl-
hararet ve kuruluk hsl olur. Bu hararet galip olup soukluk ve ru- manlardr ki bu ikisinin elinden enbiya ve evliya alayp inlemek-
tubet yani nefsin istei olan yemek ve imek ister. Onun iin yine ten hli olmamfllardr. Zira bu ikisinin elinden kimse hals olmaz,
nefsin muradn vermee muztar olup verir idim. Yani murat zere meer kendiliinden tamamen fni ola, ol kurtulur ancak.
nefsimi yenemezdim demektir.
Kaf danda bir tafl flyle attlar bana
Bu beyt yukarki beytin zdddr. Yani der ki sureta her ne ka-
lelik yola dflt bozayazd yzm
dar zayf isem de her dflmanma Hakkn izni ile galip oldum. Ama
nefs ile fleytana bilklliye galip olup ellerinde hals olamadm. Kaf dandan murat fler'-i fleriftir ki cmle halk sarp dairesine
"zm gyndrd" der. atmfltr. Ve byk limler (Kesserehmullah ve kavvahm ve re-
Ve bu beytte tenbih var ki slik-i rif her ne kadar nefs fley- fea flanehm- Allah onlar oaltsn, onlar kuvvetlendirsin, flanlar-
tana galip olursa da yine kendini nefsin malbu bile, malp deil n yceltsin) ol da zere her tarafndan ahval-i halka nazar edip
ise de. Dva ehli olmaya, fena ehli ve zll iftikar ehli ola. Kendini dururlar ki her ne cnipten bir halel zuhur edecek olursa etraftan
daima ciz ve zelil gstere ve nefsini ucbe "kt ihtiraslara" dflr- ona tafl atp katil mi icap eder veyahut had mi veyahut tzir mi ve-
mekten sakna. Zira her kim nefsini beendi ve onunla dost oldu, yahut tedip mi icabeder, filhal emri icra edip ol tarafn yklan yeri-
cmleye dflman oldu ve her dflmana malp oldu, aziz ise de. ni tamir ederler. Zira lemin nizam intizam onlarn vcutlar se-
Ve her kim ki nefsine dflman oldu ve daim nefse muhalefetten bebi iledir. Her ne yzden bu Din-i slma ve fleriate muhalif bir
hli olmad, cmleye dost oldu. Ve her dflmana galip oldu, her ne kimseyi grseler veya iflitseler min indillh bunlara gayret-i diniye
kadar zelil ise de. Pes imdi ktten murat flehvet sfatdr ki cazibe- dfler, onu nlemee alflrlar.
dir. Yani eli var aya yok, murat nefstir. Ve elsizden murat gazap Byk fleyhlerin szleri ise ekseriya mutlak olmakla anlafllmas
sfatdr ki dafiadr. Yani aya var eli yok, murat fleytandr. Yani Al- gayet zor olup ulema bunlarn mutlak kelmlarn fleriate muhalif
190 191
zannedip ekseriya lnet tafln bunlarn zerlerine atarlar. Ve lkin lerinden baz kelimeler ezberleyip yanna gelen gz ballara ol
ol szlerden meflayihin murad ulemann anlayflna doan mna ol- hakikatleri kendi hali olmak zere satar, maksudu dnyay yemek
mamakla onlarn lnet tafllar meflayihe dokunmaz. Zira zerlerine ve yutmaktr.
hcum ederlerse ol szn fleriate muvafakati yzn beyan edip ol "Zift turflusu" dedii oldur ki ne kendi hazzeder ve ne dinliyen-
lnetten kurtulurlar. ler hazzederler. Kendi hazzetmez, zira bilir ki kendi hali delidir. Ve
Yunus Hazretleri buyururlar ki ulema benim mutlak kelmm dinliyenler dahi hazzetmezler, zira candan gelmiyen marifet lezzet-
anlamakla bana lnet tafln attlar. Benim muradm onlarn anla- sizdir.
