Explorar E-books
Categorias
Explorar Audiolivros
Categorias
Explorar Revistas
Categorias
Explorar Documentos
Categorias
1327-1332, 1999
Airton Manzano1, Alfredo Ribeiro de Freitas1,2 , Srgio Novita Esteves1, Nelson Jos Novaes1
RESUMO - O objetivo desta pesquisa foi estudar trs nveis de polpa de citros peletizada (PCP) em substituio ao milho em dietas
de potras em crescimento. Vinte e uma potras da raa rabe e Cruza-rabe, com peso inicial de 278+9,6 kg e 18 meses de idade, foram
usadas. Os animais foram mantidos em baias individuais e diariamente exercitados. Foi usado delineamento inteiramente casualizado com
trs tratamentos, dieta basal (T 1 ), 7,5% PCP (T 2 ) e 15% PCP (T 3 ), e sete repeties, em que a potra foi a unidade experimental. O perodo
experimental foi de 16 semanas. As dietas foram formuladas com 40% de volumoso (feno de C y n o d o n d a c t y l o n Pers cv coast-cross)
e 60% de concentrado, 14,5% de protena bruta (PB) e 2,77 kcal/g de energia digestvel na matria seca (MS). Ganho em peso, o consumo
voluntrio (gMS/kg0 , 7 5) e permetro torcico dos animais no diferiram entre os tratamentos. A altura mdia na cernelha para animais
T 1 (6,8+1,0 cm) foi superior de T 2 (3,4+1,0 cm) e T 3 (4,6+1,0 cm). O coeficiente de digestibilidade aparente da MS para T 2 (68,7+1,2%)
e T3 (67,52+1,2%) foram superiores ao de T 1 (58,62+1,2%). O mesmo fato ocorreu para a PB, sendo T 2 (77,1+1,5%) e T3 (78,6+1,5%)
maiores que T1 (70,8+1,5%). Para o teor de energia bruta, T 2 (59,8+ 0,4%) foi inferior a T 1 (62,0+0,4%) e T3 (61,2+0,4%). No houve
diferena entre os tratamentos para fibra em detergente neutro, fibra em detergente cido e taxas de passagem das fases slida e lquida
das digestas das diferentes dietas. A polpa de citrus peletizada pode ser usada at o nvel de 15% em raes de potras em crescimento,
sem influir no desempenho do animal.
Palavras-chave: alimentao, coeficiente de digestibilidade, desenvolvimento, polpa de citros peletizada, potras, taxa de passagem
ABSTRACT- The objective of this research was to study three levels of pelleted citrus pulp (PCP) in substitution to corn in
diets of growing fillies. Twenty-one purebred and crossbred Arabian fillies averaging 278+9.6 kg of initial live weight and 18 months
of age were used. The animals were maintained in individual pens and were daily exercised. A completely randomized design with
three treatments: basal diet (T 1 ), 7.5% PCP (T 2 ) and 15.0% PCP (T 3 ) with seven replicates, and with the filly as the experimental
unit. The experimental period was of 16 weeks. The diets were formulated with 40% of coast-cross (C y n o d o n d a c t y l o n Pers) hay and
60% of concentrate, 14.5% of crude protein (CP), 2.77 kcal/g of digestible energy, on the dry matter (DM) basis. Weight gain, voluntary
feed intake (gDM/kg. 7 5) and the hearth girth did not differ among the treatments. The average withers height for T 1 (6.8 +1.0 cm) was
higher than T 2 (3.4+1.0 cm) and T3 (4.6+1.0 cm). The DM apparent digestibility coefficient for T 2 (68.7 +1.2%) and T 3 (67.5 +1.2
%) were higher than T 1 (58.6 +1.2 %). The same result was obtained for the CP, T 2 (77.1 + 1.5 %) and T 3 (78.6+1.5 %) were higher
than that for T 1 (70.8 +1.5 %). For the gross energy, T 2 (59.8 +0.4%) was lower than both T 1 (62.0 +0.4%) and T 3 (61.2 +0.4%). There
were no differences among the treatments for neutral detergent fiber, acid detergent fiber and the solid and liquid passage rate of the
digesta. The pelleted citrus pulp can be used up to 15,0% in the diets of growing fillies, without affecting the animal performance.
