ANALGETICI I ANTIPIRETICI

1.UVOD

Analgetik je bilo koji lijek iz raznovrsne grupe lijekova koji se koriste da otklone
bol (postignu analgeziju). Rije analgetik potie od grkih rijei an- (bez) i algija (bol). Analgetici
na razne naine djeluju na periferni i centralni nervni sistem. Meu njima su paracetamol
(acetaminofen), nesteroidni antiinflamatorni lijekovi (NSAIL), kao to su salicilati, narkotiki lekovi
poput morfijuma, sintetiki lekovi sa narkotikim svojstvima kao to je tramadol, i razni drugi. Neke
druge klase lijekova se obino ne smatraju analgeticima, ali se koriste za lijeenje neuropatskih
sindroma bola. Meu njima su tricikliki antidepresanti i antikonvulzanti. Antipiretici su lijekovi
koji slue sa sniavanje poviene tjelesne temperature. Antipiretici uzrokuju da hipotalamus savlada
porast temperature koji je uzrokovan interleukinima. Veina antipiretika se koristi i za druge svrhe.
Na primjer, poznati antipiretici, aspirin i paracetamol, se najee koriste za ublaavanje bola.

2. ANALGETICI

"Sedare dolorem - divinum opus est" (Smiriti bol boansko je djelo). Ova stara latinska
izreka nesumnjivo ima svoj puni znaaj i danas. Zaista, nita nije tako zahvalno kao to je otkloniti
bol kod bolesnika. Analgeticl otklanjaju bol pri potpuno ouvanoj svijesti bolesnika. I mnogi drugi
centralni depresori otupljuju osjeaj bola, ali pri tome prouzrokuju izrazitu optu depresiju
centralnog nervnog sistema. Prilikom uzimanja nekih lijekova ove grupe postoji velika opasnost od
razvijanja psihofizike zavisnosti. Pravilna primjena ovih lijekova je usko povezana sa
profesionainom odgovornou ljekara, ali je ona takoe regulisana posebnim zakonom.

1
 2.1. Podjela analgetika

Analgetici se mogu podijeliti u dvije velike grupe:

Opijati ("narkotiki" analgetici ) : Alkaloidi opijuma i njihovi polusintetski derivati, Morim,

Kodein, Diacetilmorfin (Heroin). Dihidromorfinon (Dilaudid) i dr.

Antipiretiki analgetici ( nenarkotiki analgetici) : Acetilsalicilna kiselina, Paracetamol,

Aminofenazon (Aminopirin), Fenilbutazon (Butazolidin) i dr.

Svi opijati, u manjoj ili veoj meri, prouzrokuju stvaranje zavisnosti, dok antipiretiki analgetici
nemaju tu osobinu. Opijati su snaniji analgetici i mogu suzbiti ak i najjae bolove (opekotine,
frakture, maligni procesi). Antipiretiki analgetici suzbijaju bolove u miiima i zglobovima,
glavobolju i zubobolju. Svi opijati djeluju na zajedniki tzv. opijatni receptor u centralnom nervnom
sistemu.

3. METODE ISPITIVANJA ANALGEZIJE

Bol je specifino senzorno iskustvo koje podrazumijeva ne samo osjeaj bola, ve i njegovo
psihiko doivljavanje. Otuda je kako eksperimentalno tako i kliniko ispitivanje analgetika veoma
teko.

3.1. Eksperimentalno ispitivanje

Sve metode ispitivanja analgetikih lijekova na ivotinjama svode se na eksperimentalno

izazivanje bola, koji se zatim suzbija primjenom analgetika. U ispitivanju analgetika koriste se
sljedee metode:

Primjena toplote na ogranieni dio tijela eksperimentalne ivotinje,

Primjena mehanikog ptitiska na odreeni dio tijela

Elektrika stimulacija zubne pulpe

2
 Stavljanje ivotinje na toplu plou

Intrapetitonealno ubrizgavmje bradikinina prouzrokuje bol koji se moe suzbiti ili antigonizovati
analgeticima.

Parametar koji se koristi za kvantitativno odreivanje analgetike aktivnosti je latentno vrijeme od

trenutka aplikacije uzroka bola do reakcije kojom ivotinja izbjegava bol. To vrijeme se znaajno
produuje pod dejstvom analgetika.