dklar gibi olmamakla tafl yol ortasnda kald. Bunun misillileri kmillerden birisi byle vasf beyan etmifltir:
lelik yol demekten murat; le gnn ortasdr; ilm-i zhir "Emmel hym feinneha kehiyamihim- ve er nisel hayyi gay -
de nsf- ilimdir. Zira ilmin akidelere ve amellere mteallik olan re nisiha- adrlar, o benim dostlarmn adrlar gibidir, fakat
ilm-i kelm ve ilm-i fkhtr ki ilm-i zhirdir. Ve ahlka ve ii temiz- obann kadnlarna bakyorum eski bildiim kadnlar deil baflka ka -
lemeye ait olan ilm-i ahlk ve ilm-i hakikattir ki ol ilm-i btndr. dnlardr. (Tefsiri: Kalp o kalp, ruhu baflkadr.)
mdi ulema-yi zhirin ziyade iyi anlyannn ilmi yol ortasna Yani marifet szn cahil diline alr, dnyay yemek iin. Arif
dektir. lelik yol dedii ona iflarettir. onu grr, bilmemezlikten gelir, maarif szlerini kor, turflu szlere
"Bozayazd yzm" dedii yani az kald ki muradm anlyalar bafllar ki saklandn kmiller bilirler. Zira leylek koduk dourmufl
ve saklamas zerime farz olan ilmi onlara keflfetmifl olam diye gibi olur.
korktum. Zira rububiyet srrn keflfetmek kfrdr. Tefsir-i Kadi'de "Leylek"ten murat Allahn byk kullardr. Zira leylek zhirde
Ya eyyhherasul belli m nzile ileyke mim rabbike yetinin yemek, imek ve tenasl yznden olan halini halka gsterir.
tefsirinde der ki: Esrar- ilhiden baz sr vardr ki ifflas haramdr. Ama bir seferi vardr, onu kimse bilmez ki ol seferi neredir.
Ve hy-i Ulm'da Zeynel Abidin'den nakledip buyurur ki: Kezalik, arif billh olan kmilin de dfl grnfl halkladr. Ama i
"Ya rbbe cevheri ilmin lev ebuh bih ilekyle l ente mimmen dnyasn kimse bilmez ki nedir. Ve arifin gnl ne makamda
ya'bdl vesen- Baz ilim cevherleri vardr ki ben onlar ifa etmifl ve ne haldedir. Yedi kat gkleri, Arfl' ve Krsiyi arasalar arif billh
olsaydm bana "Sen puta tapanlardansn" denilirdi." nerede idin bilmezler.
Bu beytin mnasn beyan etmek lzm deil, ehline malmdur. "Leylek koduk dourmufl" dedii ekseriya Allahn byk velile-
"Balk" ilham tarik ile gnle vrit olan Allah bilmektir ki bir- ri tesettr-i hal ile baldrlar. Hususiyle baln kavaa ktn
lik denizinde olur. O derya dahi rifin gnl fezasnda olur. Ghi grdke ziyade tesettr ile belki gayb kubbelerinin altnda gizle-
dalgalanp balk gibi derya arasndan taflra gelenlerin rif sahilde nir. Hallerini gizlemek iin cahilne szler sylerler. Nitekim kavak
olanlara datr. Lezzetinden can- dil gday- ruhaniler bulur. cahil, arifane szler syler ki itibar edeler; daima yksekte ola. Ley-
"Kavak" bir meyvasz boyu gzel aatr. Murat, marifet dvas lek ise cahilne hareket edip kendini yle gsterir, halk bana iltifat
eden softadr ki esir-i riyasettir. Byk velilerin dflnce ve sohbet- etmesinler, seferimden geri kalmaym diye. Halk ise kavan szne
192 193
inanrlar, leylein szne ta'nedip "Bak a flunun szn" diye ayp-
larlar. Ama ehil olanlar ikisinin de szne itimat etmeyip "Bak a flu -
nun szne" diye taaccp ederler.