Key Words: feeding, digestibility coefficient, growth, pelleted citrus pulp, fillies, passage rate
do animal, a cada refeio, que foram armazenados (8,62 kg MS) ingeriram menos (P<0,05) que os do T3
em congelador a 10+lC. Do total, aps (9,98 kg MS) e foram semelhantes ao do T1(9,65 kg
homogeneizao e secagem, 100 g foram tomados MS). Entretanto, quando o consumo foi medido na razo
como amostra para as anlises qumicas. de grama de rao/quilograma de peso metablico, no
As amostras de 100 g dos alimentos, as raes foi encontrada diferena entre tratamentos.
completas e fezes foram diariamente coletadas, arma- O consumo dirio de matria seca verificado no
zenadas e secadas, para anlise qumica pelos mtodos presente estudo foi mais elevado que o observado por
propostos pela ASSOCIATION OF OFFICIAL TOSI et al. (1981) e LEO et al. (1984), quando
AGRICULTURAL CHEMISTS - AOAC (1995) e a trabalharam com diferentes volumoso, como feno de
fibra em detergente neutro e fibra em detergente cido soja, silagem de milho e capim-elefante, em relao
por GOERING e VAN SOEST (1970). diferentes concentrados, e MANZANO et al. (1995),
Os dados obtidos foram analisados por meio do que encontraram mdia de 6,8 kgMS/animal/dia em
procedimento GLM do Statistical Analysis System - dietas contendo gordura animal e leo de soja. Entre-
SAS (SAS,1993) utilizando-se o seguinte modelo tanto, so semelhantes aos obtidos por GARCIA et al.
matemtico, no qual o peso inicial (xij ) foi usado como (1997), mdia de consumo de 9,36 kgMS/animal/dia,
covarivel: com dietas cujo volumosos foram cana-de-acar e
yij = + Ti + (xij - x ) + ij capim-elefante. As diferenas verificadas nos traba-
i = 1,2,3; j = 1 , ...,7 lhos podem ser atribudas natureza, qualidade e
em que quantidade de alimentos que compem as raes,
yij = efeito do i-simo tratamento avaliado no assim como variabilidade existente entre os animais,
j-simo animal; alm de fatores climticos que afetam o consumo.
= efeito da mdia terica; Os ganhos em peso no mostraram diferenas
Ti = efeito principal de tratamento; estatsticas entre os tratamentos. importante res-
= coeficiente de regresso linear entre y e x; saltar que, embora o consumo de alimentos pelos
xij , x = peso inicial (covarivel) e media dos animais tenha apresentado diferena (P<0,05) entre
valores de x, respectivamente; e os tratamentos, o ganho dirio no foi afetado, possi-
ij = erro aleatrio suposto normalmente dis- velmente porque os animais tiveram ingesto seme-
tribudo, com mdia zero e varincia 2. lhante de PB, 1,377; 1,285; e 1,342 kg/dia, e ED, 27,0;
23,5; e 27,9 Mcal/dia, para T1, T2 e T3, respectiva-
Resultados e Discusso mente. Outra explicao a alta variabilidade encon-
trada nos dados de ganho dirio (C.V.=17,2%). Quanto
Os resultados de peso final, ganho em peso, consu- converso alimentar, os resultados encontrados
mo de rao, converso alimentar, aumento de altura na foram 15,27; 17,35; e 19,24 para T1; T2 e T3, respec-
cernelha e permetro torcico, por tratamento, encon- tivamente, sendo o T3 inferior (P<0,05) a T1 e
tram-se na Tabela 2. Os dados relativos ao consumo semelhante a T2, e este semelhante a T1.
