TEMA 1: O Islam e Al-Andalus

1. Mahoma difunde unha nova relixin

A comezos do sculo VII xurdiu unha nova relixin: o Islam. Tivo a sa orixe en Arabia, unha
pennsula desrtica de Oriente Medio. Os seus habitantes vivan nos oasis e dedicbanse gandara,
a agricultura e o comercio. Eran politestas e o seu centro relixioso era a cidade da Meca, onde se
atopaba o santuario da Kaaba.

Mahoma naceu na Meca no ano 570. Aos seus 40 anos, o arcanxo Gabriel anuncioulle que era o
profeta de Al (Deus) e que deba dedicarse a predicar a nova relixin do Islam.
Mahoma fxoo na Meca, pero foi rexeitado e perseguido. No ano 622 o profeta refuxiouse en
Mediana: a chamada Hxira ou fuxida, o inicio da era musulm. Converteu aos seus habitantes ao
Islam e con eles conquistou A Meca no 630.
morte de Mahoma, no ano 632, a maior parte dos rabes eran xa musulmns e Arabia unificrase
politicamente. Os califas pasaron a ser os sucesores de Mahoma e tian poder relixioso e poltico.
Pero non todos os musulmns aceptaron o poder dos califas, de modo que se dividiron en das
tendencias: os sunitas e os xitas.
Algunhas das caractersticas da relixin islmica son as seguintes:
- O seu libro sagrado o Corn, que contn as revelacins de Al a Mahoma. Defina as bases do
islamismo e a lei islmica ou sharia (normas de conducta individual e social).
- Establece cinco grandes obrigacins, que son os pilares do Islam: crer nun Deus nico, rezar
cinco veces ao da, o xaxn no mes de Ramadn, dar esmola e peregrinar Meca.
- As mesquitas son o lugar onde os musulmns se unen para rezar. A sa estrutura moi simple:
un gran patio aberto, unha sala de oracins, un minarete para chamar oracin, etc.
- Non ten sacerdotes, pero si imns (dirixen as oracins), ulemas (interpretan os textos sagrados)
e cads (aplican a xustiza segundo o Corn).

2. A expansin do Islam
A primeira expansin dos musulmns produciuse en diferentes direccins:
- Os catros primeiros califas (632 661) conquistaron Exipto, Siria e Irak.
- Ocuparon o Norte de frica e a Pennsula Ibrica, e non puideron entran en territorio franco
porque foron derrotados en Poitiers (732).
- Chegaron a Constantinopla, pero non puideron tomar a cidade.
- Conquistaron Irn, Afganistn, entraron en Asia Central e chegaron ata Pakistn.

Todos os territorios que an ocupando quedaban baixo a autoridade dos califas da familia Omeya,
que delegaban o seu poder nun visir (primeiro ministro) e en varios emires (gobernadores).

Despois do ano 750, a familia dos Abases de Bagdad fxose co Califato. Durante a sa dinasta, o
Islam difundiuse por frica e Asia grazas influenza de navegantes e guas de caravanas, pero
debilitouse a unidade califal a causa da invasin de turcos e mongois, que continuaron expandindo o
Islam.
A conquista musulm era militar (yihad) e cultural, pero permitase aos pobos conquistados manter
a sa relixin e costumes a cambio de pagaren tributos. Sen embargo, moitas persoas se convertan
ao Islam para teren vantaxes sociais e econmicas.
3. O Islam na Pennsula Ibrica: Al-Andalus
No ano 711, os exrcitos musulmns, formados por brberes dirixidos por rabes, invadiron a
Pennsula Ibrica. Os visigodos, debilitados polas loitas internas, foron incapaces de detelos e, cando
o rei Rodrigo morreu na batalla de Guadalete, a sas tropas dispersronse.

Os exrcitos musulmns, dirixidos por Tariq e Muza, dominaron a Pennsula en poucos anos porque
a poboacin non se resistiu e os nobres pactaron cos musulmns para conservar as terras e o poder.
S a zona montaosa de Asturias, onde se refuxiaron pequenos grupos cristins, resistiron aos
invasores.