Tek kada se dokae da lijek poviava prag za bol u svim testovima na eksperimentalnim
ivotinjama, prelazi se na ispitivanje analgetike aktivnosti na oveka.

3.2. Kliniko ispitivanje

Ovo ispitivanje se najee izvodi kod bolesnika u postoperativnom periodu, obino posle
nekog veeg abdominalnog hirurkog zahvata (za lijekove iz grupe opijata), ili kod bolesnika sa
hroninim reumatikim oboljenjima (za tekove iz grupe antipiretikih analgetika). Kliniko
ispitivanje analgetika mora se sprovoditi primjenom dvostruko slijepe klinike probe i primjenjujui
za kontrolu placebo-preparate. Pri izvoenju ove probe potrebna je velika kritinost jer se efekti
lijeka procjenjuju na osnovu subjektivne izjave bolesnika o jaini bola. Ovaj parametar je, kao i svi
subjektivni parametri, vrlo nepouzdan.

4. OPIJATI ("NARKOTIKI" ANALGETICI)

Opijum je sok dobijen zasijecanjem nezrelih aura. Oko 25% teine opijuma ine alkaloidi, a
ostalo su inertne materije. Dobijaju se mnogobrojni prirodni i sintetski derivati morfina. Tako, na
primjer, prirodni alkaloid kodein je u stvari metilmorfin. Heroin je polusintetski derivat u kome su
obje hidtoksilne grupe morfina acetilovane. Ovaj lijek se vie ne koristi zbog velike opasnosti od
razvijanja zavisnosti. Najvanije efekte morfin ispoljava u centralnom nervnom sistemu i glatkoj

3
muskulaturi digestivnog trakta. Posebna karakteristika morfina je da na pojedinim integracionim
nivoima centralnog nervnog sistema djeluje depresivno, a na drugima ekscitatorno. Najvaniji
farmakoloki efekt morfina, zbog kojeg se ovaj lijek upotrebljava u terapiji, je analgezija. Morfin
otklanja ak i najjae bolove, a da pri tome ne prouzrokuje optu depresiju centralnog nervnog
sistema, ni gubitak svijesti. Pri tome, morfin ne mijenja prag za percepciju drugih ulnih utisaka
(dodir, miris, sluh). Morfin, prema tome, djeluje samo na bol kao specifino senzorno iskustvo, koje
ima posebne karakteristike i prenosi se posebnim nervnim putevima. Taan mehanizam analgetikog
delovanja morfina jo nije poznat, ali je sigumo da u njemu uestvuju bar tri faktora:

1. Morfin poviava prag za percepciju bola. Ovaj faktor je od posebnog znaaja ako je morfin
unesen prije pojave bola, na primjer prije hirurke intervencije.

2. Morfin mijenja tip emocionalne reakcije prema bolu. Ovo je vjerovatno najvaniji faktor u
morfinskoj analgeziji. Morfin je u stanju da deprimira psihiko doivljavanje bola. Uzrok koji je
izazvao bol postoji i dalje, ali kod bolesnika nema straha i on ne reaguje panino. Ovaj fakfor je
bitan pri otklanjanju ve postojeih jakih bolova.

3. Morfin djeluje sedativno, pa ak moe izazvati i san, a poznato je da je u dubokom snu

povien prag za percepciju bola.

Morfin, kao i svi opijati, prouzrokuje prijatno raspoloenje (euforija). Paralelno sa euforijom, morfin
prouzrokuje pospanost, apatiju, smanjenje fizike aktivnosti i letargiju. Ako su ostvareni spoljni
uslovi, nastupie i san. Ovaj sindrom veina bolesnika prijatno doivljava te moe osjetiti potrebu za
ponavljanjem ovog iskustva. Ovo moe biti razlog za nastajanje psihike i fizike zavisnosti od
morfina (i drugih opijata). Meutim, kod potpuno zdrave osobe, koja nema bolova niti drugih
tegoba, morfin prouzrokuje disforiju (neprijatno raspoloenje).