194 195
Ab: Babalar, elbise. Bdeler: fiaraplar
Adl: Adalet Badiyeler: Byk kpler
Aan: Ykselen Br: Azdaki pas, yk
Ayar: Yabanclar Br: Yaradan
Ahr: Son Brigh: Byklerin kabul yeri
Ahler: Kardefller, bu isimde bir cemiyet Bru: Hisar kale
kil: Akll Bsr: Gren
Aldar: Aldatr Bafl: Yara
Alna: Hilesine Btn:
Aldan al: cizlerin cizi Baydr: Zengindir
'ml: ifller Becit: abuk
m: Herkes Bednam: Ad ktye kmfl
Arasat: Haflir meydan Begayet: Ziyadesiyle
Ar: Temiz Bekadan: lmsz lemden
rfl: En yksek makam Beli: Evet
Arzuman: Arzu Bencileyin: Benim gibi
Asn: Kolay Bend: Set
Ass: Faide Berdr: Aslmfl
Aflkeretmedm: flikr etmedim Berhudar: Bahtiyar
vazesin: Sesini Berk: Salam
Avrattan: Kadndan Beflaret: Mjde
Ayn: Ak, belli Bezminde: Meclisinde
yet: Kur'an Kerimin cmleleri Bid'at: Dince ekseriya hofl grlmeyen
Aynma: Gzme B dert: Dertsiz
Ayruk: Baflka Bii: Gibi
Ayyar: ok kurnaz Bilm: lmim
Azksz: Az yok Bulanu bulanu: Bulanarak
Bnyat: Temel
Brc: Bur
196 197
Busark: Duman, sis Daniflment: lim
Buflar: Kzar, darlr Dr: Ev, daraac
Buflup: Kzp Dralt: Debdebesi
Bhtan: ftira Da'vi: Dva
Brhan: Kesin delil Degzinmee: Dnp dolaflmaa
Bryan: Ateflte kzartlan Dekdr: Buraya kadardr
Brak: Cennet at Delim: ok
Bt: Put Deme: Nefesi kesilmifl
Cebbar: Hkmn yrten Deniser: Denilecektir
Cercis: Bir peygamber Denl: Kadar
Cevln: Dolaflmak Denflrp: Deifltirip
Cevrin: Eziyetini Depe: Buna doru
Cezbe: Aflkn taflmas Derelm: Toplayan
Cezire: Ada Derdm: Derdim
Cinan: Cennetler Derildi: Topland
Cr'asn: Bir yudumunu Deyre: Kiliseye
Derzi: Terzi
ha: Kuyuya Didr: Yz, grnfl
ardak: Kk kflk Dirgirp: Diriltip
engini: enk denilen sazn Div: Dev
eri: Gezginci satc Duru: Kalkt zaman
eri: Asker Dutgl: Tut
evgn: Top oynamak iin ucu eri denek Dgeli: Bsbtn
irk: Kir Dra: Bir kufl
ks: Ar basan fley Duzah: Cehennem
ukallu: Zrhl Drl: Niflanl
Dn: Gece
Dd: Adalet Dr: nci
Dak: Dahi, itiraz Drr: Dr
198 199
Drfltm: Urafltm Feramufl: Unutmak
Dfl: Rya Ferrafl: Dfleyici
Dflvar: G Ferfl: Yer yz
Fisk: Gnah
Efgn: Barp arma Feyekn: Olur
Egin: Srt Filhal: Hemen
Eit: Syle Fzulluk: Lzumsuzluk
Ervah: Ruhlar
Erte: Sabah Gavvas: Dalg
Eshab: Peygamberi grp iman edenler Gayya: Cehennemde bir dere
Esridm: Sarhofl oldum Ged: Dilenci
Esrk: Sarhofl Ger: Eer
Eflkere: Aflikre Gen: Genifl
Elest: Allahn ruhlara hitab: Deil miyim? Gevher: Cevher