dirio mostraram que os animais do tratamento T2 A mdia do aumento na altura da cernelha no
1330 MANZANO et al.
Tabela 2 - Peso final, ganho em peso, consumo em matria seca, aumento de altura na cernelha e no permetro
torcico, por tratamento
Table 2 - Final weight, weight gain, dry matter intake, increase in withers height and heart girth by treatments
Item Rao basal Rao 7,5 % Rao 15 % CV (%) Erro-padro da
(T 1 ) PCP (T2 ) PCP (T3 ) mdia
Basal diet Standard error
of mean
Peso final, kg 328,6a 319,3a 324,3a 2,8 3,40
Final weight
Ganho dirio, kg 0,64a 0,54a 0,52a 17,2 0,04
Daily gain
Consumo dirio kg 9,65ab 8,62b 9,98a 10,4 0,37
Daily intake
Converso alimentar, kg/kg 15,27b 17,35ab 19,24a 14,9 0,98
Feed:gain ratio
Consumo, gMS/kg 129,11a 125,91a 124,35a 7,6 3,6
Intake, gDM/w .75
Aumento altura cernelha, cm 6,80a 3,40b 4,60b 33,1 1,00
Increase withers height
Altura cernelha final, cm 1,43a 1,42a 1,44a 2,1 0,01
Final withers height
Aumento permetro torcico, cm 8,10a 8,50a 9,80a 5,4 2,00
Heart girth increase
Permetro torcico final, m 1,63a 1,65a 1,64a 2,6 0,02
Final heart girth
Mdias, na linha, seguidas de letras diferentes so diferentes (P<0,05) pelo teste REGWQ.
Means, within a row, followed by different letters are different (P<.05) by REGWQ test.
perodo de 98 dias (Tabela 2) apresentou diferena MS, sendo T2 (68,71%) e T3 (67,52%) superiores a
estatstica (P<0,05), sendo T 1 (6,8 cm) superior a T 2 (6,4 T1 (58,62%). Estes valores so superiores aos obti-
cm) e T 3. (4,6 cm). Estes resultados so superiores aos dos por MANZANO et al. (1995) e ALVARENGA
de MANZANO e MANZANO (1990), quando estu- et al. (1997), com animais alimentados com concen-
daram diferentes nveis de guandu como volumoso, trado mais feno de coast-cross, porm so seme-
semelhantes aos de MANZANO et al. (1995) e lhantes aos encontrados por FARLEY et al. (1995)
inferiores aos de GARCIA et al. (1997). As diferen- com dietas contendo 23% de farelo de soja. A
as ocorridas nestes estudos so provenientes, en- digestibilidade, entre outros fatores, afetada pelo
tre outros, das raas estudadas, da idade dos ani- comportamento dos animais durante a alimentao,
mais no incio do experimento e do valor nutritivo pela alterao dentria, pelo peristaltismo alterado,
das dietas experimentais. Entretanto, a mdia de pela diferena na produo de enzimas e pelas
altura final na cernelha no apresentou diferenas doenas no trato gastrointestinal (MEYER, 1995).
entre tratamentos. A PCP influenciou positivamente (P<0,05) a
Com relao ao aumento do permetro torcico digestibilidade aparente da PB, sendo T2 (77,13%) e
(Tabela 2), no houve diferena estatstica, porm, T3 (78,64 %) superiores (P<0,05) a T1 (70,80%).
a discrepncia com os resultados da literatura Resultado semelhante foi encontrado para
considerada normal, pois so influenciados pelos digestibilidade aparente da EB, sendo T1 (62,00%)
mesmo fatores que afetam a altura da cernelha; o e T3 (61,21%) superiores (P<0,05) a T 2 (59,87%).