4
 4.1. Tolerancija i zavisnost

Pri produenom davanju morfina razvija se tolerancija prema njemu. Ovo se inae deava, u
veoj ili manjoj mjeri prema svim ostalim opijatima. Tolerancija se prije svega stie prema
depresivnim efektima (depresija disanja, sedacija, analgezija), ali ne i prema nadraajnim dejstvima
morfina (mioza, dejstvo na gastrointestinalni trakt).

Treba istai da se tolerancija razvija i u toku terapijske primjene morfina (i drugih opijata). Ve
posle davanja od nekoliko dana, potrebne su sve vee doze da bi se izazvao isti terapijski efekt kao u
poetku lijeenja. Vei stepen tolerancije se razvija za 14 dana. Po prestanku davanja morfina,
tolerancija iezava priblino za isto ovo vreme, ali se vrlo lako ponovo stvara pri ponovljenom
davanju morfina.

4.2. Indikacije

Morfin se koristi za suzbijanje samo najjaih bolova, kao na primjer kod opekotina, tekih
fraktura, infarkta miokarda, oka i malignih oboljenja. Bolovi kod bubrene i une kolike
otklanjaju se kombinacijom morfina, ili nekog drugog opijata, sa spazmolitikim lijekovima (na
primjer, atropinom ili njegovim sintetskim zamjenama). Pravilo je da u ovim indikacijama morfin i
ostale opijate treba suzdrano upotrebljavati. Slabiji bolovi (glavobolja, artralgije, neuralgitje)
otklanjaju se blagim analgeticima, na primjer acetilsalicilnom kiselinom. Psihiko umirenje, na
primjer u preanestetikoj medikaciji, uspeno se postie morfmom. Ovo se moe postii i
barbitulatima, ali je morfin neophodan za izvjesne bolesnike sa velikim strahom od operacije.
Uporni kaalj kod malignih oboljenja plua, suzbija se morfinom. Laki oblici suvog kalja (bronhit)
mogu se suzbiti kodeinom ili drugim antitusicima. Hiperperistatika, praena uestalim stolicama,
moe se zaustaviti moifinom. I ovde se umjesto morfina moe koristiti kodein, ili neki dgugi opijat
sa manje izraenom sklonou ka razvoju zavisnosti. Dispnoja kod akutne insuficijencije lijeve
srane komore, a koja se manifestuje kao paroksizmalna nona dispnoja, moe se otkloniti
morfinom.

5
 4.3. Neeljeni efekti

U toku terapije morfinom i drugim opijatima javljaju se neeljeni efekti, kao to su: depresija
disanja, ponekad nauzeja i povraanje, upoma opstipacija, retencija mokrae, svrab i urtikarija.

5. ANTIPIRETIKI ANALGETICI

Nasuprot opijatima, antipiretiki analgetici samo nepotpuno suzbijaju jake bolove, ali dobro
djeluju protiv takvih bolova kao sto su glavobolja, zubobolja, artralgije i mijalgije. Oni istovremeno
sniavaju i povienu tjelesnu temperaturu. Veina ovih lijekova djeluje antiinflamatorno.

Antipiretiki analgetici su svrstani u etiri grupe: Salicilati, Pirazoloni, Paracetamol i noviji

antiinflamatorni lijekovi.

5.1. Salicilati

Salicilati su derivati salicilne kiseline. Meu njima su najznaajniji:

Acetilsalicilna kiselina,

Natrijum salicilat I

Salicilamid

Daleko najvaniji lijek meu salicilatirna je acetilsalicilna kiselina. Sama salicilna kiselina delujeke
katolitiki i koristi se iskljuivo za lokalnu primjenu. Salicilati se brzo resorbuju u gornjim partijama
gastrointestinalnog trakta. U krvi i u tkivima acetilsalicilna kiselina se pod dejstvom esteraza
hidrolizuje na acetat i salicilat. Meutim, mjerljive koliine nerazgraene supstancije zadravaju se
u plazmi ak i dva asa poslije unoenja. Ovaj podatak, kao i injenica da postoji samo slaba
korelacija izmeu koncentracije stvorene salicilne kiseline u krvi i analgetike aktivnosti, ukazuje da
acetilsalicilna kiselina najverovatnije djeluje u nerazgraenom obliku. Salicilati se vezuju za
proteine plazme, ak do 80%. Poluivot salicilata u plazmi iznosi oko 6 asova.