Ey: Ey, hey Gez: Defa, Kere
Eyyam: Gnler Giriftar: Yakalanmfl
Eydem: Syleyeyim Giryan: Alayan
Eydeyim: Syleyeyim Gilman: Cennetin gen erkekleri
Eyit: Syle Gybet: Arkadan sylemek
Eynine: Srtna Gglekten: Gmlekten
Ezkr: Allah anmak Grkl: Gzel, mbarek
Gynar: Yanar
Fri: Vazgemifl Gynklerm: Yanklarm
Fafl: Aa vurmak Gyndm: Yandm
Farz: Yaplmas mecbur Gyn: Yank
Fsit: Bozuk Gufran: Gnahn aff
Fazlndan: hsanndan Gul gul: Hafif ses
Fen: Yokluk Gussa: Keder
Feriflteler: Melekler Gher: Cevahir
200 201
Glp: Gl suyu Hotbin: Kendini gren, beenen
Glbenkini: Bir trl muayyen namesini Hulle: Cennet elbisesi
Gman: fiphe Humar: Sarhoflluun sonu
Gmrah: Azgn, yolunu flaflrmfl Hup: Gzel
Gnldm: Yzm dndm Hr- kusur: Huriler ve kflkler
Hccet: Kuvvetli delil
Hadis: Peygamberin sz Hurrem: Memnun
Hk: Toprak
Halyk: Mahlklar cazet: Msaade
Halvet: Yalnz kalmak hls: Bir fleyi Allah iin yapmak, "charite"
Harbt: Meyhane kp: Azap
Harir: pek leynde: nnde
Hari: pek lletmz: Sebebimiz
Hs--m: En yaknlar ve baflkalar ltmek: Gtrmek
Havf: Korku nyet: Allahn ihsan
Hayf: Yazk ns- can: nsanlar ve cinler
Hece: Hece, mezar tafl rmee: Varmaya
Hemden: Yakn arkadafl rflt: Doru yola girme
Hemifle: Daima rte: Sabah
Hergiz: Asla sebni: ... olu sa
Heva: Fena arzular ssi: Sahibi
Hevasetin: Fena meyillerin Ivaz: Karfllk
Hezaran: Binlerce Irlma: Ayrlma
Hezen: Byk dal Irmaz: Ayrmaz
Hil'at drr: Kymetli elbisedir
Hrkapufl: Hrka giyen Kad: Boy
Ho: Muhakkak Kadem: Ayak
Honunu: Sofrasn Kafle: Kafile
Hot: Muhakkak Kaftan kafa: Dnyann her tarafna
202 203
Kakyup: fkelenip Klsar: Yapacak
Kamusu: Hepsi Ko: Brak
Kallfl: Hilekr, sahtekr Kocunmadk: ekinmedik
Kandayidi: Nerede idi Koasm: Kucaklamam
Knm: Madenim, kaynam Kodu: Brakt
Karannu: Karanlk Koduk: Spa
Karavafllu: Cariyeli Kogl: Brak
Karn: Meflhur zengin Krde: Mezarda
Ka'rnda: Dibinde Kulhuvallah: Syle ki o Allahtr
Karayn: Karfltraym Kulilhak: Doruyu syle
Karr: htiyarlar Kulmafl: Sahtekr
Kasrln: Ksaln Klng: Tafl kracak eki
Kati: Ziyade Kn: Ol
Katremdrr: Damlamdr
Kaydm yiyeler: Beni dflnrler, "iyi veya fena" Ltaknet: midinizi kesmeyiniz
Kaykma: Sapma Lebbeyk: Emre hazrm
Keksz: radesiz Ledn: Allaha mahsus bilgi
Kelim: Konuflan, mus Levhte: lah bir lemde
Kelp: Kpek Levlk: Sen olmasaydn
Keleci: Sz Likin: Lkin
Kem: Az, kt Lillh: Allah iin
Kemter: Pek afla Limen: Kime
Kerm: Cmert