O territorio peninsular pasou a chamarse Al-Andalus e convertiuse nun Emirato dependente do

Califato Omeya, con capital en Crdoba.

Cando caeron os Omeyas, vencidos polos Abass, o omeya Abd al-Rahman I estableceuse en Al-
Andalus e declarouse emir independente. Nesta etapa sucedronse os conflitos sociais e as loitas de
poder, pero empezou tamn un auxe econmico e cultural.

4. Do Califato de Crdoba aos reinos de taifas

O emir Abd al-Rahman III chegou ao poder no ano 912. Dominou militarmente aos reinos cristins
que atacaban Al-Andalus e obrigoulles a pagar impostos, garantiu o comercio e impuxo a sa
autoridade.
No ano 929, Abd al-Rahman independizouse da autoridade relixiosa e proclamouse califa, dando
orixe ao Califato de Crdoba. Foi a etapa de mximo esplendor de Al-Andalus: houbo unha gran
expansin econmica e freouse aos cristins, especialmente baixo o califa al-Mansur.
A partires do 1008, o Califato sufriu graves divisins internas, fragmentndose en 25 reinos
independentes, as taifas. Estes reinos tiveron unha gran prosperidade econmica, pero no sculo XIII
xa foran conquistadas polos cristins, a pesares da axuda prestada polos almorvides e os
almohades.
O reino nazar de Granada foi a nica taifa que se mantivo independente ata finais do sculo XV
grazas sa riqueza.

5. Economa e sociedade andalus

O centro econmico no mundo musulmn era a cidade. Al se desenvolva:
- A artesana, unha actividade florecente que poa venda os seus produtos nos zocos.
- O comercio, que xeraba moita riqueza. Al-Andalus comerciaba con Europa, o Norte de frica e
Oriente.

A agricultura, sen embargo, ocupaba a maior parte da poboacin. Os musulmns introduciron novas
tcnicas de regado e novos cultivos (arroz, ctricos ...).
 A poboacin andalus musulm formbana:
- Os rabes, que era a minora gobernante, a elite poltica e social.
- Os brberes, chegados do Norte de frica, eran un grupo de condicin humilde.
- Os mulads, formaban a maiora da poboacin, eran os hispano- visigodos convertidos ao Islam.

A poboacin de Al-Andalus non musulm formbana os mozrabes (hispano-visigodos cristins) e os

xudeus.

6. Cultura e arte islmicos

Entre os sculos VIII e XII, a civilizacin islmica destacaba polo seu esplendor, mentres a Europa
cristi padeca empobrecemento econmico e cultural.
Ao compartiren unha lingua comn, o rabe, os coecementos se transmitan facilmente polos
territorios islmicos.
Na cultura islmica integrbanse outras culturas (grecolatina, persa, exipcia, india).
Os rabes desenvolveron as matemticas, a medicina, a cirurxa a astronoma, as como as ciencias
aplicadas: sistemas hidrulicos, fabricacin de porcelanas, papel, perfumes ...
A arte islmica ten as seguintes caractersticas:
- Rene moitas influenzas pero tamn mantn uns rasgos homoxneos.
- En arquitectura construanse mesquitas, alcazabas, palacios, etc., utilizando o ladrillo e a
madeira e elementos coma os arcos, as cpulas e as bvedas. A raz da prohibicin de
representaren imaxes, acadou gran importancia a decoracin interior con pinturas, mosaicos,
mrmores, azulexos e xesaras de motivos xeomtricos, vexetais e caligrficos.
- Destaca o traballo da cermica, o cristal, o marfil, as miniaturas pintadas nos libros, etc.
A arte de Al-Andalus segue as caractersticas xerais da arte islmicas pero fai algunhas aportacins
propias, como o uso de arcos de ferradura e lobulados e de bvedas nervadas en arquitectura.
Caben mencionar edificios como a mesquita de Crdoba, a Alfaxara de Zaragoza, o Palacio da
Alhambra, etc.