6
Biotransformacija salicilata obuhvata njihovo pretvaranje u konjugate sa glukuronskom kiselinom ili
glicinom, i njihovo pretvaranje u gentizinsku kiselinu. Svi ovi metaboliti, kao i jedan dio slobodnih
salicilata, izluuju se u mokrai. Nivo salicilata u plazmi uveliko zavisi od pH mokrae. Kisela
mokraa favorizuje reapsorpciju salicilata iz tubula i omoguava odravanje viih nivoa salicilata u
plazmi. Alkalna mokraa, naprotiv, favorizuje bru eliminaciju salicilata u mokrai.

5.1.1. Farmakoloka dejstva

Mehanizam analgetikog delovanja salicilata nije poznat. Salicilati prouzrokuju analgeziju

verovatno kombinovanim centralnim i perifernim djelovanjem. Salicilati antagonizuju dejstvo
bradacinina koji se smatra uzronikom bola. Osim toga, acetilsalicilna kiselina blokira sintezu
prostaglandina, a poznato je da ovi senzibiliu nervne avretke na algezijsko delovanje bradikinina.
Antiinflamatorno djelovanje salicilata takoe se objanjava inhibicijom sinteze prostaglandina.
Poznato je, inae da se prostaglandini oslobaaju za vrijeme procesa zapaljenja.

5.1.1.1. Antipiretiko delovanje

Smatra se da pirogene supstancije stimuliu sintezu prostaglandina koji se vezuju za

odgovarajua receptorska mesta u hipotalamikom centru za termoregulaciju, usljed ega nastaje
povienje tjelesne temperature. Salicilati inhibiu biosintezu prostaglandina, na taj nain
antagonizuju dejstvo pirogena, i prouzrokuju snienje poviene tjelesne temperature. U toku ovog
efekta nastaju vazodilatacija perifernih krvnih sudova i pojaano znojenje, ime se pojaava
odavanje toplote iz organizma.

5.1.1.2. Analgezija

Acetilsalicilna kiselina otklanja glavobolju, zubobolju, artralgije, mijalgije i sline bolove.

Acetilsaliciina kiselina ne djeluje na normalnu tjelesnu temperaturu, ali sniava povienu tjelesnu
temperaturu. Eksperimentalno izazvana hipertermija, na primjer ubrizgavanjem tifusne vakcine,
takoe se moe suzbiti salicilatima.

7
 5.1.1.3. Antiinflamatorno delovanje

Salicilati stiavaju, ili potpuno zaustavljaju, proces zapaljenja. Ovaj efekt je naroito izraen
u akutnoj reumatskoj groznici i reumatoidnom artritu. Razni tipovi eksperimentalno izazvanog
zapaljenja takoe se mogu ublaiti acetilsalicilnom kiselinom. Bitan faktor u ovome je sposobnost
acetilsalicilne kiseline da inhibie biosintezu prostaglandina.

5.1.1.4. Inhibicija agregacije trombocita

Acetilsalicilna kiselina je jedina meu salicilatima koja inhibie agregaciju trombocita. Ona
to ini na taj nain to inhibie biosintezu tromboksana, jednog lana iz serije prostaglandina, za koji
se zna da favorizuje agregaciju trombocita. Profilaktikom primenom acetilsalicilne kiseline, na
primer posle veih hirurkih zahvata, mogu se izbjei postoperativne komplikacije kao to su
arterijske tromboze i embolije. Opisano djelovanje acetilsalicilne kiseline traje 8 dana, tj. sve dotle
dok se ne formiraju novi trombociti. Razlog za ovako dugo delovanje je ireverzibilna inhibicija
enzima ciklooksigenaze koji sudjeluje u biosintezi prostaglandina.

5.1.1.5. Urikozurije

Poslije veih doza, salicilati poveavaju izluivanje mokrane kiseline (urikozurija). Ovaj
efekt nastaje usljed sprjeavanja tubularne reapsorpcije mokrane kiseline. Male doze acetilsalicilne
kiseline, one koje se koriste za analgeziju, mogu imati potpuno suprotan efekt.