Kemine: Kusurlu Marip: Bat
Kermt: Kerametler Mahbup: Sevilen
Kevn: Varlk, var olmak Mahfilinde: Meclisinde
Key: Pek Mhi: Balk
Kii: Kk Msivay: Allahtan baflkasn
Ki-l-kalini: Dedikodusunu Mansurum: Ben Hallc Mansurum
204 205
Ma'zul: flinden karlmfl Mnkir: nkr eden
Mead: br dnya Mrsel: Peygamber
Melekt: Melek lemi Mrted: Dinsiz
Mell: Mahzun Mflkm: Miskimi
Men: Ben
Menzil: Konak yeri Nagh: Anszn
Mestanesin: Sarhofla benziyorsun Nakdm: Param
Meflrik: Dou Nakfl: Resim
Mev: Dalga Nalifl: nleyifl
Meyinin: fiarabnn Hr: Alak, diken
Meykedeye: Meyhaneye Nafl: Rakp
Mihman: Misafir Nebiye: Peygambere
Mira: Gklere kfl Nefsek: Senin nefsin
Mir'at: Ayna Nelign: Ne olduunu
Miskal: En kk bir l Nefsehu: Kendi nefsini
Miskin: Fakir, mtevazi Nigr: Ss, gzel kz
Msml: Temiz Nihan: Gizli
Molla: Hoca Nikap: Pee
Muhakkik: Her fleyi iyi bilen Nisar: Samak
Muhip: Seven Nifle: Nasl
Murtat: Dininden dnmfl Nitelikten: Nasllktan
Mus'tulayam: Mjdeliyeyim Nufl: Bal, imek
Mdam: Daima Nutfeden: Meni damlasndan
Mddeler: Demagoglar
Mderris: Profesr Obrula: ke
Mlket: Mlk Olgl: Ol
M'min: nanmfl Onmaz: yileflmez
Mncat: Allaha yalvarma kfl: ok
Mnafk: Yalanc dindr lefle: Ayra
206 207
ndn: Daha nceden Sarraflayn: Sarraf gibi
zge: Baflka Sathezaran: Yz binlerce
Satafltum: attm, uradm
Payvand: Ayak ba Sayru: Hasta
Pelas: di bez Sayvanmz: Glgeliimizi
Pelhengini: Dervifllerin kendilerine eza iin kullandklar balarn Sebakm: Dersimi
Pendi: Nasihati Seltin: Sultanlar
Peymanesi: Byk kadehi Semender: Ateflte yanmyan hayvan
Pinhan: Gizli Sengini: Tafln
Pr: Dolu Sera: Saray
Serhengi: avuflu
Rabbl'enam: Mahlukatn Tanrs Serteser: Bafltan bafla
Rh: Yolu Server: Reis
Rahtn: Takmn Sermest: Sarhofl
Razdafln: Srdafln Sergerdan: Bafl dnmfl
Razm: Srrm Sevye: Sevgiye
Rehzen: Yol kesen Segirdben: Koflarak
Revan: Can, giden Seyran: Gezmek, grmek
Rind: Gelenee pek aldrmayan Sigaya ekmek: Sorguya ekmek
Rdvan: Cennetin mdr Simrg: Zmrt Anka kuflu
Ruflen: Ak Sin: Mezar
Rzi: Nasip Sir: Tok
Sitayifl: mek
Sadak: Doru syledi Sndm: Krldm, bozuldum
Sagn: Zan Snk: Krk
Sim: Orulu Srat: Cehennemin zerine kurulan kpr
Sait: yi adam Symflam: Krmflm
Salt: Namaz Sznp: Eritip
Saluslanuben: Mrailik ederek Sun'un: Kudretin
208 209
Supha dek: Sabaha kadar Tarac: Yama
Sur: Kyamet borusu Taynr: Aya kayar
Suvarmazsn: Sulamazsn Teal: Gel