mesmo ocorreu com relao ao permetro A digestibilidade aparente da FDN e FDA no
torcico final. apresentou diferenas entre tratamentos. A simila-
A mdia de consumo dirio em MS das dietas no ridade e, ou, diferena entre os resultados deste
perodo experimental 2 foi de 9,71; 9,33; e 9,44+0,32 estudo e os da literatura atribuda pelos fatores que
kg/animal para T1, T2 e T 3, respectivamente. As influenciam a digestibilidade da MS e dos nutrientes
mdias dos coeficientes de digestibilidade aparen- j mencionados. Alm disso, a digestibilidade
tes da MS, PB, EB, FDN e FDA encontram-se na influenciada pela composio qumica e quantidade
Tabela 3. A incorporao da polpa de citros peletizada de alimentos ingeridos, pela velocidade de trabalho,
influenciou (P<0,05) a digestibilidade aparente da pelo grau de moagem e teor de umidade dos alimen-
Rev. bras. zootec. 1331
tos, pela quantidade de fibra e pelo tempo de passa- padro de execuo dos dois marcadores tenha sido
gem dos alimentos pelo trato digestiv o (OLSSON e semelhante, o tempo de passagem que ocorreu no
RUUDVERE, 1955). fluxo normal da digesta, estimado pelo aparecimento
No houve diferena entre as mdias obtidas do marcador nas fezes, ficou entre 8 e 12 horas para
para taxa de passagem das fases slida e lquida da o cobalto, com a curva de excreo apresentando
digesta (Tabela 4), resultados concordantes com ponto mximo prximo de 24 horas, aps a dosagem;
aqueles relatados por MANZANO et al. (1995), para o cromo, esta curva ficou entre 12 e 16 horas,
demonstrando que, em eqinos, a taxa de passagem com ponto mximo tambm prximo de 24 horas.
se refere ao ceco; diferentemente de bovinos, que Para todas as variveis, foi feito estudo de re-
ocorre no rmen. Dessa forma, a fase lquida tem gresso polinomial at segundo grau dos efeitos de
taxa de passagem, ou turnover, mais rpida que a tratamentos; como no se observaram significncia
slida (UDEN e VAN SOEST, 1982). Embora o (P>0,05), optou-se pelo teste de hiptese.
Tabela 4 - Taxas de passagem das fases slida e lquida, por tratamento (%/hora)
Table 4 - Passage rates of particule and liquid phases, by treatment (%/hour)
Varivel Rao basal Rao 7,5 % PCP (T2 ) Rao 15 % PCP (T3 ) CV (%) Erro-padro
Variable (T 1 ) Diet 7.5% PCP (T 2) Diet 15% PCP ( T 3) da mdia
Basal diet Standard error
of mean
Fase slida 8,29a 8,76a 8,31a 18,1 0,62
Particule phase
Fase lquida 7,72a 8,57a 7,71a 17,8 0,58
Liquid phase
Mdias, na linha, seguidas de letras diferentes so diferentes (P<0,05) pelo teste REGWQ.
Means, within a row, followed by different letters are different (P<.05) by REGWQ test.
1332 MANZANO et al.
Concluses GARCIA, J.A.S, SILVA, J.F.C., FONSECA, D. M. et al. 1997.
Cana-de-acar (Saccharum officinarum, L.) na rao de equinos
em fase de crescimento. R. Bras. Zootec., 26(3):528-538.
As potras que receberam polpa de citros peletizada GOERING, H.K., VAN SOEST, J. 1970. Forage fiber analyses.
nos nveis de 7,5 e 15% apresentaram desenvolvimen- USDA, Agric. Handbook, n.379, p. 6-7.
to semelhante quelas alimentadas com a dieta basal. LANZA, A., MESSINA, G. 1979. Le polpe issiccate di agrume
nelealimentazione composizione chimica digeribilita e valore
Os coeficientes de digestibilidade aparente da nutritivo. Zootec. Nutr. Anim., 5(1):247-254.
matria seca e protena bruta das dietas com polpa de LEO, J.F.R., TOSI, H., TOLEDO, L.R.A. 1984. Eficiency of
citros peletizada foram superiores ao da dieta basal. different sources of roughage on growing performance of
A dieta com 7,5% de polpa de citros peletizada young horses. Pesq. Agropec. Bras.,19(9):1175-1179.
MANZANO, A., MANZANO, M.F.F.L. 1990. Utilizao do
revelou coeficiente de digestibilidade aparente da guandu (Cajanus cajan (L) Millsp) na alimentao de equinos.
energia bruta inferior ao das demais dietas. R. Soc. Bras. Zootec., 19(6):459-468.