5.1.2. Terapijske indikacije

Acetilsalicilna kiselina otklanja bolove, kao to su na primjer: glavobolja, dismenoreja,

artralgije i mijalgije. Salicilati smanjuju povienu tjelesnu temperaturu. Danas se hiperpireksija
najee otklanja specifinim leenjem bolesti, na prirnjer pomou antibakterijskih supstancija.
8
Medutim, primjena salicilata je uvek opravdana kada ne postoji lijek za specifinu terapiju (na
primjer, kod gripa), ili kada bolesnik teko podnosi visoku temperaturu. U terapiji akutnog
reumatske groznice i reumatoidnih artrita acetilsalicilna kiselina se primjenjuje u veim dozama (6
do 10 g dnevno). Ovako visoke doze redovno prouzrokuju i neeljene efekte, posebno tegobe od
strane gastrointestinalnog trakta. U ovim indikacijama acetilsalicilna kiselina se moe kombinovati
sa glikokortikoidima.

5.1.3. Neeljeni efekti

U kiseloj sredini eluca iz salicilata se oslobaa salicilna kiselina, a ova zatim deluje lokalno
nadraajno na sluznicu eluca. Ovo je praeno goruicom, nauzejom, pa i povraanjem
Normalno se sa stolicom izgubi manje od 1 ml krvi svaki dan. Ovo krvavljenje se znaajno
poveava u toku uzimanja acetilsalicilne kiseline. Koliina izgubljene krvi se tada poveava do 4 ml
na dan, a izuzetno retko ak i vie od 10 ml na dan. Puferovani preparati acetilsalicilne kiseline se
bolje podnose u elucu, ali se puferovanjem usporava resorpcija salicilata. Izuzetno rijetko,
acetilsalicilna kiselina zrokuje napad bronhijalne astme, koji je obrno praen rinorejom i okom.
Ve postojea astma moe se ponekad pogorati poslije uzimanja acetilsalicilne kiseline. Posle
uzimanja veih doza salicilata (vie od 10 g) pojavljuje se zujanje u uima, vrtoglavica i povremena
gluvoa. Posle poetne stimulacije centralnog nervnog sistema, kasnije nastaje depresija. Bitna
karakteristika akutnog trovanja salicilatima je pojava respiratorne i metabolika acidoze. Lijeenje
ovog trovanja se sprovodi ispiranjem eluca, odravanjem dobre diureze i infuzijom natrijum-
bikarbonata. Infuzijom natrijum-bikarbonata se antagonizuje acidoza, ali se istovremeno alkalizuje i
mokraa, a time se ubrzava eliminacija salicilata iz krvi. Izuzetno se primjenjuje i hemodijaliza.
Kontraindikacije za primjenu acetilsalicilne kiseline su peptiki ulkus, gastrointestinalna
krvavljenja, bronhijalna astma, kao i postojea preosjetljivost prema acetilsalicilnoj kiselini.

5.2. Pirazoloni

Najvaniji derivati pirazolona su: Aminofenazon, Metanizol i Fenilbutazon. Svi pirazoloni

djeluju analgetiki, antipiretiki i antiinflamatorno. Sva ova dejstva su jae izraena nego kod
salicilata. Fenilbutazon se u organizmu hidroksiluje u oksifenbutazon, a ovaj metabolit se
9
upotrebljava i kao poseban lijek. Pirazoloni se koriste u terapiji akutne reumatske groznice,
reumatoidnog artritisa, sponditisa i osteoartritisa. Najtei neeljeni efekt pirazolonskih preparata je
agranulocitoza. Ovaj efekt je alergijske prirode, jer ne zavisi od veliine primjenjene doze. Smatra
se da, s obzirom na teinu i trajanje navedenih indikacija, nema opravdanih razloga za primjenu
ovako opasnih lijekova. Pored ovoga, fenilbutazon prouzrokuje jo i retenciju natrijuma i vode sa
pojavom edema, peptike ulceracije sa krvavljenjem, nekrozu renalnih tubula, a rijetko i nekrozu
jetre. Alergijske reakcije prema fenilbutazonu manifestuju se dermatitisom, ponekad ak i
eksfolijativnog tipa. Fenilbutazon pojaava djelovanje nekih lijekova, na primjer tolbutamida i
varfarina.