Scuda: Secdelere Tebrrk: Hediye
Sk: Kemik Tecelli: Grnfl
Snnet: Peygamberin tuttuu yol Teferr: Gezinmek
Tehi: Bofl
fiar: fiehir Tengini: Dar olan fleyi
fiakirm: fikrediyorum Teflvifl: Karfltrma
fit: Memnun Tevhid: Birlemek
fiayla: Saadete Tiryak: Zehirin zdd
fiehd: Bal Ton: Elbise
fiekvet: Ktlk Toylayan: Doyuran
fierh: Aklama Tufl: Rastgelmek, taraf
fieriat: Resmi din yolu Tutsaklk: Esirlik
fieybetin: htiyarln Tuyur: Kufllar
fieyhem: Ben fleyhim
fiirk: Allaha ortak tutmak Umak: Cennet
fiol: fiu Ura: Vura
fior: Karflk, tuzlu Umusu: midi
fiular: fiunlar Uruben: Vurup
Urucek: Vurunca
Taat: badet Uryan: plak
Tahir: Temiz Us: Akl
Talabr: rpnr Usanlar: Gafiller
Tamu: Cehennem Ussum: Aklm
Ta'n: Ayplamak Uflflak: flklar
Tapflurayn: Teslim edeyim Uflanas: Krlacak
Tapu: Huzur Uflatt: Krd
210 211
Uyar: Uyandr Ygan: Ayran
Uttun: Kazandn Yylarsn: Koklarsn
Yyben: Yiyip
gn: Akln Yr: Yr
fl: flte Yumufla: Hizmete
ter: Kazanr Yur: Ykar
trk: Brak, terk et
Zahmi: Yaras
Vcip: Yaplmas lzm olan fley Zhit: Fazla sofu
Veli: Lkin, evliya Zkir: Allah ok ok anar
Vem: lmek fiilinden mim Zri: nleyifl
Veribidim: Gnderdim Zebanesi: Dili
Veribiye: Gndere Zeber: st
Vird: Muntazam okunan dua Zebun: ciz
V: Ve Zehi: Ne acayip, ne gzel
Vhufl-: Vahfliler ve Zr: Alt
Zhd: Sofuluk
Ydluk: Yabanclk Zlcell: Allah, byklk sahibi
Yargum: Fermanm Znnar: Hristiyanlk almeti olan kuflak
Yarlamazsan: Affetmezsen
Yavlak: Ziyade, pek
Yalap yalap: Parl parl
Yarak: Hazrlk
Yt: Yabanc
Yava: Kaybolmufl, kamfl kle veya kufl
Yavu: Kaybolmufl
Yegrek: Daha iyi
Yeksan: Bir eflit
Yehdillh: Allah hidayet eder
212 213
BURHAN TOPRAK KMDR BURHAN TOPRAKIN ESERLER
Burhan Toprak 1906da Manisada dodu. zmir Erkek Lisesi YUNUS EMRE DVANI nc cilt.
ve Sorbonne niversitesini bitirdi. Trkiyeye dndkten Risale-i Nushiyye ve Bursal smail Hakk ile Niyazi-i Msrnin
sonra o zamanki ad Sanayi-i Nefise Mektebi olan Devlet flerhleri, Remzi Kitabevi, 1934
Gzel Sanatlar Akademisinde sanat tarihi retmenlii yapt.
BALLAR BALINI BULDUM
1935de Namk smailin lmnden sonra mdr oldu. 1948e
A. H. Yaflarolu Kitabevi
kadar sren bu grevi srasnda akademide blm flefliine
getirdii Leopold Levi, Louis Sue, Rudolp Belling ve Bruno DfiNCELER VE SOHBETLER (Epiktetos)
Taut gibi yabanc uzmanlar aracl ile retim-eitim nkilap Kitabevi, 4. Bask
214 215