As taxas de passagens das fases slida e lquida MANZANO, A., WANDERLEY, R.C., ESTEVES, S.N. 1995.
leo de soja e gordura animal na alimentao de equinos. R.
foram semelhantes nas trs dietas estudadas.
Soc. Bras. Zootec., 24(5):788-799.
A polpa de citros peletizada pode ser utilizada at MEYER, H. 1995. Alimentao de cavalos. 1.ed. So Paulo:
o nvel de 15% em raes para potras em crescimen- Livraria Varela. 303p.
to, sem influir no desempenho do animal. NATIONAL RESEARCH COUNCIL - NRC. 1989. Nutrients
requeriments of horses. 5.ed. Washington: D.C. 100p.
A incluso de 15% de polpa de citros peletizada
OLSSON, N., RUUDVERE, A. 1955. The nutrition of the horse.
afetou o aumento da altura na cernelha dos ani- Nutr. Abstr. Rev., 25(1):1-18.
mais e promoveu acrscimo de 25% na sua con- SAS. 1993. Statistical analysis systems users guide: Stat, Version
verso alimentar. 6.4. ed.Cary: SAS Institute. v.2.
TOSI, H., SALMON, P., KROWA, S.N. et al. 1981. Nveis
crescentes de concentrados na alimentao de equinos em
Referncias Bibliogrficas crescimento. R. Soc. Bras. Zootec., 10(3):400-410.
UDEN, P., VAN SOEST, P.J. 1982. Comparative digestion of
ANURIO ESTATSTICO DO BRASIL. 199l. Rio de Janeiro: timothy (Phleum pratense) fibre by ruminants, equines and
IBGE, v.51. rabbits. Br. J. Nutr., 47(2):267-272.
ALVARENGA, R.S., LEO, M.I., VALADARES FILHO, S.C. UDEN, P., ROUNSAVILLE, T.R., WIGGANS, G. R. et al. 1982.
et al. 1997. Digestibilidade aparente total e parcial em eqinos The measurement of liquid and solid digesta retention in
leo-fistulados. R. Bras. Zootec., 26(4):736-743. ruminants, equines and rabbits given timothy (Phaleum
ASSOCIATION OF OFFICIAL AGRICULTURAL p r a t e n s e) hay. Br. J. Nutr.,48(2):329-339.
CHEMISTS - AOAC. 1975. Official methods of analysis of VAN KEULEN, J., YOUNG, B. A. 1977. Evaluation of acid
the Association of Official Analytical Chemists. Arlington. insoluble ash as a natural marker in mineral digestibility
Cap. 4, v.1, 24p. studies. J. Anim. Sci., 44(2):282-287.
CARVALHO, M.G. Digestibilidade denutrientes em muares e VIJCHULATA, P., HENRY, P.R., AMMERMAN, C.B. et al.
asininos, quando submetidos a trs diferentes condutas de 1980. Effect of dried citrus pulp and cage layer manure in
arraoamento. Belo Horizonte, MG:UFMG, 1992. 45p. combination with monensin on performance and tissue mineral
(Mestrado em Zootecnia) - Universidade Federal de Minas composition in finishing steers. J. Anim. Sci., 50(6):1022-1030.
Gerais, 1992. WING, J.M. 1975. Effect of physical form and amount of citrus
ESTEVES, S.N., MANZANO, A., NOVAES, N.J. 1987. Subs- pulp on utilization of complete feeds for dairy cattle. J. Dairy
tituio da espiga de milho desintegrada com palha e sabugo S c i.,58(1):63-66.
pela polpa de citrus peletizada na engorda de bovinos canchim.
R. Soc. Bras. Zootec., 16(6):507-516.
FARLEY, E.B., POTTER, G.D., GIBBS, P.G. Digestion of
soybean meal protein in the equine small and large intestine.
In: EQUINE NUTRITION AND PHYSIOLOGY
SIMPOSIUM, 1995, Ontario. Proceeding... Physiology
Society and Equine Nutrition, Ontrio, CA, 1995. p.14.
GARCIA, A. abec@dialdata.com.br. Produo de polpa de Recebido em: 13/02/98
citros peletizada. 11 de novembro de 1997. Aceito em: 05/08/99