5.3. Paracetamol

Paracetamol i fenacetin su derivati paraaminofenola. Paracetamol je u stvari metabolit

fenacetina, ali se i sam primjenjuje kao lijek. Paracetamol i fenacetin imaju analgetiko i
antipiretiko djelovanje kao i acetilsalicilna kiselina. Medutim, ova dva lijeka nemaju
antiinflamatorno i urikozuriko djelovanje, i ne prouzrokuju nadraaj gastrointestinalnog takta. U
terapijske svrhe se koristi iskljuivo paracetamol, dok je fenacetin naputen zbog toksinosti. Slabiji
bolovi i hipertermija su jedine opravdane indikacije za primjenu paracetamola. On je posebno
indikovan u sluajevima kada bolesnici ne podnose acetilsalicilnu kiselinu. Zbog nedostatka
antiinflamatornog djelovanja, paracetamol se ne koristi u terapiji reumatske groznice i reumatoidnog
artritisa. Svi neeljeni efekti su uglavnom povezani sa fenacetinom. Meutim, neki od opisanih
neeljenih efekata mogu se oekivati i poslije primjene paracetamola. Dugotrajno uzimanje
kombinovanih analgetikih preparata u kojima se nalazi fenacetin, prouzrokuje teko oteenje
bubrega. Do ovog saznanja se dolo tek posle viegodinje primjene preparata sa fenacetinom. To
ukazuje na potrebu posebne kritinosti lekara prilikom propisivanja lekova koji se moraju uzimati u
toku dueg vremena. Renalna papilarna nekroza je, inae, bila prava retkost u patologiji, sve dok
1953. godine nije dokazana povezanost ove bolesti sa hroninim uzimanjem fenacetina. Prema
dosadanjem iskustvu, obino protekne 3 do 20 godina od poetka uzimanja fenacetinskih preparata
do pojave oteenja bubrega. Iako se oteenja bubrega ove vrste vezuju za fenacetin, nesumnjivo je
dokazano da i paracetamol prouzrokuje ista oteenja.

10
Kod naroito osetljivih osoba fenacetin i paracetamol prouzrokuju methemoglobinemiju. Fenacetin i
paracetamol prouzrokuju skraenje ivotnog vijeka eritrocita i prouzrokuju hemolitiku anemiju.
Ovo je posebno izraeno kod osoba kod kojih postoji nasljedni nedostatak enzima glukozo-6-fosfat-
dehidrogenaze.

6. KOMBINOVANI ANALGETIKI PREPARATI

Postoji vrlo veliki broj kombinovanih analgetikih preparata u kojima se najece nalaze
acetilsalicilna kiselina, paracetamol i kofein. Ovima je ponekad dodata mala doza fenobarbitona, ili
nekog drugog sedativa. Ovi preparati vjerovatno imaju nezaslueno dobru reputaciju, jer se isti
terapijski efekti mogu postii i pojedinim sastojcima ovih preparata.

7. OSTALI ANTIINFLAMATORNI LIJEKOVI (NESTEROIDNI ANTIREUMATICI)

U terapiji reumatskih bolesti koriste se dvije velike grupe lijekova:

Steroidni hormoni, posebno glikokortikoidi,

Nesteroidni antiinflamatorni lekovi. Cela velika grupa nesteroidnih antireumatika moe se podeliti
na sledei nain:

Salicilati

Pirazoloni

Derivati propionske kiseline: Ibubrofen, Flurbiprofen, Ketoprofen, Fenoprofen i Naproksen.

Derivati indolsiretne kiseline: Indometacin, Sulindak.

Metanaminska kiselina

11
 Diklofenak (derivat aminofenil- siretne kiseline).

Osim antiinflamatomog dejstva, svi ovi lijekovi djeluju jo i analgetiki i antipiretiki. Nesteroidni
antireumatici inhibiu biosintezu prostaglandina. Za ove se inae zna da kao medijatori imaju udjela
u procesima zapaljenja.

7.1. Ibuprofen

Ibuprofen i vea grupa njemu slinih jedinjenja (Flurbiprofen, Ketoprofen, Fenoprofen i

Naproksen) su derivati propionske kiseline. Svi oni imaju antiinflamatorno, analgetiko i
antipiretiko djelovanje koje je slino kao kod acetilsalicilne kiseline. Ibuprofen se dobro resorbuje
iz gastrointestinalnog trakta. Posle unoenja terapijskih doza, maksimalne koncentracije u krvi
dostiu se ve poslije 45 minuta. U prisustvu hrane u eiucu, resorpcija je znatno sporija, te se
maksimalne koncentracije dostiu poslije 1,5 do 3 sata. Preimustvo ibuprofena nad acetilsalicilnom
kiselinom (i mnogim drugim nesteroidnim antireumaticima) je to ne prouzrokuje neeljene efekte u
gastrointestinalnom traktu. Indikacije su reumatoidni artritis i druga reumatska oboljenja. Neeljeni
efekti su rijetki i najee se javljaju u obliku alergijskih reakcija po koi. Kontraindikacija je
trudnoa. Ostali pobrojani derivati propionske kiseline se ne razlikuju znaajno od ibuprofena.

7.2. Indometacin

Indometacin i njemu slian sulindak su derivati indolsiretne kiseline. Obe supstancije imaju
snana antiinflamatorna, analgetika i antipiretika svojstva, koja su po jaini i drugim
karakteristikama, slina kao kod fenilbutazona. Zbog izrazite toksinosti, primjena indometacina se
moe smatrati opravdanom samo u terapiji reumatoidnog (ankilozirajueg) spondilitisa,
osteoartritisa zglobova kuka i urinog artritisa. Neeljeni efekti indometacina su mnogobrojni i
manifestuju se kao glavobolja, gastrointestinalne tegobe (nauzeja, povraanje, prolivi), krvavljenja u
gastrointestinalnom traktu, leukopenija i agronulocitoza, poremeaji vida i alergijske reakcije. O
mogunosti mnogobrojnih neeljenih efekata kod ovog lijeka, bolesnik mora biti obavijeten
unaprijed. Toksinost sulindaka je neto slabije izraena, ali vrlo slina kao i kod indometacina.

12
Kontraindikacije za indometacin i sulindak su graviditet, laktacija, peptiki ulkus i epilepsija. Pored
ovoga, indometacin i sulindak se ne smiju davati djeci i starim osobama.

7.3. Mefenaminska kiselina

Mefenaminska kiselina pokazuje slabiju antiinflamatornu, antipiretiku i analgetiku

aktivnost od acetilsalicilne kiseline, a pri tom je jo i toksinija.

7.4. Diklofenak

Diklpfenak-natrijum je derivat aminofenilsiretne kiseline. I ova supstancija ispoljava,

antiiflamatorno, analgetiko i antipiretiko djelovanje. Indikacije za diklofenak su reumatoidni
artritis, ankilozirajui spondilitis, artroze i spondiloartroze. Neeljeni efekti su gastrine tegobe
(nauzeja, bol u elucu), glavobolja, vrtoglavica i alergijske reakcije. Diklofenak se koristi samo kod
odraslih osoba. Kontraindikacije su peptiki ulkus, graviditet, oteenja jetre i bubrega.

13
 8. ZAKLJUAK

Analgetici i antipiretici spadaju u grupu najee korienih i dobro ispitanih lekova. Oni su
relativno bezbijedni lijekovi, ali njihove komplikacije mogu biti teke i fatalne. Zato je vano da pri
korienju ovih lijekova izaberemo to sigurniji lijek, da koristimo kombinacije lijekova sa
neopijatskim analgeticima, da dajemo najmanje, efikasne doze, da terapija traje to je mogue krae.

14
 9. LITERATURA

1. Varagi, V., Farmakologija, Elit-Medicina, Beograd, 2010.

2. Varagi, V., Miloevi, M., Farmakologija, Medicinska knjiga, Beograd-Zagreb,1985.
3. www.farmaceuti.com
4. www.wikipedia.org

15